Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 80, Ekim 2018, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 80, Ekim 2018, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Öğr. Gör. Mehmet Enes SAĞAR Afyon Kocatepe Üniversitesi, Çay Meslek Yüksekokulu, Çocuk Bakımı ve Gençlik Hizmetleri Bölümü mehmetenes15@gmail.com Arş. Gör. Hülya KÖK EREN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği hulyakok2911@gmail.com BİR GRUP ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİNİN İNTERNET BAĞIMLILIKLARININ İNCELENMESİ Öz Bu çalışma eğitim fakültesinde öğrenim gören öğrencilerin internet bağımlılık düzeylerini ve internet bağımlılıklarının cinsiyet, sınıf düzeyi, gelir düzeyleri, anne eğitim düzeyleri, baba eğitim düzeylerine, anne-baba ilişki durumları, günlük internet kullanım sıklıkları değişkenleri açısından incelenmek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı nitelikte olan araştırmanın örneklemini öğretim yılında öğrenimine devam etmekte olan 212 eğitim fakültesi öğrencisi oluşturmuştur. Veri toplama araçları 'Kişisel Bilgi Formu' ve 'İnternet Bağımlılığı Ölçeği' biçimindedir. Mann-Whitney U ve Kruskal-Wallis H testi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %51.9'u kadın olup, %46.7 si günde 4-6 saat internet kullanmaktadır. Öğrencilerin internet bağımlılığı düzeyi orta düzeydedir. Erkeklerin sosyal ilişkilerde daha çok sıkıntı yaşadığı bulunmuştur. Ayrıca, günlük internet kullanım süresi fazla olan öğrencileri az olanlara göre daha fazla internet bağımlısı olduğu belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Üniversite Öğrencileri, İnternet, İnternet Bağımlılığı

2 INVESTIGATION OF INTERNET ADDICTIONS OF UNIVERSITY STUDENTS Abstract The aim of this study was to investigate the levels of internet addiction of the students studying at the faculty of education and the gender, class level, income levels, mother education levels, father education levels, parental relationship status, daily internet usage frequencies. The sample of the descriptive research consisted of 212 education faculty students who are continuing their education in academic year. Data collection tools are in the form of 'Personal Information Form' and 'Internet Addiction Scale'. Mann-Whitney U and Kruskal-Wallis H tests were used. 51.9% of the students participated in the study, 46.7% of them use internet for 4-6 hours a day. The level of internet addiction of the students is moderate. It was found that men have more problems in social relations. In addition, it was determined that students with more than the daily internet usage time were more internet addicted than those with less. Keywords: University Students, Internet, Internet Addiction 1. GİRİŞ Günümüz şartlarında çevrimiçi faaliyetleri kullanmak dünya genelinde pek çok kişi açısından bir zorunluluk oluşturmaktadır (Seo, Kang ve Yom, 2009). Bu durum interneti günlük yaşamımızda önemli bir konuma getirmiştir. İnternet istenen bilgilere hızlı ve kolay bir biçimde erişim sunduğu için hayatımıza pek çok olumlu katkılar sağlamaktadır. Ancak yaşantımızda rol ve etkisinin giderek artış göstermesi internet bağımlılığı gibi problemlerin doğmasına sebep olmaktadır (Ceyhan, 2010). İnternet bağımlılığı kişilerin interneti aşırı biçimde kullanma arzularının önüne geçememesi, internet erişiminin olmadığı zamanları anlamını kaybetmiş olarak değerlendirmesi, internetten yoksun kaldığı durumlarda sinirli hissederek ve saldırgan davranışlar sergilemesinin yanı sıra aile hayatı ile birlikte iş ve sosyal yaşamının da internet kullanımı yüzünden olumsuz olarak etkilenmesi şeklinde tanımlanmaktadır (Young, 2004). Bir başka tanımda ise; internet bağımlılığı, bireylerin psikolojik durumunda (zihinsel ve duygusal), mesleki ve sosyal etkileşimlerinde bozulmalara sebep olan internetin aşırı biçimde kullanımı olarak değerlendirilmektedir (Beard ve Wolf, 2001). İnternet kullanımı konusunun bir bağımlılık şekli olarak nitelendirilmesinde ve tanımlanmasında en büyük gerekçenin kişilerin internet üzerinde aşırı bir şekilde zaman harcamaları ifade edilmektedir ve nitekim araştırma sonuçları da bağımlılık gösteren kişilerin bağımlı olmayan kişilere kıyasla daha fazla miktarlarda internet üzerinde zaman harcadığı ve daha sık bir biçimde internete girdikleri tespit edilmiştir (Chen ve diğerleri, 2001). İnternet bağımlılığı terim olarak ilk kez 1996 yılında Goldberg tarafından şaka amaçlı gönderdiği mail ile ortaya atılmıştır (Goldberg, 1996). Daha sonra yine aynı yıl Young tarafından gerçekleştirilen çalışma ile literatüre girmiştir ve patolojik kumar oynamaya ilişkin ölçütlerden yararlanarak, internet bağımlılığına yönelik tanı kriterlerini sekiz madde halinde hazırlamış olup; bu sekiz maddeden beş ya da daha fazlasını gösteren bireylerin internet bağımlısı olduğunu belirtmektedir. Hazırlamış olduğu ölçütler; 524

3 1.Zihnin sürekli olarak internetle meşgul olması 2.Daha fazla tatmin olmak için interneti daha fazla miktarda kullanma ihtiyacı 3.İnternet kullanımını kontrol etmek azaltmak veya durdurmak amacı ile girişimlerde bulunmak ancak başarısızlık yaşamak 4. İnternet kullanımını azaltmak veya durdurmak için çabaladığında huzursuzluk, karamsarlık, depresiflik yaşamak 5.Tasarlanan süreden daha fazla süreyle internette kalmak 6.İnternet kullanımından dolayı önemli ilişki, eğitim, iş veya kariyer fırsatını riske atmak 7.Aile üyelerine, terapistine ya da başka kimselere internet kullanımının zaman ve miktarı hususunda yalan söylemek 8. İnterneti problemlerden uzaklaşmak bir takım hoşa gitmeyen çaresizlik, suçluluk, gibi duygulardan kaçarak rahatlatmak amacı ile kullanım sergilemek olarak belirtmektedir (Young, 1996). İlerleyen zaman içerisinde Suler (1999), Griffiths (1999), Beard ve Wolf (2001) ve Tao ve arkadaşları (2010) gibi isimler de internet bağımlılığı ile ilgili olarak tanı kriterleri önermişlerdir. Genel olarak internet bağımlılığı, normal yaşama engel koyan, aile, arkadaşlar, sevilen kişiler ve bireylerin çalışma ortamları üzerinde ciddi stres yaratan çevrimiçi kompulsif davranışlar olarak değerlendirilmektedir. Bağımlısı olanların yaşamlarına tamamen hakim olan zorlayıcı bir davranış biçimini ifade etmektedir (Sarao ve Sharma, 2017). 525 Ekonomik ve teknolojik ilerlemelerle internet her geçen gün daha popüler bir konuma gelmesinden dolayı, internet bağımlılığı git gide dünya genelinde ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir (Shao, Zheng, Wang, Liu, Chen ve Yao, 2018). Her yaş grubundaki kişilerin ortak bir problemi olmakla birlikte; internet bağımlıların pek çoğunun genç bireylerden meydana geldiği söylenebilmektedir (Gonzalez, 2002). Genç kesim içinde yer alan üniversite öğrencileri, tüm internet kullanıcıları grupları arasında internet bağımlılığı geliştirmeye en duyarlı olan gruplardan biri olarak değerlendirilmektedir (Yeap, Ramayah, Kurnia, Halim ve Ahmad, 2015). Bu bilgilerden hareketle bu çalışma genç bireylerin oluşturduğu bir grup olan eğitim fakültesi öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu genel amaçtan hareketle aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: 1. Eğitim Fakültesi öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeyleri nedir? 2. Eğitim Fakültesi öğrencilerinin internet bağımlılıkları; a)cinsiyetlerine b)sınıf düzeylerine c)gelir düzeylerine d)anne eğitim düzeylerine e)baba eğitim düzeylerine f)anne - baba ilişki durumlarına g)günlük internet kullanım sıklıklarına göre farklılaşmakta mıdır?

4 2. YÖNTEM 2.1. Araştırma Modeli Bu araştırma, tanımlayıcı bir araştırma niteliğinde olup; Afyon Kocatepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi'nde öğrenim gören öğrencilerin internet bağımlılıklarını incelemek amacını taşımaktadır ve betimsel tarama modeli üzerine temellenmiştir Çalışma Grubu Katılımcılar, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi yılı bahar döneminde öğrenim gören öğrencilerinden oluşmaktadır. Bu araştırma çerçevesinde çalışmayı kabul eden 212 üniversite öğrencisine anket formu uygulanmıştır Veri Toplama Araçları Kişisel Bilgi Formu: Kişisel bilgi formu araştırmacılar tarafından hazırlanmış ve bu form kapsamında Eğitim Fakültesi öğrencilerinin cinsiyet, sınıf düzeyi, gelir düzeyleri, anne eğitim düzeyleri, baba eğitim düzeylerine, anne - baba ilişki durumları, günlük internet kullanım sıklıkları bilgileri istenmiştir. İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ): Ölçek Hahn ve Jerusalem (2001) tarafından hazırlanmış, Şahin ve Korkmaz (2011) tarafından Türkçe uyarlaması gerçekleştirilmiştir. Toplam 19 maddeden meydana gelen ölçekte Kontrol Kaybı boyutunda 7 madde, Online Kalma İsteği boyutunda 4 madde, Sosyal İlişkilerde Olumsuzluk boyutunda ise 8 madde şeklinde olmak üzere üç alt boyut bulunmaktadır. Her alt boyuttaki maddeler; Her zaman (5), Genellikle (4), Bazen (3), Nadiren (2), Hiçbir zaman (1) olarak derecelendirilmiştir. Alt boyutların Cronbach Alpha değerleri ile arasında değişim göstermekte olup; ölçeğin tamamında bu değer olarak belirlenmiştir. (Şahin ve Korkmaz, 2011). Bu çalışmada ölçeğin Cronbach s Alpha değeri 0.93 olarak bulunmuş ve ölçeğin yüksek derecede güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır Verilerin Analizi Bulguların yorumlanmasında frekans tabloları ve tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır. Normal dağılıma uygun olmayan ölçüm değerleri için parametrik olmayan yöntemler kullanılmıştır. Parametrik olmayan yöntemlere uygun şekilde, iki bağımsız grubun ölçüm değerleri ile karşılaştırılmasında Mann-Whitney U test (Z-tablo değeri), bağımsız üç veya daha fazla grubun ölçüm değerleri ile karşılaştırılmasında Kruskal-Wallis H test (χ 2 -tablo değeri) yöntemi kullanılmıştır. Parametrik olmayan bu yöntemler için gösterim Median [Min.-Max.] şeklinde yapılmıştır. 3. BULGULAR Öğrencilerin bazı sosyodemografik özellikleri ve internet kullanımı ile ilgili bulguların dağılımı Tablo 1 de verilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalamasının 21,23±1,80 (yıl) olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin % 51,9 u (n=110) kadın olup, %34.9 u (n=74) üçüncü sınıfta okumaktadır. Araştırma konu olan öğrencilerin %45,3 ü (n=96) 2000 TL- ve üstü gelir düzeyine sahiptir. Öğrencilerin % 33,5 inin (n=71) annesi ilkokul, 35,8 sinin (n=76) babası lise mezunu olup, %88,7 sinin (n=71) anne ve babası birlikte yaşamaktadır. Öğrencilerin %46,7 si (n=99), 4-6 saat, %16,9 u (n=34) günde 10 ve üstü saat internet kullanmaktadır (Tablo 1).

5 Tablo 1. Öğrencilerin bazı sosyodemografik özellikleri ve internet kullanımı ile ilgili bulguların dağılımı Değişkenler (N=212) n % Cinsiyet Kadın Erkek Sınıf 1.Sınıf 2.Sınıf 3.Sınıf 4.Sınıf Gelir TL TL TL 2000TL ve üstü Anne eğitim düzeyi Okuryazar İlkokul Ortaokul Lise Üniversite ve üstü Baba eğitim düzeyi Okuryazar İlkokul Ortaokul Lise Üniversite Anne- Baba İlişki Durumu Birlikte Ayrı Yaşıyor İnternet Kullanım Sıklığı 1-3 saat 4-6saat 7-9 saat 10 saat ve üstü ,9 48,1 23,6 34,4 34,9 7,1 9,0 16,5 29,2 45,3 17,0 33,5 20,8 21,7 7,1 9,0 25,0 14,6 35,8 15,6 88,7 11, ,9 46,7 18,4 16,9 Toplam ,0 527 Araştırmaya katılan öğrencilerin ölçekler ilgili ortalama ve standart sapma değerleri Tablo 2. de verilmiştir. Öğrencilerin internet bağımlılık ölçeği toplam puan ortalamasının X = 44,99 olarak bulunmuştur ve öğrencilerin internet bağımlılığı düzeyi orta düzeydedir. Tablo 3 de öğrencilerin internet bağılılık düzeyleri verilmiştir. Veriler incelendiğinde öğrencilerin %58,8 i (n= 124) düşük, %30,2 sinin (n= 64) orta ve %11, 3 ü (n= 24) ise yüksek düzeyde internet bağımlısı olduğu belirlenmiştir. Tablo 2. Ölçeklerin Puan Ortalaması (n=212) Ölçek ve Alt Boyutlar X±SD Min- Max Kontrol Kaybı 18,10±7,31 7,0-35,0 Aşırı Online Kalma İsteği 8,06±3,56 3,0-15,0 Sosyal İlişkilerde Olumsuzluk 18,82±8,49 9,0-45,0 İnternet Bağımlılığı 44,99±17,10 19,0-95,0

6 Tablo 3. Öğrencilerin İnternet Bağımlılık Düzeyleri (n=212) Ölçek ve Alt Boyutlar Düzeyler (f/%) Düşük Orta Yüksek Kontrol Kaybı 98 46, , ,3 Aşırı Online Kalma İsteği , , ,8 Sosyal İlişkilerde Olumsuzluk , , ,2 İnternet Bağımlılığı , , ,3 Tablo 4. Öğrencilerin bazı sosyodemografik ve internet kullanımı ile ilgili özelliklerin İnternet Bağımlılığı Ölçeği ve alt boyutları ile karşılaştırılması Değişkenler Sayı (n) Kontrol Kaybı Aşırı Online Kalma İsteği Sosyal İlişkilerde Olumsuzluk İnternet Bağımlılığı Cinsiyet Kadın Erkek Test İstatistiği p Sınıf 1.Sınıf 2.Sınıf 3.Sınıf 4.Sınıf Test İstatistiği p Gelir TL TL TL 2000TL ve üstü ,00±7,51 17,00±7,54 Z=0,158 p=0,874 15,50±7,59 18,00±7,47 17,00±7,10 19,00±7,00 X 2 =1,723 p=0,632 14,00±7,73 16,00±7,54 17,00±6,68 18,00±7,31 7,00±3,58 8,00±3,51 Z=1,535 p=0,125 9,00±3,65 7,00±3,79 7,50±3,28 5,00±2,94 X 2 =6,876 p=0,076 6,00±3,34 8,00±3,43 7,00±3,34 8,00±3,56 13,00±8,81 19,00±7,89 Z=3,296 p=0,001 19,00±8,95 14,00±8,28 17,50±8,37 11,00±7,19 X 2 =7,667 p=0,053 12,00±9,38 19,00±9,48 19,00±8,70 16,50±8,49 40,50±17,69 43,50±16,29 Z=1,881 p=0,060 44,50±18,34 41,00±17,28 43,00±16,84 41,00±13,30 X 2 =1,333 p=0,721 38,00±18,29 44,00±17,78 41,00±16,50 42,500±17,0 2 X 2 =4,177 p=0,243 Test İstatistiği p X 2 =4,972 p=0,174 X 2 =2,988 p=0,393 X 2 =3,532 p=0,317 Anne eğitim düzeyi Okuryazar 36 18,00±7,96 8,50±3,69 21,50±9,89 50,00±20,11 İlkokul 71 16,00±7,62 7,00±3,45 15,00±8,62 43,00±17,48 Ortaokul 44 17,00±6,51 7,00±3,25 18,00±7,99 41,00±15,26 Lise 46 18,00±7,22 8,50±4,00 16,00±7,81 44,50±16,31 Üniversite ve üstü 15 14,00±6,55 7,00±3,13 14,00±6,68 36,00±14,48 Test İstatistiği X 2 =4,378 X 2 =1,842 X 2 =4,767 X 2 =3,810 p p=0,357 p=0,765 p=0,312 p=0,432 Baba eğitim düzeyi Okur yazar 19 16,00±8,98 9,00±3,68 21,00±8,27 43,00±18,75 İlkokul 53 16,00±7,42 7,00±3,60 18,00±8,98 41,00±18,18 Ortaokul 31 18,00±6,66 6,00±3,24 16,00±8,55 44,00±15,75 Lise 76 17,50±7,10 8,00±3,55 15,50±8,87 41,50±17,15 Üniversite 33 17,00±7,60 7,00±3,64 15,00±6,82 41,00±16,00 Test İstatistiği X 2 =4,771 X 2 =4,771 X 2 =2,169 X 2 =1,

7 p p=0,972 p=0,312 p=0,705 p=0,851 Anne- Baba İlişki Durumu Birlikte Ayrı Yaşıyor ,00±7,08 14,00±9,11 8,00±3,51 7,00±3,98 16,00±8,31 19,00±9,83 43,00±16,54 42,50±16,29 Test İstatistiği p İnternet Kullanım Sıklığı 1-3 saat 1 4-6saat saat 3 10 saat ve üstü 4 Test İstatistiği p Z=-0,285 p=0,776 12,50±5,56 18,00±6,72 17,00±8,10 20,50±7,97 X 2 =20,657 p=0,000 [1-2,3,4] Z=0,281 p=0,779 6,00±2,73 7,00±3,62 9,00±3,65 9,00±3,55 X 2 =14,701 p=0,002 [1-2,3,4] Z=0,590 p=0,556 13,50±6,31 16,00±8,24 17,00±9,38 22,50±8,80 X 2 =15,273 p=0,002 [1-4] Öğrencilerin cinsiyetlerine göre Kontrol Kaybı, Aşırı Online Kalma İsteği ve İnternet Bağımlılığı Ölçeği puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık yoktur (p>0,05). Öğrencilerin cinsiyetlerine göre ölçeğin Sosyal İlişkilerde Bozukluk alt boyutu puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (Z=3,296; p=0,001). Erkeklerin Sosyal İlişkilerde Bozukluk puanları, kadınlara göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksektir (Tablo 4). Araştırmaya katılan öğrencilerin sınıf, gelir düzeyi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi ve anne - baba ilişki durumuna göre inceldiğimizde, Kontrol Kaybı, Aşırı Online Kalma İsteği, Sosyal İlişkilerde Bozukluk alt boyutu puanları ve İnternet Bağımlılığı Ölçeği puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık yoktur (p>0,05) (Tablo 4). Öğrencilerin internet kullanım sıklığına göre Kontrol Kaybı puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (χ 2 =20,657; p= 0,000). Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin Kontrol Kaybı puanları, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 saat ve üstü kullanan öğrencilere göre daha düşüktür. Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha az kontrol kaybı yaşadıkları bulunmuştur. Araştırma katılan öğrencilerin internet kullanın sıklığına göre Aşırı Online Kalma İsteği puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (χ 2 =14,701; p= 0,002). Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin Aşırı Online Kalma İsteği puanları, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha düşüktür. Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha az online kaldıkları saptanmıştır. Öğrencilerin internet kullanın sıklığına göre Sosyal İlişkilerde Bozukluk puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (χ 2 =15,273; p= 0,002). Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin Sosyal İlişkilerde Bozukluk puanları 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha düşüktür. Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, günde 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha az sosyal ilişkilerde sıkıntı yaşadıkları bulunmuştur. Öğrencilerin internet kullanın sıklığına göre İnternet Bağımlılığı Ölçeği toplam puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (χ 2 =20,429; p= 0,000). Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin İnternet Bağımlığı Ölçeği puanları, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha düşüktür. Günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha az internet bağımlılığı gösterdiği tespit edilmiştir. (Tablo 4). 4.SONUÇ VE TARTIŞMA Z=0,201 p=0,840 31,50±12,47 41,00±15,93 45,00±18,89 53,00±18,42 X 2 =20,429 p=0,000 [1-2,3,4] 529

8 Bu araştırmada Afyon Kocatepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi'nde öğrenim görmekte olan üniversite öğrencilerinin internet bağımlılık düzeylerinin cinsiyet, sınıf, gelir düzeyi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, anne - baba ilişki durumu ve internet kullanım sıklığı değişkenlerine göre incelenmesi amacı ile gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada kapsamında öğrencilerin 'İnternet Bağımlılığı Ölçeği'nden Kontrol Kaybı alt boyutu puan ortalaması 18,10±7,31; Aşırı Online Kalma İsteği alt boyutu puan ortalaması 8,06±3,56; Sosyal İlişkilerde Olumsuzluk alt boyutu puan ortalaması 18,82±8,49 olduğu görülmektedir. Katılımcıların İnternet Bağımlılığı Ölçeğinden toplam puan ortalamalarının ise 44,99±17,10 olduğuna ulaşılmıştır. Elde edilen bu sonuç üniversite öğrencilerinin orta düzeyde internet bağımlılık düzeyine sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Yapılan birçok çalışmada benzer sonuca ulaşılmıştır (Karakoyun, 2017, Çuhadar, 2012, Sarıkaya & Seferoğlu, 2013). Öğrencilerin cinsiyet değişkenine göre Kontrol Kaybı, Aşırı Online Kalma İsteği ve İnternet Bağımlılığı Ölçeği puanları bakımından anlamlı farklılık olmadığı ancak; Sosyal İlişkilerde Bozukluk alt boyutuna göre anlamlı farklılaşmanın olduğu sonucu elde edilmiştir. Ve ayrıca erkek öğrencilerde Sosyal İlişkilerde Bozukluk puanları, kadın öğrencilere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğuna ulaşılmıştır. Alan yazın incelendiğinde internet bağımlılığı ile cinsiyet değişkenini ele alan çalışmalarda anlamlı sonuçların bulunduğu araştırmalar olmakla birlikte, anlamsız sonuçların bulunduğu çalışmaların da olduğu görülmektedir. Balcı ve Gülnar (2009) tarafından gerçekleştirilen araştırmada bu çalışmayla uyumlu olarak üniversite öğrencilerinin internet bağımlılıkları ile cinsiyet arasında ciddi düzeyde bir farklılığın olmadığını ancak; erkeklerde kadınlara oranla internet kullanımının daha yüksek olduğunu bulmuşlardır. Literatürde internet bağımlılığı ile cinsiyet değişkeni arasında Günüç (2009); Canan (2010); Akdağ, Şahan Yılmaz, Özhan ve Şan (2014); Sachitra (2015); Kalaman ve Bat (2016); Gedam, Ghosh, Modi, Goyal ve Mansharamani (2017); Talwar, Sabil, Mustafa, Otham, Hian ve Aman (2018) tarafından farkın anlamlı olduğuna dair sonuçlanan çalışmalar ile; Filiz, Erol, Dönmez ve Kurt (2014); Aslan ve Yazıcı (2016); Hasmujaj (2016); Hırlak, Bıyıkbeyi, Alaşahan ve Çiçeklioğlu (2016); Qtait (2016) Şahin, Aydın ve Balay (2016); Khan, Shabbir ve Rajput (2017); Smita ve Azhar (2018) farkın anlamsız olduğu sonucuna ulaşılan çalışmalar görülmektedir. 530 Eğitim Fakültesi öğrencilerinin sınıf, gelir düzeyi, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi ve anne - baba ilişki durumu değişkenleri açısından Kontrol Kaybı, Aşırı Online Kalma İsteği, Sosyal İlişkilerde Bozukluk alt boyutu puanları ve İnternet Bağımlılığı Ölçeği toplam puanları açısından anlamlı farklılığın olmadığı sonucu elde edilmiştir. Bu sonuçlarla paralellik gösteren bazı çalışmalar internet bağımlılığı ile aile gelir düzeyi arasında Çakır Balta ve Horzum (2008); Akdağ, Şahan Yılmaz, Özhan ve Şan (2014); Aslan ve Yazıcı (2016); Qtait (2016) anlamlı bir farklılaşmanın olmadığı; Şahin (2014) bu araştırmaya benzer şekilde anne ve baba eğitim düzeyi ile anlamlı bir farklılaşmanın olmadığını; Çakır, Ayas ve Horzum (2011), Şahin, Aydın ve Balay (2016) ise sınıf düzeyi ile anlamlı bir farklılaşmanın olmadığını bulmuşlardır. Bu çalışmada ebeveynlerin ilişki durumları ile internet bağımlılığı arasında bir fark bulunamamıştır ancak; bu sonucun aksine Shek ve Yu (2012) tarafından yapılan çalışmada boşanmış ebeveyne sahip olmak ile patolojik internet kullanımı arasında ilişkinin olduğundan söz edilmektedir. Üniversite öğrencilerinin interneti günlük kullanım sıklıklarına göre ise İnternet Bağımlılığı Ölçeğinin tüm alt boyutları açısından farkların anlamlı olduğu sonucu elde edilmiştir. Kontrol Kaybı alt boyutu açısından günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullananlara oranla daha az kontrol kaybı yaşadıkları; Aşırı Online Kalma İsteği

9 alt boyutu açısından günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha az online kaldıkları; Sosyal İlişkilerde Bozukluk alt boyutu açısından 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, günde 10 saat ve üstü internet kullanan öğrencilere göre daha az sosyal ilişkilerde sıkıntı yaşadıkları; İnternet Bağımlılığı Ölçeği toplam puanları açısından ise günde 1-3 saat internet kullanan öğrencilerin, günde 4-6 saat, 7-9 saat ve 10 ve üstü saat kullanan öğrencilere göre daha az internet bağımlılığı sergiledikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu sonuç ile uyumlu olarak Balcı ve Gülnar (2009) tarafından yapılan araştırmada da internet bağımlılarını internet bağımlısı olmayanlardan ayıran nokta olarak internet kullanım sıklığı gösterilmektedir. Ayrıca Yang and Tung (2007); Balkan (2011); Akdağ, Şahan Yılmaz, Özhan ve Şan (2014); Filiz, Erol, Dönmez ve Kurt (2014); Taş (2018) tarafından gerçekleştirilen çalışmalarda da uyumlu olarak internet bağımlığı ile günlük internet kullanım sıklığı arasında farkın anlamlı olduğu sonuçları bulunmuştur. Bu sonuçlara göre günlük internet kullanım sıklığının internet bağımlılığı açısından etkili bir etmen olduğu söylenebilir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, araştırmacılara ve ilgili alanda çalışanlara aşağıdaki önerilerde bulunulabilir. 1. Üniversitelerde internet bağımlılığı konularına ilişkin taramalar daha da artırılarak internet bağımlılığına yatkınlık gösteren ve risk grubunda olan öğrenciler tespit edilerek, bu öğrencilere yönelik önleyici faaliyetler tasarlanabilir. Yine bu öğrencilere danışmanlık hizmetleri sağlanabilir. 2. Bu araştırmada internet bağımlılığının cinsiyet değişkenine göre sadece Sosyal İlişkilerde Bozukluk alt boyutuna göre anlamlı olduğu ve erkek öğrencilerde Sosyal İlişkilerde Bozukluk puanları, kadın öğrencilere göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu sonucu elde edilmiştir. Erkek öğrencilerin internet bağımlılığı düzeylerinin yüksek olmasına sebep olan sosyal etmenler araştırılabilir, bunun yanında erkek öğrencilere yönelik sosyal aktiviteler sunulabilir. 3. Bu araştırmada Eğitim Fakültesi öğrencilerinin interneti günlük kullanım sıklıkları ile internet bağımlılıkları arasında farkın anlamlı olduğu belirlenmiştir. İnternet kullanım sıklığı internet bağımlılıklarını tetiklemektedir. Bu bağlamda öğrencilerin günlük internet kullanımlarına ilişkin bir ölçüt getirebilmeleri açısından danışmanlık hizmetleri verilebilir, sosyal ve akademik faaliyetlere zaman ayırabilmeleri konusunda teşvik sağlanabilir. 4. Yapılan bu araştırma Eğitim Fakültesi lisans öğrencileri ile gerçekleştirilmiş olup; yapılacak olan araştırmalarda farklı örneklemler dahil edilebilir. Elde edilen veriler araştırmada belirtilen ölçme araçları ile sınırlı olduğundan dolayı internet bağımlılığı kapsamında geliştirilmiş farklı ölçekler kullanılarak internet bağımlılık düzeyleri daha farklı boyutlarda incelenebilir. Ayrıca nitel düzeyde araştırmalar gerçekleştirilerek sebep olan faktörler ve risk durumları daha detaylı bir biçimde incelenebilir. KAYNAKLAR Akdağ, M., Şahan Yılmaz, B., Özhan, U., & Şan, İ. (2014). Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (İnönü Üniversitesi Örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), Aslan, E., Yazıcı, A. (2016). Internet Addiction Among University Students and Related Sociodemografic Factors. J Clin Psy.,19(3):

10 Balcı, Ş. ve Gülnar, B. (2009). Üniversite öğrencileri arasında internet bağımlılığı ve internet bağımlılarının profili. Selçuk İletişim, 6, 1, Balkan, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilgisayar-internet bağımlılığı ve aile fonksiyonları arasındaki ilişki. E Journal of New World Sciences Academy Education Sciences, 1C0290, 6, (1), Beard, K. W., Wolf, E. M. (2001). Modification in the proposed diagnostic criteria for Internet addiction. CyberPsychology & Behavior, 4(3), doi: / Canan, F. (2010), Üniversite Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığı, Disosiyatif Belirtiler ve Sosyodemografik Özellikler Arasındaki İlişkiler, Tıpta Uzmanlık Tezi, Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi, Düzce. Çakır, Ö., Ayas, T., Horzum, M. B. (2011). Üniversite öğrencilerinin internet ve oyun bağımlılıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(2), Çakır-Balta, Ö., Horzum, M. B. (2008). Web tabanlı öğretim ortamındaki öğrencilerin internet bağımlılığını etkileyen faktörler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (1), Ceyhan, A. A. (2011). Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18 (2). 532 Chen, K., Chen, I., Paul, H. (2001). Explaining online bahavioral differences: An Internet dependency perspective. The Journal of Computer Information Systems, 41(3), 59. Cuhadar, C. (2012). Exploration of problematic Internet use and social interaction anxiety among Turkish pre-service teachers. Computers & Education 59(2), Filiz, O., Erol, O., Dönmez, F. İ., Kurt, A. A. (2014). BÖTE bölümü öğrencilerinin sosyal ağ siteleri kullanım amaçları ile internet bağımlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 3(2), Gedam, S. R., Ghosh, S., Modi, L., Goyal, A., Mansharamani, H. (2017). Study of internet addiction: Prevalence, pattern, and psychopathology among health professional undergraduates. Indian J Soc Psychiatry, 33(4), Goldberg, I. (1996). Goldberg's message. Erişim tarihi , psycyber/supportgp.html Gonzalez, N. A. (2002). Internet addiction disorder and its relation to impulse control. Unpublished master s thesis, Texas A&M University Kingsville. Griffiths, M. D. (1999). Internet addiction: fact or fiction?the Psychologist, 12(5), Günüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesi ve bazı demografik değişkenler ile internet bağımlılığı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van. Hasmujaj, E. (2016). Internet Addiction and Loneliness Among Students of University of Shkodra. European Scientific Journal, 12,

11 Hırlak, B., Bıyıkbeyi, T., Alaşahan, S., Çiçeklioğlu, H. (2016). Öğrencilerin internet bağımlılığı ile sosyal bağlılıkları arasındaki ilişki. Uluslararası Gençlik Araştırmaları Kongresi, Kalaman, S., Bat, M. (2016). İnternet bağımlılığı ve medya kullanımı: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 9(47), Khan, M. A., Shabbir, F., & Rajput, T. A. (2017). Effect of Gender and Physical Activity on Internet Addiction in Medical Students. Pak J Med Sci., 33(1), Karakoyun, F. (2017).Öğretmen Adaylarının İnternet Bağımlılık Düzeylerinin İncelenmesi: Dicle Üniversitesi Örneği. Electronic Journal of Social Sciences, 16(64). Qtait, M. (2016). The effect of ınternet use in the psychological health for university students. Research on Humanities and Social Sciences, 6(13), Sachitra, V. (2015). Internet addıctıon, academıc performance and unıversıty students. Journal of Global Research in Education and Social Science, 3(4): Sarao, T., Sharma, P. (2017). A study of internet addiction among college students. International Journal of Academic Research and Development, 2(6), Sarıkaya, M. ve Seferoğlu, S.S. (2013). Öğretmen adaylarının problemli internet kullanımlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), Seo, M., Kang, H.S., Yom, Y. H. (2009). Internet Addiction and Interpersonal Problems in Korean Adolescents. Computers, Informatics, Nursing, 27(4), Shao, Y., Zheng, T., Wang, Y., Liu, L., Chen, Y., Yao, Y. (2018). Internet addiction detection rate among college students in the People s Republic of China: a meta-analysis. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health,12:25. Shek, D. T. L., Yu, L. (2012). Internet addiction in Hong Kong adolescents: profi les and psychosocial correlates. Int J Disabil Hum Dev, 11(2): Smita, G., Azhar, F.A. (2018). Prevalence and characteristics of ınternet addiction among university students in mauritius. SM Journal of Case Reports, 4 (1): Suler, J. (1999). Healthy and pathological internet use. Cyber Psychology and Behavior, 2, adresinden erişilmiştir. Şahin, C., Korkmaz, Ö. (2011). İnternet bağımlılığı ölçeğinin türkçeye uyarlanması. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, Şahin, C., Aydın, D., Balay, R. (2016). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eğitsel İnternet Kullanımı ile İnternet Bağımlılıklarının İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17(1), Şahin, M. (2014). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığı ve saldırganlık. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 27:43-52 Talwar P., Sabil S., Mustafa M.S., Otham M.K., Hian C.C., Aman S. (2018). Reconnoitering the Influence of Socio-demographic Factors on Internet Addiction. Online J Health Allied Scs, 17(1):8 533

12 Taş, İ. (2018). Ergenlerde internet bağımlılığı ve psikolojik belirtilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), Yang, S. C., Tung, C. J., (2007). Comparison of Internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school. Computers in Human Behavior, 23 (1), Yeap, J. A. L., Ramayah, T., Kurnia, S., Halim, H. A., Ahmad N. H. (2015). The assessment of ınternet addiction among university students: some findings from a focus group study. Technical Gazette, 22 (1), Young, K.S.(1996). Internet Addiction: The emergence of a new clinical disorder. Cyper Psychology and Behaviour, 1(3), Young, K. (2004). Internet addiction: A new clinical phenomenon and its consequences. American Behavioral Scientist 48(4), doi: /