İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ UĞUR ERSOY Boğaziçi Üniversitesi, İnşaat Müh. Blm ODTÜ ( )

Transkript

1 İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ UĞUR ERSOY Boğaziçi Üniversitesi, İnşaat Müh. Blm ODTÜ ( ) İMO Ankara Şubesi, 30 Mayıs 2018

2 Ayasofya, İstanbul MS 537?

3 Selimiye Camii Edirne 1575

4

5

6 O DÖNEMİN USTALARI BİR YAPIYI OLUŞTURURKEN NELERDEN YARARLANIYORLARDI? -ÇIRAKLIK VE KALFALIK DÖNEMLERİNDE USTALARINDAN ÖĞRENDİKLERİ (YÜZYILLAR BOYUNCA EDİNİLEN DENEYİMLER). -KENDİLERİNİN EDİNDİKLERİ DENEYİMLER. -OLAĞANÜSTÜ MÜHENDİSLİK ÖNSEZİLERİ.

7 İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK ve MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ GİBİ MÜHENDİSLİK KOLLARINDAN FARKLIDIR. HESAPLARDA ÇOK SAYIDA VARSAYIM YAPMAK GEREKİR BU NEDENLE ANALİZDEN ÇIKAN SAYILAR KESİN DEĞİLDİR İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ: BİLİM + SANAT

8

9

10 DÜNYAYI DEĞİŞTİREN ÜÇ ÖNEMLİ OLUŞUMU ISKALADIK! 1-RÖNESANS (16. YÜZYIL) (Özgür düşünce, özgür sanat, özgür bilim) 2- BİLİM DEVRİMİ (17. ve 18. YÜZYIL ) 3-ENDÜSTRİ DEVRİMİ (18. ve 19.YÜZYIL) BUNUN CEZASINI HALA ÇEKİYORUZ!

11 MÜHENDİSLİKTE ENDÜSTRİ DEVRİMİNDEN SONRA GELEN BÜYÜK DEVRİM: BİLİŞİM DEVRİMİ! (ENDÜSTRİ DEVRİMİNİ ISKALADIK AMA BUNU ISKALAMADIK!)

12 BİLGİSAYARI, INTERNETİ, SUNULAN YAZILIMLARI AKIL, BİLGİ VE DENEYİM SÜZGECİNDEN GEÇİREREK KULLANAN MÜHENDİSLER İÇİN BU DEVRİM HARİKALAR YARATMIŞTIR.

13 MAALESEF MÜHENDİSLERİN ÇOĞU BİLGİSAYAR OLANAKLARINI İRDELEMEDEN, MANTIK SÜZGECİNDEN GEÇİRMEDEN, KÖRÜ KÖRÜNE KULLANMAKTADIRLAR. KANIMCA İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNDE GÜNÜMÜZÜN EN ÖNEMLİ SORUNU BUDUR. BİLGİSAYARIN KÖLELERİ!

14 İLK MÜHENDİSLİK DENEYİMİM R.C. REESE & ASSOCIATES HAYAL KIRIKLIĞI?

15 ANKASTRE

16 HESAPLANAN, f = 0 ÖLÇÜLERN ÖTELENME (mm)

17 GÖZLEMLEDİĞİM SAÇMALIKLARDAN BAZILARI! BUNLARI YAPANLARA ACABA MÜHENDİS DENEBİLİR Mİ?

18

19 BİRÇOK ÖNEMLİ PARAMETRE İHMAL EDİLMİŞ ÖRNEĞİN: 1-YÜKLEME HIZI 2-SARGI ETKİSİ

20

21 BU İKİ DENKLEM NEREDEN ALINDI?? EUROCODE! AVRUPALILAR HER KONUDA OLDUĞU GİBİ BETONARMEDE DE BİZDEN İLERİDİRLER, ONLARIN HAZIRLADIKLARI YÖNETMELİK ELBETTE BİZİMKİNDEN İYİDİR. TERCÜME ADİP ONU KULLANALIM, DİYENLERİN KULAKLARI ÇINLASIN!!!!!

22 ANALİZ SÜZGEÇ KARAR Bina Model SÜZGEÇ = DENEYİM, DAVRANIŞ BİLGİSİ VE ÖNSEZİ

23 YAPISAL ÇÖZÜMLEME İÇİN OLUŞTURULAN YAKLAŞIK BİR MODELİN KESİN ÇÖZÜMLENMESİ, GERÇEK YAPININ YAKLAŞIK ÇÖZÜMLENMESİ OLARAK KABUL EDİLEBİLİR Mİ? Mete A. Sözen

24 BİLİM VE TEKNOLOJİDE GERÇEK BASİTTİR! BASİTLİK, ÖZELLİKLE İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNDE ÖNEMLİDİR

25 İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNDE SORUNLARI GENELDE BASİTTİR! EĞER BİR YÖNTEM, BİR ÇÖZÜM SİZE ÇOK KARMAŞIK BİÇİMDE SUNULUYORSA, BU PROBLEMİN KARMAŞIKLIĞINDAN DEĞİL, SUNANIN AKLININ KARIŞIKLIĞINDAN KAYNAKLANMAKTADIR! Hardy Cross

26

27 ÜLKEMİZİN DEPREM SORUNU ( ) -YÖNETMELİK DEĞİŞİTİRİLİYOR -YENİ YASALAR ÇIKARILIYOR SORUN ÇÖZÜMLENEMİYOR. DEPREMLERDE BÜYÜK MAL VE CAN KAYBI ÖNLENEMİYOR!

28 BU ARADA YENİ ÜNİVERSİTELER VE YENİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİ MANTAR GİBİ ÇOĞALIYOR. ÖĞRETİM KADROLARI YETERSİZ, LABORATUVARLAR YETERSİZ. İYİ BİR EĞİTİM GÖRMEMİŞ MEZUNA YASA HER TÜRLÜ YETKİYİ VERİYOR! HAKSIZ REKABET, KALİTESİZ ÜRÜN

29 DEPREM HASARLARINA DOĞRU TANI (TEŞHİS) YAPILMIYOR. HASARLARIN EN AZ %90 ı HESAP YETERSİZLİĞİNDEN DEĞİL, AŞAĞIDAKİ BASİT NEDENLERDEN KAYNAKLANIYOR! (a) SİSTEM SEÇİMİNDE YAPILAN HATALAR (mimari ve taşıyıcı sistem) (b) DONATI DETAYLARINDA YAPILAN HATA VE YETERSİZLİKLER (c) KESİT BOYUTLARININ YETERSİZ OLMASI (rijitlik yetersizliği) (d) DENETİM YETERSİZLİĞİ (e) ZEMİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR

30 ÜLKEMİZDE SİSTEM SEÇİMİNDE EN SIK RASTLANAN VE HASARA NEDEN OLAN HATALAR:

31 (b) (a)

32 (c) (b) (a) (b) (a)

33

34

35

36

37

38

39 ADAPAZARI DEPREMİ 1967

40 ADAPAZARI DEPREMİ 1967

41 DONATI DETAYLANDIRILMASINDA SIK RASTLANAN VE HASARA NEDEN OLAN HATA VE YETERSİZLİKLER

42

43 ADAPAZARI DEPREMİ 1967

44 1998

45 1999

46 RC INFILL FOUNDATION

47

48 YAPIM AŞAMASINDA YAPILAN HATALAR

49 SORUN, DENETİMİN YETERSİZLİĞİ a)projeye UYULMUYOR b)beton KALİTESİ DÜŞÜK HAZIR BETONUN YAYGINLAŞMASI NEDENİYLE BETONLA İLGİLİ SORUNLAR AZALDI!

50 HER YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİNDE DAHA YÜKSEK DÜZEYDE DAHA KARMAŞIK HESAP YÖNTEMLERİ GETİRİLİYOR. HALBUKİ; 1-HASAR NEDENİ HESAP YETERSİZLİĞİ DEĞİL! 2-ÜLKEMİZDEKİ MÜHENDİSLİK DÜZEYİ YETERİNCE YÜKSEK DEĞİL. MÜHENDİSLERİN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞU YÖNETMELİĞİ ANLAYAMIYOR. SATIN ALDIKLARI BİR YAZILIMI ANLAMADAN KULLANIYORLAR. BU SON DERECE TEHLİKELİ!

51

52

53 AYNI TAKTİĞİ SIRADAN BİR FUTBOL TAKIMINA VERİRSENİZ SONUÇ FELAKET OLUR. ÇÜNKÜ BU TAKTİĞİ UYGULAYACAK OYUNCULARIN TEKNİKLERİNİN, ZEKALARININ VE KONDİSYONLARININ BELİRLİ BİR DÜZEYDE OLMASI GEREKİR!

54 SORUNA DOĞRU TEŞHİS KONULABİLMESİ İÇİN OLAYIN İYİ İNCELENMESİ GEREKİR

55 DEPREMLERDE EN FAZLA CAN KAYBI 2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜRÜ BİNALARDA OLUŞUYOR!

56 CAN KAYBINA NEDEN OLAN GÖÇME TÜRÜ

57

58

59

60 KATLARIN ÜSTÜSTE DÜŞMESİ, DOLAYISIYLA CAN KAYBI BASİT KURALLAR KONULARAK BÜYÜK ORANDA AZALTILABİLİR. - PERDE DUVAR ZORUNLUĞU GETİRELİM - ÖNTASARIMDA KESİT BOYUTLARINI SAPTARKEN ÇÖMERT DAVRANALIM! - ETKİLİ DENETİM YAPALIM

61 1980 YILINDA ODTÜ de GEÇMİŞTEKİ DEPREMLERİN CAMİLERDE OLUŞTURDUĞU HASAR DÜZEYİ VE HASAR NEDENLERİ VE İNCELENDİ. DÜŞEY TAYICI ELEMANLARIN KESİT ALANLARININ TOPLAMININ(duvarlar) KAT PLANINA ORANININ HASAR ÜZERİNDE BELİRLEYİCİ BİR ETKİSİ OLDUĞUNU GÖRDÜK.

62 A w / A p 0.20 A w = DÜŞEY TAŞIYICI DUVARLARIN KESİT ALANLASRININ TOPLAMI A p = CAMİNİN PLAN ALANI

63 Şehzade Camii, A w / A p = 0.21

64 ACABA BÖYLE BİR ORAN BETONARME BİNALAR İÇİN DE ÖNERİLEBİLİR Mİ? ÖNERİ: A w /A pt 0.01

65 ŞİLİ 1985 DEPREMİ Büyüklük: 7.9!

66

67

68 BASİT YÖNTEM, ÖNTASARIM, YANİ ELEMAN BOYUTLARINI SAPTAMAK İÇİN VARSAYIMLAR - Konut ve işyeri türü binalar - Kat sayısı 2-8 (sınır 10 kat da olabilir)

69 ÖNTASARIM KOLON ENKESİT BOYUTLARI: A c >= SA oi b >= 300 mm

70 DÜZGÜN YAYILI YÜK = 15 KN / m 2 N = 15 A oi =(L 1 +L 2 )x(l 3 +L 4 )x0.25 L 4 L 4 /2 L 3 /2 L 3 L 1 /2 L 2 /2 L 1 L 2

71 ÖNTASARIM KOLON + PERDE ENKESİT BOYUTLARI: (SA c + SA w ) >= SA p A p = Binanın plan alanlarının toplamı PERDE ZORUNLU!

72 ÖNTASARIM PERDE ENKESİT BOYUTLARI: SA w >= SA pi >= A pt

73 ÖZETLENEN BU KURALLARA UYULURSA DEPREMLERDEKİ CAN KAYBI BÜYÜK ORANDA AZALTILIR!!!!!

74

75 Ersoy,U., Depreme Dayanıklı Betonarme Binaların Öntasarımı için Basit Bir Yöntem, İMO Teknik Dergi, Cilt:24, Sayı 4, Ekim 2013

76 TEKNOLOJİ ÜRETMEYEN BİR ÜLKE DÜNYADA SÖZ SAHİBİ, SAYGIN BİR ÜLKE OLAMAZ! TEKNOLOJİ ÜRETME ; a) eğitim b) araştırma c) finansman ve teşvik

77 BİLİMDE ÇOK GERİ KALMIŞIZ! KABAHAT KİMDE? GERİ KALMADIK, GERİ BIRAKILDIK. GERİ KALMIŞLIĞIMIZIN SORUMLUSU DIŞ ODAKLARDIR! KOLAYCI SUÇLAMA. ÇÖZÜMÜ OLANAKSIZ KILAR

78 16. YÜZYILIN SONU VE 17. YÜZYILDA AVRUPADA NELER OLDU? 1) BİLİMDE BÜYÜK ATILIM (DEVRİM) NEWTON, PASCAL, DESCARTES, LEİBNİZ, GALİLEO, R.HOOKE, BERNOULLİ, EULER, LAGRANGE, COULOMB, POISSON... 2) BİLİM AKADEMİLERİ KURULDU İtalya, İngiltere, Almanya...

79 16. YÜZYILIN İKİNCİ YARISI ve 17. YÜZYIL BAŞINDA BİZDE NELER OLDU? - KANUNİ SULTAN SÜLEYMANIN ÖLÜMÜNDEN BİRKAÇ YIL ÖNCE ÇIKARILAN BİR FERMANLA MEDRESELERİN DERS PROGRAMLARINDAN POZİTİF BİLİMLER ÇIKARTILDI. - SOKULLU MEHMET PAŞA NIN TEŞVİK VE YARDIMI İLE ÜNLÜ BİLGİN TAKİYÜDDİN TARAFINDAN KURULAN, DÜNYANIN EN GELİŞMİŞ RASATHANESİ III MURAT IN FERMANI İLE KAPATILDI VE TOPA TUTULARAK YIKILDI! - HEZARFEN AHMET ÇELEBİ???????

80 BİLİMSEL GELİŞME, BİLİMSEL ATILIM VE İCATLAR YOKTAN VAR OLMAZ. BUNLAR BİR SÜRECİN SONUCU OLARAK OLUŞURLAR! BİLİMLE UĞRAŞANLAR ONLARDAN ÖNCE YAPILMIŞ ÇALIŞMALARDAN YARARLANIRLAR.

81 BİLGİSAYARIN GELİŞMESİ İLK MAKİNE C. Babbage + Lady Lovelace 1837 İngiltere İNGİLİZ HÜKÜMETİ STERLİN DESTEK VERİYOR! (Bir savaş gemisinin maliyeti) BÜYÜK ATILIMLAR ( ) Cambridge, Imperial College (İngiltere), Harvard, Priceton, Michigan, MIT, Penn. State(ABD), Berlin, Götingen (Almanya),

82 YAPI MEKANİĞİ, GERÇEKTE VAR OLMAYAN MALZEMELERE GERÇEK OLMAYAN ÖZELLİKLER VERİLEREK OLUŞTURULAN BİR MÜHENDİSLİK DALIDIR! Hardy Cross Hepinize esenlikler dilerim U.Ersoy

83

84

85

86

87 SORUNU GİDERMEK İÇİN AHŞAP ÇATIYI KALDIRIP YERİNE BETONARME DÖŞEME YAPTILAR!!!

88 -MÜDAHALE ÖNCESİ KOLONLAR İKİ UCU MAFSALLI ÇUBUK GİBİ DAVRANIYORDU. DOLAYISIYLA FARKLI OTURMA NEDENİYLE BU KOLONLARDA KESME VE EĞİLME OLUŞMUYORDU. -MÜDAHELEDEN SONRA KOLONLARIN ÜST UCUNDA DÖNME ENGELLENDİ. BU NEDENLE KOLONLARDA EĞİLME VE KESME OLUŞTU.

89

90 BETONARME DÖŞEME

91

92

93

94

95 SÜNEKLİK İÇİN: -KOLON KESİT BOYUTLARINI OLABİLDİĞİNCE BÜYÜK SEÇ, -ELEMAN UÇLARINDA GEREKLİ SARGI DONATISINI İHMAL ETME

96 BİR MÜHENDİSLİK ÇALIŞMASI ÖRNEĞİ

97

98

99

100 ODTÜ GRUBUNCA YAPILAN ÇALIŞMA 1- BİNANIN TÜM KATLARI GEZİLDİ (GÖZLEM) 2- HESAPLAR VE ÇİZİMLER İNCELENDİ 3-KULLANICILARLA KONUŞULDU 4-ÇEŞİTLİ YÜK BİRLEŞİMLERİ İÇİN YAPISAL ÇÖZÜMLER VE KESİT ANALİZLERİ YAPILDI

101

102

103

104 YAPILLAN İNCELEME SONUCU: 82 KOLONUN GÜÇLENDİRİLMESİ GEREKİYOR! SORUN EKSENEL YÜKTEN KAYNAKLANIYOR

105 KARAR: BETONARME VEYA ÇELİK MANTO

106 BİNA SAHİBİNİN KISIT VE KOŞULLARI: 1- GÜÇLENDİRME OPERASYONU BİNANIN KULLANIMINI ENGELLEMEMELİ 2- GÜÇLENDİRME İKİ AYDA TAMAMLANMALI

107 BİNA SAHİBİNİN ÖNE SÜRDÜĞÜ KOŞULLAR NEDENİYLE ÇELİK MANTOYA KARAR VERİLDİ.

108

109

110

111

112

113

114

115

116 TANI: HASAR NEDENİ, KÖŞEDEKİ PERDE DUVARLARIN KIŞ AYLARINDA ISI DÜŞMESİ SONUCU KISALMASI NEDENİYLE İÇTEKİ KOLONLARA UYGULANAN EK EKSENEL YÜK.

117 BU TANININ DOĞRULUĞUNU KANITLAMAK İÇİN İÇ VE DIŞ ISININ VE ELEMANLARDA OLUŞAN BİRİM DEFORMASYONLARIN ÖLÇÜLMESİ ÖNERİLDİ. BİNAYA 122 ADET ELEKTRONİK ÖLÇÜM ALETİ YERLEŞTİRİLDİ VE BİNA 7 YIL SÜRE İLE İZLENDİ

118 DERECE C O İÇERDEKİ KOLONLARDA ISI DEĞİŞİMİ PERDE DIŞ YÜZÜNDE ISI DEĞİŞİMİ ZAMAN

119 BİRİM KISALMA PERDE DUVARDA BİRİM KISALMANIN ZAMANLA DEĞİŞİMİ PERDE DUVARDA ÖLÇÜLEN BİRİM KISALMA YALITIMIN TAMAMLANDIĞI TARİH ZAMAN

120 BİRİM BOY DEĞİŞİMİ (ue) İÇTEKİ BİR KOLONDA BİRİM KISALMANIN ZAMANLA DEĞİŞİMİ Yalıtımın uygulandığı tarih ZAMAN

121 Gülen gözlerinde, tepelerden çığlıklar atarak koşan ve kendini mavi sulara bırakan erguvan renkli baharı görmüştüm. Ve sana delice aşık olmuştum.

122 ÜLKEMİZİN DEPREM SORUNU -YÖNETMELİK DEĞİŞİTİRİLİYOR -YENİ YASALAR ÇIKARILIYOR SORUN ÇÖZÜMLENEMİYOR. DEPREMLERDE BÜYÜK MAL VE CAN KAYBI ÖNLENEMİYOR!

123

124

125

126

127 KATLARIN ÜSTÜSTE DÜŞMESİ, DOLAYISIYLA CAN KAYBI BASİT ÖNLEMLERLE BÜYÜK ORANDA AZALTILABİLİR!

128 -KATLARARASI GÖRELİ YERDEĞİŞTİRME SINIRLANIRSA (Rijitlik koşulu), -ELEMANLARIN; ÖZELLİKLE KOLONLARIN SÜNEK DAVRANMASI SAĞLANIRSA (Süneklik koşulu), -ELEMAMLARDA, ÖZELLİKLE KOLONLARDA KESME KIRILMASI ÖNLENİRSE (Kapasite tasarımı), BU TÜR GÖÇMELER, DOLAYISIYLA CAN KAYBI BÜYÜK ORANDA AZALTILABİLİR!!

129 RİJİTLİK KOŞULU: -PERDE DUVAR KULLAN -KOLON KESİT BOYUTLARINI SAPTARKEN CÖMERT DAVRAN

130 -GEREKLİ RİJİTLİĞİN SAĞLANMASINDA PERDE DUVARLARIN KATKISI ÇOK BÜYÜK. -PERDE DUVARLARIN HATAYA TOLERANSLARI KOLONLARDAN ÇOK DAHA FAZLA.

131

132

133

134

135

136

137 İNŞAAT MÜHENDİSİ, GERÇEKLEŞTİRDİĞİ PROJELERLE TOPLUMU, EKONOMİYİ, İKLİMİ, TARIMI, KÜLTÜRÜ, ARKELOJİ VE TARİHİ, NÜFUS YAPISINI VB. ETKİLER.

138 BU NEDENLE İYİ BİR İNŞAAT MÜHENDİSİ KÜLTÜRLÜ OLMALIDIR! SOSYOLOJİ, EKONOMİ, PSİKOLOJİ, TARİH, EDEBİYAT, SANAT VB. BU NEDENLE, -YABANCI DİL ÖĞRENİN (İngilizce) -BIKMADAN, USANMADAN OKUYUN

139 Gülen gözlerinde, tepelerden çığlıklar atarak koşan ve kendini mavi sulara bırakan erguvan renkli baharı görmüştüm. Ve sana delice aşık olmuştum.