Doç. Dr., İnşaat Müh. Bölümü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir

Transkript

1 ÖLÇEKLENDİRİLEN DEPREM HAREKETLERİNİN FARKLI DOĞRULTULARDA ETKİMESİ DURUMUNDA KURŞUN ÇEKİRDEKLİ KAUÇUK İZOLATÖRLERDE GÖZLENEN MAKSİMUM DEPLASMAN DEĞERLERİNDEKİ DEĞİŞİM Esengül ÇAVDAR 1 ve Gökhan ÖZDEMİR 2 ÖZET: 1 Yüksek Lisans Öğrencisi, İnşaat Müh. Bölümü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir 2 Doç. Dr., İnşaat Müh. Bölümü, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir esengul_cavdar@anadolu.edu.tr Bu çalışmada, sismik taban izolasyonu kurşun çekirdekli kauçuk izolatörler (KÇKİ) ile sağlanan bir yapıda, maksimum izolatör deplasmanındaki (MİD) değişim, deprem kayıtlarının farklı etkime açıları dikkate alınarak incelenmiştir. Bu amaçla, analizlerde kullanılmak üzere seçilen yakın saha deprem kayıtları 180º boyunca 10º aralıklarla döndürülmüş ve yeni ivme-zaman serileri elde edilmiştir. Hem orijinal kayıtlar hem de yeni oluşturulan kayıtlar şartname hükümlerine uygun olacak şekilde ölçeklendirilmiştir. Yürütülen doğrusal olmayan dinamik analizlerde, deprem hareketinin her iki yatay bileşeni oluşturulan yapısal modele aynı anda uygulanmıştır. Analiz sonuçlarının izolasyon periyodundaki değişimden ne ölçüde etkilendiğini belirlemek için dört farklı özellikte izolatör tasarlanmıştır. KÇKİ modellenirken tersinir tekrarlanır hareketler altında izolatörde gözlenen dayanım kaybı dikkate alınmıştır. Yapılan analizler sonucunda, farklı deprem etkime açıları için elde edilen MİD da ortalama olarak yaklaşık %2 oranında bir artış gözlemlenmiştir. Ayrıca, bu artış miktarının izolasyon periyodundan bağımsız olduğu belirlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Sismik İzolasyon, Deprem Etkime Açısı, Yer Hareketlerinin Ölçeklendirilmesi, Çift Doğrultulu Analiz, Kurşun Çekirdekli Kauçuk İzolatör. VARIATION IN MAXIMUM ISOLATOR DISPLACEMENTS OF LRBs DUE TO CHANGE IN ORIENTATION OF SCALED GROUND MOTION RECORDS ABSTRACT: The present study investigates the variation of maximum isolator displacements (MIDs) under the effect of near field ground motions with different incidence angles. Accordingly, the original ground motion records used in the analyses are rotated by increments of 10º through 180º. To perform analyses in accordance with the code specifications, both the original and the rotated records are scaled. Seismic isolation units of the analyzed structure is composed of lead rubber bearings (LRBs) and deterioration in the strength of isolators due to lead core heating is taken into account in the modelling. In the nonlinear time history analyses, orthogonal horizontal components of ground motion records are applied to the structure simultaneously. To determine the effect of isolation period on the results, several analyses are performed for cases with 4 different isolation periods. Results of this study showed that in an average sense, MIDs increase about 2% due to variation of ground motion incidence angle. Furthermore, that amplification in MID is not sensitive to change in isolation period. KEYWORDS: Seismic Isolation, Ground Motion Orientation, Scaling Of Ground Motions, Bi-Directional Excitations, Lead Rubber Bearing.

2 1. GİRİŞ Yapıları depremin yıkıcı etkilerinden korumak ve sismik taleplerini karşılamak adına kullanılan geleneksel yöntemlerin (perde duvar, bağlantı kirişi, çapraz eleman, vs.) dışında son zamanlarda geliştirilmiş bir sistem olan sismik taban izolasyonu yer hareketinin zararlı etkilerinden hem yapıyı hem de içinde bulunan mekanik/elektronik ekipmanları korumanın en etkili yollarından biridir. Bu sistem, yapının depreme karşı dayanımını artırmak yerine, söz konusu yapıya gelecek deprem yüklerini binanın periyodunu uzatarak azaltma esasına dayanan, depreme dayanıklı bir yapı tasarımı yaklaşımıdır. Sismik taban izolasyonlu bir yapının tasarımı aşamasında dikkate alınan ana değişkenlerden biri, izolasyon seviyesindeki deplasman değeridir. Bu değer, i) sismik boşluk olarak adlandırılan ve yapının serbestçe hareket edebilmesi için ihtiyaç duyulan boşluk miktarını; ii) altyapıya aktarılan kesme kuvveti miktarını ve iii) izolatör geometrisini belirlemektedir. Bu sebeple, maksimum izolatör deplasmanının (MİD) belirlenmesi, bu tip yapıların tasarımında büyük önem arz etmektedir. MİD i belirleyebilmenin en gerçekçi yöntemi ise zaman tanım alanında gerçekleştirilen doğrusal olmayan (ZTADO) analizlerdir. Gerek uluslararası şartnamelerde gerekse de güncellenecek olan deprem şartnamemizde, incelemeye konu olan yapısal modele ait analizlerin çift doğrultulu deprem etkisi altında gerçekleştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır (ASCE/7-10, Eurocode/8; Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Taslak Metin, 2017). Şartnameler, yürütülecek analizlerde orijinal deprem kayıtlarının kullanılmasını teşvik etmektedir, ancak kullanılan kaydın yapıya hangi doğrultuda uygulanacağı hakkında herhangi bir ifade bulundurmamaktadır. Unutulmamalıdır ki, olası bir depremin tasarlanan yapıya hangi doğrultuda etki edeceği bilinmemektedir. Bu sebeple tasarımı yapılan bir yapının her doğrultu için kendinden beklenen performansı sağlaması gerekmektedir. Sismik izolatörlü bir yapıda ise doğrusal olmayan davranış sadece izolatör seviyesinde bulunduğundan, tasarımı yapılan izolatörlerin bütün deprem etkime açıları için aynı performansı sağlaması gerekmektedir. Deprem etkime açısının etkisi literatürde farklı alanlarda birçok araştırmaya konu olmuştur. Örneğin, Lopez ve Chopra (2000), kritik deprem etkime açısının, tek katlı simetrik ve asimetrik planlara sahip yapılarda, yapı davranışı üzerindeki etkisini incelemişlerdir. Diğer taraftan, Athanatopoulou (2005), kritik deprem etkime açısını ve maksimum tepkiyi hesaplayabilmek için bir takım analitik formüller geliştirmiştir. Rigato ve Medina (2007) ise deprem etkime açısının mühendislik istem parametreleri üzerindeki etkisini çift doğrultulu analizler yaparak tek katlı simetrik ve asimetrik yapılar üzerinde ele almıştır. Bunlara ek olarak, Kalkan ve Reyes (2015) çok katlı simetrik ve asimetrik yapılar için deprem etkime açısının mühendislik istem parametreleri üzerindeki etkisini yakın saha kaynaklı yer hareketleri altında incelemiştir. Bu kıyaslamalarda, her ne kadar incelenen yapıların ve seçilen depremlerin özellikleri çok büyük farklılıklar içerse de, elde edilen sonuçlar benzerlik göstermekte ve en elverişsiz deprem etkisine neden olacak kritik bir deprem etkime doğrultusunun olduğu vurgulanmaktadır. Bu çalışmalarda, deprem yer hareketinin sadece yapının asal eksenlerine uygulanması durumunda elde edilen elastik ötesi deformasyonların, depremin yapıya farklı doğrultuda uygulandığı durumlarda hesaplanan değerlerden daha düşük olduğu vurgulanmıştır. Bununla beraber, en elverişsiz sismik etkinin oluşacağı kritik deprem etkime doğrultusunun depremin özelliğine bağlı olduğu kadar ele alınan mühendislik istem parametresine de bağlı olduğu vurgulanmıştır. Ancak, burada atıf yapılan çalışmaların hiçbirinde sismik taban izolasyonlu bir yapı özelinde inceleme yapılmamıştır. Sonuç olarak sismik taban izolasyonlu bir yapıda izolatörlerin maruz kalacağı maksimum yer değiştirmenin deprem etkime açısındaki değişime bağlı olarak nasıl bir değişim gösterdiği üzerine şartname hükümlerine uygun olarak yapılan herhangi bir çalışmaya literatürde rastlanılmamıştır. Literatürdeki bu açığı kapatmak için de bu çalışma yürütülmüştür. Bu çalışmanın amacı, sismik taban izolasyonu kurşun çekirdekli kauçuk izolatörler (KÇKİ) ile sağlanan bir yapı modeli için, MİD ndaki olası artış miktarını belirleyerek, bu tip yapı tasarımlarının daha etkin bir şekilde yapılmasına katkı sağlamaktır. Bu kapsamda, yakın saha kayıtlarından seçilen yer hareketleri, 10º lik aralıklarla 180 º boyunca döndürülerek farklı etkime açısına sahip yeni kayıtlar oluşturulmuştur. Kullanılan tüm deprem kayıtlarına (hem orijinal hem de döndürüldükten sonra elde edilen kayıtlar) şartname hükümlerine uygun olarak

3 gerçekleştirilen, tasarım depremi (DBE) ve maksimum deprem (MCE) seviyelerini temsil edecek şekilde iki farklı ölçeklendirme işlemi uygulanmıştır. Elde edilecek sonuçların tek bir izolatör davranışına bağlı olmasını önlemek için farklı özelliklerde KÇKİ lerin kullanıldığı çok sayıda analiz gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla; deprem etkime açısına ek olarak, sismik taban izolasyonlu yapıların davranışını doğrudan etkilediği bilinen izolasyon periyodu da diğer bir parametre seçilerek farklı periyot değerlerine sahip 4 adet izolatör tasarlanmıştır. Tasarıma esas teşkil eden izolasyon periyot değerleri 2.25s, 2.50s, 2.75s ve 3.0s dir. Bu izolatörler tasarlanırken sismik izolatörün karakteristik dayanımının eksenel yük seviyesine oranı (Q/W) 0.10 olarak seçilmiştir (Dicleli, 2006). OpenSees (2009) yapısal analiz programında gerçekleştirilen ZTADO analizlerde, söz konusu tasarımı yapılan KÇKİ lerin modellenmesi için gerçekte olduğu gibi tatbik edilen hareketin özelliklerine bağlı olarak kademeli bir şekilde dayanım kaybı gösteren kuvvet-yer değiştirme eğrileri kullanılmıştır. 2.SİSMİK TABAN İZOLASYONLU YAPI MODELİ OpenSees (2009) programı kullanılarak bilgisayar ortamında modellenen üst yapı, bir acil durum yönetim merkezini temsilen tasarlanmış ve taşıyıcı sistemi çelik çerçeve elemanlarla oluşturulmuştur. Yapıda, her biri 3m yüksekliğe sahip 3 kat bulunmaktadır. Yapının plandaki boyutları 36mx54m olup kısa doğrultuda dört, uzun doğrultuda ise altı adet 9m lik açıklıklar bulunmaktadır. Modellenen yapıda ayrıca çapraz elemanlar da kullanılmış olup; yapı, hem yatayda hem de düşeyde herhangi bir düzensizlik içermemektedir. Yapının toplam ağırlığı kn dur. İzolasyon seviyesi ve ilk iki katın ağırlıkları birbirine eşitken, en üst katın ağırlığı, diğerlerinin %75 i kadardır. Her katta toplam 35 adet kolon yer alıp temel ile üstyapı arasına yerleştirilen yalıtım birimleri kolon altlarına denk gelecek şekilde projelendirilmiştir. Bu durumda, bu yapının sismik taban izolasyonunda 35 adet KÇKİ kullanılmıştır. Şekil.1 de sismik taban izolasyonlu yapıya ait 3-boyutlu bilgisayar modeli ve dairesel kesitli KÇKİ e ait bilgiler verilmektedir. (a) (b) Şekil.1 Sismik taban izolatörlü yapının 3-boyutlu bilgisayar modeli (a) ve tipik bir KÇKİ (b) kesit görünüşü 3. KURŞUN ÇEKİRDEKLİ KAUÇUK YALITIM BİRİMLERİNİN MODELLENMESİ Yürütülen bu çalışmada yalıtım birimi tipi olarak dikkate alınan KÇKİ ler ile geçmişte yapılan deneysel çalışmalar göstermiştir ki tersinir tekrarlanır hareketlere maruz bırakılan sismik izolatörlerin dayanımında kademeli olarak bir azalım meydana gelmektedir (Robinson, 1982). KÇKİ e ait histeretik eğrideki bu azalımın temel nedeni olarak, izolatörün maruz kaldığı hareket sonucu kurşun çekirdekte meydana gelen ısı artışı olduğu tespit edilmiştir (Kalpakidis ve Constantinou, 2009a). Kalpakidis ve Constantinou tarafından kurşun çekirdekte meydana gelen sıcaklık artışı ve dayanım kaybı arasındaki ilişkinin modellenmesi gerçek izolatör davranışının modellenmesine olanak sağlamıştır (Kalpakidis ve Constantinou, 2009b). Bu malzeme modeli kullanılarak yürütülen güncel çalışmalarda da gerçek izolatör davranışı ve uygulamada kullanılan modelleme yöntemi arasındaki farklılaşmanın mertebesi detaylı bir biçimde irdelenmiştir (Özdemir ve Dicleli, 2012; Özdemir, 2014, Özdemir ve Bayhan, 2015). Kurşun çekirdekteki ısı artışının, izolatörün maruz kaldığı depremin büyüklüğüne, faya olan uzaklığa, hareketteki döngü sayısına, zemin türüne ve analizlerin tek ya da çift doğrultulu gerçekleştirilmesine bağlı olarak değişiminin

4 incelendiği bu çalışmalar sonucunda, dayanım kaybının dikkate alındığı ve alınmadığı durumlar için MİD nda %20 oranına kadar farklılıkların oluştuğu gözlenmiştir. Bu farklılığın özellikle çift doğrultulu deprem analizleri için daha belirgin olduğu vurgulanmıştır. Şekil 2. de tipik bir KÇKİ ün tasarım deplasmanı altında dayanım kaybı gösteren kuvvet-yer değiştirme ilişkisi verilmiştir. Şekil.2 KÇKİ e ait kuvvet-yer değiştirme eğrisi 4. DEPREM KAYITLARININ SEÇİLMESİ VE DÖNDÜRÜLMESİ Bu çalışma kapsamında yürütülen analizlerde kullanılan deprem kayıtları, yakın saha depremler arasından seçilmiştir. Buradaki yakın saha ifadesi, Somerville vd. (1997) tarafından tanımlandığı şekliyle, fay kırığına en yakın mesafesi (R) 20 km den daha az olan istasyonları ifade etmektedir. Ayrıca, büyüklüğü (M w) 6.5 ten daha fazla olan ve en üstteki 30m lik zemin tabakasındaki kayma dalgası hızı (V s) m/s arasında olan deprem kayıtları dikkate alınmıştır. Bu seçim kriterlerine ek olarak, kullanılacak deprem kayıtlarına ait pik yer hızı (peak ground velocity, PGV) değerleri de 50cm/s den daha büyük olacak şekilde bir seçime gidilmiştir. Bunun sebebi, Avşar ve Özdemir (2013) tarafından yürütülen çalışmada MİD ile deprem kayıtlarına ait özellikler arasında yüksek korelasyona sahip şiddet ölçütünün PGV olarak belirlenmesidir. Tablo 1. bu çalışmada kullanılan deprem kayıtlarını ve özelliklerini sunmaktadır. Tablo 1 de kullanılan PGA ve PGD değerleri ise sırasıyla pik yer ivmesini (peak ground acceleration) ve pik yer deplasmanını (peak ground displacement) temsil etmektedir. Tablo 1. Analizlerde kullanılan yakın saha deprem kayıtları ve özellikleri # Deprem İstasyon Büyüklük R PGA PGV PGD Bileşen (Mw) (km) (g) (cm/s) (cm) 1 Duzce Duzce Erzincan Erzincan NS EW Imperial Valley El Centro Array # Imperial Valley El Centro Array # Imperial Valley El Centro Array # Kobe KJM Northridge Sylmar Hospital Kocaeli Duzce Kocaeli Yarimca Chi-Chi TCU N W

5 Seçilen deprem kayıtlarının döndürülmesi işleminde, Kalkan ve Reyes in (2015) yürüttüğü çalışma baz alınarak, yer hareketlerine ait orijinal kayıtlar, 10 aralıklarla 180 boyunca döndürülerek seçilen her bir orijinal deprem kaydı için ilave 18 yeni ivme-zaman serisi elde edilmiştir. 5. DEPREM KAYITLARININ ÖLÇEKLENDİRİLMESİ Bu çalışmada kullanılan deprem kayıtları, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (DBYBHY/2007) de tanımlanan tasarım depremi seviyesi (DBE) ve maksimum deprem seviyeleri (MCE) için belirlenen tasarım spektrumları ile uyumlu olacak şekilde ölçeklendirilmiştir. DBE, 50 yılda aşılma olasılığı %10 olan deprem seviyesini temsil etmektedir. MCE seviyesini temsil eden tasarım spektrumu ise DBE için tanımlanan spektrum eğrisine ait ordinatların 1.5 ile çarpılması sonucu bulunmuştur (DBYBHY/2007). Uygulanan ölçeklendirme yöntemi neticesinde her bir deprem için elde edilen ölçek katsayısı o depremin her iki yatay bileşenine de tatbik ettirilmiştir. Ayrıca, ölçekleme işlemi, hem orijinal kayıtlara hem de döndürülen kayıtlara uygulanmıştır. Bahsi geçen ölçeklendirme işlemi birbirini tamamlar nitelikte iki aşamadan oluşmaktadır. İlk aşamada (geomean scaling), seçilen deprem kayıtlarının hedef spektrum ile uyumlu hale gelmesi sağlanırken, ikinci aşamada (SRSS) ise şartname hükümleri yerine getirilmiştir. Huang (2008) tarafından tarif edilen geometrik ortalama ölçeklendirmesi (geomean scaling) spektral değerler arasındaki hataların toplamını minimize etmeyi amaçlayan genlik ölçeklendirme yöntemidir. Bu yöntem için tanımlanan toplam hata miktarı Eş.1 de verilmiştir. Eş.1 de T i periyot, a deprem kaydına uygulanacak ölçek katsayısı, y i spektral koordinatların geometrik ortalaması, y Ti hedef spektral ordinat değeri, n hedef spektral değerlerin sayısı, b i ise her bir periyottaki hata miktarının toplam hata miktarına etkisini ifade eden ağırlık katsayısı olarak tanımlanmaktadır (Huang, 2008). n b a y y (1) i i 1 Ölçeklendirme yönteminin ikinci aşamasında ise ASCE (2010) da tanımlanan hükümler yerine getirilmiştir. Buna göre, tasarlanan yalıtım birimi özelliklerine bağlı olarak belirlenen bir periyot aralığı içinde, seçilen deprem hareketlerinin birbirine dik her iki yatay doğrultudaki kayıtlar için oluşturulan spektrum eğrilerinin, kareleri toplamının kareköklerinin (SRSS) ortalaması, hedef spektrumdan daha düşük olmayacak şekilde ikinci bir ölçekleme işlemi daha gerçekleştirilmiştir. Her bir deprem kaydı için hesaplanan ölçek katsayısı, yukarıda tanımlanan birinci ve ikinci aşamalardan elde edilen ölçek katsayılarının çarpımından elde edilmiştir. Hesaplanan ölçek katsayıları Tablo 2. de tüm deprem kayıtları ve her iki deprem seviyesi için verilmiştir. Şekil 3 te uygulanan birinci ve ikinci ölçekleme işlemi sonucunda elde edilen ortalama eğrilerin maksimum deprem seviyesini temsil eden spektrum ile uyumu gösterilmektedir. Tablo 2. DBE ve MCE hedef spektrum grafikleri için elde edilen ölçek katsayıları. Ölçek Katsayısı # Deprem DBE MCE 1 Duzce Erzincan Imperial Valley Imperial Valley Imperial Valley Kobe Northridge Kocaeli Kocaeli Chi-Chi i Ti 2

6 (a) (b) Şekil 3. Seçilen deprem kayıtlarına uygulanan iki aşamalı ölçeklendirme işlemi sonrası ortalama değerlerin hedef spektrum eğrisi (MCE) ile uyumu a) 1.Aşama: Geomean Scaling b) 2. Aşama: SRSS 6. ANALİZ SONUÇLARI Bu çalışma kapsamında, 4 farklı özellikteki sismik izolatörlü bina, 10 farklı deprem yer hareketi, 2 farklı deprem seviyesi ve her bir yer hareketinin farklı etkime doğrultusu için oluşturulan 18 yeni deprem kaydı için toplamda (4x10x2x18) 1440 adet ZTADO analiz gerçekleştirilmiştir. Bu analizler sonucunda maksimum izolatör deplasmanları, her iki yatay doğrultuda elde edilen deplasman değerlerinin kareleri toplamının karekökü en büyük olan değer seçilerek hesaplanmıştır. Şekil.4 te sismik taban izolasyonlu bir yapıya sırasıyla DBE ve MCE deprem seviyelerine göre ölçeklendirilen orijinal ve döndürülmüş kayıtların tatbik edilmesiyle, MİD nda meydana gelen artış miktarı gösterilmektedir. Burada yatay eksen seçilen deprem kayıtlarını sırasıyla göstermektedir. Düşey eksen ise döndürülmüş deprem kayıtları ile yapılan analizler sonucunda elde edilen MİD nın, orijinal kayıtlar ile bulunan sonuçlara göre artış miktarını yüzdelik olarak ifade etmektedir. Kesikli çizgi ile ifade edilen değerler, baz alınan periyot değeri için deprem özelinde bulunan artış miktarlarının ortalamasını ifade etmektedir. (a) (b) Şekil.4 Farklı etkime açılarına ve izolasyon periyoduna bağlı olarak yürütülen analizler sonucunda DBE (a) ve MCE (b) deprem seviyeleri için elde edilen MİD ndaki artış miktarı.

7 Analiz sonuçları deprem özelinde tekil olarak incelendiğinde, maksimum izolatör deplasmanlarında deprem etkime açısına bağlı olarak önemli bir değişim görülmektedir (Örneğin; MCE seviyesi, Deprem10, T=2.50s için % 8.4 lük bir artış söz konusudur). Bu değişimin miktarının hem spektrum eğrisi hem de seçilen deprem kaydının özelliklerine bağlı olduğu tespit edilmiştir. Ortalama değerler baz alındığında ise maksimum izolatör deplasmanlarındaki artış miktarının, artan periyot değerleri ile doğrusal bir ilişkisinin olmadığı, deplasman değerlerinin izolasyon periyodundan ihmal edilebilecek seviyede az etkilendiği gözlenmiştir (farklı izolasyon periyotları için elde edilen değerler arasındaki farklılaşma %1 den daha azdır). Buna ek olarak, maksimum izolatör deplasmanlarındaki deprem etkime açısına bağlı artış miktarı değerlendirildiğinde ortalama olarak %2 mertebesinde olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçların her iki deprem seviyesi için aynı olduğu ve seçilen hedef spektrum eğrisinin ortalama sonuçlarını etkilemediği görülmüştür. 7. SONUÇLAR Yürütülen bu çalışmanın amacı, kuvvet-deplasman ilişkisi azalım gösteren kurşun çekirdekli kauçuk izolatörlerde, çift doğrultulu deprem hareketleri altında farklı deprem etkime açılarına bağlı maksimum izolatör deplasmanlarındaki değişimin belirlenmesidir. Bu amaçla, 10 adet yakın saha deprem seçilmiş ve zaman tanım alanında doğrusal olmayan analizlerde kullanılmıştır. Seçilen deprem kayıtları, 10º lik aralıklarla 180º boyunca döndürülerek yeni kayıtlar elde edilmiştir. Hem orijinal hem de döndürülerek elde edilen yeni deprem kayıtları, belirlenen spektrum eğrileri ile uyumlu hale gelmeleri için ölçeklendirilmiştir. Analiz sonuçlarının deprem seviyesine olan duyarlılığını belirlemek adına iki farklı deprem seviyesi dikkate alınmıştır. Kurşun çekirdekli kauçuk izolatörlerin modellenmesinde dikkate alınan malzeme davranışı hem izolatörün maruz kaldığı harekete bağlı dayanımındaki kademeli azalımı hem de çift doğrultulu deprem etkileri altında etkileşimli çözüm yapabilmeyi mümkün kılmaktadır. Elde edilen verilerin izolasyon periyodundaki değişime ne derece bağlı olduğunu hesap edebilmek adına izolasyon periyodu bir parametre olarak seçilmiştir. İncelenen sismik taban izolasyonlu yapı için, seçilen deprem kayıtları ve izolatör özellikleri ile elde edilen sonuçlar ışığında, deprem etkime açısına bağlı olarak maksimum izolatör deplasmanlarında artış olduğu tespit edilmiştir. Bu artış miktarının deprem kayıtları münferit olarak değerlendirildiğinde %8-10 oranına kadar çıkabildiği gözlenirken, ortalama olarak değerlendirildiğinde ise %2 mertebesinde kaldığı hesaplanmıştır. Münferit hesaplardaki bu değişimin nedeni izolasyon periyodundaki ve deprem seviyesindeki farklılaşma olarak belirlenmiştir. Ancak ortalama değerler için hem deprem seviyesinin hem de izolasyon periyodunun elde edilen sonuçlar üzerindeki etkisi ihmal edilebilecek seviyede olduğu gözlenmiştir. TEŞEKKÜR Bu çalışma, TÜBİTAK 2209/B programı kapsamında 1139B numaralı proje tarafından desteklenmiştir. KAYNAKLAR American Society of Civil Engineers (ASCE) (2010). Minimum design loads for buildings and other structures. Standard, ASCE/SEI 7-10, Reston. Athanatopoulou, A. M.,(2005). Critical orientation of three correlated seismic components, Eng. Struct., 27:2, Avşar, Ö. and Özdemir, G. (2013). Response of Seismic-Isolated Bridges in Relation to Intensity Measures of Ordinary and Pulselike Ground Motions, J. Bridge Eng., 18:3, Deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkında yönetmelik (2007), Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara, Türkiye.

8 Dicleli, M. (2006). Performance of seismic-isolated bridges in relation to near-fault ground-motion and isolator characteristics, Earthquake Spectra, 22:4, Eurocode 8 (2005). Design of structures for earthquake resistance Part 2: Bridges. EN Huang Y. N. (2008), Performance Assessment of Conventional and Base-Isolated Nuclear Power Plants for Earthquake and Blast Loadings, PhD Thesis, Department of Civil, Structural and Environmental Engineering, State University of New York at Buffalo. Kalkan, E., Reyes, J. C. (2015). Significance of Rotating Ground Motions on Behavior of Symmetric- and Asymmetric-plan Structures: Part 2. Multi-story Structures, Earthquake Spectra, 31:3, Kalpakidis I.V. and Constantinou M.C. (2009a). Effects of Heating on the Behavior of Lead-Rubber Bearing. I:Theory, J. Struct. Eng., 135:12, Kalpakidis I.V. and Constantinou M.C. (2009b). Effects of Heating on the Behavior of Lead-Rubber Bearing. II:Verification of Theory, J. Struct. Eng., 135:12, Lopez, O. A., Chopra, A. K., Hernandez, J. J.(2000). Critical response of structures to multicomponent earthquake excitation, Earthquake Eng. Struct. Dyn., 29:12, Opensees (2009). Pacific Earthquake Engineering Research Center, University of California, Berkeley. Available from: Özdemir, G. (2014). Lead Core Heating in LRBs Subjected to Bidirectional Ground Motion Excitations in Various Soil Types, Earthquake Eng. Struct. Dyn., 43:2, Özdemir, G. and Dicleli, M. (2012). Effect of lead core heating on the seismic performance of bridges isolated with LRB in near fault zones, Earthquake Eng. Struct. Dyn., 41:14, Özdemir, G., Bayhan, B. (2015). Response of an Isolated Structure with Deteriorating Hysteretic Isolator Model, Research on Engineering Structures and Materials, 1:1, 1-9. Rigato A. B, Medina R. A. (2007), Influence of angle of incidence on seismic demands for inelastic single-storey structures subjected to bi-directional ground motions, Eng. Struct., 29:10, Robinson, W. H. (1982). Lead rubber hysteretic bearings suitable for protecting structures during earthquakes, Earthquake Eng. Struct. Dyn., 10:4, Somerville P.G., Smith N.F., Graves R.W. and Abrahamson N.A. (1997). Modification of Empirical Strong Ground Motion Attenuation Relations to Include the Amplitude and Duration Effects of Rupture Directivity, Seismol. Res. Lett., 68:1, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Taslak Metni, 2017.