Examining the Social Anxiety of Adolescents with Regards to Interpersonal Problem Solving and Perfectionism

Transkript

1 Elementary Education Online, 8(3), , İlköğretim Online, 8(3), , [Online]: Examining the Social Anxiety of Adolescents with Regards to Interpersonal Problem Solving and Perfectionism Erdal HAMARTA 1 ABSTRACT: The purpose of this study was to examine whether or not problem solving and perfectionism levels significantly predict the social anxiety of adolescents. Main instruments are Information Form, Social Anxiety Scale, Multidimensional Perfectionism Scale, and interpersonal problem solving inventory. The study was in survey model and participants were 572 (281 female, 291 male) adolescents. Results demonstrated that problem solving and perfectionism (Fear of Negative Evaluation, General Social Avoidance and Distress and Social Avoidance and Distress in New Situations) are significant predictors of social anxiety. Key Words: Social Anxiety, Interpersonal Problem Solving, Perfectionism SUMMARY Purpose and significance: The purpose of this study was to examine if there are significant relationships between problem solving, perfectionism, and social anxiety which are very important variables during adolescence, and if problem solving and perfectionism levels significantly predict the social anxiety of adolescents. The results of the study are thought to give important information about the formation of social anxiety in adolescents. Methods: This research is a descriptive and a correlation study. For this purpose 572 (281 girls; 291 boys) students are randomly recruited from five different high schools in Konya. Main instruments are Information Form, Social Anxiety Scale, Multidimensional Perfectionism Scale, and interpersonal problem solving inventory. SPSS for WINDOWS was used for data analysis. Multiple hierarchical regression analysis was used for explaining students social anxiety; correlation statistics was also employed to search for relationships among all variables. Results: Results indicated that there are significant positive associations between negative problem orientation, lack of self-confidence, unwillingness to take responsibility and fear of negative evaluation, general social avoidance and distress and social avoidance and distress in new situations. Furthermore, positive significant associations between doubts about actions, concern over mistakes, parental expectations, parental criticism and fear of negative evaluation, general social avoidance and distress and social avoidance and distress in new situations were observed. Results also demonstrated that problem solving and perfectionism are significant predictors of social anxiety. Discussion: Previous research on links between interpersonal problem solving and social anxiety that socially anxious individuals lack skills of problem solving (Rubin & Mills, 1988; Adalbjarnardottir, 1995; Palanc:, 2004; Stewart & Rubin, 1995) are similar to our research findings. It is not abnormal that adolescents become profoundly interested in mistakes, suspicious of his/her behavior, very sensitive to family expectations and criticism, and determine higher standards for themselves while trying to the perfect. Previous research findings (Juster et al., 1996; Rosser et al., 2003; Lundh & Öst, 2001; Ashbaugh et al., 2007; Santanello & Gardner, 2006; Kawamura et al., 2001; Stöber & Joormann, 2001; Palanc:, 2004; KarakaB, 2008) also support our research findings. 1 Yrd. Doç. Dr. Selçuk Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı ehamarta@selcuk.edu.tr

2 Ergenlerin Sosyal Kayg&lar&n&n Ki'ileraras& Problem Çözme Ve Mükemmeliyetçilik Aç&s&ndan /ncelenmesi Erdal HAMARTA 1 ÖZ: Bu arabt:rman:n amac: ergenlerin problem çözme ve mükemmeliyetçilik düzeylerinin sosyal kayg: düzeylerini anlaml: düzeyde yorday:p yordamad:h:n: belirlemektir. AraBt:rma genel tarama modelinde yap:lm:b olup, arabt:rman:n örneklemi 281 i k:z 291 i erkek olmak üzere toplam 572 lise öhrenciden olubmaktad:r. Verilerin toplanmas:nda, Ergenler Jçin Sosyal Kayg: ÖlçeHi, KiBileraras: Problem Çözme Envanteri ve Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik ÖlçeHi kullan:lm:bt:r. AraBt:rma bulgular: problem çözme ve mükemmeliyetçilihin sosyal kayg:n:n (olumsuz deherlendirilme korkusu, genel durumlarda sosyal kaç:nma ve huzursuzluk duyma, yeni durumlarda sosyal kaç:nma ve huzursuzluk duyma) önemli bir yorday:c:s: olduhunu göstermibtir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Kayg:, KiBileraras: Problem Çözme, Mükemmeliyetçilik G/R/3 Jnsan dohas: nedeniyle toplumsal bir varl:kt:r ve ilibkiler ah: içinde dohar, yabar ve ölür. Bu ilibkiler ana baba-çocuk, arkadab, kombu, ib arkadab: gibi çebitlilik gösterebilir ve birçok aç:dan farkl: olabilir. Ancak hepsinin ortak yönü ilibki içindeki kibilerin birbirlerini etkilemeleri ve birbirlerinden etkilenmeleridir (Hortaçsu, 2003). Jnsanlar:n babkalar: ile kurduklar: iletibim onlar:n ruh sahl:h: üzerinde etkili olduhu dübünülmektedir (Cihangir, 2004; Demir ve Kaya, 2008). Özellikle yetibkinlihe geçib dönemi olan ergenlik döneminde (Nurmi, 2004), ergenlerin akranlar:yla kurmub olduhu ilibkiler onlar:n kimlik gelibimlerinde, sosyal davran:b gelibtirmelerinde, akademik babar:lar:nda, genel psikolojik gelibimlerine önemli katk:lar: vard:r (Berndt, 1982; La Greca ve Lopez, 1998; Nurmi, 2004). Sosyal davran:blar:n çohunluhu akran etkilebimleri içerisinde (Beidel, Turner ve Morris, 1999) öhrenilir. Ancak herkes çevresi ile iletibim kurarken rahat ve babar:l: dehildir. Bu durum bireylerin sosyal ilibkilerin psikolojik yararlar:ndan yoksun olmas:na neden olur ve bireylerin arkadabl:k ilibkilerini, ehitimini, kariyerini, yabam doyumunu ve pek çok psikolojik özellihini olumsuz etkiler (Kashdan, 2002). Jnsanlarla birarada yabamay: kolayca babaramayan kibiler, s:k:lgan, utangaç, çekingen, ürkek, tutuk ve sosyal fobik Beklinde s:fatland:r:lmaktad:r (Bacanl:, 1999). Ergenlerin yerine getirmesi gereken gelibim görevleri dübünüldühünde ergenlik dönemi sosyal kayg:n:n olubumunda en yüksek risk bulunduran dönemdir. Ayr:ca ergenlik döneminde ortaya ç:kan sosyal kayg: sadece bu dönemde dehil yetibkinlik döneminde de pek çok psikolojik probleme neden olabilir (Albano ve Hayward, 2004; Öztürk, Sayar, UHurad ve Tüzün, 2005). Sosyal kayg: genel nüfus içerisinde yayg:n bir problemdir (Beidel, Turner, Dancu, 1982; Schlenker ve Leary, 1982) ve çohu insan çebitli sosyal durumlarda bir derece kayg: yabar (Sanders, 2003). Sosyal kayg: bozukluhu ABD de en yayg:n görülen psikolojik rahats:zlar s:ralamas:nda %13 yayg:nl:k oran: ile üçüncü olarak yer almaktad:r. Türk ergenler üzerinde Bayramkaya, Toros ve Özge (2005) in yapt:h: çal:bmada sosyal kayg:n:n yayg:nl:k oran:n: %14.4 olarak bulmublard:r. Sosyal kayg: sosyal destekleri az olanlarda, ehitim düzeyi dübük olanlarda, psikiyatrik tedavi görenlerde ve kad:nlarda daha bu oran daha da artmaktad:r (Walsh, 2005). Sosyal kayg: (sosyal/anksiyete, fobi) DSM-IV te bir kibinin tan:mad:k insanlarla karb:labt:h: ya da babkalar:n:n gözünün üzerinde olabilecehi, bir ya da birden fazla toplumsal ya da bir eylemi gerçeklebtirdihi durumdan belirgin ve sürekli bir korku duyma, kibinin küçük duruma dübecehi ya da utanç duyacah: biçimde davranacah:ndan korkma durumu olarak tan:mlan:r (Apa, DSM-IV, 2001). Sosyal kayg: ve sosyal kayg: bozukluhu aras:ndaki fark bireylerin yabad:klar: duygusal s:k:nt:daki derece farkl:l:h:d:r. Sosyal kayg: bozukluhu olan bireyler yabad:klar: problemi daha yohun ve daha Biddetli olarak yabarlar (Turner, Beidel ve Larkin, 1986). Sosyal kayg:y: diher kayg:lardan ay:ran temel özellik, sosyal kayg:n:n gerek hayali gerekse gerçek sosyal çevrede kibileraras: deherlendirilmenin varl:h:ndan ya da deherlendirilme ihtimalinden kaynaklanmas:d:r (Leary, 1983; Leary ve Kowalski, 1995; Schlenker ve Leary, 1982; Sanders, 2003; Türkçapar,1999). DiHer insanlar taraf:ndan olumsuz deherlendirilme korkusu sosyal kayg:n:n anlab:lmas:nda temel noktad:r (Sanders, 2003; Beidel, Morris ve Turner, 2004; Carleton, Collimore ve Asmundson, 2007; Eren-GümüB, 2006). Sosyal kayg:l: diher insanlar:n kendilerini deherlendirme 730

3 ihtimallerinin bulunduhu durumlarda küçük dübeceklerine veya utanacaklar:na ilibkin güçlü korkular: vard:r (McLean, 2001). Sosyal kayg: genel bir özgüvensizlikle birlikte sosyal ortamlarda olumlu bir etki yaratma istehinden kaynaklan:r (Leary, 1983; Leary ve Kowalski, 1995; Schlenker ve Leary, 1982). Sosyal kayg:l: bireyler sosyal ortamlardaki kendine güvensizlik, dübük benlik sayg:s: ve kabul edilmeyecehi beklentileri ile karakterize edilirler. Bununla birlikte yaln:zken ya da herhangi bir tehdit alg:lamad:h:nda kendileri hakk:ndaki daha olumlu deherlendirme yapma ehilimindedirler (Clark ve Wells, 1995; Eren-GümüB, 2006). Sosyal etkilebim kurarken dikkatlerinin çohunluhunu kendilerine yöneltirler ve bireyin kendine odaklanmas: kayg: düzeyinin artmas:na neden olur (Hope, Heimberg ve Klein, 1990). Sosyal kayg: bireyler kendileri hakk:nda ben yetersizim gibi genel olumsuz inançlara sahiptirler (Clark ve Wells, 1995) ve kendilerini deherlendirirken s:k:c:, sevimsiz gibi olumsuz yarg:larla deherlendirirler (Beidel, Turner ve Dancu, 1982). Sosyal etkilebim durumlar:nda kendilerine ben her zaman espirili ve zekice konubmal:y:m gibi mükemmeliyetçi standartlar belirlemektedirler (Clark ve Wells, 1995). Sosyal kayg:n:n en belirgin davran:bsal belirtisi sosyal ortamlardan kaç:nmak t:r (Leary, 1983; Kashdan, 2002). Sosyal kayg:l: bireyler titrek bir sesle, çok fazla ve uygun olmayan Bekilde duraksayarak konuburlar ve konubma ak:c:l:klar: dübüktür. Kayg:land:klar:nda yüz k:zarmas:, kekeleme ve ah:r kuruluhu gibi davran:bsal belirtiler göstermektedirler (Mclean, 2001). AraBt:rmalar sosyal kayg:l: bireylerin kayg:l: olmayan bireylerle karb:labt:r:ld:h:nda daha az arkadablar:n:n olduhunu, hemcinsleriyle ve karb: cinsle yak:n ilibkiler kurmada zorluk yabad:klar:n: (Alden ve Taylor, 2004; Dodge, Heimberg, Nyman ve O Brian, 1987; Hart, Turk, Heimberg ve Liebowitz, 1999; Turner, Beidel, Dancu ve Keys, 1986), s:n:f arkadablar: ile daha az etkilebim kurduklar:n:, sosyal becerilerinin daha dübük olduhunu (Beidel ve diherleri, 1999; Spence, Donovan ve Brechman-Toussaint, 1999), sosyal desteklerinin daha az olduhu ve sosyal iblevlerinde bozulmalar:n meydana geldihi (Liebowitz, Gorman, Fyer ve Klein, 1985; Eng, Coles, Heimberg ve Safren, 2005), ehitsel babar: düzeylerinin daha dübük olduhu (Eng ve diherleri, 2005) göstermektedir. Bu arabt:rma sonuçlar: sosyal kayg:l: bireylerin günlük yabamlar:nda pek çok sosyal problemle karb: karb:ya kald:klar:n: ve bunlar: çözmede zorluklar yabad:klar:n: ortaya koymaktad:r. Sosyal kayg:l: bireylerin karb:labt:klar: kibileraras: problemleri nas:l çözdühüne ilibkin arabt:rmalar:n say:s: oldukça az olmakla birlikte ulab:lan kaynaklarda (Adalbjarnardottir, 1995; Rubin ve Mills, 1988; Stewart ve Rubin, 1995) sosyal kayg:l: bireylerin kibiler aras: problem çözme becerilerinin dübük olduhu belirtilmektedir. KiBileraras: problem çözme literatürde sosyal problem çözme olarak ele al:nmaktad:r (Çam ve Tümkaya, 2008). Sosyal problem çözme bir kibinin günlük yabamda karb:lab:lan problemleri tan:mlanmas: ya da etkili çözüm yollar:n: bulmas: veya uyum sahlamas:nda, kendi kendini yöneten bilibsel ve davran:bsal süreçler olarak tan:mlanmaktad:r. Sosyal problem çözmedeki sosyal s:fat: probleme gerçek dünyadaki yani problemle karb:lab:ld:h:nda gerçekleben problem çözme sürecini ifade etmektedir (D Zurilla ve Nezu, 1982; D Zurilla ve Nezu, 1990; Maydeu-Olivares ve D zurilla, 1996). Sosyal problem çözme konusunda yap:lan çal:bmalar:n:n büyük çohunluhu D Zurilla ve Goldfried (1971) taraf:ndan gelibtirilen ve daha sonra D Zurilla ve Nezu (1982) taraf:ndan gözden geçirilen sosyal problem çözme modeline dayan:r. Bu yaklab:ma göre problem çözmenin dohal çevredeki sonuçlar: genellikle iki faktörden kaynaklan:r; a) probleme yönelim b) problem çözme becerileri. Probleme yönelim bir dizi problem çözme becerisi ile birlikte genel olarak bir bireyin inanç, deher verme ve problemlerle ilgili yabad:h: duygular:n: yans:tan bilibsel-duygusal bir dizi Bemay: içeren bir süreç olarak tan:mlanmaktad:r (D Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares, 2004). Probleme yönelim, probleme olumlu yönelim ve probleme olumsuz yönelim olmak üzere iki boyuttan olubmaktad:r (D Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares, 2002). Probleme olumlu yönelim problemi yararlan:lacak bir f:rsat olarak deherlendirme, problemlerin çözülebilir olduhuna inanma (iyimserlik), problem çözme yeterliklerine güvenme, problem çözmeye ilibkin yap:c: bilibsel yap:lar dizisidir (Maydeu-Olivares ve D'Zurilla, 1996). Probleme olumsuz yönelim genel bir ehilim olarak problemi mutluluk için tehdit olarak alg:lama (kötümserlik), problem çözme yeterliliklerine güvenmeme, problemlerle karb:lab:nca kolayca öfkelenme ve üzülmeyi içeren fonksiyonel olmayan ve ket vurucu bilibsel bir dizidir (D Zurilla ve Chang, 1995). Problem çözme becerileri ise ak:lc: problem çözme, 731

4 içtepisel-dikkatsiz yaklab:m ve kaç:ngan yaklab:m olmak üzere üç yaklab:mdan olubmaktad:r. Aklc problem çözme rasyonel, aç:k ve etkili problem çözme becerilerinin sistematik bir Bekilde uygulanmas: olarak tan:mlan:r (D Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares, 2004). çtepisel-dikkatsiz yaklam problem çözme stratejileri ve tekniklerini aktif bir Bekilde uygulayan fonksiyonel olmayan problem çözme deseni olarak tan:mlan:r (Belzer, D Zurilla ve Maydeu-Olivares, 2002). Kaçngan yaklam erteleme, pasiflik ve bah:ml:kla tan:mlanan fonksiyonel olmayan problem çözme desenidir (D Zurilla, Nezu ve Maydeu-Olivares, 2002). Bu modele göre kibi problem çözme ile ilgili olumlu yönelime sahipse ak:lc: problem çözme becerilerini kullanacakt:r. Bunun tersine kibi probleme olumsuz yönelime sahipse problem çözme becerilerini eksik ve yetersiz kullanacak ve problemden kaç:nma yolunu seçecektir (Çam & Tümkaya, 2007). Çam ve Tümkaya (2007) sosyal problem çözme modeline dayal: olarak kibileraras: problem çözme envanteri gelibtirmeye yönelik çal:bmalarda D Zurilla ve Nezu (1990) :n bebli yap:s:na benzer faktör yap:s: bulmublard:r. Bunlar probleme olumsuz yaklab:m, :srarc:-sebatkar yaklab:m, kendine güvensizlik, yap:c: problem çözme ve sorumluluk almamad:r. Sosyal kayg:l: bireylerin kendileri için yüksek standartlar belirlemeleri (Clark ve Wells, 1995) mükemmeliyetçi bireylerin özellikleriyle benzerlik göstermektedir. Bu aç:dan sosyal kayg:n:n olubumunda mükemmeliyetçilik önemli bir etki olubturabilir. Ergenlik y:llar: bireyin kendisini yeni tan:maya bablad:h: bir dönem olduhu için bireyin bu dönemde kendisi için yüksek standartlar belirlemesi, ailesel beklenti ve elebtirilere ab:r: duyarl: olmas:, kendinden emin olamamas: bireyin sosyal çevrede kayg: duymas:na neden olabilir. Mükemmeliyetçilik ab:r: elebtirel öz deherlendirme yapma ehilimi ile birlikte yapacaklar: için ab:r: yüksek standartlar belirleme (Burns, 1980; Flett ve Hewitt, Blankenstein ve Koledin, 1991; Frost, Marten, Lahart ve Rosenblate, 1990; Stoeber ve Stoeber, 2009), kibinin davran:blar:n:n hiçbir zaman yeterince iyi olmad:h: dübüncesi ve bu bahlamda bast:r:lamayan bir üstünlük için ab:r: ve abart:l: çabalama ehilimi (Slaney ve Ashby, 1996) olarak tan:mlanabilir. Ayr:ca Flett ve diher (1991) mükemmeliyetçilihin insanlar:n mant:kd:b: inançlar:yla ilibkili olduhunu, Blankenstein, Flett, Hewitt ve Eng (1993) mükemmeliyetçilihin babar:s:zl:k, hata yapma, kontrolü kaybetme ve sinirlenme gibi baz: özel korkularla ilibkili olduhunu bulmublard:r. MükemmeliyetçiliHin dohas: tek boyutlu ve çok boyutlu olmak üzere iki ana boyutta aç:klanabilir. Mükemmeliyetçiler, babar: ve sonucun arkas:nda yüksek standartlar: olan kibilerdir. Bu kibiler sürekli imkans:z amaçlar uhruna çal:b:rlar ve kendi deherlerini ortaya ç:kan ürün ve babar:yla ölçerler (Burns, 1980). Çok boyutlu bak:b aç:s:ndan Hewitt ve Flett (1991) mükemmeliyetçi davran:b: üç babl:kta incelemiblerdir. Kendine yönelik mükemmeliyetçilik; kibinin kendisi için ab:r: yüksek ve kat: hedefler belirlemesi ve kibisel mükemmellik ve babar:s:zl:ktan kaç:nmak için sürekli çabalama ehilimini içermektedir. Di!erlerine yönelik mükemmeliyetçilik; babkalar:n:n kapasiteleri ve diher insanlar:n gerçekçi olmayan standartlar:na ilibkin beklenti ve inançlardan olubur. DiHerleri yönelimli mükemmeliyetçilik, suçluluk, güven kayb: ve babkalar:na karb: sald:rgan-dübmanca duygular hissedilmesine yol açar. Sosyal düzene yönelik mükemmeliyetçilik; insanlar diherler insanlar:n gerçek d:b: standartlara sahip olduhunu fark ederler. DiHerleri bireye üstün ve kusursuz olmas: için bask: yapar. BaBkalar: taraf:ndan kendilerinin negatif yönlendirmesinden büyük bir korku duyarlar ve diherlerinin onaylamad:h: durumlardan kaç:n:rlar. Frost ve diherleri (1990) mükemmeliyetçilihin alt: farkl: boyuttan olubtuhunu belirtmiblerdir: Yüksek kiisel standartlara sahip insanlar kendilerine hata yapmak için çok az tolerans tan:rlar; bir Beyin yeterli ya da yeterli derecede iyi yap:lm:b olabilecehine hiçbir zaman inanmazlar. Ar hata yapma kaygs: mükemmeliyetçileri babar: ihtiyac:ndan çok babar:s:zl:k korkusu yüzünden hedefleri için çabalamaya yönlendiren ab:r: kayg:d:r. AB:r: hata yapma endibesi patolojik mükemmeliyetçilihe yol açmaktad:r. Ailesel beklentiler, bireyin ebeveynini yüksek standartlar olan bireyler olarak alglamasn ifade eder. Ailesel eletiriler; ebeveynin beklentileri yerine getirilmedihi takdirde ebeveynlerini çok elebtirel bulanlar: ifade eder. Davranlardan üphe duygusu bir eylem ya da dübünce hakk:nda tereddüde dübmedir. Düzen boyutu ise bireyin tertip ve düzene ab:r: önem verme ehilimi olarak ifade edilebilir. Mükemmeliyetçi kibilerin mükemmeliyetçiliklerini koruyan belli dübünce kal:plar: bulunmaktad:r. Mükemmeliyetçi insanlarda en çok görülen alg:lama bozukluklar:ndan birisi ya hep ya hiç tarz: 732

5 dübünmedir. Ya hep ya hiç dübünme ehilimi nedeniyle, dübüncelerin odak noktas:na bahl: olarak bireylerde genellikle depresyon, anksiyete ve öfke görülebilmektedir (Erözkan, 2009). Sosyal kayg:l: bireylerin diherler insanlar:n kendisini olumsuz deherlendirecehi beklentisi ve sosyal performanslar:ndan Büphe duymalar: mükemmeliyetçi bireylerin özellikleri ile benzerlik göstermektedir (Rosser, Issakidis ve Peters, 2003). Yap:lan arabt:rmalarda sosyal kayg: ve mükemmeliyetçilik aras:nda anlaml: ilibkilerin olduhuna dair pek çok arabt:rma bulgusu vard:r (Juster, Heimburg, Frost, Holt, Mattia ve Faccenda, 1996) Rosser, Issakidis ve Peters, 2003; Lundh ve Öst, 2001; Ashbaugh, Antony, Liss, Summerfeldt, McCabe ve Swinson, 2007; Santanello ve Gardner, 2007; Kawamura, Hunt, Frost ve DiBartolo, 2001; Stöber ve Joormann, 2001; Palanc:, 2004; KarakaB, 2008). Yukar:daki yap:lan aç:klamalar :B:H:nda bu çal:bman:n amac: ergenlik döneminde oldukça önemli etkileri olduhu görülen sosyal kayg:, kibileraras: problem çözme ve mükemmeliyetçilik aras:nda ilibkilerin belirlenmesi ve kibileraras: problem çözme ve mükemmeliyetçilihin sosyal kayg:n:n önemli bir yorday:c:s: olup olmad:h:n:n belirlenmesidir. Çal:Bma sonuçlar:n:n sosyal kayg: ve kibileraras: problem çözme aras:ndaki ilibkilerin incelendihi az say:daki alan yaz:na önemli katk:lar sahlayacah: dübünülmektedir. Ayr:ca bu çal:bman:n, ergenlik döneminde sosyal kayg:n:n olubumuna katk: sahlayabilecek dehibkenler hakk:nda önemli bilgiler verebilecehi dübünülmektedir. YÖNTEM Evren ve Örneklem AraBt:rma genel tarama modeline uygun olarak yürütülmübtür. AraBt:rman:n evreni Konya il merkezinde bulunan lise öhrencilerinden olubmaktad:r. AraBt:rman:n örneklemi üç merkez ilçeden (Meram, Selçuklu, Karatay) tesadüfî küme örneklemi seçilen alt: lisenin 1 (188), 2 (234) ve 3 ncü (150) s:n:flar:nda öhrenim gören öhrenciler aras:ndan seçilen 281 i k:z 291 i erkek toplam 572 öhrenciden olubmaktad:r. Veri Toplama Araçlar& Ergenler çin Sosyal Kayg Ölçe!i (ESKÖ): Çocuklarda sosyal kayg:y: ölçmek amac:yla LaGreca ve DiHerleri taraf:ndan (1988 Aktaran: Ayd:n ve Tekinsav-Sütçü, 2007) de gelibtirilen ölçek daha sonra LaGreca ve Lopez (1998) taraf:ndan Ergenlere Uyarlanm:Bt:r. ESKÖ, çocuk formunda olduhu gibi 4'ü ilibkisiz olmak üzere 22 maddeden olubmaktad:r. Ölçek maddeleri (1) Hiçbir zaman ile (5) Her zaman aras:nda puanlanan Likert tipi derecelendirmeli bir ölçektir. ÖlçeHin faktör analizi soncunda Olumsuz DeHerlendirilme Korkusu (ODK), Genel Durumlarda Sosyal Kaç:nma ve Huzursuzluk Duyma (G- SKHD) ve Yeni Durumlarda Sosyal Kaç:nma ve Huzursuzluk Duyma (Y-SKHD) olmak üzere üç faktörlü bir yap:ya sahiptir. ÖlçeHin Türkçeye uyarlama çal:bmas: Ayd:n ve Tekinsav-Sütçü (2007) taraf:ndan yab aras:ndaki 1242 ergen üzerinde incelenmibtir. ÖlçeHin Türkçe formu orijinal formu gibi üç faktörlü bir yap: göstermibtir. ÖlçeHin iç tutarl:k hesaplamalar: Cronbach Alfa ile hesaplanm:b ODK için.83, G-SKHD alt ölçehi için.68, Y-SKHD için.71 ve ölçehin tamam:na ilibkin.88 olarak hesaplanm:bt:r. ÖlçeHin iki yar:m güvenirlik katsay:lar:.67 ile.85 aras:nda dehibmektedir. Alt ölçekler aras: korelasyon deherleri.51 ile.89 aras:nda bulunmubtur. ESKÖ'nün Çapa Çocuk ve Ergenler Jçin Sosyal Fobi ÖlçeHi (ÇESFÖ) (r=.75)ve Çocuklar Jçin Durumluk-Sürekli Kayg: Envanteri- Sürekli Kayg: Formu (ÇDSKE-SK) (r=.66) ile istatistiksel olarak ilibkili bulunmas: iyi bir yap: geçerlihine sahip olduhunu ortaya koymubtur (Ayd:n ve Tekinsav-Sütçü, 2007). ÖlçeHin lise öhrencilerine uygun olup olmad:h:n:n belirlenmesi amac:yla örneklem üzerinde Cronbach Alfa katsay:s:lar:n bak:lm:b ölçehin tamam:na ilibkin.86, ODK için.86, G-SKHD alt ölçehi için.74, Y- SKHD,.72 olarak hesaplanm:bt:r. Ki$ileraras Problem Çözme Envanteri (KPÇE): Üniversite öhrencilerinin problem çözme yaklab:m ve becerilerini ölçmek için gelibtirilen (Çam ve Tümkaya, 2007) KiBileraras: Problem Çözme Envanteri nin (KPÇE) lise öhrencileri üzerinde geçerlik ve güvenirlik çal:bmalar: Çam ve Tümkaya (2008) taraf:ndan yap:lm:bt:r. KPÇE beb alt ölçekten ve toplam 50 maddeden olubmaktad:r. KPÇE likert tipinde bebli derecelendirmeli olarak haz:rlanm:bt:r. Maddeler 1 (hiç uygun dehil) ile %5( 733

6 Tamam:yla uygun) aras:nda puanlanan Maddeler 1 (Hiç uygun dehil) ile 5 (Tamam:yla uygun) aras:nda puanlanmakt:r. Her bir alt ölçek için elde edilen yüksek puan kibileraras: problem çözmeyle ilgili özellihin yüksek olduhunu göstermektedir. KiBileraras: problem çözme envanteri, Probleme Olumsuz YaklaBma (POY), Yap:c: Problem Çözme (YPÇ), Kendine Güvensizlik (KG), Sorumluluk Almama (SA) ve Israrc:-Sebatkar YaklaB:m (I-SY) olmak üzere toplam beb alt ölçekten olubmaktad:r. Her bir alt ölçekte yer alan madde say:s: s:ras:yla 16, 16, 7, 5 ve 6 d:r. Envanterin alt ölçek puanlar:n:n iç tutarl:l:k Cronbach Alfa katsay:lar: POY=.89, YPÇ=.87, KG=.67, SA=.68 ve I-SY=.70 dir. Envanterin test-tekrar test korelasyon deherlerinin ise.67 ile.84 aras:nda olduhu bulunmubtur (Çam ve Tümkaya, 2008). Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçe!i (ÇBMÖ): Frost ve diherleri (1990) taraf:ndan öhrencilerin mükemmeliyetçilik ehilimlerini belirlemek amac:yla gelibtirilmib olan ölçehin Türkçe uyarlama çal:bmalar: M:s:rl:-TaBdemir (2004) taraf:ndan yap:lm:bt:r. Ölçek, Likert tipinde 1-5 aras: derecelendirme ile (1) Kesinlikle kat:lm:yorum, (2) Kat:lm:yorum, (3) Karars:z:m, (4) Kat:l:yorum, (5) Kesinlikle kat:l:yorum cevaplar:na karb:l:k gelecek Bekilde düzenlenmibtir. Frost ve diherlerine (1990) göre mükemmeliyetçilik alt: alt özellikten oluban çok boyutlu bir yap:d:r. Türkçe uyarlama çal:bmas:nda 35 madde 6 faktör alt:nda toplanm:bt:r. Ölçek örneklem grubuna uyguland:ktan sonra geçerlik yöntemi olarak faktör analizine tabi tutulmubtur. Faktör analizi SPSS FACTOR (SPSS/WINDOWS) ile gerçeklebtirilmibtir. Daha sonra örneklem uygunluhu ve Sphericity testleri gerçeklebtirilmibtir. KMO Örneklem Uygunluk katsay:s:.84 olarak bulunmubtur. Barlett Sphericity ise ile.001 düzeyinde manidar bulunmubtur. Alt: faktör için faktör yüklemeleri: "Düzen" ( ). "Hatalara AB:r: Jlgi" ( ). "Davran:Blardan Wüphe" ( ) "Aile Beklentileri" ( ). "Ailesel EleBtiri" ( ). "KiBisel Standartlar" ( ). Genel ve alt ölçekler için belirlenen güvenirlik katsay:lar:.63 ile.87 aras:nda ortaya ç:km:bt:r. Testin genel güvenirlik katsay:s:.83 olarak hesaplan:rken; Düzen için.87, Hatalara AB:r: ilgi için.77, Davran:Blardan Wüphe için.61, Aile Beklentileri için.71., Ailesel EleBtiri için.65 ve KiBisel Standartlar için.63 olarak bulunmubtur. Testin yar:ya bölme güvenirlik katsay:s: ise.80 olarak hesaplanm:bt:r. Verilerin Analizi Veriler, çok yönlü hiyerarbik regresyon analizi ve korelasyon kullan:larak SPSS program: ile incelenmibtir. Veriler =0.05 anlaml:l:k düzeyinde test edilmibtir. BULGULAR Bu bölümde, arabt:rman:n alt problemlerine göre elde edilen verilerin analizi sonucunda ortaya ç:kan bulgulara yer verilmibtir. Sosyal kayg: ile kibileraras: problem çözme ve mükemmeliyetçilik aras:ndaki ilibkiler Pearson Momentler Çarp:m: korelasyonu ile incelenmib sonuçlar Tablo 1 de verilmibtir. Tablo 1 Kiileraras problem çözme ve mükemmeliyetçilik ile sosyal kayg arasndaki korelasyonlar ODK G-SKHD YDSKHD Ki'ileraras& Problem Çözme Mükemmeliyetçi lik Probleme Olumsuz YaklaB:m r.539 **.400 **.412 ** Yap:c: Problem Çözme r ** * ** Kendine Güvensiz YaklaB:m r.443 **.409 **.328 ** Sorumluluk Almama r.130 **.115 **.085 * Israrc: Sebatkar YaklaB:m r Hatalara KarB: AB:r: Jlgi r.467 **.388 **.317 ** Davran:Blard:n Wüphe r.489 **.417 **.375 ** Ailesel Beklentiler r.176 ** * Ailesel EleBtiriler r.316 **.378 **.241 ** KiBisel Standartlar r.102 * Düzen r *p<. 05, **p<

7 KiBileraras: problem çözmenin probleme olumsuz yaklab:m boyutu ile sosyal kayg:n:n ODK aras:nda (r=.539, p<0.01) orta düzeyde ve pozitif, G-SKHD ile (r=.400, p<0.01) orta düzeyde ve pozitif, YDSKHD ile (r=.412, p<0.01) orta düzeyde ve pozitif ilibkinin olduhu görülmübtür. Yap:c: problem çözme ile ODK (r=-.185, p<0.01), G-SKHD ile (r=-.089, p<0.05), YDSKHD ile (r=-.116, p<0.05) aras:nda dübük ve negatif ilibkinin olduhu görülmübtür. Kendine güvensiz yaklab:m ile ODK aras:nda (r=.443, p<0.01), G-SKHD aras:nda (r=.409, p<0.01), YD-SKHD aras:nda (r=.328, p<0.01) orta düzeyde pozitif ilibkinin olduhu bulunmubtur. Sorumluluk almama ile ODK (r=.130, p<0.05), G- SKHD ile (r=.115, p<0.05), YDSKHD ile (r=.085, p<0.05) dübük düzeyde ve pozitif ilibkinin olduhu görülmektedir. Israrc: Sebatkar YaklaB:m ile ODK, GSKHD ve YDSKHD aras:nda anlaml: düzeyde ilibkinin olmad:h: görülmübtür. Sosyal kayg:n:n ODK alt boyutu ile mükemmeliyetçilihin alt boyutlar:ndan hatalara ab:r: ilgi (r=.467, p<.01), davran:blardan Büphe (r=.489 p<.01), ailesel elebtiriler (r=.316, p<.01) aras:nda orta düzeyde ve pozitif, aile beklentileri (r=.176, p<.01) kibisel standartlar (r=.102, p<.01) aras:nda ise dübük düzeyde ve pozitif yönde anlaml: ilibkiler olduhu görülmektedir. Sosyal kayg:n:n G-SKHD alt boyutu ile mükemmeliyetçilihin alt boyutlar:ndan hatalara ab:r: ilgi (r=.388, p<.01), davran:blardan Büphe (r=.417 p<.01), ailesel elebtiriler (r=.378, p<.01) aras:nda orta düzeyde ve pozitif yönde anlaml: ilibkiler olduhu görülmektedir. YDSKHD ile mükemmeliyetçilihin alt boyutlar:ndan hatalara ab:r: ilgi (r=.317, p<.01), davran:blardan Büphe (r=.375 p<.01), ailesel elebtiriler (r=.241, p<.01) aras:nda orta düzeyde ve pozitif yönde, ailesel beklentiler ile (r=.106, p<.05) dübük ve pozitif yönde anlaml: ilibkiler olduhu görülmektedir. Tablo 2 Olumsuz De!erlendirilme Korkusu üzerinde çok yönlü hiyerarik regresyon analizi Mod Yord R R 2 R 2 ch F Df Beta p (Sabit) 1 POY YPÇ KG SA ISY Sabit / / Düzen Hatalara AB:r: Jlgi Davran:Blardan Wüphe Ailesel Beklentiler Ailesel EleBtiri KiBisel Standartlar Modele birinci ad:mda girilen kibileraras: problem çözmenin özgün katk:s:n:n model içerisinde anlaml: olduhu görülmektedir, (R 2 =.34, F (4/561) =58.23, p<.01). KiBileraras: problem çözmenin alt boyutlar:ndan POY (=.43, p<.01), YPÇ (=-.15, p<.01), KG (=.22, p<.01), SA (=-.09, p<.05) ve ISY (=-.13, p<.01) boyutlar:n:n özgün katk:lar:n:n olduhu anlab:lm:bt:r. Modele ikinci ad:mda girilen özgün katk:s:n:n model içerisinde anlaml: olduhu görülmektedir (R 2 =.43, F (6/560) =37.61, p<.01). MükemmeliyetçiliHin alt boyutlar:ndan hatalara ab:r: ilgi (=.17, p<.01) ve davran:blardan Büphenin (=.23, p<.01) modele özgün katk:lar:n:n olduhu anlab:lm:bt:r. 735

8 Tablo 3 G-SKHD üzerinde çok yönlü hiyerarik regresyon analizi Mod Yord R R 2 R 2 ch F Df Beta p (Sabit) 1 POY YPÇ KG SA ISY 2 Sabit / / Düzen Hatalara AB:r: Jlgi Davran:Blardan Wüphe Ailesel Beklentiler Ailesel EleBtiri KiBisel Standartlar Modele birinci ad:mda girilen kibileraras: problem çözmenin özgün katk:s:n:n model içerisinde anlaml: olduhu görülmektedir, (R 2 =.22, F (4/561) =33.67, p<.01). KiBileraras: problem çözmenin alt boyutlar:ndan POY (=.27, p<.01), KG (=.28, p<.01), ve ISY (=-.16, p<.01) boyutlar:n:n özgün katk:lar:n:n olduhu anlab:lm:bt:r. Modele ikinci ad:mda girilen mükemmeliyetçilihin özgün katk:s:n:n model içerisinde anlaml: olduhu görülmektedir (R 2 =.32, F (6/560) =24.29, p<.01). MükemmeliyetçiliHin alt boyutlar:ndan hatalara ab:r: ilgi (=.14, p<.01), davran:blardan Büphenin (=.19, p<.01), ailesel beklentiler (=-.10, p<.05) ve ailesel elebtiri (=.15, p<.01) modele özgün katk:lar:n:n olduhu anlab:lm:bt:r. Tablo 4 Y-SKHD üzerinde çok yönlü hiyerarik regresyon analizi Mod Yord R R 2 R 2 ch F Df Beta p (Sabit) 1 POY YPÇ KG SA ISY 2 Sabit / Düzen Hatalara AB:r: Jlgi Davran:Blardan Wüphe Ailesel Beklentiler Ailesel EleBtiri KiBisel Standartlar / YDSKHD i aç:klamak için gelibtirilen modele birinci ad:mda girilen kibileraras: problem çözmenin özgün katk:s:n:n model içerisinde anlaml: olduhu görülmektedir, (R 2 =.20, F (5/561) =28.63, p<.01). KiBileraras: problem çözmenin alt boyutlar:ndan POY (=.36, p<.01), KG (=.15, p<.01), SA (=-.09, p<.01) ve ISY (=-.14, p<.01) boyutlar:n:n özgün katk:lar:n:n olduhu anlab:lm:bt:r. Modele ikinci ad:mda girilen mükemmeliyetçilihin özgün katk:s:n:n model içerisinde anlaml: olduhu görülmektedir 736

9 (R 2 =.25 F (6/560) =17.04, p<.01). MükemmeliyetçiliHin davran:blardan Büphenin (=.20, p<.01) modele özgün katk:s:n:n olduhu, diher alt boyutlar:n anlaml: düzeyde katk:lar:n:n olmad:h: anlab:lm:bt:r. TARTI3MA AraBt:rma bulgular: sosyal kayg:n:n olumsuz deherlendirilme korkusu, genel durumlarda sosyal kaç:nma ve huzursuzluk duyma ve yeni durumlarda sosyal kaç:nma ve huzursuzluk duyma alt boyutlar:n:n kibileraras: problem çözmenin probleme olumsuz yönelim, kendine güvenmeme, sorumluluk almama alt boyutlar: ile pozitif ilibkili ve yap:c: problem çözme ile negatif ilibkili olduhunu göstermektedir. AraBt:rma bulgular: kibileraras: problem çözmenin tüm alt boyutlar: sosyal kayg:n:n olumsuz deherlendirilme korkusunu, probleme olumsuz yönelim, kendine güvenmeme ve :srarc: sebatkar yaklab:m:n genel durumlarda sosyal kayg: ve huzursuzluk alt boyutunu, probleme olumsuz yönelim, kendine güvenmeme sorumluluk almama ve :srarc: sebatkar yaklab:m:n yeni durumlarda sosyal kayg: ve huzursuzluk alt boyutunu anlaml: düzeyde yordad:h:n: göstermektedir. Bu durum kibileraras: problem çözmenin sosyal kayg: için önemli bir dehibken olduhunu göstermektedir. KiBileraras: problem çözme ve sosyal kayg: aras:ndaki ilibkinin arabt:r:ld:h: çal:bmalarda (Rubin ve Mills, 1988; Adalbjarnardottir, 1995; Palanc:, 2004; Stewart ve Rubin, 1995), sosyal kayg:l: bireylerin problem çözme becerilerini daha dübük olduhuna ilibkin bulgular arabt:rma bulgular:m:zla benzerlik göstermektedir. Sosyal problem çözme modelinde etkili problem çözme becerisine sahip bireylerin probleme daha olumlu yöneldikleri, problemleri çözülebilir olarak gördükleri özgüvenlerinin ve benlik sayg:lar:n:n yüksek olduhu belirtilmektedir (D Zurilla, Chang ve Sanna, 2003, Hamarta, 2009).Elde edilen sonuç ele al:nd:h:nda sosyal kayg: ile ilibkili bulunan probleme olumsuz yönelim, kendine güvenmeme, sorumluluk almama alt boyutlar:n:n sosyal kayg:n:n tüm alt boyutlar: ile pozitif ilibkili olmas: sosyal kayg:l: bireylerin etkili olmayan problem çözme yaklab:mlar:na sahip olduhuna ibaret etmektedir. Bu durumda sosyal kayg:l: bireylerin problemi çözmeye kendilerine güvenmediklerine, problemi çözmek yerine kaç:nmay: veya yok saymay: tercih ettiklerini göstermektedir. Stresle baba ç:kma ile sosyal kayg: aras:ndaki ilibkilerin incelendihi arabt:rmalarda (Eisenberg, Shepard, Fabes, Murphy ve Guthrie, 1998; Findlay, Coplan ve Bowker, 2009; Burgess, Wojslawowicz, Rubin, Krasnor ve LaForce, 2006) sosyal kayg:l: bireylerin daha çok duygu odakl: stresle baba ç:kma (kaç:nma gibi) stratejilerini kullanmas: bu durumu destekler niteliktedir. Sosyal problem çözme becerilerinin bireyi strese karb: koruyucu etkisi vard:r ve bireyin problem çözme becerilerine güvenmesi strese karb: tampon görevi görmektedir. Problem çözme becerisi olumlu duygular:n olubmas: ve s:k:nt:lar:n hafifletilmesi ile de ilgilidir (Korkut, 2004). Ayr:ca problemlere çözüm üretebilmeye ilibkin becerileri yeterli görmek, kibisel dirençleri daha belirgin hale getirebilecektir (Palanc:, 2004). Ergenlik dönemi bireyin çözmek durumunda olduhu pek çok problemle doludur. Bireyin bu problemlerin üstesinden gelmesi bireyin ileride daha mutlu ve babar:l: olmas:nda ve toplumla uyumlu ve gelecehe daha umutlu bakmas:nda önemlidir. AraBt:rma bulgular:nda sosyal kayg:n:n olumsuz deherlendirilme korkusu ile mükemmeliyetçilihin hatalara karb: ab:r: ilgi, davran:blardan Büphe, ailesel beklentiler, ailesel elebtiriler ve kibisel standartlar alt boyutlar: ile sosyal kayg:n:n genel ve yeni durumlarda sosyal kaç:nma ve huzursuzluk duyma ile hatalara karb: ab:r: ilgi, davran:blardan Büphe ve ailesel elebtiriler aras:nda pozitif ilibki olduhu görülmübtür. Ayr:ca hatalara karb: ab:r: ilgi, davran:blardan Büphenin olumsuz deherlendirilme korkusunun, hatalara ab:r: ilgi, davran:blardan Büphe, ailesel beklentiler ve ailesel elebtirilerin genel durumlarda sosyal kaç:nma huzursuzluk duyman:n, hatalara ab:r: ilginin yeni durumlarda sosyal kaç:nma ve huzursuzluk duyman:n önemli yorday:c:lar: olduhu görülmübtür. Sosyal kayg:l: bireylerin diher insanlar:n olumsuz deherlendirecehi beklentisi ve sosyal performanslar:ndan Büphe duymalar:, kendileri için yüksek standartlar belirlemeleri ile mükemmeliyetçi bireylerin hatalara ab:r: ilgi, davran:blar:ndan Büphe gibi, ailesel elebtiri ve beklentilerin yüksek olmas: gibi özellikleri benzerlik göstermektedir (Rosser ve diherleri, 2003). Ergenlik döneminin önemli özelliklerinden biri de kusursuz olma ve mükemmeli yakalayabilme çabalar:d:r (Erözkan, 2009). Ergen mükemmeli yakalamaya çal:b:rken hatalara ab:r: ilgi duymas:, davran:blar:ndan Büphe etmesi, ailesel beklentilere, ailesel elebtirilere ab:r: duyarl: olmas: ve kendisi için yüksek standartlar belirlemesi sosyal kayg: 737

10 düzeylerinin artmas:na neden olabilir. Konu ile ilgili yap:lan önceki çal:bmalarda da elde edilen (Juster ve diherleri, 1996; Rosser ve diherleri, 2003; Lundh ve Öst, 2001; Ashbaugh ve diherleri, 2007; Santanello ve Gardner, 2006; Kawamura ve diherleri, 2001; Stöber ve Joormann, 2001; Palanc:, 2004; KarakaB, 2008) bulgular arabt:rma bulgular:m:z: desteklemektedir. AraBt:rma sonucunda problem çözme ile sosyal kayg: aras:nda ilibki olduhuna ilibkin bulgu, sosyal kayg:n:n azalt:lmas:na yönelik yap:lacak çal:bmalarda problem çözme becerilerinin gelibtirilmesine ilibkin etkinliklere yer verilebilecehini göstermektedir. AraBt:rman:n betimsel olmas: nedeniyle deneysel çal:bmalarla bu bulgunun desteklenmesine ihtiyaç duyulmaktad:r. Gelecekle ilgili pek çok karar:n al:nd:h: ergenlik döneminde bireylerin sahl:kl: davran:b gelibtirmeleri, kendilerine güven duymas: ve çevreleri ile iyi iletibim kurmalar: ile mümkün olabilmektedir. Bu aç:dan ailelerin ve çocuklar: için gerçekçi beklentiler içerisinde olmas:, ergenlerin gerçekçi hedefler belirlemesi için gerekli psikolojik dan:bma ve rehberlik etkinlikleri düzenlenebilir. KAYNAKÇA Adalbjarnardottir, S. (1995). How schoolchildren propose to negotiate: the role of social withdrawal, social anxiety, and locus of control. Child Development, 66, Albano, A. M. & Hayward. (2004). Social anxiety disorder. In Ollendick, T. H. (Ed.). Phobic and anxiety disorders in children and adolescents: A clinician (pp ). Cary, NC, USA: Oxford University Press. Alden, L.E., Taylor C.T., (2004) Interpersonal processes in social phobia. Clinical Psychology Review 24, Andrew C. High, Scott E. Caplan. (2009). Social anxiety and computer-mediated communication during initial interactions: Implications for the hyperpersonal perspective. Computers in Human Behavior, 25(2), APA (2001). DSM IV Tan Ölçütleri Bavuru Kitab, Çev: ErtuHrul KÖRÜKO\LU, Hekimler Yay:n BirliHi, Ankara. Ashbaugh, A., Antony, M. M., Liss,A., Summerfeldt,L.J., McCabe, R. E., & Swinson, R. P. (2007). Changes :n perfectionism following cognitive- behavioral treatment for soc:al phobia. Depression and Anxiety, 24, Ayd:n, A., & Tekinsav-Sütçü, S. (2007). Ergenler için sosyal kayg: ölçehinin (ESKÖ) geçerlik ve güvenirlihinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sa!l! Dergisi, 14(2), Bacanl:, H. (1999).Sosyal Beceri E!itimi. Ankara: Nobel Yay:n DaH:t:m. Bayramkaya, E., Toros, E. ve Özge, C. (2005). Ergenlerde sosyal fobi ile depreson, öz kavram, sigara al:bkanl:h: aras:ndaki ilibki. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 15(4), Beidel D.C, Turner, S. M., & Morris T. L. (1999). Psychopathology of childhood social phobia. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 38(6), Beidel, D. C., Turner, S. M., & Dancu, C.V. (1982). Physiolog:cal, cognitive and behavioral aspects of social anxiety. Behaviour research and therapy, 23(2), Beiledel, D. C., Morris, T. L., & Turner, M. W. (2004). Social phobia. In March, John (Ed.). Anxiety disorder in Children and adolescents (2nd Edition) (pp ). New York, NY, USA: Guilford publications. Belzer, K. D., D Zurilla, T. J., & Maydeu-Olivares, A. (2002). Social problem solving and trait anxiety as predictors of worry in a college student population. Personality and Individual Differences, 33, Berndt, T. J. (1982). The features and effects of friendship in early adolescence. Child Development, 53, Blankstein, K. R., Flett, G. L., Hewitt, P. L., & Eng, A. (1993). Dimensions of perfectionism and irrational fears: An examination with the fear survey schedule. Personality and Individual Differences, 15, Burgess, K.B., Wojslawowicz, J. C., Rubin, K. H., Rose-Krasnor, L., & Booth-LaForce, C. (2006).Social :nformation processing and coping strategies of shy/withdrawn and aggressive children: does friendship matter? Child Development, 77(2), Burns, D. D. (1980). The perfectionist s script for self-defeat. Psychology Today, 13, Carleton, R. N., Collimore, K.C., & Asmundson G. J.G. (2007). Social anxiety and fear of negative evaluation: Construct validity of the BFNE-II. Journal of Anxiety Disorders 21, Cihangir, Z. (2003). Kiileraras letiimde Dinleme Becerisi. Ankara: Nobel Yay:n dah:t:m. Clark, D.M., & Wells, A. (1995). A cognitivemodel of social phobia. In: R. G. Heimberg,M. R. Liebowitz, D. A. Hope,& F. R. Schneier (Eds.), Social phobia: diagnosis, assessment, and treatment (pp ). New York: Guilford Press. 738

11 Çam, S., & Tümkaya, S. (2007). Developing the interpersonal problem solving inventory (IPSI): The validity and reliability process. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 28(3), Çam, S. & Tümkaya, S. (2008). Development of interpersonal problem solving inventory for high school students: The validity and reliability process. International Journal of Human Sciences 5,2,1-17. D Zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (1990). Development and preliminary evaluation of the Social Problem- Solving Inventory (SPSI). Psychological Assessment, 2, D Zurilla, T. J., & Chang, E. C. (1995). The relations between social problem solving and coping. Cognitive Therapy and Research, 19(5), D Zurilla, T. J., & Goldfried, M. R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 18, D Zurilla, T. J., & Nezu, A. (1982). Social problem-solving in adults. In P. C. Kendall (Ed.), Advances in cognitive-behavioral research and therapy (Vol. 1, pp ). New York: Academic Press. D Zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Olivares, A. (2004). Social problem solving: Theory and Assessment. In E. C. Chang, T. J. D Zurilla, & L. J. Sanna (Eds.), Social problem solving: Theory, research, and training. Washington, DC: American Psychological Association. D Zurilla, T. J., Nezu, A. M., & Maydeu-Olivares, A. (2002). Manual for the social problem solving nventory G revised (SPSI R). North Tonawanda, NY: Multi-Health Systems. D Zurilla, T. J., Chang, E. C., & Sanna, L. J. (2003). Self-esteem and social problem-solving as predictors of aggression in college students. Journal of Social and Clinical Psychology, 22, Demir, S., Kaya, A. (2008). Grup rehberlihi program:n:n ergenlerin sosyal kabul düzeyleri ve sosyometrik statülerine etkisi. lkö!retim Online, 7(1), , [Online]: adresinden 01 Wubat 2009 tarihinde indirilmibtir. Dodge, C. S., Heimberg, R. G., Nyman, D., & O Brian, G. T. (1987). Daily interactions of high and low socially anxious college students: A diary study. Behavior Therapy, 18, Eisenberg, N., Shepard, S.A., Fabes, R.A., Murphy, B.C., & Guthrie, I.K. (1998). Shyness and children s emotionality, regulation, and coping: Contemporaneous, longitudinal, and across-context relations. Child Development, 69, Eng, W., Coles, M. E., Heimberg, R. G., & Safren, S. A. (2005). Domains of life satisfaction in social anxiety disorder: relation to symptoms and response to cognitive-behavioral therapy. Anxiety Disorders, 19, Eren-GümüB, A. (2006). Sosyal kayg:n:n benlik sayg:s:na ve iblevsel olmayan tutumlara göre yordanmas:. Türk Psikolojik Danma ve Rehberlik Dergisi, 26, Erözkan, A. (2009). JlköHretim Sekizinci S:n:f ÖHrencilerinde Depresyonun Yorday:c:lar:. lkö!retim Online, 8(2), , [Online]: adresinden 01 Wubat 2009 tarihinde indirilmibtir. Findlay, L.G., Coplan, R. J., & Bowker A. (2009). Keeping it all inside: Shyness, internalizing coping strategiies and socio-emotional adjustment in middle childhood. International Journal of Behavioral Development, 33(1) Flett, G. L., Hewitt, P. L., Blankstein, K. R., & Koledin, S. (1991). Dimensions of perfectionism and irrational thinking. Journal of Rational Emotive and Cognitive-Behavioral Therapy, 19, Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., & Rosenblate, R. (1990). The dimensions of perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14, Hamarta, E. (2009). A Prediction of Self-Esteem and Life Satisfaction by Social Problem Solving. Social behavior and personality: An International Journal, 37(1), Hart, T. A., Turk, C. L., Heimberg, R. G., & Liebowitz, M. R. (1999). Relation of marital status to social phobia severity. Depression and Anxiety, 10, Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Dimensions of perfectionism in unipolar depression. Journal of Abnormal Psychology, 100, Hope, D. A., Heimberg, R. G., & Klein, J. F. (1990). Social anxiety and the recall of interpersonal information. Journal of Cognitive Psychotherapy, 4, Hortaçsu, N. (2003). Çocuklukta ilikiler- ana baba, karde ve arkadalar. Jstanbul: Jmge kitabevi. Juster, H. R., Heimber, R. G., Frost, R. O., Holt, C. S., Mattia, J. I., & Faccend, K. (1996). Social phobia and perfectionism. Personality and Individual Differences, 21, KarakaB, Y. (2008). Lise ö!rencilerinin mükemmeliyetçilik düzeyleri ile sosyal kayg düzeyleri arasndaki iliki. Yay:nlanmam:B yüksek lisans tezi. MuHla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, MuHla. Kashdan, T. B. (2002). Social anxiety dimensions, neuroticism, and the contours of positive psychological functioning. Cognitive Therapy and Research, 26(6), Kawamura, K. Y., Hunt, S. L., Frost, R. O., & DiBartolo, P. M. (2001). Perfectionism, anxiety, and depression: Are the relationships independent? Cognitive Therapy and Research, 25,

12 Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danma. Ankara: An: yay:nc:l:k. La Greca, A. M., & Lopez, N. (1998). Social anxiety among adolescents: Linkages with peer relations and friendships. Journal of Abnormal Child Psychology, 26, Leary, M. L. (1983). Social anxiousness: the construct and its measurement. Journal Of Personality Assessment, 47(1), Leary, M. R., & Kowalski, R. M. (1995). Social anxiety. New York: The Guilford Press. Liebowitz, M. R., Gorman, J. M., Fyer, A. J., & Klein, D. F. (1985). Social phobia: review of a neglected anxiety disorder. Archives of General Psychiatry, 42, Lundh L.G., Öst L.G.(2001). Attentional bias, self-consciousness and perfectionism in social phobia before and after cognitive-behaviour therapy. Scandinavian Journal of Behaviour Therapy, 30, Maydeu-Olivares, A., & D Zurilla, T. J. (1996). A factor analytic study of the Social Problem-Solving Inventory: An integration of theory and data. Cognitive Therapy and Research, 20, McLean, Peter, D. (2001). Anxiety Disorders in Adults: An Evidence-Based Approach to Psychological treatment. Cary, NC, USA: Oxford University Press. M:s:rl:-TaBdemir, Ö. (2004). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik, snav kaygs, benlik saygs, kontrol oda!, öz-yeterlilik ve problem çözme becerileri arasndaki ilikinin incelenmesi. Yay:nlanmam:B Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. Nurmi, J.E. (2004). Socialization and self-development-channeling, selection, adjustment, and re`ection. Richard M. Lerner and Laurence Steinberg (Ed.) Handbook of adolescent psychology. 2nd ed. John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Öztürk, M., Sayar, K., UHurad, I., Tüzün, Ü. (2005). Sosyal fobisi olan çocuklar:n annelerinde sosyal fobi yayg:nl:h:. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 15, Palanc:, M. (2004). Üniversite ö!rencilerinin sosyal kayg sorunlarn açklamaya yönelik bir model çalmas. XIII. Ulusal EHitim Bilimleri Kurultay: nda sunulan Bildiri, Jnönü Üniversitesi, EHitim Fakültesi, Malatya. Rosser, S., Issakidis, C., & Peters, L. (2003). Perfectionism and social phobia: relationship between the constructs and :mpact on cognitive behavior therapy. Cognitive Therapy and Research, 27(2), Rubin, K. H., & Mills, R. S. L. (1988). The many faces of social isolation in childhood. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56, Sanders, D. J. (2003). Counselling for Anxiety Problems (Second Edition). London, GBR: Sage Publications, Incorporated. Santanello, A. W., & Gardner, F. L. (2007). The role of experiential avoidance in the relationship between maladaptive perfectionism and worry. Cognitive Therapy and Research, 31(3), Schlenker, B. R., & Leary, M. R. (1982). Social anxiety and self-presentation: A conceptualization and model. Psychological Bulletin, 92, Slaney, R. B., & Ashby, J. S. (1996). Perfectionists: Study of a criterion group. Journal of Counseling and Development, 74, Spence, S. H., Donovan, C., & Brechman-Toussaint, M. (1999). Social skills, social outcomes, and cognitive features of childhood social phobia. Journal of Abnormal Psychology, 108, Stewart, S.L., & Rubin, K.H. (1995). The social problem-solving skills of anxious-withdrawn children. Development and Psychopathology, 7, Stöber, J., Joormann, J. (2001). Worry, procrastination, and perfectionism: differentiating amount of worry, pathological worry, anxiety, and depression. Cognitive Therapy and Research, 25(1), Stoeber, J. & Stoeber F. S. (2009). Domains of perfectionism: Prevalence and relationships with perfectionism, gender, age, and satisfaction with life. Personality and Individual Differences, 46, Turner S. M., Beidel D.C.,& Larkin K.T. (1986). Situational determinants of social anxiety in clinic and nonclinic samples: physiological and cognitive correlates. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 54(4), Turner, S. M., Beidel, D. C., Dancu, D. V., & Keys, D. J. (1986). Psychopathology of social phobia and comparison to avoidant personality disorder. Journal of Abnormal Psychology, 95, Türkçapar, M. H. (1999). Sosyal fobinin psikolojik kuram:. Klinik Psikiyatri, 2, Walsh, J. (2005). Syhness and Social Phobia: A social work perspective on a Problem in Living. Healt & Social Work, 27(2),