Alt n Post. Argo Denizcileri. Mitolojiden Yans yanlar Haluk Erdemol

Transkript

1 Mitolojiden Yans yanlar Haluk Erdemol Alt n Post ve Argo Denizcileri Konstantinos Volanakis Argo- ( ) GEÇEN SAYIMIZDA kral Pelias n taht n yasal varisi olan ason dan kurtulmak için kurnaz bir oyunla onu tehlikelerle dolu bir yolculu a sürükledi inden söz etmifltik. Pelias yolculuk için muhteflem bir gemi yapt raca na söz verdikten sonra sözlerini flöyle ba lam flt : Yapt raca m gemi bugüne dek limanlar m zdan yelken açan en büyük ve en sa lam gemi olmakla kalmayacak, tayfalar da en hünerli ve cengâver gençlerden oluflacak. Hemen her tarafa haberciler sal p Alt n Post u geri getirmek u runa onur ve ün kazanmak isteyenlere ça r da bulunaca m. Pelias ason u daha da yüreklen- 3 67

2 dirmek ve böylece sözünden caymamas n sa lamak amac yla elinden geleni yap yordu. Gönüllüler birer ikifler gelmeye bafllarken Teselya n n en ünlü gemi yap m ustas Argos çal flmaya bafllam flt bile. Pelion da ndan en uygun a açlar kesilip liman n a z na indiriliyor, çevredeki yörelerden marangoz ve demirciler ça r l yordu. 50 kürekli olarak tasarlanan geminin yap m h zlan rken sefere kat lmak için gelenlerin aras nda ason un Kheiron un yan nda geçirdi- i y llardan tan d gençlerin yan s ra bir nesil sonra Truva Savafl n n ç kmas na neden olacak Spartal Helena n n ikiz kardeflleri Castor ile Polydeukes (veya Polluks), o savafl n en ünlü kahraman olacak Akhilleus un babas Peleus, kuzey rüzgâr Boreas n o ullar Calais ile Zetes ve Herakles (Herkül) gibi tanr soyundan gelenler de vard. Hele Herakles in gelmesi büyük sevinç ve heyecan yaratm flt. DERKEN EL NDE L R, ozan Orpheus da ç kageldi. Kheiron onunla Pelion orman nda karfl laflm fl ve bu zorlu yolculuk s ras nda ezgileriyle gemicileri flenlendirece ini düflünerek sefere kat lmas için yüreklendirmiflti onu. Ustas n n ismini onurland rmak için Argo ismi verilen gemi, yap m tamamlan p limanda toplanan kalabal n yard - m yla denize indirildikten ve gerekli erzak yüklendikten sonra Pelias saray nda bir flölen verdi. Apollo ya iki bo a kurban edildi. Orpheus un ezgileri eflli inde yediler, içtiler, yorgunluk giderdiler. ason hem gemiye kaptanl k hem de sefere baflkanl k yapacak bir komutan seçilmesini önerdi. Asl nda kendi kiflisel görev seferiydi bu, ama herkesin gözü Herakles in üzerindeyken ismini öne ç karmak yerine uzun süre birlikte olaca arkadafllar n n görüfllerini alman n daha uygun olaca n düflündü. Sonuç bekledi i gibi ç kt. Herakles i seçenler ço unluktayd. Fakat Herakles komutan olmak istemedi; bafl ndan geçenler yüzünden bu sorumlulu u ason dan baflkas n n yüklenemeyece ini söyledi. Sabah yola ç kmak üzere sözlefltiler. Gün a ar rken limandan gelen u ultulu bir sesle uyand lar. Kalk n... gemiye, sözcüklerini 68

3 seçebildikleri bu yank l sesin nereden geldi ini anlam fllard. Argo dan geliyordu. ason u bebekli inden beri koruyup kollayan Athena babas Zeus un Dodona daki kutsal korulu- undan kestirdi i t ls ml mefle a açlar ndan birinin kerestesini u ur getirsin diye geminin omurgas na koydurmufltu. DÜMENC T PHYS gecikenleri tek tek toplad ve vedalaflmalardan sonra Argo ile yolcular Argonaut lar (Argo Denizcileri) olkus un Pagasae liman ndan Ege ye aç ld. S rt nda tafl d yeni ö rencisi Akhilleus ile Pelion eteklerinde dikilen Kheiron Argo ya el sallad, ama hiç kimse görmedi onu. Hedefi olan Colchis e varmak için Argo nun Hellespontos dan (Çanakkale Bo az ), Propontis den (Marmara Denizi) ve Bosphoros dan ( stanbul Bo az ) geçerek Pontos a (Karadeniz) ç kmas gerekiyordu. Ege yi arkada b rakmadan önce Lemnos (Limni) Adas ç kt karfl lar na. Dinlenmek ve erzak tazelemek için mola vermek amac yla yaklaflt klar nda Ada n n kenti Myrina n n kale kap lar ndan k y ya do ru kofluflan bir asker grubu gördüler. Yaklaflan her gemiyi düflman görüp gerekli savunma önlemlerini almak her ada ve k y kenti için ola an bir durumdu. ason daha fazla yaklaflmadan kay kla bir haberci gönderip düflmanca amaç gütmediklerini iletince k y daki askerlerin kaleye geri döndüklerini ve arkalar ndan kale kap lar n kapatt klar n gördü. K y dan dönen haberci flaflk nl k içindeydi. O askerlerin hepsi kad nd, dedi, demir atmadan beklememizi söylediler. Haberci hakl yd, çünkü Lemnos o s ralar erkeksiz bir adayd. Ada n n erkekleri Trakya k y lar na yapt klar ya malama seferleri s ras nda esir ald klar kad nlara ba lan p efllerine yüz çevirdiklerinden Aphrodite nin ason ve arkadafllar Lemnos kad nlar aras nda - Piero di Cosimo ( ) lanetine u ram fllar ve sonuçta Lemnos kad nlar bir ç lg nl k nöbetine kap larak Ada daki bütün erkekleri öldürmüfllerdi. Ada dan kurtulan tek erkek eski kral olmufltu, çünkü k z Hipsipyle onu kay rm fl, gizlice bir sandala koyup denize sal vermiflti babas n. Do al olarak Ada n n kraliçeli ini elinde tutan Hipsipyle 69

4 Argo denizcilerinin gerçek niyetini ö renince bir yandan onlara yard m etmek isterken öte yandan tedbiri elden b rakmadan onlar kalenin d fl nda tutman n uygun olaca n düflünüyordu. Fakat sayg duydu u ve Ada n n en yafll s olan dad s n n söyledikleri akl n kar flt rm flt. Ona göre Argo denizcilerini kentin içinde konuk etmek kendileri için daha iyi olacakt, çünkü onurlu bir göreve bafl koymufl, bu gözüpek ve soylu erkekler bir süre için al konursa Ada da yeni bir erkek nesli oluflturmak mümkün olabilirdi. SONUÇTA ARGO DEN ZC LER kente buyur edildi; Ada sakinleriyle efllefltiler. Do al olarak ason Hipsipyle nin özel ve onur konu u oldu. Herakles karaya ç kmam fl, Argo ya bekçilik etmek için gemide kalmay ye lemiflti. Yoldafllar n n görevlerini unuturcas na uzun süre Ada da kalmalar üzerine onlar uyaran, yola devam ça r s yapan da o oldu. Argos Lemnos dan ayr l rken kucaklar bebekli, gözleri yafll onlarca kad n u urlad onlar. ason Hipsipyle ye bir o lan do urursa onu olkos a, babas n n yan na gönderebilece ini, seferden dönmedi i takdirde annebabas n n kederli günlerinde çocukla avunacaklar n söylemiflti. ason daha sonra adal kad nlar n Hipsipyle nin babas n kay rd n ö renince onu adadan kovduklar n ve do urdu u 70 ikizlerden Euneus un zamanla Lemnos un kral olup Troya kuflatmas s ras nda Yunanlara gemiler dolusu flarap gönderdi ini hiçbir zaman ö renemeyecekti. Argo Hellespontos a do ru dümen tutarken Orpheus un iste i üzerine Samothrake (Semendirek veya Semadirek) Adas na u rad lar. Buradaki eski Cabiri Kültü nün denizcileri kutsayarak yolculuklar n n esenlik içinde geçmesini sa lad na inan l rd. Orpheus un Kült ü öven ezgileri eflli inde Cabirilere sayg lar n sunduktan sonra mbros un (Gökçeada) yan ndan geçerek Hellespontos a yöneldiler. Bo az n s k gözetim Argos Lemnos dan ayr l rken kucaklar bebekli, gözleri yafll onlarca kad n u urlad onlar. alt nda oldu unu ve Troya kral Laomedon un (Troya savafl s ras nda kral olacak Priamos un babas ) Yunan gemilerine geçifl izni vermedi ini biliyorlard. Bu nedenle geçifl için gecenin karanl na s nd lar; rotay Trakya k y s na yak n tutarak Bo az sorunsuz geçip Troya topraklar n arkada b rakt ktan sonra tekrar Anadolu k y lar na dümen k rd lar. Art k Propontis e (Marmara) ç km fllard. Güven içinde ilerlediler. Dolionlar n yaflad yörenin simgesi olan Dindymum Da n (Kap da )

5 gördüklerinde ete indeki yar madan n körfezinde demir att lar. K y daki askerler taraf ndan dostça karfl lan p kral Kyzikus un huzuruna ç kar ld lar. Kral kurdu u kente kendi ad n vermiflti. (Kyzikus: Erdek civar ). KRAL YEN EVLENM fit. Konuklar n dü ün flölenine davet etti. Dostça ve flenlikli bir gecenin sonunda denizciler sabah demir almak üzere Argo ya çekildiler. U urlamalar eflli inde denize aç ld ktan sonra sert rüzgârlar yüzünden yol alamad lar. Yelkenleri indirip küreklere as lmak da ifle yaramay nca usta dümenci Tiphys Argo yu geriye döndürüp k y ya yanaflt rmaya karar verdi. Karanl k bast rm flt. Yar maday hedefleyip kuytu bir koya girdiklerinde sald r ya u rad lar. Dolionlar karanl kta düflman sanm flt onlar. Çarp flt lar. Gün a ar rken Dolionlar n ço u kaçm flt. Kumsalda kalan ölülerin aras nda Kyzikus da vard. Argo denizcileri bir gece önce kendilerini konuk eden Kral için yas tutarken bir kötü haber de saraydan geldi. Yeni gelin kraliçe can na k ym flt. Argo denizcileri için art k bu durakta Kral ve Kraliçe nin cenaze törenlerine kat lmak ve rüzgârlar n dinmesi için tanr lara yakarmaktan baflka yapacak bir fley kalmam flt. Argo nun seferini gelecek say m zda sürdürece iz. halukerdemol@butundunya.com.tr EDEB YAT DÜNYASINDAN FIKRALAR Macar flair Sandor Petofi, nehrin karfl k y s na geçmek zorundayd ama hiç paras yoktu. Sandalc ya, Arkadafl, dedi. Sana verecek param yok, ama istersen çok güzel bir ö üt verebilirim. Kay kç, kabul eder ve karfl ya geçerler. Petofi, k y ya ad m n atar atmaz verir ö üdünü: Bana yapt n baflkalar na yapma, yoksa aç kal rs n... ******* Cervantes art k ihtiyarlam flt. Bir gün bir köy meyhanesinin önünde durup genç ve güzel meyhaneci k za aflk n ilan etmeye bafllad. K z pek yüz vermedi tabii: Otuz y l önce buradan geçmifl olsayd n z belki aflk n za karfl l k verebilirdim. dedi. Cervantes gülümsedi önce: Otuz y l önce de geçtim buradan. Ama o zaman annenize rastlam flt m ve t pk sizin sözlerinizi söylemifltim ben de ona... ******* Halit Fahri Ozansoy bir ziyafete davet edilmiflti. Ertesi gün Ercüment Ekrem Talu ya rastlad. Talu tak ld arkadafl na, "Dün gece nerelerdeydin yahu?" "Sorma kardesim, kendimde de ildim." Talu bafl n sallad : "Kimbilir ne rahat etmiflsindir!" 71