Çanakkale. Hava Savafllar Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir

Transkript

1 Belgeselcinin Gözüyle Çetin mir Çanakkale Hava Savafllar Bilindi i gibi Osmanl savafla girdi inde birkaç cephesi vard r. Ancak en önemlisi buradaki Çanakkale Cephesidir. Adeta savafl n can damar d r. Çünkü burada bo az vard r. E er bo az geçilebilirse Anlaflma Devletleri ile Rusya birleflecek Trakya dan Almanya sar lacak Balkan Devletleri ngiltere nin yan nda yer alacak ve en önemlisi de Osmanl Devleti savafl d fl b rak lacakt. 59

2 uçak bilgisi, teorik ve pratik motor bilgisi gibi... Bu okulun ilk mezunlar 2 y l sonra Çanakkale Cephesinde teorik bilgilerini hayata geçirmifller ve s navlar n vermifllerdir y l nda stanbul da Yeflilköy civar nda 10 dönüm toprak üzerinde havac l k okulu kuruldu. Uçaklar korumak amaçl da iki hangar yap ld. Uçak hangar BD HAZ RAN 2013 Böyle çok önemli bir sonucu her iki tarafta bildi i için, olanca güçlerini buraya y m fllard r. Bu güçler içinde hava gücü de vard r. Mahmut fievket Pafla baflta olmak üzere Kurmay Yarbay Süreyya Beyle beraber havac l k faaliyetlerine bafllad lar. Yüzbafl Feza, Te men Kenan Fransa ya uçufl e itimi için gönderildiler. REP fabrikas müdürü Bay Simon stanbul'a gelerek Türk yetkililerle görüflmeler yapt ve uçak al - m için anlaflt lar de ilk havac l k okulu kuruldu. Uçaklar n korunmas için iki de hangar yap ld. Havac l k okulunda e itimler bafllad. Pilot ve uçufl gözetleyicisi yetifltirmek amaçl çal flmalar h z alm flt. Verilmek istenen e itimlerde o zamanki flartlar n zorlad fleylerdi. Hava trafi i, bombard man usulleri, foto rafç l k, telsiz tekni i 60 Alman pilot Yzb. Emil Meinecke. Çanakkale cephesinde 6. tayyare bölü- ünde uçan alman yzb. pilot Emil Meinecke hava savafllar nda vurarak düflürdü ü Frans z Bristol Scout uça n n enkaz önünde (sa da) düflürülen uça n pilotu (solda) Gordon Bysshe harp esiri olmufltur. Çanakkale Savafl bafllamadan önce Almanya Emil Meinecke ad nda bir te meni gönderince ifller de iflmifl ve havac l k yeni bir döneme girmifltir. Meinecke ile birlikte üç tane daha Alman uça Düflürülen uça n pilotu Gordon Bysshe (solda), Frans z Bristol Scout (sa da)

3 Çanakkale deki hava birli inden bir grup Türk ve Alman havac Albatros C III uça n n yan nda verilmifltir. Fakat ç kartmadan önce Çanakkale ye yaln zca biri gelebilmifltir. Yani 18 Mart ç kartmas ndan bir gün önce burada Osmanl n n iki deniz uça vard r. Osmanl n n hava gücü bu savaflta flöyledir: Savafl bafllamadan önce Osmanl n n Müstahkem Mevkii Komutanl na ba l olarak sefer kuruluflunda ka t üzerinde de olsa hava birlikleri vard r. Bunlar daha sonra ifllerli e kavuflmufl ve bölük düzeyine kadar yükseltilmifllerdir. Çanakkale de Osmanl n n 1. Bölük, 6. Bölük ve 3. Deniz Tayyare Bölü ü olmak üzere toplam üç tane birli i vard r. Ancak savafl n son iki y l nda Uzunköprü deki 15. Hava Bölü ü ve tümden Almanlardan oluflan Fokker Bölü ü de etkin olmaya bafllam flt r. Böylece bu cephede toplam 4 hava birli i oluflturulmufltur. 1.Uçak Bölü ü Gelibolu daki Galata da 6. Uçak Bölü ü Erenköy de ve Nara da 3. Deniz Uçak Bölü ü Nara ve Köseburun da 15. Hava Bölü ü Uzunköprü de görev yapmaktayd lar. Havac l ktaki güçler aç s ndan bak ld nda Anlaflma Devletlerinin güçleri de flöyledir; Bafllang çta bu cephe ngiliz Do u Seferi Kuvvet Ko- Makineli tüfek monte edilen uçak

4 BD HAZ RAN 2013 mutanl na ba l d r. Frans zlar nsa Bozcaada da 98.uçak bölü ü ve 20 uça bulunmaktad r. Bunlara ek olarak ngilizler buraya uçak getirmifller ve burada ortak bir birlik oluflturmufllard r. Bunlar n yan s ra yöreye Ben My Chree ve Ark Royal adl uçak gemilerini de getirmifllerdir. Osmanl uçaklar Anlaflma Devletleri nin ordusunu, askerlerini, topçular n, mevzilerini, savafl ve ulaflt rma gemilerini, balonlar n, denizalt lar n, havaalanlar n ve baz köprüleri bombalam fllard r. Bunlar n yan s ra gözetlemeler yapm fl, hava foto raflar çekmifl, propaganda amac yla bildiriler atm fl, may n ve a taram fl, stanbul dan gelen ulaflt rma gemileri konvoylar na efllik etmifl ve karfl taraf n uçaklar yla hem çarp fl p hem de it dalafl nda bulunmufllard r. Bunlardan gözetleme uçufllar na örnek verecek olursak, bunlar n savafl boyunca sürekli yap ld n rahatl kla söyleyebiliriz. Fakat en ilginç olan Yzb. Meinecke ve ekibinin 18 Mart 1915 teki ç kartmay önceden haber verebilmesidir. Meinecke 17 Martta Havac lar uçaklarla 3000 metre yükseklikten foto raf çekebiliyordu. stanbul dan gelmifl ve Mart gecesi arkadafllar yla birlikte bir gözetleme uçuflu yaparak, Anlaflma Devletlerinin donanmas n n bo aza do ru ilerledi ini görerek geri dönmüfl ve cephe komutan na 3 saat gibi önceden haber vererek gerekli önlemlerin al nmas na yard mc olmufltur. Ölçüm ve gözlem için uygun donan ml olan gözetleme uçaklar yla pilot ve yard mc s gözcü, uçtuklar nda gözlem yapar ve bu bilgileri harita üzerine iflaretler ve gerekli bilgileri defterine not al r daha sonra bunlar gerekli yerlere sunard. Havac lar n yapt bir baflka görev de foto raf çekmeleridir. Havac lar uçaklarla 3000 metre yükseklikten foto raf çekebilmekteydiler. Daha sonra bu foto raflar üzerinde çal flmalar yap larak haritalar yap l yor ve Albatros CI Çanakkale deki askeri birliklerin üzerinde foto raf çekerken

5 Bombard man uça topçular n kullan m - na sunuluyordu. Havac lar n bir baflka etkinli i de havaalanlar n bombalamalar d r. Örne in 27 Eylül 1915 ve 3-4 Eylül 1917 tarihlerinde mroz Havaalan 18 Nisan ve 15 Haziran 1915 tarihlerinde Bozcaada havaalan bombalanm fl, yine 17 ve 20 Haziran 1915 tarihinde uçaklar n bilgi vermesi sonucu Seddülbahir Havaalan Kumkale ve Alç tepe yöresindeki topçular n at fl yla kapatt r lm flt r. Ayr ca de iflik tarihlerde Limni Havaalan da bombalanm flt r. Bunlar n sonucunda Anlaflma Devletlerinin; havaalanlar, uçak, hangar ve donan mlar zarar görmüfltür. Çok önemli bir bombalama olay da ngiliz Baflkomutan Karargâh olan General Sir an Hamilton un yat n n bombalanmas d r. 18 Temmuz 1915 tarihinde sald r lm fl, 2 adet 25 kg l k ve 3 adet 10 kg l k Alman bombalar at lmas na karfl n vurulamam flt r. Bombalar yat n yak n na düfltü ü için bir zarar verdirilememifltir. Fakat bu durum Çanakkale cephesi ndeki Osmanl askerlerine moral vermifltir. Osmanl havac lar köprüleri de bombalam fllard r. Ancak bunu cepheyi yitirmelerine bafllad klar nda, düflman ilerlemesini önlemek amac ile Mondros a yak n zamanlarda yapm fllard r. Örne in Ekim 1918 de Gümülcine-Kösemescit ve skeçe-narl - köy köprüleri bombalanm flt r. Uçaklar propaganda savafl m na da kat lm fl; 27 May s 1915 tarihinde Frans z sömürgelerinden getirilen askerlere bildiriler at lm flt r. Yine Avustralya ve Yeni Zelandal lara 25 Nisan 1915 tarihinde stanbul dan gelen bir uçak Ar burnu nda ngilizce 300 kadar bildiri atm flt r. Havac lar denizalt lara karfl da etkin olarak kullan lm fllard r. Özellikle Marmara Denizi ndeki görevi üstlenmifller ve 6 A ustos 1915 tarihinde saptad klar bir ngiliz denizalt s n bombalayarak bat rm fllard r. Yine A ustos 1915 te stanbul dan gelen Uçaklar propaganda savafl m na da kat lm fl; 27 May s 1915 tarihinde Frans z sömürgelerinden getirilen askerlere bildiriler at lm flt r. 63

6 BD HAZ RAN 2013 H Anafartalar kahraman Mustafa Kemal cephede deniz konvoylar n havadan ve denizden korumufllard r. Anlaflma Devletlerinin yitirdi i uçak say s Osmanl ya göre birkaç kat daha çoktur. Sonuç olarak; havac l k aç s ndan her iki taraf da canla baflla savaflm flt r. ki taraf da çok uçak yitirmemek için zorunlu olmad kça uçaklar n do rudan karfl karfl ya getirmemeye çal flm fllard r. Bu hava savafl nda her iki yan da olanca gücüyle çarp flmas na ve her iki yan n da baflar l olmas na karfl n de iflik nedenlerden dolay Anlaflma Devletleri daha etkindir. Anlaflma devletleri içinde ise ngilizler öndedir. Frans zlar havac l k aç s ndan bu cephede gölgede kalm flt r. Tüm yokluklar ve deneyimsizlikler göz önüne al nd nda Osmanl havac lar da çok baflar l d r. Hatta 8 uçak düflüren Alman Yzb. Bodeckke 1916 y l nda Baflkomutan- 64 l k Vekâletince Alt n mtiyaz Madalyas, kendi devleti olan Almanya taraf ndan da en büyük madalyalar olan Orden Pour Le Merite onur madalyas verilmifltir. Yine denilebilir ki Osmanl n n kendi havac lar bu savafllarda deneyimler kazanm fl ve kara savafllar bittikten sonra öteki cephelere atanm fl, Çanakkale Cephesinde edindikleri deneyimleri öteki cephelere aktarm fllard r. Bu cepheden gidenlerin ço unlu u daha sonra genelde yönetici konumuna gelmifllerdir. Osmanl havac l n n da geliflmesinde bu cephedeki havac lar n katk s a rl kl d r denilebilir. Bu cephede uçaklar gibi, topçular ve uçaksavarlar da iyi savunma yapm flt r. Havac l n önemini daima vurgulayan Mustafa Kemal; Milli Mücadele y llar nda Türk havac lar n n ayn heyecan ve görev bilinci ile savafla kat ld klar n, küçümsenmeyecek baflar lara adlar n alt n harflerle yazd rm fl olduklar n belirtmifltir. cetinimir@butundunya.com.tr