İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI

Transkript

1 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI Melih Özdil

2

3 1. Bölüm İSLAM DEVLETİ ASR I SAADET DÖNEMİ Melih Özdil

4

5 HAŞİMOĞULLARI SOYAĞACI Kusay bin Kilab Abdimenaf bin Kusay 430 -? Abdişems bin Abdimenaf? Haşim bin Abdimenaf Ümeyye bin Abdişems? Abdülmuttalib bin Haşim Aminah bint Wahb? Abdullah bin Abdülmuttalib Ebu Talib bin Abdülmuttalib Hamza bin Abdülmuttalib Abbas bin Abdülmuttalib Hatice bint Hüveylid Muhammed bin Abdullah Abdullah bin Abbas Fatima bint Muhammed Ali bin Ebu Talib Havlet bint Cafer? Ali bin Abdullah Osman bin Affan Rukiye bint Muhammed Muhammed bin el-hanefiyye Muhammed bin Ali? Hasan bin Ali Hüseyin bin Ali Abd-Allah bin Muhammed? - 716

6

7 1 İslam Öncesi Arabistan İslamiyet ten önce, Arapların büyük çoğunluğu kutsal bir yer olarak kabul ettikleri Kabe ye yerleştirilmiş putlara tapıyorlardı. Putperestlik yanında, Mecusilik (Zerdüştlük), Musevilik, Hristiyanlık gibi dinler de yaygındı ve Hanif diye isimlendirilen Hz. İbrahim in dinine inananlar da vardı. Her yıl Haram aylarında savaşmayan ve ziyarete gittikleri Kabe de putları için kurban kesen Araplar, İslamiyet ten önce henüz millet haline gelemedikleri için kabileler halinde yaşıyorlardı ve Şeyhlerin yönetimindeki her kabile bağımsız bir devlet gibiydi. Hicaz ve Yemen bölgelerinde bazı şehirler kurulmuş olsa da, genellikle çöllerde çadır ve göçebe hayatı tercih ediliyordu. Hicaz bölgesinin üç önemli şehri, Mekke, Yesrib (Medine) ve Taif ti. Mekke de Kureyş Kabilesi, Taif de Sakif Kabilesi, Medine de ise Evs ve Hazreç adlı Arap Kabileleri ile Kaynukaoğulları, Nadiroğulları ve Kurayzaoğulları adlarında üç Yahudi kabilesi bulunuyordu. Diğer kabileler genellikle göçebeydiler. Mekke nin hakimi ve Kabe deki putların koruyucusu oldukları için Kureyş Kabilesi mensupları, diğer bütün kabilelerden saygı görüyorlar ve yılın her mevsiminde diledikleri yere seyahat edebiliyorlardı. En önemlileri Hubel, Lat, Menat, Uzza, Vedd, Suva, Yeğüs, Yeuk ve Nesr adlarını taşıyan 360 put Mekke ve Kabe civarına yerleştirilmişti. Her kabilenin ayrı bir putu, her putun özel bir ziyaret günü vardı. Bu sebeble, yılın her günü putlarını ziyarete gelenlerle dolup taşan Mekke, Putperestliğin merkezi olduğu kadar bir ticaret merkezi haline gelmişti. İslam öncesi bir Mekke putu. (Arthur M. Sackler Gallery) İslamiyetin doğuşu sırasında yalnız Arabistan değil, bütün dünya, zulüm, sefahet ve cehaletin karanlığı içindeydi. Maddi ve ruhi sıkıntılar içinde bunalmış olan insanlık, bir mürşit, bir kurtarıcı beklemekteydi. Kuranı Kerim Cahiliyet Devri denilen bu karanlık dönemi, İnsanların kendi elleriyle işledikleri kötülükler yüzünden, fesat her tarafı kapladı karada ve denizde yayıldı ifadesiyle anlatmaktadır. Putperestlik Arap Yarımadasının her köşesinde, diğer bütün inançlardan daha fazla etkiye sahip ve daha çok yaygındı. Arabistan a bu inancın ne zaman geldiği ve nasıl yayıldığı konusunda değişik rivayetler vardır. Putperestliğin Arabistan a Amr bin Luhay adında bir kişi tarafından getirildiği ve yayıldığı, bu rivayetlerin en fazla taraftar bulanlarından birisidir. Huza Kabilesinin Reisi olan bu zat, dinlere olan ilgisi ve doğruluğuyla tanınmıştı. Taraftarları tarafından büyük bir alim olarak görülen Amr, bir tür cild hastalığına yakalanınca, dostlarının tavsiyesine uyarak Horran a gider ve orada bulunan şifalı bir su ile yıkanıp iyileşir. Horran da insanların putlara taptıklarını gören Amr, bundan hoşlanır. Hubel adlı putu beraberinde Mekke ye

8 12 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI getirip, Kabe ye diker ve ona tapmaya başlar. Kavminin de bu puta tapmasını ister. Bu inanç zamanla Araplar arasında yaygınlaşır ve her kabilenin taptığı bir putu olur. Mekkelilerin putlara tapma geleneği, 630 yılına kadar devam etti. Bu tarihte Mekkeyi fetheden Hz. Muhammed, 360 putu da parçalattı ve Kabe yi putlardan temizledi. Ümeyye Ailesi nin İslam Öncesi Tarihi Konumu Beşinci yüzyılın başlarında Hicaz ın güneyinde oturan Kureyş Kabilesinin iktisadi ve sosyal seviyesi pek iyi değildi. Diğer kabileler arasında varlığı pek hissedilmeyen bu kabile, Mekke yi çevreleyen dağlık bölgede çapulculukla meşguldü. Tüccarlara develerini kiralayan ve klavuzluk yapan Kureyşliler, Mekke ticaretine yaptıkları bu hizmetler dışında, zaman zaman ticaret kervanlarının başına bela oldular. Mekke de hüküm sürmekte olan Beni Huza Kabilesini şehirden dışarı atmak ve idareyi ele geçirebilmek için fırsat kollayan Kureyşliler, bu gayelerine Kusay bin Kilab zamanında ulaştılar. Kureyş Kabilesini düzene sokan ve siyasi hayatlarının temelini atan Kusay, Hz. Muhammed in babasının dedesinin dedesidir. Babası ölünce annesi Fatima, Suriye de oturmakta olan Kudaa Kabilesinden Rebia bin Haram ile evlendi. O sırada küçük küçük bir çocuk olan Kusay da annesi tarafından Suriye ye götürüldü. Suriye de üvey babasının yanında büyüyen ve öz babasını tanımayan Kusay, Rebia nın oğlu olarak biliniyordu. İlk çocukluk yıllarını Suriye de geçiren Kusay, aslını öğrendikten sonra, hac döneminde Mekke ye geldi ve uzun bir süreden beri Mekke nin idareciliğini yapan Huza Kabilesinin lideri Halil bin Hubşiye nin kızı ile evlendi. Kusay ın bu evliliğinden Abdüddar, Abdimenaf, Abdüluzza ve Abd adında dört oğlu oldu. Halil bin Hubşiye nin ölümünden sonra, Huza Kabilesi ileri gelenleri ile Kusay arasında anlaşmazlık çıktı. Kureyş Kabilesinde, Hz. İbrahim in oğlu İsmail soyundan gelenlerin en önde geleni ve Halil bin Hubşiye nin torunlarının babası olan Kusay, Mekke Emirliğinin herkesten daha çok kendisinin hakkı olduğunu düşünüyordu. Bu durum üç asırdan beri Mekke ve Kabe ye hükmeden Huzalar ile Kureyşlileri karşı karşıya getirdi. Sonunda, Suriye den Kudaa Kabilesinin de yardımını alan Kusay, Huzalıları Mekke den çıkarmayı ve tüm Kabe nin hakimi olmayı başardı. Kusay, Kabe hizmetlerini ve Mekke yönetimini ele geçirdikten sonra, dağlık bölgelerde dağınık bir şekilde yaşamakta olan Kureyşlileri Mekke ye çağırdı. Böylece, kavmini Mekke ye getiren ve yerleştiren Kusay a, Mücemmi (toparlayan) adını verildi. Mekke de Daru n-nedve başkanlığı, Liva, Hicabe, Sikaye ve Rifade görevlerini üstlenen Kusay ın ölümü üzerine bu görevler, oğlu Abdüddar a devredildi. Bir süre sonra, Kusay ın oğulları arasında, yetkilerin paylaşımı yüzünden anlaşmazlık çıktı ve Mekkeliler ikiye ayrıldılar. Mahzumoğulları, Sehmoğulları, Cumahoğulları, Adiyoğulları hakim zümre Abdüddaroğulları ile birlik olurken; muhalefeti oluşturan Zühreoğulları, Esedoğulları, Teymoğulları, Fihroğulları da Abdimenafoğulları nın yanında yer aldılar. Bu mücadele Mekke ve Kabe nin yönetimi ile ilgili yetkilerin paylaşılması sonucu çözümlendi. Taraflar arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, Nedve, Liva ve Hicabe görevleri Abdüddaroğulları na bırakılırken, Kıyade, Sikaye ve Rifade görevleri de Abdimenafoğulları na verildi. Abdimenaf bin Kusay ın ölümünden sonra Kıyade büyük oğlu Abdişems bin Abdimenaf; Sikaye ve Rifade de kardeşi Haşim bin Abdimenaf, tarafından yönetildi. Kureyş in büyüklerinden ve efendilerinden olan Haşim bin Abdimenaf, komşu ülkeler ile iyi ilişkiler kurup, güvenli bir şekilde ticaret yapabilme imtiyazını elde etmişti. Haşim, Medine li bir kadınla evlendi ve ondan Abdülmuttalib adını verdiği bir oğlu oldu. Yeğeni Abdulmuttalib i Mekke ye getiren Abdişems ölünce, Kıyade nin liderliğini oğlu Ümeyye bin Abdişems üstlendi. Ümeyye geniş bir çevresi olan çok zengin bir kişiydi. Buna güvenerek amcası Haşim bin Abdimenaf ile rekabete girişti, fakat mücadeleyi kaybetti ve yaklaşık olarak on yıl Şam da ikamet etmek zorunda kaldı. Böylece Hz. Muhammed in dedesinin babası olan Haşim ile, Ebu Süfyan ın dedesi Ümeyye arasında düşmanlık tohumları atılmış oldu.

9 İSLAM ÖNCESİ ARABİSTAN 13 Şam dan Mekke ye dönünce eski mevkisini elde etmeyi başaran Ümeyye nin ölümünden sonra yerini oğlu Harb bin Ümeyye aldı. Abdişemsoğulları nın lideri olan Harb, Abddülmuttalib bin Haşim in de yakın dostuydu. Ancak Harb in bir Yahudiyi öldürmesi yüzünden araları açıldı. Harb in maktülün yakınlarına 100 deve vermesiyle sona eren bu gerginlik, Haşimoğulları ile Ümeyyeoğulları nın arasının daha da açılmasına sebep oldu. İki kabile arasındaki ilişkilerin böylesine seyrettiği bir dönemde, Haşimoğulları ndan Hz. Muhammed in Peygamber olarak gönderilmesi, Ümeyyeoğulları ve büyük çoğunluğun arasında olumsuz bir tesir yarattı. İslam Peygamberi ne ve onun getirmiş olduğu dine karşı acımasız bir tavır aldılar. İslamın Gelişi ve Mekke Dönemi nde Ebu Süfyan Fil Olayı ndan 10 yıl önce 561 yılında Mekke de doğan Ebu Süfyan bin Harb ın ailesi, asalet ve ekonomik açıdan Mekke toplumunda yüksek bir yere sahipti. Mekke de putlara tapılan bu dönemde, Haşimoğulları ile Ümeyyeoğulları arasında şehrin yönetimi ve Kabe hizmetleri hususunda büyük bir rekabet vardı. Bu rekabet, Ebu Süfyan ve mensubu olduğu Ümeyyeoğulları Kabilesinin İslam ı kabul etmesini geciktirdi. Milat tan 571 yıl sonra dünyaya gelen Kureyş Kabilesinin Haşimoğulları kolundan Abdülmuttalib in torunu, Abdullah ın oğlu Hz. Muhammed, Peygamber olarak görevlendirildi. Hz. Muhammed, tebliğ etmekle sorumlu olduğu ilahi mesajı ilk aşamada kendi yakın çevresindeki insanlara ulaştırmaya çalıştı. Ancak, birçok Mekkeli gibi yakın akrabaları olan Ümeyyeoğulları da Hz. Muhammed e inanmadılar ve Müslümanlara yapılan saldırı ve eziyetlere ortak oldular.

10 2 Fil Olayı Ebabil Kuşları Ebabil, Arapça da bölükler, sürü, sürüler demektir ve Kuranı Kerim de olay ile ilgili bir ayet yer almaktadır. Allah, Fil Suresi nde, Hz. Muhammed in davetine karşı çıkan müşriklere, başlarına gelebilecek azabı hatırlatmıştır. Fil Suresi 3. Ayet Ey Muhammed! Kabe yi yıkmaya gelen fil sahiplerine Rabb inin ne yaptığını görmedin mi? Üzerlerine balçıktan yapımış sert taşlar atan Ebabil kuşlarını gönderdi ve onları yenilmiş ekin yaprağı gibi yaptı. Hz. Muhammed in doğduğu yıl meydana gelen bu olay; Araplar arasında, düşman ordusunda bulunan fillerden dolayı Fil Olayı ve o yıl da Fil Yılı olarak anılmıştır. Olay şöyle anlatılmaktadır: Habeşistan Kralı Necaşi Ashame nin, kişilik bir ordu ile Yemen e gönderdiği Eryat bölgeye hakim olmuştu. Eryat, bir kaç yıl hüküm sürdükten sonra, adamlarından Ebrehe ile anlaşmazlığa düştü. Sonunda, Eryat ı öldüren Ebrehe bölgenin hakimiyetini eline geçirdi ve yönetimi Neceşi Ashame tarafından onaylandı. Ebrehe bin Sabbah el-esrem, ticaret merkezi haline getirmek istediği Sana Şehri ne, Mekke ye giden kervan ve Kabe ziyaretçilerini çekmek için Kulleys denilen bir tapınak yaptırdı. Ancak kimsenin gelmediği bu tapınak, daha sonra Kinane Kabilesine mensup bazı Araplar tarafından kirletildi. Bu olaya çok kızan ve Kabe yi yıkacağına yemin eden Ebrehe, 571 yılında, büyük Mamud adlı fili önde olmak üzere asker ve 10 fil ile Mekke ye yöneldi. Yolda kendisini önlemeye çalışan Yemen Kabilelerinin lideri Zu Nefer i bozguna ugrattı, ardından Has am diyarında Şehran ve Nahis Kabileleriyle yaptığı savaşı kazandı ve Nufeyl bin Habib adındaki kabile liderinin hayatını bağışlayıp, kendisine rehber yaptı. Taif e geldiğinde, Sakif Kabilesi mensupları kutsal tapınakları Lat ı korumak uğruna Ebrehe ile işbirliği yaptılar ve Ebu Rigal i ona rehber olarak verdiler. Böylece kimsenin yolundan çeviremediği Ebrehe, fillerin desteğindeki muazzam ordusuyla Mekkeye doğru ilerlemesini sürdürürken, Kureyşliler Kabe nin yıkılacağına inanmaya başladılar. Abdülmuttalib in Ebrehe ile Görüşmesi Ebrehe Ordusu, Mekke yakınında Mugammis denilen yerde çadırlarını kurdu ve çevredeki, 200 tanesi Abdülmuttalib e ait olan, Mekkelilerin develerini yağmaladılar. Ebrehe nin elçisi Hunate el-hümyeri Mekke de, Kureyş lilerin ileri gelenleriyle görüştü

11 FİL OLAYI 15 ve Kabe yi yıkmak için geldiklerini, Kabe ye tavaf etmeyi bıraktıkları takdirde onlara saldırmayacaklarını söyledi. Abdülmuttalib, Biz de sizinle savaşmak istemiyoruz, buna gücümüz de yetmez. Kabe kutsaldır ve koruma altındadır dedi ve develeri ile ilgili görüşmek üzere Ebrehe nin yanına gitti. İyi karşıladığı Abdülmuttalib in develerini istemesi üzerine, Ebrehe Seni ilk tanıdığımda büyük bir şahsiyet olduğunu düşünmüştüm; ancak sen Kabe nin korunmasını isteyeceğin yerde develerinin peşindesin ve gözümden düştün. dedi. Abdülmuttalib de Ben develerin sahibiyim. Kabe nin de sahibi var ve O Kabe yi korur karşılığını verdi ve develerini alıp Mekke ye döndü. Kureyşlilere olanları anlattı ve hepsi, olası bir katliama karşı Mekke den ayrılıp dağlara çekildiler. Fillerin Yere Çökmesi Ebrehe, sabaha karşı Mekke ye yöneldi, fakat Mamud denilen büyük fil, şehre yaklaşınca yere çöktü ve çok uğraştıkları halde yerinden kalkmadı. Öteki fillerin de, Kabe yönünde sürüldüklerinde yere çöktükleri; baska bir yöne sürüldüklerinde koşarak kaçmaya çalıştıkları görüldü. Hz. Muhammed in halifelik döneminde, Kusva adlı devesinin Mekke yakınlarında yere çökmesi üzerine söyledigi sözler bu olayın gerçek olduğunu ortaya koyar. Sahabeler Deve çöktü deyince, Peygamber Hayır, Kusva çökmedi, Fili engelleyen onu da engelledi sözleriyle olaya atıfta bulunmuştur. Hz. Muhammed in, Mekke nin fetih günü Yüce Allah filleri Mekke ye girmekten alıkoydu. Ama Resulü nü ve müminleri oraya gönderdi. Dün olduğu gibi bugün de oranın hürmeti iade edilmiştir. Dikkat edin, hazır olan olmayana bildirsin. buyurması da bu olayın başka bir delilidir. Kuşların Ebrehe Ordusu na Saldırması Ebrehe ordusu Mekke ye giderken deniz tarafindan, daha önce o bölgede hiç görülmemiş, kırlangıca benzer kuş sürüleri bir anda ortaya çıkıp, Ebrehe Ordusu na saldırdılar. Gaga ve pençelerinde taşıdıkları çamurdan taşları ve balçıkları askerlerin üzerine

12 16 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI bıraktıklarında onlar, kurumuş ağaç yaprakları gibi parçalandılar. Rehberleri Nufeyl kaçti, askerler kuş saldırısında telef olup, feci şekilde öldüler; yolda kalanlar ve geriye dönenler de helak oldular. Mekkeliler bu mucizeyi dağlardan seyrederken hayret ve dehşet içindeydiler. Ebrehe, etleri parçalanıp, çürümüş halde Sana ya dönerken, Şehran ve Nahis Kabileleri tarafından göğsü ikiye yarılılıp, feci şekilde öldürüldü. Hz. Muhammed in doğduğu yıl meydana gelen bu olay, Peygamber in dünyaya gelişini haber veren mucizelerden birisi olarak kabul edilmiştir. Kuran da bahsi geçen ve Ebabile olarak isimlendirilen yaratıkların, o yıl Mekke de çok rastlanan çiçek hastalığını yayan sinekler olduğu rivayet edilir. Ayaklarında salgın hastalık mikrobu taşıyan bu sinek sürülerini, Ebrehe nin Ordusu na yönlendiren Allah, filleri ile birlikte gelen bu ihtişamlı orduyu, bir ibret olsun diye gözle görülemeyen küçük canlılarla helak etmiştir. Rivayetlere konu olan ve Kuran da bahsi geçen Ebabil sözcüğü, Abdullah bin Abbas ve Dahhak tarafından birbiri arkasından gelenler diye yorumlanmıştır. Buna karşılık, Hasan Basri ve Katade, çok ; Cabir bin Zeyd çesitli, sağdan soldan gelenler ve Mücahid, toplu halde arka arkaya gelenler anlamına geldiğini söylemişlerdir. Rivayetlerden, kuşların, bölük bölük ve karışık türde oldukları anlaşılmaktadır. Kuşlar; kırlangıca, kekliğe, sığırcığa yarasaya, hatta Zümrüd ü Anka ya benzetilmektedir. Olayın Gerçekleştiği Yer Fil olayı, Müzdelife ve Mina ile Muhassab Vadisi arasında bulunan Muassib de meydana gelmistir. Müslim ile Ebu Davud, Cabir den rivayetle Hz. Muhammed Müzdelife den Mina ya hareket ettigi zaman Muhassab Vadisi nde hızlanmıştı diye aktarırlar. İmam Nevevi Fil Olayı da burada olmuştu; bu sebeple, sünneti olan hacılar buradan hızla geçerler der. İmam Malik de Hz. Muhammed in Müzdelife durak yeridir, ama Muhassab Vadisi nde durulmamalıdır hadisini nakleder.

13 Kureyş Kabilesi nden Muhammed bin Abdullah, 610 yılında 40 yaşındayken Peygamber olarak görevlendirildi ve İslam dinini yaymaya başladı. Mekkelilerin Müslümanlara karşı baskılarını artırmaları üzerine 622 yılında Medine ye göç eden Hz. Muhammed in burada kurduğu İslam Devleti daha sonra büyük bir siyasi güç haline geldi. MUHAMMED BİN ABDULLAH ( ) 3 İslamiyetin Doğuşu 20 Nisan 571 tarihinde Mekke de doğan ve 8 Haziran 632 tarihinde Medine de vefat eden Hz. Muhammed, İslam Devletinin ilk politik, dini ve askeri lideridir. Müslümanlar, Arap Yarımadasını İslam dinine bağlı tek bir devlet halinde birleştiren Hz. Muhammed in, Allah ın Resulü ve son Peygamber olarak Adem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerin tahrif edilmiş tek tanrılı dinlerini onardığına ve tamamladığına inanırlar. Hz. Muhammed, İsmail Peygamber soyundan olup, Adnaniler Kavminin Kureyş Kabilesinin Haşimoğulları Sülalesinden gelir. Abdullah bin Abdülmuttalib in oğlu olan Muhammed in annesi Hazrec Kabilesinden Vehb bin Abdülmenaf ın kızı Amine dir. Babası doğumundan önce vefat ettiği için Muhammed adı yetiştirilmesini üstlenen dedesi Abdülmuttalib tarafından verilmiştir. Annesinin sütü yeterli olmadığı için, Beni Sad Kabilesinden Halime adlı bir kadına emanet edilen ve dört yaşında evine dönen Muhammed, altı yaşına gelince, annesi Amine ve bakıcısı Ümmü Eymen ile birlikte, akrabalarıyla tanışmak ve babasının kabrini ziyaret etmek için Medine ye gitti. Akrabaları Neccaroğullarında bir ay kaldıktan sonra Mekke ye dönerken, Ebva da annesi vefat etti ve oraya defnedildi. Cariyeleri Ümmü Eymen, Muhammed i Mekke ye getirip dedesi Abdulmuttalib e teslim etti. 80 yaşını aşmış olan Abdülmuttalib in iki yıl sonra ölmesi üzerine sekiz yaşında amcası Ebu Talib in evine taşınan ve çobanlık yapan Muhammed, 13 yaşından itibaren amcaları ile birlikte ticaret yapmaya başladı ve çevresinde dürüstlüğü ile tanındı. 25 yaşına gelince, o sırada 40 yaşında olan Hatice ile evlendi. O dönemde, Putperestliğin merkezi olan Mekke de yaşamasına rağmen, asla putlara tapmayan Muhammed, 35 yaşına geldiğinde Kabe hakemliği yaptı. Kabe nin tamiri sırasında Hacer-ül-Esved in yerine konulması sebebiyle çıkan anlaşmazlığı, taşı bir yaygı üzerine koyup tüm kabile reislerine taşıtmak suretiyle giderdi. Böylece kabileler arasında çıkması muhtemel bir kavgayı önlemiş oldu. Daha sonraki yıllarda, yaradılışın ve evrenin inceliklerini düşünmeye başlıyan Muhammed, zaman zaman çevresinden uzaklaşıp, Nur Dağındaki Hira Mağarasında inzivaya çekildi. Böylece iki yıl geçirdikten sonra, 610 yılında, Hira Mağarasında, Allah ın Cebrail adlı bir melek ile gönderdiği vahiyleri aldı ve Peygamber olarak görevlendirildi.

14 18 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI İnsanları İslam a davet etmeye başlıyan Hz. Muhammed, Allah ın bir olduğunu, Allah tarafından kabul görmek için Allah a teslim olmak gerektiğini öğretti. Kendisinin Allah ın Peygamberi ve Resulü olup önceki peygamberler ile ayni soydan geldiğini anlattı. Ölümüne kadar bildirdiği vahiyler, daha sonra Kuran içerisinde toplandı. Allah ın Peygamber olarak görevlendirdiği Muhammed bin Abdullah a, 23 yıl boyunca, Cebrail aracılığı ile, ayetler halinde gönderdiği İslam Dininin kutsal kitabı olan Kuran, İslam da inanç, ibadet, şeriat, ahlak, tasavvuf gibi esasları belirleyen Allah ın buyurukları ve dinin temelidir. Hz. Muhammed e isnad edilen söz, fiil ve davranışlara Hadis, bunların tatbikine de Sünnet denir. Sünniler ile az sayıda ortak Hadis e sahip olan Şiiler, Masum kabul edilen imamların naklettiği sözleri Hadis olarak kabul ederler. Hadisler, İslam dinine inanlar için Kuran dan sonra gelen ikinci kaynaktır. İlk başta kendisine az takipçi bulan Hz. Muhammed, üç yıl süren gizli davet dönemi sonunda, Allah tarafından gönderilen son Peygamber olduğunu ve görevini açıkladı. Bundan sonraki dönemde, bazı aşiretlerin düşmanlığı ile karşılaşan Hz. Muhammed, şiddete maruz kalan bir kısım taraftarlarını Habeşistan a gönderdi ve 622 yılında Medine ye göç etmeye karar verdi. Gizli ve açık olarak yaptığı çağrılar sonucu civarında taraftara sahip olan Hz. Muhammed in, Medine ye göçü Hicret olarak tanımlanır. 622 yılında gerçekleştirilen Hicret, Müslümanlar için Hicri (İslami) Takvim in başlangıcıdır. Hz. Muhammed, Ebu Bekir ile gittiği Medine de, Medine Sözleşmesi olarak anılan bir anlaşma ile aşiretleri birleştirdi. Mekkeliler ile yaptığı savaşları kazandı ve Mekke nin kontrolünü kan dökmeden eline aldı. Önce şehirdeki putları yıktı ve 632 yılında ölümüne kadar Arap Yarımadası nı çoğunluğu Müslüman olan bir devlet haline getirdi. İlk Vahiy Hz. Muhammed in, 610 yılı 26 Ramazan gecesi (Kadir Gecesi), Hira Mağarasında hırkasına bürünüp tefekküre daldığı bir sırada ilk aldığı ilk vahiy şu şekilde anlatılır: Muhammed, bir sesin kendisini ismi ile çağırmakta olduğunu duydu. Başını kaldırıp etrafına baktı fakat taş ve ağaçlardan başka birşey göremiyordu. Bu sırada her tarafı bir nur kaplamıştı; dayanamayıp bayıldı. Kendisine geldiğinde karşısında vahiy meleği Cebrail i gördü. Cebrail Oku dedi. Muhammed Ben okuma bilmem diye cevap verdi. Cebrail, Muhammed i kucaklayıp güçsüz bırakıncaya kadar sıktı ve Oku! emrini tekrarladı. Muhammed: Ben okuma bilmem, söyle ne okuyayım dedi. Bu konuşmalardan sonra, Cebrail, Allah tan aldığı ve Resulü ne teslim etmeye geldiği ayetleri okudu: Alak Suresi (1-5) Ayetler Yaratan Rabb inin ismiyle oku! O insanı bir kan pıhtısından yarattı. Oku! Rabb in en cömert olandır. O ki, kalemle yazmayı öğretendir. İnsana bilmediklerini öğreten de O dur. Meleğin arkasından Muhammed de bu ayetleri tekrarladı ve heyecanla mağaradan çıkarak evine doğru gitmeye başladı. Yolda ilerlerken gökyüzünden bir sesin: Ey Muhammed! Sen Allah ın Elçisi sin, Ben de Cebrail im dediğini duydu. Başını kaldırdığı zaman, Cebrail i gördü ve korku içinde evine vardı. Eşi Hatice ye: Beni örtün, çabuk beni örtün dedi. Bir müddet dinlenip heyecanı geçtikten sonra yaşadıklarını eşi Hatice ye anlattı ve Korkuyorum Hatice! Bana bir zarar gelmesinden korkuyorum dedi. Hatice de Öyle deme, yemin ederim ki, yüce Allah, seni asla utandırmaz. Çünkü sen, akrabanı gözetirsin; işini görmekten aciz kimselerin işlerini yüklenirsin, fakire yardım edersin, misafiri ağırlarsın. sözleriyle kendisini teselli etti. Rivayete göre, Hatice daha sonra bu durumu haniflerden Varaka bin Nevfel e anlattı ve Muhammed i Varaka ya götürdü. Tevrat ve İncil i okumuş, İbrani dilini ve eski dinleri bilen bir bilge olan Varaka, Muhammed i dinledikten sonra, Müjde sana Ey Muhammed, Allah a yemin ederim ki sen İsa nın haber verdiği son peygambersin. Gördüğün melek, Yüce Allah ın senden önce Musa ve İsa ya göndermiş olduğu Ruhu l-kudüs tür. Keşke genç olsaydım ve kavmin seni yurdundan çıkaracağı gün sana yardımcı olabilseydim. Hiçbir peygamber yoktur ki, kavmi tarafından düşmanlığa uğramasın, eziyet görmesin dedi.

15 İSLAMİYETİN DOĞUŞU 19 Başka bir rivayete göre, Varaka Korkarım ki ona gelen, Cebrail değildir. Çünkü şeytanlar, bazı insanı saptırmak için Cebrail suretine bürünürler. Amaçları akıl sahibi kişileri, deli ve mecnun etmektir. diye görüş bildirmiştir. Bu görüşmeden sonra Cebrail yeni ayetler getirdi: Kalem Suresi (1-7) Ayetler Nun! Yemin olsun kaleme ve yazdıklarına, Sen, Rabb inin nimeti sayesinde mecnun değilsin. Senin için tükenmez bir ödül var. Sen yüce bir ahlak ile donanacaksın. Yakında sen de göreceksin, onlar da görecekler. O fitne, o delilik hanginizdeymiş. Rabb in, yolundan sapanı da, hidayete ereni de en iyi bilendir. Bu olayın ardından vahiyler 40 gün süreyle kesintiye uğradı ve bu dönem İnkıta-ı Vahiy olayı olarak adlandırıldı. İslam a Çağrı ve İlk Müslümanlar Hz. Muhammed, Mekkeliler dışında Yahudileri ve Hristiyanları da dinlerinin aslının bozulduğu iddiası ile İslam a davet etti. Sünnilere göre Hz. Muhammed in çağrısına ilk uyan, eşi Hatice oldu. Onu amcası Talip in oğlu Ali ile azatlı kölelerden Zeyd bin Harise ve Ebu Bekir izledi. Şia ya göre Müslümanlığı ilk kabul eden kişi amcasının oğlu Ali bin Ebu Talib dir. Hz. Muhammed in çağrısı, kendi mevkilerinin tehlikeye girebileceğini düşünen kişileri tedirgin etti. Kabe den putların kaldırılması, ticareti engelleyeceği ve birtakım alışkanlıklara son verileceği için büyük bir tepki ile karşılandı. Bu dönemde İslam ı kabul edenlerin büyük bir çoğunluğu dinlerini gizlemek zorunda kaldılar. Belli bir süre sonra Hz. Muhammed önce akrabalarını, ardından Safa Tepesi ne çıkarak tüm Mekke halkını açıktan açığa Müslüman olmaya çağırdı. İlk Müslümanlar ağır hakaret ve saldırılara uğradılar ve kendilerine yapılan işkenceler artınca bir kısmı Habeşistan a göç ettiler. İki dalga halinde göç edenler, bir süre sonra Mekkelilerin Hz. Muhammed ile anlaşıp Müslüman oldukları yolunda bir haber alıp geri döndülerse de bunun doğru olmadığını öğrendiler ve yeniden gittiler. Bu arada güçlü ve önemli mevki sahibi kişiler olan Ömer ve Hamza nın Müslümanlığı kabul etmeleri Hz. Muhammed taraftarlarının cesaretlerini artırdı ve Kabe de açıkça namaz kıldılar. Hz. Muhammed in, amcası Ebu Leheb dışındaki akrabalarından yardım görmesi ve Mekke nin önde gelenlerinden bazılarının Müslümanlığı kabul etmesi, Putperest inancına sahip kişilerin tepkilerini daha da artırdı. Hz. Muhammed, eşi Hatice ve amcası Ebu Talib in ölmeleri üzerine Mekkelilerin Müslüman olmaları konusunda ümitsizliğe kapılarak Taif e yerleşmek istedi. Ancak Taif de daha büyük bir tepki ile karşılaştı ve geri dönmek zorunda kaldı. Tüm bu olaylara karşın, inancı düşüncelerini sürekli olarak yaymasını sağladı ve gayesine ulaşmak için din alanındaki çalışmalarını Mekke dışına taşımaya yöneldi. İsra ve Miraç Geleneksel İslam inanışına göre, İsra ve Miraç mucizesi, Hz. Muhammed Medine ye gitmeden bir süre önce meydana geldi: Bir gece, Muhammed, Cebrail eşliğinde, Mescid-i Aksa ya gider ve orada, İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerden bazılarıyla görüştükten sonra göğün en son katı olan Sidretü l-münteha ya yükselir. Allah ile görüşür, Cennet ve Cehennemi görüp evine döner. Sünni inancına göre bu yolculuk esnasında, diğer bazı hükümler yanında beş vakit namaz da farz kılınmıştır.

16 20 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI Sünniler Hz. Muhammed in bu yolculuğu hem ruh hem beden ile, Şiiler ise ise sadece ruh ile yaptığına inanırlar. Hz. Muhammed, Mekke ye dönünce, bu yolculuğunu anlattı. Kureyşliler, O nu yalanladılar ve Mescid-i Aksa yı kendilerine tarif etmesini istediler. Hz. Muhammed, Mescid-i Aksa yı doğru olarak tarif etmesi dışında Miraç a çıkarken yolda gördüğü bir kervanın ertesi günün belirli bir vaktinde geleceğini de haber verdi. Kervanın, söylenen vakitte gelmesi Kureyşlilerin Miraç konusundaki şüphelerini sona erdirdi. Bir rivayete göre, kervanın dönüşü bir saat gecikmiş, fakat Allah bu gecikmeyi telafi etmek için güneşin doğuş saatini bir saat sonraya alıp peygamberinin sözünün doğru çıkmasını sağlamıştır. Kuran da sadece gece yürüyüşü anlamına gelen ve Mescid-i Aksa ya kadar sürdüğü belirtilen İsra olayına yer verilir. Diğer anlatımlar ve Miraç, Hadis kitaplarında yer alır. Akabe Biatları Hz. Muhammed in, bir Hac mevsiminde Akabe de görüştüğü Medinelilerden, önce altı, sonra on iki kişi Müslüman oldu. Medineliler İslam ı kabul edip memleketlerine döndüler ve İslam ı anlatmaya başladılar. Ertesi yıl aynı yerde 73 erkek, iki kadın Medineli Müslüman, Hz. Muhammed şehirlerine gelirse kendisini koruyacaklarına söz verdiler. Bu anlaşma Mekke de öğrenilince Müslümanlara yapılan baskı ve zulüm daha da arttı ve Müslümanlar büyüklü küçüklü topluluklar halinde Medine ye göç etmeye başladılar. Medine nin, Mekke ticaret yolu üzerinde bulunması ve burada Müslümanların giderek çoğalması, Mekkelilerin çıkarlarına aykırıydı; bu sebeple Müslümanların Medine ye göç etmelerine engel olmaya çalıştılar. Medine ye göç (Hicret), 622 Müslümanlığa karşı olan Mekkelilerin, baskıyla Muhammed i vazgeçirememesi ve Medine de müslümanların giderek kuvvetlenmesi, Daru n-nedve dedikleri meclislerinde toplanıp, konuyu görüşmelerine yol açtı. Görüşmelerde yerleşik düzeni tehdit eden İslam ın hızla büyüdüğü ve Muhammed in bu çalışmalarını durdurmak gerektiği hususunda anlaşmaya varıldı. Mekke nin ileri gelenleri bu kararı alınca, nasıl hareket edecekleri ve hangi yöntemleri uygulayacakları konusunda görüşmeye başladılar. İlk önce şu görüş ortaya atıldı: Muhammed i prangaya vurup hapsedelim!. Bu görüş kabul edilmeyince O nu memleketimizden sürgün edelim; ne hali varsa görsün! denildi. Bu görüş de kabul edilmeyince, İslam Dini ni sevmeyen ve onu çok tehlikeli bulan Amr bin Hişam Benim görüşüme göre, onu öldürmekten başka çaremiz yoktur. Bunun için her kabileden birer genç seçelim ve hepsine birer kılıç verelim. Hepsi birden, kararlaştırdığımız yer ve zamanda Muhammed i öldürsünler; biz de ondan kurtulalım! Böyle olursa, Muhammed in kan davası bütün kabilelere düşer ve ailesi Abdimenafoğulları, herkese savaş açamayacağı için, diyete razı olurlar, biz de diyetlerini veririz! dedi. Bu görüş kabul edildi. Suikastçiler, bir gece evini sardıkları Hz. Muhammed i öldürmek için uyumasını beklemeye başladılar. İslam inancına göre, Allah, onların oyununu Peygambere bildirdi ve Ali, Hz. Muhammed in yerine geçti. Eve girdiklerinde yatakta Ali yi gören suikastçılar bu duruma çok şaşırdılar. Bu sırada Hz. Muhammed, Ebu Bekir in evine giderek Hicret için geldiğini söylemiş ve birlikte Medine ye hareket etmişlerdi. Muhammed in şehri terkettiğini öğrenen Mekkeliler, onları bulup getirene 100 deve vaat etmişlerdi. Ancak, adamları ile birlikte Ebu Bekir in evine gelip kızı Esma ile konuşan Amr bin Hişam, zorlamasına rağmen bilgi alamadı.

17 İSLAMİYETİN DOĞUŞU 21 Mekkelilerin peşinden geleceğini bilen Hz. Muhammed, Medine yoluna değil, tam tersi istikamete, Mekke nin güneybatısında olan Sevr Dağına doğru hareket etmişti. Ebu Bekir ile birlikte Sevr Mağarasında üç gün gizlendiler. Bu sırada Mekkeliler, her tarafta Muhammed i arıyorlardı. Bir iz sürücüsü, Mekkelileri Sevr Mağarasına kadar getirmesine rağmen, İslam inancına göre bu sırada bir mucize olmuş, bir örümcek mağaranın ağzına ağ örmüş ve bir güvercin de mağara girişine yuva kurmuştu. Askerler mağaranın yanına gelince, Hz. Muhammed endişelenen Ebu Bekir i teselli etti ve Tasalanma, Allah bizimle beraberdir dedi. Nitekim mağara girişindeki örümcek ağını ve güvercin yuvasını görünce içeride kimse olamayacağını düşünen Mekkeliler, geri döndüler. Hz. Muhammed ve Ebu Bekir 20 Eylül 622 tarihinde, Medine yakınlarındaki Küba Köyüne ulaştılar. Hz. Muhammed, tekbir ve ilahiler ile karşılandı ve Evs Kabilesinin bir kolu olan Amr bin Avfoğullarından Külsum bint Hidm in evinde misafir kaldı. Küba ya gelen ilk göçmenler, Amr bin Avf oğullarına ait bir hurma kurutma yerini mescid haline getirdiler ve buraya Küba Mescidi adı verildi. Mescid-i Küba nın ilk hali, kare şeklinde bir düzlüğü çevreleyen dört duvardan ibaretti. Ön duvar ve ona paralel dizilen yedi sütun üzerine bir tavan yapılmıştı. Amr Bin Avfoğulları yaptırdıkları Küba Mescidi ne Hz. Muhammed i davet ettiler. Peygamber kıblenin Kabe ye çevrilmesini istedi ve mescit yeniden inşa edildi. Hz. Muhammed, Medine de bulunduğu zaman Mescid-i Küba ya giderek namaz kıldı. Burada Kuranı Kerim derslerini denetledi ve kendisine sorulan soruları cevaplandırdı. Küba da 12 gün kalan Hz. Muhammed, daha sonra, yanında bulunan sahabeler ile birlikte Medine ye hareket etti. Bu sırada Ali de Küba ya vardı. Medine Hayatı Büyük bir heyecanla beklendiği Medine ye gelip Beni Salim Mahallesinde Cuma Namazını kılan ve ilk hutbesini veren Hz. Muhammed, Ebu Eyyub el-ensari nin konuğu oldu. Herkesin Peygamberin kendi evlerinde kalması konusunda tartışması üzerine, Hz. Muhammed devesinin ilk çökeceği yere evinin yapılması önerisini sundu ve halk bunu kabul etti. Devesinin ilk çöktüğü Cevf adı verilen yerde Hz. Muhammed için mütevazi bir ev, İmam olarak halka namaz kıldıracağı Mescid-i Nebi ve barınaksız kişiler için Suffa adı verilen bir bina yapıldı. İçinde yaşayanlara Ashab-ı suffa denilen bu bina daha sonra İslam Devletinin yönetim merkezi, mahkemesi ve okulu olmak gibi birçok fonksiyonu yerine getirdi. Medine deki yerleşim merkezleri birbirine yakın olmadığı için, kısa süre sonra yeni mescitler inşa edilmesine rağmen, Müslümanlar, Peygamberin arkasında namaz kılmak, öğütlerini dinlemek ve kendisiyle görüşmek için Mescid-i Nebi'de bulunmayı tercih ediyorlardı. Ancak farklı bölgelerde çalışmaları sebebiyle en seçkin sahabelerin dahi birkaç gün süreyle Hz. Muhammed i göremedikleri oluyordu. Asıl adı Yesrib olan şehre Müslümanlarca Medine adı verildi. Mekke den göç edenlere Muhacir, bunlara yardımcı olan yerli halka da Ensar deniyordu. Yerli halk, Yemen kökenli Evs ve Hazrec Kabileleri ile Beni Kureyza, Beni Kaynuka, Beni Nadir adlı Yahudi kabilelerinden oluşuyordu ve bu kabileler arasında birlik sağlamak oldukça güçtü. Medine sınırlarına yakın Hayber ve civarında yaşayan Yahudiler, varlıklı kişiler olduklarından, çevre üzerinde etkiliydiler. Evs ve Hazreç Kabileleri arasındaki

18 22 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI geleneksel düşmanlığın yeniden alevlenme olasılığı vardı. Ayrıca Ensar ile Muhacirleri kaynaştırmak da çözülmesi gereken bir sorundu. Hz. Muhammed, bütün bu kesimleri birleştirip bağdaştırmak amacındaydı. Ancak her şeyden önce çok yoksul olan muhacirlerin durumlarının düzeltilmesi gerekiyordu. Muhammed muhacirleri yerli halk ile kardeş ilan ederek, onlara yardım etmelerini sağladı. Yahudiler ile olan sorunları ortadan kaldırdı ve Medine Kent Devleti ni kurdu. Farklı kesimlerin hak ve yükümlülüklerini saptayan 47 maddelik bir tür Medine Anlaşması nı benimsendi. Ancak, İslam a karşı çıkan Medineli Yahudiler, Müslümanlara karşı olumsuz tutumlardan vazgeçmediler. Ebu Amir er-rahib Hz. Muhammed in göç ettiği tarihte Medine toplumu içinde yüksek itibar sahibi olan ve kendisiyle ilgili ikbal hesapları yapan kişilerden birisi de Hazrec kabilesin den Ebu Amir er-rahib idi. Müslümanların Medine ye gelmelerinden önce, Putperestliği terk edip Hıristiyan olan ve er-rahib ünvanıyla anılma ya başlayan Ebu Amir, Müslümanlığa şiddetle karşı çıkan Abdullah bin Ubeyy'in kuzeniydi. Hazrec Kabilesi içinde itibarlı birisi olan Ebu Amir in ikbal hesapları, kabilesinden birçok kişinin Müslüman olması ve Hz. Muhammed in Medine ye gelmesiyle bozuldu. Ebu Amir ile birkaç defa görüşen Hz. Muhammed, kendisine Kuran oku yup İslama davet etti. Ancak o inancında ısrar etti ve açığa vurmasa da, ikbal hesaplarının bozulması sebebiyle, İslama düşman - lığı ve Hz. Muhammed e olan kini her geçen gün arttı. Kabilesinin büyük çoğunluğunun Müslüman olmasıyla itibarını hepten yitirip adamlarıyla birlikte Putperest Mekkelilerin yanına gidince, Hz. Muhammed tarafından Fasık olarak isimlendirdi. 624 yılında Müslümanllar ile yaptıkları Bedir Savaşında adamları ile birlikte Mekkelilerin yanında yer alan Ebu Amir, Medineli akrabaları ve eski dostlarını da yanına çağırdı. Ancak bu çağırısı olumlu karşılık bulmadı ve savaşın kaybedilmesiyle bir kez daha yıkıldı. Hz. Muhammed e karşı Uhud Savaşının düzenlenmesinde aktif rol aldıktan sonra Arapların kendi imkanlarıyla Müslümanlığın önüne geçemeyeceğini düşünmeye başladı ve son bir umutla yardım istemek için Filistin bölgesine gelmiş bulunan Bizans Kralı Heraklius a gitti. Kendisini dostça karşılayan ve vaadlerde bulunan Heraklius u İslam tehlikesine karşı uyardı fakat istediği neticeyi elde edemedi. Kayda değer bir yer olarak görmedikleri Arap Yarımadası na karşı tarafsız bir politika izlemek isteyen Bizanslılar, gelişmeleri beklemeyi tercih ettiler. Mescid-i Dirar Heraklius un kısa süre içinde harekete geçeceğine ve kendisini güçlü bir ordu ile destekleyeceğine inanan Ebu Amir, Medine deki dostlarına, yakında büyük bir Bizans ordusuyla Hicaz a gelip Müslümanları kılıçtan geçireceği haberini gönderdi. Ayrıca, Müslümanları gözetleyip aralarında toplantılar yapacakları bir bina inşa etmelerini istedi. Ebu Amir'in isteği üzerine, görünüşte Müslüman olmalarına rağmen Hz. Muhammed e karşı kin duyan Hazrec Kabilesine mensup Münafıklar amaçlarını gizlemek için Kabilemizin yaşlıları ve hastalar soğuk kış günlerinde Küba mescidine gidemiyorlar gerekçesiyle yeni bir mescid inşa ettiler. Küba mescidinin yakınlarında inşa edilen bu mescid ibadede açıldıktan sonra Hz. Muhammed i davet ederek Teşrif edip namaz kıldırmasını istediler. O sırada Tebük seferi hazırlıklarında olan Hz. Muhammed, dönüşünde kendilerini ziyaret edeceğini bildirdi.

19 İSLAMİYETİN DOĞUŞU 23 Tebük dönüşü Medine ye bir saat uzaklıktaki Ziyevan Köyüne geldiğinde kendisine bu sözü hatırlatılması üzerine kuşkulanan Hz. Muhammed e iki ayet indi: Tevbe Suresi 107. Ayet Ve onlar, zarar vermek, küfre güç katmak, müminlerin arasını açmak ve daha önce Allah ve Resulü ne karşı savaşan kişiyi gözlemek için bir mescid Mescid-i Dirar edindiler. Biz ancak iyilik peşindeyiz diye yemin ederler fakat Allah onların kesinlikle yalan söylediğine şahitlik eder. Tevbe Suresi 108. Ayet Ebediyyen orada namaz kılma. İlk günden sevap üzerine tesis edilen mescid, namaz kılmak için elbette daha layıktır. Orada kalbi temiz, kötülükten arınmış insanlar vardır ve Allah dürüst olanları sever. Hazreclilerin inşa ettiği binayı Mescid-i Dirar (zararlı mescit) diye isimlendiren bu ayetler, Küba mescidinin önemini de hatırlatmaktaydılar. Hz. Muhammed, o akşam Asım bin Adi, Ma n bin Adi ve Malik bin Duhşum u çağırıp gidip şu zalimlerin mescidini yıkın ve yakın! emrini verdi. Onlar da gittiler ve istenileni yaptılar. Böylece, İslam dünyasındaki ilk aykırı oluşumun sona ermesi üzerine, Er-Rahip in hayalleri de gerçekleşmedi ve ülkesine dönemeden Şam da öldü.

20 4 İslam Devleti MEKKELİLER İLE SAVAŞLAR BEDİR SAVAŞI (624) Hz. Muhammed, Medine ye göç edenlerin geride kalan mallarının yağmalanmasına karşılık, Mekke ye giden kervanlara saldırmak isteyen Müslümanların ısrarlı taleplerine onay vermişti. Büyük bir kervana saldırmak isteyen Müslümanlar ile bunu haber alan Mekkeli kuvvetler arasında Bedir Kuyularının olduğu bölgede 13 Mart 624 tarihinde yapılan muharebede Hz. Muhammed komutasındaki 305 kişiden oluşan Müslümanlar, 950 kişilik Mekke kuvvetlerini bozguna uğrattılar ve komutanları Amr bin Hişam ı da öldürdüler. UHUD SAVAŞI (625) Bir yıl sonra Ebu Süfyan komutasında 3000 piyade ve 200 süvari ile Medine ye doğru yola çıkan Mekkeliler, 23 Mart 625 tarihinde, Uhud Dağı eteklerinde Hz. Muhammed komutasındaki Müslümanlar ile karşılaştılar. Uhud Muharebesi olarak adlandırılan bu çarpışmaların başında Mekke kuvvetleri ağır kayıplar verdiler. Ancak, dağın arkasından gelen yolu kontrol etmek üzere konuşlanmış Medineli okçuların, Hz. Muhammed in emrini dinlemeyerek, yerlerinden ayrılması üzerine bu bölgeden yaptığı saldırı ile tekrar toparlanıp üstünlük sağladılar ve savaş, tarafların şehirlerine geri dönmesi ile sonuçlandı. HENDEK SAVAŞI (627) 31 Mart 627 tarihinde savaşçı ve 600 süvari ile Medine ye saldırmaya gelen Mekkelilere karşı Hz. Muhammed komutasındaki Medineliler 3000 kişi ile şehri savundular. Selman-ı Farisi nin teklifiyle şehrin bazı stratejik yerlerine hendekler kazılmasından dolayı Hendek savaşı olarak adlandırılan bu savaş bir kuşatmaya dönüştü. Bir ay süren kuşatmanın, havanın soğuması ve fırtına çıkması sebebiyle kaldırılması da Medinelilerin zaferi olarak yormlandı. HUBEYDİYE ANLAŞMASI (628) Bedir Savaşı. (İnsan ve Hayat Dergisi) Hz. Muhammed ve sahabeler, 628 yılında Beytullah ziyareti için Mekkeye doğru yola çıktılar ve Müslümanların savaşmaya

21 İSLAM DEVLETİ 25 geldiklerini sanan Mekkeliler, anlaşma teklif ettiler. Hudeybiye Köyünde 10 yıl savaş yapılmayacağına dair bir anlaşma yapıldı ve Müslümanların siyasi varlığı resmen kabul edilmiş oldu. HAYBER İN FETHİ (629) Mekke den gelecek saldırı tehlikesini önleyen Hz. Muhammed, Hendek Savaşının yapılmasında önemli rol oynayan Yahudilerin oturduğu Hayber i fethetti. Yahudilerin vergi vermek şartıyla burada yaşamalarına izin verildi ve böylece Şam ticaret yollarının güvenliği sağlandı. MUTE SAVAŞI (629) Müslümanların 629 yılında Bizanslılar ile yaptığı bu savaş tarafların geri çekilmesi ile sonuçlandı. MEKKE NİN FETHİ (630) Hudeybiye Anlaşmasına uymayan Mekkeliler üzerine kadar askerle sefere çıkan Hz. Muhammed, şehri kuşattı ve birkaç saldırıdan sonra, 11 Ocak 630 tarihinde direniş görmeden ele geçirdi. Hz. Muhammed, Mekke ye girer girmez genel af ilan etti ve Ebu Süfyan a bildirdiği şekilde, kimseye dokunulmamasını emretti. Ardından içerisinde 360 put bulunan Kabe ye yöneldi. İsra Suresi nin 81. Ayetini okuyarak, putları birer birer devirdi ve beraberindeki Müslümanlarla Kabe yi tavaf etti. En önemli ticaret merkezlerinden birisi olan Mekke nin fethedilmesinden sonra Müslümanlık Arap Yarımadasında yayılmaya başladı. Mekke nin fethi. HUNEYN SAVAŞI (630) Mekke nin fethinden sonra sıranın kendilerine geleceğini düşünen Havazin Kabilesinin lideri Malik bin Avf, Taif den Sakifogulları ve diger müşrik Arap kabileleri ile temasa geçerek kısa sürede kişilik bir ordu hazırladı. Bu durumu öğrenen Hz. Muhammed in kendisine doğru ilerlemesi sonucu iki ordu 29 Ocak 630 tarihinde Huneyn de karşılaştılar. Müslümanlar, başlangıçta aleyhlerine seyreden savaşı Ali bin Ebu Talib in Havazin Kabilesinin sancaktarını öldürmesinden sonra yaptıkları taarruz ile kazanıp çok sayıda esir ve büyük bir ganimet elde ettiler. Taif e kaçan Havazin ve Sakifoğullarını takip eden Hz. Muhammed, bir ay süren muhasaradan sonra, Haram aylarının yaklaşması üzerine Mekkeye geldi ve Umre görevini yerine getirdikten sonra Medine ye döndü. Hz. Muhammed, Taif e kaçan Malik bin Avf a haber göndererek Müslüman olduğu taktirde esir aldığı karısını ve mallarını, 100 deve ile birlikte geri vereceğini bildirmişti. Bu mesajı alan Malik bin Avf, Medine ye gelip Müslümanlığı kabul ederek vaad edilen ödülleri aldı ve daha sonra Sakifoğulları kabilesinin Müslümanlığı kabul etmesi için katkıda bulundu.

22 26 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI TEBÜK SEFERİ (630) Ekim ayında Halid bin Velid komutasındaki kişilik İslam ordusu ile Tebük e ilerleyen Hz. Muhammed, Bizans ordusunun savaşa girmeden çekilmesi üzerine gayesine ulaştığı düşüncesiyle geri döndü. Hz. Muhammed in bu son seferi sırasında Gassani Arapları da Müslümanlığı kabul ettiler ve Arap Yarımadasında siyasi birlik oluşmaya başladı. Hz. Muhammed in Son Günleri ve Vefatı 632 yılı Mart (Zilhicce) ayında Hac için Mekke ye giden Hz. Muhammed, Arefe günü Arafat Vadisindeki Rahmet Dağında den fazla Müslümana karşı konuştu. Veda Haccını bu Veda Hutbesi ile tamamladıktan sonra Medine ye dönen Hz. Muhammed kısa bir süre sonra hastalandı ve 13 Rebiülevvel Pazartesi günü (8 Haziran 632) 63 yaşında vefat etti. Son anlarında eşi Aişe ve kızları yanındaydı. Rivayete göre Hz. Muhammed, hastalığının ilerlediği son günlerinde kendisine kağıt, kalem getirilmesini istedi ve Müslümanların yollarını şaşırmamaları için bir bildiri yazdıracağını söyledi, fakat daha sonra bundan vazgeçti. Son tavsiyesi Kölelerinize iyi davranınız; namaza dikkat ve devam ediniz! şeklinde oldu ve başı Aişe nin göğsüne dayalı şekilde kelime-i şehadet getirdi. Ağzından dökülen son cümle Allahümme er-refikül ala (En yüce dosta) şeklindeydi. Hz. Muhammed ölümünden sonra geride genç yaşta 10 adet dul kadın bıraktı. Ancak Kuran a göre Hz. Muhammed in eşleri müminlerin anneleri sayıldığı için, onlarla evlenilmesi caiz görülmedi. Vefat haberini duyan sahabeler Hz. Muhammed in evine geldiler. Ömer bin Hattab, Hz. Muhammed in öldüğünü kabullenemiyordu, fakat Ebu Bekir Şayet Muhammed e taptıysanız, bilin ki ölmüştür; Allah a tapıyorsanız, bilin ki Allah bakidir. diyerek insanları yatıştırdı ve şu ayeti okudu: Ali İmran Suresi 144. Ayet Muhammed, sadece bir peygamberdir. O ndan önce de peygamberler gelip geçmiştir. Şimdi O öldüyse, eski dininize mi döneceksiniz? Kim geriye dönerse, Allah a hiçbir zarar veremez. Allah şükredenleri mükafatlandıracaktır. Hz. Muhammed in ölümü ve Mescid-i Nebi nin yanındaki mezarına defnedilmesinden sonra, İslam dan kabileler halinde kitlesel geri dönüşler oldu. Muhammed in yerine Halife seçilen Ebu Bekir ordusuyla bu kabilelerin üzerine yürüdü ve onlarla Ridde Muharabeleri adı verilen savaşlar yaptı.

23 13 defa evlenen ve nesli ilk evliliğinden olan en küçük kızı Fatima ile devam eden Hz. Muhammed in eşleri ve evlilikleri sırasıyla şöyledir: 1. Hatice bint Hüveylid 5 Hz. Muhammed in Evlilikleri Soyu baba tarafından Kusay, anne tarafından Luayy sülalesiyle birleşen, Hüveylid ve Fatima nın kızı 555 yılı doğumlu Hatice nin Hz. Muhammed ile evliliği ölüm tarihi olan Nisan/Mayıs 620 tarihine kadar sürdü. İlk kez evlendiği Al Nabashe bin Zouara Al Tamimi den Hala ve Hind adında iki erkek çocuğu olan Hatice, kocasının ölümü üzerine Atiq bin Abed Al Makhzoumi ile ikinci evliliğini yaptı. Bu evliliğinden de Hindah adında bir kızı oldu ve ikinci defa dul kaldıktan sonra, kervanlarını yönetmesi için anlaştığı Muhammed bin Abdullah ile 595 yılında evlendi. Hatice nin amcazadesi, Varaka bin Nevfel tarafından kıyılan nikah sonrası 25 yıl evli kalan çiftin sırasıyla Kasım, Zeyneb, Rukiyye, Ümmü Gülsüm, Fatima ve Abdullah adında altı çocuğu oldu. Kasım ve Abdullah küçük yaşlarda vefat ettiler. Önce Rukiyye ve 624 yılında Bedir Savaşı sırasında ölümünden sonra kız kardeşi Ümmü Gülsüm, Osman bin Affan ile evlendiler. Mekke de teyzesinin oğlu Ebu l As ile evlenen Zeynep in Ali adında bir oğlu ve Ümame adında bir kızı oldu. Bedir de Müslümanlara karşı savaşan ve esir düşen kocası Ebu l As fidye ile kurtulup Mekke ye döndükten sonra Medine ye giden Zeynep kısa süre içinde ve oğlu Ali de Mekke nin fethinden sonra vefat ettiler. Mekke nin fethinden önce Medine ye giden ve Müslüman olan Ebu l As ile Zeynep in kızı olan Ümame, Hz. Muhammed den altı ay sonra vefat eden teyzesi Fatima nın vasiyeti üzerine Ali bin Ebu Talib ile evlendi. Bu evliliğinden Hilal bin Ali isminde bir çocuğu olan Ümame, kocasının öldürülmesi üzerine evlendiği Mugire den de Yahya isminde bir çocuk sahibi oldu. 2- Sevda bint-i Zem a Zem a bin Kays ile Şemmus bint-i Kays ın kızı olan Sevda nın 585 yılında doğduğu tahmin edilmektedir. İlk kocası Sekran bin Amr el-ensari ile birlikte Müslüman olup Habeşistan a göç eden ve Mekke ye döndükten sonra kocasının ölümü üzerine beş çocuğuyla dul kalan Sevda, Hatice nin son günlerinde veya ölümünden hemen sonra Hz. Muhammed ile evlendi. İri yarı, eğlenceli ve kibar bir kadın olan Sevda nın, evi yönetebilecek güçte olması sebebiyle Hz. Muhammed tarafından tercih edildiği söylenir.

24 28 İSLAMİYETİN DOĞUŞU VE YAYILIŞI Hz. Muhammed, yıllarında henüz altı yaşındayken nikahladığı Ebu Bekir in kızı Aişe babasının evinde beklerken Sevda bint-i Zema a; Zeyneb, Rukiyye, Ümmü Gülsüm ve Fatima için iyi bir anne oldu. Daha sonra eve birçok genç kadın gelince, Hz. Muhammed tarafından yapılan Mutlu değilsen ayrılabilirsin teklifini kabul etmeyen Sevda, kocasının ölümünden sonra da evlenmedi ve son yıllarını 1. Emevi Halifesi Muaviye tarafından verilen büyük bir evde yaşayıp 674 yılı Ekim ayında vefat etti. 3. Aişe bint Ebu Bekir Kureyş Kabilesinden Ebu Bekir ve Ümmü Ruman ın kızı Aişe 613/614 yıllarında doğdu ve altı yaşında o zamanın gelenekleri çerçevesinde Hz. Muhammed ile nişanlandı. Dört sene daha ailesinin yanında kalan Aişe, dokuz yaşında evlenip kocasının evine taşındı. Dul kaldıktan sonra Hz. Muhammed in mesajları ile birlikte 2210 Hadis aktaran ve Müminlerin annesi olarak kabul gören Aişe, İslam dünyasında önemli bir rol üstlendi. Babası Ebu Bekir ve Ömer in halifeliği zamanında, danıştıkları kişilerden birisi olup politik etkinliğini sürdürdü ve Kuran ı daha iyi anlamak çaba gösterdi. Osman ın halifeliği sırasında bir muhalefet lideri olarak ortaya çıktı. Camel Savaşında Ali bin Ebu Talib e karşı çarpışmasına rağmen, daha sonra gelmeyi tercih ettiği Medine de 16 Haziran 678 tarihinde vefat etti ve Cennet-ül Baki Mezarlığına defnedildi. Aişe ile Yaptığı Evlilik Sebebiyle, Hz. Muhammed e Yöneltilen Eleştiriler 20. Yüzyıldan itibaren, Hz. Muhammed ile ilgili tartışmaların odak noktası altı yaşındaki Aişe ile nişanlanması ve dokuz yaşında (Tabari ye göre 10) evliliğin gerçekleşmiş olmasıdır. Aişe nin evlilik yaşı hakkındaki bilgiler sadece Hristiyan yazarlar tarafından değil en ünlü İslam bilginleri ile Hadis, tefsir, kelam ve fıkıh hususunda İslam tarihinin en önde gelen filozofları tarafından da onanmıştır:. * Denise Spellberg, 1958 USA, İslam Bilgini, The Legacy of Aisha Bint Abi Bakr, 1994 * Karen Armstrong, 1944 İngiltere, İslam Bilgini, Muhammad: A Biography of the Prophet, * Asma Barlas, 1950 Pakistan, Director of the Center for the Study of Culture, Race, and Ethnicity of the department of politics at Ithaca College, Believing Women in Islam, * Sahih al-bukhari ( ), Sahih Muslim ( ), Abu Dawud Sulayman ( ), İslam ve Hadis bilginleri. * Ebu Cafer Taberi ( ), Ünlü İslam bilgini ve yazarı. Aişe nin genç yaşta evlenmiş olması günümüzün Amerikalı ve İngiliz yazarları tarafından şöyle değerlendiriliyor: * Denise Spellberg, Amerikalı tarihçi Erken evlenmiş olması gelini güçlendirmiştir. * Dr. Colin Turner, 1955 England, Durham University a professor of Islamic studies Yaşlı bir adamın genç bir kız ile evlenmesi Bedeviler arasında geleneksel hale gelmişti ve Muhammed in evlilik dönemi için yanlış kabul edilmezdi.

25 HZ. MUHAMMED İN EVLİLİKLERİ 29 * Karen Armstrong, Tarih ve karşılaştırmalı din yazarı Aişe nin Muhammed ile evlenmesinde uygunsuzluk yoktu. Bir ittifak oluşturmak için yapılan sözleşmeli evlilikler Avrupa da modern zamanlarda devam etti. Bu olumlu eleştirilere karşın Baptist papaz Jerry Vines, Hollanda Partisi Özgürlük lideri Geert Wilders ve özellikle Musevi asıllı Amerikalı Alan Cooperman (Director of Religion Research) Hz. Muhammed i bu evlilikten ötürü ağır şekilde eleştirdiler. Hindistanlı yazar Rangila Rasul (Pandit M. A. Chamupati) de Aişe nin evlendiği tarihte Muhammed in torunu ile ayni yaşta olduğunu söyleyip bu eleştirilere katıldı. Hz. Muhammed in 9 Yaşındaki Aişe ile Evlenmesi Üzerine Eliştiriler ve Yorumlar Batı dünyası için, İslam hakkındaki en rahatsız edici gerçeklerden birisi kurucusunun dokuz yaşında bir kız ile evlenmiş olmasıdır. Muhammed i, Allah ın kulu olan ideal bir insan ve peygamber olarak görmek isteyen Müslümanlar için bu son derece üzüntü verici bir durumdur. Torunu yaşında bir kız çocuğu ile evlendi diye eleştirilmesine yol açan bu davranışı Kuran ın 33. Suresinin 21. Ayetinde belirtilen örnek alınacak bir insan olmak kavramı ile ters düşmektedir ve başkalarıyla inançlarını paylaşmak isteyen Müslümanlar için sorun oluşturur. Ahzap Suresi 21. Ayet Andolsun ki, Allah ı çok ananlar ve ahiret gününde Allah a kavuşmak isteyenler için, Allah ın elçisi güzel bir örnektir. Peygamberlerinin bu evliliğinden utanç duyan bir kısım Müslümanlar bilinen kaynaklara aykırı olarak Aişe nin doğum yılını geriye alıp tarihi yeniden yazmaya çalışıyorlar. Bazıları bu evliliğin bugün uygun olmasa da o günün Arabistanı için kabul edilir olduğunu söylüyorlar. Diğerleri de peygamberlerinin bu evliliği yapması için ahlaki gerekçeler sunmaya çalışıp böylece başka bir yol ile elde edemeyeceği politik bir güç kazandığını ileri sürüyorlar. Bu durumda yapılabilecek en doğru davranış bu evlilik ile ilgili tarihi bilgileri incelemektir. Müslümanların Öncelikli Savunması: Aişe, Hz. Muhammed ile evlendiğinde 9 yaşından büyüktü Batılı eleştirmenler karşısında Müslümanların en önemli savunması, çeşitli hesaplardan hareketle Aişe nin Muhammed ile evlendiği sırada dokuz yaşından büyük olduğunu ileri sürmek oldu. Bu savunmayı kayda geçiren Hindistanlı Maulana Muhammad Ali, ( ) Muhammad the Prophet kitabında şöyle yazıyor: Kutsal Peygamberin kızı Fatima, Aişe den yaklaşık beş yaş büyük olduğunu söylüyor. Fatima, Kabe nin yeniden inşa edildiği 605 yılında doğduğuna göre, Aişe de Hz. Muhammed in İslama çağrı yapmaya başladığı 610 yılında veya bir yıl önce doğmuş olmalı. Bu hesaba göre Aişe, Peygamber ile evlendiği tarihte 10 yaşının altında olamaz. Nişanlandıktan sonra dört yıl bekledi ve evlilik Peygamberin evine gitmesinden bir yıl sonra gerçekleşti. Bu durumda evlilik yaşı en az 15 olmalıdır. Altı yaşında nişanlanıp üç sene sonra evlenmiş olması söz konusu olamaz, bu hesap tarihi bir yanlıştır.