İşletme maddesi yönetmelikleri

Transkript

1 İşletme maddesi yönetmelikleri Tüm ticari MTU üretim serileri ( , 1800 üretim serisi hariç), DDC S60 Off-Highway ve iki zamanlı motorlar A001061/36T

2 2015 Telif Hakkı MTU Friedrichshafen GmbH Bu yayın ve ilgili tüm bölümleri telif hakkı ile korunmaktadır. Her türlü uygulama ve kullanım için MTU Friedrichshafen GmbH şirketinden önceden yazılı izin alınmalıdır. Bu izin özellikle kopyalama, dağıtım, üzerinde değişiklik yapma, çeviri, mikrofilme basım, veri tabanları ve online hizmetler de dahil olmak üzere elektronik sistemlerde kayıt veya düzenleme işlemleri için gereklidir. Bu yayının içerdiği tüm bilgiler, hazırlandığı tarihteki en güncel özellikleri yansıtmaktadır. MTU Friedrichshafen GmbH, gerekli olması halinde sunulan bilgiler veya veriler üzerinde değişiklik, silme veya ekleme yapma hakkını saklı tutar.

3 İçindekiler DCL-ID: Önsöz 1.1 Genel 5 2 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 2.1 Motor yağları Yağlama yağı devresindeki kaçakların tespit edilmesi için kullanılan fosforlu renklendirme maddeleri Gresler 17 3 Gaz motorları için yağlama maddeleri 3.1 Motor yağları 18 4 İki zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 4.1 Motor yağları 20 5 Soğutma sıvıları 5.1 Genel Soğutma maddesi devresindeki uygun olmayan maddeler Temiz su standartları Emülsif korozyondan koruyucu yağlar Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi Suda çözülen korozyondan koruma maddesi Fonksiyon denetimi Soğutma maddesi için sınır değerler Soğutma maddesi konsantrelerinin depolama mukavemeti Soğutma maddesi devresindeki kaçakların tespit edilmesi için kullanılan su içerikli korozyon koruma maddesi ve korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi boya katkıları 37 6 Yakıtlar 6.1 Dizel yakıtlar - Genel MTU motorları için üretim serisine yönelik dizel yakıt onayları Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi (AGN) bulunan motorlar için dizel yakıtlar Biyodizel - Biyodizel karışımı Fuel oil EL İlave yakıt katkıları Dizel yakıt devresindeki uygun olmayan maddeler Gaz işletimli motorlar için yakıtlar 77 7 SCR emisyon kontrolü sistemleri için NOx indirgeyici madde AUS Genel 86 8 Onaylanan motor yağları ve gresler 8.1 Dört zamanlı motorlar için motor yağları "MTU yağ kategorisi 1" motor yağları için üretim serisine bağlı kullanılabilirlik Tek dereceli yağlar Dizel motorlar için SAE sınıfı 30 ve 40 kategori Çok dereceli yağlar Dizel motorlar için SAE sınıfı 10W-40 ve 15W-40 kategori "MTU yağ kategorisi 2 ve 2.1" motor yağları için üretim serisine bağlı kullanılabilirlik (Düşük çökertili) Tek dereceli yağlar Dizel motorlar için SAE sınıfı 30 ve 40 kategori Çok dereceli yağlar Dizel motorlar için SAE sınıfı 10W-40, 15W-40 ve 20W-40 kategori Çok dereceli yağlar Kategori 2.1 (Düşük çökertili yağlar) "MTU yağ kategorisi 3 ve 3.1" motor yağları için üretim serisine bağlı kullanılabilirlik (Düşük çökertili) Çok dereceli yağlar Dize motorlar için SAE sınıfı 5W-30, 5W-40 ve 10W-40 kategori Çok dereceli yağlar Kategori 3.1 (Düşük çökertili yağlar) Gaz motorları için motor yağları SAE sınıfı 40 motor yağları için üretim serisine yönelik kullanılabilirlik İki zamanlı motorlar için motor yağları İki zamanlı motor yağları için model serisine bağlı kullanılabilirlik İki zamanlı motorlar için motor yağları Gresler Genel uygulamalar için yağlama gresleri Onaylanan soğutma sıvıları 9.1 Üretim serisine ve uygulamaya bağlı olarak soğutma maddesi katkılarının kullanılabilirliği Emülsiyon haline dönüştürülebilen korozyon koruyucu yağlar 129 A001061/36T 01/2015 İçindekiler 3

4 9.3 Hafif metal içerikli soğutma sistemleri için suda çözülen korozyondan koruma maddeleri Hafif metal içerikli soğutma sistemleri için suda çözülen korozyondan koruma maddesi konsantreleri Hafif metal içerikli soğutma sistemleri için suda çözülen korozyondan koruma maddesi hazır karışımları Hafif metal içermeyen soğutma sistemleri için suda çözünen korozyon koruyucu madde Hafif metal içermeyen soğutma sistemleri için suda çözülen korozyondan koruma maddesi konsantreleri Hafif metal içermeyen soğutma sistemleri için suda çözülen korozyondan koruma maddesi hazır karışımları Hafif metal içeren soğutma sistemleri için korozyon koruyucu madde ve antifriz Hafif metal içerikli soğutma sistemleri için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Özel uygulamalar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Hafif metal içerikli soğutma sistemleri için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımları Hafif metal içermeyen soğutma sistemleri için korozyon koruyucu madde ve antifriz Hafif metal içermeyen soğutma sistemleri için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Özel uygulamalar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Hafif metal içermeyen soğutma sistemleri için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımları Seri 60 motorları için soğutma sıvısı katkı maddeleri Seri 60 motorlar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Seri 60 motorlar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımları Seri 60 motorlar için suda çözülen korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Seri 60 motorlar için suda çözülen korozyondan koruma maddesi hazır karışımları İki zamanlı motorlar için soğutma sıvısı katkı maddeleri İki zamanlı motorlar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri İki zamanlı motorlar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımları İki zamanlı motorlar için suda çözülen korozyondan koruma maddesi konsantreleri İki zamanlı motorlar için suda çözülen korozyondan koruma maddesi hazır karışımları Sınırlı üretim serisi onayına sahip soğutma maddesi katkıları Hafif metal içerikli ve hafif metal içermeyen üretim serileri için etilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantreleri Hafif metal içermeyen üretim serileri için propilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Motor soğutma sıvısı devreleri için yıkama ve temizlik talimatnamesi 10.1 Genel Onaylanan temizleme maddeleri Motor soğutma maddesi devrelerinin yıkanması Motor soğutma maddesi devrelerinin temizlenmesi Yapı gruplarının temizlenmesi Bakteri, küf ve mantarların ortaya çıktığı soğutma devreleri Değişikliklere genel bakış 11.1 Versiyon A001061/35 ile versiyon A001061/36 arasındaki değişikliklere genel bakış Ek A 12.1 Dizin 170 DCL-ID: İçindekiler A001061/36T 01/2015

5 1 Önsöz 1.1 Genel Kullanılan semboller ve görüntüleme araçları Metinde ön plana çıkan aşağıdaki talimatlara dikkat edilmelidir: Bu sembol; kişilerin tehlike altında kalmasını veya malzemelerin arızalanmasını önlemek için uyulması gereken talimatları, gerçekleştirilmesi gereken çalışmaları ve faaliyetleri gösterir. Uyarı: Bir çalışmanın gerçekleştirilmesi sırasında özellikle dikkat edilmesi gereken noktalar "uyarı" ile belirtilir. İşletim maddeleri Tahrik sistemlerinin kullanım ömrü, işletim güvenliği ve işlevi büyük ölçüde kullanılan işletim maddelerine bağlıdır. İşletim maddelerinin doğru seçimi ve bakımı bu nedenle çok önemlidir. Bunlar, işletim maddesi talimatlarında belirtilmiştir. Kontrol standardı DIN EN ISO ASTM IP DVGW Tanım Deutsches Institut für Normung (Alman Standartlar Enstitüsü) Europäische Normung (Avrupa Standartları) Internationale Norm (Uluslararası Standartlar) American Society for Testing and Materials Institute of Petroleum Deutscher Verein des Gas- und Wasserfaches e.v. (Alman Gaz ve Su İşleri Birliği) Tablo 1: İşletim maddeleri için kontrol standartları TIM-ID: Mevcut belgenin güncelliği İşletim maddesi talimatları gerekirse değiştirilir veya tamamlanır. Kullanmadan önce, en güncel versiyona sahip olduğunuzdan emin olunuz. En güncel versiyon için: Bu link altında ayrıca listelenen üretim serilerine yönelik işletim maddesi talimatlarını da bulabilirsiniz: MTU Üretim serisi 1600 MTU Üretim serisi 1600 PowerPack MTU Üretim serisi 1800 PowerPack Üretim serisi işletim maddesi talimatlarını aşağıdaki link altında bulabilirsiniz: Sorularınız olması halinde MTU'daki ilgili kişi memnuniyetle size yardımcı olacaktır. Garanti Onaylı işletim maddelerinin ad belirtilerek veya listelenen şartnameye göre kullanılması garanti koşullarının bir parçasıdır. İşletim maddeleri tedarikçisi, adı geçen ürünlerin dünya çapında aynı kalitede olmasından sorumludur. A001061/36T 01/2015 Önsöz 5

6 Tahrik sistemleri için kullanılan işletim maddeleri tehlikeli maddeler olabilir. Bu maddelerle çalışırken ve ayrıca bunları depolarken ve imha ederken belirli kurallar dikkate alınmalıdır. Bu kurallar üretici bilgilerinden, ilgili ülkede geçerli yasal yönergelerden ve teknik düzenlemelerden oluşur. Ülkeden ülkeye büyük farklar olabileceği için bu işletim maddesi talimatları çerçevesinde dikkate alınacak kurallarla ilgili genel geçerli bir ifade mümkün değildir. Burada adı geçen ürünlerin kullanıcısı, bu nedenle geçerli yönergeler hakkında kendisi bilgi edinmekle yükümlüdür. MTU, kendisi tarafından onaylanan işletim maddelerinin usulüne uygun olmayan veya yasaya aykırı kullanımı durumunda herhangi bir sorumluluk üstlenmemektedir. Koruma izolasyonu uygulaması Koruma izolasyonuna, ilave koruma izolasyonuna ve izolasyonun çıkartılmasına ilişkin tüm bilgiler, izin verilen koruma izolasyonu maddeleri de dahil olmak üzere MTU koruma izolasyonu ve ilave koruma izolasyonu talimatlarında (yayım numarası A001070/...) mevcuttur. En güncel versiyon için: index.de.html TIM-ID: Önsöz A001061/36T 01/2015

7 2 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 2.1 Motor yağları Kullanılan işletim maddeleri, kullanım yerinde geçerli olan talimatlara uygun olarak imha edilmelidir! Eski yağ prensip olarak yanmalı motor üzerinde imha edilmemelidir! MTU onayı için motor yağı gereksinimleri Dizel motorlara ait motor yağlarının onaylanmasına yönelik MTU şartları; ilk çalıştırma ve korozyondan koruma yağı için MTU normu MTL 5044, MTL 5051'de ve gaz işletimli motorlar için MTU normu MTL 5074'te ve iki zamanlı motor yağları için MTU normu MTL 5111'de listelenmiştir ve bu numaralar altında temin edilebilir. Bir motor yağının onayı üreticiye yazılı olarak bildirilir. Onaylanan dizel motor yağları aşağıdaki MTU kalite gruplarına ayrılmıştır Yağ kategorisi 1: Normal kalite seviyesi / Tek ve çok dereceli yağlar Yağ kategorisi 2: Yüksek kalite seviyesi / Tek ve çok dereceli yağlar Yağ kategorisi 2.1: Düşük oranda kül oluşturan katkı maddeleri içeren çok dereceli yağlar (Düşük çökertili yağlar) Yağ kategorisi 3: En yüksek kalite seviyesi / Çok dereceli yağlar Yağ kategorisi 3.1: Düşük oranda kül oluşturan katkı maddeleri içeren çok dereceli yağlar (düşük çökertili yağlar) Düşük çökertili yağlar, kükürt ve fosforu düşük oranlarda içeren ve kül oluşturan katkı maddelerini %1 oranında içeren yağlardır. Bunlara sadece yakıttaki kükürt oranı 50 mg/kg'yi aşmazsa, izin verilmektedir. Dizel partikül filtrelerinin kullanılması durumunda, filtrenin kül partikülleri nedeniyle çabuk tıkanmasını önlemek için bu yağların kullanılması mantıklıdır. Uygun bir motor yağının seçilmesi yakıt kalitesine, öngörülen yağ kullanım süresine ve kullanım yerindeki iklim şartlarına bağlıdır. Henüz tüm bu kriterleri yerine getiren uluslararası bir endüstri standardı yoktur. MTU tarafından onaylanmayan motor yağlarının kullanılması durumunda, yasal emisyon sınırlarına artık uyulmaması söz konusu olabilir. Bu durum cezai yükümlülük getirebilir. Motor yağlarının karıştırılmasına asla izin verilmez! Motor yağı değişimi çerçevesinde başka bir onaylı motor yağının kullanılması mümkündür. Motor devresinde kalan yağın bir sakıncası yoktur. Bu prosedür Avrupa, Ortadoğu, Afrika, Amerika ve Asya bölgelerine yönelik MTU dahilindeki motor yağları için de geçerlidir. TIM-ID: Kategori 3 motor yağının dolaşımı sırasında, bu motor yağlarındaki temizlik etkisi daha yüksek olduğu için motordaki kirlenmeleri çözebileceği (örn. kurum tortuları) dikkate alınmalıdır. Bu nedenle gerekirse yağ değişim aralığı ve yağ filtresi ömrü kısaltılmalıdır (değişimde bir kez). A001061/36T 01/2015 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 7

8 Özellikler MTU/MTU-Detroit Diesel Motor yağları MTU/MTU-Detroit Diesel kapsamındaki bireysel bölgelerde aşağıdaki tek ve çok dereceli yağlar temin edilebilir: Üretici & Satış ve dağıtım bölgesi MTU Friedrichshafen Avrupa Ortadoğu Afrika MTU America Amerika MTU Asia Asya MTU Asia Çin MTU Asia Endonezya MTU Detroit Diesel Australia MTU India Pvt. Ltd. Hindistan Tablo 2: Ürün adı SAE sınıfı Yağ kategorisi Power Guard DEO SAE 15W-40 Malzeme numarası 15W litre Bidon: X litre Varil: X IBC: X Power Guard DEO SAE litre Bidon: X litre Varil: X IBC: X Power Guard SAE 15W-40 Off Highway Heavy Duty Power Guard SAE 40 Off Highway Heavy Duty Fascination of Power DEO SAE 40 Diesel Engine Oil - Cat.1 Fascination of Power DEO SAE 15W-40 Diesel Engine Oil - Cat.2 Fascination of Power DEO SAE 40 Diesel Engine Oil - Cat.2 Fascination of Power DEO SAE 10W-40 Diesel Engine Oil - Cat.2 Diesel Engine Oil - DEO 15W-40 Diesel Engine Oil - DEO 10W-40 Diesel Engine Oil - DEO 5W-30 Diesel Engine Oil - DEO 15W-40 15W Galon: Galon: IBC: Galon: Galon: litre Bidon: 80808/P 200 litre Varil: 81717/D 15W litre Bidon: 91818/P 200 litre Varil: 92727/D litre Bidon: 93636/P 200 litre Varil: 94545/D 10W litre Bidon: 82626/P 200 litre Varil: 83535/D 15W W W-30 3 MTU Premium Plus 15-W40 15W-40 2 MTU Premium SAE 40 - off highway 15W litre Bidon: 64242/P 205 litre Varil: 40 2 MTU Premium SAE Diesel Engine Oil - DEO 15W-40 15W litre Bidon: 63333/P 205 litre Varil: Diesel Engine Oil - DEO litre Bidon: 73333/P 205 litre Varil: 75151/D TIM-ID: Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

9 Üretim serisi 2000 ve 4000 kullanımlarında sınırlamalar Üretim serisi 2000: Cx6, Gx6, Gx7, Mx6, M84, M94, Sx6 Üretim serisi 4000: M73-M93L, N43 ve N83 ve Genset (Uygulama grubu 3F, 3G, 3H) Yağ kategorisi 1'e ait yağlar kullanılamaz! 2000 M72 üretim serisi kullanımlarında sınırlamalar Mobil Delvac 1630/1640 ve Power Guard SAE 40 Off-Highway Heavy Duty kullanımına izin verilmez! Üretim serisi 4000 C, R, T kullanımlarında sınırlamalar Üretim serisi 4000 C64, T94,T94L olan motorlarda sadece yağ kategorisi 3 veya 3.1 (SAE sınıfı 5W-40 veya 10W-40) motor yağları kullanılmalıdır! İstisnalar: Üretim serisi 4000 T için ayrıca Chevron Delo 400 LE SAE 15W-40 (yağ kategorisi 2.1) kullanılabilir. Üretim serisi 4000 C için ayrıca Fleet Supreme EC SAE 15W-40 (yağ kategorisi 2.1) kullanılabilir R64, R74 ve R84 üretim serisi motorlarında, yalnızca yağ kategorisi 3.1 olan 5W-40 veya 10W-40 SAE sınıfındaki yağlar kullanılmalıdır! Kullanılmış yağlar için analitik sınır değerlere uyulması durumunda, maksimum yağ kullanım ömrü 1000 çalışma saatidir! Üretim serisi 8000 uygulamalarında sınırlamalar Sadece aşağıda belirtilen motor yağları kullanılabilir: Castrol HLX SAE 30 / SAE 40 Chevron Delo 400 SAE 30 / SAE 40 Exxon Mobil Delvac 1630 SAE 30 Exxon Mobil Delvac 1640 SAE 40 PowerGuard SAE 40 Off-Highway Heavy Duty (Malzeme numarası: 5 Galon ; 55 Galon Shell Sirius X SAE 30 / SAE 40 SAE sınıfı 40 motor yağları yalnızca ön ısıtma ve ön yağlama (T Yağ >30 C ) ile bağlantılı olarak kullanılabilir! S60 üretim serisi uygulamalarında sınırlamalar TIM-ID: Yalnızca İndeks işaretine sahip SAE sınıfı 15W-40 çok dereceli yağlar kullanılabilir. Maksimum yağ ömrü 250 çalışma saati veya 1 yıldır. Düşük çökertili yağların kullanımında sınırlamalar Yakıttaki kükürt oranı 50 mg/kg'yi aşmıyorsa, yağ kategorisi 2.1 ve 3.1 kullanılabilir! A001061/36T 01/2015 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 9

10 595 ve 1163 üretim serisi uygulamalarında sınırlamalar 595 ve 1163 üretim serisi motorlar ile hızlı ticari sürüşler için, genel olarak kategori 2 ve 3 yağları öngörülmektedir! Üretim serisi 956 TB31 / TB32 / TB33 / TB34 ve 1163 TB32 kullanımlarına yönelik sınırlamalar Yağ kategorisi 1, 2.1 ve 3.1 olan motor yağlarının kullanımına prensip olarak izin verilmez! Güncel olarak nükleer santral kullanımlarına yönelik 956 TB 31, TB 32, TB 33, TB 34 üretim serisi motorlar ve TB32 üretim serisi motorlar için sadece aşağıdaki motor yağlarına izin verilmektedir. Üretim serisi Yağ kategorisi 2, tek dereceli yağ 956 TB 31 Power Guard SAE 40 Off-Highway Heavy Duty Mobil Delvac 1630 Mobil Delvac TB 32 Power Guard SAE 40 Off-Highway Heavy Duty Mobil Delvac TB 33 Ɛ = TB 33 Ɛ = 12 Power Guard SAE 40 Off-Highway Heavy Duty Mobil Delvac 1640 Q8 T750 SAE 30 Shell Sirius X 30 Yağ kategorisi 2, çok dereceli yağ Yağ kategorisi 3 Shell Rimula R3X 15W-40 İzin verilmez Shell Rimula R3X 15W-40 İzin verilmez İzin verilmez Fascination of Power DEO SAE 15W40 Diesel Engine Oil - Cat. 2 Shell Rimula R3X 15W-40 Lukoil Avantgarde Ultra 15W TB 34 Shell Sirius X 30 Fascination of Power DEO SAE 15W40 Diesel Engine Oil - Cat. 2 Shell Rimula R3X 15W TB 32 Acil durum akımı, Genset Tablo 3: Shell Sirius X 30 Fascination of Power DEO SAE 15W40 Diesel Engine Oil - Cat. 2 İzin verilmez Shell Rimula R6 M SAE 10W-40 Shell Rimula R6 M SAE 10W-40 Müşteri talebi doğrultusunda üretim serisi 956 TB 31, TB32, TB33, TB34 kullanımlarına yönelik motor yağı onayları Motor yağı, MTL 5044 uyarınca geçerli MTU onayına ve yağ kategorisi 2 ve 3 kalite seviyesine sahip olmalıdır. Müşteri onayı için aşağıdaki koşulları içeren bir motor test çalıştırması yapılmalıdır: Özel yağ ile motor çalıştırma süresi: Min. 50 saat (bunun 30 saati min. % 100 güç ile) Ardından yanma odaları için boroskopla inceleme yapılmalıdır. Ayrıntılı inceleme için 4 adet piston (motorun A tarafında 2 adet ve motorun B tarafında 2 adet) sökülmelidir. TIM-ID: Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

11 Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi (AGN) bulunan motorlar için motor yağları Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi bulunan motorlarda, işletim güvenliğini sağlamak ve egzoz sisteminin ve motorun dayanıklılığını korumak amacıyla, kullanılan yağlara ilişkin bazı özel gereklilikler söz konusudur. Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi için kullanılan teknolojiye bağlı olarak aşağıdaki yağlar kullanılmalıdır. Egzoz teknolojisi Partikül filtresiz oksidasyon katalitik konvertörü Vanadyum katalitik konvertörlü SCR sistemi (partikül filtresiz) Zeolit katalitik konvertörlü SCR sistemi (partikül filtresiz) Yağ kategorisi için onay hayır 1) hayır 1) evet hayır 1) evet hayır 1) hayır 1) evet hayır 1) evet hayır 1) hayır 1) evet hayır 1) evet Kapalı partikül filtresi hayır 1) hayır 1) evet hayır 1) evet SCR+ partikül filtresi kombinasyon sistemi Tablo 4: hayır 1) hayır 1) evet hayır 1) evet 1) = Opsiyonel ve sonradan donanım olarak eklenmiş AGN sistemleri için istisnai durum kontrolü yapılabilir AGN özellikli sistemlerde kategori 1, 2 ve 3 motor yağlarının (kül oranları >%1) kullanılması, AGN'nin ömrünü belirgin biçimde kısaltır ve partikül filtresinde çok yüksek karşı basınç oluşturur. EPA Tier 4i veya Tier 4 ve EU IIIb sertifikalı, egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi bulunan motorlar için yalnızca kül oranı düşük kategori 2.1 veya 3.1 motor yağlarına izin verilmiştir. Gerekirse, motor gereksinimleri nedeniyle mevcut sınırlamalar da ayrıca dikkate alınmalıdır. Viskozite sınıfı seçimi Viskozite sınıfı seçimi birincil olarak motorun çalıştırılıp işletildiği ortam sıcaklığına bağlıdır. Önemli performans kriterleri dikkate alındığında, motorlar uygulamalara göre hem tek dereceli hem de çok dereceli yağlarla çalıştırılabilir. Münferit viskozite sınıflarının sıcaklık sınırlarıyla ilgili referans değerler ( Şekil 1) içinden öğrenilmelidir. Çok düşük sıcaklıklarda motor yağı önceden ısıtılmalıdır. TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 11

12 Şekil 1: Viskozite sınıfları diyagramı Dizel motorlar için yağ kullanım süresi Yağ kullanım süresi motor yağına, motor yağı bakımına ve ayrıca işletim koşullarına ve kullanılan yakıta bağlıdır. Deneyimler sonucunda belirlenen süreler referans değerlerdir ve standart yük profilli uygulamalar için geçerlidir. Yağ değişim aralıkları Yağ kategorisi yağ santrifüjü olmadan yağ santrifüjü veya tali akım yağ filtresi ile çalışma saati 500 çalışma saati çalışma saati 1000 çalışma saati 2.1 1) 500 çalışma saati 1000 çalışma saati çalışma saati 1500 çalışma saati 3.1 1) 750 çalışma saati 1500 çalışma saati Tablo 5: 1) = Kullanım sadece kükürt oranı maks. 50 mg/kg olan yakıt ile bağlantılı olarak mümkündür Tabloda yer alan yağ değişim aralıkları, kükürt oranları <%0,5 olan dizel yakıtlar kullanıldığında tavsiye edilen referans değerlerdir. Kullanılmış yağ için belirlenen sınır değerlerine ( Tablo 6) uyulmalıdır. Yağ kullanım süreleri yağ analizleriyle teyit edilmelidir. Aşağıdaki bir veya birden fazla zorlu koşul mevcut ise, yağ kullanım süreleri yağ analizleri aracılığıyla belirlenmelidir: Zorlu iklimsel kullanım koşulları Yüksek çalıştırma sıklığı Motor çalışırken sık ve uzun süreli rölanti ve düşük yük oranları Yakıtta ağırlığın % 0,5-1,5 oranında yüksek kükürt (bkz. Yüksek kükürt oranlı dizel yakıt kullanımı) Kullanımın az olduğu durumlarda motor yağları, kategori dikkate alınmadan, en geç 2 yıl sonra değiştirilmelidir. Daha yüksek korozyon koruyucu özellikleri ( Sayfa 88) olan motor yağları kullanıldığında, değişim en geç 3 yıl sonra gerçekleşmelidir. TIM-ID: Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

13 İstisnai durumlarda motor yağının işletim süresi, düzenli laboratuar incelemeleri ve ilgili motor teşhisleri aracılığıyla, MTU servis noktasıyla mutabakata varılarak optimize edilebilir: Yeni yağ doldurulup yakl. 1 saatlik çalışma süresi beklendikten sonra ilk yağ numunesi temel numune olarak motordan alınmalıdır. Diğer yağ numuneleri, belirlenecek motor çalışma sürelerinden sonra incelenmelidir (laboratuar incelemeleri) Yağ incelemeleri başlamadan önce ve tamamlandıktan sonra ilgili motor teşhisleri koyulmalıdır. Tüm incelemeler tamamlandıktan sonra ilgili istisnai durum için bulgu sonucuna bağlı olarak özel anlaşmalar belirlenebilir. Yağ numuneleri daima aynı koşullar altında öngörülen yerden alınmalıdır (bkz. Kullanım talimatı). Özel katkı maddeleri Kullanımı onaylanan motor yağları özel olarak dizel motorlar için geliştirilmiştir. Bunlar gerekli tüm özelliklere sahiptir. Başka katkı maddeleri gereksizdir, hatta bazı durumlarda zararlıdır. Laboratuar incelemeleri Spektrometrik yağ analizi Katkı maddesindeki metaller vasıtasıyla yağ markasını tanımlamak için MTU bünyesinde motor yağındaki metal oranı belirlenir. Metal oranları, motorun aşınma durumunu değerlendirmek için MTU tarafından genel olarak tespit edilmemektedir. Bu oranlar önemli ölçüde aşağıdaki faktörlere bağlıdır: Motorun donanım durumu Örnek dağılımı Kullanım koşulları Sürüş profili İşletim maddeleri Montaj yardımcı maddeleri Önemli motor yapı parçalarının aşınma durumuyla ilgili belirleyici ifadeler bu nedenle mümkün değildir. Bu nedenle aşındırıcı metal oranları için sınır değerleri verilememektedir. TIM-ID: Kullanılmış yağ analizi Kullanılmış yağ kontrolü için düzenli yağ analizlerinin gerçekleştirilmesi tavsiye edilir. Yağ numuneleri yılda en az bir kez veya her yağ değişiminde (motor kullanımına ve çalışma şartlarına bağlı olarak gerekirse daha sık) alınmalı ve incelenmelidir. Belirtilen test yöntemlerinden ve sınır değerlerinden hareketle (kullanılmış dizel motor yağları için analitik sınır değerleri ( Tablo 6)) münferit bir yağ numunesi analizi sonucunun ne zaman "normal dışı" olarak görülmesi gerektiği anlaşılabilir. Normal dışı bir sonuç, tespit edilen düzensiz işletim durumunun hemen incelenmesini ve giderilmesini gerektirmektedir. Sınır değerler münferit yağ numunelerine dayanmaktadır. Bu sınır değerlere ulaşıldığında veya aşıldığında hemen yağ değişimi yapılmalıdır. Yağ analizi sonuçları, belirli yapı parçalarının aşınmasıyla ilgili kesin bir bilgi vermez. Analitik sınır değerlerinin yanı sıra bir yağ değişimi için motorun durumu, işletim durumu ve olası arızalar da önemlidir. Ayrıca yağ yorgunluğu ile ilgili belirtiler şu şekilde de olabilir: Özellikle son incelemeyle karşılaştırıldığında motorda ve filtre, santrifüj veya separatör gibi motor montaj parçalarında yoğun oranda kalıntılar veya birikintiler. Yapı parçalarının sıra dışı renk değişimi. A001061/36T 01/2015 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 13

14 Kullanılmış dizel motor yağları için analitik sınır değerleri 100 C'de viskozite maks. mm²/s Test yöntemi ASTM D445 DIN Sınır değerler SAE 30 SAE 5W-30 SAE 10W-30 SAE 40 SAE 5W-40 SAE 10W-40 SAE 15W-40 SAE 20W-40 min. mm²/s SAE 30 SAE 5W-30 SAE 10W-30 Tutuşma noktası C (COC) Tutuşma noktası C (PM) ASTM D92 ISO 2592 ASTM D93 DIN EN ISO 2219 Kurum içeriği (ağırlık yüzdesi) DIN CEC-L-82 A-97 Toplam baz sayısı (mg KOH/g) Su oranı (hacim yüzdesi) ASTM D2896 ISO 3771 DIN ASTM D6304 EN ISO 6296 SAE 40 SAE 5W-40 SAE 10W-40 SAE 15W-40 SAE 20W-40 min. 190 min maks. 3,0 (yağ kategorisi 1) maks. 3,5 (yağ kategorisi 2, 2.1, 3 ve 3.1) Yeni yağ değerinin min. %50'si maks. 0,2 Oksidasyon (A/cm) 1) DIN ) maks. 25 Etilen glikol (mg/kg) ASTM D2982 maks. 100 Tablo 6: 1) = Yalnızca ester bileşimi mevcut değilse mümkündür Yüksek kükürt oranlı dizel yakıt kullanımı Kükürt oranı % 0,5'in üzerinde olan dizel yakıtlarda aşağıdaki tedbirler alınmalıdır: Toplam baz sayısı (TBN) 8 mgkoh/g'nin üzerinde olan bir motor yağının kullanımı Yağ kullanım süresinin kısaltılması (bkz. Yağ değişim aralıkları) ( Şekil toplam baz sayısı (dizel yakıttaki kükürt oranına bağlı motor yağı) içinde; yeni ve kullanılmış yağlar için dizel yakıtın kükürt oranına bağlı olarak tavsiye edilen asgari toplam baz sayıları yer almaktadır. Onaylanan motor yağlarının toplam baz sayısı "Onaylı motor yağları" bölümünde listelenmiştir ( Sayfa 88). TIM-ID: Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

15 Şekil 2: Dizel yakıttaki kükürt oranına bağlı olarak motor yağı toplam baz sayısı A Toplam baz sayısı, C Kullanılmış yağ için asgari mgkoh/g olarak, ISO toplam baz sayısı 3771 D Yakıtın kükürt oranı, ağırlık B Yeni yağ için tavsiye edilen yüzdesi asgari toplam baz sayısı Düşük kükürt oranlı dizel yakıt kullanımı Düşük kükürt oranına sahip (< % 0,5) dizel yakıtların kullanımı yağ kullanım süresini etkilemez. Fonksiyon denetimine yönelik asgari gereklilikler Yağ incelemeleri MTU test kiti ile gerçekleştirilebilir. Test kiti bunun için gerekli tüm cihazları ve bir kullanım kılavuzunu içermektedir. Aşağıda yer alan incelemeler gerçekleştirilebilir: Yağın dispersiyon tutumunu belirleme (nokta testi) Yağdaki dizel yakıt oranını belirleme Yağdaki suyu belirleme TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 15

16 2.2 Yağlama yağı devresindeki kaçakların tespit edilmesi için kullanılan fosforlu renklendirme maddeleri Aşağıda listelenen fosforlu renklendirme maddeleri yağlama yağı devresindeki kaçakların tespit edilmesinde kullanılır. Üretici Ürün tanımı Uygulama konsantresi Chromatech Europe B.V. Cimcool, Cincinnati Tablo 7: D51000A Chromatint Fluorescent Yellow 175 Producto YFD-100 Malzeme numarası Bidon büyüklüğü % 0,04 - % 0,07 X kg 2 yıl % 0,5 - % 1,0 5 galon (bidon) 55 galon (varil) Depolama mukavemeti 1) 1) = Fabrika çıkışından itibaren, donmaya karşı korumalı depolama durumunda (> 5 C), orijinal ve hava yalıtımlı olarak kapatılmış bidon için geçerli. Her iki renklendirme maddesinin de fosforu (açık sarı renk tonunda) bir UV lambası (365 nm) aracılığıyla görülür. 6 ay TIM-ID: Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

17 2.3 Gresler Şartlar Greslerin onaylanmasıyla ilgili MTU şartları MTU standardı MTL 5050'de belirlenmiştir ve bu numara ile temin edilebilir. Bir gresin onaylanması üreticiye yazılı olarak bildirilir. Genel uygulamalar için gresler Tüm yağlama yerleri için lityum sabun gresleri kullanılmalıdır, istisna: Egzoz turbo şarjı ve şarj havası radyatörü arasına takılı hızlı kapanan kapaklar (bkz. Özel uygulamalar için yağlama maddeleri) Kavramaların iç merkezlemeleri Yüksek sıcaklıklardaki uygulamalar için gresler Egzoz turbo şarjı ve şarj havası radyatörü arasına takılı acil stop hava klapeleri için yüksek sıcaklıklara dayanıklı gres (250 C'ye kadar) kullanılmalıdır: Aero Shell Grease 15 Optimol Inertox Medium Egzoz turbo şarjının önünde veya şarj havası radyatörünün arkasında yer alan acil stop hava klapeleri için genel uygulamalarda kullanılan gresler yeterlidir. Kavramaların iç merkezlemeleri için gresler İç merkezlemeler için gresler: Esso Unirex N3 (yakl. 160 C'ye kadar ısıya dayanıklı) Özel uygulamalar için yağlama maddeleri Egzoz turbo şarjı için yağlar Genel olarak motor yağlama devresinde entegre yağ beslemeli egzoz turbo şarjlar bağlıdır. Motor yağlama devresine bağlı olmayan ABB egzoz turbo şarjlar için ISO-VG 68 viskozite sınıfı madeni yağ temeline dayanan türbin yağları kullanılmalıdır. Eğik dişli kavramalar için yağlama maddeleri Kullanım durumuna göre, eğik dişli kavramalarda yağlama işlemi için aşağıdaki yağlama maddeleri onaylanmıştır: Firma Klüber: Structovis BHD MF (strüktür viskoz yağ) Firma Klüber: Klüberplex GE (şanzıman sıvı gres) İlgili yağlama maddesinin kullanımı ve çalışma süreleri ilgili kullanma talimatlarında ve bakım planlarında yer almaktadır. TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Dört zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 17

18 3 Gaz motorları için yağlama maddeleri 3.1 Motor yağları Kullanılan işletim maddeleri, kullanım yerinde geçerli olan talimatlara uygun olarak imha edilmelidir! Motor yağlarının karıştırılmasına asla izin verilmez! Motor yağı değişimi çerçevesinde başka bir onaylı motor yağının kullanılması mümkündür. Motor devresinde kalan yağın bir sakıncası yoktur. Gaz işletimli motorlar için motor yağı gereksinimleri Gaz işletimli motorlar için viskozite sınıfı SAE 40 öngörülmüştür! Çok dereceli yağların kullanılmasına izin verilmez! Gaz işletimli motorlara yönelik motor yağı seçiminde motorun çalıştırılmasında kullanılan yakıtın bileşimi son derece önemlidir. Gaz işletimli motor sadece onaylanan yağlama yağı ile çalıştırılabilir. Kullanımına izin verilen motor yağlarını tablodan ( Sayfa 119) öğrenebilirsiniz. Önemli bir faktör de saflığı açısından gazın kalitesidir. Bu durum, işletmeci tarafından düzenli gaz kontrolleri gerektirmektedir. Kullanılması gereken gaz işletimli motor yağlarının ayırıcı özelliği, mümkün olan en düşük kül oranına sahip olmalarıdır. Bu sayede katalitik konvertörde güç kaybına veya vuruntulu yanmaya neden olabilecek kül tortusu birikimleri engellenmiş olur. Üretim serisi 4000 olan gaz işletimli motorlar için yağ kullanım süresi Yağ kullanım süresi motor yağına, motor yağı bakımına ve ayrıca işletim koşullarına ve kullanılan yakıta bağlıdır. Bu nedenle her 250 çalışma saatinde bir yağ numunesi alınmalı ve yağ analizi sonuçları sınır değerler ( Tablo 8) ile karşılaştırılmalıdır. Yağ numuneleri her zaman aynı yan koşullar (çalışma sıcaklığındaki motor) altında ve öngörülen yerlerden (yağ filtresi muhafazasındaki numune alım rakoru) alınmalıdır. Sınır değerlere ( Tablo 8) ulaşıldığında veya aşıldığında derhal yağ değişimi yapılmalıdır. Yağ hacminin arttırılması durumunda, aşınma elemanlarına yönelik sınır değerler, hacim artışı ile orantılı olarak ters yönde azaltılmalıdır (bkz. aşağıdaki örnek). İki katı yağ hacmi = Aşınma elemanı sınır değerinin yarısı (örneğin demir (Fe) --> 15 mg/kg) Aşınma elemanlarına yönelik sınır değerleri için izin verilen maksimum azaltma, ilgili sınır değerinin % 50'sidir ( Tablo 8) Yağ analizlerinin sonuçları arşivlenmeli ve en son yağ numunesi gerekirse yeniden incelenmek üzere muhafaza edilmelidir Sınır değerlerine ulaşılmaması durumunda, yağ değişimi en geç bir yıl sonra yapılmalıdır. Özel gaz Silisyum içerikli gazların kullanılması durumunda, yağ içindeki silisyum miktarının artışına mutlaka dikkat edilmelidir. Bunun için Si B silisyum işletim değeri, belirtilen formül ( Şekil 3) yardımıyla hesaplanmalıdır. Silisyum işletim değerine yönelik sınır değeri 0,01'dir. Bu değerin aşılması durumunda, motor öngörülen yakıt talimatlarının dışında kullanılmış kabul edilir ve garanti hakları kaybedilir. Ayrıntılı bilgi için bkz. bölüm "Gaz işletimli motorlara yönelik işletim maddeleri" ( Sayfa 77). Si B değerine uyulduğu, sorumlu personel tarafından Si (n) yağ analizleri yardımıyla eksiksiz olarak belgelenmelidir. TIM-ID: Gaz motorları için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

19 Şekil 3: Yakıt içindeki klor, flüor, kükürt ve silisyum bileşimlerine yönelik izin verilen sınır değerlerinin aşılması durumunda, korozyona neden olan aşınmalar, yanma odasında tortu birikimleri ve alkalik yağlama yağı rezervlerinin normalden hızlı tükenmesi durumları söz konusu olabilir. Böyle bir durumda mutlaka gazlı işletim gereklidir. Üretim serisi 4000 olan gaz işletimli motorlar için yağ kullanım süresi Bkz. Bakım planı Kullanılmış gaz işletimli motor yağları SAE 40 için analitik sınır değerleri Test yöntemi 100 C'deki viskozite (mm²/s) ASTM D445 DIN Toplam baz sayısı TBN (mgkoh/g) ASTM D2896 ISO 3771 Sınır değerler maks. 17,5 min. 11,5 min. 3 ve TBN > TAN Asit indeksi, TAN (mgkoh/g) ASTM D664 Yeni yağ değeri + 2,5 iph değeri min. 4,5 Su (hacim yüzdesi) ASTM D6304 EN ISO 6296 maks. 0,2 Glikol (mg/kg) ASTM D2982 maks. 100 Oksidasyon (A/cm) DIN maks. 20 Nitrasyon (A/cm) IR yöntemi maks. 20 Aşınma elemanları (mg/kg) Demir (Fe) Kurşun (Pb) Alüminyum (Al) Bakır (Cu) Kalay (Sn) Silisyum (Si) Tablo 8: RFA, ICP * Si aşınma elemanı sınır değeri sadece doğalgazlı işletime yöneliktir maks. 30 maks. 20 maks.10 maks. 20 maks. 5 maks. 15 * TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Gaz motorları için yağlama maddeleri 19

20 4 İki zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 4.1 Motor yağları Kullanılan işletim maddeleri, kullanım yerinde geçerli olan talimatlara uygun olarak imha edilmelidir! Eski yağ prensip olarak yakıt deposu üzerinde imha edilmemelidir! Seri 53/71/92 ve 149 iki zamanlı motorları için motor yağları gereksinimleri Özellik SAE sınıfı Test yöntemi API CF-2 ASTM ISO Sınır değerler Sınır değerler 100 C'deki viskozite (mm 2 /s) 40 C'deki viskozite (mm 2 /s) D445 EN ,5 16,3 16,3-21,9 D445 EN Akma noktası ( C) D maks. -15 maks. -10 Tutuşma noktası ( C) Sülfat külü (ağırlık yüzdesi) Toplam baz sayısı (mgkoh/g) D min. 225 min. 230 D874 DIN maks. 1,0 maks. 0,8 D ,0 10,0 min. 7,0 Kalsiyum (mg/kg) Sınır değer yok maks. 500 Fosfor (mg/kg) DIN /3 min. 700 maks. 100 Çinko (mg/kg) DIN min. 700 maks. 100 Tablo 9: Özellikler MTU America üzerinden aşağıda listelenen iki zamanlı motor yağları temin edilebilir: MTU - İki zamanlı motorlarda kullanılan motor yağları Üretici & Satış ve dağıtım bölgesi MTU America Amerika Tablo 10: Ürün adı SAE sınıfı Özellik Açıklamalar/ Malzeme numarası PowerGuard Heavy Duty Engine Oil for Detroit Diesel 2-Cycle (4x1G) SAE 40 PowerGuard Heavy Duty Engine Oil for Detroit Diesel 2-Cycle SAE API CF-2 4x1 galon: API CF-2 5 Galon: Galon: IBC: TIM-ID: İki zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

21 Seri 53/71/92 uygulamalarında sınırlamalar Marine haricindeki tüm uygulamalar 0 C'nin altındaki ortam sıcaklıklarında, SAE sınıfı 40 yağların kullanılması durumunda motor çalışmayabilir. Çalıştırma yardımı mevcut değilse, kısa süreli olarak SAE sınıfı 30 yağlar da kullanılabilir. Düşük sıcaklıklarda ( 18 ile 32 C arası) ek olarak SAE sınıfı 15W-40 yağlar da kullanılabilir. Yağlar API CF-2 şartnamesine uymalı ve 150 C'de en az 3,7 cp'lik yüksek sıcaklık viskozitesine sahip olmalıdır. Sıcaklıklar uygun olursa, tekrar SAE sınıf 40 yağlar kullanılmalıdır. Seri 53/71/92 Marine uygulamalarında sınırlamalar SAE sınıfı 30 olan çok dereceli ve tek dereceli yağların kullanılması yasaktır! Seri 53/71/92 uygulamalarında sınırlamalar Soğutma maddesi çıkış sıcaklığı > 94 C olan uygulamalarda SAE sınıfı 50 olan yağlar kullanılmalıdır! %0,5-1,0 arasındaki kükürt oranlarına sahip yakıtlar kullanıldığında, yağın kullanım ömrü kısalır. Seri 149 uygulamalarında sınırlamalar 35 C üzerindeki ortam sıcaklıklarında SAE sınıfı 50 yağlar kullanılmalıdır! SAE sınıfı 50 yağlar 7 C altındaki ortam sıcaklıkları için tavsiye edilmez. SAE sınıfı 50 yağların kullanılması sırasında başlangıç devir sayısına artık ulaşılamıyorsa, SAE sınıfı 40 yağlar da kullanılabilir. SAE sınıfı 30 tek dereceli yağlar veya çok dereceli yağlar kullanılmamalıdır! Kükürt oranları % 0,5-1 arasında olan yakıtlar kullanıldığında, min. 10 mg/koh/g baz sayısına ve maks. 100 mg/kg çinko ve fosfor oranlarına sahip yağlar kullanılmalıdır! Kullanılmış iki zamanlı motor yağları için analitik sınır değerleri TIM-ID: C'deki viskozite (mm 2 /s) Kurum içeriği (ağırlık yüzdesi) ASTM ISO SAE 40 sınır değerleri D445 EN 3104 min. 12,5 maks. 16,3 SAE 50 sınır değerleri min. 16,0 maks. 22,0 DIN maks. 0,8 maks. 0,8 Su (hacim yüzdesi) D1744 EN maks. 0,3 maks. 0,3 Etilen glikol D2982 DIN negatif negatif Demir (mg/kg) ASTM D5185 maks. 150 maks. 35 Alüminyum, silisyum, bakır (mg/kg) ASTM D5185 maks. 25 maks. 25 Kurşun (mg/kg) ASTM D5185 maks.10 maks.10 Tablo 11: Kükürt oranı % 0,5 altında olan yakıtlar kullanıldığındaki yağ değişimi aralıkları Uygulama Üretim serisi Yağ değişim aralığı C&I, Marine S 53/71/ saat veya 1 yıl C&I, Marine S saat veya 1 yıl A001061/36T 01/2015 İki zamanlı motorlar için yağlama maddeleri 21

22 Uygulama Üretim serisi Yağ değişim aralığı Alternatör Acil durum akımı S 53/71/92/ saat veya 6 ay Alternatör Sürekli işletim S 53/71/92/ saat veya 3 ay Tablo 12: TIM-ID: İki zamanlı motorlar için yağlama maddeleri A001061/36T 01/2015

23 5 Soğutma sıvıları 5.1 Genel Soğutma maddesi tanımı Soğutma maddesi = Soğutma maddesi katkısı (konsantre) + belirtilen karışım oranında temiz su Motordaki uygulama için kullanıma hazır. Sadece soğutma devresi tam olarak dolu olduğunda soğutma maddesi korozyona karşı koruma etkisi sağlar. Oil 9156 bir istisnadır, yağ tabakası oluşumu sayesinde boş durumdayken de korozyona karşı koruma sağlar. Ayrıca soğutma devresinin iç koruması için onaylanan korozyondan koruma maddesi de devre boş durumdayken korozyona karşı yeterli korumayı sağlar. Yani; soğutma maddesi boşaltıldıktan sonra soğutma maddesi tekrar doldurulmayacaksa, soğutma devresine bir koruyucu izolasyon uygulanmalıdır. Prosedür MTU koruma izolasyonu talimatı A001070/.. içinde açıklanmıştır. Soğutma maddesi dolumu, uygun temiz su ve MTU tarafından onaylanan bir soğutma maddesi katkısı ile hazırlanmalıdır. Soğutma maddesi motorun dışında hazırlanmalıdır! Farklı soğutma maddesi katkılarının karışımlarına ve ayrıca ilave katkı maddelerine izin verilmez! Soğutma maddesi katkıları için onay koşulları aşağıdaki MTU teslimat standartlarında (MTL) belirlenmiştir: MTL 5047 Emülsif korozyondan koruyucu yağ MTL 5048 Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi MTL 5049 Suda çözülen korozyondan koruma maddesi Bir soğutma maddesi katkısının onayı üreticiye yazılı olarak bildirilir. TIM-ID: Soğutma sistemindeki hasarları önlemek için: İlave etme durumunda (soğutma maddesi kaybından sonra) sadece su değil, ayrıca soğutma maddesi konsantresinin de ilave edilmesi gerektiğine dikkat edilmelidir. Donmaya ve korozyona karşı öngörülen koruma sağlanmalıdır. % 55 hacim (maks. donma koruması) üzerinde korozyondan koruma maddesi kullanılmamalıdır. Aksi takdirde donmaya karşı koruma özelliği azalır ve ısı yayılımı kötüleşir. Tek istisna: BASF G206 (özel uygulama) Soğutma maddesinde yağ veya bakır kalıntısı (katı veya çözülmüş formda) olmamalıdır. Soğutma devresinin iç koruma izolasyonu için güncel olarak izin verilen korozyondan koruma maddelerinin çoğu su bazlıdır ve donmaya karşı koruma sağlamaz. Devrenin boşaltılmasından sonra motorda bir miktar daha artık kaldığı için, muhafaza edilen motorların donmaya karşı emniyetli bir şekilde depolanmasına dikkat edilmelidir. Bir soğutma maddesi devresi prensip olarak tamamen boşaltılamaz, yani kullanılan soğutma maddesine yönelik artık miktarlar veya yıkama işleminde kullanılan temiz su kalıntıları motorda kalır. Bu artık miktarlar, soğutma maddesi ilave edildiğinde (konsantre içinden karışım veya hazır karışım kullanımı) inceltici etki yapar. Bu inceltici etkinin büyüklüğü, motordaki montaj parçası sayısı ile doğru orantılıdır. Soğutma maddesi devresindeki soğutma maddesi konsantresi kontrol edilmeli ve gerekirse ayarına dikkat edilmelidir. Bu işletim maddesi talimatında onaylanan tüm soğutma maddeleri, genel olarak yalnızca MTU motorlarının soğutma maddesi devreleri için geçerlidir. Komple tahrik sistemlerinde ayrıca bileşen üreticisinin işletim maddesi onayı da dikkate alınmalıdır! A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 23

24 Korozyondan koruma nedenleri dolayısıyla bir motorun saf su (onaylı bir korozyondan koruma inhibitörü eklenmeden) kullanılarak çalıştırılmasına izin verilmez! Özellikler MTU/MTU-Detroit Diesel Soğutma maddesi MTU/MTU-Detroit Diesel üzerinden aşağıdaki soğutma maddesi katkıları temin edilebilir. Üretici & Satış ve dağıtım bölgesi MTU Friedrichshafen, MTU Asia Avrupa Ortadoğu Afrika Asya MTU-America Amerika MTU Detroit Diesel Australia Avustralya Tablo 13: Ürün adı Coolant AH 100 Antifreeze Concentrate Coolant AH 35/65 Antifreeze Premix Coolant CS 100 Corrosion Inhibitor Concentrate Coolant CS 10/90 Corrosion Inhibitor Premix Power Cool Off-Highway Coolant Concentrate Power Cool Off-Highway Coolant 50/50 Premix Power Cool Universal 50/50 mix Power Cool Universal 35/65 mix Power Cool 3149 Power Cool Plus 6000 Concentrate Power Cool HB 800 Power Cool HB 800 Premix 50/50 Power Cool HB 500 Power Cool HB 500 Premix 50/50 Tip Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantresi Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Suda çözülen korozyondan koruma maddesi, konsantre Suda çözülen korozyondan koruma maddesi, hazır karışım Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantresi Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantresi, iki zamanlı motorlar Suda çözülen korozyondan koruma maddesi, konsantre Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantresi Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi konsantresi Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazır karışımı Uyarı: Hazır karışımlarda soğutma maddesi katkısı (konsantre) oranı her zaman ilk olarak belirtilir. Örnek: Coolant AH 40/60 Antifreeze Premix = % 40 soğutma maddesi katkısı / % 60 temiz su TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

25 5.2 Soğutma maddesi devresindeki uygun olmayan maddeler Bakır, çinko ve pirinç yapı elemanları Farklı koşullara dikkat edilmemesi durumunda, soğutma maddesi devresindeki bakır, çinko ve pirinç yapı elemanları adi metaller ile (örneğin alüminyum) etkileşime geçerek elektro-kimyasal reaksiyonlara neden olabilir. Bu durumun neticesi olarak adi metal yapı elemanlarında korozyon oluşumu veya delinmeler söz konusu olabilir. Soğutma maddesi devresi bu noktalardan sızdırmaya başlar. Gereksinimler Güncel bilgiler doğrultusunda aşağıdaki maddelerin ve kaplamaların motor soğutma maddesi devresinde kullanılmasına izin verilmez, aksi takdirde onaylı soğutma maddesi katkıları ile negatif etkileşimler söz konusu olabilir. Metal malzemeler Çinko kaplı olmayan yüzeyler Soğutma sistemi çinko içermemelidir. Soğutma maddesi giriş ve çıkış hatları ve depolama kabı dahil Nitrit içerikli soğutma maddelerinin kullanılması durumunda hammadde olarak bakır bazlı alaşımlara izin verilmez - Aşağıdaki alaşımlar istisnadır: CuNi10Fe1Mn - CW-352-H'ye karşılık gelir CuNi30Mn1Fe - CW-354-H'ye karşılık gelir Amonyak, nitrit veya sülfit içerikli çözeltilerin (örneğin amin, amonyum,...) etkileşimi mevcutsa, soğutma maddesi devresinde pirinç içerikli yapı elemanlarının (örneğin CuZn30 radyatör) kullanılmasına izin verilmez. Çekme gerilimleri ortaya çıkarsa ve kritik bir potansiyel sahası mevcutsa, gerilim kaynaklı korozyonlar söz konusu olabilir. Çözelti teriminin altında temizleme maddeleri, soğutma maddeleri vb. maddeler anlaşılmalıdır. Metal olmayan malzemeler Soğutma maddesi devresinde emülsif korozyondan koruyucu yağların veya diğer yağ girişlerinin kullanılması durumunda, EPDM ve silikon elastomer kullanımına izin verilmez. Bilgi: Soğutma maddesi devrelerindeki motor ve montaj parçalarına / yapı elemanlarına yönelik hammadde kullanımı konusunda kararsız kalınırsa, ilgili MTU uzman departmanı ile irtibat kurulmalıdır. TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 25

26 5.3 Temiz su standartları Soğutma maddesini hazırlamak için sadece aşağıdaki tablolarda yer alan değerlere sahip temiz ve berrak su kullanılmalıdır. Suyun sınır değerleri aşılırsa, tuzu giderilmiş su ilave edilerek sertlik ve tuz oranı düşürülebilir. Su içerikli korozyondan koruma maddesi ve korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi hazırlığı için: Kalem Minimum Maksimum Toprak alkali toplamı *) (su sertliği) 0 mmol/l 0 d 20 C'de ph değeri 6,5 8,0 Klorid iyonu Sülfat iyonu Anyon toplamı Bakteriler Mantarlar, küfler Tablo 14: İzin verilmez! *) Farklı ülkelerde su sertliği için kullanılan tanımlar: 1mmol/l = 5,6 d = 100 mg/kg CaCO ³ 1 d = 17,9 mg/kg CaCO ³, ABD sertliği 1 d = 1,79 Fransız sertliği 1 d = 1,25 İngiliz sertliği Emülsif korozyondan koruma maddesi hazırlığı için: 2,7 mmol/l 15 d 100 mg/l 100 mg/l 200 mg/l Kalem Minimum Maksimum Toprak alkali toplamı *) (su sertliği) 0,36 mmol/l 2 d 20 C'de ph değeri 7,0 8,0 Klorid iyonu Sülfat iyonu Anyon toplamı Bakteriler Mantarlar, küfler Tablo 15: İzin verilmez! *) Farklı ülkelerde su sertliği için kullanılan tanımlar: 10 3 KBE (Koloni oluşturan ünite) 1,8 mmol/l 10 d 100 mg/l 100 mg/l 200 mg/l 10 3 KBE (Koloni oluşturan ünite) 1mmol/l = 5,6 d = 100 mg/kg CaCO ³ 1 d = 17,9 mg/kg CaCO ³, ABD sertliği 1 d = 1,79 Fransız sertliği 1 d = 1,25 İngiliz sertliği Yumuşaklığı fazla olan su, köpük oluşumuna neden olur ve kullanılmadan önce sert su eklenerek sertliği arttırılmalıdır. Sertliği çok fazla olan su, emülsiyon stabilitesini etkiler ve bunun neticesinde yağ ayırma özelliği artar ve sistem içinde tortulaşma görülür. Sertliği fazla olan suya yumuşak su eklenerek sertliği azaltılmalıdır. TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

27 5.4 Emülsif korozyondan koruyucu yağlar Emülsif korozyondan koruyucu yağlar % 1,0-2,0 hacimli onaylanmış emülsif korozyondan koruyucu yağ ve temiz su ( Sayfa 26) içeren emülsiyonlar, kapsamlı ve iyi bir korozyon koruması sağlamaktadır. Yeni dolumlar için başlangıç konsantresi % 2 hacimdir. Gerekli korozyondan koruyucu yağ miktarı ön çözelti olarak 4-5 kat temiz su miktarı ile bir kapta karıştırılmalı ve soğutma suyuna motor çalışma sıcaklığında iken ilave edilmelidir. Bakım istasyonlarında veya birden fazla motor çalıştırıldığında, tüm soğutma maddesi miktarının motorun dışındaki bir sistemde hazırlanması tavsiye edilir. Buradan hem yeni dolum hem de ilave dolum ihtiyacı karşılanabilir. Uyarı: İstisnai durumlarda uygun olmayan koşullarda emülsif korozyondan koruyucu yağlarda bakteri oluşumu meydana gelebilir. Bu durumda soğutma maddesi emülsiyonu biyositle işleme tabi tutulmalıdır! bkz. "Motor soğutma devreleri için yıkama ve temizlik talimatı" bölümü ( Sayfa 160). Soğutma maddesi emülsiyonlarının kullanılması durumunda işletim sırasında hafif emülsiyon çıkışı olabilir. Bu esnada dengeleme kabında soğutma maddesi üzerinde bir tabaka oluşur. Emülsiyon konsantresi öngörülen sınır değerleri dahilinde kaldığı sürece bu önemsizdir. Ani konsantre düşüşünde veya soğutma maddesi katkısı artık kabul edilmediğinde, soğutma maddesi de değiştirilmelidir. Gerekirse motorun soğutma suyu odaları temizlenmelidir, bkz. "Motor soğutma maddesi devreleri için yıkama ve temizlik talimatı" bölümü ( Sayfa 160). Aşağıda belirtilen üretim serilerinde emülsif korozyondan koruyucu yağlar kullanılmamalıdır: Üretim serisi 099 Üretim serisi 183 Üretim serisi 2000 Üretim serisi 396 Üretim serisi 4000 Üretim serisi S60 İki zamanlı motorlar Emülsif korozyondan koruyucu yağlara yönelik kullanım onayı bulunan üretim serileri bölüm "Onaylı soğutma maddeleri" ( Sayfa 123) altında öğrenilebilir. Üretim serisi 20V 956 TB33'e yönelik (model yılı 2008 sonuna kadar) (tip etiketine göre) aşağıda listelenen seri numaraları için sadece emülsif korozyondan koruyucu yağlar kullanılabilir: TIM-ID: Seri numarası Seri numarası Seri numarası Seri numarası Seri numarası Tablo 16: Mevcut özel onaylar geçerliliğini korumaktadır. Emülsif korozyondan koruyucu yağın, prensip olarak 90 C üzerindeki soğutma maddesi sıcaklıklarında kullanılmasına izin verilmez! A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 27

28 Soğutma maddesine yönelik her başka ürün değişiminde yıkama yapılmalıdır. Bir süre muhafaza edilmiş motorlarda (yeni motorlar, saha motorları, yataklanan motorlar vb.) motor soğutma maddesi doldurulmadan önce temizleme yapılmalıdır. Gerekli çalışmalar "Motor soğutma maddesi devreleri için yıkama ve temizlik talimatı" ( Sayfa 160) bölümünde açıklanmıştır. TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

29 5.5 Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi, donma noktası altındaki sıcaklıkların ortaya çıkabileceği alanlarda kullanılan ve ısı koruma tertibatı olmayan motorlarda gereklidir. MTU onaylı korozyon ve donmaya karşı koruma maddelerinin çoğu etilen glikol bazlıdır. İstisnalar: Fleetguard PG XL hazır karışımı, propilen glikol bazlı ( Sayfa 159) BASF G206 konsantresi, etilen glikol ve propilen glikol karışımı MTU tarafından onaylanan korozyon ve donmaya karşı koruma maddeleri, onaylanan konsantrede kullanılmaları koşuluyla korozyona karşı iyi bir koruyucu özelliğe sahip olurlar, bkz. Fonksiyon denetimi ( Sayfa 31). Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesinin konsantresi sadece beklenen asgari sıcaklığa göre ölçülmemeli, korozyon koruma gerekliliklerine uygun olmalıdır. Münferit üretim serileri için onaylanan soğutma maddesi katkıları "Onaylı soğutma maddeleri" ( Sayfa 123) bölümünden öğrenilmelidir. Mevcut özel onaylar geçerliliğini korumaktadır. Pirinç radyatörlerde nitrit içerikli soğutma maddesi katkılarının kullanılması yasaktır! Gemi motorlarında korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi kullanımı için aşağıdaki sınırlamalar geçerlidir: Üretim serisi , , , , : Bu motorlarda bir ısı koruma tertibatı mevcuttur. Radyatör kapasitesi nedeniyle korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi kullanılmamalıdır. Üretim serisi 099, 183, 396: Bu motorlarda korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi kullanımına sadece maks. 20 C'ye kadar olan deniz sıcaklıklarında izin verilmektedir. Üretim serisi 2000 ve 4000: Entegre ısı eşanjörü bulunan bu motorlarda, korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi kullanımına maks. 25 C'ye kadar olan deniz suyu sıcaklıklarında izin verilmektedir. Entegre ısı eşanjörü bulunmayan motorlarda ise, korozyon ve donmaya karşı koruma maddelerinin kullanılmasına genel olarak izin verilmiştir. Motora monte edilmeyen bir ısı eşanjörünün yeterli boyutta olmasına dikkat edilmelidir. Üretim serisi 538, 595 ve 8000: Bu motorlarda korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi kullanımına izin verilmemektedir. Diğer uygulamalarda (örn. Genset, Rail) belirtilen üretim serileri için korozyon ve donmaya karşı koruma maddeleri kullanım imkanına ilişkin bilgiler "Onaylı soğutma maddeleri" ( Sayfa 123) bölümündeki genel bakış altında bulunabilir. TIM-ID: Uyarı: Bazı uygulama bölgelerinde propilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddelerinin kullanımı öngörülmektedir. Bu ürünler yaygın kullanılan etilen glikol ürünlerine göre daha düşük bir ısı iletkenliğine sahiptir. Bu şekilde motorda yüksek bir sıcaklık seviyesi meydana gelmektedir. Çok düşük sıcaklıklarda (< -40 C) kullanım için BASF G206 ürünü mevcuttur. Soğutma maddesine yönelik her başka ürün değişiminde suyla yıkama yapılmalıdır. Bir süre muhafaza edilmiş motorlarda (yeni motorlar, saha motorları, yataklanan motorlar vb.) motor soğutma maddesi doldurulmadan önce temizleme yapılmalıdır - Eğer motorlar emülsif bir korozyondan koruma maddesi kullanılarak muhafaza edilmişse. Gerekli çalışmalar "Motor soğutma maddesi devreleri için yıkama ve temizlik talimatı" ( Sayfa 160) bölümünde açıklanmıştır. A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 29

30 5.6 Suda çözülen korozyondan koruma maddesi Suda çözülen korozyondan koruma maddeleri, yüksek soğutma suyu sıcaklıklarında veya ısı eşanjörlerindeki büyük sıcaklık düşüşlerinde, örn. 099, 183, 2000, 396 ve 4000 üretim serisi motorların TB (plakalı ısı eşanjörü ile) ve TE devrelerinde gereklidir. MTU tarafından onaylanan suda çözülen korozyondan koruma maddeleri, yeterli konsantrede kullanılmaları koşuluyla iyi bir korozyon koruyucu etkiye sahiptir. İlgili uygulama konsantresi aralığı, fonksiyon denetimi bölümünde belirtilmiştir. Münferit üretim serileri için onaylanan soğutma maddesi katkıları "Onaylı soğutma maddeleri" ( Sayfa 123) bölümünden öğrenilmelidir. Mevcut özel anlaşmalar geçerliliğini korumaktadır. Pirinç radyatörlerde nitrit içerikli soğutma maddesi katkılarının kullanılması yasaktır! Soğutma maddesine yönelik her başka ürün değişiminde suyla yıkama yapılmalıdır. Bir süre muhafaza edilmiş motorlarda (yeni motorlar, saha motorları, yataklanan motorlar vb.) motor soğutma maddesi doldurulmadan önce temizleme yapılmalıdır - Eğer motorlar emülsif bir korozyondan koruma maddesi kullanılarak muhafaza edilmişse. Gerekli çalışmalar "Motor soğutma maddesi devreleri için yıkama ve temizlik talimatı" ( Sayfa 160) bölümünde açıklanmıştır. TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

31 5.7 Fonksiyon denetimi Temiz su kontrolü ve soğutma maddesinin sürekli denetimi, sorunsuz bir motor işletimi için çok önemlidir. Temiz su ve soğutma maddesi kontrolü, en az yılda bir defa veya her dolum sırasında yapılmalıdır ve MTU test kiti yardımıyla gerçekleştirilebilir. Test kiti bunun için gerekli tüm cihazları, kimyasalları ve bir kullanım kılavuzunu içermektedir. Aşağıda yer alan incelemeler MTU test kiti ile gerçekleştirilebilir: Toplam sertliğin belirlenmesi ( d) ph değerinin belirlenmesi Temiz sudaki klorür oranının belirlenmesi Korozyondan koruyucu yağ konsantresinin belirlenmesi Korozyona/Donmaya karşı koruma maddesi konsantresinin belirlenmesi Suda çözülen korozyondan koruma maddesi konsantresinin belirlenmesi Temiz suyun ve soğutma maddesinin incelenmesi için MTU görevlendirilebilir. En az 0,25 litre numune gönderilmelidir üretim serisinde bir egzoz ısı eşanjörü monte edildiği ve soğutma sistemi daha hassas tepki verdiği için motorun sorunsuz çalıştırılmasına yönelik olarak soğutma sisteminin düzenli kontrol edilmesi çok önemlidir. Bu kontrol yıllık olarak veya 3000 çalışma saatinden sonra ve her soğutma maddesi dolumunda gerçekleştirilmelidir. Konsantre, ph değeri ve silisyum oranı (yalnızca Si içeren soğutma maddelerinde), MTU işletim maddesi talimatında belirtilen değerler içinde olmalıdır. Uygun konsantreler Emülsif korozyondan koruyucu yağlar min. hacim yüzdesi 1,0 2,0 Etilen glikol, korozyon ve donmaya 35 karşı koruma maddesi 1) Yakl. -25 C'ye kadar donmaya karşı koruma Propilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi 35 Yakl. -18 C'ye kadar donmaya karşı koruma BASF G Yakl. -18 C'ye kadar donmaya karşı koruma Tablo 17: maks. hacim yüzdesi 50 Yakl. -40 C'ye kadar donmaya karşı koruma 50 Yakl. -32 C'ye kadar donmaya karşı koruma 65 Yakl. -65 C'ye kadar donmaya karşı koruma 1) = Farklı kullanım durumu onaylarına, bölüm 9 ( Sayfa 123) içinde listelenen soğutma maddesi markaları açıklama alanı üzerinden ulaşılabilir. TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 31

32 Fonksiyon denetimi onaylı konsantreler, suda çözülen korozyondan koruma maddeleri İzin verilen konsantre alanı % 9-11 hacim Üretici Marka adı Refraktometre üzerindeki okuma değeri 1), 20 C'de (= Brix sayısı) MTU Friedrichshafen Yüzdesel hacim Coolant CS 100 Corrosion Inhibitor Concentrate Coolant CS 10/90 Corrosion Inhibitor Premix 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 MTU America Power Cool Plus ,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 Arteco Freecor NBI Üretici test kiti kullanılmalıdır BASF SE Glysacorr G ,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 BP Lubricants Castrol Extended Life Corrosion Inhibitor 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 CCI Corporation A 216 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 CCI Manufacturing IL Corporation A 216 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Chevron Texcool A -200 Üretici test kiti kullanılmalıdır Detroit Diesel Corporation Power Cool Plus ,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Drew Marine Drewgard XTA 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 ExxonMobil Mobil Delvac Extended Life Corrosion Inhibitor 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Ginouves York 719 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 Old World Industries Inc. Final Charge Extended Life Corrosion Inhibitor (A 216) 4,9 5,6 6,3 7,0 7,7 8,4 Valvoline Zerex G-93 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0 % 7-11 hacim % 5-6 hacim Arteco Havoline Extended Life Corrosion Inhibitor XLI [EU 32765] 2,6 3,0 3,4 3,7 4,1 4,4 Nalco Alfloc (Maxitreat) ,75 2,0 2,25 2,5 2,75 3,0 Alfloc (Maxitreat) ,75 2,0 2,25 2,5 2,75 3,0 Total WT Supra 2,6 3,0 3,4 3,7 4,1 4,4 Fleetguard Detroit Diesel Corporation DCA-4L Power Cool 3000 Penray Pencool 3000 Üretici test kiti kullanılmalıdır TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

33 İzin verilen konsantre alanı % 3-4 hacim Tablo 18: Üretici Marka adı Refraktometre üzerindeki okuma değeri 1), 20 C'de (= Brix sayısı) Detroit Diesel Corporation Yüzdesel hacim Power Cool 2000 Nalco Alfloc 2000 Nalco 2000 Nalcool 2000 Trac 102 Penray Pencool ) = Uygun bir refraktometre aracılığıyla yoğunluk tespiti Üretici test kiti kullanılmalıdır Refraktometre temiz suyla soğutma maddesi sıcaklığında kalibre edilmelidir. Soğutma maddesi sıcaklığı 20 C olmalıdır. Üretici bilgilerine dikkat edilmelidir. Fonksiyon denetimi onaylı konsantreler, etilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddeleri Yoğunluk tespiti uygun bir glikol refraktometresi ile yüzdesel hacim değeri doğrudan okunarak yapılır. Özel uygulamalar için korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi kalibrasyon tablosu TIM-ID: Refraktometre üzerindeki okuma değeri, 20 C'de (=Brix sayısı) I. Propilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi II. BASF G206 Konsantre: 26,3 24,8 % 35 hacim 26,9 25,5 % 36 hacim 27,5 26,1 % 37 hacim 28,2 26,7 % 38 hacim 28,8 27,4 % 39 hacim 29,5 28,0 % 40 hacim 30,1 28,6 % 41 hacim 30,8 29,2 % 42 hacim 31,3 29,8 % 43 hacim 31,9 30,4 % 44 hacim 32,5 30,9 % 45 hacim 33,1 31,5 % 46 hacim 33,7 32,1 % 47 hacim 34,2 32,6 % 48 hacim 34,8 33,2 % 49 hacim 35,3 33,8 % 50 hacim 34,4 % 51 hacim 34,9 % 52 hacim A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 33

34 Refraktometre üzerindeki okuma değeri, 20 C'de (=Brix sayısı) I. Propilen glikol bazlı korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi Tablo 19: II. BASF G206 Konsantre: 35,5 % 53 hacim 36,1 % 54 hacim 36,7 % 55 hacim 37,2 % 56 hacim 37,8 % 57 hacim 38,3 % 58 hacim 38,9 % 59 hacim 39,4 % 60 hacim 39,9 % 61 hacim 40,5 % 62 hacim 41,0 % 63 hacim 41,5 % 64 hacim 42,0 % 65 hacim TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

35 5.8 Soğutma maddesi için sınır değerler ph değeri, kullanılan: Emülsif korozyondan koruyucu yağ min. 7,5 maks. 9,5 Korozyon/Donma önleme maddesi min. 7,0 maks.9,0 Hafif metal içerikli motorlar için suda çözülen korozyondan koruma maddeleri min. 7,0 maks.9,0 Hafif metal içermeyen motorlar için suda çözülen korozyondan maddeleri min. 7,0 maks. 11,0 Silisyum (Si içeren soğutma maddeleri için geçerli) Tablo 20: Uyulmaması durumunda, soğutma maddesi değiştirilmelidir. Uyarı: min. 25 mg/l Bir soğutma maddesi fonksiyonuna yönelik genel değerlendirme için yukarıda belirtilen sınır değerlerinin haricinde soğutma maddesine özgü tanım verileri ve kullanılan temiz su kalitesi de dikkate alınmalıdır. TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 35

36 5.9 Soğutma maddesi konsantrelerinin depolama mukavemeti Depolama mukavemeti bilgileri, kapalı ve yalıtımlı orijinal variller için maks. 30 C depolama sıcaklığını temel alır. Soğutma maddesi konsantresi Emülsif korozyondan koruyucu yağ Korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi Sınır değer Marka adı / Açıklamalar 6 ay yakl. 3 yıl Propilen glikol içeren ürünler 3 yıl BASF G206 Suda çözülen korozyondan koruma maddesi Tablo 21: Üretici bilgileri dikkate alınmalıdır 6 ay Nalco Trac yıl Detroit Diesel Corp. Power Cool 3000 Penray Pencool yıl Arteco Freecor NBI Chevron Texcool A-200 Nalco Alfloc 2000 Nalco Nalcool 2000 Nalco Nalco 2000 Detroit Diesel Corp. Power Cool 2000 Penray Pencool yıl BASF Glysacorr G93 94 Drew Marine Drewgard XTA Ginouves York 719 MTU Friedrichshafen Coolant CS100 MTU America Power Cool Plus 6000 Nalco Alfloc (Maxitreat) 3477 Valvoline ZEREX G-93 5 yıl Arteco Havoline Extended Life Corrosion Inhibitor XLI [EU ] BP Castrol Extended Life Corrosion Inhibitor CCI Corporation A216 CCI Manufacturing IL A216 Chevron Texaco Extended Life Corrosion Inhibitor Nitrite Free [US ] Detroit Diesel Corp. Power Cool Plus 6000 ExxonMobil Mobil Delvac Extended Life Corrosion Inhibitor Fleetguard DCA-4L Old World Industries Final Charge Extended Life Corrosion Inhibitor (A216) Total WT Supra Uyarı: Korozyondan koruma nedenleri dolayısıyla çinko içeren kaplarda depolama yapılmamalıdır. Aktarmanın gerekli olması durumunda buna dikkat edilmelidir. Kaplar, sızdırmayacak şekilde kapatılmış olarak serin ve kuru bir yerde muhafaza edilmelidir. Kış aylarında antifriz kullanımına dikkat edilmelidir. Ayrıntılı bilgileri münferit soğutma maddesine ait ürün ve güvenlik bilgi formlarından edinebilirsiniz. TIM-ID: Soğutma sıvıları A001061/36T 01/2015

37 5.10 Soğutma maddesi devresindeki kaçakların tespit edilmesi için kullanılan su içerikli korozyon koruma maddesi ve korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi boya katkıları Aşağıda listelenen fosforlu renklendirme maddesi, kaçakların tespitinde su içerikli korozyon koruma maddesi ve korozyon ve donmaya karşı koruma maddesi katkısı olarak kullanılır. Üretici Ürün tanımı Malzeme numarası Chromatech Inc. Chromatech Europe B.V. Tablo 22: D11014 Chromatint Uranine Conc Bidon büyüklüğü X kg 2 yıl Depolama mukavemeti 1) 1) = Donmaya karşı korumalı depolama durumunda (> 5 C), orijinal ve hava yalıtımlı olarak kapatılmış bidon için geçerli Uygulama: Yakl. 40 g renklendirme maddesi 180 litre soğutma maddesine eklenmelidir. Bu renklendirme maddesi miktarı en üst miktardır ve aşılmamalıdır. Bu fosforlu renk (sarı renk tonunda) gün ışığında son derece iyi fark edilir. Karanlık mekanlarda 365 nm dalga uzunluğuna sahip UV ışıkları kullanılabilir. TIM-ID: A001061/36T 01/2015 Soğutma sıvıları 37

38 6 Yakıtlar 6.1 Dizel yakıtlar - Genel Kullanılan işletim maddeleri, kullanım yerinde geçerli olan talimatlara uygun olarak imha edilmelidir! Eski yağ prensip olarak yanmalı motor üzerinde imha edilmemelidir! Uygun bir dizel yakıtın seçilmesi Yakıt kalitesi, tatmin edici motor gücü ve uzun bir motor kullanım ömrü sağlanması ve ayrıca kabul edilebilir egzoz gazı değerlerine uyulması için çok önemlidir. Dizel yakıtlar dünya genelinde ( Tablo 23) uyarınca talep edilen kaliteye sahip değildir. Yakıt özellikleri çok sayıda faktöre bağlıdır - Özellikle bölgeye, bekleme süresine ve depolanma durumuna. Uygun olmayan bir yakıt genel olarak motor bileşenleri kullanım ömrünün kısalmasına ve motor hasarlarına neden olur. Yakıt kalitelerine, yakıt deposu bakımına ve filtrelemeye yönelik ayrıntılı bilgileri yazılı doküman "Yakıt, depo sistemleri ve filtreleme bilgileri" (Yayınlama numarası A060631/..) altında bulabilirsiniz. Uyulması gereken yakıt değerleri ASTM Test yöntemleri Sınır değerler Bileşimi Dizel yakıt; inorganik asit, görülebilir su, katı yabancı madde ve klor içerikli bileşim içermemelidir Toplam kirlenme (= yakıt içinde çözülmeyen bileşenler) 15 C'de yoğunluk min. D1298 maks. D4052 maks. D6217 EN mg/kg EN ISO 3675 EN ISO F'de API derecesi min. D maks. 33 0,820 g/ml 0,860 g/ml 40 C'de viskozite min. D445 EN ISO ,5 mm²/s maks. 4,5 mm²/s Tutuşma noktası (kapalı kap) min. D93 EN ISO C (SOLAS için 60 C) 1) Kaynama seyri: D86 EN ISO 3405 Kaynama noktası C 250 C'de hacimsel oran maks. % 65 hacim 350 C'de hacimsel oran min. % 85 hacim Kalan ve kayıp maks. % 3 hacim Yağ asiti metil ester oranı (FAME) ("Biyodizel") Su içeriği: (mutlak, serbest su değil) maks. EN dahili MTU yöntemi % 7,0 hacim maks. D6304 EN ISO mg/kg TIM-ID: Yakıtlar A001061/36T 01/2015

39 %10 distilasyon kalıntısında karbon kalıntısı ASTM Test yöntemleri Sınır değerler maks. D189 EN ISO % 0,30 ağırlık Oksitlenmiş kül: D482 EN ISO 6245 Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi ve DOC/SCR sistemi bulunmayan motorlar Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi bulunan motorlar Kükürt oranı: Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi bulunmayan motorlar Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi bulunan motorlar maks. maks. maks. maks. D5453, D2622 EN ISO 20846, EN ISO Setan sayısı min. D613 EN ISO 5165, EN ISO Setan indeksi min. D976 EN ISO Bakır üzerinde korozyon etkisi 50 C'de 3 saat Oksidasyon mukavemeti (Rancimat) Korozyon derecesi maks. % 0,01 ağırlık (100mg/kg) % 0,001 ağırlık (10mg/kg) % 0,5 ağırlık (5000mg/kg) % 0,0015 ağırlık (15mg/kg) 45 D130 EN ISO a min. EN saat Oksidasyon mukavemeti maks. D2274 EN ISO g/m³ 60 C'de yağlama kabiliyeti (HFRR değeri) maks. D6079 EN ISO µm Filtrelenebilirlik sınır değeri (CFPP) D6371 DIN EN 116 bkz. not Sislenim noktası D2500 DIN EN bkz. Açıklama 3) Nötralizasyon sayısı maks. D974 0,2 mgkoh/g TIM-ID: Tablo 23: 1) Marine uygulamalarında min. tutuşma noktası 60 C (Solas = Safety of life at sea - Denizde can güvenliği). Filtrelenebilirlik sınır değeri veya Cold Filter Plugging Point (CFPP) değeri, bir test filtresinin tanımlı koşullar altında parafin nedeniyle tıkanmasını ifade eder. DIN EN 590'a uygun dizel yakıtlarda bu tanım büyüklüğü ile iklimsel gereksinimler (örneğin yazlık veya kışlık dizel yakıt) açıklanır. 3) Sislenim noktası, parafin ayrımı nedeniyle test camında ilk bulanıklığın görüldüğü sıcaklık değeridir. Bu değer ortam sıcaklığından yüksek olamaz. Yakıtın, mevcut coğrafi ve diğer yerel koşullar altında beklenilen en düşük sıcaklıklarda, motorun usulüne uygun çalışmasını sağlamasından yakıt tedarikçisi sorumludur. Sorumlu personel her zaman ilgili iklimsel gereksinimlere uygun yakıtın kullanılmasını sağlamalıdır. Açıklama: 1 ağırlık yüzdesi = mg/kg = ppm A001061/36T 01/2015 Yakıtlar 39

40 Uyarı: Güvenli ve verimli bir motor işletimi için onaylı tüm yakıt kalitelerinde ( Tablo 23) içinde belirtilen su ve toplam kirlenme (en geç şekil 4 nokta 6 üzerinde gösterilen arayüze uygun olacak şekilde) sınır değerlerine uyulmalıdır. ( Tablo 23) içinde belirtilen sınır değerlerine ilave olarak ISO 4406 uyarınca yakıt içindeki partikül dağılımına da uyulmalıdır: Partikül dağılımı Test yöntemi Sınır değerler Motor önündeki son depo ile ön filtre arasında yakıta yönelik partikül dağılımı (bkz. şekil 4 nokta 5) Tablo 24: D7619 ASTM Common Rail Konvansiyonel püskürtme ISO 4406 uyarınca partikül sayısı kodlaması Maks. ISO kodu 18/17/14-4/6/14 µm partikül büyüklüğü için Maks. ISO kodu 21/20/17-4/6/14 µm partikül büyüklüğü için ( Tablo 24) içinde belirtilen sınır değerlere, motor önündeki son depo ile ön filtre (gerekirse su separatörlü) arasındaki besleme hattında da uyulmalıdır. Bu durum ön filtre bulunmayan sistemlerde, son depo ile MTU teslimat kapsamı arasındaki besleme hattı için geçerlidir. Yakıt kalitesi analizi için işletim sırasındaki numune alımına yönelik bir arabirim (numune alım vanası) öngörülmelidir. Erişilebilir bir besleme hattı bulunmayan sistemlerde numune alımı, MTU teslimat kapsamı önündeki son depodan yapılır. TIM-ID: Yakıtlar A001061/36T 01/2015

41 Şekil 4: 1 Yakıt deposu 2 Yakıt kontrol sistemi (opsiyonel) 3 Motor önündeki son depo 4 Depo havalandırma filtresi 5 Numune alımı 6 Yakıt özelliği arabirimi 7 Su separatörlü yakıt ön filtresi (opsiyonel) 8 Yakıt alçak basınç pompası 9 Ara filtre (opsiyonel) 10 Ana filtre 11 Enjeksiyon sistemi 12 Motor filtresi 13 Motor kapsamı Uyarı: Partikül dağılımı kötü ise, yakıt sistemine ilave/optimize edilmiş filtre kademeleri entegre edilmelidir, bu sayede yakıt filtrelerinin ve enjeksiyon sistemi bileşenlerinin ürün ömrü öngörülen kullanım süresi ile eşitlenebilir. Arabirimde belirtilen sınır değerler için MTU onaylı ön filtrelerin kullanılması durumunda yeterli bir filtreleme garanti edilir. ( Tablo 23) ve ( Tablo 24) ve bölüm 6.2 ( Sayfa 43) uyarınca MTU onaylı olmayan yakıt kalitelerinin kullanımından kaynaklanan motor veya ön filtre hasarları ve olumsuzlukları, MTU-Friedrichshafen GmbH garanti kapsamına giren eksiklikler olarak kabul edilmez. TIM-ID: Üretim serisi ilişkili enjeksiyon / ve egzoz emisyonu yeniden işleme sistemleri Üretim serisi Dizel common rail enjeksiyon sistemi (Common Rail) Konvansiyonel enjeksiyon sistemleri S 60 evet hayır Egzoz emisyonu yeniden işleme sistemi 099 evet hayır hayır 183 evet hayır hayır 396 C&I, Genset, Marine, Rail, U-Boot evet hayır hayır Egzoz gazı geri beslemesi A001061/36T 01/2015 Yakıtlar 41