Hizmetlerin Serbest Dolaşımı ve Yabancı Mühendis ve Mimarlar

Transkript

1 Kamusal Alanlar tmmob 2002/2004 Bu Dönem içinde de, piyasanın sınırsız egemenliğini sağlamaya yönelik düzenlemeler gündemde yerini aldı. Kamusal alanlar bir çok yönüyle ele alınabilecek bir kavramdır. Demokrasinin temel ilkelerine, özgürlüklerin varlığına kadar uzanan bu kavramla ilgili olarak, Çalışma Programımızda... kamusal alanın toplumun tüm kesimlerinin ortak çıkarları doğrultusunda düzenlenmesi ve korunması gereken ortak yaşam alanı olma özelliğini ön plana çıkarmaktadır saptaması yapılmıştır. Ayrıntıları Raporumuzun ilgili bölümlerinde yer alan çalışmalarımızla, kamusal alanın daraltılmasına karşı çıktık. Yapı denetimi, gıdaların denetimi, iş güvenliği, vb. gibi konuların yanı sıra, Rekabet Kurulunun TMMOB ve Odaların asgari ücret belirleme yetkilerini ortadan kaldırmaya yönelik karar da bu alandaki çalışmalar arasında yer aldı. Ama, bu başlığın temel gündem maddesini Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı ve buna bağlı olarak hazırlanan diğer taslaklar oluşturdu Hizmetlerin Serbest Dolaşımı ve Yabancı Mühendis ve Mimarlar TMMOB 37. Dönem Çalışma Programında Hizmetlerin Serbest Dolaşımı, Yabancı Mühendisler ve Mimarlar ve AB İle İlişkiler başlıkları altında ifade edilen konular meslek alanalarımıza dair önemli gelişmelerin yaşandığı izleme ve müdahil olma alanlarından birisi olmuştur. Çalışma programımızda Türkiye nin AB ne entegrasyon sürecinde mühendislik-mimarlık alanında yaşanan sorunların başında hizmet ticaretinin serbestleştirilmesi gelmektedir. biçiminde tespiti yapılan soruna ilişkin bu dönem yaşanan gelişmelerle, hizmetlerin serbest dolaşımı müzakerelerinde ülkemiz mühendislik ve mimarlık alanlarına ilişkin geçici üyelik kısıtı dışında hiçbir kısıt getirmemiştir. Taahhüt listesi ile Madde II muafiyetleri listesi DTÖ ne sunuldu. Hazine Müşteşarlığı tarafından 14 Ağustos 2003 tarihinde Birliğimize gönderilen yazıda, ülkemiz başlangıç teklifini içeren taahhüt listesi ile Madde II muafiyetleri listesi ilave değişiklikler yapılarak yeniden hazırlandığı ve 05 Ağustos 2003 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü ne bildirildiği belirtildi. Başlangıç teklifinin önyazısında Hazine Müşteşarlığı, ülkemizin hizmet sektörlerine ilişkin başlangıç teklifi; yatay taahhütler, hukuk hizmetleri, bilgisayar ve ilgili hizmetler, madenciliğe ilişkin hizmetler, telekomünikasyon hizmetleri, müteahhitlik ve ilgili mühendislik hizmetleri, eğitim hizmetleri, mali hizmetler (bankacılık, sigortacılık ve sermaye piyasaları), turizm ve seyahat ile ilgili hizmetler, deniz taşımacılığı hizmetleri ve hava taşımacılığı hizmetlerinde yapılan değişiklikleri içerdiğini belirtmişti. 158

2 37. dönem çalışma raporu Birliğimiz nezdinde listeler üzerinde yapılan ilk incelemelerde, genel olarak mühendislik ve mimarlık alanlarının müzakerelerin başlangıcından bu yana iktidarlar tarafından sürdürülen.hiç bir koşul ve kısıt koymadan diğer ülkelere açılması yaklaşımının sürdürüldüğü görülmüştür. Bu çerçevede öne sürülen tek koşul bu alanda etkinlikte bulunacak mühendis ve mimarların ilgili Odalarýmýza geçici üye olmasýdýr. GATS süreci, ülkemizin ve mühendis-mimarların aleyhine işlemiştir.. Hem pazara giriş, hem de milli muamele açısından, ülkemiz Taahhüt Listesi nde bir kısıtlama bulunmamaktadır. Bu konuyla ilgili olarak TMMOB nin yapmış olduğu çeşitli girişimlere rağmen, Hazine Müsteşarlığı GATS ile ilgili taahhütlerini bildirmiş ve o taahhütlerde Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin bütün görüşleri bir tarafa bırakılarak, mühendislik-mimarlık alanlarında hiçbir çekince konulmamıştır. Bu haliyle, yabancıların Birliğimize bağlı Odalara geçici üyeliği koşulu dışında bir engel kalmamıştır. Mühendislik ve mimarlık alanlarında bütün Avrupa ülkelerinin, bütün gelişmiş ülkelerin ve çok sayıda gelişmekte olan ülkenin reddettiği önlemler ve taahhütler, IMF nin bir bürosu gibi çalışan Hazine Müsteşarlığı tarafından akıl almaz bir noktaya getirilmiştir. Dünyanın hiçbir ülkesi, mühendislik ve mimarlık hizmetlerinde sınır ötesi ticareti yani hizmetin ülke dýþýnda gerçekleþtirilmesini kabul etmezken, Türkiye Cumhuriyeti Devleti bunu kabul etmekte bir sakınca görmemiştir. Ülke kalkınması için, bu ülkenin mühendislerine, mimarlarına ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacın karşılığı da bu mühendis ve mimar kitlesini kendi mesleki alanlarındaki etkinliklerini arttıracak önlemleri almaktan geçmektedir. Hemen hemen bütün ülkeler, mühendislik-mimarlık hizmetlerinde kişilerin serbest dolaşımını bir hayli sınırlandırırken, Türkiye bunu da açık bir taahhüt olarak kabul etmekte hiçbir sakınca görmemiştir. Bununla paralel olarak geçen dönem Parlamentoya sunulan ve yabancıların çalışma izinlerini düzenleyen yasa tasarısı, küreselleşme politikalarının bir yansıması olarak Hazinenin TMMOB nin bu alandaki yetkilerini ortadan kaldırma girişimlerine karşın, çalışmalar sonunda Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu nun yabancı mühendis ve mimarlarla ilgili iki maddesindeki değişiklikler haklarımızda önemli bir kayıba yol açmamıştır. TBMM Komisyonununda Avrupa Birliği Genel Sekreterliğinden katılan uzmanlar, yabancıların Türkiye de çalışma izinlerini düzenleyen yasa tasarısıyla ilgili düzenlemeler Avrupa Birliği mevzuatına aykırıdır demek zorunda kalmıştır. Oysa getirilen yasa, Avrupa Birliğine uyum için getirilmektedir. 159

3 tmmob 2002/2004 *4817 Sayılı Yabancıların Çalışma İznileri Hakkında Kanunun tarihinde yürülüğe girmesinden sonra 2004 yılı içersindetmmob tarafından 15 yabancı uyruklunun diploma denklik belgesi olmaması nedeniyle başvurularının değerlendirmeye alınmadığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na bildirilmiş, ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Tarafından Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı unvanı ile istihdam olunamazlar, imzayla sanat icra edemez, bu unvanlarını kullanarak rey veremez ve imza da koyamaz şerhi konularak izin verilen 30 kişinin izin belgeleri Birliğimize iletilmiştir. 160

4 37. dönem çalışma raporu 161

5 tmmob 2002/2004 Mesleki Yeterliliklerin Düzenlenmesi ve Tanınması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı Bu alanda yürütülen bir diğer çalışma ise, AB Genel Sekreterliği tarafından hazırlık çalışmaları yürütülen Mesleki Yeterliliklerin Düzenlenmesi ve Tanınması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı olmuştur. Taslak çalışmalarına Birliğimiz de katılmış, çalışma sürecinde ilk aşama tamamlanmıştır. Kanun Tasarısı Taslağı nda temel olarak öncelikle Avrupa Birliği ne girilmesi durumunda, üye ülkelerdeki serbest dolaşıma giren meslek mensuplarının mesleğini icra edebilmesi için gereken eğitim ve iş deneyimi koşulları belirlenmekte, bu konudaki ülkelerin kendi koşullarına göre belirlediği istisnalar liste şeklinde sıralanmaktadır. Ayrıca, bu taslakta belirtilen genel hükümler tüm meslekler için ulusal mevzuat kabul edilmektedir. İlgili AB Direktifinde olduğu gibi yedi meslek, tıp doktorluğu, hemşirelik, diş doktorları, veteriner cerrahlık, ebelik, eczacılık ve mimarlık meslekleri özel bölümlerde doğrudan düzenlemektedir. Yani tanınma koşulları dışında kalan eğitim programları ve süreleri doğrudan düzenlenmiş meslekler için taslağın yasalaşması ile birlikte yürürlüğe girecektir. Kanun Tasarısı Taslağı, 24 Temmuz 2003 tarih ve mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayınlanmış olan Avrupa Birliği Müktesabıtının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı nın Üyelik Yükümlülüklerini Üstlenebilme Yeteneği ana başlığı altındaki Kişilerin Serbest Dolaşımı bölümünde, mesleki niteliklerin karşılıklı tanınması öncelik taşıması nedeniyle Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Parlementosu ve Konseyi ne sunulan 12 Mart 2002 tarihli direktif temel alınarak hazırlanmıştır. Taslak Odalarımıza gönderilerek Birlik görüşünün oluşturulması için Odalarımızdan görüş istenmiştir. Odalarımıza gönderilen yazıda aşağıdaki özellikle üç önemli konuya dikkat çekilerek değerlendirmelerine başvurulmuştur. 1- Taslağın 7 mesleği düzenleyen özel bölümleri dışındaki genel hükümleri Birliğimizin kapsadığı tüm meslek disiplinleri için uygulamayı belirleyecek ve bu Taslak uyum yasası statüsünde olduğundan Taslak ile çelişen diğer Yasalardaki tüm hükümler geçersiz sayılacaktır. 2- Taslağın 15. maddesinde belirtilen Avrupa düzeyinde kurulan ortak platform ların işlevine ilişkin hükümler konusunda Meslek Birliklerinin görüşü belirleyici bir nitelik taşıyacaktır. 3- Taslakta belirtilen yetkili kurum ve irtibat noktalarının belirlenmesi konusundaki görüşlerin belirtilmesine ihitiyaç duyulmuştur. Kanun Tasarısı Taslağı ile ilgili çalışmalar sürmektedir. Bu taslak yasalaşana kadar takip edilerek, Birlik görüşleri çerçevesinde yönlendirmelerin yapılması gelecek dönemin bu alandaki öncelikli konularından birisidir. 162

6 37. dönem çalışma raporu GATS Hakkında Yayın ve Web Sitesi Dönem içersinde GATS ile ilgili TMMOB etkinlikleri GATS Nedir? kitabında toplanarak yayına dönüştürüldü. Konuyu ele alan panellerden ilki TMMOB Mühendislik Mimarlık Haftası Etkinlikleri çerçevesinde 19 Ekim 2001 tarihinde Ankara da düzenlenmişti. Ikinci panel ise 11 Temmuz 2002 tarihinde TMMOB Ankara İl Koordinasyon Kurulumuz tarafından sevgili Başkanımız Teoman ÖZTÜRK ün aramızdan ayrılmasının 7. yılı anma etkinlikleri çerçevesinde gerçekleşmişti. Ayrıca, GATS hakkındaki belgelerin bir araya getirilmesi ve kamu oyuyla paylaşılması amacıyla http: // adlı bilgilendirme ve iletişim web sitesi açıldı. GATS a İlişkin Soru Önergeleri GATS ile ilgili yürüttüğümüz çalışmalar çerçevesinde, CHP Adana Milletvekili Prof. Dr. Nevin Gaye Erbatur tarafından Başbakan Recep Tayip Erdoğan a bir Soru Önergesi verildi. Soru önergesi, Ocak 2000 tarihînde başlatılan müzakere turu kapsamında ülkemizin başlangıç teklifini içeren taahhüt listesi ile Madde II muafiyetleri listesinin Dünya Ticaret Örgütüne bildirilmesinin hemen öncesinde, 28 Temmuz 2003 tarihinde cevaplandı. Önergede; Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) kapsamında yapılan GATS II. Tur müzakereleri (genişletme müzakereleri) kapsamında ülkemiz, revize taahhüt ve derogasyon listelerini Dünya Ticaret Örgütüne sunmuş mudur? Bu listeler yoluyla getirilen önemli düzenlemeler nelerdir? GATS II. Tur müzakereleri çerçevesinde sürdürülen ikili resmi görüşmeler sırasında eğitim, sağlık, ulaşım, enerji, çevre hizmetleri, mimarlık ve mühendislik hizmetleri ticareti konusunda hangi ülkeler talepte bulunmuş ve hangi ülkelerden talebimiz olmuştur? Söz konusu taleplerimizin ne kadarı kabul görmüş ve ülke olarak ne oranda ticari hedeflere ulaşılabilmiştir? Bu kapsamda, Mimarlık Hizmetleri, Mühendislik Hizmetleri, Müteahhitlik ve İlgili Mühendislik Hizmetleri, Bilgisayar Hizmetleri, Çevre Hizmetleri, Kentsel Planlama ve Peyzaj Hizmetleri, Test ve Analiz Hizmetleri nin hizmet sunumuna açılması ülkemizden talep edilmiş midir? Bu çerçevede yapılan veya yapılacak revizyonlar nelerdir? Yabancı Sermaye Kanunu doğrultusunda, taahhüt üstlenilen; (açık) sektörlerimizde ne tür bir revizyon öngörülmektedir? Anılan kanunla yabancı için tanınan serbestilerin, Türk sermayedar aleyhine haksız rekabet yaratması nasıl önlenebilecektir? Bu durumun tespit ve disipline edilmesi için, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca ne tür bir çalışma yapılmaktadır? Ayrıca, bu durumun oluşmaması için ne tür araç ve strateji geliştirilmektedir? Ulusal Düzenlemeler Alt Çalışma Grubu çalışmaları kim tarafından yürü- 163

7 tmmob 2002/2004 tülmekte ve takip edilmektedir? Söz konusu alt çalışma grubunun çalışma takvimi nedir? Çalışma Grubunun çalışmaları sonucunda kabul edilecek belgeler île ülkemiz ne tür yaptırımlarla karşılaşacaktır? Taahhüt listelerinin hazırlama sürecinde ilgîli tüm kamu kurum ve kuruluşları ve meslek örgütleri bilgilendirilerek onların görüşleri alınmış mıdır? sorularının yanıtı istenmişti. Başbakqnlık tarafından verilen yanıtta Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) nın XIX. Maddesi uyarınca, uluslararası hizmet ticaretindeki liberalizasyon ve şeffaflık düzeyinin artırılması amacıyla, Ocak 2000 tarihînde başlatılan müzakere turu kapsamında ülkemizin başlangıç teklifini içeren taahhüt listesi ile Madde II muafiyetleri listesi henüz sunulmadığı, Temmuz ayı sonuna kadar DTÖ Yazmanlığına sunulması öngörüldüğü belirtilerek mühendislik mimarlık ve şehir planlama alanlarına dair ise "Mimarlık ve mühendislik hizmetlerinde ülkemiz tarafından; Pakistan, Tunus, Mısır, Tayvan, Çin Halk Cumhuriyeti, İsviçre, Ürdün ve Malezya dan talepte bulunulmuştur. Söz konusu sektöre ilişkin olarak ise ülkemizden; Tunus (entegre mühendislik hizmetleri, şehir planlaması ve peyzaj mimarisi hizmetleri), Ürdün (mühendislik ve mimarlık hizmetleri, şehir planlaması ve peyzaj mimarisi hizmetleri), Kanada (entegre mühendislik hizmetleri), Malezya (mühendislik ve mimarlık hizmetleri), Mısır (entegre mühendislik hizmetleri, şehir planlaması ve peyzaj mimarisi hizmetleri), İsviçre (mühendislik ve mimarlık hizmetleri, entegre mühendislik hizmetleri, şehir planlaması ve peyzaj mimarisi hizmetleri), Japonya (entegre mühendislik hizmetleri, şehir planlaması ve peyzaj mimarisi hizmetleri), Norveç (entegre mühendislik hizmetleri), ABD (mühendislik ve mimarlık hizmetleri) talepte bulunmuşlardır." denilmiştir. Emek Platformu Tarafından Hükümete Sorulan Sorular 13 Mart 2003 tarihinde Emek Platformu adına hazırlanan metin, Platform- Dönem sözcüsü KESK Genel Başkanı Sami Evren tarafından 18 soruluk bir metin sunularak bu sürece ilişkin Platformun sorgulamaları hükümete iletildi. Bu soruların tam metni Çalışma Raporunun Eki olarak dağıtılan Basın Açıklamaları kitabınnda yer almaktadır., 164