BETON TEKNOLOJİSİ-III

Transkript

1 BETON TEKNOLOJİSİ-III Doç. Dr. Halit YAZICI DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İN AAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YAPI MALZEMESİ ANABİLİM DALI

2 OLUMSUZ İKLİM KO ULLARINDA BETON DÖKÜMÜ

3 SICAK HAVADA BETON DÖKÜMÜ EN OLUMSUZ ĐKLĐM KOŞULLARI: YÜKSEK SICAKLIK } DÜŞÜK RUTUBET RÜZGARLI HAVA ÇÖL ĐKLĐMĐ SICAKLIK PRĐZ Z HIZLANDIRIR. (NORMAL ŞARTLARDA PRĐZ BAŞLANGICI 1 SAAT) BETON TÜM TABAKALARI YERLEŞTĐRĐLĐP, PERDAHLANINCAYA KADAR PLASTĐK KONUMDA KALMALIDIR. (SOĞUK DERZ OLUŞTURULMAMALIDIR.)

4 Su içeriği, kg/m Sıcaklık, C Beton sıcaklığının betonun karışım suyu ihtiyacına etkisi 4

5 ÇÖKME KAYBI Beton kıvamında, normal hava sıcaklıklarına göre daha hızlı bir azalma olmaktadır. Betonun kıvamındaki bu kayıp çökme kaybı olarak ifade edilir. Yüksek hava sıcaklıklarının yanı sıra, düşük bağıl nem, hızlı esen rüzgarlar, mikserin gereğinden uzun süre veya yüksek devirde çalışması gibi suyun buharlaşmasını kolaylaştıran iç ve dış etmenler çökme kaybının artmasına neden olurlar 5

6 Çimentonun hidratasyonu hava sıcaklığının artması ile artmaktadır. Bunun sonucu olarak priz süresi önemli ölçüde kısalmaktadır 6

7 SICAK HAVADA BETON DÖKÜMÜ EN UYGUN SICAKLIK NORMAL BETONDA C BARAJ vb KÜTLE K BETONLARINDA 5-10 C SICAKLIK > 32 C ĐSE ÖNLEM ALINMALIDIR.

8 ÖNLEM ALINMAZSA DÜŞÜK DAYANIM ĐLK GÜNLERDE YÜKSEK, ANCAK ĐLERĐ YAŞLAR-DA DAYANIMLARDAÖNEMLĐ DÜŞMELER DENEY SONUÇLARI 120 DAYANIM (%) C 32 C 40 C GÜN f c (32) 0.90 f c(23) f c (40) 0.75 f c(23) TAZE BETON ÇATLAKLARI ÖZELLĐKLE DÖŞEME, SAHA BETONLARINDA (GENĐŞ YÜZEY) ÖNCE KILCAL ARDINDAN GENĐŞLEYEN BÜYÜK VE DERĐN ÇATLAKLAR 8

9 SICAK HAVADA BETON DÖKÜMÜ ALINACAK ÖNLEMLER: MALZEMEYĐ SOĞUTMALI SUYU SOĞUTMALI SOĞUK SU KULLANILABĐLĐR KARIŞIM SUYUNUN %80 Đ BUZ OLARAK KULLANILABĐLĐR AGREGAYI SOĞUTMALI GÖLGEDE SAKLANMALI HĐDRATASYON ISISI DÜŞÜK ÇĐMENTO KULLANMALI BETON DÖKÜM SAATLERĐNĐ DEĞĐŞTĐRMELĐ KULLANILAN ARAÇ GEREÇLERĐ BEYAZA BOYAMALI KALIPLARI, ÇELĐK DONATIYI, ZEMĐNĐ SOĞUK SU ĐLE SPREY ŞEKLĐNDE GÖLLENMEDEN ISLATMALI BETON DÖKÜMÜNÜ HIZLI YAPMALI TRANSMĐKSERLERDE GEREKSĐZ FAZLA KARIŞTIRMA YAPMAMALI PRĐZ GECĐKTĐRĐCĐ (RETARDER) KULLANILMALI YERLEŞTĐRĐLEN TAZE BETONDA HIZLI BUHARLAŞMA ÖNLENMELĐ

10 ÖNLEMLER ÜRETĐCĐ (DÖKÜM) TÜKETĐCĐ (KÜR) ÜRETĐCĐ ÖNLEMLERĐ I- MALZEMEYĐ SOĞUTMAK a) KARMA SUYU BEYAZA BOYANMIŞ TANKLAR TOPRAĞA GÖMÜLÜ SU HATLARI GÜNEŞ IŞINLARININ DĐREKT ETKĐSĐNDEN UZAK TUTMAK BUZ EKLEMEK (AGREGA BOYUTLARINDA) - MAX %80! KARIŞIM SUYU HESABI! - KARIŞTIRMA SÜRESĐNĐ UZATMAK! BUZUN 80 kcal/g EK ERĐME ENERJĐSĐNDEN YARARLANMAK SUYU SOĞUTMAK ÖNLEMLERĐN BĐR KAÇINI BĐR ARADA UYGULAMAK 10

11 Hazır beton su soğutma (chiller) tesisi (Batı Beton-İzmir) 11

12 b) ÇĐMENTO TĐPĐ- DÜŞÜK HĐDRATASYON ISILI - KATKILI, TRASLI, CURUFLU, UÇUCU KÜLLÜ ÇĐMENTO SICAKLIĞI (TAZE ÇĐMENTO SICAKLIĞI MAX 75 o C TS 1248) GEREKSĐZ YÜKSEK DOZAJDAN KAÇINILMALI c) AGREGA MALZEME STOK SAHALARININ GÖLGEDE TUTULMASI (KAPALI STOK SAHALARI, BRANDA ĐLE ÖRTME) MALZEMELERĐN SĐS ŞEKLĐNDE SPREY SULANMASI (KURU HAVALAR ĐÇĐN ĐDEAL) ĐRĐ AGREGAYI SOĞUK SU SĐRKÜLASYONU ĐLE ISLATMAK (EVAPARATÖRDE + 4 o C YE SOĞUTULAN SU, TECRĐTLĐ SOĞUK SU HAVUZUNDA TOPLANIR, POMPA ĐLE ÇAKIL SĐLOLARININ (2 ADET) ALTINDAN BASILIR, TAŞAN SU SĐRKÜLE EDĐLEREK YENĐDEN EVAPARATÖRE DÖNER! ATATÜRK BARAJ ĐNŞ.) 12

13 II- ARAÇ, GEREÇLERĐN SOĞUTULMASI ÜRETĐM ARAÇLARI BEYAZA BOYANMALI ÜRETĐM ARAÇLARI ÜRETĐMDEN ÖNCE ISLATILMALI III- BETON DÖKÜMÜNÜ HIZLI YAPMAK (GEÇĐKMELER ĐŞLENEBĐLĐRLĐĞĐ AZALTIR, PRĐZ BAŞLAR HĐDRATASYON SICAKLIĞI ARTAR!) TRANSMĐKSERLER BEKLEMEMELĐ (MAX 45 DAKĐKA) TRANSMĐKSERLER BEKLERKEN GEREKSĐZ KARIŞTIRMA YAPMAMALI! BETON HIZLI DÖKÜLÜP, SIKIŞTIRILMALI TAZE BETON YÜZEYĐ HIZLA ĐŞLENMELĐ (DERZ KESĐMĐĐYĐ PLANLANLANMALI) ĐŞLENEBĐLĐRLĐK AZALMASI HALĐNDE, FAZLA SU EKLEMEK ÇOK ZARARLI! 13

14 IV- PRĐZ GECĐKTĐRĐCĐ (RETARDER) KULLANIMI Ca ++ ĐYONLARI ÜZERĐNE ÇÖKELĐP, C 3 S ve C 3 A NIN SU ĐÇĐNDE ÇÖZÜLMELERĐNĐ KISITLAR ve Ca(OH) 2 NĐN Ca ++ ĐYONLARI ÜZERĐNDE GEÇĐRĐMSĐZ TABAKA OLUŞTURUR. ÇOĞUNLUĞU LĐNYOSÜLFONAT ESASLI V- AŞIRI AKIŞKAN KIVAMDAN KAÇINMAK VI- BETON DÖKÜM SAATLERĐNĐ AYARLAMAK (GEREKĐRSE GECE DÖKÜMÜ ÇOK YARARLI) VII- HAVA, BETON SICAKLIĞI, SLUMP, BAĞIL NEM SÜREKLĐ ÖLÇÜLMELĐ 14

15 TÜKETĐCĐ ÖNLEMLERĐ I- BETON DÖKÜM SAHASININ SOĞUTULMASI KALIPLAR (TERCĐHAN AHŞAP), ÇELĐK DONATI, ZEMĐN, ASMOLEN DÖŞEME, DÖKÜMDEN ÖNCE SOĞUK SU ĐLE ISLATILMALI! (SĐS, SPREY ŞEKLĐN-DE) GÖLLENME YOK! II- BETONUN HIZLI YERLEŞĐMĐNĐ, SIKIŞTIRILMASINI ve ĐŞLENMESĐNĐ TEMĐN EDECEK ŞEKĐLDE PLANLAMA YAPMAK ĐŞ GÜCÜ ARAÇ, GEREÇ ĐŞ DERZĐ DÖKÜM SAATLERĐ ĐLK MASTARLAMA HEMEN, ĐNSAN ĐZĐ 1-2 mm DERĐNLĐK ĐKĐNCĐ MASTARLAMA 15

16 III- RÖTRE DONATISI KULLANMAK (SAHA BETONLARINDA) ÇELİK LİF IV- BETONUN KÜRÜ (DEĞĐŞĐK FAKTÖRLER!) BETON SÜREKLĐ ISLAK TUTULMALI (EN AZ BĐR HAFTA) GÖLLEME, SPREY, SĐS - SULAMA SUYU SÜLFAT, ASĐT, TUZ VB. ZARARLI MADDE ĐÇERMEYECEK SUYUN HIZLI BUHARLAŞMASI VE GÜNEŞĐN, RÜZGARIN DĐREKT ETKĐSĐ ENGELLENECEK (PLASTĐK ÖRTÜ, ISLAK ÇUVAL, SUYA DOYGUN TALAŞ, ISLAK KUM VB.) CURING COMPOUND (PARAFĐN ESASLI) - BETON YÜZEYĐNDEKĐ PARLAKLIK KAYBOLUNCA UYGULANMALI 16

17 SOĞUK HAVADA BETON DÖKÜMÜ 17

18 DONMA TAZE BETON HĐDRATASYONUN YAVAŞLAMASI veya TAMAMEN DURMASI (<-12 C) BUZUN GENLEŞME BETONUN HACMĐNDE ARTIŞ BUZUN ÇÖZÜLMESĐYLE HĐDRATASYONUN YENĐDEN BAŞLAMASI SERTLEŞMĐŞ BETON BOŞLUK SUYUNUN DONMASI %9 GENLEŞME PARAZĐT GERĐLMELER ÇATLAK ÇOK BOŞLUKLU YAPI, MEKANĐK ÖZELLĐKLERDE ve DAYANIKLILIKTA DÜŞME BETONUN YENĐDEN KARIŞTIRILMASI ve SIKIŞTIRILMASI ŞART!! TEKRAR SAYISI ARTTIKÇA PARÇALANMA-HASAR 18

19 SOĞUK HAVADA BETON DÖKÜMÜ SICAKLIK < 5 C 5 ĐSE ÖNLEM ALINMALIDIR. TAZE BETONUN DON ETKĐSĐNDEN HĐDRATASYON ĐŞLEMĐ BOYUNCA KARIŞIM SUYUNUN UZAKLAŞMASINA ve YAKLAŞIK Mpa DAYANIMA ULAŞMASINA kadar KORUNMASI GEREKĐR!

20 SOĞUK HAVADA BETON DÖKÜMÜ ALINACAK ÖNLEMLER: ÜRETİCİNİN ALACAĞI ÖNLEMLER TÜKETİCİNİN ALACAĞI ÖNLEMLER - DÖKÜM SAATİNİ GÜNÜN DAHA SICAK SAATLERİNE KAYDIRMAK - ERKEN DAYANIM KAZANAN BETON ÜRETMEK a) HİDRATASYON ISISI YÜKSEK ÇİMENTO KULLANMAK (EYÇ52.5, PÇ52.5, PÇ42.5) b) DAHA YÜKSEK ÇİMENTO DOZAJI, DAHA DÜ ÜK S/Ç ORANI C) KATKI KULLANMAK (ANTİFİRİZ, PRİZ HIZLANDIRICI) SUYUN ve TAZE BETONUN DONMA SICAKLIĞINI DÜ ÜRMEK, HİDRATASYONU HIZLANDIRMAK CaCl 2 ESASLI İSE MAX %1 d) YÜKSEK KÜR SICAKLIKLARI (BUHAR KÜRÜ) e) BİRKAÇ YÖNTEMİ BİR ARADA KULLANMAK

21 SOĞUK HAVADA BETON DÖKÜMÜ ALINACAK ÖNLEMLER: - PREFABRİKASYONA YÖNELMEK - KALIP ALMA SÜRESİNİ UZATMAK - MALZEMELERİ (SU VE KUM) ISITMAK - KALIPLARI ISITMAK - TAZE BETONU YALITIM MALZEMELERİİLE ÖRTMEK - HAVALI BETON ÜRETMEK

22 Yapı içerisinde sıcaklığın korunması için yapının etrafının çevrilmesi 22

23 SOĞUK HAVADA BETON DÖKÜMÜ - HAVALI BETON ÜRETMEK HAVA SÜRÜKLEYİCİ KATKI MADDELERİ (SODYUM ABİETAT, LİNYO SÜLFONAT, HAYVANSAL-BİTKİSEL YAĞLAR, SENTETİK DETERJANLAR) HAVA KABARCIKLARI µ ÇAP 1 M 3 BETONDA ~ HACMİN YAKLA IK %2-9

24 SERTLE Mİ BETON ÖZELLİKLERİ

25 SERTLE Mİ BETON BETONUN ÖZELLĐKLERĐNDEN EN ÖNEMLĐSĐ BASINÇ DAYANIMI BETONUN MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐNĐN EN YÜKSEK Y DEĞER ERĐDĐR. R. TÜM M OLUMLU ÖZELLĐKLERE PARALELLĐK K GÖSTERG STERĐR. R. BETONUN SINIFINI BELĐRLER.

26 BETONUN ÖZELLİKLERİ BETON SINIFI KARAKTERĐSTĐK BASINÇ DAYANIMI, fck Mpa EŞDEĞER KÜP (150mm) BASINÇ DAYANIMI Mpa KARAKTERĐSTĐK EKSENEL ÇEKME DAYANIM, fctk (Mpa) Ec (28 GÜNLÜK) Mpa C C C C C C C C C

27 BETON SINIFI GÖSTERİMİ TS 500 C30 28 GünlG nlük k 15/30 cm Karakteristik Silindir Basınç Dayanımı En Az 30 MPa TS EN 206/1 C30/37 28 GünlG nlük k 15 cm Ayrıtl tlı Karakteristik Küp K p Basınç Dayanımı En Az 37 MPa 28 GünlG nlük k 15/30 cm Silindir Basınç Dayanımı En Az 30 MPa 27

28 YENĐ BETON SINIFLARI (TS EN206-1) Beton sınıfı C 8/10 C 12/15 C 16/20 C 20/25 C 25/30 C 30/37 C 35/45 C 40/50 C 45/55 C 50/60 C 55/67 C 60/75 C 70/85 C 80/95 C 90/105 C 100/115 En düşük karakteristik silindir dayanımı f ck,sil (N/mm 2 ) En düşük karakteristik küp dayanımı f ck,küp (N/mm 2 )

29 BETONUN ÖZELLİKLERİ BASINÇ DAYANIMINI ETKĐLEYEN FAKTÖRLER: 1.) BETONUN YAŞI f c ZAMANIN ARTAN BĐR FONKSĐYONUDUR. f c t ÇĐMENTO TĐPĐ VE KÜR KOŞULLARI ÖNEMLĐDĐR.

30 BETONUN ÖZELLİKLERİ 2.) ÇĐMENTO ĐLE ĐLGĐLĐ FAKTÖRLER: a) DOZAJ MĐN. DOZAJ: C min = 550 / 5 D D: Betonda Kullanılan Max. Agrega Tane Çapı. D = 32 mm ĐÇĐN C min = 275 kg/m 3 D = 16 mm ĐÇĐN C min = 316 kg/m 3 b) ÇĐMENTO TĐPĐ f c. EYÇ PÇ KÇ t

31 BETONUN ÖZELLİKLERİ 3.) SU ĐLE ĐLGĐLĐ FAKTÖRLER: ĐŞLEVĐ: KĐMYASAL REAKSĐYONU (HĐDRATASYONU) BAŞLATMAK, ĐŞLENEBĐLĐRLĐK SAĞLAMAK KALĐTESĐ :ĐÇĐLEBĐLĐR NĐTELĐKTE MĐKTARI: HĐDRATASYON ĐÇĐN GEREKLĐ MĐKTAR ÇĐMENTO AĞIRLIĞININ % i KADARDIR. fc TAM SIKIŞMIŞ BETON (TEORĐK) VĐBRASYON ĐLE SIKIŞTIRMA EL ĐLE SIKIŞTIRMA S/Ç

32 BETONUN ÖZELLİKLERİ 3.) SU ĐLE ĐLGĐLĐ FAKTÖRLER:

33 BETONUN ÖZELLİKLERİ 4.)KOMPASĐTE - fcđlđşkđsđ: YÜKSEK KOMPASĐTE YÜKSEK DAYANIM 5.) DIŞ ETKĐLER - KÜR KOŞULLARI: YÜKSEK SICAKLIK DERECELERĐ YÜKSEK NEM ORANLARI DAYANIM KAZANMA HIZINDA ARTIŞ

34 BETONUN ÖZELLİKLERİ 6.)DENEY KOŞULLARI - ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI YÜKLEME HIZI: kg/cm 2 /s

35 BETONUN ÖZELLİKLERİ 6.)DENEY KOŞULLARI - ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI YÜKLEME HIZI: kg/cm 2 /s PRES TABLASI-ÖRNEK YÜZEYĐ ARASI SÜRTÜNME ÖRNEKLERĐN NEM DURUMU ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI

36 BETONUN ÖZELLİKLERİ 6.)DENEY KOŞULLARI - ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI STANDART SĐLĐNDĐR 15X30 cm h/d ORANI=2.0 KAROTLARDA FARKLI h/d ORANLARI VARSA TS de h/d =1.0 DÜZELTME YAPILMALIDIR. ASTM ve BS DE h/d < 0.95 ĐSE DENEY YAPILAMAZ!

37 BETONUN ÖZELLİKLERİ 6.)DENEY KOŞULLARI - ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI 15 veya 20 cm AYRITLI KÜP BOYUT ETKĐSĐ : ÖRNEK : 10 cm 15 cm 20 cm BAĞIL DAYANIM (%) :

38 BETONUN ÖZELLİKLERİ 6.)DENEY KOŞULLARI - ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI ÖRNEK ŞEKLĐ VE BOYUTLARI 15 veya 20 cm AYRITLI KÜP ŞEKĐL L ETKĐSĐ : ŞEKĐL L : NARĐNL NLĐK K (h/a) : PLAK 0.5 BAĞIL DAYANIM (%) : KÜP PRĐZMA

39 BASINÇ DAYANIMINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÖRNEK EKLİ, BOYUTLARI ve NARİNLİĞİ d h h/d ORANI PRES TABLASI İLE SÜRTÜNME 39

40 Düzgün kırılma 40

41 Düzgün olmayan kırılma 41

42 Düzgün kırılma 42

43 Düzgün olmayan kırılma 43

44 gerilme dayanım YÜKLEME HIZI 1.00 Birim deformasyon hızı günlük örnekler fc = 21 MPa / 100 gün / 1 gün / 1 saat 0.001/ 1 dakika Birim deformasyon 44

45 BETONUN ÖZELLİKLERİ ÇEKME DAYANIMI EKSENEL ÇEKME ( f ct ) f ct = ( f ct ) 1.5 SİLİNDİR YARMA ( f ct ) = ( f ct ) 2.0 EĞİLME ( f ct ) ÇEKME DAYANIMI BASINÇ DAYANIMI İLE TABLOLAR f = 1.1 f ctk ck (TS500)

46 BETONUN ÖZELLİKLERİ KESME DAYANIMI A INMA DAYANIMI DARBEYE DAYANIKLILIK f-ε BETONUN DAVRANI I ve ELASTİSİTE MODÜLÜ

47 BETONUN ÖZELLİKLERİ BETONUN f-ε DAVRANI I f ε

48 BETONUN ÖZELLİKLERİ BETONUN f-ε DAVRANI I f f c f c 3 ε 0 ε bm ε

49 basınç dayanımı gerilme yükün boşaltılması kalıcı deformasyon Birim deformasyon 49

50 80 C80 60 Dayanım (MPa) 40 C40 20 C Birim ekil Değiştirme (10-6 ) 50

51 BETONUN ÖZELLİKLERİ ELASTİSİTE MODÜLÜ f f c Teğet Modülü 0.4 f c ε

52 BETONUN ÖZELLİKLERİ ELASTİSİTE MODÜLÜ f f c Başlangıç Modülü ε

53 BETONUN ÖZELLİKLERİ ELASTİSİTE MODÜLÜ f f c Sekant Modülü ε

54 BETONUN ÖZELLİKLERİ BETONUN ZAMANA BAĞLI DAVRANIŞI SÜNME f ε t t

55 BETONUN ÖZELLİKLERİ BETONUN ZAMANA BAĞLI DAVRANIŞI SÜNME RÖTRE-BÜZÜLME YORULMA

56 YORULMA Betonun tekrarlı yüklemeler sonucu gerilme-şekil değiştirme ilişkisi değişmekte ve eğri gerilme eksenine göre iç bükey haline gelmektedir Eğrinin bu şekli alması kırılmaya yaklaşıldığının göstergesidir Alt gerilmenin sıfır olduğu durumda 10 6 yükleme sonunda betonun yorulma dayanımı statik dayanımının %50 si mertebesindedir 56

57 ÖZEL BETONLAR HAVALI BETONLAR PLASTĐK KATKILI BETONLAR (PCC, PC, PIC) HAFĐF BETONLAR (GAZBETON, CURUFLU BETONLAR, KÖPÜKLÜ BETONLAR) KONTROLLÜ DÜŞÜK DAYANIMLI BETONLAR AĞIR BETONLAR HARÇLAR

58 ÖZEL ÜRETİM TEKNİKLİ BETONLAR HAZIR BETON (POMPA BETONLARI) SHOTCRETE (PÜSKÜRTME BETONLARI) ROLLCRETE ENJEKSĐYON HARÇLARI PREPAKT BETON (PREPACKED) PREFABRĐKASYON BETONLARI VAKUM BETONLARI

59 YENİ MALZEMELER BÜZÜLME YAPMAYAN HARÇ (GROUT) EPOKSİ veya POLYESTER ESASLI TAMİR HARÇLARI ÇİMENTO ESASLI TAMİR HARÇLARI LİF TAKVİYELİ POLİMERLER (FRP) KENDİLİĞİNDEN YERLE EN BETON (KYB) PÜSKÜRTME BETON (shotcrete) LİFLİ BETON (ÇELİK, POLİPROPİLEN, CAM vb.) KENDİLİĞİNDEN YERLE EN LİFLİ BETON SIFCON (Slurry Infiltrated Concrete) RPC (Reactive Powder Concrete Reaktif Pudra Betonu) 59

60 ÇATLAKLAR makro mikro Sistematik Rastgele Tipik (harita) ÇATLAKLAR Taze Beton Plastik büzülme Plastik oturma Kalıp, zemin hareketleri Donma-çözülme vb. Sertleşmiş Beton Yapısal nedenler Deprem, aşırı yükleme, Mesnet çökmesi vb. Büzülme (rötre), Sünme Termal etkiler Kimyasal, fiziksel ve biyolojik yıpratıcı etkilerle betonun bozulması 60 Donatı koroyonu (paslanma)

61 YÜKLEME ÇATLAKLARI SAF EĞİLME SAF ÇEKME 61

62 YÜKLEME ÇATLAKLARI BURULMA KONSANTRE YÜK Eğilme Donatı Boyunca Aderans Çatlağı KESME 62

63 YÜKLEME ÇATLAKLARI MESNET ÇÖKMESİ Mesnet Çökmesi Çatlaklar 63

64 KAYMA ÇATLAĞI X EKLİNDE veya ÇOK SAYIDA İNCE KAYMA ÇATLAĞI ORTA HASAR 64 DÜZEYİ

65 BETONDA EZİLME ve/veya DONATIDA BURKULMA veya DÜĞÜM NOKTASINDA KAYMA ÇATLAKLARI KİRİ TE DÖKÜLME AĞIR HASAR 65

66 Kısa kolon hasarı Betonda ezilme, donatıda burkulma 66

67 TAZE BETON Donatı OTURMA ÇATLAKLARI Çatlaklar Su ve Çimento Harcı İri Agrega OTURMADAN ÖNCE OTURMADAN SONRA SUYU FAZLA, GRANÜLOMETRĐSĐ BOZUK VE ĐYĐ SIKIŞTIRILMAMIŞ TAZE BETONLARDA DAHA BELĐRGĐN BĐR ŞEKĐLDE ORTAYA ÇIKAR

68 TAZE BETON A PLASTİK K OTURMA Yeri : Donatı üstü ve derin kesitlerde Nedeni: Aşırı terleme, Erken yaşlarda hızlı kuruma Önlem : Terlemeyi azalt (hava katkısı), yeniden vibrasyon

69 TAZE BETON PLASTİK K OTURMA A B B Yeri : Üst bölgeler (kemer), Kolon üstleri Nedeni: Aşırı terleme, Erken yaşlarda hızlı kuruma Önlem : Terlemeyi azalt (hava katkısı), yeniden vibrasyon

70 TAZE BETON A B PLASTİK K OTURMA C B Yeri : Farklı derinlikteki kesit, Asmolen mantar döşeme Nedeni: Aşırı terleme, Erken yaşlarda hızlı kuruma Önlem : Terlemeyi azalt (hava katkısı), yeniden vibrasyon

71 TAZE BETON 71

72 TAZE BETON PLASTİK K BÜZÜLME B ÇATLAĞI Buharlaşma Terleme HAZIR BETONDA PLASTĐK K RÖTRE R ÇATLAKLARI DAHA FAZLA! NEDENĐ- DAHA ĐYĐ GRANÜLOMETRĐ, DAHA YÜKSEK ÇĐMENTO DOZAJI, ĐYĐ SIKIŞTIRMA, TERLEMEYĐ ZORLAŞTIRIYOR. BUHARLAŞMA HIZINA TERLEME YETĐŞEMĐYOR.

73 PLASTĐK RÖTRE ÇATLAKLARI BETON YÜZEYĐNDEKĐ SUYUN BUHARLAŞMA HIZI, BETON ĐÇĐNDEKĐ SUYUN YÜKSELME HIZINDAN FAZLA ĐSE BETON YÜZEYĐNDE KURUMA ÜST YÜZEYLERDE BÜZÜLME ĐÇ TABAKALARDA HENÜZ BÜZÜLMEYE UYUM YOK YÜZEYDE ÇEKME GERĐLMELERĐ ÇEKME DAYANIMI YETERSĐZLĐĞĐ ÇATLAKLAR 73

74 BUHARLAŞMA HIZINI ARTTIRAN ETKENLER Bağıl nem, % Beton sıcaklığı, C Rüzgar hızı, km/saat Sıcaklık, ºC 40 Kullanım: 1Hava sıcaklığını girip, bağıl nem eğrisine ulaşın, 2Sağa doğru ilerleyip betonun sıcaklığına ulaşın, 3Aşağı yönde ilerleyip rüzgar hızına ulaşın 4Sola doğru ilerleyip yaklaşık buharlaşma hızını tahmin edin Buharl aşma hızı, kg/m 2 / s

75 HAVA SICAKLIĞI ARTIMI BUHARLAŞMA ARTIMI (5 o C ARTIM BUHARLAŞMADA %100 ARTIŞ) BETON HAVADAN SICAKSA BUHARLAŞMA ARTIMI DAHA FAZLA BUHARLAŞAN SU MĐKTARI SAATTE 0.5 kg/m 2 AŞARSA ÖRNEK: PLASTĐK RÖTRE ÇATLAKLARI HAVA SICAKLIĞI 20 o C, BAĞIL NEM %60, BETON SICAKLIĞI 24.5 o C, RÜZGAR HIZI 25 km/h BUHARLAŞMA MĐKTARI 1 kg/m 2.saat HAVA SICAKLIĞI 25 o C, BAĞIL NEM %30, BETON SICAKLIĞI 30 o C, RÜZGAR HIZI 25 km/h BUHARLAŞMA MĐKTARI 2 kg/m 2.saat 75

76 Plastik büzülme çatlakların oluşmasına neden olabilecek kritik beton sıcaklıkları ve bağıl nem değerleri Beton sıcaklığı ( C) Bağıl nem (%)

77 PLASTİK K BÜZÜLMEB DÖ EMEDE PLASTİK BÜZÜLME ÇATLAKLARI 77

78 PLASTİK K RÖTRE R ÇATLAĞI 78

79 PLASTİK K RÖTRE R ÇATLAĞI 79

80 TAZE BETON PLASTİK K BÜZÜLMEB Yeri : Diyagonal, Yollar, döşemeler Nedeni: Erken yaşlarda hızlı kuruma, az miktarda terleme Önlem : Erken kür koşullarının iyileştirilmesi D

81 TAZE BETON PLASTİK K BÜZÜLMEB E Yeri : Rastgele, Betonarme döşemeler Nedeni: Erken yaşlarda hızlı kuruma, az miktarda terleme Önlem : Erken kür koşullarının iyileştirilmesi D

82 TAZE BETON PLASTİK K BÜZÜLMEB E F D Yeri : Donatı Üstü, Betonarme döşemeler Nedeni: Erken yaşlarda hızlı kuruma, yüzeye yakın donatı, az miktarda terleme Önlem : Erken kür koşullarının iyileştirilmesi

83 TAZE BETON ERKEN TERMAL BÜZÜLMEB G Yeri : Dış kısıtlama, Kalın Duvarlar Nedeni: Aşırı ısı üretimi, hızlı soğuma Önlem : Isıyı azalt, ve/veya izolasyon yapılması

84 TAZE BETON ERKEN TERMAL BÜZÜLMEB G H Yeri :İç kısıtlama, Kalın Döşemeler Nedeni: Aşırı sıcaklık farklılıkları, hızlı soğuma Önlem : Isıyı azalt, ve/veya izolasyon yapılması

85 TAZE BETON KABUK EKLİNDE SOYULMA J Yeri : Kalıp yüzeyi, Pürüzsüz görünümlü beton Nedeni: Geçirgen olmayan kalıp, zengin karışımlar, kötü kür Önlem : Kür koşullarını ve perdah işlemlerini düzelt

86 TAZE BETON KABUK EKLİNDE SOYULMA J K Yeri : Akışkan beton, döşemeler Nedeni: Aşırı perdah, zengin karışımlar, kötü kür Önlem : Kür koşullarını ve perdah işlemlerini düzelt

87 SERTLE Mİ BETON UZUN DÖNEMLD NEMLİ KURUMA BÜZÜLMESB LMESİ I I Yeri :İnce Döşeme ve duvarlar Nedeni: Yetersiz derzler, Aşırı büzülme, yetersiz kür Önlem : Su miktarını azalt, kür koşullarını düzelt

88 SERTLE Mİ BETON ORİJİNAL BOY BÜZÜLME / GENLE ME ÇATLAKLARI KISITLANMAMI BÜZÜLME KISITLANMI BÜZÜLME BETONDA ÇEKME GERİLMESİ OLU TURUR ÇEKME GERİLMESİ > ÇEKME DAYANIMI İSE ÇATLAK OLU UMU BETONUN HACİM SABİTLİĞİ ÖNEMLİ!! 88

89 FARKLI BÜZÜLMEB ε ESKİ BETON 1 YENİ BETON 2 0 t 1 t 2 t BÜZÜLME FARKI = YENİ BETONUN BÜZÜLMESİ ESKİ BETONUN BÜZÜLMESİ = 2-1 BU FARK YÜKSEK İSE ÇATLAMA RİSKİ! 89

90 SONUÇ BETON ÜRETİMİ KENDİNE HAS KURALLARI OLAN BİR TEKNOLOJİDİR..ve SANILANIN AKSİNE BU TEKNOLOJİDEKİ GELİ MELER SÜRMEKTEDİR.. BETON ÜRETİMİNİN, ÜRETİMİN KALİTE KONTROLUNUN ve ÜRETİLMİ MALZEMİNİN BAKIMININ (KÜRÜNÜN) BİLİMSELLİK ÇERÇEVESİNDE YAPILMASI ve CİDDİYE ALINMASI MESLEK ETİĞİ AÇISINDAN BİR ZORUNLULUKTUR... 90

91 BETON TEKNOLOJİSİ-III Doç. Dr. Halit YAZICI DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İN AAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YAPI MALZEMESİ ANABİLİM DALI