RADYASYON ve KORUNMA. Dr. Ġlhan ÖZTÜRK. GÜMÜġHANE ÜNĠVERSĠTESĠ (İnterpol, OPCW ve BWC KBRN Uzmanı-Eğitici Eğitmeni)

Transkript

1 RADYASYON ve KORUNMA Dr. Ġlhan ÖZTÜRK GÜMÜġHANE ÜNĠVERSĠTESĠ (İnterpol, OPCW ve BWC KBRN Uzmanı-Eğitici Eğitmeni)

2 Sunum Planı Nükleer Silah Etkileri Radyasyon Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler Korunma ve Temizlenme 2/ 39

3 Nükleer Silah Etkileri 6 AĞUSTOS 1945 Gözleri kör eden ıģık, Ġnsanları, eģyaları yakan bir sıcaklık, Korkunç bir gürültü, Yapıları yerle bir eden ses, Hızlı Ģok dalgası, Her Ģeyi uçuran kasırga 3/ 39

4 Nükleer Silah Etkileri Ġlk Atom Bombası HiroĢima ya atıldı. 6 Ağustos 1945 HiroĢima Little Boy 60 kg. U ölü patlama sırasında Toplam: ölü 9 Ağustos 1945 Nagasaki Fat Man 8 kg. Pu ölü patlama sırasında Toplam : ölü 4/ 39

5 Nükleer Silah Etkileri Bir nükleer silah patlatıldığında büyük bir kaos oluģur. Nükleer patlamanın olduğu yerle 11 km çapındaki alanda 150 ile 300 km/s lik kasırgalar olur. 5/ 39

6 Nükleer Silah Etkileri Her Ģey ani olarak tutuģur. Radyasyon dozu uzaklığa bağlı olarak patlama noktasından; 1,5 km uzaklıkta 250 Sv. e 3 km uzaklıkta 0,4 Sv. e ulaģır. 6/ 39

7 Nükleer Silah Etkileri Termal Radyasyon (Isı) AteĢ topu, çevresindeki cisimlerin yanmasına neden olur ve yoğun termal radyasyonu ıģık hızı ile yayar. 7/ 39

8 Nükleer Silah Etkileri Nükleer Radyasyon (IĢın) : Ani nükleer radyasyon Nükleer infilaktan sonra bir dakika içerisinde meydana gelen radyasyona denir. Yüksek giriģ gücüne sahiptir ve ıģık hızına yaklaģık bir hızda düz bir çizgi boyunca yayılır. 8/ 39

9 Nükleer Silah Etkileri Nükleer Radyasyon (Serpinti) : Atık nükleer radyasyon Ġlk dakikadan sonra devam eden radyasyona denir ve nükleer serpinti meydana gelir. Meteorolojik Ģartlara bağlı olarak (rüzgar hızı ve yönü) radyoaktif bulutun içindeki partiküllerin yeryüzüne çökmesine (kirli bölge oluģturması) serpinti denir. 9/ 39

10 Radyasyon Enerjinin parçacık yada elektromanyetik dalga ile yayılmasıdır. 10/ 39

11 Radyasyon kaynağı Alfa Partiküller Beta Partiküller Gamma IĢını 11/ 39

12 Radyasyon Maruziyeti Eksternal maruziyet - tüm beden veya parsiyel beden Internal Kontaminasyon Kontaminasyon - Eksternal radyoaktif materyal: ciltte İnternal radyoaktif Eksternal materyal: inhale edilmiş, yutulmuş, cilt maruziyet ve yaralardan abzorbe edilmiş Eksternal Kontaminasyon 12/ 39

13 Moleküler Seviyedeki Etkiler-1 Fiziksel evre; İyonizasyon yoluyla oluşan enerji transferi s de gerçekleşir Kimyasal evre; İyonlaştırılmış ve uyarılmış su molekülleri-atomları üzerinden reaktif kimyasal bileşikler (radikal) oluşur ( s) Biyolojik evre; Direk ve İndirek olarak etkilenir DNA hasarı ve sonuçları saatler, günler, yıllar ve hatta nesiller alır 13/ 39

14 Radyasyon Kaynakları Doğal: 88 % Kozmik : 0.39 msv/yıl Dahili : 0.23 msv/yıl Radon : 1.30 msv/yıl Yapay: 12 % Gama ıģını : 0.46 msv/yıl Tıbbi : 0.30 msv/yıl Mesleki : msv/yıl Serpinti : msv/yıl Doğal ve yapay radyasyon kaynaklarından maruz kalınan ortalama küresel radyasyon dozu 2.7 msv/yıldır. 14/ 39

15 Ġzin Verilen Maksimum Doz Uluslararası göre; Radyolojik Korunma Komisyonu (ICRP) nun önerilerine Radyasyon çalıģanları için müsaade edilen maksimum doz sınırı, birbirini takip eden beģ yılın ortalaması 20 msv i geçemezken (yılda en fazla 50 msv), Halk için aynı Ģartlardaki bu sınır 1 msv in altında tutulmaktadır. Görevli Halk Yıllık Etkin Doz 20 msv 1 msv Yıllık EĢdeğer Doz Göz 150 msv 15 msv Cilt 500 msv 50 msv Kol Bacak 500 msv 50 msv 15/ 39

16 Tıbbi Uygulamalarda Alınacak Radyasyon Miktarları Akciğer filmi çekiminde 0,25 msv Mide filmi çekiminde 10 msv 16/ 39

17 Tıbbi Uygulamalarda Alınacak Radyasyon Miktarları Tomografi filmi çekiminde 25 msv.-50 msv Sıvılı görüntüler 1 msv. 10 msv 17/ 39

18 Radyasyonun Kullanım Alanları Radyoaktif Ġzleyici Endüstriyel Radyografi Radyasyon Ölçüm Cihazı Sterizilasyon Nükleer Analiz 18/ 39

19 Tarım ve Hayvancılıkta Uygulamalar Bitkilere zarar veren böceklerin öldürülmesi Bitkilerin iyileģtirilmesi, Filizlenmenin önlenmesi, Tohum ıslahı Hayvanların hastalıklarının teģhis ve tedavisi Kimyasal gübredeki fosfora izleyici olarak katılan çok küçük miktardaki radyoaktif Fosfor-32 aracığıyla gübrenin bitki içindeki yayılması kesin bir biçimde izlenebilmektedir. 19/ 39

20 Gıda IĢınlaması Radyasyon Fransa da ıģınlanmıģ çileklerin satıģı Gıdaların bozulmasına neden olan mikroorganizmaları ortadan kaldırır. Taze meyve ve sebzelerin raf ömrünü uzatmada etkili olur. 20/ 39

21 Tüketici Ürünleri Televizyonlar, az miktarlarda da olsa radyoaktif madde içeren duman dedektörleri, fosforlu saatler, paratonerler ve lüks lambası fitilleri gibi bazı tüketici ürünleri, düģük düzeyde radyasyon yayarlar. 21/ 39

22 Tüketici Ürünleri Eskiden seramik katkı malzemesi olarak radyoaktif maddeler kullanılmıģtır. 22/ 39

23 Tıbbi Uygulamalar Radyoloji İlk radyografi uygulaması yapılan Er Boyabatlı Boyabatlı Mehmet ve el grafisi 1897 Er Mehmet El Grafisi 1897 Hamidiye Etfal Hastanesinde ilk radyoterapi uygulaması 1902 X ıģınları, hastadan geçirilerek hastalıklı bölgenin görüntüsü radyografi filmi Ģeklinde elde edilir. 23/ 39

24 Tıbbi Uygulamalar Nükleer Tıp Hastaya içirtilen veya vücuda enjekte edilen radyoaktif maddenin, incelenecek dokuda toplanmasını ve geçici bir süre buraya yerleģmesini sağlayacak bir kimyasal madde ile karıģtırılması gerekir. Radyoaktif maddenin vücuttaki dağılımı veya akıģı Gama kamera adı verilen cihazlarla yapılır. 24/ 39

25 Tıbbi Uygulamalar Radyoterapi Radyasyonun tıptaki bir diğer kullanım alanı, kanserli hücrelerin tedavi edilmesi çalıģmalarıdır. 25/ 39

26 Tıbbi Uygulamalar Radyasyon ile Sterilizasyon Tıpta ve endüstride kullanılan bazı malzemelerin, aletlerin ve çeģitli dokuların (kalp kapakçıkları ve diğer protez dokular) steril hale getirilmesi amacıyla yüksek dozda gama ıģınlarıyla yapılan iģlemlerdir. 26/ 39

27 Tıbbi Uygulamalar Adli Tıp Olay yerinde bulunan tırnak, saç, deri gibi parçaların suçluya ait olup olmadığının tetkikinde nükleer teknikler kullanılır. 27/ 39

28 Radyoaktif Ġzleyici Akarsularda debi ölçümü Barajlarda su kaçaklarının tespiti Yeraltı takibi sularının hareketlerinin Kanalizasyon gibi çevreye zarar veren atıklara radyasyonun uygulanmasıyla bakterilerin öldürülmesinde, Deniz suyundan içme suyu kalitesinde su elde edilmesi gibi nükleer uygulamalar da vardır. 28/ 39

29 Elektrik Üretiminde Kullanılması 29/ 39

30 Endüstriyel Uygulamalar Radyografi X ve Gama ıģınlarından yararlanılarak röntgen filmleri çekilen endüstriyel ürünlerin (borular, buhar kazanları, her türlü makine aksamları, vs.) her hangi bir hata içerip içermediği tespit edilebilmektedir. 30/ 39

31 Endüstriyel Uygulamalar Radyografi dıģında yine bir çok sanayi ürününün (demir, çelik, lastik, kağıt, plastik, çimento, Ģeker, vs.) üretim aģamasındaki seviye, nem ve yoğunluk ölçümleri radyasyondan yararlanılarak yapılmaktadır. Bagaj Kontrol Seviye ölçme Yoğunluk- Nem 31/ 39

32 Endüstriyel Uygulamalar X-IĢını ile Araç Kontrolu Kara gümrük kapılarında ve limanlarda radyasyon tespitinde kullanılmaktadır. Bu sistemler radyasyon erken uyarı sistemleri ile entegre edilebilmektedir. 32/ 39

33 Arkeolojik Uygulamalar Arkeometri Nükleer teknikler arkeometride tarihi değeri olan pul, resim gibi değerli malzemelerin sahte olup olmadıklarını tespit etmekte kullanılmaktadır. 33/ 39

34 AraĢtırma Amaçlı Uygulamalar Üniversitelerle diğer birçok araģtırma merkezinde, araģtırma amaçlı olarak yaygın bir Ģekilde (arkeolojik yaģ tayini ile uzay ve genetik araģtırmaları gibi) kullanılmaktadır. 34/ 39

35 Nükleer Korunma Acil Tedbirler Derhal yüzüstü yere yatılır, Gözler kapatılır, Eller ve kollar vücudun altına veya yanına konarak ısıya karģı açıkta bulunan yerler korunur, Blast dalgası geçinceye ve patlama sonucundaki taģ ve toprak parçalarının yağması (serpinti) duruncaya kadar yüzüstü kalınır.

36 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler Paniğe Kapılmayınız. Kapalı mekanlarda kalınız, tüm havalandırma sistemlerini, pencere ve kapılarınızı kapatınız. Havalandırma boģluk ve sistemleri ile pencere ve kapınızın hava alabilecek kısımlarını naylon örtü ve ambalaj bandı ile sıkıca kaplayınız. 36/ 39

37 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler Mümkün olduğu kadar binaların iç kesimlerine geçiniz. Uygun ve korumalı ise bodrum katları tercih ediniz. Yetkililerce, tehlikenin geçtiği açıklanana kadar içeride kalınız. DıĢarıda iseniz veya dıģarı çıkmak zorundaysanız; vücudunuzda açık yer bırakmamaya, el ve yüzünüzü kapatmaya çalıģınız, ağzınızı ve burnunuzu ıslatılmıģ havlu, pamuklu kumaģ veya mendil ile kapatınız. 37/ 39

38 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler DıĢarıdan içeriye girmeden önce, giysilerinizi ve ayakkabılarınızı çıkarınız ve bir poģet veya çantaya koyunuz, yetkililerce kontrol edilene kadar kullanmayınız. DıĢarıda iken vücudunuzun açıkta kalmıģ kısımlarını bol su ile yıkayınız. Yiyeceklerinizi mutlaka buzdolabı gibi kapalı yerlerde saklayınız. Açıkta bırakılmıģ hiçbir Ģeyi yemeyiniz, içmeyiniz. Taze sebze ve meyveleri temiz su ile yıkanmadığı sürece yemeyiniz. 38/ 39

39 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler Radyo ve televizyonunuzu devamlı açık tutunuz. Yetkililer tarafından yapılacak açıklamalara ve direktiflere uyunuz. HaberleĢmede kilitlenme olmaması için, sabit ve cep telefonunuzu çok acil durumlar dıģında kullanmayınız. Açık su kaynaklarını, meraları ve tarım arazilerini, yağmur sularını kullanmayınız. 39/ 39

40 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler Yetkililerce, tahliye veya sığınaklara gidilmesi duyurulmuģ ise, vücudunuzda açık yer bırakmayacak Ģekilde giyinerek dıģarı çıkınız ve gösterilen istikamete süratle hareket ediniz. Bu esnada ağız ve burnunuzu ıslak havlu veya mendille kapatınız. Tehlikenin geçtiği duyurulsa bile, açıkta bırakılan su ve gıdaları yetkililerce güvenli olduğu açıklanana kadar tüketmeyiniz. 40/ 39

41 Nükleer Kazada Alınacak Ġlk Önlemler Radyasyon toz, duman ve sıvı ile bulaģmıģ olabileceğinden, kirli bölgede sigara içilmemeli, yemek yenilmemelidir. Patlamanın veya kazanın olduğu bölgeye yaklaģılmamalıdır. 172 Alo TAEK ile güvenlik için polis ve askeri yetkililere haber verilmelidir. 41/ 39

42 Korunma ve Temizleme 42/ / 72

43 DIġ RADYASYONLARA KARġI KORUNMAK BaĢlıca üç yöntem bulunmaktadır: Uzaklık Zaman Zırhlama 43/ 39

44 Uzaklık Noktasal kaynaklardan yayınlanan radyasyon Ģiddetleri kaynaktan olan uzaklığın karesiyle azaldığından, uzaklık iyi bir korunma aracı olmaktadır. Örneğin; doz hızı 1 m de 100 mr/s ise 10 m deki doz hızı 1 mr/s dir. Tahliyenin sebebi halkı mümkün olduğunca kaynaktan uzak tutmaktır. 44/ 39

45 Zaman Radyasyon dozu miktarı radyasyon kaynağının yanında geçirilecek süre ile orantılı olarak arttığından kaynak yakınında mümkün olabildiğince kısa süre kalınmalıdır. Yani doz hızı 500 mr/s ise bu alanda 1 s kalınırsa 500 mr, 10 s kalınırsa 5000 mr doz alınır. 45/ 39

46 Zırhlama DıĢ radyasyon tehlikelerinden korunmanın en etkin yöntemi zırhlama olup radyasyonun Ģiddetini azaltmak için radyasyon kaynağı ile kiģi arasına uygun özelliklerde koruyucu engel konulmalıdır. Tehlike durumlarında halkın kapalı mekanlarda kalmasının sebebi budur. 46/ 39

47 RADYASYONA MARUZ KALMA YOLU Tesisten veya buluttan dıģ ıģınlama Buluttan solunum yoluyla iç ıģınlama Sığınma Ġyot tableti dağıtımı Tahliye GiriĢ-çıkıĢ kontrolü Elbise ve cildin bulaģması Topraktan dıģ ıģınlama Topraktaki radyonüklitlerin havaya karıģması ve solunum yoluyla iç ıģınlama BulaĢmıĢ gıda ve sular yoluyla iç ıģınlama KORUYUCU ÖNLEM Sığınma Tahliye GiriĢ-çıkıĢ kontrolü Sığınma Ġyot tableti dağıtımı Tahliye GiriĢ-çıkıĢ kontrolü Sığınma Tahliye KiĢilerde bulaģmanın giderilmesi Sığınma Tahliye Çevrede bulaģmanın giderilmesi Tahliye Çevrede bulaģmanın giderilmesi Gıda ve suların kontrolü 47/ 39

48 Radyasyon kaynağından uzaklaģmak radyasyondan korunmanın en etkin ve en kolay metodlarından biridir. Mesafe ile radyasyonun azalma miktarı uzaklığın karesi ile ters orantılıdır. Kaynaktan olabildiğince uzak durulmalıdır. 48/ 39

49 Radyasyon Kaynağı ile kiģi arasına konulacak olan engel, radyasyonun Ģiddetini azaltacaktır. Kullanılan malzemenin yoğunluğu arttıkça koruyuculuğu da artar. En yaygın zırhlama malzemesi beton ve kurģundur. 49/ 39

50 Radyasyon kaynağının yanında geçirilen süre arttıkça alınan radyasyon miktarı da artar. Radyasyon kaynağının yanından olabildiğince kısa sürede uzaklaģılmalıdır. 50/ 39

51 Ortamın, giysilerin ve cildin radyoaktif madde ile bulaģmasını, radyoaktif maddenin yiyecek ve solunum yolu ile vücuda girmesini önleyecek tedbirler alınmalıdır. 51/ 39

52 Özel Maksatlı Maskeler KaçıĢ maskesi 20 dk. süre ile personeli korur ve sıcak bölgeyi terketmesine imkan tanır. Siviller için en uygun KBRN koruyucu malzemesidir. 52/ / 72

53 Özel Maksatlı Maskeler Havalandırma sistemli, Solunum kolaylığı sağlayan, Hasta, Yaralı, Çocuk, Solunum güçlüğü olanlar tarafından kullanılan maskedir. 53/ / 72

54 Potasyum Ġyodin Tableti Tableti Kim / Ne Maksatla Kullanır? Radyasyona iliģkin bir yayılım öncesinde / anında / sonrasında, radyasyon uzmanı sağlık birimlerince karar verilip uzman denetiminde baģlatılan, Potasyum Ġyodin tabletleri alımıyla, vücuttaki tiroid bezlerinin iyodin ile doldurulması sağlanır ve zararlı radyoaktif iyodin in tiroid bezlerinde birikmesi/ vücuda zarar vermesi önlenir. Nükleer tesislerce ve sağlık teģkillerince ikmal edilerek zarar görmesi muhtemel bölgelerdeki çalıģanlara / yaģayanlara dağıtılır. Radyasyon ortamında kullanılır. 54/ / 72

55 18 YaĢından Büyüklere YaĢ Grubundaki 68 Kg. dan Ağır Çocuklara YaĢ Grubundaki Tabletlerin Doz Alımı Nasıl Olmalı? GRUP MĠKTAR 1 Tablet 130 mg. 68 Kg. dan Hafif Çocuklara 1 / 2 Tablet 65 mg YaĢ Grubundaki Çocuklara 1 Ay - 03 YaĢ Grubundaki Çocuklara 1 / 4 Tablet 32,5 mg. 1 Aylıktan Küçük Bebeklere 1 / 8 Tablet 16,25 mg. Tabletler mümkünse aç karnına alınmalıdır. Tabletler yutularak alınır, Bebeklere/ küçük çocuklara/ tablet yutamayanlara ise; toz haline getirilip süte, bebek mamasına, suya, portakal suyuna, maden suyuna, çilek Ģurubuna karıģtırılarak verilir. Günde 1 dozdan yüksek miktarlarda alınmamalıdır. Bu tabletlerin maksimum toplam dozu 1 gramı geçmemelidir. Tabletler; 24 saat süreyle koruma sağlamakla birlikte, radyoaktiviteye maruz kalınmadan 6 saat öncesinde alındığında maksimum korunma sağlar. 10 saatten sonra alınması durumunda hiçbir etkisi olmaz. 55/ / 72

56 T1 Ferdi Temizleme Tozu Aluminyum Silikat Ferdi cilt temizliğinde kullanılır, Ordu ilaç fabrikasında üretilmektedir. Kirliliği emer ve 24 saat içinde hapseder. 1 dakika sıvı kirliliği emmesi için beklenir. Ağız, burun ve açık yaraya temas ettirilmez. 56/ / 72

57 Kirlenmenin ġekli ve Kaynağı Hangi Harp Maddeleri Kimyasal Biyolojik Radyolojik Kimyasal Hangi Halde Bulunur KATI SIVI GAZ Hangi ġekilde Görülürler DonmuĢ sis, aerosol, Ġnce toz veya pudra, serpinti Sis, buhar ve yağmur damlacığı, ġurup veya jöle Gaz bulutu 57/ / 72

58 Radyasyonda Kirlenme Tehlike Türleri Çoğunlukla serpinti olarak ortaya çıkan radyoaktif toz ve kirlenmiģ malzemeler ile yayılır. Temizlenmesi yönünden katı halde bulunuģu göz önüne alınmalıdır. 58/ / 72

59 Radyasyona maruz kalındığında Cilt Temizliği Kirlenme bir bez ile silinir veya suyla ıslatılıp silinir. 59/ / 72

60 Gıdaların Temizlenmesi Grup-I Sadece KHM buharlarına maruz kalmıģ teneke kutu içinde veya paketlenmiģ, açılmamıģ, Grup-II Katı KHM, biyolojik veya radyoaktif serpinti ile kirlenmiģ, paketi açılmamıģ, Grup-III PaketlenmemiĢ veya zayıf paketlenmiģ ve sıvı veya buhar KBRN kirliliğe maruz kalmıģ, Grup-IV Yiyecek zinciri sırasında kirlenmiģ gıdalar. 60/ / 72

61 Gıdaların Temizlenmesi Grup-I : 30 Dk. çamaģır suyu bileģiği içine daldırılır. (100 lt. suya 2 lt. çamaģır suyu). Durulanır ve 10 Dk. havalandırılır. 61/ / 72

62 Gıdaların Temizlenmesi Grup- II : Ambalajın üzerindeki tozun kaldırılmasıyla kolayca temizlenir. Su ve sabunla yıkanarak, fırçalanarak veya ambalajı çıkarılarak yapılır. (N) Ġki hafta bekletildikten sonra radyasyon yoksa tüketilebilir. (N) 62/ / 72

63 Gıdaların Temizlenmesi Grup- III : 30 Dk. kaynayan sabunlu suya daldırıp durulanarak, veya sıcak sabunlu su ile yıkayıp, durulayıp, havalandırarak temizlenir. (K) Su ve sabunla yıkanır, sonra dezenfektan bileģik içine daldırılır. (Dezenfektan, klor, 1/3 bardak çamaģır suyu 40 lt. su) (B) 63/ / 72

64 Gıdaların Temizlenmesi Grup-III : Yiyecek stoğu yeterli ise kirli malzemeler imha edilir. Stok azaldıysa, yüzeyde kirlenme olan yiyecekler, kirlenme olan yüzeyin kaldırılması ile veya yıkanarak temizlenir. (N) Patates, havuç, pancar, Ģalgam su altında yıkanarak, ovuģturularak arkasından kabukları soyularak ve tekrar yıkanarak temizlenebilir. (N) 64/ / 72

65 Gıdaların Temizlenmesi Grup-III : Salatalık, domates, kiraz, üzüm, erik ve ince kabuklu kabak, su veya deterjana batırılarak ve kuvvetlice çalkalanıp veya fırçalanıp durulanarak temizlenir. (N) 65/ / 72

66 Gıdaların Temizlenmesi Grup-III : (B) ÇeĢitli piģirme metotları kullanılabilir. Basınçlı tip tencereler kullanılır. Yiyecek kullanılamaz hale getirilmeden ısıtılabildiği kadar ısıtılmalıdır. Patates gibi gıdalar ve sert kabuklu meyve ve sebzeler yıkanıp, ovulduktan sonra soyularak tekrar yıkanarak temizlenebilir. (K) 66/ / 72

67 Gıdaların Temizlenmesi Grup-IV : Temizlenmesi pratik değildir. Et ve süt bu Ģekilde kirlenmeye en çok maruz kalan gıda maddeleridir. (N) Meyveler, sebzeler, kök bitkileri ve tahıllar sindirildiği takdirde tehlikeli olabilecek miktarda radyoaktivite içerebilirler. (N) 67/ / 72

68 Gıdaların Temizlenmesi Grup-IV : Radyoaktif madde yiyen tavuklar kirlenmiģ yumurta yumurtlayabilirler. Radyoaktivitenin çoğunluğu kabukta yoğunlaģır. Sarısı ve beyazı zarar verecek miktarda radyasyona sahip değildir ve yenebilir. Vücuttaki radyoaktif yük fazla ise tavuklar yumurtlayamaz. (N) 68/ / 72

69 Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri SIĞINAK MALZEMELERĠ : Varsa maske ve filtre, Ġlkyardım çantası (gazlı bez, steril pansuman, hazır pansuman, flaster ve lüzumlu sürekli alınan ilaçlar), Pilli /transistorlü radyo, El feneri, gemici feneri, Gaz ocağı, Mevsime göre giyecekler, Tabak, bardak, çatal, kaģık, Ġçme ve kullanma suyu, Paketli gıdalar. 69/ / 72

70 Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri SARI ĠKAZ (ALARM) Hava saldırısı ihtimali var olduğunu iģaret eden sarı ikaz, 3 dakika süren düz siren sesi ile duyurulur. Bu ikazı duyunca; bina içindeki doğal gaz, hava gazı, elektrik, su ana anahtarlarını kapatınız. Yanan ocak, soba gibi Ģeyleri söndürünüz, kapı ve pencereleri kapatıp, perdeleri çekiniz, daha önceden sığınak yerinde hazırlanmamıģsa gerekli malzmeleri sığınağa taģıyınız. DıĢarıda bulunuyorsanız; ikaz haberini duyunca hemen sığınabileceğiniz bir sığınak veya sağlam bir bodrum, duvar dibi veya bir çukura yaklaģınız. Hemen gidilmesi mümkün ise evinize veya iģ yerinize gidiniz. 70/ / 72

71 Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri KIRMIZI ĠKAZ (ALARM) Hava saldırısı tehlikesi olduğunu iģaret eden kırmızı ikaz, 3 dakika süren yükselip alçalan dalgalı siren sesi ile duyurulur. -Bu ikazı duyunca; Sarı ikaz sırasında eksik kalanları tamamlayınız, gerekli olan malzemeleri de yanınıza alarak hemen sığınak yerine gidiniz. Tehlike geçti ikazı verilinceye kadar sakin bir Ģekilde burada bekleyiniz. -Bina dıģında bulunuyorsanız; hemen en yakın bir sığınak veya sağlam bodrum, duvar dibi veya çukur bir yere sığınarak saklanınız. Tehlike geçti ikazına kadar sükunetle bekleyiniz. 71/ / 72

72 Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri RADYOAKTĠF SERPĠNTĠ ĠKAZI (ALARMI) Radyoaktif Serpinti tehlikesini iģaret eden kırmızı ikaz, 3 dakika süren kesik kesik siren sesi ile duyurulur. Bu ikazla hemen, yukarıda olduğu gibi gereken malzeme ve yiyecek maddeleri ile birlikte sığınak veya sığınma yerlerine gidiniz. Yapılacak uyarılara hazırlıklı bulunuz. 72/ / 72

73 Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri KĠMYASAL SAVAġ MADDELERĠ TEHLĠKESĠ ĠKAZI (ALARMI) Saldırının ikazı radyoaktif serpintide olduğu gibi; 3 dakika süreli kesik kesik siren sesi ile radyo/tv den verilir. Bu ikazı duyunca,bulunduğunuz binada sığınak veya sığınma yeriniz yoksa; iç kısımlarda penceresi az ve korunmaya elveriģli bir bölümü sığınma yeri olarak seçiniz. Ġçeriye gaz sızmasını önlemek için kapı ve pencere gibi yerlerin çevresi ve aralıklarını bant macun veya çamaģır suyuna batırılmıģ bezlerle kapatınız. Ağız ve burunu ıslatılmıģ bez arasına konulmuģ ıslak pamukla maskeleyiniz. Ġlk yardım malzemeleri, depolanmıģ su ve temiz bezleri alarak sığınakta tehlike geçti haberine dek bekleyiniz. 73/ / 72

74 -Açık alanda iseniz; en yakın kapalı yere giriniz, yalnız kapalı yere girmeden önce, elbiselerinize gaz bulaģmıģ olabileceğinden, elbiselerinizi yıkayınız/değiģtiriniz, mümkünse naylon torbaya koyunuz. Cildinizi de bol su ile yıkayınız. -Su yoksa; temiz bir bezle bulaģan yeri sürtmeden emdirilerek temizleyiniz. Kimyasal gaza maruz kalmıģ kiģide nefes alma zorluğu, baģ dönmesi, kusma, kızarıklık ve gözlerde yanma, ĢiĢme görüldüğünde, yine bol su ile bu bölgeleri yıkayınız. -KiĢiyi sıcak tutunuz, fazla hareket etmeyiniz. En kısa zamanda tedavi merkezine ulaģmaya çalıģınız. KirlenmiĢ araç ve gereçlerinizi deterjanlı su veya çamaģır suyu ile temizleyerek gerekirse kullanınız. 74/ / 72

75 Tehlike Ġkaz ve Alarm ĠĢaretleri BEYAZ ĠKAZ ( TEHLĠKE GEÇTĠ ) Tehlike geçti iģareti, radyo, televizyon, hoparlör, megafon gibi araçlarla duyurulur. -Bu haberi duyunca sığındığınız yerden çıkarak normal yerlerinize dönünüz, yardıma muhtaç olanlar varsa yardım ediniz. -Bu Ġkaz ve Alarm iģaretlerini tanımak, tanıtmak ve alınacak tedbirleri bilmek, olağanüstü hal ve savaģ durumundan en az zararla çıkmamızı sağlayacaktır. 75/ / 72

76 SABIRLA DĠNLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN TEġEKKÜR EDERĠM / 39