66-E NUMARALI KONYA ŞER İYYE SİCİLİNE GÖRE YILLARI ARASINDA KONYA DA SOSYAL VE İKTİSADİ HAYAT

Transkript

1 TC. SELCUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI YENİÇAĞ BİLİM DALI 66-E NUMARALI KONYA ŞER İYYE SİCİLİNE GÖRE YILLARI ARASINDA KONYA DA SOSYAL VE İKTİSADİ HAYAT YÜKSEK LİSANS TEZİ Danışman Doç. Dr. Mehmet İPÇİOĞLU Hazırlayan Mehmet BARMAN KONYA 2009

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...iii ÖZET... iv ABSTRACT... v KISALTMALAR... vi GİRİŞ... vii XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Konya nın İdari Taksimatı... vii III. Selim Yenilikleri nin Taşra ya (Konya ya) Yansımaları... vii 1. BÖLÜM SOSYAL HAYAT 1) XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Konya sında Aile Nâmzed Nikâh Mehr-i Mu accel Mehr-i Mu eccel Çocukların Cinsiyeti ve Sayısı Talâk Muhalâ a Nafaka Takdiri Vasî Tayini Kayyım Tayini Miras Taksimi ) XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Konya sında Mahallenin Özellikleri. 16 3) XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Konya sında Vakıflar II. BÖLÜM İKTİSADÎ HAYAT 1.) VERGİLER ) İmdat-ı Hazariye: ) Avârız ve Nüzül Vergisi ) Adet-i Ağnâm ) Yapağı ve Kıl Resmi ) Rüsûm-ı Zecriye ) Rişte, Rişte-i Penbe ve Kozalı Penbe i

3 1.7) Resm-i Dönüm ve Duhan ) Mazı, Kök Boyası ve Tiftik ) Diğer Vergiler ) XVIII. Yüzyıl ın İkinci Yarısında Konya da Mülk Satışlar ) Yılları Arasında Konya da Bazı Eşya ve Yiyecek Fiyatları ve Fiyat Hareketliliği Olağan Narhlar Olağanüstü Narhlar Kıtlık Nüfus Artışı Akçe Kıymetindeki Değişmeler SONUÇ III. BÖLÜM 66-E Numaralı Konya Şer iye Sicilinin Özeti KAYNAKÇA EKLER ii

4 ÖNSÖZ Osmanlı Devleti nde mahkeme tutanaklarının ve merkezi hükümetle taşra teşkilatı arasında gerçekleştirilen yazışmaların suretlerinin kaydedildiği defterlere şer iye sicili adı verilmektedir. Sicil-i mahfuz olarakta adlandırılan bu defterdeki kayıtların bir kısmı kadıların görev süresince mahkemede tutulmuş kayıtlardan, diğer kısmı ise merkez ve taşra otoritelerinden gelen ferman, berat ve buyruldu sûretlerinden meydana gelmektedir. İncelediğimiz sicil Ankara Milli Kütüphaneden bir kopyası alınarak çalışılmıştır. Sicil yılları arasında çeşitli belgeleri ihtiva etmektedir. Bunlar arasında fermanlar, beratlar, buyruldular, tezkireler ve çeşitli da vâları içeren hüccetler bulunmaktadır. Çalışmamızın veri tabanını bu sicildeki kayıtlar oluşturmaktadır. Bu veriler ışığında Osmanlı Konya sının gerek sosyal hayatı gerekse iktisadi hayatı noktasında çeşitli veriler bulmak mümkündür. Biz de birinci elden ve özgün bu verileri esas almak sûretiyle yılları arasında Osmanlı Konya sının sosyal ve iktisadi hayatını ele almaya çalıştık. Üzerinde çalıştığımız 66-E numaralı sicil bu yılları kapsadığı için çalışmamıza da bu başlığı verdik. Çalışmamızın giriş kısmında yenilikçi padişah III. Selim in yaptığı yenilik ve icraatların taşraya (Konya ya ) yansımalarını ele aldık. Sosyal Hayat başlığıyla ele aldığımız I.Bölümde ise Osmanlı Konya sında ailenin kurulmasından dağılmasına kadar olan süreci, Konya mahallesinin özelliklerini ve Konya vakıfları hakkında bilgi verdik. İktisadi Hayat başlığı altında ele aldığımız II. Bölümde ise dönemin Konya sında halktan alınan vergiler, mülk satışları ve bazı eşya ve yiyecek fiyatlarıyla beraber fiyat hareketliliğini ele aldık. Çalışmamızın III. Bölümünde ise 66-E numaralı sicilde bulunan belgelerin özetini verdik. Kısaca sunduğumuz bu çalışma eldeki veriler ışığında yılları arasında dönemin Konya sının Sosyal ve İktisadi hayatını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Türk tarihinin, kültürünün, sosyal ve iktisadi hayatının vazgeçilmez birinci elden ve özgün kaynakları olan şer iye sicilleri üzerinde böyle bir çalışmaya beni teşvik eden, bilgi ve tecrübelerini esirgemeyen Hocam Doç. Dr. Mehmet İPÇİOĞLU na teşekkürü bir borç bilirim. Mehmet BARMAN KONYA / 2009 iii

5 ÖZET Bu çalışmada toplumun çekirdeğini oluşturan ve Türk toplumunun en büyük dinamiği olan Osmanlı dönemi Konya sındaki ailenin özellikleri, vasi ve kayyım ta yinleri, nafaka takdiri, talâk, muhala a ve miras gibi çeşitli da vâların uygulanışı ve belgelerden hareketle nasıl çözüldüğü Osmanlı sosyal hayatının mikro anlamda bir örneğini teşkil eden mahallenin Konya daki yapısı ve fonksiyonları, bir vakıf medeniyeti olan Osmanlı Konya sında halktan alınan vergilerin neler olduğu, mülk satışlarının dönemin ra ici içerisindeki piyasası, narhın tespitinde nelerin dikkate alındığı ve nasıl konulduğu halkın temel tüketim ürünlerinin neler olduğu ve fiyat hareketliliğine sebep olan nedenler ortaya konularak Konya nın sosyal ve iktisadi hayatına dair somut bilgilere ulaşılmıştır. Özetle bu çalışma elde edilen bu somut veriler ışığında Konya nın sosyal ve iktisadi yapısını ortaya çıkararak hem şehir tarihçiliğine hem de Osmanlı tarihiyle ilgili bilgilerimize katkı sağlamak amacıyla araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Konya, Şer ye Sicili. iv

6 ABSTRACT In this study,it is attained that the family s characteristics in Konya Region of Ottoman s time-which forms the base of the society and is the greatest dynâmic of Turkish society,designations of vasi and kayyım, determination of alimony, application of some lawsuits like talâk, muhala a,heritage and how these are solved according to the documents,neighbourhood s structure and function that represents Ottoman s social life in Konya in a micro way,works and activities of the Otoman Charities which are the base of charity civilization,what kinds of taxes there are in Konya Region of Ottoman s time,market of real estate prices in that time-period,what conditions are taken into consideration when determining the narh,what the public s main consumption products are,concrete knowledge about Konya s social and economical life stating the reasons of price dynâmics, Briefly, this study stating the social and economical structure of Konya by the help of these concrete data is presented to the researchers usage with the goal of contribution to both city historian and our knowledge about Otoman history. Key words: Konya, Şer iye Records. v

7 KISALTMALAR AAKBY: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları AEVY: Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları A.g.e: Adı Geçen Eser A.g.m: Adı Geçen Makale BAAK: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu BTTD: Belgelerle Türk Tarih Dergisi C: Cilt DİA: Diyanet İslam Ansiklopedisi Çev: Çeviren İ.A: İslam Ansiklopedisi İ.Ü.İ.F.M: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası KBY: Kültür Bakanlığı Yayınları MEB: Milli Eğitim Bakanlığı S: Sayfa Sa: Sayı S.Ü.İ.F.D: Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi S.Ü.S.B.E.D: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi S.Ü.T.A.E: Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü S.Ü.Y: Selçuk Üniversitesi Yayınları TADAV: Türk Dünyası Araştırma Vakfı TED: Tarih Enstitüsü Dergisi TTV: Türk Tarih Vesikaları TVYY: Tarih Vakfı Yurt Yayınları YTY: Yeni Türkiye Yayınları vi

8 GİRİŞ XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Konya nın İdari Taksimatı Adından da anlaşılacağı üzere bu çalışma yılları arasında Osmanlı Konya sının sosyo-ekonomik yapısını ortaya çıkarmayı ve Osmanlı sosyo-ekonomik tarihiyle ilgili bilgilerimize katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Her dönemde hangi kültür çevresinde olursa olsun bütün toplumların uygarlık düzeyini gösteren en büyük unsur şehirlerdir. Bu nedenle şehirlerin çeşitli yönleriyle incelenmesi bize aynı zamanda o ülkenin genel durumu hakkında bilgi verir. Bir başka ifadeyle yerel bilgilerden genel bilgilere ulaşmak mümkündür. Bu cümlelerden olmak üzere Anadolu yu baştanbaşa kesen ve eski çağlardan beri önemini koruyan ticaret yolları üzerinde kurulan Orta Anadolu bölgesinin önemli bir yerleşim merkezi olan Konya nın XVIII. yy ikinci yarısı idari taksimatına bakıldığında Osmanlı Devleti nin sancak organizasyonu temelli taşra yapılanmasının klasik şekillenmesinden meydana gelmekte olduğu anlaşılmaktadır. Karaman Eyâleti ne bağlı, dönemin sancaklarına bakıldığında; Konya, Akşehir, Aksaray, Beyşehir, Kayseri, Kırili, Niğde, Lârende ve İç ili kapsadığını 1 Konya ya bağlı kazâların ise Nefs-i Konya, Aladağ, Kariş ma a, Bayburd, Belviran, Bozulus, Divle ma a Kariş, Ereğli ma a Karaman Eski il ma a Akçaşehr, İnsuyu, Gaferyad, Larende, Karabınar, Lâdik, Pirlugande ve Saidili nden oluştuğunu müşahede etmekteyiz. 2 Karaman Eyâleti nin merkezi, Paşa Sancağı olan Konya idi. Vali ya da Beylerbeyi Konya daki Paşa sancağında oturmaktaydı. İncelediğimiz dönemde Konya Valiliğini Seyyid Ali Paşa 3 ve onun vefatından sonra Abdullah Paşa yapmıştır. 4 Konya da tımarlı sipahilerin başı olan Alaybeylik görevini ise kıdvetü l-emasil ve l-akrân Seyyid Ahmed Zide Kadrehunun bir süre yaptığını 5 ve ondan sonra Mehmed Zide Kadrehu adlı bir şahsın yürüttüğünü bilmekteyiz. 6 Yine bu dönemde Eva il-i Rebi ül-evvel 1208 tarihli bir belgeden 7 Konya Ağa Serdarının ref edilip yerine Serdar na ibi ta yin edildiğini, 21 Şevval 1209 tarihli KŞS. 66-E / 72 2 (2 Şa bân 1209 / 22 Şubat 1795) KŞS. 66-E / 73 2 (3 Cemaziye l-âhir 1208 / 26 Aralık 1795) KŞS. 66-E / 69 3 (19 Zi l-ka de 1209 / 17 Haziran 1795) KŞS. 66-E / 3 2 KŞS. 66-E / 67 1 (3 Receb 1209 / 24 Ocak 1795) KŞS. 66-E / (5 Cemaziye l- evvel 1209 / 28 Kasım 1794) KŞS. 66-E / 2 3 (1 10 Eva il Rebi ül evvel 1208 / 7 16 Ekim 1793) vii

9 bir belgeden 8 ise Seksenbir Cema ati neferâtından Haseki Seyyid Mahmud Ağa nın Ağa Serdarlığa ta yin edildiğini müşahede etmekteyiz. Konya Kâim-makâmının ise 1 Cemaziye l-evvel 1208 tarihli bir belgeden 9 es-seyid Abdulkadir Efendi olduğunu 1 Rebi ü l-evvel 1209 tarihli bir belgeden 10 ise yerine Seyyid Mustafa Paşa nın geçtiğini görmekteyiz. Konya kalası müstahfızlığı görevinin ise Seyyid Mehmed Emin veledi Mehmed in terk-i hizmet eylemesiyle Mustafa veledi Mehmed tarafından yürütüldüğünü 21 Zî l-ka de 1207 tarihli bir belgeden 11 anlamaktayız. Konya Kadılığını ise 20 Receb 1207 tarihli bir belgeden 12 Mevlana es-seyid İbrahim Zide nin yaptığını, hem narh kayıtlarından hem tarihsiz bir belgeden 13 ise Konya na ibliğini Osman Zide Ali Efendi nin yaptığını 1 Rebi ül-evvel 1209 tarihli bir belgeden 14 ise na iblik görevini Mehmed Emin Efendi nin sürdürdüğünü müşahade etmekteyiz. Bununla beraber Konya Ayânı nın İbrahim Bey olduğunu, 15 görevi örfi olmaktan ziyade beledî olan, halk tarafından seçilen Konya Şehreminliği görevini ise Seyyid Ali Efendi nin yürüttüğünü 27 Şevval 1210 tarihli bir belgeden 16 anlamaktayız. III. Selim Yenilikleri nin Taşra ya (Konya ya) Yansımaları İncelediğimiz dönem Osmanlı Devleti nde yenileşme hareketlerinin başladığı dönemdir ve başta padişah III. Selim bulunmaktadır. Padişah I.Abdülhamid in Özi kalesinin Rusların eline geçmesi üzerine pek müteessir olarak 6/7 Nisan 1789 gecesi vefât etmesinin ardından 7 Nisan günü şehzâde Selim Osmanlı tahtına çıktı. Bu taht değişikliği memlekette büyük bir sevinç meydana getirdi. Çünkü halk, memlekette artan huzursuzluk ve yapılan savaşlarda uğranılan başarısızlığın sebeplerini padişahın yaşlılığına da bağlamakta ve devletin bu kötü durumdan Selim gibi genç, kültürlü ve yenilikçi fikirler taşıyan bir sultan sayesinde kurtulabileceği inancını taşımaktaydı. 17 Esasında Osmanlı başkentinde bulunan Fransızlar ve Prusya elçileri de Selim in birçok 8 KŞS. 66-E / 74 3 (21 Şevvâl 1209 / 11 Mayıs 1795) 9 KŞS. 66-E / 3 1 (1 Cemaziye l-evvel 1208 / 5 Aralık 1793) 10 KŞS. 66-E / 71 2 (1 Rebî ül-evvel 1209 / 26 Eylül 1794) 11 KŞS. 66-E / (21 Zi l-ka de 1207 / 30 Haziran 1793) 12 KŞS. 66-E / (20 Receb 1207 / 3 Mart 1793) 13 KŞS. 66-E / KŞS. 66-E / 3 5 (1 Rebi ül-evvel 1209 / 26 Eylül 1794) 15 KŞS. 66-E / KŞS. 66-E / 4 4 (27 Şevval 1210 / 5 Mayıs 1796) 17 Besim Özcan, Sultan III. Selim Devri Islahat Hareketleri (Nizam-ı Cedid). Türkler Ansp. Ank. C:12, s.671 viii

10 yönlerden milletten üstün olup devlete yeni bir düzen verebileceğini mümkün görmekteydiler. 18 III. Selim in ıslahat fikirleriyle yetişmesinde babasının rolü büyüktür. Oğlunun küçük yaştan itibaren iyi bir eğitim görmesine önem veren III. Mustafa, kurduğu müesseseleri teftişe giderken onu da yanında götürür. Ayrıca onunla devlet işleri ve yapılması gereken yenilikler hakkında müte alâlarda bulunurdu. 19 Bir gün padişahlık görevinin kendisine geleceğine inanan Şehzâde Selim babasından sonra tahta çıkan amcası I.Abdülhamid zamanında serbest bir hayat sürmüş ve kendisini en iyi şekilde yetiştirmeye çalışmıştır. Avrupa Devletleri nin siyasetini, idari ve askeri teşkilatlarını öğrenmek için Fransız Kralı XVI. Louis ile haberleşmiştir. 20 Amcası zamanında devletin gelişmesini iyi görmediği için Devlet-i Aliyye ye bu rehavet neden iktiza ediyor, ben şimdi tahtta olsaydım işler başka türlü olurdu şeklinde fikrini belirttiği gibi, kötümser görüşlere de Ölümden gayri her hastalığa ilaç bulmak mümkündür. cevabını verirdi. 21 Büyük bir hizmet aşkıyla tahta çıkan III. Selim, devleti oldukça kötü bir durumda buldu. Bir taraftan çoğu yenilgilerle biten savaşlar ve içeride eksik olmayan karışıklıklar, öte yandan askerin disiplinsizliği, merkezi hükümetin gittikçe bozulması, maliyenin sıkıntı içinde olması devleti çöküntüye götüren önemli problemlerdi. Bütün bu sıkıntıları görüşebilmek amacıyla 16 Mayıs 1789 günü devletin ileri gelenlerinin katılımıyla bir toplantı düzenlendi. Burada ülkedeki baskıları kaldırmak, haksızlıkları gidermek adaleti sağlamak ve yaymak ve idareyi düzeltmek yolunda alınacak tedbirler görüşüldü. Sonunda III. Selim herkese ayrı ayrı seslenip ilgililere her türlü tedbiri almaları talimatı verdi. 22 Çalışmamızın bu bölümünde yenilikçi padişah III. Selim in aldığı tedbirler, verdiği talimatlar ve yaptığı yeniliklerin taşraya (Konya ya) yansıtmalarını ele alacağız. 66-E numaralı Konya şer iye sicili incelendiğinde III. Selim in yukarıda zikr edilen özellikleri hemen göze çarpmaktadır. Yani ülkenin karışık bir atmosferde bulunduğu ve bunu düzeltmek için kararlı bir padişahın başa geçtiği anlaşılmaktadır ve bu kararlılığın ilk yansımalarını eşkıyanın bertaraf edilmesi için gönderilen fermanlarda görmekteyiz. 18 Enver Ziya Karal, Selim III ün Hatt-ı Hümâyunları - Nizam-ı Cedid , Ank. 1988, s Karal, a.g.e. s İ.H. Uzunçarşılı, Selim III ün Fransa Kralı Louis XVI. İle Muharebeleri Belleten. sa: 516, s.191 vd. 21 E.Z.Karal, Osmanlı Tarihi, Ank. 1983, v, s Besim Özcan, a.g.m. s: 671 ix

11 XVIII. yy ın başlarından beri kapusuz delil ve tüfekçi ta ifesi olarak adlandırılan, devletin iç güvenliğini tehdit eden ve kurulu mevcut düzeni bozan eşkıyalar halktan bedava yem ve yiyecek, diş kirası, külli geç akçesi ve bunun emsali mezalim ve te âdiyât ile cebren halka eziyet etmekteydiler. Eşkıyalar sadece Konya da değil Anadolu Eyâleti nin ve Karaman Eyâleti nin sancaklarında on on beş gün karar edüp re aya ve fukaranın emniyet ve rahatını bozmaktaydılar. Bu konuda Karaman valisi el-hac Ali Paşa ya, Anadolu valisi Abdullah Paşa ya ve Anadolu nun havi olduğu sancakların mutasarrıflarına gönderilen fermanlar elimizde mevcuttur. 23 Bu belgelerden anlaşıldığı üzere bu başıboş eşkıya gürûhunun Anadolu nun sosyal ve iktisadi dengesini bozarak halkın huzurunu kaçırdıkları anlaşılmaktadır. Bu başıboş eşkıyalar sadece taşra için değil Payitahtan gelen surre - i hümâyun ve refakâtındaki hüccac-ı müslimin için de tehdit oluşturarak zaman zaman onların da yollarını kesmişlerdir. Padişah ın sure-i hümâyûn ve refakatındaki hüccac-ı müslimin in salimen Konya dan Adana ya kadar götürülmesi için fermanlar yolladığını, 24 görevliler ta yin ettiğini bilmekteyiz. 25 İç güvenliği bozan bu eşkıyaların bertaraf edilme meselesi üzerinde önemle durulduğunu anlamaktayız. Hatta o kadar ki eşkıyaların def edilme meselesi Karaman Eyâleti nin tevcih şartları arasına kadar girmiştir. Örneğin; 4 Şevvâl 1209 tarihli bir belgede 26 hüccac ı müsliminin korunması ve yol üzerinde yuvalanmış eşkıyanın kökünden kurutulup def edilmesi şartıyla 1209 senesi Şevval inin dördüncü günü Karaman Eyâleti Seyyid Ali Paşa ya ibka olunmuştur. 5 Şevvâl 1207 tarihli bir belgede 27 ise Karaman Eyâleti bu def a Abdullah Paşa ya tevcih olunurken yine hüccac ı müslimin vesâ ir ebnâ yı sebilin emniyetini sağlamak memerr-i eşkıya olan mahâlleri eşkıyadan temizlemek şartıyla tevcih edildiğini müşahede etmekteyiz. III. Selim in bu yenilikçi anlayışıyla merkezde yaptığı icra atların (Nizam-ı Cedid) taşraya yansımaları arasında vergi artırımlarını da saymalıyız. III. Selim açıkları kapatmak ve yeni ordunun giderlerini karşılamak amacıyla geleneksel yöntemlere başvurmakla yetinmemiş, bazı yeni önlemler de almıştı. Özellikle Nizam-ı Cedid askerlerinin giderlerini geleneksel gelir kaynaklarıyla karşılamak mümkün olmayınca, yeni bir hazine kurmuştu. İrad- 23 KŞS. 66-E / 86 1 ( Evasıt Zi l-ka de 1208 / 9 19 Haziran 1794) KŞS. 66-E / 94 2 ( Evasıt Şa bân 1208 / Mart 1794 ) 24 KŞS. 66-E / 79 2 ( Evahir Cemaziye l-âhir 1209) 25 KŞS. 66-E / 99 2 ( Evahir Cemaziye l-âhir 1208 / 23 Şubat / Ocak 1794 ) 26 KŞS. 66-E / 69 2 (4 Şevvâl 1209 / 24 Nisan 1795) 27 KŞŞ. 66-E /119 2 (15 Şevvâl 1207 / 16 Mayıs 1793) x

12 ı Cedid hazinesi adı verilen bu kuruluşa ülkenin önemli gelir kaynaklarından bir kısmını devretmişti. Kurulan bu hazineye rüsûm-i zecriye, yapağı ve kıl, rişte, rişte-i penbe ve kozalı penbe, mazı, kökboyası ve tiftikten alınan vergiler zamlanarak bağlanmıştır. 28 Ayrıca tımar ve ze amet gelirlerinden de pay ayrılarak sahipsiz kalan tımarların 29 buraya devredildiğini incelediğimiz sicil kayıtlarından müşahede etmekteyiz. Bunlarla beraber III. Selim in Anadolu da birtakım imar faaliyetleri için de emirler gönderdiğine şahit olmaktayız. Bunlar arasında; Anadolu caniplerinde vâki Kız Derbendi tabir olunan derbentden Medine-i Halep e varıncaya kadar yol üzerinde olan han, caddeler ve kaldırımlardan harap olanların tamiri ve İznik garbında Gölcük nâm mahâlde olan kaldırımların tamiri ve Bilecik taraflarında Hüdaverdi mahâlde cadde ve kaldırımların tamiri ve Adana Konya arasındaki köprülerin ve caddelerin tamiri için kadılara gönderilen 12 Receb1208 tarihli belgeyi 30 Konya Sultan Selim Han camiî bahçesine kütüphane (Yusuf Ağa Kütüphanesi) yapılması için 24 Muharrem 1209 tarihli belgeyi zikr edebiliriz 31 Yine Konya Sancağında Saidili Nahiyesi nde vâki kafile ve karban vesâ ir ebnâ-yi sebilin ve bâ-husus hüccac-ı müslimin güzergâhı olan Kadınhanı nâm derbendine, derbend-i merkûme garbında Kestel nâm mahalde cereyan eden mâ -i lezizin (tatlı su) getirilmesi için Konya kadısına 22 Şevval 1209 tarihli fermanı 32 saymak mümkündür. Bundan başka haksızlıkları gidermek, adaleti yaymak ve idareyi düzeltmek isteyen padişahın, hem adaleti sağlamak ve yaymak hem de idareyi düzeltmek adına yaptığı faaliyetler arasında ise; Konya, Kayseri ve Karaman ın havî olduğu bil cümle sancaklarda senede birkaç def a defter-i tertip ve tevzi i tahsil ve bu vechle zulm ve te adi olunduğu ve buna rıza-yı hümâyunu olmayarak beher kazâda vâki olacak masarufun tezyi atı senede iki defa tahsil olunmak şartıyla tekâlif defteri suretinin Dar-ı Aliye ye irsali için gönderilen fermanı, 33 Karaman Eyaleti nde vaki malikâne mutasarrıflarının yedlerinde olan beratları isim ve şehiratıyla Dar-ı Aliye ye getirip tecdid ettirmeleri emrini, 34 Şam, Haleb, Diyarbakır, Mardin, Adana, Ayıntab, Malatya ve Tokat caniblerinde vesâ ir mutasarrıfsız olan bazı 28 KŞS. 66-E / 76 2 (24 Receb 1209 / 14 Şubat 1795) 29 KŞS. 66-E / 66 2 (20 Receb 1209 / 10 Şubat 1795) 30 KŞS. 66-E / (12 Receb 1208 / 12 Şubat 1794) 31 KŞS. 66-E / 80 2 (24 Muharrem 1209 / 21 Ağustos 1794) 32 KŞS. 66-E / 83 1 (22 Şevvâl 1209 / 12 Mayıs 1795) 33 KŞS. 66-E / (10 20 Evasıt Şevval 1207 / Mayıs 1793) 34 KŞS. 66-E / 24 2 (15 Şevvâl 1209 / 16 Mayıs 1794) xi

13 mahâllere mutasarrıf tayinlerini 35 gönderilen fermanı 36 sayabiliriz. bazı mukata at ve gümrüklerde tahrir yapılması için Son olarak padişahın yaptığı yeniliklerin taşraya (Konya ya) yansımaları arasında İstanbul da kurduğu kışlalar için Karaman Eyâleti ve havî olduğu kazâlardan ze amet ve erbâb-ı tımardan mücerred olanlarından seneleri yirmi beşi geçmemek şartıyla kendi rızalarıyla humbaracı ve lağımcı yazılmak isteyenlerin isim ve şehirâtı yazılarak Dar-ı Aliye de inşa a olunan kışlalara gönderilmesi için Karaman da vâki Alaybeylerine gönderilen fermanı da 37 zikr etmeliyiz. 35 KŞS. 66-E / KŞS. 66-E / 71 1 (24 Şevvâl 1209 / 14 Mayıs 1795) 37 KŞS. 66-E / 88 1 (10 20 Evasıt Zî l-ka de 1208 / 9 19 Haziran 1794) xii

14 1. BÖLÜM SOSYAL HAYAT Hiç şüphesiz şer iyye sicilleri Osmanlı tarihinin sosyal, siyasi, idarî, iktisadî ve kültürel pek çok bakımdan bilinmeyen yönlerini aydınlatacak veya eksik kalan yönlerini tamamlayacak mahiyette kaynaklardır. Biz de incelediğimiz 66-E numaralı Konya şer iye sicilinde dönemin sosyal tarihine ışık tutacak birtakım sosyal olayların meydana geldiğini müşahede ettik. Bu müşahede ettiğimiz olayları sosyal hayat adı altında bir bölüme ayırarak çeşitli başlıklar altında incelemeyi uygun gördük. Birinci başlıkta Osmanlı ailesinin kurulmasından dağılmasına kadar ki süreçte meydana gelen sosyal olayları inceledik. İkinci başlıkta Osmanlı mahallesinin özellikleri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Üçüncü başlıkta ise bir vakıf medeniyeti olan Osmanlı nın vakıf sistemi hakkında belgelere yansıyan da vâlar ışığında bilgi vermeye çalıştık. Esasen bu bölümde sosyal hayata dair sicilde tespit edilen bulgular sizlerle paylaşılmak istenmiştir ki çalışmanın amacını da bu oluşturur. 1) XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Konya sında Aile Toplumun tabii ve temel öğesi olan aile, insanlığın başlangıcı ile birlikte var olmuştur. Dolayısıyla toplumun varlığının devam etmesinde önemli görevler yüklenmiş, ekonomik hayata yön vermiş, sosyal ve siyasi hayatı düzenlemiş, dini ve sosyal fonksiyonlar icra etmiştir. Bunların ötesinde insanlığın varlığı ve yeni nesillerin teşekkülünde başlıca unsur olmuştur. 38 Böylesine görevler üstlenmiş önemli bir kurum olan aile, zaman ve mekâna göre çeşitli farklılıklar göstermiştir. Yani milletler, inanç sistemleri, ekonomik uğraşları ve kültürel yapılarına göre çeşitli aile yapılarına sahip olmuşlardır. Şüphesiz Osmanlı toplumunun aile yapısını şekillendiren en büyük etken de inanç sistemi olmuştur. İslam, kadın ve erkeğin ortak nihai yerini aile olarak belirleyerek aileyi toplum hayatının temeli olarak kabul etmiştir. Hakikaten de toplumsal düzenin en büyük dinâmiğini oluşturan aileye Osmanlı Devleti büyük önem vererek kadın ve erkeği aile eksenli bir mecraya oturtmuştur. Bu eksen dışına çıkanları da belgelerden anladığımız kadarıyla tasvip 38 Ömer Demirel, Adnan Gürbüz, Muhiddin Tuş, Osmanlı larda Ailenin Demografik Yapısı Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, AAKBY, C.I, Ank. 1992, s..97 1

15 etmeyerek bireyi ve aileyi koruma adına çeşitli önlemler almıştır. Bunlara mahalleden ihraç olayları örnek olarak verilebilir. 39 Osmanlı toplumunda aile hayatının kurulması nâmzed etme adı verilen nişan dönemiyle başlar. Nâmzed kelimesi sözlükte 40 nişanlı, yavuklu anlamına gelmektedir. Osmanlı toplumunda da aynı manada kullanılmış ve bu mana ile de şer iye sicillerine yansımıştır. Bizim incelediğimiz 66-E numaralı şer iye sicilinde nâmzedle ilgili 2 adet 41 hüccetle karşılaşılmıştır ki bu hüccetlere dayanarak çıkardığımız sonuçlar şöyledir. Nâmzed dönemi evlilik için hazırlık dönemidir. Anlaşılan o ki taraflar bu dönemi birbirini tanımakla geçirmişlerdir. Her nişanlılık dönemi de evlilikle sonuçlanmamıştır. 42 Örneğin 29 Cemaziye l-evvel 1209 tarihli bir belgede 43 Şeyh Aliman Mahallesi nden Fatma bint-i Ahmed nâm hatunla Mehmed nâm kimesneler arasında nâmzed olduğu lâkin nikâh cari olmadığı Fatma bint-i Ahmed nâm hatununda akd-i nikâh ve tezviçe razı olmayıp Yusuf bin Mustafa ya nefsini tezviç etmek istemesi üzerine mahkeme mezbûr Fatma ya nefsini Yusuf bin Mustafa ya tezviç etmesi için izin vermiştir. Bu belgeden de anlaşılacağı üzere yukarıda da zikr ettiğimiz gibi her nâmzed dönemi evlilikle sonuçlanmamıştır. Burada mezbûr Fatma nın Mehmed nâm kimesneyle evlenmek istememesinin sebeplerini bilememekteyiz. Fakat nâmzed döneminin, adayların birbirlerini daha iyi tanıdıkları bir dönem olduğunu bilmekteyiz. Mezbûr Fatma nın Mehmed nâm kimesneyle evlenmek istememesinin birçok sebebi olabilir, Bireysel, toplumsal vb. ama genel olarak bu biraz daha ayrıntılı tanıma döneminde taraflar birbirleriyle anlaşamamıştır diyebiliriz. Yine bu belge bize kadının rızasına saygı duyulduğunu, evlilik noktasında zorlanmadığını ve ayrıca Osmanlı Devleti nin kadının rızasına kurumsal olarak saygı duyduğunu da göstermektedir. Bu noktadan hareketle 15 Cemaziye l-ahir 1207 tarihli 39 KŞS. 66-E / 43 2 (7 Safer 1209 / 3 Eylül 1794) 40 Ferid Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitapevi, s KŞS 66-E / 47 3 (5 Cemaziye l-âhir 1209 / 28 Aralık 1794) 42 İslam hukukunda nişan evlilik olmayıp yalnızca evlilik vaadi olduğundan hukukçuların ekseriyetinin görüşüne göre, nişanlı erkeğin veya kızın, nişandan vazgeçmesi câiz görülmüştür. Mâdemki ortada evlenme akdi yoktur. O hâlde nişanın devamı için taraflar birbirini zorlayamaz, kimse yükümlülük altında değildir. Ancak önemli bir mesele ve mecbûriyet olmaksızın, iki taraftan birinin vermiş olduğu sözden cayması iyi karşılanmamıştır. Şayet nişanın bozulmasını gerektiren zarûri bir durum ortaya çıkmışsa, bu durumda ayrılma işinin geciktirilmeyerek bir an önce gerçekleştirilmesi uygun görüşmüştür. Yani nişan; evlenme, vefât, tedâvisi mümkün olmayan bir hastalığın ortaya çıkması gibi sebeplerle sona erebileceği gibi tek taraflı bir irâde beyânı ile de bozulabilir. İzzet Sak, Osmanlı Toplumunda Nâmzedin (Nişanın) Bozulması ve Sonuçları: Konya Örneği, S.Ü.S.B.E.D Yay., sa:16, s.495, Konya, 2006) 43 KŞS 66-E / 48 2 (29 Cemaziye l-evvel 1209 / 21 Ocak 1795) 2

16 belgede 44 Hacı Habib Mahallesi nde sakin Anakızı Mustafa nâm hatunun zevci Abdullah bin Ömer sefere gidip Anakızı nın kendisinden on sene haber alamaması ve Karacığan Mahallesi nden Mehmed Beşe nin mezbûr Ömer in vefâtını haber vermesiyle Anakızı nefsini son kez tezviç için mahkemeye başvurmuş mahkeme de Anakızının tezviç isteğine izin vermiştir. Yine bir başka belgede 45 Zevle Mahallesi nden Osman bin Ahmed nâm kimesnenin, Ümmühan nâm hatunun kızı Âişe ye hüsn-i rızasıyla bundan akdem nâmzed eylediğini belirtmesi de bizim bu düşüncemizi destekler mahiyettedir. Nâmzed sürecinde aday ve onların ailelerine karşılıklı eşya ve takı gibi şeylerle hediyeleşme sırasında birbirlerinin aile yapılarını ve aile içindeki tutum davranış ilişki ve değerlerini daha yakından öğrenme fırsatı tanıyarak hem gelin hem damat adayı hem de ailenin birbirleriyle uyumu söz konusu olabilmişse nâmzed süreci evlilikle sonuçlanmıştır. Fakat gelin-damat ve aile anlaşmazlıkları dışında birtakım başka sorunlar da çıkmıştır. Örneğin; 5 Cemaziye l-âhir 1209 tarihli bir belgede 46 Zevle Mahallesi nde sakin Osman bin Mehmed nâm kimesne nişanlısı Âişe bint-i Mehmet ağa nâm hatun ile evlenmek istediğinde ashab-ı agrazdan Yusuf bin el-hac Ömer ile mirasyedi oğlu Ömer, Ümmühan nâm hatundan süt kardeş olduklarını işittiklerini söyleyerek nikâhı engellemek istemişler; fakat Ümmühan nâm hatunun süt kardeşliği külli inkâr etmesiyle mahkeme mezbûre Âişe ile mezbûr Osman ın evlenmesine karar vermiştir. Görüldüğü gibi sosyal bir olgu olan evlilik öncesi nâmzedde bir takım sosyal etkenler de söz konusu olmuştur. Bu tip olaylarda başka sorunlar yoksa karşılıklı rızayı esas alan Osmanlı mahkemesi rıza birliğiyle evliliğe uzanan kararları da desteklemiştir. Yukarıda Osmanlı Devleti nin, kadının rızasına kurumsal (hukuksal) olarak saygı duyduğunu belirtmiştik. Bu belgede bunu bir kez daha müşahede ediyoruz. Dikkat edilirse ashab-ı agrazdan bu rıza birliğini engellemek isteyenlere mahkeme izin vermemiştir; yani sosyal baskılara karşıda Osmanlı mahkemesi rıza birliğini korumuştur. 44 KŞS 66 / 10 2 (15 Cemaziye l âhir 1207 / 18 Ocak 1793) 45 KŞS 66-E / 47 3 (5 Cemaziye l âhir 1209 / 28 Aralık 1794) 46 KŞS. 66-E / 47 3 (5 Cemaziye l ahir 1209 / 28 Aralık 1794) 3

17 Özetle şunu demek mümkündür bikr-i baliğ denilen yaş olgunluğuna gelen genç kızların istemedikleri kimseyle rızası olmadan evlendirilmeleri mümkün olmamıştır ve verilen fetvalar da bu yöndedir. 47 Nâmzed döneminde herhangi bir problemin olmaması durumunda yani tarafların evlenmeye karar vermesinden sonra nikâh kıyılması gerekiyordu. Evlenme olgusu sadece bir söz kesme ve nişan sürecinden ibaret değildi evliliğin gerçekleşmesi için nikâh şarttı. Kaldı ki belgelerde 48 geçen nâmzed olmuştur; fakat nikâh cari olmamıştır ifadesi de bunu bize göstermektedir. Nikâhlar mahkeme ya da köyün imamı tarafından kıyılmaktaydı. İmamın kıydığı nikâhta genellikle kadınların yerine bir erkek vekil bulunmakta erkeğin karısına vereceği mehr-i mu accel ve mehr-i mü eccel tespit edilmekte, iki erkek şahidin huzurunda icab ve kabul adı verilen prosedürle nikâh kıyma işlemi gerçekleşmekteydi. Tanzimata kadar olan dönemde kadılar işlerini genellikle udul-i müslimin şahâdetiyle kişisel yargılara dayanak, münaza alı durumlarda yemin gibi bir üslubu davalıya teklif ederek işlemleri buna göre yaparken, tazimattan sonra evlilik ve boşanma işlemlerinin kayıt altına alınması zorunluluğu getirilmiştir. Yani evlilik, boşanma ve miras gibi bireyin medeni haklarına ilişkin konularda mümzi ve mahtum belgeler düzenlenmiştir. 49 İslam hukukuna göre, damat adayının nikâh akdinden önce veya nikâh akdi sırasında gelin adayına mehr-i mu accel adı altında bir para vermesi gerekiyordu. 50 İncelediğimiz yılları arasındaki sicil kayıtlarında, bu dini ve hukuki geleneğin uygulandığını açık olarak görmekteyiz. Örneğin: 9 Zi l-ka de 1209 tarihli bir belgede 51 Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Sarı Hasan Mahallesi sakinlerinden Rabi a bint-i Abdülkerim nâm hatunâ Ömer bin Halil nâm kimesne on beş guruş mehr-i mu accel vermiştir. 47 Zeyd in nâmzedi Hind, nefsini Zeyd e tezvic etmeyip Amr a tezviç murad ettikde Zeyd, Hind e, mücerred nâmzedim olmanla nefsini Amr a tezvicine râzı olmam bana tezvic eyle deyu cebre kâdir olur mu? El-cevap: Olmaz. Durrizâde Mehmed Arif Efendi, (ÖI.1810), Neticetü l-fetâva, İstanbul. Ondan naklen Hasan Yüksel, Saim Savaş. Osmanlı Aile Hayatına İlişkin Fetvalar, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, BAAK. C.3, Ank KŞS. 66-E / 10 2 (15 Cemaziye l âhir 1207 / 8 Ocak 1793) KŞS. 66-E / 47 3 (5 Cemaziye l-âhir 1209 / 28 Aralık 1794) KŞS. 66-E / 48 2 (29 Cemaziye l-evvel 1209 / 21 Ocak 1795) 49 Mehmed İpçioğlu, Konya Şer iye Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi, Nobel yay, Ank, s: Rifat Özdemir, Tokat ta Ailenin Sosyo-Ekonomik Yapısı ( ) Belleten, Aralık sa: 211, Ank, s: KŞS. 66-E / 55 1 (9 Zî l ka de 1209 / 27 Haziran 1795 ) 4

18 Yine gelin adayının hakkı olan bir diğer hukuki ve dini gelenek ise mehr-i mü ecceldi. Mehr-i mü eccelin nikâh akdi sırasında miktarının şahitler huzurunda tespit edilmesi lâzımdı. Eğer akid sırasında tespit edilmezse, boşanma veya ölüm halinde, emsallerine göre miktarı tespit edilerek terekeden alınıp kadına verilmekteydi. Biz incelediğimiz belgelerde mehr-i müeccel konusunun boşanma sırasında gündeme geldiğini bu dönemde verilen mehr-i mü eccel miktarının ise 10 ile 90 guruş arasında değiştiğini müşahede ettik. Örneğin: 1 Zi l-ka de 1208 tarihli bir belgede 52 Konya da Şeyh Sadreddin Mahallesi sakînlerinden Raziye bint-i Ahmed nâm hatun, zevci Osman bin Abdurrahman nâm kimesne üzerine boşanma davası açmış ve baki kalan on guruş mehr-i mü eccel hakkından vazgeçmesiyle boşanmışlardır. Diğer davalara bakıldığında 25 Cemaziye l-evvel 1208 tarihli belgede 53 Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Civar Mahallesi nde sakin Huri bint-i Ahmed nâm hatun seksen guruş mehr-i mü eccele hakkından ferağ etmesiyle boşanmışlardır. 54 Mehr-i mu accel ve mehr-i mü eccel kadının kendisine ait olup daha çok boşanma ve dulluk halinde ekonomik güvencesini sağlamıştır. Kadının bir çeşit sigortası olmuştur. Belgelerden bu konuda çıkardığımız diğer bir sonuç ise mehrler boşanma işlemini zorlaştırmıştır; çünkü incelediğimiz belgelerde kadının mehr-i muaccel ve mehr-i müeccelden ferağ olması sonucu boşanma işlemi gerçekleşmiştir. Mehr-ı mu accel ve mehr-i mü eccel konusunda bilgi verdikten sonra şimdi de aileyi oluşturan unsurlardan olan çocukların dağılımına bakalım. Çocuklar neslin devamının sağlanmasının yanı sıra evliliğin önemli gayelerinden birini oluşturur. Aynı zamanda ailenin huzuru ve mutluluğunu bütünleyen geleceğinde önemli roller üstlenen bir parçasıdır. Osmanlı ailesinde çocuklarla alakalı kanaât ve düşünceler daha çok ailenin sahip olduğu çocuk sayısı ve sebepleri üzerinedir. Osmanlı toplumu denildiğinde birçok insanın zihninde, ardında birkaç kadının yürüdüğü bir koca ve bu kadınlardan doğup, onları takip 52 KŞS. 66-E / 37 4 (1 Zî l-ka de 1208 / 31 Mayıs 1794 ) 53 KŞS. 66-E / 27 2 (25 Cemaziye l-evvel 1208 / 29Aralik 1793) 54 KŞS. 66-E / 37 1 (28 Şevvâl 1208 / 29 Mayıs 1794 ) Mehr-i müeccel 90 guruş). KŞS. 66-E / 37 2 (29 Şevvâl 1208 / 30 Mayıs 1794 / Mehr-i müeccel 20 guruş). KŞS. 66-E / 39 2 ( 29 Zî l-ka de 1208 / 28 Haziran 1794 / Mehr-i müeccel 10 guruş ). KŞS. 66-E / 41 1 ( 21 Zî l-ka de 1208 / 20 Haziran 1794 / Mehr-i müeccel 30 guruş). KŞS 66-E / 41 3 (20 Zî l-hicce 1208 / 19 Temmuz 1794 / Mehr-i müeccel 20 guruş ). KŞS 66-E / 52 4 (15 Ramazân 1209 / 5 Nisan 1795 / Mehr-i müeccel 25 guruş). KŞS 66-E / 55 1 (9 Zî l-ka de 1209 / 27 Haziran 1795 / Mehr-i müeccel 25 guruş ). KŞS 66-E / 55-2 (2 Zî l-hicce 1209 /20 Haziran 1795/ Mehr-i müeccel 50 guruş.) 5

19 eden 10 dan fazla çocuk canlanmaktadır. Zira bugüne kadar İslâm aile tipinde çok çocukluluğu teşvik eden bir politikanın olduğu ileri sürülmüştür. 55 Dini normlar, belli zihni yapıları ve tüm toplumsal gelişmeyi etkileyen sosyal davranış şekillerini meydana getireceği gibi çocuk sayısında da etkili olabilir. Ancak çocuk sayısının fazla olmasını yalnız dine bağlı görmek; ailenin gelirleri, yerleşim yerleri, statüleri vb. gibi faktörlerin bu konudaki etkisini ve rolünü göz ardı etmek anlamına gelir. Şimdi burada incelediğimiz yılları arasında Osmanlı Konya ailesinin çocuk sayısı ve cinsiyetlerini muhtelif dava suretlerinden yola çıkarak vermeye çalışacağız ve Osmanlı toplumu denildiğinde çocuklarla ilgili kanaât ve düşüncelerin ne kadar gerçeği yansıtıp yansıtmadığını da teyit edeceğiz. Tablo: 1 Yıl Çocuk Sayısı Belge No 1207 / E / / E / / E / / E / / E / / E / / E / / E / / E / / E / 54-3 a) Bir çocuklu aile sayısı = 3 İki çocuklu aile sayısı = 2 Üç çocuklu aile sayısı = 3 Dört çocuklu aile sayısı=2 b) Çocukların Cinsiyeti - Erkek çocuk sayısı = 13 - Kız çocuk sayısı = 11 Toplam bakılan dava = 10 Bu sonuçlardan da açık olarak görülmektedir ki yılları arasında Osmanlı Konya sında ortalama çocuk sayısı 2,5 tur. Burada kanaâtlerin aksine 18 yy. Konya ailesinin çok çocuklu olmadığı ve şaşırtıcı derecede az sayıda çocuğa sahip olunduğu anlaşılmaktadır. Kısaca şer iye sicil kayıtlarından elde edilen veriler ışığında Osmanlı dönemi Konya ailesini 55 Ümit Meriç Yazan, İslâm da Aile ve Çağdaş İslâm ülkelerinde Aile Yapısı. Türk Aile Ansiklopedisi, C:1, Ank. AAKBY, 1991, s.66 6

20 anne baba ve çocuklardan meydana gelen karakteristik olarak ataerkil çekirdek aile özelliklerine sahip Türk ailesi olarak tanımlayabiliriz. Sicil kayıtlarında çocuk isimlerine bakıldığında ise erkeklerde genellikle Abdulkadir, Abdulkasım, Abdullah, Ahmed, Ali, Ebubekir, Mehmed, Mustafa, Musa, Hasan, Hüseyin, Derviş, İsmail, Osman, Ömer, İbrahim; kızlarda ise Âişe, Anakız, Fatma, Havva, Huri, Hadice, Saliha, Şerife, Rabi a, Zeynep, Ümmühan, Ümmügülsüm gibi isimler bulunmaktadır. Bu tespitlerden sonra şimdi de Osmanlı ailesinin dağılma konusunu sicil kayıtlarına dayanarak inceleyeceğiz. İslam dini evlenmeyi teşvik edip, aileyi kutsal kabul etmiştir. Birçok ayet ve hadis evlenmeyi, evlenen çiftlerin birbiri üzerinde hakları olduğunu, müşterek hayatta her birinin ayrı ayrı sorumlulukları bulunduğunu açıklamaktadır. İslam hukuku evlenmeyi teşvik edip aileyi kutsal kabul ederken geçimsizlik ve boşanmayı da hiç hoş karşılamamıştır. Genel olarak bu hukuk Osmanlı toplumunda bağlayıcı olmuşsa da birtakım olumsuzluklar da yaşanmıştır. Osmanlı dönemi Konya toplumunda boşanma iki şekilde gerçekleşmektedir. Bunlara talâk ve muhâla a (Hul) adı verilmektedir. Boşanmalara genellikle şiddetli geçimsizlik neden olmuştur. Belgelerde bu durum beynimizde hüsn-i zindeganiî ve musâfat olmamakla şeklinde ifade edilmiştir. Boşanmalarda yaygın olarak talâk usûlü kullanılmıştır. En çok uygulanan talâk ise bain ve ric idir. Talâk-ı Ba in, kocanın, karısına üç talâkla sahip olması, bu üç hakkı kullanırsa, karısı üzerindeki zevciyetlik hakkını tamamen kaybetmesi demektir. Talâk-ı Ric i ise, kadının iddet müddeti bitmeden, kocanın tekrar karısına dönebilmesi yani evliliğin devam etmesi manasına gelmektedir. 55 İncelediğimiz belgelerde talâk usulüyle boşanmalar bulunmaktadır. Örneğin: 15 Ramazân 1209 tarihli bir belgede 57 Medine-i Konya da Fahrü l-nisâ Mahallesi nde sakin Âişe bint-i Mehmed Efendi nâm hatun, zevci Seyyid Mehmed Ali bin Mustafa ya da vâ açarak beynlerinde has-ı musâfâtlarının olmadığını ve tarih-i kitab günü kendisini bâ in tatlîk etmekle zimmetinde mütekarrer ve ma kûd-ı aleyh olan mehr-i mu eccel hakkı ile mu accelesi de dâhil kırk iki guruş kıymetli bir sim kuşak ve bir döşek ve iki havlu ve bir 55 Rifat, Özdemir. a.g.m. s: KŞS. 66-E / 52 4 (15 Ramazân 1209 / 5 Nisan 1795) 7

21 yorgan ve bir yasdık ve bir sepet sanduk ve nafaka-i iddet-i ma alumunu teslim alarak ve ol dahi kabul etmeğin zevciyetlik durumları sona ermiştir. Yine 2 Zi l-hicce 1209 tarihli bir belgede 58 Medine-i Konya da Mücellid Mahallesi nde sakîn Naim Ahmed Efendi nâm kimesne, Saliha bint-i Seyyid Hacı Veli nâm hatunu bâ in tatlik etmekle zimmetinde mütekarrer ve ma kûd-ı aleyh olan elli guruş mehr-i mü eccel hakkı ile nafaka-i iddet-i ve me ûnet-i süknası için dahi beynlerinde ta yin olunan on guruş ki cem a altmış guruş hakkı olup mukabelesinde mezbûr Naim kendisine menzil bahâsından otuz beş guruş ve dört yasdık semenlerinden on guruş ve iki atlas bahâsından on altı guruş ki cem a altmış altı guruşu kendisine teslim etmesiyle zevciyetlik durumları son bulmuştur. Talâk usulüyle boşanma şekline yukarıda verdiğimiz örneklerden de anlaşılacağı üzere talâk usulüyle karısını boşayan erkek kadının mehr-i mu accelesinden ve mehr-i mü eccelesinden üzerinde kalan parayı vermek ve onun iddet-i müddeti olan dört ay on gün süreyle nafakasını ve kalacağı evi temin etmek zorundaydı. Belgelerde bâ in talâk ın yanı sıra müşahede olunan diğer bir boşanma şekli de Talâk-ı Selasedir. Talâk-ı selase ile boşanma erkeğin karısına bir olayı şart koşması sonucu meydana gelmektedir. Örneğin: 29 Zî l-ka de 1208 tarihli bir belgede 59 Medine-i Konya da Pir Esed Mahallesi nde sakin Âişe bint-i Abdulvahab nâm hatun Süleyman bin Mehmed nâm kimesneye da vâ açarak mezbûr Süleyman ın tarih-i kitapdan üç gün mukaddem eğer sagir oğlum İbrahim in malından intifa m var ise avretim üç talâk boş olsun diye yemin ettiğini ve ben boş olmamla mezbûr Süleyman ın zevciyetlik mu amelesi yapmasından men edilmesini istemiş mezbûr Süleyman ın ise şartını kabul; fakat talâk-ı sülüsû inkâr etmesiyle mezbûre Âişe müdde asını ispatlayamaması üzerine da vâdan men edilmiştir. Osmanlı ailesinde kocanın boşanma konusunda nazari olarak daha geniş yetkileri var idiyse de çeşitli sebeplerle bunu sosyal hayata yansıtamadıkları anlaşılmaktadır. Ayrıca sınırlı gibi görünen boşanma haklarına rağmen; kadınların, devam etmesini istemedikleri aile sisteminden kurtulma imkânlarını temin edebildikleri gözlemlenmiştir. Kadının isteği ile gerçekleşen boşanmalara Muhâla a (Hul ) adı verilmektedir. 58 KŞS. 66-E / 55 2 (2 Zî l-hicce 1209 / 27 Haziran 1795) 59 KŞS. 66-E / ( 29 Zî l-ka de 1208 / 28 Haziran 1794) 8

22 Hul un lügat manası çıkarmak ve giydirmek, örfteki manası ise evliliği ortadan kaldırmak demektir. Istılahta ise muhâla a veya hul : kadının kocasına vereceği bir bedel karşılığında evlilik bağından kurtulması veya kadının bir bedel karşılığı talâkı kocasından satın almasıdır. Yani bir bedel ile eşlerin ayrılmasıdır ki, meselâ kişinin hanımına şu kadar mal vermen şartı ile seni hul yaptım veya boşadım demesi ve kadının bunu kabul etmesidir. Hul mu amelesi muhâla a, mübâree, hulû, ihtilâ deyimleri ile akd edilebileceği gibi bey veya şirâ sözleri ile de akd edilebilir. 60 İncelediğimiz sicilde muhâla a yöntemi kullanarak evliliklerin bitirildiği belgeler de bulunmaktadır. Örneğin: 1 Zi l-ka de 1208 tarihli bir belgede 61 Medine-i Konya da Şeyh Sadreddin Mahallesi sakinlerinden Raziye bint-i Ahmed nâm hatun, zevci Osman bin Abdurrahman nâm kimesne üzerine da vâ açarak beynlerinde hüsn-i zindeganiî ve musâfât olmamakla mezbûre Rabi a otuz guruş mehr-i mü eccel hakkından yirmi guruş ahz ve kabz ve bâki kalan on guruştan ve beş guruş dahi nafaka-i iddetinden ferağa ve me unet-i süknası kendi üzerine olmak şartıyla merûm Osman ile muhâla a olmuşlardır. Yine 29 Şevval 1208 tarihli bir belgede 62 Medine-i Konya da Karakurd Mahallesi nden Âişe bint-i el-hac Saliha nâm hatun, zevci el-hac Mustafa bin Hacı Ali nâm kimesneye da vâ açarak beynlerinde hüsn zindeganiî ve musâfâtlarının olmadığını yirmi guruş mehr-i mu eccel hakkı ile iddet-i nafakası olmak üzere on guruştan ferağ ve evladı sagirin dahi nafakası üzerine olmak şartıyla muhâla a ettiğini; fakat buna rağmen zevciyet mu amelesi yaptığını su âl olunmak istediğinde gıbbe s su âl Hacı Mustafa cevabında zevce-i mezbûre zımmetinde olan bir tesbih ve bir sim, altı ağaç ve bir galât minderi teslim eder ise muhâla a edeceğini söylediğini belirtmesi ve mezbûre Âişe nin zikr olunan eşyaları teslim etmesiyle muhâla a olmuşlardır. Talâk usulüyle boşanma şeklinde karısını boşayan erkeğin kadının mehr-i mu accelesinden ve mehr-i mu eccelesinden üzerinde kalan parayı vermek ve onun iddet-i müddeti olan dört ay on gün süreyle nafakasını ve kalacağı evi temin etmek zorunda olduğunu yukarıda belirtmiştik. Burada ise kadın bu haklarından vazgeçmiştir. Verdiğimiz birinci örnekte Raziye bint-i Ahmed nâm hatun 10 guruş mehr-i ma accele hakkından 5 guruş nafaka-i iddetinden ferağ ve me ünet-i süknası dahi kendi üzerine olmak şartıyla boşanmıştır. 60 İzzet Sak- Alaaddin Aköz, Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma ile Sona Erdirilmesi: Muhâla a ( 18 yy. Konya Şer iye Sicillerine Göre ), S.Ü.T.A.D, Bahar 2004, Sa:15, s: KŞS. 66-E / 37 4 ( 1 Zî l-ka de 1208 / 31 Mayıs 1794) 62 KŞS. 66-E / 37 2 ( 29 Şevvâl 1208 / 30 Mayıs 1794) 9

23 İkinci örnekte ise Aişe bint-i el-hac Salih nâm hatun 20 guruş mehr-i mu accele hakkı ile 10 guruşluk iddet-i nafakasından ferağ ve evladı sagirun dahi nafakası üzerine olmak şartıyla boşandıklarını belirtmiş; fakat Hacı Mustafa karısını boşamak için bir tesbih, bir galât minder, bir sim, altı ağacı teslim eder ise boşayacağını belirtmesi üzerine mezbûre Âişe zikr olunan eşyaları teslim etmesiyle boşanmışlardır. Görüldüğü gibi kadın bazı haklarından ferağ ederek sürdürmek istemediği evliliği kocasını da razı ederek bitirebilmiştir. Belgelerde tespit ettiğimiz diğer bir boşanma şekli de kocanın savaşa giderek dönmemesidir. Örneğin 15 Cemaziye l-âhir 1207 tarihli bir belgede 63 Hacı Habib mahallesinde Anakızı Mustafa nâm hatunun zevci Abdullah bin Ömer in İsmail muharebesine gitmesi ve on sene kendisinden haber alınmaması üzerine Karacığan Mahallesi nden, Ahmed Beşe nin mezbûr Ömer in vefatını haber vermesiyle, Anakızı nefsini son kez tezviç için mahkemeye başvurmuş mahkeme de Anakızı nın bu tezvicine izin vermiştir. 66-E numaralı sicilde bulunan belgelerden ve verdiğimiz örneklerden hareketle Osmanlı Konya sında boşanma konusuyla ilgili şu değerlendirmeleri yapmak mümkündür. Ailenin dağılmasıyla sonuçlanan boşanma hadisesinin başlıca sebebinin şiddetli geçimsizlik olduğu söylenebilir. Bunun yanında kocanın uzun süre kaybolması, savaşa gidip kendisinden haber alınamaması gibi durumlar da boşanma sebepleri arasındadır. Öte yandan boşanma yetkisi erkeğe verilmiş olmakla beraber, kadının da, belli bir bedel mukabilinde boşanmayı isteyebildiği anlaşılmaktadır ki bu tür boşanmaların başlıca sebebi şiddetli geçimsizliktir ve sicillerde bu tür belgeler bulunmaktadır. Boşanmanın erkek tarafından istendiği durumlarda erkek, boşadığı karısına, nikâh anında tespit edilen mehr-i mü eccelini vermek durumundadır. Eğer, mehr tespit edilmemişse, benzer niteliklere hâiz kadınlara verilen mehr verilmektedir. Buna ilave olmak üzere, erkek iddet müddeti boyunca karısının nafakasını ve hâne masraflarını karşılamaktadır. Boşanmayı kadın istediği durumlarda ise, genellikle kadın yukarıda belirtilen haklardan vazgeçmektedir. Boşanma halinde, meselenin hukuki boyutu çerçevesinde ve tarafların anlaşmaları doğrultusunda, çocuğun durumu ve nafakası gibi hususların da kayıt altına alındığı görülmektedir. 63 KŞS. 66-E / 10 2 ( 15 Cemaziye l-âhir 1207 / 18 Ocak 1793) 10

24 Görüldüğü üzere Osmanlı tatbikatında nikâh, nişan ya da boşanma işlemleri sanıldığı gibi basit hadiseler şeklinde gerçekleşmemektedir. Ne nikâh, iki kişinin şahitliğiyle gerçekleşen basit bir hadisedir ve ne de boşanma, kocanın boş ol demesiyle kadının sokağa atıldığı bir uygulamadır. Zamanımızda olduğu gibi, bir takım olumsuz hadiselerin geçmiş dönemde de meydana gelmiş olması muhtemeldir. Ancak, umumiyetle mahkemelik hadiselerin kaydedildiği sicillerde bile, söz konusu işlemler hakkında ciddi uygulamaların geçerli olduğunun görülmesi, geçmiş dönemleri yargılarken daha dikkatli olmamızı gerektirmektedir. 64 Her dönemde görülen bazı gayr-i meşrû uygulamaların dışında, Türk ailesinin umumiyetle sağlam temeller üzerine bina edilmiş olduğu ve bu gelişmenin asırlar boyu devam ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu değerlendirmeyi yaptıktan sonra şimdi de birtakım sebeplerle ailenin çözülmesinden sonra koruyucu müesseseler olan ve incelediğimiz sicilde bolca bulunan nafaka takdiri, vasî ve kayyım tayinleri konusu hakkında bilgi vermeye çalışalım. Bu konularla ilgili incelediğimiz sicilde 42 hüccet bulunmaktadır. Nafaka çıkmak, gitmek, sarf etmek manalarını taşırken, fıkıh ıstılahında ise yeme, giyinme, barınma ve bunlara tabi olan şeylere denmektedir. 65 Sicillerde genellikle babaları veya anneleri ölen küçük yaştaki çocuklara vasilerin veya kendilerine bakan yakınlarının talebiyle nafaka bağlandığı görülmektedir. Bu kimseler mahkemeye müraca atla, bakımını üstlendikleri küçük yaştaki çocukların yiyecek, giyecek vs. ihtiyaçları için, şiddetle nafakaya ihtiyaçları olduğunu bildirerek, bunlara kendilerine miras olarak intikal etmiş mallarından nafaka bağlattırmaktadırlar. Bunun yanında kocası başka yere giden ve hayat ve memâtından haber alınamayan kimselerin karısı ve çocuklarına; kocası tarafından talâk veya muhâla a ile boşanan kadınlara ve çocuklarına da nafaka bağlanmaktadır. 66 Örneğin: 13 Muharrem 1207 tarihli belgede 67 Gene Karye si sükkanından olup fevt olan İbrahim bin Mehmed in sulbiye kebire kızı Kezban, ceddesi Fatma bint-i Abdullah nâm hatunun hücr ve terbiyesinde olup nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyacı olmasıyla mahkeme mezbûre Kezban a 30 akçe nafaka takdir etmiştir. 64 Saim Savaş, Fetva ve Şer iye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü ve Dağılması, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C: 2, BAAK. Ank. 1992, Son baskı, Şubat 1993, s: Rifat Özdemir, a.g.m., s: İzzet Sak, Cemal Çetin, 45 Numaralı Konya Şer iye Sicili. ( / ) Transkripsiyon ve Dizin, Selçuklu Belediyesi Kültür Yay. 28, Konya, 2008, s: 9 67 KŞS. 66-E / 24 1 ( 13 Muharrem 1207 / 21 Ağustos 1793 ) 11

25 3 Şa bân 1209 tarihli bir başka belgede 68 Medine-i Konya da Amid Mahallesi nde sakin Süleyman ve Hasan nâm karındaşların vasî mensubu dayıları, sagir mezbûrun nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyaçları olması nedeniyle ataları Kezban bin Hacı Ömer nâm kimesnenin terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden mal-ı mevrûselerinden kadr kifeye nafaka ve kisve talep etmiş. Mahkeme merkum Süleyman a 90 akçe, merkum Hasan a 40 akçe, cem a 130 akçe nafaka ve kisve farz ve takdir buyurmuştur. İncelediğimiz yılları arasında 66-E numaralı sicilde müşahede olunan nafaka miktarları aşağıda tablo halinde verilmiştir. Ayrıntılı bilgi için çalışmanın III. Bölümünde sunulan belge özetlerine bakılabilir. Tablo: 2 Nafakayı Alan Mahallesi Günlük Nafaka Belge No: Miktarı Seyyid Mehmed ve Şerife Eftal 15 akçe 66-E / 8-2 Şerife Türbe-i Celâliye 3 para 66-E / 22-1 Kezban Gene Karyesi 30 akçe 66-E / 24-1 Şerife Raziye Hoca Habib 9 akçe 66-E / 33-1 Mazruç ve Marime Çiftenerdiban 4 akçe 66-E / 36-2 Şerife Hayıroğlu 3 para 66-E / 36-4 Seyyid Osman Medrese 3 akçe 66-E / 36-5 Seyyid Abdullah ve İbrahim Fakih Dede 4 para 66-E / 39-1 Seyyid Ali Uluırmak 4 para 66-E / 43-3 Şerife Âişe Seyyide Şerife Bâb-ı Aksâray 8 para 66-E / 47-2 Süleyman ve Hasan Amid 130 akçe 66-E / 49-5 Seyyid Osman Piri Paşa 30 akçe 66-E / 52-1 Emine, Âişe ve Hüseyin Civar 16 para 66-E / 52-2 Ali, Mustafa ve Şerife Fatma Kerim Dede 9 para 66-E / 54-4 Seyyid İsmail Mücellid 3 para 66-E / 56-4 Seyyid Mehmed Emin Mücellid 3 para 66-E / 56-5 İncelediğimiz sicilde vasî ta yinleriyle ilgilide belgeler de bulunmaktadır. Vasi kelimesi, mana itibariyle, kendisine bir şey vasiyet edilmiş kimse demek olup genellikle miras malları üzerinde kendisine tasarruf yetkisi verilmiş kimse hakkında kullanılan bir tabirdir. Bir kimsenin ölmeden önce terekesi veya sair işlerini tasarruf etmek için ta yin ettiği kişiye vasi-i muhtar, ölen kimsenin küçük çocuklarının işlerini görmek ve mallarını tasarruf etmek kadı tarafından ta yin edilmiş kimseye de vasi-i mansûb denilir KŞS. 66-E / 49 5 ( 3 Şa bân 1209 / 23 Şubat 1795 ) 69 İzzet Sak, Cemal Çetin, a.g.e., s: 7 12

26 Sicilde vasî ta yin hüccetlerinde, genellikle babaları ölen küçük yaştaki çocukların şer i işlerini görüvermek ve kendilerine kalan miras mallarının muhâfazası için, kadı tarafından güvenilir biri vasi olarak ta yin edilmektedir ki, bunlar daha ziyade çocukların anneleridir. Vasî tayin edilenler arasında büyük kız veya erkek kardeş, dede, büyükanne, amca, dayı, hala veya teyze gibi yakın akrabalar da bulunmaktadır. Nadiren de olsa, yakınlık derecesi ifade edilmeyenlerin de vasî olarak ta yin edildikleri olmuştur. Bunun yanında yalnızca müslümanların değil, gayr-i müslimlerin küçük yaştaki çocuklarına da vasîler ta yin edilmiştir. Bir kimsenin vasî olabilmesi için, âkil, baliğ, hür, müstakim ve tasarrufunda tüm yetkilerini kullanmaya hâiz olması lazımdır. Bu durum belgelerde emaneti ve sadâkati ile ma ruf ve sıdk istikameti ile me lûfe ve mevsûfe diye tabir edilmiştir. İncelediğimiz sicilde vasî ta yinleriyle ilgili 37 adet hüccet bulunmaktadır ki bununla ilgili bazı örnekler aşağıda verilmiştir. 14 Şa bân 1207 tarihli belgede 70 Civar Mahallesi nde sakîn iken fevt olan Seyyid Hacı Süleyman bin Hacı Mehmed in sulbi sagir oğulları Seyyid Mehmed ve es-seyid Ahmed ve Seyyid Mustafa ya babaları müteveffâ-yı mezbûreden isabet ve intikal eden hisse-i artiyelerini zapt ve hıfza sagiran mezbûrların valideleri Fatma bint-i Ahmed nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. 4 Cemaziye l-âhir 1207 tarihli bir belgede 71 ise Orta Mescid Mahallesi sükkânından iken fevt olan Ayazoğlu Ali bin Hüseyin in sulbiye sagire kızı Ümmügülsüme isabet ve intikal eden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza lî-ebeveyn karındaşı Emine bint-i Ali nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Yine 5 Safer 1207 tarihli bir belgede 72 Medine-i Konya Tevâbi atından Hasan nâm Karye sükkânından iken bundan akdem müteveffiyân olan Feşinoğlu Mustafa ile zevcesi Fatma bint-i Ali nâm hatunun sagir evlatları Seyyid Ali ve Şerife Alime ye müteveffâ-yı terekelerinden ber-mûcib defter-i kassam hisse-i artiyelerini zapt ve hıfza sagirun mezbûrun komşuları Seyyid Hasan bin Hacı Osman nâm kimesne vasî ta yin edilmiştir. Sonuç olarak vasîlik kurumu sayesinde yetim veya öksüz, kimsesiz, bakımsız ve ilgisiz kalabilecek çocuklar, bu sıkıntıdan kurtulabilmişlerdir. Nafaka ve vasilik gibi kurumlar, aileler çözüldüğünde ailenin geriye kalan üyelerini, özellikle çocukları ve kadınları 70 KŞS. 66-E / 14 2 (14 Şa bân 1207 / 27 Mart 1793) 71 KŞS. 66-E / 9 5 (4 Cemaziye l-âhir 1207 / 17 Ocak 1793) 72 KŞS. 66-E / 43 1 (5 Safer 1207 / 22 Eylül 1792) 13

27 korumuş, onların sıkıntıya düşmesine engel olmuş ve bu ara dönemi başarıyla atlatmalarını temin etmiş ve yeni bir aile hayatına geçmelerini, topluma katılmalarını sağlamıştır. Böylece aile, üyeleri açısından ve sosyal açıdan işlevine devam edebilmiştir. İncelediğimiz belgelerde müşahede olunan yukarıda zikr edilen amaçları kapsayan bir diğer koruyucu müessese de kayyım ta yinleri idi. Sicilde gaybet-i münkatı a ile gâyip olup, hayat ve memâtı nâ-malum olan kimselerin emvâl ve erzâkını muhafaza için ta yin edilmiş kimselere kayyım denilmektedir. 73 Herhangi bir şekilde bulunduğu yerden ayrılan ve kendisinden haber alınamayan kimselerin ya kendi asıl mallarını, ya da ölen yakınlarından intikâl eden miras hisselerini muhâfaza için bir kayyım gerektiği ifade edilerek, mahkemeye mürâca at edilmekte ve kadı da bu malları korumak için birisini görevlendirmektedir. 74 Örneğin: 11 Ramazân 1209 tarihli bir belgede 75 Medine-i Konya da Seb a hevan Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Molla Hasan bin Seyyid Süleyman ın sulbi oğlu ga ibü l anı l belde Seyyid Ahmed e babası müteveffâ-yı merkûm terekesinden bermûcib defter-i kassam isabet eden mal-ı mevrûsesini zapt ve hıfza merkûmun ammizâdesi Seyyid Mustafa nâm kimesne kayyım nasb ve ta yin edilmiştir. Kaybolan veya vefât eden kişinin Müslüman veya zımmi olması fark etmemiştir. Osmanlı nın aynı sosyal güvenlik kurumunu zımmiler için de uyguladığını görmekteyiz. Örneğin: 27 Muharrem 1208 tarihli 76 bir belgede Medine-i Konya da Çiftenerdiban mahallesinde sakin iken helâk olan Merabe veledi Arkil in terekesinden lî-ebeveyn ga ib olan karındaşına defter-i kassam isabet eden mal-ı mevrûsesini zabt ve hıfza merkûmenin ammisi kızının oğlu kayyım ta yın edilmiştir. Osmanlı toplumunda bir takım sebeplerle ailenin dağılmasından sonraki koruyucu müesseselerden bahsettikten sonra şimdi de vefat edenin geride bıraktığı mal ve mülkün (terekenin) paylaşılması konusunda bilgi sunacağız. 73 Kayyım, kelime ma nası itibariyle bir vazifeye nezâret eden kimse demek iken mütevelli yerinde de kullanılır ve câmi nin temizlik hizmetini yapanlara da bu ad verilir. 74 İzzet Sak, 47 Numaralı Konya Şer iye Sicili ( / ) Transkripsiyon ve Dizin, Tablet Kitabevi, Konya, 2006 s: KŞS. 66-E / 52 3 (11 Ramazân 1209 / 1 Nisan 1795) 76 KŞS. 66-E / 24 3 (27 Muharrem 1208 / 4 Eylül 1793) 14

28 İncelediğimiz sicilde miras konusuyla ilgili 24 adet hüccet bulunmaktadır. Bunların bir kısmında mirasçıların anne ve babalarından veya diğer yakınlarından kendilerine intikal eden miras mallarını herhangi bir anlaşmazlık çıkmadan paylaştıklarını mahkemeye gelerek kendilerine düşen hisselerini ikrar etmek suretiyle tescil ettirdiklerini görmekteyiz. Örneğin; 15 Cemaziye l-âhir 1209 tarihli bir belgede 77 Medine-i Konya da Pir esed Mahallesi sakinlerinden iken bundan akdem fevt olan Fatma bint-i Mustafa nâm hatunun mirasçıları, zevc menkûhası Ahmed bin Osman ile atası Şerife bint-i Mehmet ve lî-ebeveyn er karındaşı Süleyman ve kız karındaşı Emine mahkemeye gelerek kendilerine düşen hisselerini müteveffâ-yı mezbûrenin zevci merkûm Ahmed bin Osman la sorunsuz olarak paylaştıklarını mahkemeye tescil ettirmişlerdir. Diğer bir kısım belgelerde ise varisler arasında anlaşmazlık çıktığını dolayısıyla bu anlaşmazlığın çözümü için meselenin mahkemeye intikal olunduğuna şahit olmaktayız. Örneğin; 17 Cemaziye l-âhir 1207 tarihli bir belgede 78 Civar Mahallesi nde sakin iken fevt olan Hacı Musa bin Abdullah ın mirası zevcesi Fatma bin Dede nâm hatun ile sulbî kebir oğullarına ve sulbîye kebire kızlarına düşmüştür. Fakat sulbîye kebire kızları er karındaşları üzerine da vâ açarak babalarından düşen hisse-i artiyelerini zapt ettiklerini iddi a etmişler, er karındaşları ise mezbûre Fatma hatunun hisse-i artiyesini ifraz olunduktan sonra bâki kalan terekeyi, beynlerinde on üç sehm münkası ettiklerini şahitleriyle ispatlamalarıyla sulbîye kebire kızlar da vâdan menedilmiştir. Bunların dışında kız çocuklarının hisse-i artiyelerini anne ya da babalarının zımmetine ibra eyledikleri da vâlar da bulunmaktadır. Örneğin; 22 Rebî ü l-evvel 1210 tarihli bir belgede 79 Medine-i Konya da Hoca Habib Mahallesi nde sakîn Ana kadın bint-i el-hac Mehmed nâm hatun, validesi Âişe bint-i Osman Efendi nâm hatun mahzarında ikrâr tam ve takrîr-i kelâm edüp babası müteveffâ-yı merkûm Hacı Mehmed den ve ba de fevt olan karındaşı diğer Aişe den düşen hisse-i artiyelerini validesinin zımmetine ibra eylemiştir. İncelediğimiz mirasla ilgili belgelerde bizim dikkatimizi çeken diğer bir husus da varislerin babalarının, sağlığında iken mülklerini sattığı buna rağmen varislerin bizim malımızdır diye hak iddi a ettiği da vâlardır. Bu durum, varislerin babaları mülklerini sattığından çocuklarına ya da eşlerine haber etmemiş midir sorusunu aklımıza getirmektedir. 77 KŞS. 66-E / 49 1 (15 Cemaziye l-âhir 1209 / 7 Ocak 1795) 78 KŞS. 66-E / 10 2 (17 Cemaziye l-âhir 1207 / 30 Ocak 1793) 79 KŞS. 66-E / 58 2 (22 Rebî ü l-evvel 1210 / 6 Ekim 1795) 15

29 Çünkü varislerin bizim malımızdır diye da vâ açtıkları mahkemelerin birçoğunu, davalıların fetva-yı şerif ibraz etmeleri ve şahitler göstermesiyle kaybetmişlerdir. Örneğin; 3 Muharrem 1208 tarihli bir belgede 80 Medine-i Konya da Nehr-i Kâfir Mahallesi ahalisinin mevkûf nukûdun metevellisi olan Kadıoğlu Musa bin Hacı Mustafa mahalle-i merkûmede sakîn iken bundan akdem fevt olan Keçeci Cema atından Paşa Ali zâde Hacı Mustafa bin Abdullah ın zevcesi ve vereseleri üzerine da vâ açarak merkûm Paşa Ali zâde vefâtından üç sene mukaddem mahalle-i mezbûrede vâki etraf-ı erbâ dan bir tarafı Molla Halil bin Ali ve bir tarafı Hüseyin ve bir tarafı Nehr-i Kâfur Mahallesi ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd iki oda ve bir örtme ve bir tabhâne ve bir ahur ve odasıyla bir mikdar avluya müştemil bir kıt a mülkü menzilini kendisine sağlığında 180 guruşa sattığını Paşa Ali Hacı Mustafa fevt olmakla terekesinden hak iddi a eden zevcesi ve vereselerine su âl olunup menzil-i merkûmu yahut semeni olan meblağı mezbûru talep eylediğinde gıbbe s su âl meteveffâ-yı merkûmun zevcesi ve vereseleri müdde i-i beyyineden acz e düşmeleriyle zikr olunan menzil Kadıoğlu Musa bin Hacı Mustafa ya teslîm edilmiştir. Bunların yanı sıra diyar-ı ahâra gidip gayib iken 81 ya da sefere gidip yad-ı keferede esir iken miras hisseleri satılanlar 82 ve mahkemede mirasın kendilerine ait olmadığını itiraf edenler de olmuştur. 83 2) XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Konya sında Mahallenin Özellikleri Osmanlı şehrinde, mahallelerin bir sosyal birim olarak önemli rolleri vardır. Bu özelliği ile mahalle, birbirini tanıyan, bir ölçüde birbirinin davranışlarından sorumlu, sosyal dayanışma içinde olan kişilerden oluşmuş, bir topluluğun yaşadığı yerdir. 84 Osmanlı çağındaki tanımıyla, aynı mescidde ibadet eden cema atin aileleri ile birlikte ikâmet ettikleri şehir kesimidir. Mahallenin sosyal birim olarak taşıdığı önemden dolayı, Ortadoğu ve İslam kültür çevresinin şehirleri bir sosyal bütün değil, mahallelerden meydana gelen bir bileşim olarak tanımlanır KŞS. 66-E / 42 1 (3 Muharrem 1208 / 31 Temmuz 1794) 81 KŞS. 66-E / 54 3 (16 Zî l-ka de 1209 / 4 Haziran 1795) 82 KŞS. 66-E / 12 2 (15 Receb 1207 / 26 Şubat 1793) 83 KŞS. 66-E / 29 3 (8 Receb 1208 / 9 Şubat 1793) 84 Özer Ergenç, Osmanlı Klasik Dönemi Kent Tarihçiliğine Katkı XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Ank. Enst. Vakfı Yay. I, Ank. 1995, s Özer Ergenç, a.g.e., s

30 İncelediğiniz belgelerde bu konu ile ilgili da vâlarda Osmanlı mahalle sakinlerinin birbirlerine müteselsilen kefil olduklarını müşahede ettik. Örneğin; 13 Zî l-ka de 1208 tarihli belge 86 bu yönüyle dikkat çekicidir. Medine-i Konya zeylinde Çalıklı Mahallesi sükkanından es-seyid İsmail nâm kimesne Bey in menziline varulup menzili merkûmede sace-i fera iş olan zevci menkûhası Seyide Şerife binti Ahmet nâm hatunun azası keşf ve nezir olunup sağ kolundan beş yerinden baldırından iki yerinden harb ve cera a olunduğu ba del mu ayene ve l-müşahede olundukta merkûme Seyide Şerife tarih-i hüccet gecesi sakin olduğum odada tüfengi aşağı indirmek için tüfenk mezbûru ahz ider iken ma azallah aza-yı mezbûrelerime isabet ve bu cihetten mecruha oldum. Hususu mezkûrede ahali ve bir ferdin müdahili olmayup eğer bu harazetten vefat ider isem bir kimesneden da vâ ve nizam yoktur demesiyle kayıt tutulmuştur. Bu da vâda Seyide Şerife nin beyanı Osmanlı mahallesinin özelliklerini göstermesi adına önemlidir. Seyide Şerife nin eğer bu harazetten vefat ider isem hususu mezkûrede ahali ve bir ferdin müdahili olmayup hiçbir kimesneden da vâ ve nizam yoktur demesi bize Osmanlı mahalle sakinlerinin birbirlerine karşı kefil olduklarını ve mahalleliler arasında sosyal bir dayanışmanın olduğunu ve birbirlerinden sorumlu olduklarını açıkça göstermektedir. Şayet bu kayıt tutulmayıp Seyide Şerife hazâretten vefat etse idi, anlaşılan Çalıklı Mahallesi nin tamamı bu olaydan sorumlu tutulacaktı. Seyide Şerife bu kaydı tutturmakla mahalleyi de zan altında bırakmaktan kurtarmıştır. Mahallenin bu toplu birlikteliği karşısında mahallenin huzurunu bozacak suç işlemek mahallenin tamamını karşısına almak demektir ki bu da epeyce zor bir durum olsa gerekti. Çünkü mahalle ahalisinin kendilerini rahatsız eden ahlak ve nâmus dışı davranışlarda bulunan kimseleri mahalleden çıkartmak hakları vardı. Örneğin; 7 Safer 1209 tarihli bir belgede 87 Medine-i Konya da Zincirlikuyu Mahallesi sakinlerinden Havva bint-i Veli nâm hatun ve ahalilerinden Hacı Sinan Zâde Hafız Efendi Mollaoğlu Seyyid Çelebi ve Hafız Derviş ve Postalcı Mehmed ve İber zâde Hafız Efendi ve Kasab İbrahim vesa irler bâ-cem ahum meclis-i şer i şerif-i enverde Hatice bint-i Mehmed nâm hatun müvacehenesinde üzerine da vâ ve takrir-i kelâm edüp mezbûre Havva ya kötü söz söylediği ve onlara dahi şetum ettiği ve kendi halinde olmadığı dolayısıyla ondan razı ve hoşnut olmadıklarını söylemeleri ve şikâyet etmeleri üzerine mezbûre Hadice tenbih birle mahalleden sakinlerin isteği üzerine ihraç edilmiştir. 86 KŞS.66-E / 39 5(13 Zî l- ka de 1208 / 12 Haziran 1794) 87 KŞS. 66-E / 43 2 (7 Safer 1209 / 3 Eylül 1794) 17

31 Burada Zincirlikuyu ahalisinin, kendi halinde değildir diye Hadice üzerine da vâ açmaları da bize Osmanlı mahallesinin sosyal dokusu hakkında ipuçları vermektedir. Osmanlı mahallelisi mahallelerinde kendi halinde insanlar istemişlerdir. Yani toplumun uygun görmediği tasvip etmediği davranışlar içinde bulunanlar yukarıda verilen da vâdan da anlaşılacağı üzere mahalleden ihraç edilmişlerdir. Osmanlı mahkemesi mahallelinin birbirini yakından tanımasından dolayı herhangi bir olayda delil ve görgü tanıklarının sözlerini değerlendirdikten sonra bir de sanığın mahallesinde nasıl tanındığını araştırmıştır. Komşuların ve mahalle imamının tanıklığına büyük önem vermiştir. Örneğin; 17 Şa ban 1207 tarihli belgede 88 Ahmed Dede Mahallesi nde Fatma bint-i Hasan nâm hatun, medine-i merkûmede vâki Boladlar Mahallesi sakinlerinden es- Seyyid İbrahim bin İbrahim nâm kimesneyle Karacığan Mahallesi nden Seyyid Mehmed bin Emin nâm kimesnelerin geceleyin ihanet kasdıyla menziline girip üzerine hücum ettiklerini feryat eylemesiyle firar ettiklerini belirtmiştir. Fakat da vâlıların bunu kabul etmemesiyle müdde i-i mezbûreden beyyine taleb olundukta ikâmet beyyineden acze düşmesiyle merkûman İbrahim ve Mehmed in keyfiyeti ve halleri mahalleden sorulduğunda merkûman İbrahim ve Mehmed kendi hal ve umurlarıyla meşgul olup bu hareket mezbûr Mehmed ve İbrahim den umulmaz deyü udul müsliminin haber vermesiyle mezbûre Fatma tenbih birle da vâdan men edilmiştir. Bu da vâda görüldüğü gibi mahkeme, mezbûr Mehmed ve İbrahim in keyfiyeti ve hallerini mahalleliden sormuştur. Şayet mahalli ve udul müslimin kendi hal ve umurlarıyla meşgul olup bu hareket mezbûr Mehmed ve İbrahim den umulmaz demeselerdi mezbûr Mehmed ve İbrahim cezalandırılacaklardı. Bu da mahalledeki hal ve davranışların ne kadar önemli olduğunu ve birçok noktalarda bağlayıcı olduğunu göstermektedir. Yukarıda da zikr edildiği üzere mahalleli mezbûr Mehmed ve İbrahim e kefil olmuşlardır ki bir yönüyle Osmanlının sosyal bir çevre olan mahallesine güvenini tam olarak göstermektedir. Bir başka açıdan zanlının bu tip bir olayla mahalleden sorulması zanlının mahalledeki itibarı açısından hiç de kolay olmasa gerek. Zanlıların böyle olaylarla mahalleye ifşa edilmesi bu tarz suçların işlenmesini zorlaştırmış olmalıdır. Dikkat edilirse kişiler mahalleden bağımsız değillerdir. Yani bu tip olaylar da vâlı ve da vâcı arasında kalıp kapanmamıştır. 88 KŞS. 66-E / 14 4 (17 Şa bân 1207 / 30 Mart 1793) 18

32 Sosyal dayanışma, birbirine kefil olma ve denetimin yanı sıra Osmanlı şehrinde mahalle, temel bir yönetim birimi idi. Vergi yükümlülükleri re aya, tek tek tahrir defterlerine ve diğer vergi kayıtlarına yazılmış, sakîn oldukları binaların da hangi mahalle sınırı içinde bulunduğu kesinlikle tespit edilmiştir. 89 Osmanlı toplumunda farklı dinlere mensup aileler bir arada yaşamaktadır. Hristiyan aileler genellikle şehrin en eski mahallelerinde; yani islam ordularının fethindin önce kiliselerinin olduğu yerde kilise etrafında odaklanırken, müslüman aileler cami ve mescidin etrafında odaklanarak sosyal bir kurum haline dönüştürdükleri mahallelerinde yaşam sürmüşlerdir. 90 Biz incelediğimiz belgelerde ise gayrimüslimlerin daha çok, Çiftenerdiban ve Zenbûri Mahalleleri nde yaşadıklarını müşahede ettik. İncelediğimiz, yıllarına ait 66-E numaralı sicilden tespit ettiğimiz Konya mahalle isimleri ise şunlardır; Türbe-i Celaliye, Civar, Çalıklı, Sarı Hasan, Eftal, Zenburi, Tercüman, Kerim Dede, Kürkçü, Hoşhan, Orta Mescid, Vadi-î Meram, Hacı Habib, Kasab Sinan, Dolab Ucu, Esenlü, Seb ahan, Pürçüklü, Küçük Araplar, Biremani, Sahip Ata, Ahmed Dede, Boladlar, Karacığan, Zincirlikuyu, Şeyh Aliman, Yaka Bağları, Mihmandar, Karakurd, Şeref Şirin, Şems Tebrizi, Hacı Cemal, Zevle, Abdül aziz, Debbağhane, Topraklık, Devle, Çiftenerdiban, Hacı Mir, Sadırlar, Fahrü l-nisa, Bab-ı Aksaray, Sinan Perakendesi, Sarı Yakup, Karaüyük, Karaaslan, Hoca Faruk, Tarhana, Uluırmak, Medrese, Şeyh Sadrettin, Şeyh Ahmed, Baba Sultan, Fakih Dede, Pir Esed, Piri Paşa, Nehr-i Kâfir, Yeni Cami, Kadıasker, Abid, Beyhekim, Kalenderhane, Seb ahan, Mücellid, Şekerfunuş, Bağ Evliya, Hacı Eymir, Hoca Hasan ve Bordabaşı mahalleleridir. 3) XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Konya sında Vakıflar Vakıf müessesesi, uzun asırlardan beri bütün İslam memleketlerinde çok büyük ehemmiyet kazanmış içtimaî ve iktisadî hayat üzerinde derin tesirler yapmış dini, hukuki ve sosyal bir müessesedir. 91 Bir kişi mülkiyetine sahip olduğu menkûl ve gayrimenkul mallarından bir kısmını veya tamamını, Allah rızasını kazanma niyetiyle halkın herhangi bir ihtiyacını gidermek üzere dini, hayri ve içtimai bir gayeye müebbeden tahsis ederse malını vakfetmiş yani bir vakıf müessesesi kurmuş olur. 89 Özer Ergenç, a.g.e. s Mehmet İpçioğlu, a.g.e., s Mehmet Fuat Köprülü, Vakıf Müessesesinin Hukuki Mahiyeti ve Tarihi Tekâmülü, VD sa:11, Ank.1942, s.1 19

33 Kısaca vakfı, ben ve öteki arasındaki etkileşim ve dayanışma ruhunu somutlaştıran bir müessese olarak değerlendirmemiz mümkündür. Bu davranışın arkasında herhangi bir mecburiyet ve zorlama değil, insanlığa karşı ferdi zorunluluk hissi, vicdani bir hizmet duygusu diğer bir ifadeyle iyilik, şefkat, yardımlaşma, dayanışma, başka bir insan veya başka bir canlıyı maddi ve manevi açıdan huzura kavuşturma yolunda mutluluk duyma ve benzeri kültür değerleri ve bu değerleri kendisine ilke edinmiş kişinin hür iradesi yatmaktadır. 92 İnsan fıtratında bulunan bu yardımlaşma hissi, şüphesiz ki insanlık tarihi kadar eskidir. Bu his dini emir ve hükümlerle birleşince daha bir kuvvet kazanmıştır. İslam ın yardımlaşma ile ilgili emir ve prensipleri vakfı teşvik ettirmiştir. Ebu Hureyre den (r.a) nakledilen bir hadisi şerifte Hz. Peygamber insanoğlu öldüğü zaman bütün emelleri kesilir. Ancak devam eden sadaka (sadaka-i cariye) sahibi, faydalanılan ilim ve kendisine dua eden evlat bırakanların amel defterinin hayır hanesi açık kalıp kapanmaz diye buyurmaktadır. 93 Müslümanlar hadiste belirtilen müjdeye nail olmak için bütün imkânlarını kullanma gayretine düşerek sadece insanlar için değil, çevre ve hayvanlar içinde vakıf tesisleri meydana getirmişlerdir. Gerçekten de Osmanlı Devleti tarihine bakıldığında bu devâsa devlette, bugünkü devlet anlayışına göre kamu hizmetleri niteliği taşıyan birçok içtimaî vazifenin vakıf yoluyla ifa edilmiş olduğu anlaşılmaktadır. Yollar, köprülerin yapımı ve sulama çalışmaları, hastanelerin yapımı, fakirlere yardım gibi sosyal yardımlaşma faaliyetleri, eğitici ve öğretici kadronun ücretleri, talebelerin bakımı, medreseler ve kütüphâne gibi kültür işleri, camilerin inşâsı gibi din hizmetleri hep vakıflar yoluyla idare ediliyordu. 94 İncelediğimiz yıllarına ait sicilde vakıfla ilgili belgeler bulunmaktadır. Bunlar arasında vakıftan hisse talebi, vakıf toprağının resm-i gelirleri anlaşmazlığı, vakıf toprağı anlaşmazlığı, evlâdiyet meşrutiyet üzere vakfetme, vakıflara mütevelli ta yinleri, vakfa bağlı olmasından dolayı bir kısım karyelerin vergilerden mu af tutulması ve Karaman Valisi Seyyid Ali Paşa nın vakfiyesi gibi belgeler bulunmaktadır. Yukarıda, eğitici ve öğretici kadroların ücretleri, medrese ve kütüphâne gibi kültür işlerinin, vakıf müessesesi tarafından yürütüldüğünü zikr etmiştik. Bu konuda Karaman valisi 92 Bahaeddin Yediyıldız, Osmanlılar Döneminde Türk Vakıfları ya da Türk Hayrat Sistemi, Osmanlı- Toplum 5, YTY, Ank. 1999, s Ziya Kazıcı, Osmanlı Vakıf Medeniyeti, Bilge Yay. İst. 2003, s Bahaeddin Yediyıldız, Müessese- Toplum Münasebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi, VD. sa. XV, 1982, s

34 Seyyid Ali Paşa nın 23 Rebî ü l-evvel 1210 tarihli vakfiyesi 95 sunmaktadır. bize aydınlatıcı bilgiler Hala Eyâlet-i Karaman Valisi es-seyyid Ali Paşa nın mütevelli nasb eylediği müşarün ileyh hazretleri hazinedarı Ali Ağa bin Abdullah mahzarında malından bin guruşu mütevelli merkûma teslîm ederek şöyle şart eylemiştir.... Hâsıl olan semenesinden yüz guruş Beğşehir Sancağı na tabi Bozkır Kazâsı karyesinden Karacahisar ı dimekle ma aruf nâm karyede vâki Seyyid İbrahim Efendi nin binâ eylediği cami-î şerif ve medresede müderris olan müma ileyh İbrahim Efendi ye vakf olunup meblağı mezbûr yüz guruş verile zikr olunan cami-î şerife imam olana on iki guruş ve hatıb olana on guruş ve kayyım olana sekiz guruş ve mü ezzin olana on guruş cem a yüz elli guruş verile ve hüccet i tevliyet müderris müma ileyh Seyyid İbrahim Efendi ye meşrut ve ba del vefât sulbi oğlu Seyyid Mehmed Efendi ye meşrut ve ol dahi vefât eyledikde medrese-i merkûma beher kim müderris olur ise ber vech-i muharrer tevliyet-i mezkûre mutasarruf ola diye bin guruşu mütevelli Ali Ağa ya teslîm etmiştir. Görüldüğü gibi Osmanlı, yaptığı her eseri ayakta tutabilmek ve işleyişini sağlayabilmek için ona bir takım gelirler bağlamıştır. Bu bazen Karaman valisi Seyyid Ali Paşa nın vakfiyesinde olduğu gibi şahıslar eliyle bazen de devlet eliyle olmuştur. Yine 11 Cemaziye l-âhir 1208 tarihli bir belgede 96 ise Hatunsaray Nahiyesi ne tabi Bossa Karyesi nde sakin Ümmügülsüm bint-i Abdullah nâm hatun, malının bir kısmını Bossa Karyesi nin cami-î şerifi ile üç adet mescid-î şerifin mihrab ve çırağlarına harç ve sarf oluna diye vakfetmiştir. Osmanlı devletinin yaptığı eserlere bir takım gelirler bağışladığını söylemiş idik. Örneğin; 9 Cemaziye l-âhir 1208 tarihli bir belgeden 97 Hatunsaray Nahiyesi ne tabi Bossa Karyesi ndeki bir bâb değirmenin zemininin Sultan Selim Han Hazretlerinin yaptırdığı şadırvanın vakfına ait olduğu anlaşılmaktadır. Yine Evahir Rebî ü l-evvel 1209 tarihli bir belgede 98 ise Sahra Nahiyesi ne tabi Karye-i Kara İlyas ın aşârının Şeyh Ahmed Mahallesi mescidi tarafından rüsûmâtının ise Sultan Selim Han Vakfı tarafından zapt edilmesine dair padişah emri bulunmaktadır. 95 KŞS. 66-E / 58 1 ( 23 Rebî ü l-evvel 1210 / 7 Ekim 1795) 96 KŞS.66-E / 29 1 (11 Cemaziye l-âhir 1208 / 14 Ocak 1794) 97 KŞS.66-E / 28 2 ( 9 Cemaziye l-âhir 1208 / 12 Ocak 1794) 98 KŞS.66-E / 81 1) 21

35 Bunların yanı sıra bir vakıf medeniyeti olan Osmanlı, müesseselerin sağlıklı işleyişini sağlamak amacıyla bir takım vergi mu afiyetleri de getirmiştir. Örneğin; Sultan Selim Han ve Sultan Ala addin Cami-î evkâfının karyelerinden olan Sille ve tevâbi karyelerin menzil imdadiyesi vesa ir vergilerden mu af tutulması ve ahali karyeden cebren ahz edilen beş bin yedi yüz yirmi guruşun tekrar ahaliye verilmesi ve vergi mutalebesiyle rencide edilmemeleri. 99 Sultan Ala addin Cami-î Şerifi evkâfı olmasından dolayı Karapınar re âya ve fukarasının serbestiyet üzere tekâlif mutalebesiyle rencide edilmemeleri 100 ve yine Sultan Selim Han Cami-î şerif hizmetinde oldukları için Zincirlikuyu Mahallesi nin avârız ve nüzülden mu af tutulmaları gibi. 101 Belgelerden anlaşıldığına göre Konya daki birçok vakfın tevliyeti evlâdiyet meşrûtiyet üzere babadan oğla geçmektedir. Örneğin; 1 Rebî ü l-evvel 1209 tarihli bir belgede 102 es-seyyid Abdulvahap Ağa, Bordabaşı, Mahallesi nde vâki etraf-ı erbâ adan Kuş İbrahim ve Bıçakçı Emir Ahmed mülkleriyle mahdûd dâhiliye ve hariciye muhtevi ma alumul müştemilât mülk menzilini ve Kovanağzı nâm mahâlde 6 dönüm mülk bağ ve nıfs dönüm mülk bağçesini ve Uluırmak ta vâki ladel ahali ma alumun hudud ve l ciran 50 dönüm mülk tarlasını ve Has Köyü altında vâki etraf-ı erbâ adan ırmak ve Hacı Mustafa ve Hacı Mehmed ve Pirinçcioğlu mülkleriyle mahdûd 8 dönüm mülk tarlasını ve Büyük Çay gurbunda kâ in 12 dönüm mülk tarlasını Havzan civarında vâki etrafı erbâ adan Gölgelioğlu ve el- Hac Mustafa ve el-hac Memiş mülkleri ve tarîk-i âmm ile mahdûd 24 dönüm mülk tarlası ve Harmanyeri gurbunda Çalılı yer dimekle ma ruf etraf-ı erbâ adan Emir Halil oğlu ve el-hac Memiş ve el- Hac Osman mülkleriyle mahdûd 25 dönüm mülk tarla ve bir kıt a mülkünü Harman yeri civarında vâki etrafı erbâ adan ma alumul hudud Ali yeri dimekle arif 12 dönüm mülk tarlasını ve yine mahâl merkûmede vâki etrafı erbâ adan Emiroğlu ve el- Hac Mustafa ve Sümenoğlu ve tarîk-i âmm ile mahdûd 18 dönüm mülk tarlasını ve Hanekade gurbunda kâ in 2 dönüm mülk tarlasını ve Halut nâm mevki inde vâki 6 dönüm tarla ve Küçük Çay gurbunda 8 dönüm mülk tarlasını evlâdiyet ve meşrûtiyet üzere vakfetmiştir. 99 KŞS.66-E / 93 1 ( 2 Şa bân 1208 / 12 Mart 1794) 100 KŞS.66-E / 94 1 (16 Şa bân 1208 / 19 Mart 1794) 101 KŞS.66-E / 99 3 (2 Cemaziye l-âhir 1208 / 5 Ocak 1794) 102 KŞS.66-E / 53 1(Rebî ül-evvel 1209 / 26 Eylül 1794) 22

36 24 Rebî ü l-evvel 1215 tarihli bir belgede 103 ise Pir Esed Sultan Zaviyesine evlâdiyet meşrûtiyet üzere Ömer Osman ın sulbiye kebire kızları Şerife Salime ve Âlime tevliyetini ve meşihatına ber-vechi müştereken mutasarrıf olmuşlardır. İncelediğimiz sicilde vakıflara mütevelli ta yinleriyle ilgili belgelerde bulunmaktadır. Örneğin; 5 Zîl-ka de 1209 tarihli bir belgede 104 Sultaniye Kasabası Sultan Selim Han evkâfına Kara Hafız Ömer Halife bin Mustafa nın mütevelli ta yin edildiğini görmekteyiz. 5 Rebî ül-evvel 1209 tarihli başka bir belgede 105 Gazi Mürsel evkâfına iki bâb dükkân icaresinden ma ada Kiçi Alime mezrası mahsulünden senede bir müdd gale veza ife ile Kazazzâde Zeyd in mütevelli ta yin edildiğini, yine 3 Muharrem 1209 tarihli bir belgede 106 ise Hazreti Sadreddin Konevi vakfına yevm beş akçe veza ife ve senede iki yüz keyl hınta cere ile cami-î şerifi ve türbe-î münifi tamir ettirmek şartıyla 1209 dan 1212 senesine kadar Ömer Halife bin Ali nin mütevelli ta yin edildiğini göstermekteyiz. Genel olarak, yılları arasında Osmanlı Konya sında şehrin bütününü ilgilendiren her türlü hizmet, cami, medrese, kütüphane, hastane, han, çeşmeler, sebiller, imaretler, su getirme, bu tesislerin bakımı gibi faaliyetler hep vakıf kanalıyla yapılmıştır ve bu sistem sayesinde ülkenin temel meselelerinin büyük bir dayanışma ve işbirliği içinde çözüldüğü ve işleyişinin sağlandığı anlaşılmaktadır. 103 KŞS.66-E / 126 1(24 Rebî ül-evvel 1215/ 23 Temmuz 1800) 104 KŞS.66-E / 91 2 ( 5 Zil-ka de 1209 /4 Haziran 1794) 105 KŞS.66-E / 83 2 (5 Rebî ü l-evvel 1209 / 30 Eylül 1794) 106 KŞS. 66-E / 82 2 ( 3 Muharrem 1209 / 3 Temmuz 1794) 23

37 II. BÖLÜM İKTİSADÎ HAYAT Şer iye sicilleri bulunduğu yerin iktisadî hayatını anlatan birinci elden vesikalardır. XV ila XX. Asır aralarında Türk halkının ve özelliklede Anadolu halkının hayat ve geçim tarzı, memlekete dışarıdan giren ve yine memleketten dışarı çıkan, yani ithalat ve ihracat konusu olan eşya, Anadolu halkının yetiştirdiği tarım ürünleri, imal ettiği sanayi mamulleri, Anadolu da mevcut olan sanat ve meslek çeşitleri, halktan toplanan vergiler, devletin memurlarına ödediği tahsisatlar, hukuk ve ceza davalarındaki tazminatların miktarı ve cinsi, para arzı ve çeşitleri, para enflasyon ve devalüasyonun gerçek manada tarihi seyri kısaca hem makro hem de mikro iktisada dâhil bütün mevzular, doğru olarak ve yerli yerinde şer iye sicillerindeki kayıtlardan öğrenilebilir. 107 Şer iye sicillerinin iktisadi hayata dair bu ehemmiyetine bina en, sunduğumuz çalışmanın ikinci bölümünü iktisadî hayata ayırdık. İncelediğimiz sicil iktisadî hayata dair çeşitli konularda bize veriler sunmaktadır. Bu yönüyle iktisadî hayat diye ana başlık altında sunduğumuz çalışmamızı çeşitli alt başlıklar altında inceleyeceğiz. Bunlardan birincisi vergiler, ikincisi mülk satışları ve üçüncüsü ise narh, çeşitli eşya ve yiyecek fiyatları yani fiyat hareketliliğidir. Esas itibariyle sosyal hayatta da zikr ettiğimiz üzere burada da iktisadî hayata dair bulgular sizlerle paylaşılacaktır. 1.) VERGİLER 1.1) İmdat-ı Hazariye: Osmanlı Devleti nde kent-köy ayrımı yapılmaksızın düzenli olarak her yıl iki eşit taksitle halktan toplanan bir vergi idi. Bu vergi eyâlet valileri için eyâlete dâhil sancaklardan padişahın emriyle her yıl altı ayda bir iki taksitle alınıyordu. Valilerin savaş olmayan yıllardaki giderlerinin bir kısmını karşılamak için ayrılan bu vergi türü önceleri gerek görüldükçe alınmış iken zamanla düzenli bir biçimde alınmaya başlanmıştır. 108 İncelediğimiz dönemde Karaman Valisi Seyyid Ali Paşa ve yine Karaman Valisi Abdullah Paşa için imdat-ı hazariyenin toplanıldığını görmekteyiz. 107 Ahmet Akgündüz, Şer iye Sicilleri I, TDAV Yay., İst. 1988, s Musa Çadırcı, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK Yay. Ank.1997, s

38 Örneğin; 5 Rebî ü l-evvel 1210 tarihli belgede 109 Karaman Eyâletinde vâki kazalardan Karaman Valisi Seyyid Ali Paşa nın masraflarını karşılamak için safer ayı itibariyle halktan iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli guruş İmdad-ı hazariye vergisinin toplanıldığını görmekteyiz. Yine Evasıt Zî l-hicce 1207 tarihli bir belgede 110 ise valinin değiştiğini bu def a Karaman Eyâletinde vâki kazâlardan Karaman Valisi Abdullah Paşa nın masraflarını karşılamak için iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli kuruş imdat-ı hazariye toplanıldığını görmekteyiz. 20 Receb 1209 tarihli bir belgede 111 de 1207 senesine mahsub Karaman Valisi Abdullah Paşa için toplanması gereken imdat-ı hazariyeden Konya Kazâsı na düşen hissenin tamamen ve kemâlen toplanarak hazine-i vali ül na imiye teslim edildiği anlaşılmaktadır. İmdat-ı hazariye genellikle tevzi defterlerine eklenerek toplanmakta idi. Ancak gerek görüldüğünde valiler mübaşir göndererek ayrıca toplatabilirlerdi. İncelediğimiz sicilde yılları arasında her sene Karaman valisi için imdat-ı hazariyenin toplatıldığını müşahede ettik. 1.2) Avârız ve Nüzül Vergisi Bedel-i avârız ve nüzül adı ile alınan bu geleneksel vergi, Tanzimat ın ilanına kadar ayrım yapılmaksızın alınan başlıca vergilerdendi. Başlangıçta gerek duyulduğunda olağanüstü durumlarda başvurulan avârız ve nüzül akçesi, 19. yüzyıla gelindiğinde her yıl düzenli olarak toplanan bir vergiye dönüşmüştür. 112 Bu verginin belirlenmesinde avârız hâne birim olarak kabul edilmiştir. Her sancakta kaç avârız hânenin bulunduğu Hazine-i Amirede saklı defterlerde kayıtlı idi. Avârız ve nüzül vergisinin yılları arasında Konya da toplandığını görmekteyiz. Örneğin; 18 Zi l-hicce 1208 tarihli bir belgede 113 Konya Sancağı nın avârız ve nüzül vergisinin Konya menzilcisine tahsil ettirildiğini görmekteyiz senesine mahsub hazine-i amirem defterleri mucibince Konya Sancağı nda vakî Konya Kazâsı nın üç yüz yirmi bir buçuk bir rub avârız ve bedel-i nüzül hânesi olup Konya menzilcisine tahsil ettirmek ferman olunmağın beher bir hânesinden dört yüz akçe miri ve 109 KŞS. 66-E / (5 Rebî ü l-evvel 1210 / 19 Eylül 1795) 110 KŞS. 66-E / (10 20 Zî l-hicce 1207 / Temmuz 1793) 111 KŞS. 66-E / (20 Receb 1209 / 10 Şubat 1795) 112 Musa Çadırcı. a.g.e., s. 145) 113 KŞS. 66-E / 85 3 (18 Zî l hicce 1208 / 24 Temmuz 1794) 25

39 ellişer akçe me aşi ve ol miktar bedel- nüzül hânesinden altışar yüz akçe ve otuzar akçe me aşi cem a tahsil olunması emredilmiştir. Avârız ve nüzül vergisinin çeşitli mahallelerden toplanıldığı ve birtakım mahallelerin ise mu af tutulduğu anlaşılmaktadır. Örneğin; 2 Cemaziye l-âhir 1208 tarihli bir belgede 114 Konya da Topraklık, Boladlar ve Sadırlar Mahallesi nin hisselerine düşen avârız ve bedel-i nüzülü edâ ve teslîm eylediklerinden ikinci def a rencide edilmemeleri Sultan Selim Cami-î şerifi hizmetinde oldukları içinde Zincirlikuyu Mahallesi nin avârız ve nüzülden mu af oldukları anlaşılmaktadır. 1.3) Adet-i Ağnâm Adet-i Ağnâm, Osmanlılarda küçükbaş hayvanlardan alınan bir vergidir. Osmanlı resmi kayıtlarında resm-i gânem şeklinde de geçmektedir. 115 Örneğin; 2 Şa bân 1209 tarihinde gönderilen bir fermanda 116 Karaman Eyâletinde vakî Konya, Kayseri, Niğde, Aksaray, Akşehir ve Kırşehir Sancakları nın kazâ ve kasabât ve karyelerinden 1209 senesine mahsuben koyun, kuzu, keçi ve oğlaktan adet-i ağnâm vergisinin alındığını asker ta ifesinin kendi neferleri için besledikleri 150 şer re es koyunların ma adasından her birisinden birer akçe resm-i ağnâm 100 re esinden 25 akçe adet-i kalemiye ve beher 300 re esinden 5 er akçe, imam-hatib, mü ezzin, cami hademesi derbend neferâtı, bostancı ustaları ve kuloğlanları ta ifesinden de lâzım gelen rüsûmâtın toplanıldığını görmekteyiz. 20 Receb 1208 tarihli bir belgede 117 ise Karaman Eyâletinde vakî kazâ ve karyelerin 1208 senesine mahsub adet-i ağnâm ve keçi gelirleri Bozok Sancağı mutasarrufu Cabbarzâde Mir Süleyman a verilerek koyun ve keçi den 1 er para tahsil edip İrad-ı Cedid hazinesine gönderilmesi istenmiştir. Yine 26 Cemaziye l-âhir 1208 tarihli bir belgede 118 de Eyâleti Karaman ve tevâbi mukata atından Liva-ı Konya ve Kayseri ve Niğde ve Aksaray ve Akşehir ve Beğşehir ve Kırşehir Sancakları nın kasabât ve karyelerinden ve Konya Eyâleti dâhilinde konar ve göçer gecib ta ifesinden olmayıp müslüman ve gerek kefere gerek Esb-Keşan re ayasından beher 114 KŞS. 66-E / 99 3 (2 Cemaziye l-âhir 1208 / 5 Ocak 1794 ) 115 Feridun Emecen, Ağnâm Resmi, DİA. C: I, İst.,1988, s KŞS. 66-E / 72 2 ( 2 Şa bân 1209 / 22 Şubat 1795) 117 KŞS. 66-E / 96 2 (20 Receb 1208 / 21 Şubat 1794) 118 KŞS. 66-E / 98 1 (26 Cemaziye l-âhir 1208 / 29 Ocak 1794) 26

40 kim olur ise olsun yedlerinde mevcud koyunlardan lâzım gelen ağnâmın cem a toplanılması emrini görmekteyiz. Bunların yanı sıra Padişahın ikinci kez vergi mutalebesiyle halkını rencide ettirmediğini de müşahede ettik. Örneğin; 16 Safer 1210 tarihli belgede 119 Esb- Keşan Mukata ası ndan 1209 senesine mahsuben lâzım gelen 500 guruşluk adet-i ağnâmın Karaman Mukata ası nın malikâne mutasarrıfları taraflarına teslîm edildiği ma alum olunduğundan mahâlde tekrar vergi toplanarak halkın rencide edilmemesi istenmiştir. III. Selim, açıkları kapatmak ve yeni ordunun giderlerini karşılamak amacıyla geleneksel yöntemlere başvurmakla yetinmemiş, bazı yeni önlemler de almıştı. Özellikle Nizam-ı Cedid Askeri nin giderlerini geleneksel gelir kaynaklarıyla karşılamak mümkün olmayınca, yeni bir hazine kurmuştur. İrad-ı Cedid Hazinesi adı verilen bu kuruluşa ülkenin önemli gelir kaynaklarından bir kısmı devredilerek kısa zamanda güçlü bir hazine olması sağlanmıştı Mart 1793 tarihinde kurulan bu hazineye rüsum-ı zecriye, yapağı ve kıl, rişte rişte-i penbe ve kozalı penbe, mazı, kök boyası ve tiftikten alınan vergiler zamlanarak bağlanmıştı. Ayrıca tımar ve ze amet gelirlerinden de pay ayrılarak sahipsiz kalan tımarların buraya devredildiğini incelediğimiz sicilde müşahede ettik. 1.4) Yapağı ve Kıl Resmi Yapağı ve kıl resmi III. Selim döneminde irad-ı cedid hazinesinin masraflarını karşılamak için çıkartılmış bir vergidir. İncelediğimiz sicilde 3 Cemazile l-âhir 1209 tarihli bir belgeden 121 Karaman Eyâletine bağlı kazâlardan Konya, İnsuyu, Belviran, Eski il, Akçaşehir, Gaferyad, Lardende, Pirlügande, Ereğli, Karaman, Kariş Özü, Saidili ve Kariş ma a Bayburd ve Kariş ma a Devle ve Bozulus vesa ir kazalardan kıl ve yapağı vergisinin toplanıp irad-ı cedid hazinesine gönderildiğini bilmekteyiz. Yine 6 Cemaziye l-âhir 1208 tarihli bir belgede 122 ise 1208 senesine mahsuben Karaman Eyâleti ve Bozok Sancağı nda vakî kazâ ve karyelerde bulunan kuzu ve oğlaktan ma ada ağnâm ve keçiden bir para resm-i yapağı ve kıl rüsumatı alındığını 22 Safer 1208 tarihli bir belgeden 123 de yine Karaman Eyâletinde vakî kazâlardan ve Bozok Sancağı ndan 119 KŞS. 66-E / 63 2 (16 Safer 1210 / 1 Eylül 1795) 120 Musa Çadırcı, a.g.e, s: KŞS. 66-E / 73 2 (3 Cemaziye l-âhir 1209 / 26 Aralık 1795) 122 KŞS. 66-E / 73 2 (3 Cemaziye l-âhir 1208 / 9 Ocak 1794) 123 KŞS. 66-E / (22 Safer 1208 / 29 Eylül 1793) 27

41 vukiyyesinden birer para olmak üzere yapağı rüsûmâtının alındığını Haleb, Trablusşam iskelelerinden İzmir, Selanik ve Bosna taraflarına fürûhat eden yapağıdan da gümrük vergisinin alındığını bilmekteyiz. 1.5) Rüsûm-ı Zecriye Memleket-i mahrusenin bağatlarından hâsıl olan müskirât-ı sa ireden alınan ve irad-ı cedid hazinesine gönderilen bir diğer vergi de rüsûm-ı zecriye idi. Örneğin; 15 Receb 1207 tarihli bir belgeden 124 memleket-i mahrusede hâsıl olan Hamr ın vukiyyesinden iki ve Arak ın ve emsali müskirâtın vukiyyesinden dörder para rüsumatı zecriye alındığını ve ahâra fürûhat eden Hamr ın vukiyyesinden ikişer Arak ve emsali müskirâtın kıyyesinden de dörder para rüsûmât-ı zecriye alındığını bilmekteyiz. vergisiydi. 1.6) Rişte,Rişte-i Penbe ve Kozalı Penbe İrad-ı cedid hazinesine gönderilmesi istenen bir diğer vergi de pamuk (penbe) Örneğin; 24 Receb 1209 tarihli bir belgede 125 Konya, Karaman, Sivas, Belviran, Eski il ma a Akçaşehir, Gaferyad ve Lârende ve Pirlügande ve Ereğli Karış özü ve Said ili ma a Bayburd Devle ma a Kariş ve Bozulus kazalarından rişte-i penbeden iki para kozalı penbeden birer akçe beher vukiyyesinden birer para rüsûmât ve Sinop, İzmir taraflarında vakî iskele beri ve tüccar vesa ir mahâllerde fürûhat eden penbeden birer akçe rüsûmât alınması için padişah III. Selim in emri bulunmaktadır. 1.7) Resm-i Dönüm ve Duhan Yine Karaman Eyâletinde vakî Niğde, Bor, Ereğli ve Karaman ve İç il ve Aladağ ve Akşehir, Beğşehir ve Seydişehir ve Nevşehir ve Bozkırı ve Kırili ve Develi Karahisarı ve İncesar ve Karabınar ve Deyol ve Konya Kazâları ndaki zira a ta ifesinden tarlalarında iken beher dönümlerinden icab eden resm-i mirileri ve tüccarların götürdükleri duhanlardan resm-i mirilerinin alındığı, voyvadalar, zabıtan evkâf mütevellileri ze amet ve tımar sahipleri, subaşiler, mütesellimler bu bizim toprağımızdır diyerek muhalefet etmemelerini ve resm-i mirilerin zapt olunmasını, Samsun, Sinop, Maraş, Sivas ve Karaman Eyâletinde vakî kasabât ve karyelerde tüccarın götürdüğü Yenice duhanının vukiyyesinden altışar akçe ve Karçalın vukiyyesinden dörder akçe ve Kaba duhanın vukiyyesinden ikişer buçuk akçe kezâlik Cebeliye ve Emdadiye ve Calus ve Adana ve Tarsus duhanının alâsının vukiyyesinden ikişer 124 KŞS. 66-E / (15 Receb 1207 / 26 Şubat 1793) 125 KŞS. 66-E / (15 Receb 1207 / 26 Şubat 1793) 28

42 akçe ve evâsıtın vukiyyesinden dörder akçe etnâsının vukiyyesinden ikişer buçuk sagi akçe alınıp irad-ı cedid hazinesine gönderilmesi isteğini 1205 tarihli bir belgeden 126 anlamaktayız. 1.8) Mazı, Kök Boyası ve Tiftik İrad-ı cedid hazinesine gönderilmesi istenen bir diğer vergide mazı, kök boyası ve tiftikten alınan vergilerdi. Memleket-i mahrusede beher yere fürûhat eden tiftiğin beher vukiyyesinden üçer para, mazının beher vukiyyesinden birer para ve kök boyasının beher vukiyyesinden ikişer akçe resm-i miri alındığını ve Karaman Eyâletin de vakî Konya ve Kayseri Sancakları nda vakî kazâ va kasabât ve karyelerden çıkıp diyâr-ı ahâra fürûhat oluna gelen tiftiğin beher vukiyyesinden canib-i miri için üçer para ve mazının beher vukiyyesunden birer para ve kök boyasının beher vukiyyesinden ikişer akçe tahsil olunarak irad-ı cedid hazinesine gönderildiğini 2 Muharrem 1208 tarihli belgeden 127 anlamaktayız. Yukarıda da zikr ettiğimiz üzere irad-ı cedid hazinesine tımar ve ze amet gelirlerinden pay ayrılmıştır. Ayrıca sahipsiz kalan tımar ve ze ametin de aynı hazineye bağlandığını görmekteyiz. Örneğin; 3 Cemaziye l-evvel 1208 tarihli bir belgede Karaman Eyâletin de vakî yirmi bir adet tımarın 1206 ve 1207 senelerine mahsub hasılâtının irad-ı cedid hazinesine bağlandığını yine 20 Receb 1209 tarihli bir belgede de Konya Sancağı nda bulunan 97 adet nâ-mevcud ze amet ve tımarın 1209 senesine mahsub vergi gelirlerinin de irad-ı cedid hazinesine bağlandığını görmekteyiz. 1.9) Diğer Vergiler: Bunların dışında sicilde tespit ettiğimiz diğer vergiler ise şunlardır; Şer i bir vergi olan onda bir anlamına gelen ve mahsulden alınan Aşar Vergisi, 128 haklarını korumak gelebilecek zararları ortadan kaldırmak ve askerlik hizmeti karşılığında zımmilerden alınan resm-i cizye, 129 kendisine tımar tahsis edilen sipahi tarafından tapuya verilmemiş olan araziyi ekip biçen kimseden dönüm başına senede bir sefer alınan resm-i zemin, 130 kavun, karpuz, salatalık vs. gibi bostan ürünlerinden alınan resm-i bostan, 131 sürülerini, başka bir tımar sahibinin tımarında otlatan veya miri topraklarda yaylatan sürü sahipleri göçebe kabileler ve 126 KŞS. 66-E / KŞS. 66-E / (2 Muharrem 1208 / 10 Ağustos 1793) 128 KŞS. 66-E / 90 4 (20 30 Evahir Zî l-hicce 1208 / Temmuz 1794) 129 KŞS. 66-E / (23 Cemaziye l-âhir 1207 / 5 Şubat 1793) 130 KŞS. 66-E / 90 4 (Evahir Zî l-hicce 1208 / Temmuz 1794) 131 KŞS. 66-E / (15 Receb 1207 / 26 Şubat 1793) 29

43 gezginci yörüklerden yılda bir defaya mahsus olmak üzere alınan 132 otlak resmi, 133 çit parası olarak da adlandırılan sipahinin hâsılı arasındaysa aldığı değilse miri için toplanan resm-i ağıl, 134 sahipsiz hayvanlardan alınan yave kaçkun resmi, 135 yevmiye-i dekakin, damga resmi bac-ı bazar, bac-ı susam gibi vergileri kapsayan ihtisap resmi, 136 boyahâne ve resm-i hidabat 137 gibi vergiler bulunmaktadır. 2) XVIII. Yüzyıl ın İkinci Yarısında Konya da Mülk Satışlar İncelediğimiz sicilde 38 adet mülk satışlarıyla ilgili hüccet bulunmaktadır. Bunlar genellikle ev, bağ, bahçe, tarla, dükkân gibi gayrimenkullerdir. Mülk satışıyla ilgili hüccetler çoğunlukla belirli bir kalıpla formüle edilmiştir. İlk önce satışı gerçekleştirecek kişinin oturduğu yer, adı ve babasının adı zikredildikten sonra mülkü alacak kişinin oturduğu yer ve kimliği verilmekte, sonra da satışı yapılan mülkün yeri, sınırları ve özellikleri sayıldıktan sonra kaç paraya, nasıl satıldığı kaydedilmektedir. Satış genellikle bey i bat ı sahih i şer i ile bey ettim ifadesi ile formüle edilmiştir. Bundan sonra satıcı parasını aldığını, alıcı da satılan mülkü kabul ettiğini belirttikten sonra satış yapıldığı tarih yazılmakta ve belgenin sonuna da şuhudü l-hal denilen şahidlerin isimleri kaydedilmekteydi. 138 Satışı gerçekleştirilen evler ki bunlar genellikle menzil olarak belirtilmektedir. Bir avlu içerisinde, bir veya iki odalı olup, sofa, tabhâne, kiler, ahur odası ve örtme gibi bölümlerden oluşmaktaydı, Bazı evler ise bahçe, bahçede meyveli ve meyvesiz ağaçlar (eşcâr-ı müsmire ve gayr-i müsmire), kürûm (bağ çubukları), samanlık, izbe, kenif, yazlık, develik ve su kuyusu gibi unsurlardan oluşmaktaydı. Örneğin; 15 Zî l-ka de 1208 tarihli belgede 139 Şeyh Ahmed Mahallesi nden Şerife nâm hatunun, Seyyid Ahmed ve Seyyid Süleyman ve Seyyid Mustafa ve Seyyid Osman nâm karındaşlara 150 guruşa sattığı evin özelliklerine bakıldığında bir oda ve bir örtme ve bir ahur ve bir su kuyusu ve bir kenif ve bir miktar avluya müştemil olduğu anlaşılmaktadır. 132 Ziya Kazıcı, Osmanlı da Vergi Sistemi, Bilge Yay. İst.2005, s KŞS. 66-E / 27 1 (17 Cemaziye l-evvel 1208 / 21 Aralık 1793) 134 KŞS. 66-E / KŞS. 66-E / KŞS. 66-E / 90 1 (15 Şevvâl 1208 / 16 Mayıs 1794) 137 KŞS. 66-E / İzzet Sak. a.g.e s KŞS. 66-E / 38 3 (15 Zî l-ka de 1208 / 14 Haziran 1794) 30

44 25 Zî l-ka de 1208 tarihli bir başka belgede 140 Tarhana Mahallesi sakînlerinden es- Seyid Lütfullah Efendi bin Abdulgaffar Ağa nâm kimesnenin 110 guruşa Seyyid Hacı Hüseyin e sattığı mülkün özelliklerine bakıldığında ise bir develik ve bir ahur ve bir samanhâne ve bir miktar avludan oluştuğu görülmektedir. Satışı gerçekleştirilen gayr-i menkullerden bir kısmı da bağdır. Bağ satışlarında ölçü birimi olarak genellikle kıt a ifadesi kullanılmakla birlikte kürum, tahta, puşte gibi bağ ölçülerine de rastlanılmaktadır. Örneğin; 7 Safer 1208 tarihli bir belgede 141 Hacı Mir Mahallesi nde sakîn Seyyid Ali bin Mehmed nâm kimesne Medine-i Konya bağatından bir bâb dam ve bir örtme ve bir miktar avlu ve eşcâr ve kürûm ve tarlaya havî iki dönüm miktarı mülk bağını yüz on esedi guruşa Arife bint-i Ahmed Beşe nâm hatuna satmıştır. Yine 15 Cemaziye l-âhir 1209 tarihli bir belgede 142 ise Uluırmak Mahallesi sakînlerinden es- Seyid Mustafa nâm kimesneler Uluırmak başında vakî bir yazlık ve bir tabhâne ve beş puşte bağ ile dokuz puşte bahçe ve yine bağ-ı mezkûreye müntasıl on dört puşte bağlarını Saliha bint-i Havva nâm hatunana 250 guruşa satmışlardır. Tarla satışlarında ise daha çok kıt a ve dönüm ün ölçü birimi olarak kullanıldığını müşahede ettik. Örneğin; 23 Rebî ü l-evvel 1210 tarihli bir belgede 143 Debbağhâne Mahallesi sakînlerinden Canizâde es-seyid el-hac Ebubekir nâm kimesneler medine-i merkûmede Sahra Yöresi dimekle ma aruf mevzide kâ in on buçuk dönümlük tarlalarını es-seyid Kadı Ahmed bin Ahmed Efendi ye 210 guruşa satmışlardır. Dükkân satışlarında ise ölçü birimi olarak bâb ın kullanıldığı müşahede ettik. Örneğin; 21 Rebî ü l-âhir 1207 tarihli bir belgeden 144 anlaşıldığı üzere Kerim Dede Mahallesinde sakîn Seyyid Molla bin Seyyid Cafer medine-i merkume çarşısı mıhçılar içi mevzinde vakî bir bâb mıhçı dükkânını 95 guruşa Hacı Mehmed oğlu Mustafa ya satmıştır. Bunların dışında gayrimüslimlerle de mülk alış-verişi olduğu gibi 145 Mehmed in yaptığı gibi borcunu menziliyle ödeyen de olmuştur. 146 Ahmed bin 140 KŞS. 66-E / 40 3 (25 Zî l-ka de 1208 / 24 Haziran 1794) 141 KŞS. 66-E / 24 4 (7 Safer 1208 / 14 Eylül 1793) 142 KŞS. 66-E / 48 3 (15 Cemaziye l-âhir 1209 / 17 Ocak 1795) 143 KŞS. 66-E / 60 1 (23 Rebî ü l-evvel 1210 / 7 Ekim 1795) 144 KŞS. 66-E / 9 3 (21 Rebî ü l-âhir 1207 / 2 Aralık 1792) 145 KŞS. 66-E / 46 3 (6 Rebî ü l-evvel 1209 / 2 Ekim 1794) 146 KŞS. 66-E / 13 1 (26 Receb 1207 / 9 Mart 1793) 31

45 Yine mülk satışlarında nakti satışların yanı sıra aynî satışlar da olmuştur. Örneğin; Hoca Faruk Mahallesi sakinlerinden Çömlek Elliikizâde es-seyid Ali nâm kimesne Çözler demekle arif nâm mahalde tahmini bir dönüm miktarı eşcârı müşmireli tarlasını Karpuzzâde es-seyid Ali nâm kimesneye 40 guruş ve bir miktar keyl nâ-malum hıntaya satmıştır. 147 Sonuç olarak diyebiliriz ki Konya da evler bir avlu içerisinde, bir veya iki oda, sofa, tabhâne, kiler, ahur, ahur odası ve örtme gibi bölümlerden oluşmaktadır. Yukarıda zikr edildiği üzere bazı evler ise bahçe, bahçede meyveli ve meyvesiz ağaçlar, kürûm, samanlık, izbe, kenif, yazlık, develik ve su kuyusu gibi unsurlardan oluşmaktadır. Bundan başka bağ satışlarında kıt a, tahta, kürum, puşte; tarla satışlarında kıt a, dönüm; dükkân satışlarında ise bâb ın ölçü birimi olarak kullanıldığını da söyleyebiliriz. İncelediğimiz yılları arasında Konya daki mülk satışlarının tablosu aşağıda verilmiştir. 147 KŞS. 66-E / 31 3 (8 Şa bân 1208 / 11 Mart 1794) 32

46 Tablo:3 Mevzi/Mahalle Satılan Mülkün Özelliği Değeri Belge No Guruş Kara üyük İki dönüm tarla E/7-2 Hoşhan İki oda, iki aşhâne, bir örtme bir ahur ve eşcârı müşmireye E/6-1 havi bir miktar avluya müştemil bir kıt a mülk Kerim Dede Bir bâb mıhçı dükkânı E/9-3 Bor Mesken Bir tabhâne, bir dönümden ziyade tarla ve yarım tahta E/9-4 kürûmu bağ Orta Mescit Bir oda, bir tabhâne, bir ahur, bir samanlık, bir örtme kiler E/9-6 ve avluya müştemil bir kıt a menzil Kasap Sinan Bir oda, bir tabhâne, bir örtme, bir ahur, bir tahta ambar ve E/10-4 bir miktar avlu Esenlü Bir tabhâne, bir örtme, bir miktar avlu E/11-3 Kum Köprü Altı dönüm tarla 66-E/15-2 Şeyh Âliman Bir miktar tarla, bir dönümlük bağ E/15-3 Emirler Sarnıcı Üç dönümlük tarla E/19-1 Çark Irmağı Üç dönümlük tarla E/20-5 Bermeşinbaşı Bir dam, bir örtme, bir avlu eşcâr ve kürûm ve tarlaya havi E/24-4 iki dönüm bağ Kozağaç Üç kürûm bağ E/21-3 Şeyh Âliman İki göz dam, bir örtme, yarım dönüm eşcâr ve kürûm bağ E/26-3 Bâb-ı Aksaray Bir göz dam, bir örtme, bir kiler ve bir miktar avlu E/27-3 Kara aslan İki oda, bir yazlık, bir izbe, bir tabhâne, eşcârı müşmire iki E/29-2 avlu Kerim Bir tabhâne, bir örtme, bir avlu, on sekiz bostan kürûmu bağ E/30-2 Hoca Faruk Bir dönüm miktarı eşcârı müşmire tarla E/31-3 Uluırmak On beş puşte bağ bir kayısı ağacı bir miktar avlu yarım E/32-2 dönüm bağ Esenli Bir göz tabhâne bir miktar avlu bir kıt a harabe menzil E/36-3 Buzhâne Bir yazlık bir izbe iki tahta harabe bağ bir buçuk dönüm E/38-2 tarla Şeyh Ahmed Bir oda bir ahur bir su kuyusu bir kenif bir miktar avlu E/38-3 At Pazarı Kapusu Bir bâb bakkal dükkânının 7 sehmden 6 sehemi E/40-1 Tarhana Bir develik ve bir ahur bir samanhâne bir miktar avlu E/40-3 Hoca Rahman Beş tahta kürûmu bağ E/41-4 Kadıasker Bir oda iki tabhâne bir ahur iki samanhâne bir sofa derunize E/46-3 bir oda bir miktar avlu Uluırmak Bir yazlık bir tabhâne beş puşte bağ dokuz puşte bahçe on E/48-3 dört puşte bağ Debbâğhâne Bir dönüm bağ bir miktar çayırlık eşcârı müşmire ve gayr-i E/50-3 müşmire Şeyh Ahmed Bir miktar çayırlık ve ayvalık bir kıt a bağ E/50-4 Kara üyük Bir dönüm tarla E/51-1 Zembûri Bir sofa bir oda iki tabhâne bir miktar avlu E/57-3 Sahra Yöresi On buçuk dönüm tarla E/

47 3) Yılları Arasında Konya da Bazı Eşya ve Yiyecek Fiyatları ve Fiyat Hareketliliği Burada incelediğimiz yıllarına ait 66-E numaralı sicilde bulunan narh kayıtları ekseninde dönemin Konya sında bir takım eşya, yiyecek fiyatları ve fiyat hareketliliği hakkında bilgi vermekle beraber; narh nedir, Nasıl konulur, Narhı etkileyen faktörler nelerdir, Narhın tespiti ve teftişi nasıldır? Gibi sorularla narh müessesesi hakkında bilgi sunacağız. Narh, sözlükte devlet başkanının veya yetki verdiği memurların yahut da halkın işlerini yürütmeyi üzerine alanların pazarlara, esnafa mallarını belirli bir fiyata satmalarını emretmesi ve bu maslahata bina en belirlenen fiyattan aşağı ve yukarı bir fiyata satış yapmayı yasaklaması olarak tanımlanmaktadır. 148 Günümüzde ancak ekmek, et, şeker, tekel maddeleri, petrol gibi muayyen bazı tüketim maddelerine narh konulduğu halde Osmanlı idaresinde her türlü mal ve hizmet narha tabi olmuştur. 149 Narh yalnız yiyecek, içecek ve giyecek için değil akla gelebilecek bütün hizmetler için söz konusu olmuş ve şehir içi ulaşımlarla yakın kazâ ve kasabalara gidiş-gelişte narha tabi tutulmuştur. Narh müessesesi gerçektende halkın refahı sağlanması açısından çok eski devirlerden beri idarecileri meşgul etmiş ve daha orta çağlarda Asya da olsun Avrupa da olsun fiyatların kayıtsız şartsız teşekkülüne müsaade edilmemiştir. 150 Osmanlıda halkın refahı için, tüketiciyi ve üreticiyi koruyucu tedbirler almış, bu çerçevede üretimden tüketime kadar her sahayı denetim altında tutmayı prensip edinmiştir ki işte narh bu denetim zincirinin bir sonucudur. Osmanlı Devleti nde narh uygulaması, olağan ve olağanüstü haller olmak üzere iki şekilde uygulama alanı bulunmaktaydı. Bu uygulama alanı gerek fermanlarda gerekse ihtisap kanunlarıyla hukuki destek bulmaktaydı M. Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C:II MEB Yay. İst., 1983, s Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, İst,1983 s Ömer Lütfi Barkan XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarının Tespit ve Teftişi Tanzim Eden Kanunlar I. TTV, C:I sa: 5 Şubat 1942, s İhtisab Kanunnameleri hak. Bkz. Barkan, a.g.m. s Barkan, XV Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarının Tespit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar II, TV., C:II, sa: 7 (1942) s Barkan, XV Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarını Tespit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar III. TV. C:II, sa: 9 (1942), s

48 3.1. Olağan Narhlar Normal olarak mevsimi geldiği zaman mallara narh konurdu. Bunun dışında zahire ve erzaka biri kış biri yaz olmak üzere ayrıca narh tespit edilirdi İlk kuzu kesimi yapılacağı günden ( rüz-ı hızır ) birkaç gün önce ete narh konur; daha sonra gerektikçe fiyat yeniden ayarlanırdı. Süt ve mamullerinin ise fiyatları, ilk ve sonbaharlarda tespit edilirdi Sebze ve meyve fiyatları da mevsimlere göre ayarlanırdı. Turfanda iken her gün veya birkaç gün arayla narh verildiği halde, bollaştıktan sonra turfanda mevsimine kadar fazla bir değişme olmaz son turfanda iken yeniden narh verilirdi Her sene, yiyecek maddeleri fiyatlarının ayarlandığı bir ay daha vardı. Halkın ramazan ayını huzur içinde geçirmesi düşüncesiyle genellikle Şaban ayında narh fiyatları tespit edilirdi Olağanüstü Narhlar Narh uygulamasını gerekli kılan sebepler arasında kıtlık, nüfus artışı, ticari dengelerdeki değişiklikler ( özellikle XVI. Yüzyılın ikinci yarısından sonra piyasaları etkisi altına alan maden hareketleri ) ve paranın değer kaybetmesi gibi unsurlarda yer almaktadır Kıtlık: Kıtlık olağanüstü narhlar içerisinde tabi bir etkendir. Tesirleri de açlık ve gıdasızlık olmaz üzere fizyolojiktir. Fizyolojik etkinin daha arkasında ise iktisadî neticeler bulunmakta ve insanların zaruri gıda maddelerine aşırı taleplerinden dolayı fiyatlar yükselmektedir. Diğer taraftan talep olan mallar akınında üretim gelişmekte zaruri olmayan malların üretim alanları da daralmaktadır. Kıtlık faktörü, para düzeninin bozulması ve nihayetinde karaborsacılığında eklenmesiyle şehir içerisinde buhranların yaşanmasına sebep olmaktadır. 154 Osmanlı Devleti kıtlık konusunda bir buhran yaşanmaması için gerekli bütün tedbirleri almıştır. Bu yönde bir kısmını tahıl gıdalarının oluşturduğu maddelerin ihracatı yasaklanmıştır. Örneğin; incelediğimiz Eva îl Cemaziye l-âhir 1207 tarihi bir belgede 155 Konya, Erzurum, Aydıncık, Bayburt, Aydın ve Tokat, Erzincan, Çorum, Isparta, İskilip, İznik, Tosya, Amasya, Uşak, İznikmid, Gerede, Elmalı, Torbalı, Göynük, Gümüşhane, 152 Halil Sahillioğlu, Osmanlılarda Narh Müessesi ve 1525 Yılı Sonunda İstanbul da Fiyatlar BTTD I, s Kütükoğlu, a.g.e. s F.Sabri Ülgener, Tarihte Darlık Buhranları ve İktisadi Muvazenesizlik Meselesi, İ.Ü.İ.F. Yay. No: 56 İst.,1951. s KŞS. 66-E / ( Eva il Cemaziye l-âhir 1207) 35

49 Balıkesir, Adana, Vize, Filibe, Karadeniz Araklısı, Tırnova ve Kuş Adası nâm mahâllerde işlenen sahtiyan, çarık, ayakkabları, mest ve gönün ihracatının yasaklandığını görmekteyiz. Osmanlı Devleti nde hububatın gerek ihracı gerekse devlet içerisinde bir yerden bir yere taşınması ve satılmasının hükümetin izin ve müsaadesine bağlı olduğunu yukarıda belirtmiştik. İncelediğimiz sicilde bunu müşahede de ettik. Örneğin; Konya na ibinin 11 Recep 1208 tarihli bir buyruldusunda 156 kimesnelerden fazla olan zahireleri Suk Sultan a getirmelerini ahâra fürûhat etmemelerini eden olur ise isim ve şahirâtlarıyla ilam ve mühâderet olunmalarını istendiğini görmekteyiz. Kıtlıktan başka harp ve ablukalarda halkın zaruri ihtiyaç maddelerinin piyasada azalması neticesini doğururdu. Zira bir taraftan ziraat ve sanayide çalışanların harbe katılması ile istihsal azalır diğer taraftan sefer sırasında, ordu için gerekli maddeler ya parası ödenerek veya vergi olarak toplanmak suretiyle müstahsilden alınırdı. Bu suretle halka intikal eden miktar azalır ve fiyatlarda artış yapılması zarureti doğardı. 157 İncelediğimiz sicilde III. Selim in hem savaş masraflarını karşılamak hem de irad-ı cedid hazinesine gelir elde etmek için vergilere zam yaptığını müşahede ettik. Bu vergi zamlarının fiyatlara yansıtıldığı kanaatindeyiz. Bununla beraber kuraklık, zamansız ve fazla yağan yağmurlar, iyi mahsul alınamamasına sebep olduğundan fiyatlarda mecburi olarak yükseltilmiştir. Örneğin; İncelediğimiz belgelerde 158 Pide ve Somunun H.1207 ( M.1793 ) Cemaziye l-evvel inde 40 dirhemi 1 akçe iken, H.1208 ( M.1794 ) 159 Cemaziye l-evvel inde 33 dirhemi 1 akçedir. Gerde ve Simid in H. ( 1207 ) M. ( 1793 ) Cemaziye l-evvel inde 30 dirhemi 1 akçe iken H. (1207) M. ( 1794 ) Cemaziye l-evvel inde 23 dirhemi 1 akçedir. Yağlı Kâhirin ise H ( M ) Cemaziye l-evvel inde 13 dirhemi 1 akçe iken H ( M ) Cemaziye levvel inde 6 dirhemi 1 akçedir. Kısaca dakik-i has, nişasta, çörek gibi hammaddesi tahıl olan ürünlerde bu yıllar arası dalgalanmayı görmek mümkündür. Bu dalgalanmanın sebebini yukarıda sayılan etkilerden dolayı hasadın iyi olmaması ve yahut da hava muhalefetinin olmamasından dolayı hasadın iyi olması ve bu gibi sebeplerin neticesinde şehre gelen tahıldaki azalmaya veya çoğalmaya bağlayabiliriz. Kaldı ki Konya Ovası nda günümüzde dahi sulamanın pek yeterli olmadığı tamamıyla hava şartlarına bırakılmış tahıl alanlarının da olduğu sabittir. Ayrıca hammaddesi tahıl olan ürünlerdeki bu 156 KŞS. 66-E / ( 11 Receb 1208 / 12 Şubat 1794) 157 Ülgener, a.g.e, s KŞS. 66-E / (7 Cemaziye l-evvel 1207 / 21 Aralık 1792) 159 KŞS. 66-E / (2 Cemaziye l-evvel 1208 / 6 Aralık 1793) 36

50 fiyat dalgalanmasına yukarıda zikr edilen 2 Receb 1208 tarihli Konya Na ibi nin buyruldusunu da eklemek manalı olacaktır. Konya Na ibi kimesnelerden fazla olan zahireleri Suk Sultan a getirmelerini ahâra fürûhat etmemelerini istemiştir. Şu halde yapılan ihracatlarında Konya çarşısında fiyat dalgalanmalarına sebep olacağı aşikârdır Nüfus Artışı İktisadi sosyal yapı asırlar boyunca değişir ve başkalaşırken o yapıyı takip eden çeşitli unsurlar aynı yönde ve hızda değişmeyince bir takım olumsuzlukların ortaya çıkması kaçınılmaz bir haldir. Bu hali büyük merkezlerin nüfusu ve iaşe kaynakları arasındaki vezinsizlikte görmek mümkündür. Nitekim şehir nüfusunun miktarında eskiden beri alışılmış kalıplar dışına doğru bir kımıldanış, şehrin besleme ve doyurma imkânlarını zorlamakta ve talebin arzı ezici bu yoğunluğu da bir takım problemlerle birlikte fiyatlarında yükselmesine sebep olmakta idi. 160 Netice olarak nüfus artışı şehirde iaşe problemi doğurmakta bu da fiyatlara yansımaktaydı. Konya da nüfus hareketliliğinin fiyatlara nasıl yansıdığı noktasında herhangi bir veri bulamadık ancak genel itibarla nüfus hareketliliği fiyat hareketliliğine neden olduğu için bu konuyu buraya aldık Akçe Kıymetindeki Değişmeler Fiyatların artmasında diğer bir etken de para kıymetindeki değişmeler idi. Osmanlı para birimi gümüşten kesilen akçe idi. Fatih in saltanatından itibaren altın parada kesilmiş; fakat alış-verişte akçe kullanılmıştır. Kuruluştan İstanbul un fethine kadar akçenin vezni 1 gram civarında ve ayarıda 90 olacak şekilde korundu. Fetihlerin genişlemesi askeri ve bürokratik yükün artmasına sebep oldu. Fatih devrinde 1460 da, 100 dirhem gümüşten 330 akçe kesilirken, 1480 de aynı gümüşten 450 akçe, 1586 da 800 akçe kesilmiştir. Ancak bu ayarlamalarla akçenin kıymet kaybını önlemek mümkün olmamış, 100 dirhem gümüşten kesilen akçe miktarı yükselerek 2000 akçeye kadar çıkmıştır Ülgener, a.g.e., s Kütükoğlu, a.g.e. s.31 37

51 Akçenin değerinin hem ihtiva ettiği gümüş hem de satın alma gücü bakımından muhafazası bir takım işlemlere rağmen (Tashih. Tağşiş) mümkün olmamıştır. XVII. Asrın ikinci yarısında bu işlemlere devam edildiyse de kendisini kıtalar arası enflasyon cereyanına kaptıran Osmanlı, akçenin kıymetini bir ayarda tutmaya muvaffak olamamış ve tağşişler nedeniyle epeyce küçülen akçe iktisadi önemi yitirerek günlük harcamalarda kullanılabilecek bir birim olmaktan çıkmıştır. 162 Biz de Konya ya ait narhla ilgili incelediğimiz belgelerde 163 akçe kıymetindeki değişmelerin fiyatlara yansıdığını müşahede ettik. Örneğin; Pirinç in H ( M ) Cemaziye l-evveli nde 1 kıyyesi 42 akçe iken H ( M ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 48 akçeye yükselmiştir. Kuru üzümün H ( M ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 18 akçe iken H (M.1794) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 24 akçeye, Sabun un H ( M ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 114 akçe iken, H (M.1794 ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 126 akçeye, Leblebi nin H ( M.1793 ) Cemaziye levvel inde 1 kıyyesi 20 akçe iken, H ( M.1794 ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 24 akçeye yükselmiştir. Yine dahan helvasının H ( M ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 48 akçe iken, H ( M.1794 ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 58 akçeye, keten helvanın H.1207 ( M ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 78 akçe iken, H ( M.1794 ) Cemaziye levvel inde 1 kıyyesi 84 akçeye, revgân-ı şir in H ( M.1793 ) Cemaziye l-evvelinde 1 kıyyesi 90 akçe iken, H ( M.1794 ) Cemaziye l-evvel inde 1 kıyyesi 96 akçeye çıktığını görmekteyiz. Dahan, Kumlu Hına, Kaba Hına, Kişniş vb. gibi ürünlerde kıyyeleri sabit kalmak üzere fiyatlarının 1 yıl içerisinde yükseldiğini gözlemlemekteyiz. Görüldüğü gibi akçe rayicindeki değişmeler fiyatlara yansımıştır. Bunu aşağıda verdiğimiz tablolarda da görmek mümkündür. 162 Şevket Pamuk, En Büyük Tağşiş ve 1844 Tarihli Tashih-i Sikke İşlemi, TT. sa:13 Ocak 1995, s KŞS. 66-E / (7 Cemaziye l-evvel 1207 / 21 Aralık 1792) KŞS. 66-E / ( 2 Cemaziye l-evvel 1208 / 6 Aralık 1793) 38

52 Tablo:4 Konya da H (M.1793) yılına ait Bazı Eşya ve Yiyecek Fiyatları Ürün Dirhem / Kıyye Akçe Belge No Pide ve Somun 40 D 1 KŞS. 66-E / Gerde ve Simit 30 D 1 KŞS. 66-E / Yağlı Kâhir 13 D 1 KŞS. 66-E / Lokum 22 D 1 KŞS. 66-E / Çörek 32 D 1 KŞS. 66-E / Dahan Helvası 1 K 48 KŞS. 66-E / Dahan 1 K 51 KŞS. 66-E / Kaba Helva 1 K 36 KŞS. 66-E / Keten Helva 1 K 78 KŞS. 66-E / Rengâmiz Helva 1 K 90 KŞS. 66-E / Pirinç 1 K 42 KŞS. 66-E / Sabun 1 K 114 KŞS. 66-E / Kuru Üzüm 1 K 18 KŞS. 66-E / Leblebi 1 K 20 KŞS. 66-E / Ala Keten 1 K 72 KŞS. 66-E / Revgân-ı Bezir 1 K 54 KŞS. 66-E / Duhan Tarsus 1 K 120 KŞS. 66-E / Kaba Hına 1 K 40 KŞS. 66-E / Kumlu Hına 1 K 26 KŞS. 66-E / Dakik-i Has 1 K 14 KŞS. 66-E / Nohut 1 K 9 KŞS. 66-E / Kişniş 1 K 21 KŞS. 66-E / Penbe 1 K 168 KŞS. 66-E / Ekseri 1 K 78 KŞS. 66-E / Anbar Mıhı Çift KŞS. 66-E / Sayı Mıhı Çift KŞS. 66-E / At Nalı Mıhlarıyla Giyim / 1 96 KŞS. 66-E / Katır Nalı Giyim / 1 72 KŞS. 66-E / Merkep Nalı Giyim / 1 36 KŞS. 66-E /

53 Tablo:5 Konya da H.1208 (M.1794) Yılına Ait Bazı Eşya ve Yiyecek Fiyatları Ürün Dirhem / Kıyye Akçe / Para Belge No: Pide ve Somun 33 D 1 A KŞS. 66-E / Gerde ve Simit 23 D 1 A KŞS. 66-E / Yağlı Katmer 6 D 1 A KŞS. 66-E / Lokum 14 D 1 A KŞS. 66-E / Çörek 16 D 1 A KŞS. 66-E / Dahan Helva 1 K 58 A KŞS. 66-E / Dahan 1 K 54 A KŞS. 66-E / Kaba Helva 1 K 40 A KŞS. 66-E / Keten Helva 1 K 84 A KŞS. 66-E / Rengâmiz Helva 1 K 84 A KŞS. 66-E / Kızıl Üzüm 1 K 36 A KŞS. 66-E / Kuru Üzüm 1 K 24 A KŞS. 66-E / Kişniş 1 K 33 A KŞS. 66-E / Alâ İncir 1 K 30 A KŞS. 66-E / Leblebi 1 K 24 A KŞS. 66-E / Sabun 1 K 126 A KŞS. 66-E / Kumlu Hına 1 K 30 A KŞS. 66-E / Kaba Hına 1 K 42 A KŞS. 66-E / Pirinç 1 K 48 A KŞS. 66-E / Keçi Pastırma 1 K 48 A KŞS. 66-E / Alâ Keten 1 K 66 A KŞS. 66-E / Revgân-ı Sade 1 K KŞS. 66-E / Yağlı Peynir 1 K KŞS. 66-E / Yağsız Peynir 1 K KŞS. 66-E / Asel Mesafi 1 K KŞS. 66-E / Revgan-ı Bezir 1 K KŞS. 66-E / Revgan-ı Şir 1 K 96 A KŞS. 66-E / Penbe 1 K 168 A KŞS. 66-E / Duhan Tarsus 1 K 120 A KŞS. 66-E / Dere Peyniri 1 K 48 A KŞS. 66-E / At Nalı Giyim / 1 96 A KŞS. 66-E / Katır Nalı Giyim / 1 72 A KŞS. 66-E / Merkeb Nalı Giyim / 1 32 A KŞS. 66-E / Ekseri 1 K 72 A KŞS. 66-E / Anbar Mıhı Adet A KŞS. 66-E / Sayı Mıhı Adet A KŞS. 66-E / Lahm-ı Ganem 1 K 8 P KŞS. 66-E / Lahm-ı ma az 1 K 7 P KŞS. 66-E / Kuyruk 1 K 14 P KŞS. 66-E / Netice olarak bir tedavül ve aynı zamanda kuvvet ve kudreti temsil eden para, geçmişteki bütün devletlerinde iktisadi hayatının en önemli esası ve göstergesi olmuştur. Devletin iktisadi hayatındaki olumlu ya da olumsuz gelişmeler kısa sürede paraya yansımıştır. Bunu verdiğimiz tablolarda görmek mümkündür. 40

54 Narhın tespiti konusunda padişahlar emir buyurdukları halde esas vazifeli olan kadılardı. Kadı ise doğrudan doğruya kimseye danışmadan narh belirlemezdi. Çünkü maliyet ve imal tarzı hakkında en doğru bilgiye sahip olan muhtesip hazır olmadan bir mala narh koymak güçtü. 164 Bununla beraber yeni fiyat tespit edilmesi kararlaştırılan mallara, ait oldukları esnafın Şeyhi, Kethüdası, Yiğitbaşısı, Efli Vukufu, Nizam Ustaları narh tespiti sırasında hazır bulunurlardı. Ayrıca narh verilecek malın cinsine göre bazı kesimlerde bu toplantıya davet edilirdi. Mesela ekmek fiyatı tespit edilmek için çeşni tutulduğunda hububat nazırı, habbazan kethüdası, Nizam ustaları hazır bulunurdu. Adı geçen idareciler günün para değeri, mahsulün az veya çokluğu, mevsimlik istihsalin durumu, askeri ve siyasi sebeplerle malın temininin güçlülüğü gibi sebepleri dikkate aldıktan ve malın maliyeti tam olarak hesaplandıktan sonra onu on bir faide şeklinde ifade edilen %10 oranında bir kâr koymuşlardır. Görüldüğü gibi bir mala narh konurken peşin hükümle değil, malın maliyeti en ince teferruatına kadar hesap edilmiş, meşru bir kâr payı da ilave edilerek satılması gereken fiyat tespit edilmiştir. Narh fiyatı tespit edildikten sonra bu fiyatın üzerinde ve eksik ölçüde satmayacaklarını belirten esnaf kararlarının yazılı olduğu siciller ve narh fiyatları halk ve esnafa duyurulmaktaydı. Örneğin; İncelediğimiz sicilde 24 Zî l-ka de 1208 tarihli bir narh kaydında 165 Kassab esnafı yazılanların listesi verilerek etin ve kuyruğun fiyatları belirlenerek duyurulmuştur. Buna göre; Lahm-ı gânemin 1 kıyyesi 8 para Lahm-ı ma azın 1 kıyyesi 7 para ve kuyruğun 1 kıyyesi ise 14 para olarak belirlenmiştir. Bu belirlenen fiyatların kalitesinin ve belirlenen fiyattan satılıp satılmadığının kontrolünü de çarşı-pazar görevlisi muhtesip yapmaktaydı. 164 Sahillioğlu, a.g.m. s KŞS. 66-E / (24 Zî l-ka de 1208 / 23 Haziran 1794) 41

55 SONUÇ 66-E numaralı sicildeki belgelere dayanarak yılları arasında Konya nın sosyal ve iktisadî hayatına dair sunduğumuz bu çalışmayı şöyle değerlendirebiliriz: Dönemin Osmanlı Konya sında ailenin kurulması nâmzed etme adı verilen nişan dönemiyle başlamaktadır. Bu süreç evlilik için bir hazırlık dönemidir. Adayların birbirleriyle uyumu söz konusu olabilmişse bu süreç evlilikle sonuçlanmıştır; fakat her nişanlılık döneminde evlilikle sonuçlanmamıştır. Adayların rıza birliğini esas alan Osmanlı Konya mahkemesi hiç kimseye istemediği bir evliliği de yaptırmamıştır. Evlenme olgusu sadece bir söz kesme ve nişan sürecinden ibaret olmayıp evliliğin gerçekleşmesi için nikâh şart koşulmuştur. Dini ve hukuki bir gelenek olan nikâh akdinden önce veya nikâh sırasında verilen mehr-i mu accel ile yine nikâh akdi sırasında miktarı şahitler huzurunda tespit edilen ve sonradan da ödenebilen mehr-i mu accel kadının kendisine ait olup boşanma ve dulluk halinde ekonomik güvencesini sağlayarak kadının bir çeşit sigortası olmuştur. Muhtelif da vâ suretlerinden çocuk sayılarına baktığımızda kanaatlerin aksine 18. yy. Konya ailesi çok çocuklu olmayıp ortalama çocuk sayısı 2,5 tur. Çocuklara konulan isimlerde ise Türk-İslam kültürünün etkisi görülmektedir. Boşanmalarda ise yaygın olarak talâk ve muhala a yöntemi kullanılmıştır. Ailenin dağılmasıyla sonuçlanan boşanma hadisesinin başlıca sebebinin şiddetli geçimsizlik olduğu söylenebilir. Boşanma halinde meselenin hukuki boyutu çerçevesinde ve tarafların anlaşmaları doğrultusunda çocuğun durumu ve nafakası gibi durumlarda kayıt altına alınmıştır. Ailenin çözülmesinden sonra koruyucu müesseseler olan vasî ve kayyım ta yinleri de ailenin dağılmasından sonra geriye kalan üyeleri özellikle çocukları ve kadınları korumuş onların sıkıntıya düşmesine engel olarak ve bu ara dönemi başarıyla atlatmalarını temin ederek topuma katılmalarını sağlamıştır. Kısaca her dönemde görülebilecek bir takım olumsuzlukların dışında Türk ailesinin umumiyetle sağlam temeller üzerine bina edilmiş olduğu ve bu gelişmenin asırlar boyu devam ettiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. İncelediğimiz dönemde, Konya mahallelerinde sosyal bir dayanışmanın olduğu ve mahalle halkının birbirlerine müteselsilen kefil olduklarını söyleyebiliriz. Yine incelediğimiz dönemde halkın vermekle yükümlü olduğu vergiler arasında ise; Karaman Valisi nin masraflarını karşılamak için halktan iki taksit şeklinde toplanan imdat-ı hazariye, başlangıçta olağanüstü durumlarda alınan sonraları her yıl toplanan avârız ve nüzül 42

56 vergisi, küçükbaş hayvanlardan alınan adet-i ağnam, onda bir oranında mahsulden alınan aşâr vergisi, bunların yanı sıra rüsüm-u zecriye, yapağı ve kıl, rişte, rişte-i penbe ve kozalı penbe, mazı, kök boyası, tiftik, resm-i dönüm ve duhan, resm-i zemin, resm-i bostan, resm-i otlak, resm-i ağıl, yave ve kaçkun resmi, resm-i cizye, yevmiye-i dekâkin bac-ı pazar, bac-ı susam gibi vergileri kapsayan ihtisap resmi, boyahâne ve hidabat gibi vergileri sayabiliriz. Mülk satışlarıyla ilgili belgelerden anlaşıldığı üzere Konya evlerinin genel olarak bir avlu içerisinde, bir veya iki oda, sofa tabhâne, kiler, ahur odası ve örtme gibi bölümlerden oluştuğunu bunun yanında bazı evlerin ise bahçe, bahçede meyveli ve meyvesiz ağaçlar, kürûm, samanlık, izbe, kenif, yazlık, develik ve su kuyusu gibi unsurlardan meydana geldiğini, mülk satışlarında ise kıt a, tahta, kürûm, puşte dönüm ve bâb ın ölçü birimi olarak kullanıldığını görmekteyiz. Fiyat hareketliğinde ise olağanüstü bir dalgalanmanın olmadığını özellikle hububât gibi ürünlerin ahâra fürûhatına izin verilmeyip Konya çarşısına istendiğini bilmekteyiz. Hem tahılın ahâra fürûhatına izin verilmemesi hem de ham maddesi tahıl olan ürünlerin bir yıllık dalgalanması göz önüne alındığında dönem içerisinde hububâta fazlaca ihtiyaç duyulduğunu söyleyebiliriz. 43

57 III. BÖLÜM 66-E Numaralı Konya Şer iye Sicilinin Özeti Sayfa No: 1 1 Hicrî: 21 Şa bân 1207 Miladî: 13 Nisan 1793 Belge Türü: İltizâm Beratı Karaman Eyâleti nin Konya ve Lârende kazâlarında olan havâss karyelerin 1208 senesine mahsub a şâr-ı şer iyye ve rüsûmât-ı örfiye gelirlerini peşin teslîm eden Çirmen Sancağı mutasarrıfı Seyyid Ali Pâşâ ya iltizâma verilmesi. Sayfa No: 1 2 Hicrî: - Miladî: - Belge Türü: Temessük Karaman Eyâleti ndeki kazâların a şâr-ı şer iyye, rüsûmât-ı örf iyye ve tabi-î zimmîye gelirlerinin hâlâ kâim-makâm Osman Pâşâ ya iltizâma verilmesi. Sayfa No: 1 3 Hicrî: - Miladî: - Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsûlü emvâl olan el-hac Ali Ağa 1210 senesine mahsub mal-ı esham, cizye-i şer iyye, bedel-i nüzul ve avârızhâne gelirlerini Asitane ye irsali için fahrü lesâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla birlikte Hazinedar İbrahim Ağa ya vermiştir; ve mahkemeden de Hazinedar İbrahim Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hüccet-i şer i taleb etmektedir. 44

58 Sayfa No: 2 3 Hicrî: Eva il Rebî ü l-evel 1208 Miladî: 7/16 Ekim 1793 Belge Türü: Serdarlık Ta yin (Mektub) Konya Sancağı nın Serdarı ref edilip yerine Serdar Nâ ibi ta yin edilmiştir. Sayfa No: 2 4 Hicrî: 23 Safer 1208 Miladî: 30 Eylül 1793 Belge Türü: Mürâsele (İktisadî) Konya da buğday pazarı ve vesâ ir mahallerde buğdayı, un edip kapan ve dakikte ibadullaha bey i edenlere müdahale edenler def edilmiştir. Sayfa No: 3 1 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Kâim-mâkam Ta yini Konya, Lâdik ma a Saidili ve Karapınar kazâlarının Kâim-makamı olan Seyyid ma ruf Efendi nin dar-ı bekâya rihlet etmesiyle zikr edilen kazâlara yeni Kâim makâm ta yin edilmiştir. Sayfa No:3 2 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Defter-i Muhasebe (Mali) Konya menzili için Sille Karyesi ahalisinden toplanması lazım gelen 5725 guruşun Konya Valisi Abdullah Pâşâ ve Konya Nâ ibi Osman zâde Ali Efendi marifetiyle tahsili ve toplanan miktarın Konya ayânı İbrahim Bey e teslim edilmesi emredilmiştir. 45

59 Sayfa No: 3 3 Hicrî: 1 Safer 1209 Miladî: 28 Ağustos 1794 Belge Türü: Mürasele - Alacak Da vâsı (Adli) Konya sükkanından Nakipzâde Seyyid Hacı Molla Efendi medine-i merkûme nevahiyesinden Hatunsaray Nahiyesi ne tabi Dost Kariyesi nden Bostan Efendi ye verdiği yüz yirmi guruş alacağını mahkemeye şahitleriyle birlikte gelerek tahsil etmiştir. Sayfa No: 3 4 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Arpalık Tevcihi Konya Kazâsı es-seyid Mehmet Emin Efendi ye arpalık olarak tevcih edilmiştir. Sayfa No: 3 5 Hicrî: - Miladî:- Belge Türü: Nâ ib Ta yini Kadızâde Mehmet Emin Efendi Konya Kazâsı na nâ ib olarak ta yin edilmiştir. Sayfa No: 3 6 Hicrî: - Miladî: - Belge Türü: Nâ ibliğin Uzatılması Kadızâde Mehmet Emin Efendi nin Konya Kazâsı nâ ibliğinin uzatılması Sayfa No: 4 1 Hicrî: 1 Rebî ü l-evvel 1209 Miladî: 26 Eylül 1794 Belge Türü: Vakıf Gelirlerinin ve Görevlilerinin Beyanı (Sosyal) 46

60 Medine-i Konya da vâki merkûm İbrahim bin veledi Kirman ın binâ ve inşaâ eylediği imaret-i amire, medrese ve mescid-i şerif evkâfının ibradı ve hademelerin veza if ve esamîlerinin 1208 senesine mahsub beyanı. Sayfa No: 7-1 Hicrî: 21 Safer 1207 Miladî: 8 Ekim 1792 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Civar Mahallesi nde sakîn iken fevt olan Sekbanoğlu Seyyid Halil bin Ahmed in zevc-i metrûkesi Adile bint-i İbrahim nâm Hatun Sulbî oğlu Seyyid Ahmed e vasî olmakla beraber mahalle-i mezbûrenin mevkûfesine mütevelli olan Molla Ahmed bin Molla Abdullah mahzarında üzerine da vâ ve takrîr-i kelam idüp mahalle-i mezbûrede vâki bir kıt a menzil müteveffâ-yı merkûm Seyyid Halil in emlâkı terekesinden bana ve vâsisi olduğum sagir mezbûre ırsen intikal ve ol-vecihle bizim mevrusemiz iken merkûm Molla Ahmed zabt etmiştir. Mütevelli merkûm Molla Ahmed ise cevabında Sekbanoğlu Seyyid Halil hayatında kemal-i akl ve sıhhatin de menzil-i mezbûru vakıf mezbûr için üç yüz otuz guruşa bey ve teslim idüp merkûm Seyyid Halil in alâka ve müdahalesi kalmadığını mütevelli tezkeresi ibrasıyla ve udûl müslimin el-şehâde ettikleri haber olunan Molla Süleyman bin Ebubekir ve Seyyid Mustafa bin Ahmed ve Osman bin Mahmud ve Derviş bin Ali nâm kimesneler şehâdetlerini beyân etmekle müdde â-yı mezbûre Adile nin müdahalesi men edilmiştir. Sayfa No: 7 2 Hicrî: 7 Rebî ü l-evvel 1207 Miladî: 23 Ekim 1792 Belge Türü: Mülk Satışı /Tarla Satışı (Malî) Çalıklı Mahallesi nden Devecioğlu es-seyyid Mustafa bin Ali nâm kimesne Vâdi-î Merâm Mahallesi nde sâkin Mehmed bin Abdullah nâm kimesne medîne-i mezbûrede Kara üyük Irmağı tahtında vâki iki tarafı Çolakoğlu ve Devecioğlu tarlaları ve bir tarafı Senemoğlu harmanı ve bir tarafı Kara üyük Irmağıyla mahdûd iki dönümlük tarlasını merkûm Mehmed e elli guruşa satmıştır. 47

61 Sayfa No: 7 3 Hicrî: 3 Rebî ü l-evvel 1207 Mîlâdî: 9 Ekim 1792 Belge Türü: Mîras Da vâsı (Sosyal) Sarı Hasan Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Muhallebici Mola İbrahim bin Mustafa nın veraseti zevcesi Fatma nâm hatun ile sulbîye kebire kızları Fatma ve Fahrü l-nisa ve Âişe ye münhâsıra olunduktan sonra verâse-i mezbûre den mezbûre Âişe nâm hatun, Semerci Seyyid Ömer bin Hacı Musa ve Emrullah Mehmed nâm kimesneler mahzarında üzerine da vâ idüp medîne-i mezbûrede Alınmacı nâm mevzinde bir kıt a bağ babamın mülkü olup fevt olduktan sonra bağ-ı mezbûr bana ve sâ ir verase-i mezbûrlara ırsen intikal etmeğin bâğ-ı mezbûru merkûm Emrullah mezbûr Semerci Ömer e satmıştır. Su âl olunup hisse-i artiyesini isteyen Âişe ye mezbûr Ömer in cevabı tarih-i kitabdan yedi sene mukaddem müdde-i mezbûre ile kız karındaşları taraflarından mezbûre Fahrü l-nisa nın oğlu Mehmed dahî merkûm Emrullah vekâlen yüz atmış guruşa sattıklarını mezbûr Semerci Ömer şahitleriyle ispatlamasından sonra mezbûre Âişe da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 8 1 Hicrî: 11 Rebî ü l-evvel 1207 Milâdî: 27 Ekim 1792 Belge Türü: Alacak Da vâsı (Sosyal) Medine-i Lârende sükkanından Şeyh es-seyid Ebubekir, Alemdar nâm kimesneden aldığı bir re es kısrak ve bir adet tüfenk ile nakid elli beş guruşu İsmail Ağa da bulmuştur ve mallarının talep etmiştir. Mahkeme es-seyid Ebubekir i haklı bularak malların teslîmine karar vermiştir. Sayfa No: 8-2 Hicrî: 17 Rebî ü l-evvel 1207 Milâdî: 2 Kasım 1792 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Eftâl Mahallesi nde sâkin iken bundan akdam fevt olan Hacı Süleyman bin Abdullah ın sulbî sagîr oğlu Seyyid Mehmed ve sulbîye sagîre kızı Şerife ye isabet iden sâ ir artiyelerini zapt ve hıfza sagîran-ı merkûmanın validesi vasî ta yin edilip hâlâ validelerinin 48

62 hücr ve terbiyesinde olmaları ve nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyaç duymalarıyla külli yevm on beş akçe verilmek uygun görülmüştür. Sayfa No: 8-3 Hicrî: 15 Safer 1207 Mîlâdî: 2 Ekim 1792 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Zenbûri mahallesinde sâkin iken fevt olan Hadice bint-i Mustafa nın er karındaşı gaibü anı l belde Seyyid Mehmet bin Abdullah Mihraba nın defter-i kassam hissesini zapt ve hıfz a Şerife bint-i Ali nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 9 1 Hicrî: 3 Rebî ü l-âhir 1207 Miladî: 18 Kasım 1792 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Hoşhan Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Veli üddin Efendi bin Musa Efendi nin kızı ve oğulları mirasları olan mahalle-i merkûmede vâki iki oda iki aşhâne ve bir örtme ve bir ahur ve eşçarı müşmire hâvi bir miktar avluyla müştemil bir kıt a mülkü menzillerini 140 guruşa Molla İsmail nâm kimesneye satmışlardır. Sayfa No: 9-2 Hicrî: 21 Rebî ü l-evvel 1207 Mîlâdî: 6 Kasım 1792 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Tercüman Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Seyyid Abdulrahman bin Seyyid Ahmed in terekesinden sulbîye sagîre kızı Seyyide Şerife ye isabet iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza Şerife bint-i Abdullah nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. 49

63 Sayfa No: 9-3 Hicrî: 21 Rebî ü l-âhir 1207 Milâdî: 2 Aralık 1792 Belge Türü: Mülk Satışı / Dükkân Satışı (Malî) Kerim Dede Mahallesi nde sâkin Seyyid Molla Ali bin Seyyid Cafer medine-i merkûme çarşısı Mıhçılar içi mevzinde vâki bir bâb mıhçı dükkânını doksan beş guruşa Hacı Mahmud oğlu Mustafa ya satmıştır. Sayfa No: 9-4 Hicrî: 15 Cemaziye l-evvel 1207 Milâdî: 29 Aralık 1792 Belge Türü: Mülk Satışı /Tarla ve Bağ Satışı( Mali) Kürkçü Mahallesi sâkinlerinden Elliiki Ali Beşe ve oğlu Hafız Ömer medine-i merkûme haricinde Bor mesken başı mevzinde vâki bir göz tabhâne ve bir dönümden ziyade tarla ve yarım tahta kürûmu müştemil bağlarını Hasan bin el-hac Mehmed e yüz on beş guruşa satmışlardır. Sayfa No: 9-5 Hicrî: 4 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 17 Ocak 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Orta Mescid Mahallesi sükkânından iken fevt olan Ayazoğlu Ali bin Hüseyin in sulbîye sagîre kızı Ümmügülsüm e isabet ve intikal iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza Ümmügülsüm ün lî-ebeveyn karındaşı Emine bint-i Ali nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 9-6 Hicrî: 5 Cemaziye l-âhir 1207 Mîladî:18 Ocak 1793 Belge Türü: Mülk Satışı (Ev Satışı) Orta Mescid mahallesinde sâkin iken fevt olan Ayazoğlu bin Hüseyin veraseti sulbîye kebire kızı Emine ve sagîre kızı Ümmügülsüm e münhâsıra olduğu şer an sabit 50

64 olduktan sonra mezbûre Emine hatun esalen Ümmügülsüm nâm sagîrin vasî mensubesi olmasıyla mahalle-i mezbûrede vâki etraf-ı erba adan Armutçuoğlu ve Seyyid oğlu ve Armutçuoğlu Ali emlâkları ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir oda ve bir tabhâne ve bir ahûr ve bir samanlık ve bir örtme ve iki kiler ve bir avluyaya müştemil bir kıt a menzilini yetmiş beş guruşa Abdullah Kasım Beşe ye satmıştır. Sayfa No: 10-1 Hicrî: 17 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 30 Ocak 1793 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Civar Mahallesinde sâkin iken fevt olan Hacı Musa bin Abdullah ın mirası zevcesi Fatma bin Dede nâm hatun ile sulbî kebir oğullarına ve sulbîye kebire kızlarına düşmüştür. Fakat sulbîye kebire kızları er karındaşları üzerine dâ va açarak babalarından düşen hisse-i artiyelerini zapt ettiklerini iddi a etmişlerdir. Er karındaşları ise mezbûre Fatma hatunun hisse-i artiyesini ifraz olunduktan sonra bakî kalan terekeyi beynlerimizde on üç sehm münkasım ettiklerini şahitlerle ispatlamalarıyla sulbîye kebire kızlar da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 10-2 Hicrî: 5 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 18 Ocak 1793 Belge Türü: Nefsini Son Kez Tezviç İçin Makkemeden İzin Alma (Sosyal) Hacı Habib mahallesinde sâkin Anakızı Mustafa nâm hatunun zevci Abdullah bin Ömer sefere gidip on sene Anakızı kendisinden haber alamamıştır. Ancak Karacığan Mahallesi sâkinlerinden Mehmed Beşe, Abdullah bin Ömer in vefatını haber vermiştir. Bunun üzerine Anakızı nefsini son olarak tezviç etmek istemesi ve Mehmet Beşe nin Abdullah bin Ömer in vefatına dair edâ-yı şahadetinin kabul görmesi ve Anakızı nın da tasdikiyle tezviçine izin verilmiştir. Sayfa No: 10-3 Hicrî: 25 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 7 Şubat 1793 Belge Türü: Mülk Satışından Sonra Anlaşmazlık (Sosyal) 51

65 Asitane-i Âliy ye sükkanından olup Medine-i Konya da misafir iskân olan Halil dimekle arîf Seyyid Mehmed Emin bin Mustafa nâm kimesne, Havva bint-i Ali Ağa nâm hatun üzerine da vâ açarak, Çandır ırmağı tahtında vâki bir kıt a bağ zevcesi Şerife Fatma bint-i Seyyid Mehmed in iken bağ-ı mezkûra Keçeçi Seyyid Hacı İbrahim nâm kimesneyi vekil tayin etmiştir. Hacı İbrahim de bağ-ı mezkûru müteveffâ-yı mezbûranın lî-ebeveyn karındaşı Mustafa ve zevcesi Emine ye yüz elli guruşa sattığı ve bu parayı ise mezbûre Fatma nın aldığını dolayısıyla bağla bir alakası kalmadığını mezbûre Hava nın şahidleriyle ispatlamasıyla Seyyid Mehmet Emin bin Mustafa da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 10-4 Hicrî: 15 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 28 Ocak 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Ev Satışı ( Malî) Kasab Sinan Mahallesi sâkinlerinden Seyyid Hasan bin Mustafa mahalle-i mezbûrede vâki, bir tarafı Burç ve tarafı Saraç Mehmed ve Seyyid Molla İsmail ve bir tarafı tarîk-i hass ile mahdûd bir oda bir tabhâne ve bir örtme ve bir ahur ve bir tahta anbar ve bir mikdar havluya müştemil mülkü menzilini Seyyid Mehmed e atmış beş esedi guruşa satmıştır. Sayfa No: 11 1 Hicrî: 17 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 30 Ocak 1793 Belge Türü: Tekâlif Talebi (Malî) Medine-i Konya Nevahiyesi nden Hatunsaray Nahiyesi ne tabi Üçkilise nâm Karye ahalilerinden Seyyid Mustafa bin İbrahim Musa Hoca Köse Mehmed ve Abdulkadir vesâ irler karyede vâki camî-i şerifin imam-ı hatıbı Seyyid Ahmed den salyane talep etmişlerdir; fakat talebleri red edilerek imam-ı hatıbın bir daha rencide edilmemesi tenbih edilmiştir. Sayfa No: 11 2 Hicrî: 15 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 28 Ocak 1793 Belge Türü: Vakıf Malından Hisse Talebi (Sosyal) 52

66 Medine-i Konya da Dolab Ucu Mahallesi nden Emine bint-i Mehmed nâm hatun mahalle-i merkûmede vâki evkâfın mütevellisinden validesinin vasîyeti üzerine vakfın fezalesini taleb etmiştir ve mahkeme fezaliyenin Emine bint-i Mehmed nâm hahun a verilmesini kabul etmiştir. Sayfa No: 11 3 Hicrî: 1 Receb 1207 Miladî: 12 Şubat 1793 Belge Türü: Mülk Satışı /Ev Satışı (Malî) Esenlü Mahallesi nin nûkud-u mevkûfesine mütevelli olan Musa bin Hüseyin, vakf-ı mezbûreye ait olan mahalle-i mezbûrede vâki etraf-ı erbâ adan garp tarafı Halil Şerif Hatun ve bazen Hüseyin menzili ve kıble tarafından Hacı Osman ve bazen Hacı Ahmed Ağa ve Musa Efendi ve Osman Çelebi dükkânları ve şarken müşteri merkûm dükkanları ve cenûp tarafı Semerci Mustafa ve tarîk-i has ile mahdûd bir tabhâne ve bir örtme ve bir mikdar avluya müştemil bir kıt a mülkü İmam Seyyid Ahmed e atmış guruşa satmıştır. Sayfa No: 12 1 Hicrî: - Miladî: - Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsûlü emvâl olan Mehmed Bey 1207 senesine mahsub olmak üzere Has-ı Âliy ye ve mal-ı eshâm ve cizye i şer iye ve bedel-i nüzul emvalinden poliçe olmak üzere iki bin beş yüz guruş ve nakid on altı yük beher yükü on iki kise olmak üzere doksan altı bin guruş minhaysü l mecmu a doksan sekiz bin beş yüz guruşu sene-i mezbûrun cemaziye l-âhir inin yedinci günü fahrü l esâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla Dar-ı Âliye ye irsali için Çukadar Mustafa Ağa ya vermiştir. Mahkemeden Çukadar Mustafa Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hüccet-i şer i taleb etmektedir. Sayfa No: 12-2 Hicrî: 15 Receb 1207 Miladî: 26 Şubat 1793 Belge Türü: Miraslarının Haksız Olarak Satıldığını İspat( Sosyal) 53

67 Seb ahan Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Hacı İsmail in mirası, zevcesi Saliha Hatun ile sûlbî sagîr oğlu Mustafa ve sûlbîye kebire kızları Âişe ve İsmihan a, mezbûre Âişe fevt olup mirası, zevci Seyyid Mehmet ile sûlbi kebir oğlu Seyyid Osman Alemdâr a, merkûm Mustafa dahi fevt olup mirası, zevcesi Âişe ile sûlbiye kebire kızı Fatma ve diğer Saliha ya münhâsıra olduktan sonra merkûman Seyyid Mehmed ve Osman Alemdâr nâm kimesneler meclis-i şer i önünde zevce-i mezbûre Âişe ile mezbûrattan Fatma ve Saliha Hatunların da vâ ve husûmet ve der cevap vekilleri olduğu, Seyyid Mehmet bin Abdullah ve Seyyid İsmail nâm kimesneler mahzarında üzerlerine da vâ idüp, merkûm Hacı İsmail in terekesini oğlu Mustafa nın hayatında bi l-terazi aksam eylediklerinde medine-i merkûme bağatında Torsa nâm mevzinde vakî bir kıt a mülk bağ ve mahalle-i merkûmede kâ in yine tereke-i müteveffâdan bir kıt a mülk menzil yirmi guruşa verilip müteveffâdan ifraz ve bizim hisse-i artiyemiz olmak üzere edâ ve teslîm ve biz dahi ahz ve kabz eylemiştik. Fakat biz sefere gidip yâd-ı keferede bir kaç sene esir iken müvekkile-i mezbûreler, menzil-i mezbûru Semerci Emir zâde Seyyid Mustafa ya yüz otuz guruşa satmışlardır. Müdde-i mezbûreler şahitleriyle zikr edilen menzilin kendilerine ait olduğunu ispatlamalarıyla müşteri merkûm ve müvekkile-i mezbûralar da vâdan men edilerek tenbihle zikr olunan menzil müdde-i mezbûrlara teslim edilmiştir. Sayfa No: 12-3 Hicrî: 6 Receb 1207 Miladî: 17 Şubat 1793 Belge Türü: Vasî Tayini (Sosyal) Pürçüklü Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Şerife Havva bint-i Seyyid in sûlbî sagîr oğlu, Seyyid Ali bin Hasan ın hisse-i artiyesini zapt ve hıfza, ammisi İbrahim Beşe vasî tayin edilmiştir. Sayfa No: 12-4 Hicrî: 23 Receb 1207 Miladî: 6 Mart 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Bağ Satışı (Malî) Küçük Araplar Mahallesi sâkinlerinden Fatma ve Havva ve Âişe (?)--Osman nâm hatunlar tarafından vekil olan Duhancı Mehmet ve İbrahim bin Mehmed nâm kimesneler şahâdetleri sabit olan Hacı Ali Efendi bin Mustafa Efendi meclis-i şer ide iş bu er karındaşı 54

68 Hüseyin bin Molla Ebubekir mahzarında takrir-i kelâm idüp, müvekkilem mezbûrların mülk ve hakları olan mahalle-i merkûmede vakî üç tarafından müvekkilem mezbûrların mülkü ve bir taraftan Resuloğlu mülkü ile mahdûd bir oda ve bir kiler ve bir mikdar avluya müştemil bir kıt a mülkü menzilleri ve yine medine-i merkûmede Musalla nâm mevzinde vakî bir taraftan Abdal Musa ve bir tarafından Abdi bir taraftan Hasan ve bir taraftan müvekkilelerim mezbûrların mülkleriyle mahdûd bir tahta bağlarını karındaşı mezbûr Hasan a yüz guruşa satmışlardır. Sayfa No: 13-1 Hicrî: 26 Receb 1207 Miladî: 9 Mart 1793 Belge Türü: Borç Ödeme (Mali) Biremânî Mahallesi nde sâkin Aişe bint-i el- Hac Mehmed nâm hatun karındaşı oğlu Mehmed Beşe ye, atmış guruş borcunu, mahalle-i merkûmede vâkî, bir taraftan Tomam zımmi ve Hasan menzilleri ve bir taraftan tarîk-i âmm ile mahdûd bir oda bir örtme ve bir ahûr ve bir mikdar avluya müştemil bir kıt a mülkü menzilini ve iki keçi ve dört yastık ve üç sim tarak malını vererek ödemiştir. Sayfa No: 14-1 Hicrî: 8 Şa bân 1207 Miladî: 21 Mart 1793 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Çumra nâm karye sükkanından Seyyid Numan bin Halil bin Mehmed nâm kimesne medine-i merkûme bağatında Buzhâne yöresi nâm mevzinde vakî Molla İbrahim ve Kalaycıoğlu Mehmed bağları ve iki tarafı tarîk-i âmm ve şehir ırmağı ile mahdûd kürûmu ve eşçara hâvî iki dönüm mikdarı harabe bağı dedesinden kendisine kaldığını; fakat Fatma bint-i Abdulrahman nâm hatunun tasarruf ettiğini belirterek üzerine da vâ açmıştır, müdde-i mezbûrdan beyyine talep olunduğunda ikamet beyyineden acze düşmesiyle da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 14-2 Hicrî: 14 Şa bân

69 Milâdî: 27 Mart 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Civar Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Seyyid Hacı Süleyman bin Hacı Mehmed in sûlbî sagîr oğulları Seyyid Mehmed ve es-seyyid Ahmed ve Seyyid Mustafa, babaları müteveffâ-yı mezbûradan isabet ve intikal iden hisse-i artiyelerini zapt ve hıfza ve tesviye-i umûrunun uhdesinden gelmeğe, sagîran-ı mezbûrların valideleri Fatma bin Ahmed nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 14-3 Hicrî: 17 Şa bân 1207 Milâdî: 30 Mart 1793 Belge Türü: Vasî Tayini (Sosyal) Sahib Ata Mahelesi nde sâkin iken fevt olan sagîr Seyyid Mehmed bin Seyyid Mehmed in verası validesi Şerife bint-i Süleyman ile lî-üm karındaşı Alime ve lî-ebeveyn emmisi ga ip mezbûre, defderi-i kassam isabet ve intikal iden hisse-i artiyesini zatp ve hıfza gaib mezbûrun lî-ebeveyn kız karındaşı Şerife bint-i Abdulcelil nâm hatun vasî tayin edilmiştir. Sayfa No: 14-4 Hicrî: 17 Şa bân 1207 Milâdî: 30 Mart 1793 Belge Türü: İhanet Kasdıyla Eve Girme İddi ası ve Da vâdan Men (Sosyal) Ahmed Dede Mahallesi nden Fatma bint-i Hasan nân hatun, medine-i merkûmede vakî Boladlar Mahallesi sâkinlerinden es-seyyid İbrahim bin İbrahim nâm kimesneyle, Karacığan Mahallesinden Seyyid Mehmed bin Emin nâm kimesnelerin, geceleyin ihanet kasdıyla menziline girip üzerine hucüm ettiklerini, feryad eylemesiyle firar eylediklerini belirtmiştir; fakat da vâlıların bunu kabul etmemesiyle, müdde-i mezbûreden beyyine talep olundukda ikamet beyyineden acze düşmesiyle, merkûman İbrahim ve Mehmed in keyfiyeti ve halleri mahallelerinden sorulduğunda merkûman İbrahim ve Mehmed kendi hal ve umurlarıyla meşgul olup bu hareket mezbûr Mehmed ve İbrahim den umulmaz deyü udûl müsliminin haber vermesiyle mezbûre Fatma da vâdan men edilmiştir. Sayfa No:

70 Hicrî: 17 Şa bân 1207 Milâdî: 30 Mart 1793 Belge Türü: Miras Zannıyla Da vâ(sosyal) Zincirli Kuyu Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Rabiya bint-i Mustafa nâm hatunun mirası, zevci Seyyid Mehmed bin Ali ile lî-üm kız karındaşı Fatma ya münhâsıra olduktan sonra medine-i merkûme haricinde Çirkab dimekle arif mevzideki bir göz dam ve bir örtme ve kürûmu hâvî ve bir mikdar tarlaya müştemil bir kıt a bağı mezbûre Fatma babası müteveffâ-yı merkûmun terekesinden olduğunu söyleyerek hak iddi a eder. Seyyid Mehmed ise bağ-ı mahdûdu Mollazade Bahçıvan Köle Mehmed nâm kimesneden tarih-i kitabdan iki sene mukaddem yetmiş beş guruşa aldığını şahidler aracılığıyla ispatlamasıyla mezbûre Fatma da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 15-2 Hicrî: 21 Şa bân 1207 Milâdî: 23 Nisan 1793 Belge Türü: Mülk Satışı /Tarla Satışı (Malî) Dolap Ucu Mahallesi sükkanından Ömer bin el-hac Ebubekir nân kimesne Medine-i mezbûre haricinde Kumköprü kurbunda kâ in etraf-ı erba adan bir tarafı Hacı Mehmed ve bir tarafı ırmak ve bir tarafı Körkuyulu Başı ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd altı dönümlük tarlasını İbrahim e satmıştır. Sayfa No: 15-3 Hicrî: 27 Şa bân 1207 Milâdî: 9 Nisan 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Bağ Satışı ( Sosyal) Şeyh Aliman Mahallesi sükkanından Mehmed ve Hüseyin ibn-i Mustafa nâm kimesneler mahalle-i merkûmede vâki etraf-ı erba adan Döndüoğlu Osman ve Tabiyen mezbûrun emlâkları tarîk-i âmm ve tarîk-i hass ile mahdûd kürûm hâvî bir mikdar tarlaya müştemil bir dönümlük bağını Seyyid Hacı Mehmed Efendi ye yüz elli guruşa satmıştır. Sayfa No: 15 4 Hicrî: 6 Şevvâl

71 Miladî: 17 Mayıs 1793 Belge Türü: Alacak Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Civar Mahallesi nde sâkin Ahmed bin Mehmed nâm kimesne nefsini kendisine tezviç etmeyen Hatice bint-i Osman nâm Hatun üzerine da vâ açarak zımmetinde olan beş yüz guruş kıymetli emvâl ve eşyasını taleb ederek mahkeme neticesinde almıştır. Sayfa No: 16-2 Hicrî: 11 Şa bân 1207 Milâdî: 22 Mayıs 1793 Belge Türü: Miras Zannıyla Da vâ (Sosyal) Dolab Ucu Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Pazarcıbaşı Seyyid Ali bin Ali nin mirascıları mahalle-i merkûmede vâki etraf-ı erba adan Saraç Ali ve Musa oğlu ve Tüfenkçi oğlu emlakları ve tarık-ı hass ile mahdûd bir kiler bir tabhâne ve bir örtme ve bir oda ve bir göz dam ve bir mikdar havluya müştemil bir kıt a menzili babaları müteveffâ-yı merkûmun terekesinden olduğu iddi a ederek Havva bint-i Abdullah nâm hatun üzerine da vâ açarak zikr olunan menzili taleb etmişlerdir. mezbûre Havva ise cevabında menzil-i mahdûd Saraç İsmail in kızı Fatma hatunun tasarrufunda iken tarih-i kitabdan on altı sene önce kendisine iki yüz on guruşa sattığını şahitleriyle ispatlamasıyla Seyyid Ali bin Ali nin mirascıları da vâdan men edilmiştir. Sayfa No:17 2 Hicrî: 16 Şevvâl 1207 Miladî: 27 Mayıs 1793 Belge Türü: Vergi (Malî) Medine-i Konya da vâki Suk Sultanda helvacıyân esnafının Yiğit Başısı olan Mustafa Beşe bin İbrahim nâm kimesne medine-i merkûme kazasına mezafi Sudirhemi nahiyesine tabi Sille kariyesinde helvacı esnafından olan Mehmed bin Yakup tan tekalif talep etmiş; fakat Sultan Ala addin Hazretleri vakfı karyesinden olmakla hatt-ı hümayun gereğince mu af olmaları nedeniyle Mustafa Beşe nin tekâlif talebi red edilmişlerdir. Sayfa No: 17-3 Hicrî: 12 Şevvâl

72 Miladî: 23 Mayıs 1793 Belge Türü: Bac-ı Susam Vergisi (Malî) Medine-i Konya da bac-ı susam rüsûmâtının cem a ahz ve kabzına memur olan İsmail Ağa Sudirhemi nahiyesine tabi Sille Karyesi nde sâkin helvacıyân esnafından Mehmed bin Yakub ve İsa nâm kimesneden resm-i bac talep etmiştir; fakat mezkûr helvacıyân esnafları Nefs-i Konya da değil Sille pazarında helvalarını sattıklarını ifade etmeleriyle İsmail Ağa nın bac-ı susam talebi red edilmiştir. Sayfa No: 18-2 Hicrî: 17 Şevvâl 1207 Milâdî: 28 Mayıs 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Bağ, Tarla ve Su Satışı (Malî) Eftâl Mahallesi sükanından Yağlıkçı Seyyid Mehmed bin Süleyman Efendi nâm kimesne medine-i merkûme haricinde, Meram kurbunda Sahip Ata ırmağı tahtında kâ in etraf-ı erba adan bir tarafı Ömer Ağa ve bir tarafı Kapancı oğlu Hasan ve bir tarafı müşteri mezbûrun emlâkları ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir örtme ve beş tahta bağ ve mikdar üzüm asması ve bir dönüm mikdarı tarla ve suyunu, Süleyman Beşe, Hasan Beşe, Mustafa, Hüseyin, Ali ve Muammer karındaşlara altı yüz elli guruşa satmıştır. Sayfa No: 18 3 Hicrî: 23 Şevvâl 1207 Miladî: 3 Haziran 1793 Belge Türü: Bağ Kapısı Anlaşmazlığı (Sosyal) Medine-i Konya haricinde Yaka Bağları sâkinlerinden Halil bin Ahmed nâm kimesne, Hüseyin bin Mehmed nâm kimesnenin bağına giriş- çıkışını sağlayan kapuyu yapup onun, bağına giriş-çıkışına mani olmuştur. Mezkûr Hüseyin bin Mehmed in giriş çıkışına mani olan kapuyu kaldırma talebi Halil bin Ahmed e tenbihle kabul edilmiştir. Sayfa No: 18 4 Hicrî. 21 Şevvâl 1207 Miladî: 1 Haziran 1793 Belge Türü: Bağ ve Tarla Anlaşmazlığı (Sosyal) 59

73 Medine-i Konya da Fakih Dede Mahallesi nde sâkin es-seyid İsmail Mehmed nâm kimesne, medine-i merkûme haricinde Meram Bahçesi gurbunda Sahra yöresi nâm mahalde vâki, tahmine üç dönüm miktarı bir kıt a harabe metruk bağ ve mülk tarlayı İzmir de Ali Reis Mahallesi nde sâkin Kalaycı demekle meşhur Mehmed Beşe bin Abdullah nâm kimesneden 1207 senesi cemaziye l-âhirinin yedinci günü 75 esedi guruşa aldığı tarlayı, Şerife bint-i Ahmed Efendi nâm hatunun zira a eylemesi üzerine, da vâcı olan mezbûr İsmail e mezbûre Şerife cevaben zikr olunan bağ ve tarla zevci Mürteza nın atası Havva hatunun mülkü olup hayatında kuşak bahası mukabelesinde mihr-i mu acceli olmak üzere kendisine verdiğini söylemiş fakat bunu kanıtlayamayınca da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 19-1 Hicrî: 21 Şevvâl 1207 Milâdî: 1 Haziran 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Tarla Satışı (Malî) Mihmandar Mahallesi nde sâkin es-seyyid Süleyman bin İmam Hüseyin medine-i mezbûre harincinde Emirler Sarnıçı nda kâ in etraf-ı erba adan bir taraf-ı Küçük Hasan ve bir taraf-ı Teymurcu zımmi emlâkları ve iki tarafı çay ile mahdûd üç dönümlük tarlasını es- Seyyid İsmail bin Mehmed e doksan beş guruşa satmıştır. Sayfa No: 19-2 Hicrî: 24 Şevvâl 1207 Milâdî: 4 Haziran 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Karakurd Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Âişe bint-i Ebubekir nâm hatunun sulbî kebir oğlu olup ga ibet-i münkatı a ile mevkûd olan Ahmed e, validesi müteveffâ-yı mezbûradan isabet eden hisse-i mevrûsesini zapt ve hıfza gaib merkûmun ammisizadeleri Mehmed ve İbrahim ibn-i Hüseyin nâm karındaşlar vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 19-3 Hicrî: 2 Zî l-ka de 1207 Milâdî: 11 Haziran 1793 Belge Türü: Su Anlaşmazlığı (Sosyal) 60

74 Şeref Şirin Mahallesi sükkanından el-hac Ahmed Efendi bin Abdulkâsım nâm kimesne medine-i merkûme haricinde Hacı Sekban yöresi nâm mevzinde vâki on iki dönümlük tarlasına gelen suya Seyyid Mustafa sene-i mübârekte müdahale etmiştir. Suyun kendisine ait olduğunu şahitleriyle ispatlayan el-hac Ahmed Efendi haklı bulunarak Seyyid Mustafa ya müdahale etmemesi tembih edilmiştir. Sayfa No: 19-4 Hicrî: 5 Zî l-ka de 1207 Milâdî: 14 Haziran 1793 Belge Türü: Miras Zannıyla Da vâ (Sosyal) Şems Tebrîzî Mahallesi nde sâkin Mehmed bin Osman nâm kimesne mahalle-i merkûmede vâki bir kıt a menzili validesi terekesinden olup kendisine intikal ettiğini; fakat Mumcu İsmail in ise kasden müdahale ettiğini belirterek üzerine da vâ etmiştir. Mumcu İsmail cevabında zikr olunan menzil Seyyid Ahmed ve İsmail in iştirakleri iken Seyyid Ahmed fevt olduğunda verası, zevcesi Fatma bint-i İbrahim ile sûlbîye kızı Şerife ve lîebeveyn karındaşı İsmail e münhâsıra olduktan sonra mezbûr İsmail dahi fevt olup, verası lîüm karındaşı Seyyid Hasan ve Seyyid Ahmed e düşmüştür. Sagîrun mezbûrların vasîsi zikr olunan menzili, mahalle-i merkûmanın mütevellisine satmıştır. Mumcu İsmail de zikr olunan menzili mahalle-i merkûmanın mütevellisinden satın aldığı tezkere ve şahidlerle kanıtlamasıyla Mehmed bin Osman nâm kimesne da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 20-1 Hicrî: 15 Zî l-kâde 1207 Milâdî: 24 Haziran 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Hacı Cemal Mahallesi nde olub hâlâ diyar-ı aharda ga ibet-i münkatı-a ile ga ib olan Papuççu Seyyid Mehmed in emvâl ve eşyasını zapt ve hıfza ga ib mezbûrun validesi Âişe bint-i Mehmed nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 20-2 Hicrî: 17 Zî l-ka de 1207 Milâdî: 26 Haziran 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini ( Sosyal ) 61

75 Zelve mahallesi nde sâkin iken fevt olan Ahmed bin Abdullah ın sulbî sagîr oğlu Seyyid Ahmed e babası müteveffâ-yı merkûmdan isabet ve intikal eden emvâl ve eşyasını zapt ve hıfza sagîr mezbûrun kız karındaşı Seyyide Şerife bint-i Ahmed nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 20-3 Hicrî: 17 Zî l-ka de 1207 Milâdî: 26 Nisan 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini ( Sosyal ) Zelve Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Ahmed bin Abdullah ın sulbî sagîr oğlu Seyyid Abdullah ın babası müteveffâ-yı merkûmdan isabet ve intikal eden emvâl ve eşyasını zapt ve hıfza ve tesviye-i umurunu görüvermeğe sagîr mezbûrun kız karındaşı Şerife Hadice bint-i Ahmed nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 20-4 Hicrî: 25 Zî l-ka de 1207 Milâdî: 4 Temmuz 1793 Belge Türü: Miras Zannıyla Da vâ ( Sosyal ) Abdül aziz Mahallesi sâkinlerinden Emine bint-i Veli Beşe nâm hatun, medine-i merkûme haricinde Vâdi-i Meram Mahallesi sükkanından Musa bin Receb nâm kimesne üzerine da vâ idüp medine-i merkûme harincinde Kalar Su dimekle ma aruf Cebel kurbunda su kuyusu civarında kâ in on beş dönüm araz-ı umuru babası Veli Beşe nin tasarrufunda iken fevt olduktan sonra merkûm Musa zapt etmektedir deyü merkûm Musa nın üzerine da vâ etmiştir. Mezbûr Musa cevabında merkûm Veli Beşe tarlay mezbûru Abacıoğlu Hüseyin e sattığını, Abacıoğlu Hüseyin dahi mezbûr Musa ya tarih-i kitabdan on altı sene önce sattığını ve on altı seneden beri kendisinin kullandığını ve kendi malı oduğunu fetva-yı şerife ibraz etmesiyle mezbûre Emine hatun da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 20-5 Hicrî: 27 Zî l-ka de 1207 Mîlâdî: 6 Temmuz 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Tarla Satışı (Sosyal) 62

76 Debbağhâne Mahallesi sükkanından el-hac Abdulhalim Ağa bin Hacı Ali, medine-i merkûme haricinde Çark Irmağı tahtında kâ in etraf-ı erba adan Hafız Hacı Mehmed ve Yüzük Osman ve Serecan Osman emlâkları ve tarîk-i âmm ile mahdûd Ağaçlık olan üç dönümlük tarlasını, Seyyid Hüseyin, Şerife, Âişe ve Şerife Emine bint-i Seyyid el-hac Ahmed nâm sagîrlerin vasî mensûbesi olan Şerife Saliha bint-i Hacı Mehmed nâm hatuna yüz guruşa satmıştır. Sayfa No: 22-1 Hicrî: 25 Zî l-hicce 1207 Milâdî: 3 Ağustos 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri ( Sosyal ) Türbe-i Celâliye Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Hüseyin bin İsmail in sulbîye kebire kızı Şerife nâm hatuna isabet iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza merkûmanın lîebeveyn kız karındaşı oğlu Mehmed bin Ali nân kimesne vasî ta yin edilerek beher yevm üçer para nafaka ve kisve verilmesi uygun görülmüştür. Sayfa No: 23 1 Hicrî: - Miladî- Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsulü emvâl olan Mehmet Ağa 1207 senesine mahsub olmak üzere has-ı âliye ve mal-ı eshâm ve cezire-i şer-iyye ve bedel-i nüzul emvalinden poliçe olmak üzere yirmi üç bin guruş ve nakid olarak yedi yük yalnız kırk iki bin guruş min heysü l mecmu a altmış beş bin guruşu sene-i mezbûre zî l-hiccesinin yirmi beşinci günü fahrü l esâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla Asitâne-i Âliye ye irsali için cebelüsünü iktiza ettirmek şartıyla Çukadar Hüseyin Ağa ya vermiştir. Mahkemeden de Çukadar Hüseyin Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hücceti şer i istemektedir. Sayfa No: 23 2 Hicrî: 6 Muharrem 1208 Miladî: 24 Ağustos 1792 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) 63

77 Medine-i Konya da Topraklık Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Seyyide Şerife bint-i Seyyid Mehmed in veraseti zevc i Seyyid Veli üddin Efendi ile validesi Havva bint-i ve ammisi Seyyid Hasan a münhâsıra olduktan sonra Seyyid Veli üddin kayın atası Havva üzerine da vâ açarak zevcesinin terekesinden olan bir altun gerdanlık ve on üç adet altun ve iki sim kuşak ve bir altun küpe ve üç adet entari ve bir şemslik cebe ve bir feraç ve bir çar örtü ve bir kiçi gömlek ve bir yaşmak ve otuz adet ince çember ve bir zini def a kebir zini ve iki kalın seccade ve altı şilte ve iki yorgan ve bir hamam takımı ve yirmi yastık ve beş tencere ve bir peştamal ve Kasım Çalık nâm mevzinde vârid tarladan taleb etmiştir. Fakat kayın atası Havva 1206 senesi recebinde mezbûrenin terekesini Veli üddin Efendi yle aksam eylediğini şahitleriyle kanıtlaması ve Veli üddin Efendi nin de müdde asını ispatta acz e düşmesiyle mezbûr Veli üddin Efendi da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 24-1 Hicrî:13 Muharrem 1207 Milâdî: 21 Ağustos 1793 Belge Türü: Nafaka Takdiri ( Sosyal ) Gene Karye si sükkanından olup fevt olan İbrahim bin Mehmed in sulbîye kebire kızı Kezban, ceddesi Fatma bint-i Abdullah nâm hatunun hücr ve terbiyesinde olup nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyacı olmasıyla mahkeme mezbûre Kezban a otuz akçe nafaka takdir etmiştir. Sayfa No: 24 2 Hicrî: 21 Muharrem 1208 Miladî: 29 Ağustos 1793 Belge Türü: Vasîyet (Sosyal) Medine-i Konya da Kerim Dede Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Hoşkun kızı dimekle arif Havva bint-i es-seyid Süleyman nâm hatun vesâyeti üzerine sülüs malı vasî muhtarı Musa Alemdâr nâm kimesneye verilmiştir. Sayfa No: 24 3 Hicrî: 27 Muarrem 1208 Miladî: 4 Eylül 1793 Belge Türü: Kayyım Ta yini (Sosyal) 64

78 Medine-i Konya da Çiftenerdiban Mahallesi nde sâkin iken helâk olan Merabe Veledi Arkil in terekesinden lî-ebeveyn ga ib olan karındaşına defter-i kassam isabet eden mal-ı mevrûsesini zabt ve hıfza bir kayyım ta yini lâzım olmağla ga ib merkûmenin ammisi kızının oğlu kayyım ta yin edilmiştir. Sayfa No: 24-4 Hicrî: 7 Safer 1208 Milâdî: 14 Eylül 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Tarla ve Bağ satışı (Malî) Hacı Mir Mahallesi nde sâkin Seyyid Ali bin Mehmed nâm kimesne medine-i merkûme bağatında Bermeşinbaşı nâm mevzide vâki üç tarafı Hatıboğlu, müşteri ve Mutaf Abdulkadir bağları ve taraf-ı rabî tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb dam ve bir örtme ve bir mikdar avlu ve eşcar ve kürûm ve tarlaya hâvî iki dönüm mikdarı bir kıt a mülk bağını yüz on esedi guruşa Arife bint-i Ahmed Beşe nâm hatuna satmıştır. Sayfa No: 25 1 Hicrî:15 Safer 1208 Miladî: 22 Eylül1793 Belge Türü: Mirastan Hisse Talebi (Sosyal) Medine-i Konya da Sadırlar Mahallesi nde sâkin Seyyid Ali ve Seyyid Abdulkadir, Mirza bin Mustafa bin Mirza nâm kimesneler, Gedikzâde es-seyid Süleyman Ağa ve Hizanoğlu Seyyid Ali nâm kimesneler mahzarlarında üzerlerine da vâ açıp bundan akdem fevt olan Şerife Seyyide bint-i Mehmed bin İbrahim in terekesi bize mustahale iken merkûman Süleyman Ağa ve Seyyid Ali zev i ül ehram cihetinden verase olmak edâsıyla tereke-i müteveffa-yı mezbûrenin fezulisini ahz ve kabzuna itibar ederler tenbih olunmak matlûbumuzdur didikde sû al olunup merkûman Süleyman ve Ali zevi ü l ehram cihetinde verase olmadıklarını kabul; fakat müteveffanın varisleri olduğundan haberdar deyiliz diye inkâr etmeleriyle müdde-i merkûmelerinde şahitleriyle kanıtlamaları üzerine Süleyman ve Ali da vâdan men edilmişlerdir. Sayfa No: 25-2 Hicrî: 3 Rebî ü l evvel 1208 Milâdî: 9 Ekim

79 Belge Türü: Mülk Satışı / Tarla ve Bağ satışı (Malî) Sadırlar Mahallesi nde sâkin Havva bint-i Ahmed nâm hatun medine-i merkûme nahiyesinden Sudirhemi Nahiyesi ne tabi Kozağaç ta vâki etraf-ı erbâ adan Hacı Kâsım ve Seyyid oğlu ve Kara Veli ve tarîk-i âmm ile mahdûd tahminen yarım dönüm ve yine kariye-i merkûmede vâki etraf-ı erbâ adan Musa ve Zivele ve İbrahim mülkleri ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir kıt a bir mikdar bağı ve cem a üç kürûmu hâvî bağlarını yirmi beş guruşa Âlime hatuna satmıştır. Sayfa No: 25-3 Hicrî: 3 Rebî ü l evvel 1208 Milâdî: 9 Ekim 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Dolab Ucu mahallesi nde sâkin iken fevt olan Fatma bint-i Mehmed in lî-ebeveyn karındaşı oğlu İbrahim nâm sagîre müteveffâ-yı merkûmadan intikal eden malını zapt ve hıfza Havva bint-i Halil nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 25 4 Hicrî: 7 Rebî ü l-âhir 1208 Miladî: 12 Kasım 1793 Belge Türü: Resm-i Reaya Talebi ve Red (Malî) Medine-i Konya da Devle Mahallesi sâkinlerinden Seyyid Hüseyin bin Derviş Ahmed nâm sipahi Kolu Kesir ve İnsetaş zımmiler üzerine da vâ açıp bâ- berât-ı âlişan mutasarruf olduğu tımarı aklamından Konya Sancağı nda vakî Saidili Nahiyesi ne tabi Kurşunlu nâm Karye reayalarından olmaları nedeniyle kanun üzere resm-i reaya taleb etmiştir. Fakat merkûmen zımmiler yüz seneden ziyade karye-i mezbûreden kalkup medine-i merkûmeye nakil olduklarını ve karye-i mezbûrede tekâlife icab eden emlâk ve arazilerinin olmadığını belirtmeleri üzerine mahkeme, sipahi Seyyid Hüseyin bin Derviş Ahmed in resm-i reaya talebini red etmiştir. Sayfa No: 26 1 Hicrî: 21 Rebî ü l-âhir 1208 Miladî: 26 Kasım

80 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da (okunmuyor) Mahallesi sâkinlerinden iken fevt olan Derviş Ali bin Mehmed in veraseti zevcesi Havva bint-i Ali ile sagîr kızı Aişe ve lî-ebeveyn kız karındaşları Hadice ve Fatıma ya münhâsıra olunduktan sonra mezbûre Hadice meclis-i şer i enverde mezbûre Havva ile karındaşı el-hac Ebubekir nâm kimesneye da vâ açarak babasından kalan bin guruştan kendisinin hisse almadığını iddi a etmiş; fakat bu iddi asını kanıtlayamaması ve da vâlıların yeminiyle mezbûre Hadice da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 26-2 Hicrî: 21 Rebî ü l evvel 1208 Milâdî: 26 Kasım 1793 Belge Türü: Vasî Ta yini ( Sosyal) Fahrü l-nisâ Mahallesi nde sâkin iken fevt olan Ali bin Hacı Ebubekir in sulbîye sagîre kızı Saliha ya babasından isabet ve intikal iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza ve tesviye-i umurunu görmeğe Fahriye bint-i Abdulkadir nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 26 3 Hicrî: 29 Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 2 Ocak 1794 Belge Türü: Mülk satışı (Malî) Medine-i Konya da Bozkır İmam Cema atı sükkanından olup bundan akdem ga ibü l-münkatı a ile mevkûd olan Bektaş bin Ali ve karındaşı Ümmügülsüm bint-i Ali nâm meczunenin iki kıt a hüccet mucibince kayyım ve vasîleri olan ammileri Mehmed bin Mustafa nâm kimesne merkûm Bektaş ile mezbûre Ümmügülsüm meczunenin merkûmede Şeyh Aliman Mahallesi nde vâki bir tarafından Süleyman Beşe mülkü ve üç taraf-ı tarîk-i âmm ile mahdûd iki göz dam ve bir örtme ve yarım dönüm miktarı eşcârı ve kürûmu müştemil bir kıt a menzillerini Seyyid Musa ya semeni misli olan seksen guruşa bey i temlik ve teslim eylemiştir. Sayfa No: 26 4 Hicrî: 23 Rebî ü l-evvel 1208 Miladî: 29 Ekim

81 Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsul-ü emvâl olan Hafız Ali Ağa nın kâim-makâmı ve Kethüdarları Mehmed Ağa 1208 senesine mahsub olmak üzere has-ı aliye mal-ı eshâm ve cizye-i şer iyye ve bedel-i nüzul emvâlinden on yük ve beher yükü altışar bin guruş olmak üzere nakid olarak yalnız altmış bin guruş sene-i mezbûre rebî ü l-âhirinin yirmi üçüncü günü fahrü l esâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla Canib-î Asitane ye cebelüsü ta yin ettirilmek şartıyla Tatar el-hac Mehmed Ağa ya vermiştir. Mahkemeden de Tatar el-hac Mehmed Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hüccet-i şer i istemektedir. Sayfa No: 26-5 Hicrî: 8 Cemâziye l-evvel 1208 Milâdî: 12 Aralık 1793 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Sahib Ata Mahallesi nde sâkin Havva bint-i Mehmed nâm hatun karındaşı İbrahim Beşe ye da vâ açıp babası terekesinden medine-i merkûme harincinde Kovanağzı nda vâki dört dönüm bir kıt â bağı ve üç dönüm tarla ve mahalle-i merkûmede vâki bir kıt a menzil ile ma alûmü l eyan eşyadan hisse-i artiyesini karındaşından taleb etmiştir. Karındaşı ise daha önce mirası taksim ettiklerini şahidleriyle birlikte ispatlamasıyla mezbûr Havva, da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 27 1 Hicrî: 17 Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 21 Aralık 1793 Belge Türü: Vakıf Toprağının Resm-i Gelirleri Anlaşmazlığı (Sosyal-Malî) Medine-i Konya Sancağı nda İnsuyu Kazâsına tabi Hisar-ı Kızılviran nâm karyede mevkûf Şeyh Taşkun evladından olup karye-i mezbûrede vâki Şeyh müşarün ileyhin bâ-beratı Alişan zaviyadâr ve mütevellisi Hattat Şeyh es-seyid Hüseyin Efendi erbab-ı tımardan Bozcu dimekle arif Ali Ağa kimesne mahzarında üzerine da vâ ve takrir-i kelam edüp Hisar-ı Kızılviran ve Develü demekle meşhur araziler, Şeyh müşarün ileyhin vakfı olup icare ağıl resmi oğlak ve otlak vakfa ait iken Ali Ağa vakıf toprağı tahtından koyun ağılından icare ve resm-i oğlak ve otlakların gelirlerini ahz ve kabz ider su âl olunup alıvermek istediğini bir kıt a hüccet-î şer î ibra ederek şahitleriyle kanıtlamasıyla mahkeme Hattat Şeyh Esad 68

82 Efendiyi haklı bulup mazbur Ali Ağa dan aldığı vergileri tekrar Şeyh müma ileyhe verilmesine tenbih birle karar vermiştir. Sayfa No: 27 2 Hicrî: 25 Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 29 Aralık 1793 Belge Türü: Talâk (Sosyal) Medine-i Konya da Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Civar mahallesi nde sâkin Huri bint-i Ahmed nâm hatun, Rabia Veli nâm hatun üzerine da vâ açıp mezbûre Rabia Veli nâm hatunun zevci Veli bin Musa benim dahi zevc-i sabıkım olup tarihi kitapdan beş sene önce beni talâk etmekle seksen guruş mehr-i mu eccel ve yirmi guruş nafaka-i iddetini ve yüz guruş alacağını mezbûre Rabia ve sâ ir vereselerinden taleb etmiştir. Fakat mezbûre Rabia, Veli bin Musa nın müdde ayı mezbûre Hüri bint-i Ahmed nâm hatunun haklarından vazgeçmesi üzerine talâk ettiğini şahitleriyle ispatlamasıyla mezbûre Huri da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 27-3 Hicrî: 2 Cemâziye l-âhir 1208 Milâdî: 5 Ocak 1793 Belge Türü: Mülk Satışı / Ev Satışı (Mali) Bâb-ı Aksarây Mahallesi nde sâkin Seyyid Ahmed bin Süleyman nâm kimesne mahalle-i merkûmede vâki ertraf-ı erbâ adan Hacı Pirizâde Seyyid Mehmed Ağa ve Seyyid Hüseyin ve Seyyid Hacı Mehmed menzilleri ve taraf-ı rabîden tarîk-i âmm ile mahdûd bir göz dam bir örtme ve bir kiler ve bir mikdar avluya müştemil mülk menzilini Seyyide Şerife ye yetmiş beş guruşa satmıştır. Sayfa No: 28-1 Hicrî: 9 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 12 Ocak 1794 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Sinan Perakendesi Mahallesi sâkinlerinden Ali bin Mehmed nâm kimesne meclis i şer i şerife enverde medine-i merkûmede Sarı Yakup Mahallesi 69

83 sakînlerinden iken bundan akdem fevt olan Âişe bint-i Esma nâm hatunun terekesine vekil olan Emin Ağa üzerine da vâ açarak kendisinin Âişe bint-i nâm hatunun ammisinin oğlu olduğunu mezbûr Âişe hayatında ve huzuru müslimin önünde terekesini kendisine bıraktığını fakat terekeyi bi-gayri hak Emin Ağa nın ahz ve kabz ettiğini söyleyerek su âl olunup alıvermek istediğinde gıbbe s su âl mezbûr Emin Ağa nın ispatta acz e düşmesi ve mezbûr Ali bin Mehmed nâm kimesnenin durumu ispatlamasıyla mezbûr Emin tenbih birle da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 28-2 Hicrî: 9 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 12 Ocak 1794 Belge Türü: Değirmen Hissesi İddi ası (Sosyal) Medine-i Konya Kazâsı muzafatından Hatunsarayı Nahiyesi ne tabi Bossa Karye si sâkinlerinden Derviş Musa bin Mehmed Beşe yine aynı karyeden Celaloğlu demekle arif zemini medine-i merkûmede Sultan Selim Han Hazretlerinin binâ ve icrâ eylediği şadırvan vakfından olup bir bâb değirmen mezkûrede olan iki vukiyye hisse-i uşrayıkasının Abdullah Ali nâm Beşe nin ahz ve kabz ettiğini iddi a etmiş; fakat ispatlayamaması üzerine da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 28 3 Hicrî: 3 Safer 1208 Miladî: 10 Eylül 1793 Belge Türü: Vakıf Toprağı Anlaşmazlığı (Sosyal) Medine-i Konya da Hoca Süleyman Vakfı nın evlâdiyet ve meşrutiyet üzere bâberat-ı âlişan mütevellisi es-seyid Mehmed bin Ebubekir, medine-i merkûmede vâki Sunurağa çeşmesi bâ-berat-ı şerif mütevellisi es-seyid Hafız Efendi üzerine da vâ açarak, Ateşbaz ile Şehir Irmağı niyâbetinde vâki Kuşkavak Mezrası yla Kara üyük Mahallesi toprağında kâ in Karaağaç Mezrası demekle arif mezra a Hoca Süleyman Vakfı nın iken merkûm es-seyid Efendi zapt ider su âl olunup alıverilmek matlubumdur didikde gibbe s su âl merkûm es-seyid Efendi cevabında zikr olunan yerlerin kendilerine ait olduğunu iki kıt a suret-i defter-i hakanî ve bir kıt a fetva-yı şerif ibraz etmesiyle zikr olunan yerlerin Sunurağa Vakfı nın olduğu kabul edilerek müdde-i merkûm Ebubekir tenbih birle da vâdan men edilmiştir. 70

84 Sayfa No: 29 1 Hicrî: 11 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî:14 Ocak 1794 Belge Türü: Vasîyet (Sosyal) Medine-i Konya Kazâsı na mezafi Hatunsaray Nahiyesi ne tabi Bossa Karyesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Ümmügülsüm bint-i Abdullah nâm hatunun vasî muhtârı olduğunu iddi a eden zevc menkûhu Dede Musa nâm kimesne müteveffa-yı mezbûrenin Mevlanazâdesi üzerine da vâ açarak mezbûre Ümmügülsüm nâm kimesne vefatından iki gün mukaddem vefat idersem malımın sülüsü ifraz ve sülüs mezbûreden techiz ve tekfeyn ıskatı sum ve salut ve kefaret imanım ve bâki kalan meblağı Bossa Kariyesi nin cami-î şerifi ile ve üç adet mescid-î şerifin mihrab ve çırağlarına harç ve sarf oluna diye vasîne ve tenkizine kendisini muhtâr nasb ve ta yin eylediğini şahitleriyle ispatlamasıyla müteveffa-yı mezbûre Ümmügülsüm nâm hatunun malının sülüsü veraseti mezbûreye tenbih birle merkûm Dede Musa ya verilmiştir. Sayfa No: 29 2 Hicrî: 17 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 20 Ocak 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Kara aslan Mahallesi nde olup velâyet-i Rum İli nde İsmail muharebesinde şehide fevt olan Seyyid Hüseyin Ağa bin Seyyid Mustafa Ağa nın veraseti zevce-i menkûhesi Âişe bint-i Molla Mehmed nâm hatun ile sulbî sagir oğlu Seyyid Mustafa mahalle-i mezbûrede vâki etraf-ı erbâ adan tarafeyni müşteri mümâ ileyh Ali Efendi mülkü ve tarafeyn dahi Molla Ahmed ve Seyyid Hüseyin ve bazen Seyyid Nurullah mülkleri ve tarafeyni has ile mahdûd iki oda ve bir yazlık ve bir izbe ve bir tabhâne ve eşcârı müşmire iki kıt a avluya müştemil menzili Hacı Ali Efendi ye 120 guruşa satmışlardır. Sayfa No: 29-3 Hicrî: 8 Receb 1208 Milâdî: 9 Şubat 1793 Belge Türü: Miras Olur Zannıyla Müdahale ve Men (Sosyal) 71

85 Fahrü l-nisâ Mahallesi nde sâkin menzilci Gazanfer oğlu Mehmed bin Osman nâm kimesne medine-i merkûme gurbunda Uluırmak nâm mevzinde bir kıt a bağını tarih-i kitabdan üç ay mukaddem kemâl-ı akl ve sıhhatinde iken Seyyid Alemdar oğlu ve karındaşlarına yüz esedi guruşa satmıştır. Fakat menzilci Osman ın zevcesi Fatma hatun ve sulbî kebir oğulları Seyyid Osman ve Seyyid Ömer nâm karındaşlar miras olur zannıyla müdahale ve murafa a etmişlerdir. Seyyid Alemdâr oğlu ve karındaşları ise şahidlerle ve merkûm Seyyid Osman ın da tarih-i mezkûrede meblağ-ı mezkûreye bey edildiğini itiraf itmesiyle Fatma hatun ve sulbî kebir oğulları da vâdan men edilmişlerdir. Sayfa No: 30 1 Hicrî: 2 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 25 Ocak 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Hacı Cemal Mahallesi nde sâkin Halil bin Ali nâm kimesne, ammizâdesi Mehmed bin Abdulkasım nâm kimesne mahzarında üzerine da vâ açarak sagir iken babasından kalan hisse-i artiyesini ahz ve kabz eden ammizadesine su âl olunup hisse-i artiyesinin alıverilmesini taleb etmiştir. Ammisinin ise 140 guruş teslîm etmesiyle hisse-i artiyesini ammisine teslîm etmiştir. Sayfa No: 30 2 Hicrî: 21 Receb 1208 Miladî: 22 Şubat 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Topraklık Mahallesi nde sâkin es-seyid İbrahim ve Şerife Âişe ve Süleyman nâm karındaşlar es-seyid İsmail nâm kimesne üzerine da vâ açarak, medine-i merkûmede Kerim Mahallesi başında vâki bir tabhâne ve bir örtme ve bir miktar avlu ve on sekiz bostan kürûmu mülk bağlarını kendileri sagir iken karındaşları Seyyid Veli es-seyid İsmail Efendi ye 115 guruş ile bir tüfenge satmıştır. Mezbûrun kendilerinin sagir olduklarını iddi a ederek mezbûr İsmail Efendi den mülkü hisselerine düşen mülklerini istemişlerdir. Fakat İsmail Efendi mülkü alırken müdde-i mezbûrun ve mezbûrenin sagir olmadığını şahitleriyle kanıtlamasıyla müdde-i mezbûrun ve mezbûreler da vâdan men edilmişlerdir. Sayfa No:

86 Hicrî: 29 Receb 1208 Miladî: 2 Mart 1794 Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsûlü emvâl olan el-hac Ali Ağa 1208 senesine mahsub olmak üzere mal-ı eshâm cizye-i şer iyye ve bedel-i nüzul emvâlinden nakden olarak yalnız yedi yük ve beher yükü altışar bin guruştan cem a kırk iki bin guruş poliçe on beş bin sekiz yüz altmış üç guruş min haysü l mecmu a elli yedi bin sekiz yüz altmış üç guruş min haysü l mecmu a elli yedi bin sekiz yüz altmış üç guruşu sene-i mezbûre recebi şerifin yirmi dokuzuncu günü fahrü l esâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla mu af olan yerlerden cebelüsünü ta yin ettirmek şartıyla Canib-i Âsitane ye irsali için Tatar el-hac Mehmed Ağa ya vermiştir. Mahkemeden de el-hac Mehmed Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hüccet-i şer i taleb etmektedir. Sayfa No: 31 1 Hicrî: 29 Receb 1208 Miladî:2 Mart 1794 Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi ni resm-i cizyesi tahsiline bâ-emri âli ma mur olan el-hac Mehmed Ağa 1208 senesine mahsub olmak üzere Cezire-i merkûmun cizyesi malından olmak üzere nakden olarak bir yük yalnız altı bin üç yüz altmış üç guruş ve poliçe üç bin sekiz yüz guruş min haysü l-mecmu a on bin yüz altmış üç guruşu sene-i mezbûre recebi şerifin yirmi dokuzuncu günü fahrü l esâmî ayân ve eşrâfından ma alumlarıyla mu af olan mahallerden cebelüsünü ta yin ettirmek şartıyla Canib-i Âsitane ye irsal için Tatar el-hac Mehmed Ağa ya vermiştir. Mahkemeden de el-hac Mehmed Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hüccet-i şer i taleb etmektedir. Sayfa No: 31 2 Hicrî: 7 Receb 1208 Miladî: 8 Şubat 1793 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da vâki Sultan Hamamı dimekle ma aruf hamamın hamamcısı Seyyid Abdulkadir nâm kimesne medine-i merkûme zeylinde Salur yöresi dimekle ma aruf 73

87 mevzinde vâki etraf-ı erba adan Akvelioğlu ve taraf-ı sülüsü müşteri merkûm mülkleriyle mahdûd tahminen sekiz dönümlük tarlasını yüz esedi guruş ile dokuz keyl hıntaya Karpuz Çavuşzâde Ali bin es-seyid İbrahim nâm kimesneye satmıştır. Sayfa No: 31 3 Hicrî: 8 Şa bân 1208 Miladî: 11 Mart 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Hoca Faruk Mahallesi sakînlerinden Çömlek Elliikizâde es- Seyid Ali nâm kimesne Çözler (?) demekle arif nâm mahalde tahmini bir dönüm miktarı eşcârı müşmireli tarlasını Karpuzzade es-seyid Ali nâm kimesneye kırk guruş ve bir mikdar keyl nâ-malum hıntaya satmıştır. Sayfa No: 32 1 Hicrî: 15 Şa bân 1208 Miladî: 18 Mart 1794 Belge Türü: Alacak Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Tarhana Mahallesi sükkanından Seyyid Mehmed bin Veli üddin bin Seyyid Ömer nâm kimesne Seyyid Ahmed bin Seyyid Nurullah ve Seyyid Süleyman nâm kimesneler mahzarlarında üzerlerine da vâ açarak arz akçelerini taleb etmişlerdir. Fakat merkûman Seyyid Süleyman ve Nurullah arz akçesi olmak üzere müdde-i merkûm Seyyid Mehmed e 230 guruş edâ ve teslîm eylediklerini şahitleriyle ispatlamalarıyla müdde-i merkûm Seyyid Mehmed tenbih birle da vâdan men edilmiştir. Sayfa No:32 2 Hicrî: 23 Şa bân 1208 Miladî: 26 Mart 1794 Belge Türü: Mülk Satışı / Bağ (Malî) Medine-i Konya da Uluırmak Mahallesi sükkanından Mehmed bin Musa nâm kimesne Uluırmak Mahallesi başında kâ in etraf-ı erbâ adan iki taraftan müşteri merkûm ve iki taraf-ı tarîk-i âmm ile mahdûd on beş puşte bağı ve bir kayısı ağacı ve bir miktar avlu ve yarım dönüm mülk bağını Hüsamüldin bin Hihmet e 150 guruşa satmıştır. 74

88 Sayfa No: 32 3 Hicrî: 23 Şa bân 1208 Miladî: 26 Mart 1794 Belge Türü: Vakıf tan Hisse Talebi (Sosyal) Medine-i Konya da Tarhana Mahallesi sâkinlerinden es-seyid Latifullah bin Abdulkadir ve Tüfenkçioğlu Seyyid Mustafa ile Dere Mahallesi nden es-seyid Mehmed bin Ahmed ve Ali bin Mehmed ve es-seyid Mehmed bin Mehmed ve Fatma bint-i Abdullah ve Şerife bint-i Ali nâm kimesneler, Turgutoğlu es-seyid Mehmed Bey evkâfının bâ-berat-ı alîşan mütevellisi es-seyid Derviş Mehmed bin Mehmed nâm kimesne üzerine da vâ açarak Vadi-î Meram Mahallesi nde vâki degirmenden 4 sehm hisselerini taleb etmişlerdir. Fakat mütevelli merkûm söz konusu hisseyi tarih-i kitabdan sekiz sene mukaddem merkûm Seyyid Latifullah nâm kimesne ile Asitane-i Aliye de Rum İli Kadıaskeri şeriat cebesi huzurunda degirmen mezbûru canib-i vakıftan zapt olunmak üzere yedine aldığını bir kıt a hüccet-i şer i bir kıt a ilam ve bir kıt a fetva yı şerif ibraz etmesiyle müdde-i mezbûrlar ve mezbûrelerin hisse talebi tenbih birle men edilmiştir. Sayfa No: 33 1 Hicrî: 15 Şa bân 1208 Miladî:18 Mart 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Hoca Habib Mahalles inde sâkin iken bundan akdem fevt olan Şerife Emine bint-i Seyyid Süleyman ın sulbîye sagire kızı Şerife nin mal-ı mevrûsesini zapt ve hıfza Fatma nâm hatun vasî ta yin edilerek beher yevm dokuz akça nafaka ve kisve takdir edilmiştir. Sayfa No: 33 2 Hicrî: - Miladî:- Belge Türü: Tımar Tevcihi Konya Sancağı nda Lârende Nahiyesi nde Mikail nâm Karye ve gayriden on üç bin yedi yüz akça tımara mutasarrıf olan Yusuf Veli Ali yoklamada bayrağı altında nâ-mevcud olup tımar-mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta 75

89 boylu ela gözlü uçuk kaşlu rafî i tevkî-i refî a üş şan hakâni Osman veledi Mustafa ya sefere eşmek ve eğer sancağında sakîn olmaz ve heyn memuriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inden mülâzımına arz olunmak ve tımar-ı mezbûr fima ba de tarik-î mezbûre ibka olunmamak ba de zaman iddi a ider ise te dib olunmak ve tımar-ı mezbûru 1209 senesi martından zapt eylemek şartıyla Osman veledi Mustafa ya tevcih olunmuştur. Sayfa No: 33 3 Hicrî: 15 Şa bân 1208 Miladî: 18 Mart 1794 Belge Türü: Katl Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya nın garb civarında vâki Lâdik Derbendi sâkinlerinden iken bundan akdem maktulâ fevt iden Hancı Ali bin Osman ın veresi münhâsırası zevcesi ve sagir evlatlarına vekil olan Molla Mustafa nâm kimesne Derbend-i merkûm ahalilerinden el-hac Osman ve Kadıoğlu Mehmed ve Gedik Hasan ve Mehmed ve Karaoğlu Veli nâm kimesneler üzerine da vâ açarak tarih-i ilamdan bir sene mukaddem Hancı Ali nâm kimesneyi hilaf-ı şer i katl eylediklerinden ma ada üç bin guruşluk emvâl ve eşyasını dahi gasp ve garat ettiklerini iddia etmiş; fakat bunu kanıtlayamadığı için da vâdan tenbih birle men edilmiştir. Sayfa No: 36 1 Hicrî: 5 Şevvâl 1208 Miladî: 6 Mayıs 1794 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya Sancağı nda vâki İnsuyu Kazâsı na tabi Zuvaruk Karye sükkanından Seyyid Ahmed bin Mehmed, medine-i merkûmede beytü l mal emini İsmail Ağa nâm kimesne tarafından vekil olan Mehmed nâm mahzarında üzerine da vâ edüp medine-i merkûmede Bağ Evliya Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Kerime bint-i Yusuf un babası ile dedesinin lî-ebeveyn karındaşlar olmasıyla fevt olan Kerime bint-i Yusuf un veresesinin kendisine münhâsıra olacağını şahitleriyle ispatlamasıyla terekeye el koyan İsmail Ağa da vâdan tehbih birle men edilmiştir. Sayfa No: 36 2 Hicrî: 11 Şevvâl 1208 Miladî:12 Mayıs

90 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Merdine-i Konya da Çiftenerdiban Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem helâk olan Ana veled Kabrilak ın sulbî sagir evlatları Mazruç Hecetur İne bint ve Marime valideleri helak-ı mezkûreden ber-mucib defter-i kassam isabet eden hisse-i artiyelerine zapt ve hıfza lîüm ceddelere vasî ta yin edildikten sonra vasîlerinin hücr ve terbiyelerinde olmaları hasebiyle herbirine vasîlerinin isteği üzerine ikeşer para nafaka ve kisve farz ve takdir edilmiştir. Sayfa No: 36 3 Hicrî: 14 Şevvâl 1208 Miladî: 15 Mayıs 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Esenli Mahallesi sükkanından Mustafa bin İbrahim nâm kimesne tarafından menzil-i atıl zikirin bey i ve kabzına tarihi kitabdan yedi sene mukaddem vekil eylediği Mahmud bin Mehmed ve Mehmed bin Mehmed nâm kimesneler mahalle-i merkûmede vâki bir tarafından Mehmed ve tarafından Seyyid Hacı Mehmed emlakları ve taraf-ı rabî tarîk-i âmm ile mahdûd bir göz tabhâne ve bir miktar avluya müştemil bir kıt a harabe menzili mahalle-i mezbûrenin mal-ı avarızına mevkuf Halil bin Mehmed nâm kimesneye otuz guruşa satmışlardır. Sayfa No: 36 4 Hicrî: 17 Şevvâl 1208 Miladî: 18 Mayıs 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i merkûme Nevahiyesi nden Sahra Nahiyesi ne tabi Hayıroğlu. nâm Karye sükkanından iken bundan akdem fevt olan Mehmed bin Hasan ın sulbîye sagire kızı Seyyide Şerife ye babası müteveffa-yı mezbûr terekesinden ırs-i şer iye intikal eden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza bir vasî lazım ve lâ-büd olmağın emanetiyle ma aruf Havva bint-i Hasan nâm hatun vasî ta yin edildikten sonra sagire mezbûrun vasîsinin hücr ve terbiyesinde olması ve nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyaç ile muhtaç olmasıyla babası müteveffâ-yı merkûm malından külli yevm üçer para nafaka ve kisve farz ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 36 5 Hicrî: 21 Şevvâl

91 Miladî: 22 Mayıs 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Medrese Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Seyyid Ebubekir bin Mehmed in sulbî sagir oğlu Seyyid Osman a babası müteveffâ-yı merkûm metrûkatından ber-mûcib defter-i kassam isabet eden hissesini zapt ve hıfza sagir mezbûrun lî-ebeveyn ammisi Seyyid Molla Hasan vasî ta yin edildikten sonra sagir mezbûr, vasîsi ammisinin hücr ve terbiyesinde olması ve sagîr mezbûrun nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyacı olmasıyla babasından intikal eden mal-ı mevrûsatından gadr kifaye külli yevm üçer akçe nafaka ve kisve farz ve takdir edilmiştir. Sayfa No: 37 1 Hicrî: 28 Şevvâl 1208 Miladî: 29 Mayıs 1794 Belge Türü: Talâk (Sosyal) Medine-i Konya da Fahrü l-nisâ Mahallesi nde sakîn Havva bint-i Ali nâm hatun, zevci es-seyid Mustafa bin Osman mahzarında üzerine da vâ açarak zevci Mustafa bin Osman ile beynlerinde hüsn zindegani ve musâfâtlarının olmamasıyla kendisini bâ in talâk eylediğinde zımmetinde yüz kuruştan bâki kalan 90 kuruş mehrini istemiş; fakat 90 kuruş mehri olmadığını mezbûr Osman ın yemin etmesi ve mezbûre Havva nın da ispatlayamamasıyla 90 kuruştan vazgeçilerek boşanmışlardır. Sayfa No: 37 2 Hicrî: 29 Şevvâl 1208 Miladî: 30 Mayıs 1794 Belge Türü: Muhâla a (Sosyal) Medine-i Konya da Karakurd Mahallesi nden Âişe bint-i el-hac Saliha nâm hatun, zevci el-hac Mustafa bin Hacı Ali nâm kimesne mahzarında üzerine da va açarak zevci merkûm Ali ile beynlerinde hüsn zindegani ve musâfâtlarının olmadığını yirmi guruş mehr-i mu eccel hakkı ile iddet-i nafakası olmak üzere on guruştan ferağ ve evladı sagîrin dahi nafakası üzerine olmak üzere kendisini muhâla a ettiğini; fakat buna rağmen zevciyet mu amelesi yaptığını su âl olunmak istediğinde gıbbe s su âl merkûm Hacı Mustafa cevabında zevce-i mezbûre zımmetinde olan bir tesbih ve bir sim, altı ağaç ve bir galât 78

92 minderi teslîm ider ise muhâla a edeceğini söylediğini belirtmesi ve mezbûre Âişe nin zikr olunan eşyalar teslîm etmesiyle muhâla a olmuşlardır Sayfa No: 37 3 Hicrî: 3 Zî l-ka de 1208 Miladî: 2 Haziran 1794 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Debbağhâne Mahallesi sakînlerinden iken bundan akdem fevt olan Mehmed bin Hacı Ahmed mahalle-i merkûmede vakî ma alümü l hudud bir kıt a mülkü menzilini tarih-i kitabdan iki sene mukaddem mahalle-i merkûmenin avârızhâne mütevellisi Hacı Abdullah Âlim e semeni misli satmıştır. Fakat müteveffâ-yı merkûmun kızı Fatma menzili vermede muhalefet etmesi üzerine Abdullah Âlim in şahitleriyle durumu ispatlamasıyla mezbûre Fatma da vâdan tenbih birle men edilmiştir. Sayfa No: 37 4 Hicrî: 1 Zî l-ka de 1208 Miladî: 31 Mayıs 1794 Belge Türü: Muhâla a (Sosyal) Medine-i Konya da Şeyh Sadreddin Mahallesi sakînlerinden Raziye bint-i Ahmed nâm hatun, zevci Osman bin Abdurrahman nâm kimesne üzerine da vâ açarak beynlerinde hüsn zindegani ve musâfât olmamağla mezbûre Rabi a otuz guruş mehr-i mü eccel hakkından yirmi guruş ahz ve kabz ve bâki kalan on guruştan ve beş guruş dahi nafaka-i iddetinden ferağa ve me ünet-i süknası kendi üzerine olmak şartıyla merkûm Osman ile muhâla a olmuşlardır. Sayfa No: 37 5 Hicrî: 15 Zî l-ka de 1208 Miladî: 14 Haziran 1794 Belge Türü: Tarla Anlaşmazlığı (Sosyal) Doğanhisar Kazâsı na tabi Çimsen İli nâm Karye ahalisinden Karahocaoğlu Seyyid Ali nâm kimesne Çayır Sunuru nda Çerçi Pınarı dimekle arif etraf-ı erbâ adan Üçoğlu tarlası ve bir tarafı Velioğlu Ali tarlası ve bir tarafı Kuşoğlunun oğlu Mustafa tarlası ve tarîk-i âmm 79

93 ile mahdûd on beş dönüm tarla arz miriye mutasarrıf kadı nâm kimesnenin mutasarrıfında iken tarlayı mezkûru 1205 senesinde nakid kırk guruşa sahibü l-arz izniyle kendisine sattığını belirtmiş fakat Kuşoğlu Hasan nâm kimesnede tarla mezkûru yirmi yedi senedir zapt ve zira a eylediğini iddi a etmiş; fakat bu iddi asını ispatlayamaması üzerine tarla mezbûr Kuşoğluna tenbih birle Karahocaoğlu Seyyid Ali nâm kimesnenin zapt ve tasarrufuna verilmiştir. Sayfa No: 38 1 Hicrî: 23 Şevvâl 1208 Miladî: 24 Mayıs 1794 Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsûlü emvâl olan Hafız el-hac Ali Ağa 1208 senesine mahsub olmak üzere mal-eshâm cizye-i şer iyye ve bedel-i nüzül emvâlinden altı yük olmak üzere yalnız otuz beş bin yedi yüz otuz altı guruşu fahrü l-esâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla Asitane ye takdim ve irsali için cebelüsünü ta yin ettirmek şartıyla Tatar İbrahim kullarına teslîm etmiştir. Mahkemeden de Tatar İbrahim Ağa ya verilmek üzere bir kıt a hüccet-i şer i talep etmektedir. Sayfa No: 38 2 Hicrî: 29 Şevvâl 1208 Miladî: 30 Mayıs 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Dolab Ucu Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Keçeci Hasan bin Mehmed in verâseti zevcesi ile sulbîye kebir kızları ve sulbî kebir oğullarına münhâsıra olduğu sabit olduktan sonra verese-i mezbûrun tarafından vekil olan Mehmed Efendi bin Abdullah nâm kimesne müteveffâ-yı mezbûrun terekesinden medine-i merkûme haricinde Buzhâne nâm mevzinde vakî etraf-ı erbâ adan Kebe Ahmed oğlu Süleyman bağı tarafeyni müşteri merkûm tarlası ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir yazlık ve bir izbe ve iki tahta harabe bağ ile tahminen bir buçuk dönüm tarlalarını Mumcu es-seyid Mustafa ya 108 guruşa satmıştır. 80

94 Sayfa No: 38 3 Hicrî: 15 Zî l-ka de 1208 Miladî: 14 Haziran 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Şeyh Ahmed Mahallesi nde Seyyid Ali bin Ahmed e esâleten lîebeveyn karındaşı Şerife nâm hatun tarafına Seyyid Hacı Ali bin Hacı Ahmed ve İsmail Çelebi bin Mustafa nâm kimesneler şehâdetleriyle vekâleti sabit olan Seyyid Ahmed bin Seyyid Mustafa nâm kimesne mahalle-i mezbûrede vakî etraf-ı erbâ adan bir tarafı Berber Ahmed ve bir tarafı Molla Mehmed ve bir tarafı Veli mülkleri ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir oda ve bir örtme ve bir tabhâne ve bir kiler ve bir yazlık ve bir izbe ve bir oda ve bir ahur ve bir su kuyusu ve bir kenif ve bir miktar avluya müştemil menzillerini esâleten ve vekâleten Seyyid Ahmed ve Seyyid Süleyman ve Seyyid Mustafa ve Seyyid Osman nâm karındaşlara 150 guruşa satmıştır. Sayfa No: 38 4 Hicrî: 15 Zî l-ka de 1208 Miladî: 14 Haziran 1794 Belge Türü: Alacak Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Baba Sultan Mahallesi sakînlerinden Karamemiş bin Mehmed nâm kimesne, Mehmed bin Mehmed nâm kimesne mahzarında üzerine da vâ açarak tarih-i kitabdan beş sene mukaddem verdiği beş keyl hınta tohum ile akçesi olmak üzere yirmi guruş alacağını taleb etmiş fakat müdde-i beyyineden acz e düşmesi ve Mehmed bin Mehmed in de merkûm yedinden beş keyl hınta ile akçesini ahz ve kabz etmediğine yemin etmesi üzerine merkûm Mehmed tenbih birle da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 38 5 Hicrî: 13 Zî l-ka de 1208 Miladî: 12 Haziran 1794 Belge Türü: Kayyım Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Debbağhâne Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Osman Hoca bin Mehmed in lî-ebeveyn ammisi olup hala İzmir beldesinde sakîn Abdullah bin Hasan, ammisi müteveffâ-yı merkûm terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve 81

95 intikal iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza bir kayyım lâzım ve mühim olmağın Saliha bint-i Mustafa nâm hatun kayyım tayin edilmiştir. Sayfa No: 39 1 Hicrî: 14 Zî l-ka de 1208 Miladî: 13 Haziran 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Fakih Dede Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Seyyide Şerife bint-i Mehmed in sulbîye kızı Şerife Âişe ve sulbî sagir oğulları Seyyid Mehmed ve Seyyid Abdullah ve Seyyid İbrahim nâm sagirlere ataları müteveffâ-yı mezbûreden ber-mûcib defter-i kassam hisselerine isabet iden mal-ı mevrûselerini zapt ve hıfza ammileri İsmail Efendi nâm kimesne vasî ta yin edilerek her birine ikişer para nafaka ve kisve farz ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 39 2 Hicrî: 29 Zî l-ka de 1208 Miladî:28 Haziran 1794 Belge Türü: Talâk (Sosyal) Medine-i Konya da Pir Esed Mahallesi nde sakîn Âişe Bint-i Abdulvahab nâm hatun Süleyman bin Mehmed nâm kimesne mahzarında üzerine da va edip mezbûr Süleyman tarih-i kitabdan üç gün mukaddem eğer sagir oğlumun İbrahim in malından intifa m var ise avretim üç talâk boş olsun diye yemin etmekle ve ben boş olmamla mezbûr Süleyman yine bana zevciyet mu amelesi yapar su âl olunup men i ve zımmetinde olan on guruş mehr-i mu eccelini taleb ettiğinde gıbbe s su âl mezbûr Süleyman cevabında şartını ikrar fakat talâkı sülüsü inkâr etmeyin müdde î-i mezbûre Âişe den müdde asına muvafık beyyine taleb olundukta ıtyân-ı beyyineden izhâr-ı acz etmesiyle müdde-i mezbûr Âişe da vâdan men edilmiştir. Sayfa No: 39-3 Hicrî: 29 Zî l-ka de 1208 Miladî: 28 Haziran 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) 82

96 Medine-i Konya da Uluırmak Mahallesi nde olup Hac-ı Şerif ten mahrûseye dönüşte vefat iden Seyyid Hacı Mehmed bin Seyyid Mehmed in sulbîye sagire kızı Seyyide Şerife ye babası müteveffâ-yı merkûm terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet eden emvâl ve eşyasını zapt ve hıfza bir vasî lâzım ve lâ-büd olmağın sagire mezbûrenin lî-ebeveyn ammisi Seyyid Hacı Hasan bin Mehmed nâm kimesne vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 39-4 Hicrî: 29 Zî l-ka de 1208 Miladî: 28 Haziran 1794 Belge Türü: Mülk ün Kendisine Ait Olduğunu Tasdik (Malî) Fil a sıl Aladağ Kazâsı na tabi Habibler nâm Karye ahalilerinde Mustafa bin Mehmed nâm kimesne yine karye-i merkûme ahalilerinden es-seyid Hüseyin bin Memiş nâm kimesne mahzarında üzerine da vâ ve takrir-i kelâm edüp ga ib anı l meclis validesi Fatma bint-i Ali Bey nâm hatunun zikr olunan karye-i merkûmede vakî etraf-ı erbâ adan bir tarafı Veli Beşeoğlu ve bir tarafı Molla ve bir tarafı belaki ve tarîk-i âmm ile mahdûd üç yüz adet çubuklu bağını merkûm Hüseyin Fuzuli bey eylemekle yedinde olan fetva-yı şerif mûcibince merkûm Hüseyinden talep eylemiştir ve merkûm Hüseyin itiraf eylemekle bağ-ı mezbûr Mustafa bin Mehmed nâm kimesneye teslîm edilmiştir. Sayfa No: 39-5 Hicrî: 13 Zî l-ka de 1208 Miladî:12 Haziran 1794 Belge Türü: Saçma Kurşunu ile Yaralanan Kadının Keşfi ve Mahalleliyle Bir Nizası Olmadığının Tesbiti (Sosyal) Medine-i Konya zeylinde Çalıklı Mahallesi sükkanından es-seyid İsmail nâm kimesne Bey in menziline varulup zeyl vesikada fahrü l-esâmî müslimin ile menzili merkûmede sace-i fera iş olan zevc menkûhası Seyyide Şerife bint-i Mehmed nâm hatunun azası keşf ve nezir olundukda sağ kolundan beş yerinden baldırından iki yerinden harb ve cera a olunduğu ba del mu ayene ve l-müşahâde olundukta merkûme Seyyide Şerife tarih-i hüccet gecesi sakîn olduğum oda da dolu tüfenki aşağı indirmek için tüfenk mezbûru ahz ider iken ma azallah aza-yı mezbûrelerime isabet ve bu cihetten mecruha oldum hususu mezkûrede ahali ve bir ferdin mudahili olmayıp eger bu harâzetten vefat ider isem bir 83

97 kimesneden da vâ ve nizam yoktur dediğini keşif ve kayyımların meclis-i şer iye ihbarlarıyla mâ-vakâ a bit talep ketb olundu. Sayfa No:40-1 Hicrî: 21 Zî l-ka de 1208 Miladî: 20 Haziran 1794 Belge Türü: Dükkan Hissesini Satma ( Malî) Medine-i Konya da Piri Paşa Mahallesi sakînlerinden Mehmed Beşe ve lî-üm karındaşı Fatma nâm karındaşlar tarafından Derviş Seyyid Veli bin İbrahim ve Derviş Hasan bin Abdulrahman nâm kimesneler şehâdetleriyle sabitü l vekâlesi Derviş Ahmed bin Abdullah nâm kimesne Hz. Mevlanâttan ba isü l vesika poşt nişin meşihat mevla-yı kerametlü es-seyid el-hac Mehmed Efendi bin es-seyid Şeyh İsmail Efendi hazretleri tarafından şera yı atıl zikire vekil vasîsi Kazazzâde es-seyid Eyüb Efendi mahzarında bi l vekale ikrâr-ı tam ve takrir-i kelâm edüp medine-i merkûmede At pazarı kapusu taşrasında vakî bir tarafından Abdulbâki Ağa vakıf dükkanı ve bir tarafından Burç Yeri ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir bâb bakkal dükkanının zemini Şeyh Hüseyin cami-î şerifi vakfı olup beher sehm ikişer akçe icare-i zemin zikr olunan cami-î şerif mütevellisine ve binası mülkleri olan dükkanın 7 sehmden 6 sehm hisse-i dükkanlarını 150 guruşa Şeyh mümâ-ileyhe satmışlardır. Sayfa No: 40-3 Hicrî: 25 Zî l-ka de 1208 Miladî: 24 Haziran 1794 Belge Türü: Mülk Satışı ve Peşin Salyane Ödemesi (Malî) Medine-i Konya da Tarhana Mahallesi sükkanından es-seyid Lütfullah Efendi bin Abdulgaffar Ağa nâm kimesne mahalle-i mezbûrede vakî bir develik ve bir ahur ve bir samanhâne ve bir miktar avluya müştemil bir kıt a mülkü menzilini Seyyid Hacı Hüseyin e 110 guruşa satmıştır. Mezbûr Hacı Hüseyin mahalle-i mezbûrun mal-ı avârızına malından yirmi beş guruş vakf ve mütevellisine teslîm etmesiyle mezbûr Hüseyin den salyane mutalebe etmemeyi te it etmişlerdir. Sayfa No: 41-1 Hicrî: 14 Zî l-hicce 1208 Miladî: 13 Temmuz

98 Belge Türü: Talâk (Sosyal) Medine-i Konya da Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Dolab Ucu Mahallesi sakînlerinden Havva bint-i Ahmed nâm hatuna vekil olan es-seyid Ahmed bin Osman nâm kimesne, müvekkile mezbûrenin zevc-i muhâlı ı Osman bin Süleyman kimesne mahzarında bi l vekale ikrâr-ı tam ve takrir-i kelâm edüp müvekkilem mezbûre Havva nâm hatun merkûm Osman ın zevcesi olup beynlerinde hüsn-i zindegani ve musâfât olmamağla zımmetinde mütekarrer ve ma kud-ı aleyh olan otuz guruş mehr-i mu eccele ve nafaka-i iddeti malumu ile cihet-i deyn şer iyeden 110 guruşu hakkını cem a 150 guruşu zevci merkûm Osman müvekkilem mezbûreye edâ ve teslîm ve ol dahi meblağ-ı mezbûru ahz ve kabz etmesiyle zevciyetlik durumları son bulmuştur. Sayfa No: 41-2 Hicrî: 15 Zî l-hicce 1208 Miladî: 14 Temmuz 1794 Belge Türü: Muhâla a (Sosyal) Medine-i Konya da Dolab Ucu Mahallesi nde sakîn Alime bint-i Abdulkadir nâm hatun Seyid Ali Beşe bin Mehmed nâm kimesne mahzarında üzerin da vâ ve takrir-i kelâm edüp merkûm Ali Beşe tarih-i kitabdan altı sene mukaddem Medine-i Üsküdar da kendisini akd tezviç ve ol vecihle menkûhası olduğunu kendisinin ve oğlunun bil a nafaka vel kisve bırakup medine-i Konya ya karar eylediğini ve zevcesinin kendilerine beher yevm dörder para nafaka farz ettirdiğini fakat nafakayı almadıklarını su âl olunup alıvermek taleb ettiklerinde mezbûr Ali Beşe zevce-i menkûham deyildir diye inkar etmeğin mezbûreyi muhâla a etmek üzere 10 guruş üzerine akd sulh eylediklerinde muhâla a olmuşlardır. Sayfa No: 41-3 Hicrî: 20 Zî l-hicce 1208 Miladî: 19 Temmuz 1794 Belge Türü: Muhâla a (Sosyal) Medine-i Konya da Fahruniye Mahallesinde sakîn Fatma bint-i Ali nâm hatun Seyyid Mehmed Efendi bin Halil nâm kimesne mahzarında üzerine da vâ açarak, mezbûr Seyyid Mehmed Efendi zevci olup; lâkin hüsn-i zindegani ve musâfât olmayup kendisini tatlîk eylediğinde zımmetinde mütakarrer ve ma kud-ı aleyh olan yirmi guruş mehr-i 85

99 mu ecceli ve on guruş nafaka-i iddetini cem a otuz guruşu tamamen olmasıyla zevciyetlikleri son bulmuştur. Sayfa No: 41-4 Hicrî: 22 Zî l-hicce 1208 Miladî: 21 Temmuz 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya Kazâsına mezafi Sudirhemi Nahiyesi ne tabi Sille Karye si metmekânlarından Menayil Veledi Bayram nâm zımmî medine-i merkûme haricinde Hoca Rahman nâm mevzinde Yenice bağlarında kâ in eşcâr-ı müşmireye hâvi ve beş tahta kürûmu müştemil bir kıt a mülk-ü bağını İbrahim veledi Çavuş nâm zımmiye 130 guruşa satmıştır. Sayfa No: 42-1 Hicrî: 3 Muharrem 1208 Miladî: 31 Temmuz 1794 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Nehr-i Kâfir Mahallesi ahalisinin mevkûf nukudun mütevellisi olan Kadıoğlu Musa bin Hacı Mustafa mahalle-i merkûmede sakîn iken bundan akdem fevt olan Keçeci Cema atından Paşa Ali zâde Hacı Mustafa bin Abdullah ın zevcesi ve vereseleri üzerine da vâ açarak merkûm Paşa Ali zâde vefatından üç sene mukaddem mahalle-i mezbûrede vakî etraf-ı erbâ adan bir tarafı Molla Halil bin Ali ve bir tarafı Hüseyin ve bir taraf-ı Nehr-i kâfir Mahallesi ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd iki oda ve bir örtme ve bir tabhâne ve bir ahur ve odasıyla bir mikdar avluya müştemil bir kıt a mülkü menzilini kendisine sağlığında 180 guruşa sattığını Paşa Ali Hacı Mustafa fevt olmakla terekesinden hak iddi a eden zevcesi ve vereselerine su âl olunup menzili merkûmu yahut semeni olan meblağı mezbûru taleb eylediğinde gıbbe s su âl müteveffâ-yı merkûmun zevcesi ve vereseleri müdde-i beyyineden acz e düşmeleriyle zikr olunan menzil Kadıoğlu Musa bin Hacı Mustafa ya teslîm edilmiştir. Sayfa No: 42-2 Hicrî: 5 Muharrem 1209 Miladî: 2 Ağustos 1794 Belge Türü: Mülk Satışı / Bezirhâne (Malî) 86

100 Medine-i Konya da Tarhan Mahallesi sakînlerinden Şerife Fatma Kadın bint-i el- Mehmed Arif Efendi nâm hatuna vekil olan Seyyid Mustafa Efendi bin Abdullah medine-i merkûmede Amid Mahallesi nde vakî bir tarafından Molla Mehmed ve bir tarafından el-hac Ahmed ve bazen İbrahim Beşe mülkleri ve tarafından tarîk-i hass ile mahdûd kıt a mülk bezirhânesini Seyyid Molla Ahmed e 135 guruşa satmıştır. Sayfa No:42-3 Hicrî: 27 Muharrem 1209 Miladî: 4 Ağustos 1794 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Nehr-i Kâfir Mahallesi sakînlerinden Seyyid Mehmed Emin ve Seyyid Hüseyin nâm kimesneler, Seyyid Veli bin İtar Ali nâm kimesne mahzarında üzerine da vâ ve takrir-i kelâm edüp bundan akdem fevt olan Emine nâm hatunun babası Seyyid İbrahim Ağa kendilerinin babalarının babası Seyyid Oruç Ağa ile lî-ebeveyn karındaşlar olup babaları ismi Seyyid Velid Ağa ve dedeleri ismi Seyyid İbrahim olmağın müteveffâ-yı mezbûra ber-vechi muharrer verese olup terekesini kendilerinden gayri müstehak Seyyid Veli zapt ve murad eyler su âl olunup tenbih olunmak bi l verâse taleb ettiklerinde gıbbe s su âl Seyyid Veli den beyyine taleb olundukta merkûm Seyid Veli nin müdde asını ispattan acz e düşmesi ve mezbûrun Seyyid Ahmed Emin ve Seyyid Hüseyin nâm kimesnelerin yedlerinde olan bir kıt a fetva-yı şerif ve şahitleriylede ispatlamalarıyla merkûm Seyyid Veli tenbih birle tereke muradından men edilmiştir. Sayfa No: 43-1 Hicrî: 5 Safer 1207 Miladî: 22 Eylül 1792 Belge Türü. Vasî Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya Tevâbi atından Hasan nâm Karye sükkanından iken bundan akdem müteveffiyân olan Feşinoğlu Mustafa ile zevcesi Fatma bint-i Ali nâm hatunun sagir evlatları Seyyid Ali ve Şerife Alime ye müteveffâ-yı terekelerinden ber-mûcib defter-i kassam hisse-i artiyelerini zapt ve hıfza sagîrun mezbûrun komşusu Seyyid Hasan bin Hacı Osman nâm kimesne vasî ta yin edilmiştir. 87

101 Sayfa No: 43-2 Hicrî: 7 Safer 1209 Miladî: 3 Eylül 1794 Belge Türü: Mahalleden İhraç (Sosyal) Medine-i Konya da Zincirlikuyu Mahallesi sakînlerinden Havva bint-i Veli nâm hatun ahalilerinden Hacı Sinanzâde Hafız Efendi ve Molla oğlu Seyyid Çelebi ve Hafız Derviş ve Postalcı Mehmed ve mü ezzin Molla Mahmud ve Kalaycı Ali oğlu Mehmed ve İberzâde Hafız Efendi Kasab İbrahim vesâ irler bâ-cem ahum meclis-i şer i şerif-i enverde Hatice bint-i Mehmed nâm Hatun muvacehenesinde üzerine da vâ ve takrir-i kelâm edüp, mezbûre Hava ya kötü söz söylediği ve onlara dahi şetum ettiği ve kendi halinde olmadığı dolayısıyla ondan razı ve hoşnut olmadıklarını söylemeleri ve şikâyet etmeleri üzerine mezbûre Hadice tenbih birle mahalleden sakînlerin isteği üzerine ihraç edilmiştir. Sayfa No: 43-3 Hicrî: 11 Muharrem 1209 Miladî: 8 Ağustos 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Uluırmak Mahallesinde sakîn iken bundan akdem fevt olan es- Seyid el-hac Halil bin Abdulkerim in sulbî sagir oğlu es-seyid Ali ye babası müteveffâ-yı merkûmun terekesinden ber-mûcib defter-i kassam ırs-i şer iyle isabet ve intikal iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza validesi Seyyide bint-i Abdullah nâm hatun vasî ta yin edilerek onun hücr ve terbiyesinde olması nedeniyle de külli yevm 4 er para nafaka ve kisve farz kılınmıştır. Sayfa No: 43-4 Hicrî: 21 Safer 1209 Miladî: Eylül 1794 Belge Türü: Nafaka İstediği ve Men (Sosyal) Medine-i Konya da Baba Sultan Mahallesinde sakîn zat-ı ma arifet-i şer iyle arifân olan Saliha nâm hatun Alime oğlu Hüseyin Mehmed nâm kimesne mahzarında ikrâr-ı tam ve takrir-i kelam edüp bundan akdem fevt olan Alime oğlu Seyyid nâm kimesnenin sulbîye sagire kızı Fatma nâm sagiri mezbûrenin abası Âişe nâm hatun yevm üçer para nafaka farz ve takdir ettirip elli senede nafakası yüz altmış guruş olmağla sagire mezbûrenin karındaşı 88

102 olup sagire mezbûrenin vasîsi Seyyid Mehmed den nafakayı talep ettiğinde vermekte muhalefet ider su âl olunup alıverilmek istediğinde gıbbe s su âl merkûm Hüseyin bin Mehmed nâm kimesne sagire mezbûrun abası mezbûre Âişe ye 84 guruş edâ ve teslîm ettiğini söyleyerek ve bunu Saliha Hatunun da ikrar eylemesiyle nafaka mütalebesinden men edilmiştir. Sayfa No: 43-5 Hicrî: 21 Safer 1209 Miladî: 17 Eylül 1794 Belge Türü: Kayyım Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Zenbûri Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Hadice bint-i Mustafa nın veraseti lî-üm karındaşı ga ib anı l belde Seyyid Mehmed bin Abdullah ın emvâl eşya ve bir kıt a menzilini zapt ve hıfza dizesi kızı Şerife bint-i Ali nâm hatun kayyım ta yin edilmiştir. Sayfa No: 46-1 Hicrî: 7 Rebî ü l-evvel 1209 Miladî: 2 Ekim 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Yeni Cami i Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan el-hac Osman bin Hacı Hüseyin in sulbî sagire evlatları Seyyid Osman ve Şerife Fatma ve Şerife Kezban a babaları mütevefâ-yı merkûmun terekesinden hisse-i artiyelerine isabet ve intikal iden emvâl ve eşyalarını zapt ve hıfza sagire mezbûrun valideleri Ümmüs bin Mustafa nâm hatun vasî tayin edilmiştir. Sayfa No: 46-3 Hicrî: 6 Rebî ü l-evvel 1209 Miladî: 2 Ekim 1794 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Piri Paşa Mahallesi sakînlerinde esâleten ve karındaşı es-seyid Mehmed nâm kimesne tarafından dahi vekil olunduğu ve şahitlerle vekâleti sabit olan es-seyid Hıfzullah Efendi nâm kimesne medine-i merkûme 89

103 mahallâtından Kadıasker Mahallesi nde vakî bir oda ve iki tabhâne ve bir ahur ve iki samanhâne bir sofa ve derunize bir oda ve bir miktar avluya müştemil menzili Ensetaş ve Yudekim zımmilere 165 guruşa satmıştır. Sayfa No: 46-4 Hicrî: 15 Cemaziye l-evvel 1209 Miladî: 8 Aralık 1794 Belge Türü: Salyane Talebi (Malî) Medine-i Konya da Sadırlar da Orta Mescid Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Ahmed Beşe nin oğlu olup bundan akdem heyet-i munkatı a ile ga ib olan Abdullah nâm kimesneye babası müteveffâ-yı merkûmdan intikal iden malını zapt ve hıfza Şerife Âişe bint-i Eyüb nâm hatun kayyım ta yin edilmiştir. Sayfa No: 47-1 Hicrî: 29 Cemaziye l-âhir 1209 Miladî: 21 Ocak 1795 Belge Türü: Salyane Talebi (Malî) Medine-i Konya da Sadırlar da Orta Mescid Mahallesi sakînlerinden tekâlif-i varidata tahsile ma mur mütevellisi Sinanoğlu Memiş ve Zuratoğlu Mustafa Beş e nâm kimesneler, Hacı Hafız dimekle arif el-hac Mehmed bin Mustafa üzerinde da vâ ve takrir-i kelâm edüp mahalle-i merkûmede vakî bezirhâne vesâ ir mülkleri için salyane tekâlifini taleb etmişler; fakat Hacı Hafız cavabında mahalle-i merkûmede bâ-beratı şerif hafız olduğunu söylemesi üzerin mahkeme Hacı Hafız ın mahalle-i merkûmede bezirhânesi ve vesâ ir mülkleri için salyane tekâlifiyle rencide olunmaması merkûman salyane mütevellisi ve gayrisine tenbih olunmuştur. Sayfa No: 47-2 Hicrî: 15 Cemaziye l-evvel 1209 Miladî: 8 Aralık 1794 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Bâb-ı Aksarây Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Sürmeli zâde demekle arif es-seyid el-hac Mehmed bin Ahmed Beşe nin sulbîye sagire 90

104 kızları Şerife Âişe ve Seyyide Şerife ye babaları müteveffâ-yı merkûmun ber-mûcib defter-i kassam isabet eden hisse-i artiyelerini zapt ve hıfza sagirun mezbûratın valideleri Şerife Âişe bint-i Eyüp nâm hatun vasî nasb ve ta yin edildikten sonra mezbûratın hala onun hücr ve terbiyesinde olmaları ve nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyaç ve muhtaç olmalarıyla her birine külli yevm dörder para nafaka ve kisve farz ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 47-3 Hicrî: 5 Cemaziye l-âhir 1209 Miladî: 28 Aralık 1794 Belge Türü: Nâmzedden Sonra Akd Nikahta Çıkan Sorun (Sosyal) Medine-i Konya da Zevle Mahallesi nde sakîn Âişe bint-i Ahmed Ağa nâm hatun ile Osman bin Ahmed nâm kimesne bundan akdem nâmzed eylediklerinde ve nikâh etmek murad eylediklerinde ashab-ı agrâzdanyusuf bin el-hac Ömer ile Mirasyedioğlu Ömer, mezbûre Âişe nin atası Ümmühan nâm hatundan mezbûre Âişe ile mezbûr Ömer in emiştiklerini dolayısıyla rıza-ı karındaş olduklarını belirtmişler ; fakat Ümmühan nâm hatunun külli inkâr etmesi ve fetva-yı şerif ibraz etmesiyle mahkeme akd ve tezviçi tenbih birle karar vermiştir. Sayfa No: 48-2 Hicrî: 29 Cemaziye l-evvel 1209 Miladî: 21 Ocak 1795 Belge Türü: Nâmzade Rağmen Nefsini Başkasına Tezviç İsteği (Sosyal) Medine-i Konya da Şeyh Aliman Mahallesi nde Fatma bint-i Ahmed Bekir nâm hatunla Mehmed nâm kimesneler arasında nâmzed olduğu; lâkin nikâh cari olmadığı Fatma bint-i Ahmed nâm hatununda akd nikâha ve tezviçe razı olmayıp ve Yusuf bin Mustafa ya nefsini tezviç etmek istemesi üzerine Mehmed nâm kimesneye vekil olan Herekçi Halil mani olmuş su âl olunup men ini istediğinde gıbbe s su âl vekil Halil beynlerinde akd nikâh cari olmadığını kabul etmesiyle mezbûre Fatma ya nefsini Yusuf bin Mustafa ya tezviç etmesine izin verilmiştir. Sayfa No: 48-3 Hicrî: 15 Cemaziyel-âhir 1209 Miladî: 7 Ocak

105 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Uluırmak Mahallesi sakînlerinden es-seyid İbrahim ve oğlu es- Seyid Mustafa nâm kimesneler, medine-i merkûme haricinde Uluırmak başında vakî bir tarafından Davud Çelebi ve bir tarafından Kazaz Hacı Yusuf ve bir tarafı Abdulkadir Halil ve bir tarafı tarîk-i âmm ile mahdûd bir yazlık ve bir tabhâne ve beş puşte bağ ile dokuz puşte bahçe ve yine bağı mezkûreye müntasıl on dört puşte bağlarını Saliha bint-i Havva Hatun a zevcesine 250 guruşa satmıştır. Sayfa No: 49-1 Hicrî: 15 Cemaziye l-âhir 1209 Miladî: 7 Ocak 1795 Belge Türü: Miras Taksimi (Sosyal) Medine-i Konya da Pir Esed Mahallesi sakînlerinden iken bundan akdem fevt olan Fatma bint-i Mustafa nâm hatunun verâsetini, zevc menkûhası Ahmed bin Osman ile atası Şerife bint-i Mehmed ve lî-ebeveyn karındaşları Emine ve Süleyman, mahkemeye çıkarak kendilerine düşen hisselerini müteveffâ-yı mezbûrenin zevci merkûm Ahmed bin Osman ile sorunsuz olarak paylaştıklarını müteveffâ-yı mezbûrenin muhallâfâtından bir hisse ve bir akça hak ve alakaları kalmadığını mahkemeye tescil ettirmişlerdir. Sayfa No: 49-2 Hicrî: 13 Cemaziye l-âhir 1209 Miladî: 5 Ocak 1795 Belge Türü: Miras Da vâsı (Sosyal) Medine-i Konya da Sinan Perakendesi Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan İbrahim bin Süleyman ın verâseti zevcesi Rukiye bint-i Hüseyin ile sulbî kebir oğulları Seyyid Osman ve Seyyid Mehmed ve Seyyid Hüseyin ve sulbîye kebire kızı Şerife Hadice ye münhasıra olduğu şer a sabit olduktan sonra, Rukiye bint-i Hüseyin ve oğulları ve kızı, verâseti mezbûrdan Osman nâm kimesne üzerine da vâ açarak terekeden 167 guruşu beynlerinde tevci eylemek istediklerinde karındaşları mezbûr Osman hisse-i artiyelerini vermede muhalefet etmesiyle su âl olunup alıvermek istediklerinde gıbbe s su âl mezbûr Osman ın yedinde olan fetva-yı şerif mûcibince mezkûreler tereke-i müştereklik da vâsından men edilmişlerdir. 92

106 Sayfa No: 49-3 Hicrî: 5 Receb 1209 Miladî:26 Ocak 1795 Belge Türü: Vasî ve Kayyım Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Piri Paşa Mahallesi sükkanından iken bundan akdem fevt olan el-hac Saliha bin Hacı Ali nâm merkûmanın oğlu olup ga ib ül münkatı a ile mevkud olan Mehmed e babası müteveffâ yı merkûm ile validesi Fatma bint-i Molla Ali nâm hatundan ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal iden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza lî-ebeveyn kız karındaşı Âişe bint-i el-mezbûre Molla Ali nâm hatun vasî ve kayyım ta yin edilmiştir. Sayfa No: 49-4 Hicrî: 17 Cemaziye l-âhir 1209 Miladî:9 Ocak 1795 Belge Türü: İrsal Kıbrıs Ceziresi nde mahsulü emvâl olan el-hac Hafız Ali Ağa 1209 senesine mahsub emvâl-i eshâm ve cizye-i şer iyye ve bedel-i nüzul ve âvarızhâne olmak üzere dokuz kıt a poliçe evrak-ı mûciblerince otuz yedi bin yedi yüz doksan dört guruş on dokuz parayı sene-i mezbûre cemaziye l-ahirin on yedinci günü fahrü l-esâmî ayân ve eşrâfında ma alumlarıyla mu af olan mahallerde cebelüsünü ta yin ettirmek şartıyla Tatar Ali Ağa ile Çukadar Halil Ağa vesa irlere Dar-ı Âliye ye irsali için vermiştir. Mahkemeden de Tatar ve merkûman yedlerine bir kıt a hüccet-i şer i taleb etmiştir. Sayfa No: 49-5 Hicrî: 3 Şa bân 1209 Miladî: 23 Şubat 1795 Belge Türü: Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Abid Mahallesi nde sâkin Süleyman ve sagir Hasan nâm karındaşların vasî mensubu dayıları sagir mezbûrun nafaka ve kisveye eşedd-ü ihtiyaçları olması nedeniyle ataları Kezban bin Hacı Ömer nâm kimesnenin terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden mal-ı mevrûselerinden kadr kifaye nafaka ve kisveyi talep etmiş mahkeme merkûm Süleyman a 90 akça, merkûm Hasan a 40 akça, cem a 130 akça nafaka ve kisve farz ve takdir buyurmuştur. 93

107 Sayfa No: 50-1 Hicrî: 11 Receb 1209 Miladî: 1 Şubat 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Abid Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Kezban bint-i Kadıoğlu Hacı Ömer nâm hatunun sulbî oğulları Mustafa Süleyman ve Seyyid Hasan a atası muteveffâ-yı mezbûreden intikal eden emvâl ve eşyalarını zapt ve hıfza dayıları Hacı Ahmed bin Kadıoğlu Hacı Ömer nâm kimesne vasî nasb ve ta yin buyurulmuştur. Sayfa No: 50-2 Hicrî: 21 Receb 1209 Miladî: 1 Şubat 1795 Belge Türü: Kayyım Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Piri Paşa Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Ekmekçi Mustafa bin Mustafa nın lî-ebeveyn karındaşı ga ib anı l belde İsmail nâm Ahmed e ga ibesi karındaşı mezbûrun terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden emvâl ve erzâkını zapt ve hıfza lî-ebeveyn karındaşı Hadice bint-i Mustafa nâm hatun kayyım ta yin edilmiştir. Sayfa No: 50-3 Hicrî: 7 Şa bân 1209 Miladî: 27 Şubat 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Debbağhâne Mahallesi nde sakîn Kadı Velizâde Kerime Havva bint-i Hacı Mehmed ile Satibeşeoğlu kerimesi Rabi a bint i Hacı Süleyman nâm hatunlar taraflarından sabitü l vekâlesi Kadı Velizâde es-seyid İsmail bin Hacı İbrahim medine-i merkûmede Arablar başında vâki etraf-ı erbâ adan bir tarafı müşteri müma ileyhin ve bir tarafı Kilisreli es-seyid Abdurrahman ve bir tarafı Emir İmam vereseleri ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir dönüm bağ ve bir miktar çayırlık eşcârı müşmire ve gayri müşmireye hâvi menzilini hâlâ postnişin mesnihat mevlayı kerametlü şereflü Şeyh el-hac Mehmed Efendi hazretlerinin kethûdası Kazazâde es-seyid Eyüb Efendiye 250 guruşa bey ve temlik etmiştir. 94

108 Sayfa No: 50-4 Hicrî: 25 Receb 1209 Miladî: 15 Şubat 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Şeyh Ahmed Mahallesi nde sakîn Seyyid Mustafa bin es-seyid Ömer nâm kimesne esâleten ve karındaşı Şerife Anakadın nâm hatun tarafından dahi vekâleten merkûme haricinde Cerid (?) nâm mevzinde vakî tarafeynden müşteri müma ileyh ve bir tarafından bizim mülkümüz ve tarîk-i âmm ile mahdûd bir miktar çayırlık ve ayvalık yine bir tarafından Bakkalzâde ve tarafından müşteri mümâ ileyh ve bir tarafından bizim mülkümüz ile mahdûd eşcarı müşmire ve gayri müşmireye havî zikr olunan çayırlık ve ayvalığı muhtevi kürûmu müştemil bir kıt a bağlarını Nakibzâde es-seyid el-hac Ali Efendi nâm kimesneye 175 guruşa bey ve temlik etmişlerdir. Sayfa No: 51-1 Hicrî: 14 Şa bân 1209 Miladî: 6 Mart 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Beğhekim Mahallesi sükkanından Seyyid Ali beşe bin Mehmed nâm kimesne medine-i merkûme haricinde vakî Kara üyük nâm mahâlde kâ in etraf-ı erbâ adan tarafeyni müşteri merkûm ve bir tarafından Caloğlu ve bir tarafından Seyyid Osman emlâklarıyla mahdûd bir dönüm mülk tarlasını Seyyid Ömer e 55 guruşta bey ve temlik etmiştir. Sayfa No: 51-3 Hicrî: 15 Şa bân 1209 Miladî: 7 Mart 1795 Belge Türü: Miras Hissesini Satış (Malî) Medine-i mevrusede Kalenderhâne Mahallesi sakînlerinden iken bundan akdem fevt olan Molla Ali bin Furkan ın veresesi zevcesi menkûhası Âişe bint-i Mustafa ile sulbî kebir oğulları Mehmed ve Mustafa ve sulbîye kebire kızları Âişe ve Safiye ye ve Hadice ye münhâsıra olunduğu la del şer i zahir olunduktan sonra mezbûr Hadice ye vekil olan zevci Mehmed bin Mehmed nâm kimesne babası müteveffâ yı merkûmadan ırs-i şer iyle isabet ve 95

109 intikal eden hisse-i artiyesini diğer müteveffâ-yı mezbûre ve mezbûrlara nakden 50 guruş ve bir re es inek ve bir miktar keyl nâ-malum hıntaya satmıştır. Sayfa No: 52-1 Hicrî: 15 Şa bân 1209 Miladî: 25 Şubat 1795 Belge Türü: Vasî ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Piri Paşa Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Halimzâde Seyyid Ömer Ağa nın sulbî sagir oğlu Seyyid Osman nâm sagîre babası müteveffâ-yı merkûmun terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden mal-ı mevrûsesini zapt ve hıfza sagir mezbûrun atası Havva bint-i Hasan nâm hatun vasî ta yin edilerek nafaka ve kisveye ihtiyaç ile muhtaç olmasıyla babası müteveffâ-yı merkûmun terekesinden gadr kifaye yevm 30 akça nafaka ve kisve farz ve takdir edilmiştir. Sayfa No: 52-2 Hicrî: 5 Ramazân 1209 Miladî: 26 Mart 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Civar Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Kazaz Hacı Hüseyin bin Hacı Halil in sulbîye sagire evlatları Emine ve Âişe ve sagir oğlu Hüseyin e babaları müteveffâ-yı merkûmun terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden emvâl ve eşyalarını zapt ve hıfza sagirun mezbûrun ataları Fatma-bint-i Ahmed nâm hatun vasî ta yin edilerek onun hücr ve terbiyesinde olmaların nedeniyle de külli yevm dörder para nafaka ve kisve farz ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 52-3 Hicrî: 11 Ramazân 1209 Miladî: 1 Nisan 1795 Belge Türü: Kayyım Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Seb a han Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan Molla Hasan bin Seyyid Süleyman ın sulbî oğlu ga ibü l anı l belde Seyyid Ahmed e babası müteveffâ-yı merkûm terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet eden mal-ı mevrûsesini 96

110 zapt ve hıfza merkûmun ammizâdesi Seyyid Mustafa nâm kimesne kayyım nasb ve ta yin edilmiştir. Sayfa No Hicrî: 15 Ramazân 1209 Miladî: 5 Nisan 1795 Belge Türü: Talâk (Sosyal) Medine-i Konya da Fahrü l-nisâ Mahallesi nde sakîn Âişe bint-i Mehmed Efendi nâm hatun, zevci Seyyid Mehmed Ali bin Mustafa ya da vâ açarak beynlerinde has-ı musâfâtlarının olmadığını ve tarih-i kitap günü kendisini bâ in tatlîk etmekle zımmetinde olan mütekarrer ve ma kûd-ı aleyh olan yirmi beş guruş mehr-i mu eccel hakkı ile mu acceleside dâhil kırk iki guruş kıymetli bir sim kuşak ve bir döşek ve iki havlu ve bir yorgan ve bir yasdık ve bir sepet sanduk ve nafaka-i iddet-i ma alumunu teslîm alarak ve ol dahi kabul etmeğin zevciyetlik durumları son bulmuştur. Sayfa No: 54-1 Hicrî: 15 Zî l-ka de 1209 Miladî: 3 Haziran 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Uluırmak Mahallesi nde sakîn Karlıoğlu dimekle arif İsmail nâm kimesne medine-i merkûme haricinde Kerisli ırmağı tahtında vakî etraf-ı erbâ adan Sarı İmam ve Hüseyin ve Metrus zımmi emlâklarıyla mahdûd eşcâra ve kürûmu müştemil bir kıt a mülk bağını Seyyid Hüseyin nâm kimesneye 175 guruşa satmıştır. Sayfa No: 54-2 Hicrî:29 Zî l-ka de 1209 Miladî: 17 Haziran 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya Kazâsı na mezafi Sudirhemi Nahiyesi ne tabi İnce nâm Karye ahalilerinden iken bundan akdem maktûla fevt olan Teke Mehmed bin Veli nâm kimesnenin sulbî sagir evlatları Musa ve Fatma nâm sagirlere babaları maktûla mezbûr terekesinden isabet ve intikal eden emvâl ve eşyalarını zapt ve hıfza valideleri Emine bint-i Mehmed nâm 97

111 hatunun umurlarını görmeye iktidarı olmamağla sagirun mezbûrun üm-ül ceddeleri Âişe bint-i Ebubekir nâm hatun Emine bint-i Mehmed nâm hatun yerine vasî nasb ve ta yin olunmuştur. Sayfa No: 54-3 Hicrî: Zî l-ka de 1209 Miladî: 4 Haziran 1795 Belge Türü: Miras Hissesini Taleb (Sosyal) Medine-i Konya da Karakurd Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan İbrahim bin Abdullah ın veresesi sulbî kebir oğlu Mustafa ya bir sehm i mezbûre Hadice ye isabet ettikten sonra mezbûr Mustafa, Ahmed bin Memiş nâm kimesne mahzarında ikrâr-ı tam ve takrir-i kelâm edüp mahalle-i mezbûrede vakî la del ahali ma alumul hudud muyud müştemil bir kıt a mülk-ü menzil-i mevrûse babası müteveffâ-yı merkûmdan kendisinin ve karındaşı mezbûrenin müştereken mülkleri iken mezbûr Mustafa diyar-ı aharda ga ib iken karındaşı mezbûre Hadice merkûm Memiş nâm kimesneye bey ve temlik etmiş mezbûr Mustafa nın sülüs hissesini istemesiyle mezbûr es-seyid Ahmed da vâ mukabelesinde mezbûr Mustafa ya on bir guruş nakid ile bir top penbe vermesiyle mezbûr Mustafa sülüs hisse talebinden vazgeçmiştir. Sayfa No: 54-4 Hicrî: 21 Şevvâl 1209 Miladî: 11 Mayıs 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Kerim Dede Mahallesi nde sakîn iken bundan akdem fevt olan el-hac Ali Mehmed in sulbî sagir evlatları es-seyid Ali ve Mustafa ve Şerife Fatma ya babaları müteveffâ-yı merkûm terekesinden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden hisse-i artiyelerini zapt ve hıfza valideleri Âişe bint-i Mustafa nâm hatun vasî ta yin edildikten sonra her birine külli yevm üçer para nafaka ve kisve farz ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 55-1 Hicrî: 9 Zî l-ka de 1209 Miladî: 27 Haziran 1795 Belge Türü: Muhâla a (Sosyal) 98

112 Medine-i Konya da Türbe-i Celâliye Mahallâtı ndan Sarı Hasan Mahallesi sakînlerinden Rabi a bint-i Abdulkerim nâm hatun zevci muhalı ı Ömer bin Halil nâm kimesne üzerine da vâ açıp ikrâr-ı tam ve takrir-i kelâm edüp merkûm Abdulkerim ile hüsn-i mu aşeretleri olmamağla zımmetinde mutekarrer ma kûd-ı aleyh olan yirmi beş guruş mehr-i mu eccel ve on beş guruş mehr-mu accele hakkı ile nafaka ve iddet-i ma alumu üzerine ve me ûnet-i süknâsı dahi kendi üzerine olmak üzere zevc mezbûr ile muhâla a olmuşlardır. Sayfa No: 55-2 Hicrî: 2 Zî I-hicce 1209 Miladî: 20 Haziran 1795 Belge Türü: Talâk (Sosyal) Medine-i Konya da Mücellid Mahallesi nde sâkin Saliha bint-i Seyyid Hacı Veli nâm hatun zevci Naim Ahmed Efendi nâm kimesne mahzarında ikrâr-ı tam ve takrir-i kelâm edüp zevcim Naim tarih-i kitap günü beni bâ in tatlîk etmekle zimmetinde mütekarrer ve ma kûd-ı aleyh olan elli guruş mehr-i mü eccel hakkı ile nafaka-i iddet-i ve me ûnet-i süknâsı içün dahi beynlerinde ta yin olunan on guruş ki cem a altmış guruş hakkı olup mukabelesinde mezbûr Naim in kendisine menzil bahâsından otuz beş guruş ve dört yastık semenlerinden on guruş ve iki atlas bahâsından on altı guruş ki cem a altmış altı guruşu kendisine teslîm etmesiyle zevciyetlik durumları son bulmuştur. Sayfa No: 55-3 Hicrî: 15 Zî l-hicce 1209 Miladî: 3 Temmuz 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya Kazâsı na mezafî Sahra Nahiyesi ne tabi Küçükkuyu nâm Karye ahalisinden iken bundan akdem fevt olan es-seyid Ahmed bin İbrahim in sulbî sagîr oğlu Ahmed nâm sagîre babası müteveffâ-yı merkûmun terekesinden isabet ve intikal eden mal-ı mevrûsesini zapt ve hıfza sagir mezburun atası Anakadın bint-i Osman nâm hatun ta yin edilmiştir. Sayfa No: 55-4 Hicrî: 17 Zî l-hicce 1209 Miladî: 5 Temmuz

113 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Topraklık Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Karpuzoğlu dikmekle arif Seyyid Ali bin Seyyid Mehmed ve Seyyid Süleyman ve Seyyid Eyüb ve Seyyid Mustafa ve Seyyide Fatma nâm sagirlerin babaları müteveffâ-yı merkûm terekesinden defter-i kassam isabet ve intikal eden emvâl ve eşyalarını zapt ve hıfza bir vasî lâzım ve lâbüd olmağın sagirun mezbûrun ceddeleri Seyyide Şerife nâm hatun vasî ta yin edilmiştir. Sayfa No: 56-1 Hicrî: 19 Zî l-hicce 1209 Miladî: 7 Temmuz 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini (Sosyal) Medeine-i Konya da Şekerfuruş Mahallesinde sâkin iken bundan akdem fevt olan Şerife bint-i Hacı Mehmed nâm hatunun sagir oğlu Seyyid Ahmed bin Süleyman a validesi müteveffâ-yı mezbûreden ber-mûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden hisse-i artiyesini zapt ve hıfza ammisi Seyyid Ahmed bin Nurullah nâm kimesne vasî nasb ve ta yin buyurulmuştur. Sayfa No: 56-2 Hicrî: 21 Zî l-hicce 1209 Miladî: 9 Temmuz 1795 Belge Türü: Kayyım Ta yini (Sosyal) Medine-i Konya da Çiftenerdiban Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Âişe bint-i Mustafa nâm hatunun verâseti lî-ebeveyn karındaşı ga ib anı l belde Hafız Mehmed bin Mustafa ya münhâsıra alunduktan sonra ga ib merkûm Hafız Mehmed e bermûcib defter-i kassam isabet ve intikal eden emvâl ve eşyasını zapt ve hıfza el-hac İbrahim bin el-hac İbrahim nâm kimesne kayyım nasb ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 56-4 Hicrî: 5 Safer 1210 Miladî: 21 Ağustos 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) 100

114 Medine-i Konya da Mücelid Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Berber Seyyid Mustafa bin Halil in sulbî sagir oglu Seyyid İsmail e babası müteveffâ-yı merkûmdan ber-mûcib defder-i kassam isabet ve intikal eder hissesini zapt ve hıfza sagir mezbûrun validesi Âişe bint-i Abdulrahman nâm hatun vasî ta yin edilerek külli yevm üçer para da farz ve takdir buyurulmuştur. Sayfa No: 56-5 Hicrî: 5 Safer 1210 Miladî: 21 Ağustos 1795 Belge Türü: Vasî Ta yini ve Nafaka Takdiri (Sosyal) Medine-i Konya da Mücellid Mahallesi nde sâkin iken bundan akdem fevt olan Berber Seyyid Mustafa bin Halil in sulbî sagir oğlu Seyyid Mehmet Emin e babası müteveffâ-yı merkûmdan ber-mûcib defder-i kassam isabet eden hissesini zapt ve hıfza mezbûrun karındaşı Şerife Saliha nâm hatun vasî ta yin edilerek külli yevm üç para da nafaka ve kisve farz ve takdir buyrulmuştur. Sayfa No: 57-2 Hicrî: 17 Safer 1210 Miladî: 2 Eylül 1795 Belge Türü: Şirketten Hisse Talebi (Sosyal) Medine-i Konya da Hacı Eymir Mahallesi sâkinlerinden iken bundan akdem helâk olan Eci Arti nâm zımminin verâseti, zevcesi Hatin ile karındaşı Agob a münhâsıra olduktan sonra Agob Sudirhemi Nahiyesi nde Sille Kariyesi nde babasından kalan mal-ı şirketten taleb ederek Eciyevekim veledi Kostan üzerine da vâ açmış; fakat bunu ispatlayamaması üzerine Eciyevekim in tahlif etmesini taleb etmiş Eciyevekim in tahlif etmesiyle mezbûr Agob hisse talebinden men edilmiştir. Sayfa No: 57-3 Hicrî: 1 Rebî ü l-evvel 1206 Miladî: 15 Eylül 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Mali) 101

115 Medine-i Konya da Zemburî Mahallesi nde metmekan Pazarcı oğlu Agob nâm zımmi mahalle-i mezbûrede vakî etraf-ı erbâ adan Kara Berberoğlu Seyyid Mustafa ve Dahancı Ali mülkleri ve tarafeyni tarîk-i âmm ile mahdûd bir sofa ve bir oda ve iki tabhâne ve bir miktar havluya müştemil mülk-ü menzilini Seyyid Sadık bin Hafiz a 110 esedi guruşa satmıştır. Safta No: 58-1 Hicrî: 23 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 7 Ekim 1795 Belge Türü: Karaman Valisi Seyyid Ali Paşa nın Vakfiyesi (Sosyal) Hala Eyâleti Karaman valisi es-seyid Ali Paşa nın mütevelli nasb eylediği müşârün ileyh hazretleri hazinedarı Ali Ağa bin Abdullah mahzarında ikrâr-tev i itiraf-ı mer i edüp malından bin guruşu mütevelli merkûma teslim ederek şöyle şart eylemiştir. Hâsıl olan semenesinden yüz guruş Beğşehir Sancağı na tabi Bozkır Kazâ sı Kariyesi nden Karacahisarı dimekle ma aruf nâm Karye de vakî Seyyid İbrahim Efendi nin binâ eylediği cami-î şerif ve medrese müderris olan müma ilayh İbrahim Efendi ye vakf olunup meblağ-ı mezkûr yüz guruş verile zikr olunan cami-î şerife on iki guruş ve imam olana on iki guruş ve mü ezzin olana on guruş ve kayyım olana sekiz guruş ve hatıb olana sekiz guruş ve cami-i şerif mezkûre şem i ve revgân bahâ on iki guruş cem a yüz elli guruş verile ve hüccet-i tevliyet müderris müma ileyhe Seyyid İbrahim Efendiye meşrut ve ba del veled sulbî oğlu Seyyid Mehmed Efendi ye meşrut ve ol dahi fevt eyledikte medrese-i merkûma beher kim müderris olur ise ber vech-i muharrer tevliyet-i mezkûre mutasarrıf ola diye ve bu şart üzerine mütevelli Ali Ağa ya bin guruşu teslîm etmiştir. Safta No: 58-2 Hicrî: 22 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 6 Ekim 1795 Belge Türü: Miras Devri (Sosyal) Medine-i Konya da Hoca Habib Mahallesi nde sâkin Anakadın bint-i el-hac Mehmed nâm hatun validesi Âişe bint-i Osman Efendi nâm hatun mahzarında ikrâr-tam ve takrir-i kelâm edüp babası mütevaffâ-yı merkûm Hacı Mehmed den ve ba de fevt olan karındaşı diğer Âişe den hisse-i artiyelerini validesinin zımmetine ibrâ eylemiştir. 102

116 Safta No: 59-1 Hicrî: 22 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 6 Ekim 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Hoca Hasan Mahallesi sâkinlerinden Anakadın bint-i Hacı Mehmed nâm hatun mahalle-i mezbûrede vakî etraf-ı erbâ adan Seyyid Mustafa Çelebi Molla Kalizâde ve Seyyid Ömer Çelebi emlâkları ve tarîk-i hass ile mahdûd menzilden hissesini babası Itar İsmail bin Hacı Ahmed nâm kimesneye 150 guruşa satmıştır. Safta No: 59-2 Hicrî: 22 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 6 Ekim 1795 Belge Türü: Miras Da vâsında Sulh (Sosyal) Medine-i Konya da Kürkçü Mahallesi sâkinlerinden İsmail bin Ömer ve Seyyid Süleyman ve Seyyid Ahmed ibn-i Seyyid Mehmed nâm kimesneler, Âişe bint-i el-hac Mustafa ve sudriye kebire kızları Saliha ve Rukiye nâm hatunlara vekil olan çavuşlar kethûdası Seyyid Süleyman Ağa mahzarında her biri ikrâr-ı tam ve takrir-i kelâm edüp mezbûre Âişe nâm hatun ile mezbûrenin mevrûseleri Hacı Mehmed Ağa bin İbrahim bundan akdem fevt olundukda müteveffâ-yı merkûmun terekesine lî-üm mezbûr ammizâdeler el koymuşlar vereseler hisselerini talep ettiklerinde mezbûr ammizzâdeleri hisse mukabilinde vereselere 650 guruş vermesiyle sulh olmuşlardır. Safta No: 60-1 Hicrî: 23 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 7 Ekim 1795 Belge Türü: Mülk Satışı (Malî) Medine-i Konya da Debbağhane Mahallesi sâkinlerinden Canizâde es-seyyid Mehmed bin Hacı Mehmed ve es-seyid Mehmed Emin bin es-seyid el-hac Ebubekir nâm kimesneler medine-i merkûmede vakî Sahra yöresi dimekle ma aruf mevzide kâ in on buçuk dönümlük tarlalarını es- Seyid Hafız Kadı Ahmed bin Ahmed Efendiye 210 guruşa satmışlardır. 103

117 Safta No: 60-2 Hicrî: 25 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 9 Ekim 1795 Belge Türü: Salyane ve Avârız Talebi (Malî) Medine-i Konya nın garb civarında vakî İnsuyu Kazâsı na tabi Zuvaruk nâm Derbendi ahalilerinden Molla İbrahim ve Abdullah Hoca ve Kadı dimekle ma aruf İbrahim Efendi vesâ ir mastürü l esâmî kimesneler meclis-i şer- i şerifi enverde Zulmenden Kariyesi nden Abidinoğlu Mehmed Çelebi ve Hacı Mızrak Oruçoğlu ve Hacı Mehmed Solmuş Kariyesi nden Köleoğlu Halil ve Tutub Kariyesi nden Hacı Ebubekir ve Zengicek Kariyesi nden Kulak Muradoğlu ve Kemaloğlu ve Kızılkuyu Kariyesi nden Hacı Mahmud oğlu Süleyman ve Kara Ömer Kariyesi nden Töke Mustafa nâm kimesneler mahzarlarında üzerine da vâ ve takrir-i kelâm edüp emlâk ve arazilerinden sehmlerine isabet eden salyane ve avârızlarını edâ ve teslîm ede gelmişler iken bu sene-i mübârekte salyane ve avârızlarını vermede muhalefet ederler su âl olunup alıverilmek istediklerinde gıbbe s su âl mezbûrlar cevaplarını kırk seneden beri Konya da şehr muhallâtlarından olduklarını söylemeleri üzerine mezbûratın salyane ve avârız mütalebesiyle rencide olunmamaları tenbih olunmuştur. Safta No: 62-1 Hicrî: 1 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 15 Eylül 1795 Belge Türü: Mütesellim Ta yini (Ferman) Karaman Eyâleti İç il Sancağı na Atçeki Ağası Sabık Arabzâde Seyyid Süleyman mütesellim ta yin olunmuştur. Safta No: 62-2 Hicrî: 5 Rebî ü l-evvel 1210 Miladî: 19 Eylül 1795 Belge Türü: İmdad-ı Hazariye (Ferman) Karaman Eyâleti ne vakî kazâlardan Karaman Valisinin masraflarını karşılamak için safer ayı itibariyle halktan iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli guruş imdad-ı hazariye vergisinin Harameyn Muhafızı Ebubekir Pâşâ tarafından toplanılması emri. 104

118 Safta No: 63-2 Hicrî: 16 Safer 1210 Miladî:1 Eylül 1795 Belge Türü: Esb- Keşân Mukata asından ikinci Kez Adet-i Ağnâm Rüsûmatı Toplanılmamasına Dair (Ferman) Esb-keşân Mukata ası ndan 1209 senesine mahsuben lâzım gelen 500 guruşluk adet-i ağnâmın Karaman Mukata ası nın malikâne mutasarrıfları taraflarına teslîm edildiği ma alum olundukda mahâlde tekrar vergi toplayarak halkın rencide edilmemesi emr olunmuştur. Safta No: 63-3 Hicrî: - Miladî:- Belge Türü: Suğla Mukata ası yla Mukata atı Sa irelerden Alacakların Toplanılmasına Dair (Ferman) Kapıcıbaşılarından Çelik Pâşâzâde İbrahim Bey ile Hasan Bey in uhdelerinde bulunan Suğla Mukata ası yla Mukata atı sâ irelerde Çelikpâşâ ya ait on sekiz bin iki yüz on sekiz buçuk guruş ve Hasan Bey e ait üç bin yedi yüz on buçuk guruşluk alacağın defderdarlık çukadarları vasıtasıyla hazine-i amireye ulaştırılması emri. Sayfa No: 66-1 Hicrî: 17 Zi l-ka de 1209 Miladî: 5 Haziran 1795 Belge Türü: Timar Tevcihi (Ferman) Hazine-i amiremde mahfuz baş muhasebe suret-i defter-i mûcibince Konya Sancağı nda vakî üç adet tımar ve ze ametin 1209 senesi martı ibdasından şubatı gayetine değin mahsulâtı ve rüsûmatı ve Bozok Sancağı mutasarrıfı Cabbarzâde Bir Süleyman bedel-i ma alum ile deruhte ve iltizâm olup muma ileyh dahi iltizâmı kabul birle bedel-i iltizâmı olan meblağ-ı ma alumu vakt ve zamanıyla edâ eylemek şartıyla irad-ı cedid hazinesine deyn temessük vermegin tımar mezbûrları zapt ve rapt eylemiştir. Sayfa No: 66-2 Hicrî: 20 Receb

119 Miladî: 10 Şubat 1795 Belge Türü: Nâ Mevcud Tımar ve Ze amete Dair (Ferman) Konya Sancağı nda bulunan 97 adet ze amet ve tımarın 1209 senesine mahsub vergi gelirlerini irad-ı cedid hazinesine verilmesi emri. Sayfa No: 67-1 Hicrî: 3 Receb 1209 Miladî: 24 Ocak 1795 Belge Türü: Timar Tevcihi (Ferman) Konya Sancağı nda ve Nahiyesi nde İsmail nâm Karye ve gayriden on sekiz bin dokuz yüz otuz dört akçalık tımar Seyyid Abdullah a, o fevt ettiğinde karındaşı Mehmed e verilmesi emr olunmuştur. Sayfa No: 67-2 Hicrî: 1 Zî l-ka de 1208 Miladî: 31 Mayıs 1794 Belge Türü: Tımar Tevcihi (Ferman) Konya sancağında Belviran Nahiyesi nde İlyas nâm Karye ve gayriden dokuz bin iki yüz elli akçe tımara mutasarrıf olan Ali veledi Hacı Mehmed yoklamada bayrağı altında nâmevcud olup tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta boylu ela gözlü uçuk kaşlu rafî- î tevk î-i refi a üş şan hakani es-seyid Hasan veledi Ali ye sefere eşmek ve eğer sancağında sâkin olmaz heyn me muriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inde mülâzımına arz olunmak ve tımar-ı mezbûr fima ba de tarîk-i mezbûre ibka olunmamak ba de zaman iddi a ider ise te dib olunmak tımar-ı mezbûru 1209 senesi martında zapt eylemek şartıyla tevcîh olunmuştur. Sayfa No:67-3 Hicrî: 19 Ramazân 1209 Miladî: 9 Nisan 1795 Belge Türü: Tımar Tevcîhi (Ferman) Konya Sancağ ında Eski il Nahiyesi nde Yassıviran nâm Karye ve gayriden on iki bin dört yüz akçe tımara mutasarrıf olan Seyid Mehmed veledi Mustafa yoklamada bayrağı 106

120 altında nâ-mevcud olup tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta boylu ela gözlü uçuk kaşlu rafî-i tevkî-i refi a üş-şan hakanî Hasan veledi Abdulkadir e sefere eşmek ve eğer sancağında sâkin olmaz heyn me muriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inden mülâzmına arz olunmak ve tımar-ı mezbûr fima ba de tarîk-î mezbûre ibka olunmak ba de zaman iddi a ider ise te dip olunmak ve tımar-ı mezbûru 1210 senesi martında zapt eylemek şartıyla tevcîh olunmuştur. Sayfa No: 68-1 Hicrî: Evahir Zi'l-ka'de 1209 Miladî: 8/17 Haziran 1795 Belge Türü: İkamet Emri (Ferman) Şehzâde Sultan Mehmed Han Cami-î şerifi şeyhi olan Şeyh Hamza nın Adana ya nakli sırasında Konya da ikamet ettirilmesi için gönderilen emir. Sayfa No: 68-2 Hicrî: Evahir Zî l-ka de 1209 Miladî: 8/17 Haziran 1795 Belge Türü: İmdat-ı Hazariye (Ferman) Karaman Eyâleti nde vakî kazâlardan Karaman Valisinin masraflarını karşılamak için halktan iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli guruş imdat-ı hazariye vergisinin toplanılması emri. Sayfa No: 68-3 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: İltizam Beratı Nefs-i Konya da Mirabiye Mukata ası nın 1209 senesine mahsub gelirleri ( aşâr-ı şer iye rüsûmât-ı örf iyye ve varidat-ı sâ iresi) Hüseyin Ağa Zâde ye verilmiştir. Sayfa No: 68-4 Hicrî:- Miladî:- 107

121 Sayfa Türü: İltizâm Beratı 1209 senesine Konya Mukata ası ndan hâsıl olan aşâr-ı şer iyye, bağ ve bahçeden rüsûmât-ı örfiyye ve resm-i kahve, bac-ı bazar, resm-i otlak ve boyahâne ve resm-i hidabat ve yave kaçkun ve mal-ı ga ib in sülüs hissesi gayretlü İsmail Ağa ya iltizâm olunmuştur. Sayfa No: 68-5 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Belviran Kazâsı nı Mal-ı Seferiyesi (Tezkere) 1206 senesine mahsum Devletlü Ali Pâşâ Efendi ye tahsis kılınan mal-ı seferiyeden Belviran Kazâsı nın sehemine isabet eden dokuz yüz üç guruş yedlerine halas olunmuştur. Sayfa No: 69-1 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Karaman Eyaleti ndeki Eşkiyanın Ber-tarafını Dair (Ferman) Karaman Eyaleti ndeki eşkiyanın ber-taraf edilerek Eyâlet in bu zandan kurtarılmasına dair Karaman valisi Seyyid Ali Pâşâ ya gönderilen emir. Sayfa No: 69-2 Hicrî: 4 Şevvâl 1209 Miladî: 24 Nisan 1795 Belge Türü: Karaman Eyâleti nin Seyyid Ali Pâşâ ya İbkası (Ferman) Hüccac-ı müsliminin korunması ve yol üzerinde yuvalanmış eşkıyanın kökünden kurutulup def edilmesi şartıyla 1209 senesi şevvâl inin dördüncü gününde Karaman Eyâleti tekrar Seyyid Ali Pâşâ ya ibka olunmuştur. Sayfa No: 69-3 Hicrî: 19 Zi l-ka de 1209 Miladî: 17 Haziran 1795 Belge Türü: Arpalık Tevcihi (Ferman) Karaman Valisi Seyyid Ali Pâşâ ya İç il Sancağı nın Arpalık olarak tevcihi. 108

122 Sayfa No: 70-1 Hicrî: 24 Şevvâl 1209 Miladî: 14 Mayıs 1795 Belge Türü: Suğla Mukata ası na Dair (Ferman) Suğla Mukata ası nı uhdesinde olan hissedar Çelik Pâşâzâde İbrahim Bey yed ve ahârdan zapt ede gelip; lâkin 1209 senesi martına mahsup gelirlerin hisselerini hissedarlarına vermesi için gönderilen emir. Sayfa No: 70-2 Hicrî: 7 Ramazân 1209 Miladî: 28 Mart 1795 Belge Türü: Suğla Mukata ası ve Mukata atı Sâ irelerden Alacakların Tahsil Edilmesine Dair Emir (Ferman) Suğla Mukata ası ve Mukata atı sâ irelerden Çelik Paşazâde İbrahim Bey e ait on sekiz bin iki yüz on sekiz buçuk guruş kezâlik Hüseyin Bey e ait üç bin yedi yüz on üç buçuk guruş otuz akçenin tahsiline dair emir. Sayfa No: 71-1 Hicrî: 24 Şevvâl 1209 Miladî: 14 Mayıs 1795 Belge Türü: Bazı Mukata at ve Gümrüklerde Tahrir Yapılması İlanı (Ferman) Karaman Eyâleti ve ol havalide vakî bazı mukata at ve gümrüklerde mukayyıd olan veza ifin yoklanması İstanbul, Burusa, Adana garb civarında olanlar altı ay; Şam, Halep, Diyarbakır, Musul, Tokat, Bosna'da bir sene Harameyn ahalesine iki sene süre verilerek bu sürede tahrir yapılırken isim, şehirât, vilâyet ve mahallelerinin yazılması istenmiş. Geri kalanların ise mahlûl hükmünde yazılması istenmiştir. Sayfa No: 71-2 Hicrî: 1 Rebî ü l-evvel 1209 Miladî: 26 Eylül 1794 Belge Türü: Arpalık Tevcihi ve Kâim-makâm Ta yini 109

123 Seyyid Mustafa Pâşâ ya Karaman Eyaleti nin ibkasıyla İç il Sancağı arpalık olarak verilerek Medine-i Konya ya Kâim-makâm ta yin olunmuştur. Sayfa No: 72-2 Hicrî: 2 Şa'bân 1209 Miladî: 22 Şubat 1795 Belge Türü: Adet-i Ağnâm a dair (Ferman) Karaman Eyâletinde vakî Konya, Kayseri, Niğde, Aksaray, Akşehir ve Kırşehir Sancakları nın kazâ ve kasabât ve karyelerinden 1209 senesine mahsuben koyun, kuzu, keçi ve oğlaktan adet-i ağnâm vergisinin alınmasıyla birlikte asker ta ifesinin kendi neferleri için beslendikleri 150 şer re es koyunların ma adasından her birisinden birer akçe resm-i ağnâm 100 re esinden 25 akçe adet-i kalemiye ve beher 300 re esinden 5 er akçe, imam, hatib, mü ezzin, cami hademesi, derbend neferâtı, bostancı ustaları ve kuloğlanları ta ifesinden de lazım gelen rüsûmatın toplanılması emridir. Sayfa No: 73-2 Hicrî: 3 Cemaziye l-âhir 1210 Miladî: 26 Aralık 1795 Belge Türü: Karaman Eyâleti ne Bağlı Kazâlardan Yapağı ve Kıl Vergisinin Toplanılması Emri (Ferman). Karaman Eyâleti ne bağlı kazâlardan Konya, İnsuyu, Belviran, Eski il, Akçaşehir, Gaferyad, Lârende, Pirlügande, Ereğli, Karaman, Kariş Özü, Saidili ve Kariş ma a Bayburd ve Kariş ma a Devle ve Bozulus vesa îr kazâlardan kıl ve yapağı vergisi toplanıp irad-ı cedid hazinesine gönderilmesi emredilmiştir. Sayfa No: 74-1 Hicrî: 20 Şa bân 1209 Miladî: 12 Mart 1795 Belge Türü: Mutasarrıf Ta yini (Ferman) Balıkesir de ikamete me mur kılınan Anadolu Valisi es-seyyid Ali Pâşâ ya Karaman Eyâleti tevcih edilerek onun mutasarrıfına bırakılmıştır 110

124 Sayfa No: 74-2 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Karaman Eyâleti nin Tevcihi (Ferman) Tuğların ibkası için Karaman Eyâleti Seyyid Ali Pâşâ ya tevcih ve ihsan buyrulmuştur. Sayfa No: 74-3 Hicrî: 21 Şevvâl 1209 Miladî: 11 Mayıs 1795 Belge Türü: Ağa Serdarlık Ta yini (Mürasele Buyruldu) Seksenbir Cema atı neferâtında Haseki Seyyid Mahmud Ağa, Ağa Serdarlığa ta yin edilmiştir. Sayfa No: 75-1 Hicir:- Miladî:- Belge Türü: Konya Kalesi Dizdarına Gönderilen Emir (Ferman) Divriği Alaybeyi İsmail'in karındaşı Süleyman ve Mustafa nın ıslah-ı nefs edüp kendi hallerinde sancağında sâkin olmak şartıyla serbest bırakılması için Konya dizdarlarına gönderilen emir. Sayfa No: 75-2 Hicrî: 13 Ramazân 1209 Miladî: 3 Nisan 1795 Belge Türü: Mütevelli Ta yini (Berat) Gazi Mürsel Cami-î şerifi evkâfına yevm 5 akçe ile Seyyid Ali bin Abdulmahsur mütevelli ta yin edilmiştir. Sayfa No: 76-1 Hicrî: 24 Receb

125 Milad: 14 Şubat 1795 Belge Türü: Penbe ve Rişte-i Penbe ve Kozalı Penbeden Rüsûmatı Tahsil Emri (Ferman) Konya, Karaman, Sivas, Belviran, Eski il ma a Akçaşehir, Gaferyad ve Lârende ve Pirlügande ve Ereğli, Karaman ve Kariş Özü ve Saidili ma a Bayburt Devle ma a Kariş ve Bozulus Kazâları ndan rişte-i penbeden iki para, kozalı penbeden birer akça beher kıyyesinden 1 er para rüsûmat ve Sinop, İzmir taraflarından vakî iskele beri ve tüccar vesâ ir mahallerde füruhat eden penbenin beher vukiyyesinden ma a zam 1 er para ve kozalı penbeden 1 er akçe rüsûmat alınması emri edilmiştir. Sayfa No: 76-2 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Ze amet ve Erbâb-ı Tımara Dair (Ferman) Livâ-ı mezkûrede mevcud olan ze amet ve erbâb-ı tımardan içlerinden birisinin da vâsı zuhur ider ise zabitleri olan alaybeyleri ve taraflarından ta yin olunan nahiye çeribaşıları ve vekilleri ma arifetiyle kadimden ola geldiği vechle ru iyet ettirilup mütesellim voyvoda vesâ ir ahali örf ta ifesi taraflarından ahz ve hesabı tekâlif ve bil a emri şerif tekâlif mütalebesiyle rencide ve te adi ettirilmesi emri. Sayfa No: 77-2 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Karaman Eyâleti nin Tevcihi (Ferman) Karaman Eyâleti nin Seyyid Ali Pâşâ ya tevcihi emri. Sayfa No: 78-1 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Dar-ı Âliye nin Ramazân-ı Şerifte Lahm-ı gânem İhtiyacını Karşılamak İçin Gönderilen Emir. (Ferman) Dar-ı Âliye de ibâdullahın ramazânı şerifte lahm-ı gânem ihtiyacını karşılamak için 112

126 Karaman Eyâleti nde vakî kazâlarda bulunan gânemin Dar-ı Âliye ye götürülmesi için tenbih ve teşvik edilmesi ve ağnâmı götüren celeb ta ifesinden uğradıkları mahâllerde toprak bastı bac vesâ ir vecihle vergi talebiyle ihzar ve tecrim olunmamaları emri. Sayfa No: 78-2 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Surre-i Hümâyûnun ve Hüccac-ı Müsliminin Korunması (Ferman) Konya dan gececek olan Surre Emini ve refâkatında surre-i hümayun ve hüccac-ı müsliminin Adana ya varıncaya kadar korunması için Akşehir, Konya ve Adana mütesellimlerine gönderilen emir. Sayfa No: 78-3 Hicrî: 3 Receb 1209 Miladî: 24 Ocak 1795 Belge Türü: Va iz Ta yini (Berat) Gazi Ala addin in binâ eylediği cami-î şerife Mevlanât Seyyid Abdullah Vakfı şerif arazisi mahsulâtından bir sehm galle vaza if ile va iz ta yin edilmiştir. Sayfa No: 79-1 Hicrî: Evahir Cemaziye l-âhir 1209 Miladî: 12/21 Ocak 1795 Belge Türü: İmdat-ı Hazariye (Ferman) 1209 senesine mahsub olmak üzere Karaman Eyâleti nde vakî kazâlardan Karaman valisinin masraflarını karşılamak için halktan iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli guruş imdat-ı hazariye vergisinin toplanılması emri. Sayfa No: 79-2 Hicrî: Evahir Cemaziye l- âhir 1209 Miladî:12/21 Ocak 1795 Belge Türü: Surre-i Hümâyûn ve Hüccac-ı Müsliminin Yol Güvenliğinin Sağlanması (Ferman) 113

127 Receb ayında yola çıkarak Üsküdar dan Şam a gidecek olan surre-i hümâyûn ve hüccac-ı müsliminin geçit yollarının güvenliğinin önceden sağlanması için Konya mütesellimine ve Üsküdar dan Şam ı Şerif e varıncaya kadar yol üzerinde kuzât ve nevâblara gönderilen emir. Sayfa No: 79-3 Hicrî: Evasıt Cemaziye l- âhir 1209 Miladî: 2/12 Ocak 1795 Belge Türü: Surre-i Hümâyûn ve Hüccac-ı Müsliminin Salimen Götürülüp Getirilmesi Emri (Ferman) Üsküdar dan Şam a gidecek olan surre-i hümâyûn ve hüccac-ı müsliminin salimen götürülüp getirilmesi için gönderilen emir. Sayfa No: 80-1 Hicrî: 27 Zi l-hicce 1209 Miladî: 26 Temmuz 1794 Belge Türü: Resm-i Mirilerin Toplanılması Emri (Ferman) İzmir, Kayseri, Sivas, Karaman, Diyarbakır ve Asitane-i Âliyem tarafından geçecek olan eşyadan resm-i mirileri toplamak için müstakil tahsildarlar ta yin edilmiş olup mahâl merkûme gelen mazı, kök boyası ve tiftikten vergileri alınacak olunduğundan bu mahellere gelen eşyadan resm olunmayup Konya Sancağı nda sarf olunan ve bu mahâlden Nehr-i Arabistan taraflarına gidecek eşyadan mirileri tahsiline dikkat etmekten başka tiftiğin beher vukiyyesinden üçer para mazının beher vukiyyesinden ve kök boyasının beher vukiyyesinden 2 şer akçe resm-i mirileri tahsil olunması istenmiştir. Sayfa No: 80-2 Hicrî: 24 Muharrem 1209 Miladî: 21 Agustos 1794 Belge Türü: Kütüphane Yapımı (Yusuf Ağa Kütüphanesi) (Ferman) Sultan Selim Han Cami-î bahçesine kütüphâne yapılması emri. 114

128 Sayfa No:81-1 Hicrî: Evahir Rebi û l-evvel 1209 Miladî:15/24 Ekim 1794 Belge Türü: Aşârın ve Rüsûmatın Zaptına Dair (Ferman) Sahra Nahiyesi ne tabi Karye-i Kara İlyas ın aşârı Şeyh Ahmed Mahallesi mescidi tarafından; rüsûmatı Sultan Selim Han Vakfı tarafından zapt edilmesi için emir. Sayfa No:82-1 Hicrî: Miladî: Belge Türü: Resm-i Dönüm ve Duhana Dair (Ferman) Karam Eyâletin de vakî Niğde, Bor, Ereğli ve Karaman ve İç il ve Aladağ ve Akşehir, Beğşehir ve Seydişehri ve Nevşehir ve Bozkırı ve Kırili ve Develi Karahisarı ve İncesar ve Karabınar ve Deyol ve Konya kazâlarındaki zira a ta ifesinden tarlalarında iken beher dönümlerden icab eden resm-i mirileri ve tüccarların götürdükleri duhanlardan resm-î mirileri alına voyvodaları zıbıtan evkâf mütevellileri ze amet ve tımar sahipleri subaşiler, mütesellimler bu bizim toprağımızdır diye muhalefet etmeyüp beher ne mahalde zira a alursa resm-i mirileri zapt oluna Samsun, Sinop, Maraş, Sivas, Karaman Eyâleti nde vakî kasabât ve karyelerde tüccarın götürdükleri Yenice duhanının vukiyyesinden altışar akça ve Karçalın vukiyesinden dörder akça ve Kaba duhanın vukiyyesinden ikişerbuçuk akçe kezâlik Cebeliye ve Emdadiye ve Calus ve Adana ve Tarsus duhanının âlâsının vukiyyesinden ikişer akça ve evasıtın vukiyyesinden dörder akça etnasının vukiyyesinden ikişer buçuk sagi akçe tahsil olunması emri. Sayfa No:82-2 Hicrî: 3 Muharrem 1209 Miladî: 31 Temmuz 1794 Belge Türü: Mütevelli Ta yini (Berat) Hazreti Sadreddin Konevî vakfına yevm beş akçe veza ife ve senede iki yüz keyl hınta cere ile cami-î şerifi ve türbe-î münifi ta mir ettirmek şartıyla 1209 dan 1212 senesine kadar Ömer Halife bin Ali mütevelli ta yin edilmiştir. 115

129 Sayfa No: 83-1 Hicrî: 22 Şevvâl 1209 Miladî:12 Niayıs 1795 Belge Türü: Mâ -î Lezize Dair ( Ferman) Konya Sancağı nda Saidili Nahiyesi nden vakî Kadınhanı nâm Derbendi kafile ve karban vesâ ir ebnâ-yi sebilin ve bâ-husus hüccac-ı müslimin güzerğahı olup lakin Derbend-i merkûmede carî mâ -i leziz olmamağla ahali derbendin ebnâ-yı sebilin hüccac-ı müslimin mâ -î leziz e eşedd-ü ihtiyaçları olmağla Derbend-i merkûme garbında Kestel nâm mahâlde cerayan iden mâ -î lezizin hân-ı merkûme icaresi için Konya kadısına masarufununu kendi yedinden harc edüp canib-i miri ve mahâl ahârdan bir akçe mutalebe etmeyerek mâ -î lezizin Derbend-i merkûma getirilmesi emri. Sayfa No: 83-2 Hicrî: Rebî ü l-evvel 1209 Miladî: 30 Eylül 1794 Belge Türü: Mütevelli Ta yini (Berat) Gazi Mürsel evkâfına iki bâb dükkân icaresinden ma ada Kiçi Alime mezrası mahsûlünden senede bir müdd gale veze ife ile Kazazzâde zeyd mütevelli tayin edilmiştir. Sayfa No:84-2 Hicrî:15 Şevvâl 1209 Miladî 16 Mayıs 1794 Belge Türü: Mukata at Beratlarının Tecdîdi (Ferman) Karaman Eyâleti nde vakî malikâne mutasarrıflarının yedlerinde olan beratları isim ve şehirâtlarıyla Dar-ı Âliyeme getirüp tecdîd ettirmelerî kava ide olduğundan tevcîd ettirmeyenlerin malikânelerinden def olunacağı emridir. Sayfa No:85-1 Hicrî: - Miladî: - Belge Türü: Mutasarrıf Ta yinî (Ferman) 116

130 Şam, Haleb, Diyarbakır, Mardin, Adana, Ayıntab, Malatya ve Tokat caniblerinde vesâ ir bazı mahâllere mutasarrıf ta yin edilmiştir. Sayfa No: 85-2 Hicrî: Eva il Zî l-hicce 1208 Miladî:30 Haz. / 9 Tem.1794 Belge Türü: İmdat-ı Hazariye (Ferman) Karaman Eyâleti nde vakî kazâlardan Karaman Valisi nin masraflarını karşılamak için halktan iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli guruş imdat-ı hazeriye vergisinin toplanılması emri. Sayfa No:85-3 Hicrî:3 Zî l-hicce 1208 Miladî: 24 Temmuz 1794 Belge Türü: Avârıza Dair (Ferman) 1209 Senesine mahsub hazine-î amirem defterleri mûcibince Konya Sancağı nda vakî Konya Kazâsı nın üç yüz yirmi bir buçuk bir rub avârız ve bedel-î nüzul hânesi olup Konya menzilcisine tahsil ettirmek ferman olunmağın beher bir hanesinden dört yüz akçe mirî ve ellişer akçe me aşi ve ol miktar bedel-î nüzul hânesinden altışar yüz akçe ve otuzar akçe me aşi cem a tahsil oluna. Sayfa No:86-1 Hicrî: Evasıt Zî l-ka de 1208 Miladî:9/19 Haziran 1794 Belge Türü: Kapusuz Delil ve Tüfenkçi Haklarında (Ferman) Karaman ve Niğde de fukara-yı ahaliye ye zulüm yapan eşkıya gürûhunun def edilmesi için Konya Valisi Anadolu Valisi ve Konya Eyâleti nin havî olduğu sancakların mutasarrıfları ve Kütahya mütesellimine dahi gönderilen emir. Sayfa No: 86-2 Hicrî: 29 Cemâziye l-âhir 1208 Miladî:1 Şubat

131 Belge Türü: Mabeyn Mukata ata Dair (Ferman) Kayseri Sancağı ndan bazı tımar sahiplerinin Karaman da bulunan mabeyn mahsûlüne müdahale etmekten naşî canib-i mukataya ait olan mahsûlü fuzuli zapt ahz ve kabz edenlerin bu müdahaleden men i ve Akşehir, Niğde, Aksaray ve Kırşehir Sancakları nın dahi gerek Karaman Valisi gerek erbâb-ı tımar taraflarına ahz ve kabz olunan mabeyn mahsûlü beher ne ise ma rifeti şer iyle tahsil ettirilmek üzere aliyelerine 1193 senesinde Sultan Abdulhamid Han zamanında verilen akd emri şerifi bu def a Dar-ı Sa adetime getirüp tecdîd ettirmeleri emridir. Sayfa No: 87-2 Hicrî: 27 Safer 1207 Miladî: 4 Ekim 1793 Belge Türü: Humbaracı ve Lağımcı Ocaklarına Dair (Ferman) emridir. Humbaracı ve Lağımcı ocaklarına ait olan ze amet ve tımarların evlatlarına verilmesi Sayfa No: 88-1 Hicrî:- Miladî:-- Belge Türü: Humbaracı ve Lağımcı Neferâtı İçin Emir (Ferman) Konya Eyâleti ze amet ve erbâb-ı tımardan Dar-ı Âliye de inşa a olunan kışlalara mücerred ve bekâr olanlarından seneleri yirmi beşi geçmemek şartıyla kendi rızalarıyla humbaracı ve lağımcı yazılmak isteyenler ver ise her sancaktan ne kadar getirildiği isim ve şehirâtları yazılmak şartıyla Karaman da vakî alaybeylerine gönderilen emirdir. Sayfa No: 88-2 Hicrî: Eva il Cemâziye l-evvel 1209 Miladî: 24 Kasım / 3 Aralık 1794 Belge Türü: Sivas Valisine Gönderilen Emir (Ferman) Divriği Alaybeyinin karındaşı İsmail ve Mustafa nın Konya kalesine irsali ve Alaybeyliğinden cümle sancaklının hoşnut olmamasından dolayı azl i ve Bozcaada ya nakli, yerine el-hac Süleyman veledi Mehmed in Divriği Alaybeyliğine getirilmesi emridir. 118

132 Sayfa No: 89-1 Hicrî: 27 Şa bân 1209 Miladî:30 Mart 1794 BelgeTürü: Hamr ve Arak a Dair (Ferman) Memleket-i mahrusemde her ne mahâlde hamr ve arak fürûhat eder ise Hamr ın vukiyyesinden ikişer para Arak ın vukiyyesinden dörder para alınması emri. Sayfa No:89-2 Hicrî:16 Zî l-ka de 1208 Miladî:15 Haziran 1794 Belge Türü: Sille Karyesi nin Serbestiyet Emri (Ferman) Sille Karyesi nin serbestiyet olması nedeniyle vüzera-yı azam mirmirani Kerim vesâ ir ahali örf ta ifesi tarafından çeşitli bahenelerle tecrim edilmemesi emridir. Sayfa No: 90-1 Hicrî: 15 Şevvâl 1208 Miladî: 16 Mayıs 1794 Belge Türü: Konya Mukata atının Vergilerine Dair (Ferman) Mirabiye Konya ve ihtisab ve bac-ı bazar Konya Mukata atı Çelik Pâşâzâde Mir Hüseyin in uhdesine verilmiştir. Sayfa No: 90-2 Hicrî: 23 Receb 1208 Miladî: 24 Şubat 1794 Belge Türü: İmam Ta yinî (Berat) Vadi-î Meram Mahallesi nde vakî Hoca Ali nâm sahibü l-hayrün binâ eylediği Hoca Ali mescid-î şerifine Seyyid Hüseyin halife bin Seyyid Hüseyin imam ta yin edilmiştir. Sayfa No: 90-3 Hicrî: 17 Rebî ü l-evvel 1208 Miladî: 23 Ekim

133 Belge Türü: Gühercileye Dair (Buyruldu) Konya, Akşehir ve Karaman ve İnkuyu ve İsmil de imal olunan güherçilenin baruthâne-i emireye irsal olunması emri. Sayfa No: 90-4 Hicrî: Evahir Zî l-hicce 1208 Miladî:19/28 Temmuz 1794 Belge Türü: Karaman Eyâleti nin Vergilerine Dair (Ferman) 1208 senesine mahsub olmak üzere Karaman Eyâleti nde vakî kazâ ve kasabâtın aşâr-ı şer iyye rüsûmât-ı örf iyye ve tabuyu zemin vesâ ir külli hasılât ve rüsûmatı Karaman Valisi Ali Pâşâ nın kapı kethûdası Hasan Zide Mecdeye temessük verilmekle ve temessük mûcibince zapt ve rapt eylenmesi emri. Sayfa No: 91-2 Hicrî: 5 Zî l-ka de 1209 Miladî:4 Haziran 1794 Belge Türü: Mütevelli Ta yini (Ferman) Sultaniye Kasabası Sultan Selim Han evkâfına Kara Hafız Ömer Halife bin Mustafa mütevvelli olarak ta yin edilmiştir. Sayfa No: 93-1 Hicrî: 2 Şa bân 1208 Miladî: 13 Mart 1794 Belge Türü: Serbestiyet-i Mukata atı Karapınar (Ferman) Sultan Selim Han ve Sultan Ala addin cami-î evkâfının karyelerinden olan Sille ve tevâbi karyelerin menzil imdadiyesi vesâ ir vergilerden mu af tutulması ve ahali karyeden cebren ahz edilen beş bin yedi yüz yirmi guruşun tekrar ahaliye verilmesi ve vergi mutalebesiyle rencide edilmemeleri emri. Sayfa No: 94-1 Hicrî: 16 Şa bân 1208 Miladî: 19 Mart

134 Belge Türü: Servestiyet-i Mukata atı Karapınar (Ferman) Sultan Ala addin cami-î şerifî evkâfı olmasından dolayı Karapınar re aya ve fukarasının serbestiyet üzere tekâlif mutalebesiyle rencide edilmemesi emri. Sayfa No: 94-2 Hicrî: Evasıt Şa bân 1208 Miladî:13/23 Mart 1794 Belge Türü: Eşkıya ve Haramzadelerin Def ine Dair (Ferman) Eyâlet-i Anadolu kazâlarında kapusuz delil ve tüfenkçi ta ifesi serseri kesid ve beher kazada on onbeş gün karar edüp yiyecek, diş kirası ve kaba at ve külli geç akçesi ve bunların emsâli bahâne ile cebren tedarik eyledikleri re aya ve fukaranın emniyet ve rahatları kalmayıp perişan olmalarıyla bu eşkiya ve haramzadelerin def i için Karaman Valisi el-hac Ali Pâşâ ya Anadolu Valisi Abdullah Pâşâ ya ve Anadolu nun havî olduğu sancakların mutasarrıflarına gönderilen emir. Sayfa No: 95-1 Hicrî: 26 Safer 1208 Miladî: 3 Ekim 1793 Belge Türü: Hamr ve Arak a Dair (Ferman) Memleket-î İslamiyede beher mahâlde hamr ve arak teksir olur ise Hamr ın vukiyyesinden ikişer Arak ın vukiyyesinden dörder para resm-i zecriyeleri tahsil oluna ve Devlet-i Âliyem bağatlarından hâsıl olan üzümden kendi nefislerine yetecek kadarından resmi zecriye ile rencide olunmamaları ma adasından fürûhat eden hamr ve arak ve müskîrât-ı sâ ireden bir buçuk resm-i zecriyeleri alınması emri. Sayfa No: 95-2 Hicrî: Evahir Ramazân 1208 Miladî: 21/30 Nisan 1794 Belge Türü: Kâ im-makâm Ta yini (Ferman) Karaman Eyâleti ne Karaman Valisi nin kapu kethûdası Hacegan Hasan Zide Mecde Kâ-îm-makâm ta yin edilmiştir. 121

135 Sayfa No: 96-1 Hicrî: 6 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 9 Ocak 1794 Belge Türü: Yapağı ve Kıl Rüsûmatına Dair (Ferman) 1208 senesine mahsûben Karaman Eyâleti ve Bozak Sancağı nda vakî kazâ ve karyelerinde bulunan kuzu ve oğlaktan ma ada ağnâm ve keçiden bir para resm-i yapağı ve kıl rüsûmatı toplanılması emri. Sayfa No: 96-2 Hicrî: 20 Receb 1208 Miladî: 21 Şubat 1794 Belge Türü: Adet-i Ağnâm a Dair (Ferman) Karaman Eyâleti nde vakî kazâ ve karyelerde bulunan ağnâm ve keçiden birer para tahsil edilerek irad-ı cedid hazinesine gönderilmesi emri. Sayfa No: 97-1 Hicrî: 3 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 7 Aralık 1793 Belge Türü: Tımar Tevcihî (Ferman) Konya Sancağı nda Kestel Nahiyesi nde Erhan Keles nâm Karye ve gayriden on dört bin dokuz yüz yirmi beş akçe tımara mutasarrıf olan Hasan nâm Ahmed yoklamada bayrağı altında nâ-mevcud olup tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta boylu ela gözlü uçuk kaşlu rafî-i tevkî-i refi a üş-şan hakanî Seyyid Mustafa veledi Seyyid Halil e seferi eşmek ve eğer sancağında sâkin olmaz heyn memuriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inden mülâzımına arz olunmak ve tımar-ı mezbûr fima ba de tarik-i mezbûre ibka alunmamak ba de zaman iddi a ider ise te dib olunmak şartıyla tımar mezbûr merkûm Halil e tevcih olunmuştur. Sayfa No: 97-2 Hicrî:- Miladî:- 122

136 Belge Türü: Tımar Tevcihî (Ferman) Konya Sancağ ında Aladağ Nahiyesi nde Akçalak nâm Karye ve gayriden beş bin sekiz yüz otuz üç akçe tımara mutasarrıf olan Seyyid İsmail veledi Seyyid Hacı Ahmed yoklamada bayrağı altında nâ-mevcut olup tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta boylu ela gözlü uçuk kaşlu rafî-i tevkî-i rafi a üş-şan hakanî Seyyid Mustafa veledi Seyyid İbrahim e sefere eşmek ve eğer sancağında sâkin olmaz heyn memuriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inden mülâzımına arz olunmak ve tımar-ı mezbûr fima ba de zaman iddi a ider ise te dib olunmak şartıyla tımar mezbûr merkûm İbrahim e tevcih olunmuştur. Sayfa No: 98-1 Hicrî: 26 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 29 Ocak 1794 Belge Türü: Adet-î Ağnâm ın Rüsûmatına Dair (Ferman) Eyâlet-i Karaman ve tevabî mukata atından Livâ-ı Konya ve Kayseri ve Niğde ve Aksaray ve Akşehir ve Beğşehir ve Kırşehir sancaklarının kasabât ve karyelerinden ve Konya Eyâleti dâhilinde konan ve göcer gecip ta ifesinden olmayup müslüman ve gerek kefere ve gerek Esb-keşân re ayasından beher kim olur ise olsun yedlerinde mevcud koyunlarından lazım gelen ağnâmın cem a tahsil olunması emri. Sayfa No: 98-2 Hicrî: 9 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 12 Ocak 1794 Belge Türü: Adet-i Ağnâm a Dair (Ferman) Karaman Eyâleti nde vakî sancak va kazâlardan adet-i ağnâmın toplanılması emri. Sayfa No: 99-1 Hicrî: 29 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 1 Şubat 1794 Belge Türü: Tiftik, Mazı ve Kök Boyasından Gümrük ve Resm-i Mirilerin Alınmasına Dair (Ferman) 123

137 Konya ve Kayseri Sancakları nda vakî kazâların kadıları ve na ibleri gerek ol-belde gerekse belde-i sâ ire ve diyarı ahâra fürûhat eden tiftigin beher vukiyyesinden üçer para ve mazının beher vukiyyesinden birer para ve kök boyasının beher vukiyyesinde ikişer akçe resm-i mirileri alınması emri. Sayfa No: 99-2 Hicrî: Evahir Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 23 Ocak / 1 Şubat 1794 Belge Türü: Sakabaşı Ta yini (Ferman) Üsküdar dan Şam a doğru giden hüccac-ı müsliminin rahatı için sakabaşı ta yin edilmiştir. Sayfa No: 99-3 Hicrî: 2 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 5 Ocak 1794 Belge Türü: Hane-i Avârız ın Toplanmasına Dair (Ferman) Konya da Topraklık, Boladlar ve Sadırlar Mahalleleri hisselerine düşen avârız ve bedel-i nüzülü edâ ve teslîm eylediklerinden ikinci def a rencide edilmemeleri ve Sultan Selim cami-î şerifi hizmetinde oldukları için Zincirlikuyu Mahallesi nin avârız ve nüzülden mu af olmaları emridir. Sayfa No : Hicrî: 12 Receb 1208 Miladî: 12 Şubat 1794 Belge Türü: Caddeler ve Köprülerin Tamiri Hususu (Ferman) Anadolu caniblerinde vakî Kız derbendi tabir olunan derbendden Medine-i Halep e varınca yol üzerinde olan han, caddeler ve kaldırımlardan harab olanların tamiri ve İznik garbında Gölcük nâm mahâlde olan kaldırımların tamiri ve Bilecik taraflarında Hüdaverdi mahâlde cadde ve kaldırımların tamiri ve Adana Konya arasındaki köprülerin ve caddelerin tamiri için kadılara gönderilen emir. 124

138 Sayfa No : Hicrî: Miladî: Belge Türü: Tımar Tevcihî (Ferman) Konya Sancağı nda Sahra Nahiyesi nde İsmailin nâm Karye ve gayriden altı bin akçe tımara mutassarrıf olan Seyyid Ömer veledi teka üt Hacı Ömer yoklamada bayrağı altında nâmevcud olup tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta boylu ela gözlü uçuk kaşlu rafî-i tevkî-i refî a üş-şan hakani Ahmed veledi Mehmed e sefere eşmek ve eğer sancağında sâkin olmaz heyn memruriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inden mülâzımına arz olunmak ve tımar-ı mezbûre ibka olunmamak ba de zaman iddi a ider ise te dib olunmak şartıyla tımar mezbûr merkûm Mehmed e tevcîh olunmuştur. Sayfa No : Hicrî: Eva il Receb 1208 Miladî: 2/11 Şubat 1794 Belge Türü: Surre-i Hümâyûn ve Hüccac-ı Müslimine Dair (Ferman) Surre-i hümâyûnun ve refakatında hüccac-ı müsliminin Akşehir den alınarak Konya dan Adana ya varıncaya kadar yol güvenliğinin sağlanması için gönderilen emir. Sayfa No: Hicrî: 1 Cemaziye l- âhir 1208 Miladî: 4 Ocak 1794 Belge Türü: Mutasarrıf Ta yini (Berat) Merhum Sultan Ala addin evkâfına Seyyid Ebubekir Efendi fevt olmasıyla oğulları Seyyid Mustafa ve Seyyid Mehmed yevm üç buçuk akçe şehriyye yedi buçuk akçe ve senede bir galle hınta ile matasarrıf ta yin edilmişlerdir. 125

139 Sayfa No: Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Mutasarrıf Ta yini (Berat) Tacü l Vezir Vakfı na es-seyid Ebubekir Efendi nin fevt olmasıyla sulbî oğulları Es- Seyid Mustafa ve es-seyid Mehmed mutasarrıf ta yin edilmişlerdir. Sayfa No: Hicrî: 11 Receb 1208 Miladî:12 Şubat 1794 Belge Türü: Zahireye Dair (Buyruldu) Konya Na ibi kimesnelerden fazla olan zahireleri Suk Sultan a getirmelerini ahara fürûhat etmemelerini eden olur ise isim ve şehirâtlarıyla ilam ve mübâderet olunmaları istemiştir. Sayfa No: Hicrî: 2 Rebî ü l-evvel 1208 Miladî: 8 Ekim 1793 Belge Türü: İmam Ta yini (Berat) Aksinle Mahallesi nde vakî mescid-i şerife es-seyid Abdulkadir Halil bin Ali İmam ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Surre-i Hümâyûn ve Hüccac-ı Müsliminin Yol Güvenliğinin ve Temizliğinin Sağlanması (Ferman) Receb-i şerifte Üsküdar dan çıkacak olan surre-i hümâyûn ve refakatında hüccac-ı müsliminin Karaman dan Adana ya varıncaya kadar yol güvenliğinin ve temizliğinin sağlanmasına dair emir. 126

140 Sayfa No: Hicrî: 26 Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 30 Aralık 1793 Belge Türü: Mutasarrıf Ta yini (Ferman) Anadolu Valisi vezir el-hac Ali Pâşâ ya hüccac-ı müsliminin korunması ve eşkıyanın def edilmesi şartıyla Karaman Eyâleti tevcîh edilmiştir. Sayfa No: Hicrî: 3 Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 7 Aralık 1793 Belge Türü: Yirmi Bir Adet Tımar ın Hâsılatı İçin (Ferman) Eyâlet-i Karaman da vakî yirmi bir adet tımarın 1206 ve 1207 senelerine mahsuben tahsilâtının toplanıp irad-ı cedid hazinesine gönderilmesi emri. Sayfa No: Hicrî: Evahir Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 24 Aralık 1793 / 2 Ocak 1794 Belge Türü: Mütesellim Ta yini (Ferman) Karaman Eyâleti ne Çelik Pâzâzâde Mütesellim olarak ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hicrî: 5 Cemaziye l-âhir 1208 Miladî: 8 Ocak 1794 Belge Türü: Esb-Keşân Mukata ası ve Tevâbi Mukata ata Dair (Ferman) Esb-keşân Mukata ası ve tevâbi mukata a re ayalarından olup Konya da iskan edenlerin beher sene üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mirilerinin noksansın olarak teslîm edenleri yeniçeri ta ifesinden ta arruz eden olur ise te dib olunmaları için Yeniçeri Serdarı na gönderilen emir. 127

141 Sayfa No: Hicrî: 29 Safer 1208 Miladî: 6 Ekim 1793 Belge Türü: Konya Menzilinin Masarufu İmdadiyesine Dair (Ferman) Sultan Ala addin evkâfı karyelerinden Sille Kızılviran Degirmen ve Digin den Konya menzilinin masaruf-u imdadiyesinden hisselerine düşenin toplanılması emri. Sayfa No:106-2 Hicrî: Eva'il Zî l-hicce 1208 Miladî: 30 Haziran / 9 Temmuz 1794 Belge Türü: Kal a Yoklaması ve Cebelü Tekâlifine Dair (Ferman) Konya kalası mûstehfızlarının yedlerinde olan berat-ı şurut mûcibince derunî kalede sakîn olup hizmet-i lâzımelerini edâ eylediklerinden yoklama vesilesiyle akçe mutalebesi ve cebelü ta yini teklifi ile rencide ettirilmemeleri emridir. Sayfa No:108-1 Hicrî: 22 Safer 1208 Miladî: 29 Eylül 1793 Belge Türü: Yapağı Rüsûmatı Emri (Ferman) 1208 senesine mahsuben Karaman Eyâleti nde vakî kazalardan ve Bozok Sancağı ndan vukiyyesinde birer para olmak üzere yapağı rüsûmatının alınmasından naşî Halep, Trablusşam iskelelerinden İzmir, Selanik ve Bosna taraflarına fürûhat eden yapağıdan gümrük vergisinin alınmasına dair emir. Sayfa No: Hicrî: 24 Cemaziye l-evvel 1208 Miladî: 28 Aralık 1793 Belge Türü: İmam Ta yini ( Berat) Vadi-î Meram Mahallesi nde Hacı Ali değirmeni gurbunda vakî mescid-î şerife Seyyid Ahmed Halife bin Mustafa imam ta yin olunmuştur. 128

142 Sayfa No:108-3 Hicrî: 22 Ramazân 1207 Miladî: 3 Mayıs 1793 Belge Türü: Kal a Muhafazasına Memur Olanların Mevacibine Dair ( Ferman) Serhadât-ı hakânimden Metun Kalası muhafazasına memur olanların mevacibleri için Konya, Lârande, Suğla, Amitlü, Kehfaslık mukata alarından tahsil olunan beş bin sekiz yüz buçuk guruşun kale-i mezbûreye gönderilmesi emri. Sayfa No: Hicrî: 2 Muharrem 1208 Miladî: 10 Ağustos 1793 Belge türü: Tiftik, Mazı ve Kök Bayasının Rüsûmatı İçin (Ferman) Memleket-i mahrusemde beher yere fürûhat eden tiftiğin beher vukiyyesinden üçer para mazının beher vukiyyesinden birer para ve kök boyasının beher vukiyyesinden ikişer akçe resm-i mirileri alınmasından naşî Karaman Eyâleti nde vakî Konya ve Kayseri Sancakları nda vakî kazâ kasabât ve karyerlerinden çıkıp diyarı ahara fürûhat oluna gelen tiftiğin beher vukiyyesınden canib-i miri için üçer para ve mazının beher vakiyyesinden birer para ve kök boyasının beher vukiyyesınden ikişer akçe tahsil olunarak irad-ı cedid hazinesine gönderilmesi emri. Sayfa No: Hicrî: 6 Muharrem 1208 Miladî: 14 Ağustos 1793 Belge Türü: İltizâm (Ferman) Konya Sancağı nda vakî 125 adet ze amet ve tımarın mutasarrufları terk-i hizmet etmeleriyle ze amet ve tımarlar Bozok Sancağı mutasarrıfı Cabbarzâde Süleyman a deruhte ve iltizâm olmuştur. Sayfa No : Hicrî: Evahir Muharrem 1208 Miladî: 28 Ağustos / 6 Eylül

143 Belge Türü: Müzdeci Çukadarı İçin Emir (Ferman) Üskündar dan Şam a doğru giden hüccac ta ifesinde bulunan müzdeci başılarının atlarının alınması ve kendilerinin ise Dar-ı Âliye ye gönderilmesi emri. Sayfa No: Hicrî: 5 Cemaziye l-evvel 1029 Miladî: 28 Kasım 1794 Belge Türü: Tımar Tevcihi (Ferman) Konya Sancağı nda Saidili Nahiyesi nde Kurşunlu nâm Karye ve gayriden sekiz bin beş yüz akçelik tımara mutasarrıf olan Seyyid Ali veledi Halil yoklamada bayrağı altında nâmevcûd olup tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla yedine emr-i şerif verilen mülâzımlardan orta boylu ola gözlü uçuk kaşlu rafî a tevkî-i refi-a üş-şan hakanî Seyyid Hüseyin veledi Ahmed e sefere eşmek ve eğer sancağında sâkin olmaz heyn memuriyetinde derhal bayrağı altında bulunmaz ise ref inden mülâzımına arz olunmak ve tımar-ı mezbûr fima ba de tarik-î mezbûre ibka olunmamak ba de zaman iddi a eder ise te dib olunmak şartıyla tımar mezbûr merkûm Ahmed e tevcih olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: Eva il Muharrem 1208 Miladî: 9/18 Ağustos 1793 Belge Türü: Kapusuz Ta ifesine Dair (Ferman) Konya ve Karaman Kazâları nda re ayanın emniyet ve huzurunu bozan kapusuz ta ifesinin def edilmesi eğer mücadeleye kalkarlar ise üzerlerine varılup cezalarının verilmesi ve ibâdullahın asayiş ve rahatlarının sağlanması emri. Sayfa No: Hicrî: Evasıt Şevvâl 1207 Miladî: 21/31 Mayıs 1793 Belge Türü: Tekâlif Defterlerinin Asitane ye İrsali (Ferman) Konya Kayseri ve Eyâlet-i Karaman a havî olan sancaklarda kâ in sâ ir bir cümle kazâların tekâlif defterlerinin Asitane ye irsali için gönderilen emir. 130

144 Sayfa No: Hicrî: 3 Şevvâl 1207 Miladî: 14 Mayıs 1793 Belge Türü: Mütevelli Ta yini (Berat) Konya da vakî Miskinler Tekkesi Vakfı na fevt olan Şeyh Ahmed veledi İbrahim in sulbî oğlu Mehmed Ali mütevelli ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hicrî: 1 Zî l-ka de 1209 Miladî: 12 Haziran 1793 Belge Türü: Zaviyedârlık ve Tevliyetlik Beratı Konya Kazâsı na tabi Sahra Nahiyesi nde vakî Kırkpınar Mezrasın da Tâ Meşa un Baba Tekkesi ve Vakfı na Seyyid Mehmed bin Abdulkadir zaviyedâr ve tevliyet olarak görevlendirilmiştir. Sayfa No:114-3 Hicrî:3 Zî l-ka de 1207 Miladî: 30 Haziran 1793 Belge Türü: Va iz Ta yini (Berat) Sultan Selim Han Cami-î ne Mehmed Said Zide Âlime on keyl hınta ile mutasarrıf ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hicrî:21 Zî l-ka de 1207 Miladî: 30 Haziran 1793 Belge Türü: Tımar Tevcihî (Ferman) Konya Sancağı nda Devekaya nâm Karye ve gayriden bin altı yüz akçe gedik tımarı Konya kalası müstehafızalarından Seyyid Mehmed Emin veledi Mehmed terk-î hizmet olup gedik tımar mezbûr ol vechle mahlûl olmağla derunî kalada sâkin olup hizmet-i lazımesini edâ eylemek şartıyla Mustafa veledi Mehmed e tevcîh olunmuştur. 131

145 Sayfa No: Hicrî: Evasıt Zî l-hicce 1207 Miladî: 19/29 Temmuz 1793 Belge Türü: İmdat-ı Hazariye (Ferman) Karaman Eyâleti nde vakî kazâlardan Karaman Valisi nin masraflarını karşılamak için halktan iki taksit şeklinde yirmi dört bin yedi yüz elli guruş imdat-ı hazireye vergisinin toplanılması emri Sayfa No: Hicrî: Evasıt Zî l-ka de 1207 Miladî: 19/29 Haziran 1793 Belge Türü: Şeyh Ebuvefâ Vakfına Evladiyetlik İddi ası ve Men (Sosyal) Medine-i Konya da vakî şeyh Ebuvefâ Vakfı na evladiyetlik iddi asıyla Ali nâm kimesneyle hizmetkârı Ahmed müdahale etmişlerdir. Fakat vakfın on beş seneden beri evladiyet-i meşrutiyet üzere Saliha nâm hatunun uhdesinde olduğu harameyn şerif muhasebesinde derkâde olunmağın mezbûr Ali ve hizmetkârı Ahmed müdahaleden tenbih birle men edilmişlerdir. Sayfa No:115-2 Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Ze amet Tevcihî (Ferman) Konya ve Beğşehir ve Akşehir ve Niğde Sancakları yla Konya ve gayri nahiyelerinde Bulhaya(?) nâm Karye ve gayriden kırk bin akçe ze amete mutasarrıf olan Ali veledi Mustafa Çavuş un nâ-mevcud olmasıyla ze amet mezbûr Seyyid Süleyman veledi Abdullah a tevcîh olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: 13 Muharrem 1208 Miladî: 31 Agustos 1793 Belge Türü: İmam-ı Hatib Ta yini (Berat) 132

146 Medine-i Konya Nevahiyesi nden Hatunsaray Nahiyesi ne tabi Üçkilise nâm Karyede vakî cami-î şerife Mehmed Halife bin Mehmed İman-ı hatip olarak ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hicrî:15 Receb 1207 Miladî: 26 Şubat 1793 Belge Türü: Hamr ve Arak ın Rüsûmâtına Dair (Ferman) Memleket-i mahrusemde hâsıl olan Hamr ın vukiyyesinden iki ve Arak ın ve emsali müskirâtın vukiyyesinden dörder para rüsûmatı zecriyeleri bit-tamam tahsil olunmasından başka 1207 senesine mahsuben Karaman Eyâletinde vakî kazâ kasabât nahiye ve karye re ayalarının sene-i mezbûre mahsub Dar-ı Âliye min bağatlarından hâsıl eyledikleri üzümlerden Hamr, Arak ve müskirât-ı sâ ireden kendi nefislerine keyfiyet edecek mikdarı aldıktan sonra ahara fürûhat eden Hamr ın kıyyesinden iki şer Arak ve emsali müskirâtın kıyyesinden dörder para rüsûmatın tahsil olunması emridir. Sayfa No: Hicrî: Evasıt Şevvâl 1207 Miladî: 21/31 Mayıs 1793 Belge Türü: Tekâlif Defleri Suretinin Dar-ı Âliye ye İrsali İçin Emir (Ferman) Memleket-i mahrusemde kâ în Konya, Kayseri ve Karaman ın havî olduğu bil cümle sancaklarda ka în sa îr kazâ kasabât ve kura ahalîlerine masaruf-u vilâyet ta miyle ismi ve mahâli ma alum olmayarak senede birkaç def a defter-i tertîb ve tevzi î tahsîl ve bu vechle zulm ve te adî olunduğu ve buna rıza-yı hümâyûnum olmayarak beher kazâda vakî olacak masarufun tezyi atı senede iki defa tahsil olunmak yani ruz-ı hazardan ruz-ı kasıma ruz-ı kasımdan ruz-ı hazara altı ayda bir defterlerin isimleri hâne ve mahâlleleri ma alum olmak şartıyla Dar-ı Âliye ye irsal olunması emridir. Sayfa No: Hicrî: 20 Receb1207 Miladî: 3 Mart 1793 Belge Türü: Mutasarrıf Ta yini (Ferman) 133

147 Hüccac-ı müslimin vesâ ir ebnâ-yi sebilin emniyetini sağlamak memerr-i eşkıya olan mahâlleri eşkıyadan temizlemek şartıyla Karaman Eyâleti Abdullah Pâşâ ya tevcîh olunmuştur. Sayfa No: Hicrî:15 Receb 1207 Miladî: 26 Şubat 1793 Belge Türü: Gödene Kariye sinin Aşârına Müte allik (Ferman) Gödene nâm Karye nin bac-ı kovun ve bac-ı bostan ve sebze ve rüsûmat-ı sâ irler Menlacuk zâde Mehmed ile Mehmed Said in iştiraken uhtelerinde olmasına rağmen bir kaç seneden beri rüsûmat-ı sâ irlere fuzulî müdehale eden Sille Ağası Molla Seyid in bu müdahalesi hilaf-ı defter-î hakanî olmasıyla müdaheleden tenbih birle men edilmiştir. Sayfa No:118-1 Hicrî: 9 Zî l-ka de 1207 Miladî: 18 Temmuz 1793 Belge Türü: Ze amet Tevcihî (Ferman) Konya Sancağı nda Ereğli Nahiyesi nde Yenice nâm Karye ve gayriden yirmi iki bin iki yüz akçe ze amete mutasarrıf olan Osman veledi Mehmed in nâ-mevcud olmasıyla ze amet mazbûr Mehmed veledi Mehmed e tevcîh olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: 20 Safer 1207 Miladî: 7 Ekim 1792 Belge Türü: Tımar Tevcihî Konya Sancağı nda Aladağ Nahiyesi nde Elabe (?) nâm Karye ve gayriden sekiz bin dört yüz elli yedi akçe tımara mutasarrıf olan Seyyid Mehmed veledi Mustafa yoklamada bayrağı altında nâ-mevcud olmasıyla tımar mezbûr Ahmed veledi Nurullah a tevcîh olunmuştur. 134

148 Sayfa No: Hicrî: 22 Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 4 Şubat 1793 Belge Türü: Adet-i Ağnâm ın İltizâmına Dair (Ferman) Karaman Eyâleti ve tevâbi mukata alarından 1207 senesine mahsuben adet-i ağnâm vergisinin toplanılmasına dair emir. Sayfa No: Hicrî: 5 Şevvâl 1207 Miladî: 16 Mayıs 1793 Belge Türü: Mutasarrıf Ta yin (Ferman) Hüccac-ı müslimin vesâ ir ebnâ-yı sebilin emniyetini sağlamak memerr-i eşkıya olan mahâlleri eşkıyadan temizlemek şartıyla Karaman Eyâleti tekrar Abdullah Pâşâ ya tevcîh olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: 25 Şa bân 1207 Miladî: 7 Nisan 1793 Belge Türü: Gelirlerin Hazineye Gönderilmesi Emri (Ferman) Karaman cizyedarı ve Suğla Mukata ası voyvadasının toplanan gelirleri hazine-i amiriye göndermelerine dair emir. Sayfa No: Hicrî: 24 Şevvâl 1207 Miladî: 4 Haziran 1793 Belge Türü: Menzil Nizamı İçin Emir (Ferman) Konya ile Haleb arasındaki menzillerin perişan olması ve tekrar nizamından naşi menzillerin kimlere verildiği ve vilayet-î taraflarından ne miktar imdat olunacağının bildirilmesi için gönderilen emir. 135

149 Sayfa No: Hicrî:13 Zî l-ka de 1207 Miladî: 22 Haizran 1793 Belge Türü: Katl Da vâsı / Kısasa Kısas (Adlî) Medine-i Konya da Bâb-u Aksarây Mahallesi nde sâkin Seyyid Mehmed bin Seyyid Abdullah a katleden Hatunsaray Nahiye si Kavak Karyesi nden İbrahim bin Mehmed in kısas olunmasına karar verilmiştir. Sayfa No: Hicrî:10 Muharrem 1207 Miladî: 28 Agustos 1792 Belge Türü: Tımar Tevcihî (Ferman) Konya Sancağı nda Aladağ Nahiyesi nde Hisanlu nâm Karye ve gayriden bin dört yüz akçe gedik tımarıyla Konya kalası müztehafızanlarından Seyyid Mehmed Emin veledi Mehmed terk-î kale ve terk-î hizmet olup gedik tımar ve kale-i merkûm ol vecihle mahlûl olmağın derunî kalede sâkin olup hizmet-i lazımesini edâ etmek şartıyla tımar mezbûr Osman veledi Abdullaha tevcîh olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: Eva il Receb 1207 Miladî: 12/21 Şubat 1793 Belge Türü: Sure-i Hümâyûn ve Hüccac-ı Müslimine Dair (Ferman) Üsküdar dan Şam a varıncaya kadar Surre-i hümâyûn ve refakatındaki hüccac-ı müsliminin eşkıya ve haramzadelerden korunması emri. Sayfa No: Hicrî: 2 Receb 1207 Miladî: 3 Şubat 1793 Belge Türü: Tımar Tevcihî (Ferman) 136

150 Konya Sancağı nda Sudirhemi Nahiyesi nde Sulutas ve Karye ve gayriden bin beş yüz akçe gedik tımar Konya kalasında müstehafızanlık yapma karşılığında Seyyid Mehmed e tevcîh olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: 23 Receb 1207 Miladî: 6 Mart 1793 Belge Türü: Va iz Ta yini (Berat) Merhum Sultan Selim Han Cami-î ne yevm sekiz akçe ile Mahmed Sa id bin Şeyh Ahmed va iz ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hîcrî: Evasıt Rebî ü l-âhir 1207 Miladî: 25 Kasım / 5 Aralık 1792 Belge Türü: Ze amet ve Erbâb-ı Tımar Dair (Ferman) Karaman ve Konya ve Kayseri ve Kırşehir neferâtı üç senede bir yoklanarak sancaklarında sâkin olup olmadıkları kontrol edilerek tımarında nâ-mevcud olanların ze amet ve tımarları başkasına verilmesine dair emirdir. Sayfa No: Hîcrî: 23 Cemaziye l-âhîr 1207 Miladî: 5 Şubat 1793 Belge Türü: Cizyedârlık Beratı Hasan Zide İlme Konya da kefere cizyesi malından cizyedâr olanlarından olup yevm 60 akçe ile mutasarrıf olunmuştur. Sayfa No: Hicrî: 14 Cemaziye l-evvel 1207 Miladî: 28 Aralık 1792 Belge Türü: Müderrislik ve Tevliyetlik Beratı 137

151 Konya da vâki Manî (?) medresesine Seyyid Saliha Zide İlme müderris ve tevliyet olarak görevlendirilmiştir. Sayfa No: Hicrî: Eva îl Cemaziye l-âhir 1207 Miladî: 14/23 Ocak 1793 Belge Türü: Sahtiyan, Çarık ve Mest e Dair (Ferman) Konya, Erzum, Aydıncık, Bayburd, Aydın Ve Tokat Erzincan, Çorum, Isparta İskilib, İznik, Tosya, Amasya, Uşak, İznikmid, Gerede, Elmalı, Torbalı, Göynük, Gümüşhane, Balıkesir, Adana, Vize, Filibe, Karadeniz Araklısı, Tırnova ve Kuşadası nâm mahallerde işlenen Sahtiyan, çarık, ayakkabları, mest ve gönü kendileri satmayup ve ahar diyara nakl olmasına kat î rıza göstermeyip Dar-ı Âliye ye gönderilmesi için emir. Sayfa No: Hicrî: Eva il Receb 1207 Miladî: 12/21 Şubat 1793 Belge Türü: Sure Emini Ta yini (Ferman) Surre-i hümâyûn ve hüccac-ı müsliminin Akşehir den Adana ya salimen götürülmesi için Surre Emini ta yin edilmiştir. Sayfa No: Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Tekâlif Defterlerine Müte allik Ol Emr-î Şerif (Ferman) Memleket-î mahsuremde ka în Konya Kayseri ve Karaman ın havî olduğu bir cümle sancaklarda kâ in sâ ir kazâ kasabât ve kura ahalilerine masaruf-u valiyet ta miyle ismi ve mahâli ma alum olmayarak senede birkaç defa defter-î tertib ve tevzi î tahsil ve bu vechle zulm ve te adi olunduğu ve buna rıza-yı hümâyûnum olmayarak beher kazada vakî olacak masarufun tezyi atı senede iki defa tahsil olunmakla yani ruz-ı hazardan ruz-ı hazara altı ayda bir deftererin isimleri hâne ve mahâlleri ma alum olmak şartıyla Dar-ı Âliye ye irsal olunması emridir. 138

152 Sayfa No: Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Evlâdiyet ve Meşruiyet üzere Mutasarrıf Beratı Pîr Esed Sultan Zaviyesine evlâdiyet-î meşrutiyet üzere Ömer Osman ın sulbîye kebîre kızları Şerife Salime ve Âlime tevliyetine ve meşîhatına ber-vechi müştereken mutasarrıf olmuşlardır. Sayfa No: Hicrî: Eva il Cemaziye l-âhir 1207 Miladî:14/23 Ocak 1793 Belge Türü: İkâmet Emri (Ferman) Konya da ikâmete memur tâ cülus İbrahim Pâşâ nın Kudüs-ü Şerife ikamet ettirilmesi emr-i şerifî. Sayfa No: Hicrî: 4 Rebî ü l-evvel 1207 Miladî: 20 Ekim 1792 Belge Türü: Beratların Tecdidi (Ferman) Lârende ve ol havalide vakî kazâların kadıları ve na ibleri memleket-î mahrusemde mukata at ve mukata at eshabı yedlerinde bulunan beratları Karaman Eyâletindeki hazine-i amirem defterlerine kayıd ettirmekten naşî beş altı ayda yenilenmeyen olur ise mutasarrıf oldukları mukata atlardan men edilmeleri emr edilmiştir. Sayfa No: Hicrî: 6 Safer 1207 Milâdî: 23 Eylül 1792 Belge Türü: Ze amet Tevcîhî (Ferman) Konya Sancağı nda Aladağ Nahiyesi nde Yağculu nâm Karye ve gayriden dokuz bin ber vechi tekmil yirmi bin akçe ze amet bin guruş hazineye teslîm etmek şartıyla Memiş Zîde nin zimmetine verilmiştir. 139

153 Sayfa No: Hicrî: 7 Cemaziye l-evvel 1207 Miladî: 21 Aralık 1792 Belge Türü: Narh (İktisadî) El- Es ar-ü l vakî fî-zemenî ümdetü l eşrafü l-kuzat Osman Rıza el-mevla halife medine-i Konya el-mahsure Habbazan: Pide ve Somun Gerde ve Simit Yağlı Kâhir Dirhem Dirhem Dirhem Akçe Akçe Akçe Lokum Dirhem Akçe Çörek Dirhem 32 Akçe 1 Helvacıyan: Dahan Helvası Dahan Kaba Helva Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe

154 Keten Helva Rengamiz Helva Revgan-ı Şir Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Bakkalan: Pirinç Sabun Kuru Üzüm Leblebi Kıyye Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Akçe Âla Keten Revgan-ı Bezir Duhan Tarsus Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Kaba Hına Kumlu hına Dakik-î Has Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Nohut Kişniş Penbe Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe

155 Mıhcıyan: Ekseri Anbar Mıhı Sayı Mıhı Kıyye Çift Çift Akçe Akçe Akçe Nalbandan: At Nalı Mıhrahıyla Katır Nalı Merkeb Nalı Giyim Giyim Giyim Akçe Akçe Akçe Sayfa No: Hicrî: 2 Cemaziye l evvel 1208 Miladî: 6 Aralık 1793 Belge Türü: Narh (İktisadî) El-Es ar ü l vakî fî-zemen Umdet u l eşraf ül kuzat el- kirâm Osman Zâde es-seyyid Ali Efendi el-vakî fi l-yevm ül sanî cemaziye l-evvel sene semen ve mi eteyn ve elf. ( 2 Cemazîye l-evvel 1208 ) Habbazan: Pide ve Samun Gerde ve Simit Yağlı Katmer Dirhem Dirhem Dirhem Akçe Akçe Akçe

156 Lokum Çörek Dirhem Dirhem Akçe Akçe 1 1 Helvacıyan: Dahanlı Helva Dahan Kaba Helva Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Keten Helva Rengamîz Helva Kıyye Kıyye 1 1 Akçe Akçe Bakkalan: Kızıl Üzüm Kuru Üzüm Kişniş Âla incir Kıyye Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Akçe

157 Leblebi Sabun Kumlu Hına Kaba Hına Kıyye Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Akçe Pirinç Keçi Bastırma Âla Keten Revgan-ı Sade Kıyye Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Akçe Yağlı Peynir Yağsız Peynir Asel Mesafi Revgan-ı Bezir Kıyye Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Akçe Revgan-ı şir Penbe Duhan Tarsus Kıyye Kıyye Kıyye Akçe Akçe Akçe Dere Peynirî Kıyye 1 Akçe

158 Nalbandan: At Nalı Katır Nalı Merkeb Nalı Giyim Giyim Giyim Akçe Akçe Akçe Mıhcıyan: Ekseri Anbar Mıhı Sayı Mıhı Kıyye Adet Adet Akçe Akçe Akçe Kassaban: Lahm-ı Ganem Lahm-ı ma az Kuyruk Kıyye Kıyye Kıyye Para Para Para Sayfa No: Hicrî: 12 Cemaziye l-evvel 1209 Miladî: 5 Aralık 1794 Belge Türü: Mütevelli Ta yini (Mürasele) Medine-i Konya da Esenli Mahallesi nukud-ı mevkûfesine meşrutu avârız vakfına Seyyid Musa nâm kimesne mütevelli ta yin olunmuştur. 145

159 Sayfa No: Hîcrî: 20 Receb 1209 Miladî:10 Şubat 1795 Belge Türü: İmdat-ı Hazariyenin Tesliminin Tasdiki ( Edâ Tezkeresi ) 1207 sennesine mahsub Karaman Valisi Abdullah Pâşâ için toplanması gereken imdat-ı hazariyeden Konya Kazâsı na düşen hisse tamamen ve kemâlen toplanarak hazine-i vali ü l na imiye teslîm edilmiştir. Sayfa No: Hicrî:- Miladî:- Belge Türü: Cebelü Bedeliye (Edâ Tezkeresi) 1204 ve 1205 senelerine mahsûb Eyâlet-i Karaman cebelü bedeliyesini tahsil bâferman-ı âli uhdemizde ihale buyurulmaktan başka Konya Sancağı neferâtından bâlâde İbrahim veledi Abdullahfettah teka idün üzerine edâsı lâzım gelen iki senelik yalnız dört nefer cebelü bedeliyesini tamamen ahz ve kabz olunmağla iş bu edâ tezkeresi verilmiştir. Sayfa No: Hicrî: - Miladî: - Belge Türü: Cebelü Belediye (Edâ Tezkeresi) 1207 senesine mahsub bâ-emr-i âlî Eyâlet-i Karaman neferâtı cebelü bedeliyesini tahsil uhdemizde ihale olunmağla Konya Sancağı neferâtından bâlâde zikr ve muharrer olan Seyyid İbrahim ber-vechi teka idün iki nefer cebelü bedeliyesi ahz ve kabz olunup yedine iş bu edâ tezkeresi verilmiştir. Sayfa No: Hicrî: 25 Safer 1209 Miladî:21 Eylül 1794 Belge Türü: Cebelü Bedeliye (Edâ Tezkeresi) 146

160 1206 senesine mahsuben Eyalet-i Karaman ın cebelü bedeliyesi tahsiline bâ-ferman-ı âlî uhdemizde ihale buyurulmaktan başka Konya Sancağı neferâtından mezkûr İbrahim veledi Abdulfettah teka idün üzerine edâ ve lâzım gelen cebelü bedeliyesi tamamen ve kemâlen ahz olunmakla iş bu tezkere verilmiştir. Sene-i merkûmeye mahsuben kimesne tarafından müdahale olunmaya. 147

161 KAYNAKÇA I. Arşiv Kaynağı 66 Numaralı Konya Şer iye Sicili II. Tetkik Eserler ve Makaleler 1. AKBAYIR, Nuri, Osmanlı Yer Adları Sözlüğü, TVYY, İstanbul AKDAĞ, Mustafa, Türkiye nin İktisadi ve İçtimai Tarihi.( ) C.1, Barış Yay, Ankara, , Türkiye nin İktisadi ve İçtimai Tarihi ( ) C.1, Barış YAY, Ankara AKGÜNDÜZ, Ahmet, Şer iye Sicilleri, TDAV Yay, İstanbul , İslam Hukukunun Osmanlı Devletinde Tatbiki: Şer iye Mahkemeleri ve Şer iye Sicilleri Türkler, C.10,YTY, Ankara, , Osmanlı Hukukunda Vakıflar, Hükümleri ve Çeşitleri Türkler C.10,YTY, Ankara, AKTAN, Hamza, İslam Aile Hukuku Soysa- Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C.11.Ankara AAKBY, 1992, S: AKYILMAZ, Gül, III. Selim in Dış Politika Anlayışı ve Diplomasi Reformu Çerçevesinde Batılılaşma Siyaseti.Türkler. C.12,YTY, Ankara, 2002,S: AYDIN, M. Akif, Osmanlılarda Aile Hukukunun Tarihi Tekâmülü Soysa- Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C.II. Ankara. AAKBY, 1999.S: BARKAN, Ö.Lütfi, XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarını Tespit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar I. TTV, C:I.Sa: 5 (Şubat 1942)S , XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarını Tespit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar II.TTV, C:II, Sa:7 (1942)S

162 12., XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarını Tespit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar III. TTV, C:II. Sa:9 (1942) S , Öşür, İ.A, C:9, MEB Yay, S: , Tımar, İ.A. C:12/1. MEB Yay, İstanbul, 1979,S BARKEY, Karen, Eşkıyalar ve Devlet Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, Çev: Zeynep ALTOK, TVYY, İstanbul, BAYKARA, Tuncer, Konya.DİA, C: 26, Ankara, 2002,S: BAYINDIR, Abdülaziz, Örneklerle Osmanlı da Ceza Yargılaması. Türkler, C:10, YTY, Ankara, 2002,S BEYDİLLİ, Kemal, Nizam-ı Cedit, DİA. C:33, İstanbul S CİN, Halil, Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, SÜY No: 105, Konya , Eski Hukukumuzda Boşanma, SÜY. Konya, , İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, SÜY, Konya, ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK Yay, Ankara, ÇAKIR, BAKİ, Osmanlı Mukataa Sistemi (XVI-XVIII. Yy), Kitapevi, İstanbul, DANKOFF, Robert, Evliya Çelebi ve Seyahatname Işığında Osmanlı Toplum Hayatı, Çev: Nasuh USLU, Türkler, C:10, YTY, Ankara,2002, S DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitapevi, Ankara, 2006, 26.ERGENÇ, Özer, Osmanlı Klasik Dönemindeki Eşraf ve Ayan Üzerine Bazı Bilgiler, Osmanlı Araştırmaları III. İstanbul S

163 27., Şehir Tarihi Araştırmaları Hakkında Bazı Düşünceler, Belleten, Sa: 2003, C: 1-11, Ankara.1988.S , XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, AEVY, Ankara, 1995., Osmanlı şehrindeki Mahalle nin İşlev ve Nitelikleri Üzerine, Osmanlı Araştırmaları IV, İstanbul, 1984, S EMECEN, Feridun, Ağnam Resmi, DİA. C:I, İstanbul, 1988,S , Ağıl Resmi, DİA, C:I, İstanbul, 1988, S , Çift Resmi, DİA, C:8, İstanbul.1993, 32.ERTEN, Hayri, Konya Şer iye Sicilleri Işığında Ailenin Sosyo - Ekonomik ve kültürel Yapısı (XVIII. Yy. İlk Yarısı), KBY, Ankara, FARQQHI, Suraiya, Osmanlı da Kentler ve Kentliler, Çev: Neyyir Kalaycı Oğlu, TVYY, İstanbul, 2000., Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam Ortaçağdan Yirmi birinci Yüzyıla Çev: Elif KILIÇ, TVYY, İstanbul, GENÇ, Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, Ötüken Neşriyat, İstanbul, GÜÇER. Lütfi, XVIII. Yy. Ortalarında İstanbul un İaşesi İçin Lüzumlu Hububatın Temini Meselesi.İÜFM: C:11, No:1 4,S: GÖKBİLGİN. M.Tayyip. XVI. Asırda Karaman Eyaleti ve Lârende (Karaman) Vakıf ve Müesseseleri, VD. Sa: VII, İstanbul, 1968, S İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Cilt 2 ( ), Eren Yay, İstanbul, , Osmanlı İmparatorluğu nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C: 1 ( ), Eren Yay, İstanbul, , Eyalet.DİA, C:11, İstanbul 1995, S

164 40., Cizye, DİA, C:8, İstanbul 1993, S İPÇİOĞLU, Mehmet, Konya Şer iye Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi, Nobel Yay, Ankara, KAZICI, Ziya, Osmanlıda Toplum Yapısı, Bilge Yay, İstanbul, ,Osmanlıda Vergi Sistemi, Bilge Yay, İstanbul, , Osmanlı Vakıf Medeniyeti, Bilge Yay, İstanbul, KONYALI İ.Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Enes Kitap Sarayı, Ankara, KUBAN, Doğan, Anadolu- Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler.VD. Sa: VII, İstanbul, S: KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, Konya Şehri nin Fiziki ve Sosyal- Ekonomik Yapısı, (Makaleler I).Selçuklu Belediyesi Yay, No:13, Taksim Ofset Matbaacılık Konya, Edtr, KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, Osmanlı Döneminde Konya, İl Kültür ve Turizm Müd. Yayın No:45, Konya, KÜTÜKOĞLU, Mübahat S (1600) Tarihli Narh Defterine Göre İstanbul da Çeşitli Eşya ve Hizmet Fiyatları,TED, IX, İstanbul, 1978, S , Osmanlı Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Enderun Kitapevi, İstanbul, KÖPRÜLÜ M. Fuat, BAC, İA, C:2, İstanbul, 1970.S , Vakıf Müessesenin Hukuki Mahiyeti ve Tarihi Tekâmülü, VD. Sa:11, Ankara, 1942, S: KÖSTÜKLÜ, Nuri, Sosyal Tarih Perspektifinden Yalvaç ta Aile ( ), Güney Ofset, Konya, OĞUZOĞLU, Yusuf, 17.Yüzyılın İkinci Yarısında Konya Şehir Müesseseleri ve Sosyo - Ekonomik yapısı Üzerinde Araştırma, (Doktora Tezi), Ankara,

165 55.ORTAYLI; İlber, Osmanlı Aile Hukukunda Gelenek, Şeriat ve Öf, Sosyo - Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C.II, Ankara, AAKBY, 1999.S: , Osmanlı Toplumunda Ailenin Yeri.Türk Aile Ansk. C:1, BAAKY, No: 72, Ankara, 1991, S , Osmanlı Toplumunda Aile, Pan Yayınları, İstanbul, ÖZCAN, Besim, Sultan III. Selim Devri Islahat Hareketleri( Nizam ı Cedit),Türkler C: 12, s: ÖZTÜRK, Mustafa, Osmanlı Dönemi Fiyat Politikası ve Fiyatların Tahlili,Türkler, C:10, Ankara, 2002, S: ,XVIII. Yüzyılda Antakya ve Çevresinde Eşkıyalık Olayları, Belleten, Sa: 211, Ankara, 1991, S: ÖZDEMİR, Rıfat, Tokat ta Ailenin Sosyo - Ekonomik Yapısı ( ), Belleten, Sa:211, Ankara, 1991, S ÖZCAN, Ruhi, 17. Yüzyılda Konya da Mülk Satışları ve Fiyatlar ( ) (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya, ÖZKAYA, Yücel, 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, Yapı Kredi Yay. İstanbul, PAMUK, Şevket, Osmanlı İmparatorluğunda Paranın Tarihi, TVYY, İstanbul, PEIRCE, Leslie, Ahlak Oyunları Osmanlıda Ayntab Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet, Çev: Ülkün Tansel, TVYY, İstanbul, PAKALIN, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C:2, MEB Yay, İstanbul, SAHİLLİOĞLU, Halil, Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1525 Yılı Sonunda İstanbul da Fiyatlar, BTTD I, S , Avarız, DİA, C: 4, İstanbul, 1991, S

166 69.SAK, İzzet, AKÖZ. Alâeddin, Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma İle Sona Erdirilmesi: Muhalâ a, SÜTAE. Sa:15, Konya, 2004, S: SAK, İzzet, Çetin, Cemal, XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı Hac Menzilleri, SÜİFD, Sa: 19, Konya, 2005, S , 45 Numaralı Konya Şer iye Sicili ( / ) Transkripsiyon ve Dizin, Selçuklu Belediyesi Yay, Konya, SAK, İzzet, 47 Numaralı Konya Şer iye Sicili ( 1128,1129/ ) Transkripsiyon ve Dizin, Tablet Yay, Konya, SAVAŞ, Saim, Yüksel Hasan, Osmanlı Aile Hayatına İlişkin Fetvalar.Sosyo- Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C: 3, BAAK, Ankara, 1992, S: TABAKOĞLU, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, Dergâh Yay, İstanbul, TUŞ, Muhittin, Sosyal ve Ekonomik Açıdan Konya, ( ), Konya Ticaret Odası Yay, No: 23, Konya, TÜRKDOĞAN, Orhan, Türk Ailesinin Genel Yapısı, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C:2 BAAK, Ankara, 1992, S: ÜLGENER, F. Sabri, Tarihte Darlık Buhranları ve İktisadi Muvazenesizlik Meselesi, İÜİF Yay, No: 56, İstanbul, ÜLKEN, H. Ziya, Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği, VD, Sa: IX, Ankara, 2006, S ÜNAL, M. Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitapevi, Isparta, YAZAN, Ü. Meriç, İslam da Aile ve Çağdaş İslam Ülkelerinde Aile Yapısı, Türk Aile Ansiklopedisi, C.1 BAAK, No: 72, Ankara, 1991, S YEDİYILDIZ, Bahaeddin, Osmanlılar Döneminde Türk Vakıfları Ya da Türk Hayrat Sistemi, Osmanlı 5, YTY, Ankara, 1999, S , Vakıf, İ.A, MEB. Yay. İstanbul, 1986, S

167 83., Müessese- Toplum Münasebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi, VD. Sa: XV, Ankara,

168 EKLER 155

169 156

170 157

171 158

172 159

173 160

174 161