H. Erkin Işık, CFA +(90) Deniz Çiçek +(90)

Transkript

1 H. Erkin Işık, CFA +(90) hasanerkin.isik@qnbfinansbank.com Deniz Çiçek +(90) deniz.cicek@qnbfinansbank.com ay birikimli merkezi yönetim bütçe açığı Şubat ta.9 milyar TL genişleyerek 84.1 milyar TL (GSYH nin %2.2 si) oldu. Tek seferlik gelirler çıkartıldığında, çekirdek bütçe açığı sene başından bu yana 1 yüzde puan artarak GSYH nin %5.1 ine ulaştı. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı Aralık ta 0.6 yüzde puan artarak %.7 ye ulaştı. İşgücüne katılım oranındaki düşüş işsizlikteki artışı sınırlamış görünüyor. Ocak ayı perakende satış ve sektörel ciro endeksleri (mevsim ve takvim etkisi arındırılmış olarak) önceki aya göre iyileşme kaydetti. Ekonomik aktivitedeki dipten dönüş işaretlerinin zayıf da olsa sürdüğünü görüyoruz. Bu hafta küresel piyasalar Çarşamba açıklanacak Fed kararlarını takip edecek. Yurtiçinde bugün konut satışları ve konut fiyat endeksi, Perşembe tüketici güven endeksi açıklanacak. Şubat ta bütçe dengeleri bozuldu Şubat ayında merkezi yönetim bütçesi 16.8 milyar TL açık vererek, geçen yılın aynı ayındaki 1.9 milyar TL lik açığa göre olumsuz performans gösterdi. Böylece ay birikimli bütçe açığı 69.2 milyar TL den 84.1 milyar TL ye geriledi. Bu seviye yaklaşık olarak GSYH nin %2.2 sine karşılık geliyor ki, bu da 20 den beri en yüksek bütçe açığı oranı. Bütçe açığındaki genişlemede, faiz harcamalarının yükselmesinin yanı sıra, ekonomik aktivitedeki daralmayla beraber vergi gelirlerinin zayıflaması ve faiz dışı harcamaların yüksek seyretmesi etkili oldu. Şubat ta %19.7 olan yıllık enflasyona karşın, vergi gelirleri sadece yıllık %9 artarken, faiz dışı harcamalar %23 arttı Tek seferlik gelirler bütçe performansını bu ay daha az destekledi. Ocak ayında TCMB nin 34 milyar TL tutarındaki kârı bütçe gelirlerini yükseltmişti. Şubat ta ise sadece vergi yapılandırmalarından, 1.7 milyar TL lik sınırlı bir gelir sağlandı. Bütçe performansını değerlendirebilmek için, (bedelli askerlik ve imar barışı gelirleri, TCMB kârı ve vergi yapılandırmaları, özelleştirme gelirleri vs. içeren) tek seferlik gelirleri bütçe dengesinden çıkarıyoruz. Buna göre son ayda 1 milyar TL lik (GSYH nin %2.9 u kadar) çekirdek faiz dışı açık ve 197 milyar TL lik (GSYH nin %5.1 i kadar) çekirdek bütçe açığı olduğunu Grafik 1: Merkezi yönetim bütçesi (% GSYH) 2% 1% 0% -1% Grafik 2: Tek seferlik gelirler hariç bütçe dengesi ( ay birikimli, %GSYH) 0.0% -1.0% -2.0% -2% -3.0% -3% -4% -5% Bütçe Dengesi (% GSYH) Faiz Dışı Denge Yeni Ekonomi Programı -4.0% -5.0% Faiz dışı denge Bütçe dengesi -6% Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı -6.0% Kaynak: TÜİK, QNB Finansbank (*) Ciro endeksleri fiyat etkilerinden 1

2 görüyoruz. Bunlar 2018 sonundaki 80 milyar TL (GSYH nin %2.1 i) ve 154 milyar TL (GSYH nin %4.1 i) değerlerine göre bir hayli yükselmiş durumdadır. Tek seferlik kalemlerden 2018 de GSYH nin %2.2 si kadar (76.4 milyar TL) gelir sağlanırken, 2019 da TCMB kârından %1, mevcut vergi ve emlak barışı programlarından %0.5 civarı gelir sağlanacağını düşünüyoruz. Yeni Ekonomik Program da faiz harcamalarında öngörülen (GSYH nin %0.6 sı kadar) artışı da dikkate alınca, bu durumda bütçe açığında genişlemeyi önlemek ve %1.8 olan hedefi tutturmak için önümüzdeki dönemde (GSYH nin %1.3 ü büyüklüğünde) yeni gelir kaynaklarının bulunması ya da harcamaların kısılması gerekecektir. İşsizlikte yükseliş ivmelenerek sürdü Manşet işsizlik oranı (Kasım-Ocak aylarını kapsayan) Aralık döneminde %13.5 olarak geçen yılın aynı döneminden 3.1 yüzde puan yüksek gerçekleşti. Mevsim etkilerinden arındırılmış verilere baktığımızda da, işsizlik oranında aylık bazda 0.6 yüzde puan artış gerçekleşti. Böylece 2018 başında %9.8 olan oran, sene boyunca yükselerek 2018 sonunda %.7 ye ulaştı. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı hâlihazırda 2009 sonundan bu yana en yüksek noktaya gelmiş bulunuyor. Bu serinin 2009 yılında ulaştığı en yüksek nokta %13.9 olmuştu. (Grafik 3) 2018 in son aylarındaki sert yükselişin işgücüne katılımdaki gerilemeyle birlikte gerçekleşmesi dikkat çekiyor. İşgücü katılım oranı Aralık ta 0.3 yüzde puan düşerek %53.1 e indi. Hesabımıza göre işgücüne katılım oranı sabit kalsaydı, işsizlik oranı %13.2 seviyesine kadar yükselebilirdi. İşsizlikteki artışın son aylarda ivmelendiği görülüyor ki, bu da GSYH büyümesinin Çeyrekte kaydettiği sert daralmayla (çeyreklik -%2.4, yıllık -%3) tutarlı bir sonuç. Ekonomik aktivitedeki toparlanma istihdam piyasasına gecikmeli yansıdığından, işsizlik oranındaki yükselişin önümüzdeki aylardaki verilerde de devam etmesi muhtemeldir. Bu görüşümüzü destekler şekilde, İŞKUR verileri de Ocak ve Şubat aylarında işsizlik maaşı alanların sayısının hız kesmeden yükseldiğini gösteriyor. Mevsimsellikten arındırılmış istihdam verilerine baktığımızda ise, Aralık döneminde sadece hizmet istihdamının yatay seyrettiği, en belirgini sanayide olmak üzere, diğer sektörlerde istihdam düşüşünün olduğu görülüyor. Ekonomik aktivitede dipten dönüş işaretleri Ocak ayı sanayi üretim endeksinin ardından, Cuma açıklanan Ocak ayı perakende satışlar ve sektörel ciro endeksleri de (mevsim ve takvim etkisi arındırılmış olarak) önceki aya göre iyileşme kaydetti. Ekonomik aktivitedeki dipten dönüş işaretlerinin zayıf da olsa sürdüğünü görüyoruz. Mevsimsellikten arındırılmış perakende satış hacim endeksi, Ocak ta aylık %1.3 oranında arttı. Ağustos-Aralık arasında %8.3 daralan satış hacmi, böylece sınırlı toparlanma kaydetti. Buna karşın endeks geçen yılın aynı ayına göre %7 aşağıda bulunuyor. İç talebin öncü göstergelerinden tüketim malı ithalatı ve iç hat yolcu sayısı Ocak ta yükseldikten sonra, Şubat ta gerilemişti. Bunun yanında kredi büyümesindeki toparlanma son dönemde ivme kazanarak sürüyor. Göstergelere bütün olarak baktığımızda, talep tarafındaki toparlanmanın zayıf seyrettiğini görüyoruz. Grafik 3: İşsizlik oranı (% M.A.) Grafik 4: Ciro endeksleri (MTEA, reel*, 3ay/3ay %) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK, QNB Finansbank (*) Ciro endeksleri fiyat etkilerinden arındırılmıştır. 2

3 Sektörel ciro endeksleri de Ocak ayında tüm sektörlerde (sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet) ve toplamda aylık artış kaydetti. Nominal olarak açıklanan toplam ciro endeksini, fiyat değişimlerinden arındırdığımızda %1.3 oranında aylık reel artış gözlemliyoruz. Ciro endekslerinin üç aylık hareketli ortalamalarına baktığımızda ise, sanayi ve ticaret sektörleri ve toplam ciroda dipten yükseliş eğilimi olduğunu, hizmet ve inşaatta ise düşüşün sürdüğünü görüyoruz. (Grafik 4) Gelecek ay Kasım daki sert daralmaların etkisi çıktığında, inşaat ve hizmet sektörlerinde de toparlanma görebiliriz. Bu hafta Fed kararı izlenecek Çarşamba günü ABD de Fed faiz kararını açıklayacak. Son dönemde makroekonomik görünüm üstündeki risklerin arttığını değerlendiren ve faiz kararında sabırlı olunacağı mesajı veren Fed in, bu toplantıda faizleri sabit tutması bekleniyor. Karar metniyle beraber yayınlanacak Fed üyelerinin beklentileri ve Başkan Powell ın basın toplantısındaki açıklamaları önemli olacak. Fed üyeleri Aralık toplantısıyla birlikte yayınlanan tahminlerinde bu sene için iki, gelecek sene için bir faiz artırımı öngörmüştü. Son gelen mesajlar ve veriler doğrultusunda, bu tahminlerin aşağı revize edilmesi muhtemel. Fed faizine dair vadeli işlem kontratları, piyasanın bu sene faiz artırımı beklemediğini, seneye ise faiz indirimi fiyatlandığını ortaya koyuyor. Yurtiçinde bu hafta veri gündemi nispeten hafif olacak. Bugün Ocak ayı konut fiyat endeksi ve Şubat ayı konut satışları, Perşembe günü Mart ayı tüketici güven endeksi açıklanacak. ABD de Cuma günü açıklanan sanayi üretim endeksinin beklentilerden zayıf gelmesinin ardından, önümüzdeki dönemdeki Fed faizine ilişkin beklentiler aşağı gelirken, ABD 10 yıllık tahvil 2.60 seviyesinin altına indi ve yılbaşından bu yana en düşük seviyeyi gördü. Buna paralel olarak USD küresel piyasalarsa zayıfladı. Cuma günü yukarı gelen EUR/USD de yatay seyrederek bu sabah seviyelerinde başladı. USD/TL ise Cuma 5.47 civarından başlayıp geriledi ve bu sabah 5.45 oldu. 10 yıllık tahvil faizi Cuma 11 baz puan azalarak %16.15, 2 yıllık tahvil faizi 21 baz puan azalarak %18.73 ten son işlem geçti. 5 yıllık Türkiye CDS i ise 4 puan gerileyerek 318 oldu. 3

4 Haftalık Veri Gündemi Tarih Saat Ülke Gösterge Dönem 18 Mar 10:00 Türkiye Konut satışları Şub :00 Türkiye Konut fiyat endeksi Oca QNB FB Beklentisi Piyasa Beklentisi Önceki 19 Mar 18:00 ABD Fabrika siparişleri - aylık (%) Oca Mar 18:30 Türkiye MY borç stoku (trilyon TL) Şub :00 ABD Fed politika faizi Mar Mar 11:00 Türkiye Tüketici güven endeksi Mar :30 ABD Haftalık işsizlik maaşı başvuruları (bin) Haftalık :30 ABD Philadelphia Fed güven endeksi Mar :00 Euro Bölgesi Tüketici güven endeksi Mar Mar 13:00 Euro Bölgesi Markit imalat sanayi PMI Mar :00 Euro Bölgesi Markit hizmet PMI Mar :00 Euro Bölgesi Markit bileşik PMI Mar :45 ABD Markit imalat sanayi PMI Mar :00 ABD Mevcut konut satışları (milyon) Şub :00 ABD Toptan eşya stokları aylık (%) Oca Kaynak: Reuters 4

5 Piyasalara Bakış Döviz Piyasası Global Hisse Senetleri Son Günlük Haftalık TL Reel Kur Endeksi (2003=100) Son Günlük Haftalık Spot fiyat değ. değ. 85 VIX.9-4.6% -19.8% USDTRY % 0.1% S&P % 2.9% 80 EURTRY % 0.9% DJ Ind % 1.6% SEPET % 0.5% 75 DAX % 2.0% 70 FTSE % 1.7% EURUSD % 0.8% 65 NIKKEI % 2.1% GBPUSD % 1.0% 60 IMKB % 1.7% USDJPY % -0.3% 55 EURCHF % 0.1% 06/18 08/18 10/18 /18 02/19 Emtia CNHUSD % 0.3% Son Günlük Haftalık Brent % 0.6% Tahvil ve Eurobond Piyasaları WTI % 2.6% Gösterge devlet tahvilleri (% bileşik) Türkiye eurobondları Bakır % 0.7% Son Günlük Haftalık Fiyat Getiri Spread Altın % 0.5% 2 yıllık /06/ Gümüş % -0.2% 5 yıllık /10/ Buğday % 6.8% 10 yıllık /04/ Mısır % 3.2% /05/ Para ve sw ap piyasaları Global 10-Yıllık Faiz Oranları TCMB ort Şirket tahvilleri Son Günlük Haftalık ON sw ap Garanti ABD ay sw ap YKB Avr. Birliği yıl sw ap Akbank İngiltere İtalya Tahvil Faizleri Dolar/TL Opsiyon Volatilitesi Japonya Son 1 hafta önce 1 ay önce 2 yıl 5 yıl 10 yıl ay 2 ay 3 ay 6 ay Son 1 hafta önce 1 ay önce 9 ay 1 yıl Kredi Riski Son Günlük Haftalık EMBI Y CDS Spreadleri Türkiye Rusya Brezilya G.Afrika Kay nak: Bloomberg, TCMB, QNB Finansbank Bu rapor, QNB Finansbank Hazine Bölümü ekonomistleri tarafından müşterilerini bilgilendirmek amacıyla düzenlenmiştir. Raporun QNB Finansbank ile ilişkili bir kuruluşun müşterisi tarafından kullanılabilirliği, alan kişi ve bu kuruluş arasındaki akdi ilişkiye tabi olacaktır. Bu raporda sunulan bilgi, yorum ve tavsiyeler raporu hazırlayanların görüşlerini yansıtmakta olup yatırım danışmanlığı hizmeti kapsamında değildir. Mali durum ile risk ve getiri tercihlerinin çeşitliliğini göz önünde bulundurunca sadece bu raporda yer alan görüşlere dayanarak verilecek yatırım kararları beklentilere uygun sonuçlar doğurmayabilir. Bu rapordaki bilgilerin derlenmesinde güvenilirliğine inanılan sağlam kaynaklardan faydalanılmıştır; ancak bilgilerin doğruluğu bağımsız olarak teyit edilmemiştir. QNB Finansbank bilgilerin doğruluğu ve bütünlüğü konusunda garanti vermemekte ve doğabilecek hatalarda sorumluluk üstlenmemektedir. Raporda sunulan bilgiler üzerinde önceden belirtilmeksizin değişiklik yapma hakkı saklıdır. QNB Finansbank ve ilişkili kuruluşlar ile bu kurumlarda çalışan personel araştırma raporlarında sözü edilen menkul kıymetlere yatırım yapabilir ve zaman içerisinde pozisyonlarını değiştirebilir. Bu raporda yer alan bilgilerin bir kısmı ya da tamamının kopyası çıkarılamaz ya da dağıtılamaz. 5