Atalar Sözleri * / Ata Sözleri

Transkript

1 Atalar Sözleri * / Ata Sözleri 1. Abay urgan avurtmas. 2. Abzar algnca, xonu al. 3. Açn qarn toy ar, gözü toymas. 4. Açn xadirin toq bilmes. 5. Adam bir tuvar, bir öler. 6. Adamn xadirin adam bilir. 7. Adilsiz tögülgen qan yerde yatmas. 8. Ah de*en bulan avruv az bolmas. 9. Aldndan quçaqlay, artndan biçaqlay. 10. Algasagan suv denizge yetimes. 11. Alim bolmaqdan adam bolmaq qym. 12. Alma tereginden ari tümes. 13. Altn yerinde syl. 14. Altmga tot qabunmas. 15. Ana gönü balada, bala gönü havada. 16. Anas minse terekge, qz miner butaqga. 17. Aqçaga satlgan adam vatann satar. 18. Aqsaq qarga aldn uçar. 19. Arba bulan qoyan tutmas. 20. Arba sngan son yolnu görsetegenler köp bolur. 21. Ariv xonuda yax. 22. Artq zat göz çgarmas. 23. Aslsz atga minse atasn tanmas. 24. Aamçqga i yax, ilemçikge a yax. 25. An. berme, qam ber. 26. At çaba dep it çaba. 27. At ölse, maydan qalr; igit ölse, at qalr. 28. At tuyagn tay basar. 29. Atn qamuçu bulan haydama, arpa bulan hayda. 1. Ninenin (Annenin) vurmas actmaz. 2. Ev alma, komu al. 3. Açn karn doyar, gözü doymaz. 4. Açn hâlinden tok anlamaz. 5. însan bir kere do*ar, bir kere ölür. 6.,nsann kadrini insan olan bilir. 7. Haksz yere dökülen kan yerde kalmaz. 8. Ah çekmekle hastalk azalmaz. 9. Önünden kucaklyor, arkasndan bçaklyor. 10. Acele ie eytan karr (harfiyen. Acele eden su denize ulamaz). 11. Adam olmak âlim olmaktan zordur. 12. Elma, a*acndan uza*a dümez. 13. Altn (kendi) yerinde kymetli(dir). 14. Altn pas tutmaz. 15. Ana gönlü çocukta, çocuk gönlü havada (kuru hayâllerde). 16. Anas a*aca çksa, kz da dalna çkar (Elma, a*acndan uza*a dümez). 17. Parayla satlan adam vatann satar. 18. Aksak karga önce uçar. 19. Arabayla tavan tutulmaz. 20. Araba krldktan sonra yol gösteren çok olur. 22. Güzel, komuda iyi. 22. Fazla mal göz çkarmaz. 23. Asîl olmayan kii ata binse, babasn tanmaz. 24. Obura i gerek, çalkana a gerek. 25. An verme, kan ver (yani güler yüz göster). 26. At kouyor diye it (de) kouyor. 27. At ölse meydan kalr, yi*it ölse an kalr (At ölür meydan kalr, yi*it ölür an kalr). 28. Atn trna*na tay basar (yani Tay, zaman gelince atn yerini alr). 29. At kamçyla sürme, arpayla sür.

2 30. Atn yaxs tizinden belgili. 31. Av bar üyden avruv taymas. 32. Avliyaga qoruq (töre) yoq. 33. Avruv arlarn y*ar. 34. Avruvnu xadirin sav bilmes. 35. Avul iti ala busa, börü görse birigir. 36. Avuz bir, qulaq eki - bir söyle, eki eit. 37. Axratn azabndan dün'yan namusu güçlü. 38. Axamg tuvar bek otlar. 39. Ayanda busa aarsan, ananda busa alarsan. 40. Ayga qarap it haplar. 41. Aypsz dos bolmas. 42. Aylanç busa da yol yax. 43. Aytlgan söz-atlgan oq. 44. Aytlmagan sözge yes busafi, aytlgan sofi onu qulusan. 45. Az söyle, asl söyle. 46. Azn xadirin bilmegen, köpnü xadirin bilmes. 47. Bal tutgan barmagm yalar. 48. Bala bar üyde balah yoq. 49. Balq bandan çirir. : 50. Balta urulgunça töftek yal ala. 51.Baltaszagaçgabarmas. 52. Bar giige tarlq yoq. 53. Ba sav bolsa börk tabulur. 54. Bada haql bolmasa, ayaqlaga güç bolur. 55. Bana tügen bamaqç bolur Bamaq balçqsz bolmas. 57. Belgisiz yolgabek qara. 58. "Ber çi" belin sndrar, "al ç" cann tndrar. 59. Bergen alr qumgan. 60. Betin görgende quçaqlay, artn bergende biçaqlay. 61. Bltr ölgenge bu yl yas. 62. Bilmesni bile*i avrumas. 30. Atn iyisi dizinden bellidir (veya belli olur). 31. Örümcek a* olan evden hastalk çkmaz. 32. Aptala kural yok. 33. Hastalk aslan (bile) ykar. 34. Hastann hâlinden sa*lkl anlamaz. 35. Köyün köpekleri da*nk olsalar da kurt görünce birleirler; kurt görmeyince köyün köpekleri birlemez. 36. A*z bir, kulak iki; bir söyle, iki dinle. 37. Dünyalk görevler, âhiretin azabndan güçlüdür. Akama kalan hayvan çok otlar. 38. Avcundaysa yersin, annendeyse alrsn. 39. Aya do*ru köpek havlar (yani. Güzel eyleri kötü ahlâk sahipleri kötüler). 40. Kusursuz dost olmaz. 41. Dolambaçl olsa da yol iyi. 42. Söylenen söz atlan ok gibidir. 44. Söylenmemi söze efendi isen, söylendikten sonra onun kulusun. 45. Az söyle, öz söyle. 46. Azn kymetini bilmeyen ço*un kymetini de bilmez. 47. Bal tutan parma*n yalar. 48. Çocuk olan evde belâ olmaz. 49. Balk bandan kokar. 50. Balta vuruncaya kadar kütük dinlenir, 51. Ormana a*aç kesme*e baltasz gidilmez. 52. Varlkl kimseye darlk yok. 53. Ba sa*lam olursa apka bulunur. 54. Bata akl olmazsa zahmet ayaklara düer. 55. Gerekti*inde kendin de kundurac olursun (yani,nsan gerekti*inde her ii yapar). 56. Bamak çamursuz olmaz. 57. Bilmedi*in yola dikkat et. 58. "Versene" belini büker; "alsana" canna sefa olur (yani almak kolay, vermek zordur). 59. Veren alr gü*ümü (yani. Borç geri verilmelidir. Borç yiyen kesesinden yer). 60. Yüzünü görünce kucaklar, arkan dönünce bçaklar. Önden kucaklar, arkadan bçaklar. 61. Geçen yl ölene bu yl yas (vakitsiz yaplan i hakknda söylenir). 62. Bilmeyenin bile*i a*rmaz (yani., bilmeyene i buyurmazlar).

3 63. Bir qynn bir tnç, bir örnü bir enii. 64. Bir qoydan eki teri çqmas. 65. Birce bir pud tuz aamasa, adamn tanma*a qym. 66. Bigen alma tereginde turmay. 67. Borçga içgi içgen eki keren esirir. 68. Börü aç bara busa da, toq bara görünür. 69. Börü boranl gün quturur. 70. Börüden qorqgan qoy etmes. 71. Buday biginçe arpa habuge. 72. Bugüngü ini tafialaga qoyma. 73. Bulaq bandan tonar Bulutlu gün indir yayma. 75. Çaqrganga bar, çaqgandan qaç. 76. Çaqrmagan yerge it de barmay. 77. Çarq yrtlagan zamann may biler. 78. Çayqalgan ti tümey qalmay. 79. Ççqan balas qapteer. 80. Çubu*unda iyelmese, qazgnda snmas. 81. Deli biymes, biyse tmmas. 82. Dü*üden pilav da bola, talav da bola. 83. Dün'yan suv alsa da, ördekge ne qayg bar?. 84. Ecelgi düman el bolmas. 85. Eçki aagann bamda ot yanar. 86. Edil görmey, erik çeçmes. 87. Ekev qagsa, birevge yer çgar. 88. Eki ögüzüm aranda, ne qaygm bar boranda. 89. Eki xarbuz bir qolga symas. 90. El gesgen qol avurtmas. 91. El nalat berse, terek de qurur. 92. Elde amanlq bolsa, emçi avrur. 93. Emenni iyelgeni- smgan; er giini uyalgan ölgeni Enem qoulmay, yommaq bolmas. 1 Pud: eskiden 16,3 kiloluk bir Rus a*rlk ölçüsü. 63. Her zorlu*un bir kolay, her çkn bir inii (vardr). zor. 64. Bir koyundan iki deri alnmaz. 65. Beraber bir pud 1 tuz yemedikçe insan tanmak 66. Olgunlam elma a*acnda durmaz. 67. Borç alarak içki içen iki kere sarho olur. 68. Kurt aç olsa da tok görünür. 69. Kurt frtnal günde kudurur (Kurt dumanl havay sever). 70. Kurttan korkan koyun yetitirmez. 71. Bu*day olgunlancaya kadar arpa harman (acele iler hakknda kullanlr). 72. Bugünün iini yarna brakma. 73. Pnar kayna*ndan temizlenir. 74. Bulutlu gün harman dövme. 75. Davet varsa git, kavga varsa kaç. 76. Ça*rlmad* yere it de gitmez. 77. Çar*n yrtlaca* zaman ya* bilir (yani. Kötü akbetin gelii bir iaretle önceden belli olur) no 78. Sallanan di düer. 79. Sçan yavrusu torba deler. (yani. Babas naslsa o*lu da öyle olur. 80. Filizken e*ilmezse, a*aç olunca krlmaz. 81. Deli oynamaz, oynasa durmaz. 82. Pirinçten pilâv da olur, pislik de. 83. Dünyay sel alsa da örde*e ne kayg?. 84. Eski düman dost olmaz. 85. Keçi yiyenin banda ate yanar (yani. Suçlu, kendi a*zyla kendini ele verir). 86. Volga görülmeden çizme çkarlmaz (Dereyi görmeden paçalar svama). 87.,ki kii dövüürse bir kiiye yer açlr. 88.,ki öküzüm ahrda, ne kaygm var frtnada. 89.,ki karpuz bir koltu*a s*maz. 90. Halkn kesti*i el acmaz (Ceriatn kesti*i parmak acmaz). 91. Halk beddua (veya lanet) ederse a*aç da kurur. 92. Halk sa*lkl olsa, doktor hastalanr. 93. Meenin e*ilmesi, krlmas (demektir); er kiinin utanmas, ölmesi (demektir). 94. Cadsz masal olmaz (yani.,çinde cad olmaynca masaln tesiri olmaz).

4 95. Er ulanlar üyde tuvar, qrda öler. 96. Erinmegen hökünmes. 97. Eriiv bar üyde bereket bolmas. 98. Erni er öltürmes, erni namus öltürür. 99. Esgini giymegen yamn xadirin bilmes Eek eekni borçga xar Eekni yügü avur busa, bek yürür Et xurtlansa, tuz seber; tuz xurtlansa, ne seber? sütî v Geçe qdr, gündüz yat, tamaküge börkün 104. Geçe yürügen erten süyüner Gelirini betin gelgende görerbiz Gemede gemeçi bulan erime Gerti söz geri qalmas Getgen ömür qaytp gelmes Giige quyu qazgan özü tüer Giini atma mingen tez tüer Göz görmes, gönül süymes Göz-qorqaç,qolbatr Gözün yumgan ta yutar Güçlü bolma süysefi, dümandan gücün yar Güçlüler gemeni topuraqdan yürütür Gücük it bolur, it qart bolur Günçü gün görmes Güye gölekni talar, qayg yürekni talar Hal halga göre, haliva balga göre Haq söz açç bolur Haql görmey bolgan sofi, göz görgenden payda yoq Haql yada bolmas, bada bolur Haqldan ullu xazna da, bilimden ullu baylqdayoq Haqll a cyar, haygev ta cyar Haqll esin yutmas Har giini bir derti, tirmençini suv derti Har kim bilgenin aytar Harakatga bereket Havayn a bolmay. 95. Yi*itler evde do*ar, ama evde ölmez. 96. Tembellik etmeyen piman olmaz, 97. Kavga olan evde bereket olmaz. 98. Yi*idi yi*it öldürmez, yi*idi namus öldürür. 99. Eskiyi giymeyen yeninin kadrini bilmez 100. Eek, ee*i borca kar Ee*in yükü a*r olursa iyi yürür Et kurtlanrsa tuz serpilir; tuz kurtlanrsa ne serpilir? 203. Gece dola, gündüz yat, tütün için kalpa*n sat (tembel, avare hakknda söylenir) Gece yürüyen sabah sevdir (Bugünki ii yarna brakma) Gelinin yüzünü gelince görürüz 106. Gemide gemici ile tartma Do*ru söz geri kalmaz Geçen ömür geri gelmez Bakasna kuyu kazan kendi kazd* kuyuya düer Emanet ata binen tez iner Göz görmezse gönül sevmez Göz korkak, el cesur Gözünü yuman ta yutar Güçlü olmak istersen, dümandan gücünü gizle Güçlüler gemiyi toprakta yürütür Köpek yavrusu it olur, it kart olur (yalanr) (yani. Her ey de*iir) Hasetçi gün görmez Güve gömle*i yer, kayg yüre*i yer Hâl hâle göre, helva bala göre Do*ru söz ac olur Akl görmedikten sonra gözün görmesinden fayda yok Akl yata de*il, batadr Akldan büyük hazine, bilimden büyük zenginlik yok Akll a toplar, aptal ta toplar Akll iradesini kaybetmez Herkesin bir derdi, de*irmencinin su derdi Herkes bildi*ini söyler Harekete bereket. (Nerede hareket, orada bereket) Parasz yemek olmaz.

5 130. Heç bolgandan geç bolgan qolay Hisapl dos ayrlmas Açki için çgarr Agitge ya gülle, ya sülçe batlmas Agitge yetmi türlü hüner de az Agitni atasn sorama Alqn atas- qorqaçlq Almu- açgç, yaav- kirit Almu-bitmeygen xazna Annemeyden üy buzgan Asbay içinden qartllar A tapursa- buyuga, burnun har zatga suga Ai yoqnu a yoq. : 143. Alemegen- tilemes Aleygende erinme, ide çolaq görünme At haplar, kerivan geçer At itge buyurur, it de quyruguna At itni aamas Kepekni ayamagan manat etmes Kerivan getdi busa da, kerivansaray yerinde Kim ekeninni bilme süysen, qz tilet Kirpi tegenek ara*a "ayavlu vatan!" de*en Kiseftde maln yoq busa, avzunda baln yoqmu? 153. Kömegi güçlü busa, kiyiz qazq yerge girer Köp söznü az yax, az söznü özü yax Köp yaagan köp bilmes, köpnü görgen köp biler Köpür salgan özü geçer, quyu qazgan özü tüer Kuleme xonuna, gelir bana Ma de*ende almasa, ber de*ende tabulmas Maqtançq erinçekge oyunçaq Mart taymayl, dert taymas Maa busa qol bimes Menden getsin, yesine yetmesin Milletine namart bolgan atasn satar Miik saqlamagan ççqan saqlar Hiç olmayandan geç olan daha iyidir Akll dost ayrlmaz. 132.,çki, içini çkarr (yani,çki, istemedi*in eyleri veya srlarn söylemene sebep olabilir) Yi*ide gülle de mzrak da ilemez Yi*ide yetmi türlü hüner de az Yi*idin babasn sorma Korkaklk yüzkaras do*urur. 137.,lim anahtardr, hayat kilit. 138.,lim bitmeyen hazinedir A*rbal görünüp beklenmedik ekilde yuva ykar (Yere bakan, yürek yakan) Cklk dükünü içinden titrer. 141., buyurulsa kaçar, burnunu her eye sokar. 142.,i olmayann a da olmaz. 143.,lemeyen, dilemez Çalrken erinme, ite beceriksiz görünme. 145.,t ürür, kervan yürür. 146.,t ite buyurur, it de kuyru*una At iti srmaz (harfiyen.,t iti yemez) Küçük paraya kymayan büyük para kazanamaz Kervan gittiyse de kervansaray yerinde Kim oldu*unu bilmek istersen, (kendine) kz istet Kirpi dikenli yere "Sevgili vatanm!" demi Cebinde paran yoksa a*znda baln da m yok? Destek güçlü olsa, keçe kazk yere girer Çok sözün az iyi, az sözün özü iyi Çok yaayan çok bilmez, çok gören çok bilir Köprü yapan kendi geçer, kuyu kazan kendi düer Gülme komuna, gelir bana Al deyince almazsan ver deyince bulamazsn Övüngen, tembele e*lence Mart geçmeyince dert bitmez Maa varsa el yanmaz Benden gitsin, sahibine yetimesin, (ihmalkâr, savsak kimse hakknda söylenir) Milletine ihanet eden babasn satar Kedi bulundurmayan sçan bulundurur.

6 165. Miik yoq yerde ççqan ba göterir Molla özü özüne yol tabar Namartga nalatdan yax savgat bolmas Namartn çra* yanmas Namussuzga a haram Nasibinni qozdan görme, qzdan gör Nasipsizge qunnaq atlr Ne çaçsan sonu orarsan Obur aldn buvarr Onölçe, bir biç Orman giyiksiz bolmas Oaganga yaragan, ilegenge tabulgan Ögüz yekgen xar qalmas Ögüzüne gücü yetmegen arn töbeler Öksüz öz ginnigin özü geser Oktemlikni artndan qdrp yürür xorluq Ölü*e zurnay soqgandan ne payda Ömür boyu atla tursa da, baqa batmaqdan arekge getmes Özüm de*en gözümdür Özünnü tilift- özüne düman Özünükin bermevüç, giinikin sermevüç Pastanbaylq-bir aylq Pitneçini sözüne qarama, özüne qara Qabu yel qap tolturur, ba yel balah geltirir Qaçp getsefi, çaçp get; qaytp gelsen, aarsan Qalam tilni turnacdr Qalgan ige qar yavar Çalgan ini ot basar Qan bulan girgen can bulan çgar Qanatsz qu uçmas Qapga salganbulansünküyammas Qapiyal sözge qarv yoq Qaptaldan gölek yuvuq Qardann tanma*a süysefi, ondan satp mal al Kedi olmayan yerde sçan hüküm sürer Molla daima kendini hakl çkarr 167. Haine lanetten iyi ödül olmaz Hainin mumu yanmaz. 169.,nsafsza (veya vicdansza) a haram.,nsafsza (veya vicdansza) hiç bir ey de*mez Saadetini kozdan görme, kzdan gör. Saadeti koz de*il, kz tayin eder Nasipsize tüfek atlr Ne ekersen onu biçersin Kurnaz önceden tedbirini alr On ölç, bir biç Orman kurtsuz (veya canavarsz) olmaz Anlamca. Tencere yuvarlanm, kapa*n 177. Öküz koan sknt çekmez Öküzüne gücü yetmeyen (arabann) okunu döver Öksüz kendi göbe*ini kendi keser Zelillik kibrin arkasnda gezer Ölüye zurna çalmaktan ne fayda Ömür boyu sçrasa da kurba*a bataklktan uza*a gidemez Özüm dedi*im, gözümdür Kendi dilin, kendine düman Kendininkini saklar, bakasnnkini kapar Kavun zenginli*i bir aylk., 187. Fitnecinin sözüne bakma, özüne bak Do*u yeli çuval doldurur, bat yeli belâ getirir Kaçarsan, ekip kaç; dönüp gelirsen yersin Kalem dilin tercümandr Ertelenen ie kar ya*ar Sonraya braklan ii otlar kaplar Kan ile giren can ile çkar (Can çkar huy çkmaz) Kanatsz ku uçmaz Çuvala sokmakla mzrak gizlenmez (Mzrak çuvala s*maz) Kafiyeli söze engel yok Gömlek kaptaldan daha yakn (yani Gömlek gövdeye daha yakndr) Arkadan tanmak istersen, ondan mal satn al (veya onunla al veri yap).

7 Qarga balasna appagm, kirpi balasna ymagm de*en Qarga qargan gözün çoqumas Qarmn qarnbolmas Qatn aytar, er qaytar Qavgasz üy-qomuzsuz toy. s : ',. ' yugar Qayda a- onda ba Qaygsz qara suvga semirir Qazanç qaynamasa, qazan qaynamas Qazann qaras yugar, yamann yalas 208. Qüç yaras sav bolur, til yaras sav bolmas Qnr gii de bir, qrq gii de bir Q qlgn etmese, yaz yazl*n etmes Qtg yoqnu qüg yoq Qz uzatsan, qp-yalaftaç qalarsan Qzbay bolma, dommay bol Qz barn naz bar Qzlar-giini crn ta Qzn qrq gii süyer, birev alr Qol qolun cuvar, qol da betin cuvar Qolu bilgen bal aar Qonaq süymeygen yalarn töbeler Qorqaçdan qoççaq bolmas Qorqgann gözü, yalgançn sözü bildirir Qoy baqgan semizin aamas Qulaq- eki, avuz- bir, aytagannn oylap ayt Quldan tuvgan qul bolmas, yamandan tuvgan qul bolur Quru qaqavuz yrtar Quru qolga qu qonmas Quru sözden pilav bolmas Sabanmda söylegen, innrnda erimes Sabur tübü sari altn, uyalr algasagan Savluq süysefi taza tur Karga yavrusuna apakm, kirpi yavrusuna yumua*m demi Karga kargann gözünü oymaz Cimri kendi midesini bile unutur (harfiyyen cimrinin karn olmaz) Kars söyler, koca uyar Kavgasz ev, komuzsuz dü*ün gibidir Nerede a, orada ba (çalmay sevmeyen kimse için söylenir) Kaygsz sade su ile (bile) semirir Aç kaynamazsa kazan kaynamaz Kazann karas bular, kötü insan iftiras (Anlamca. Kazan karas ile, kötü insan iftiras ile temizlenir) Klç yaras geçer, dil yaras geçmez Bir inatç krk kiiye bedeldir K kl*n etmese, yaz yazl*n etmez Gdklanmas olmayann karakteri olmaz Kz evlendirirsen çrlçplak kalrsn Korkak olma, maskara ol 214. Kz olann naz olur Kzlar, bakasnn duvarnn ta (yani Kzlar baka bir ailenin müstakbel üyesidir) Kz krk kii ister, ama bir kii alr El eli yur, el de yüzü yur Eli uz olan bal yer Misafir sevmeyen (veya istemeyen) çocu*unu döver Korkaktan yi*it olmaz Korkan gözü, yalancy sözü ele verir Koyun yetitiren semizini yemez Kulak iki, a*z bir; söyleyece*ini düünüp söyle Köleden do*an köle olmaz, kötü kimseden do*an köle olur Kuru kak a*z yrtar Bo ele ku konmaz Bo sözden pilav olmaz Ekim zaman sözleme yapan harmanda kavga etmez Sabrn sonu sar altn, utanr acele eden (yani. Sabrn sonu selâmet, acele ie eytan karr) Sa*lk dilersen temiz ol.

8 231. Sen- biy, men- biy, atga biçen kim salar? Syr savup bilmeygenge abzar qnr Silkgen bulan suv tüer, barmaq tümes Soqur ögüz özü barr xasapga Söznü qsgas, yipni uzunu yax Suv bandan süzügür Suvga tayanma, bayga inanma Sütge avzu bigen suvuq suvnu üfürüp içer Talayszga ta yavar Tamakü tütün- kökürek bütün Tamn da- qulag bar Tanalag tavuqdan bugüngü cücek qolay Tafiga çgar tavusu Tagm geter, ta qalr Tatli söz ylarn ininden çgarr Tatli tilge talav yoq Tav tavga yoluqmay, adam adamga yolu*a. ' 248. Tavuqnu esinde tari Temimi qzvunda toqala Til qlçdan itti Tilde süyek yoq, amma süyek smdra Tilençini torbas tolmas Tilinnisaqlasan,banavurtmas Toyga barsan, toyup bar Toygan son it haplamas Toygan yerde it qalr Tul qatnn ulam erke bolur Tutduruqsuz üyge tümen aqça da mal bolmas Tutgan yerinden çubuq snmaz Tuvrasm aytgan tuvganna yaramas Ulan dese, üy tola Ulam yoqnu qz barr çerivge Ullu aytgann etmegen- muradna yetmegen Sen bey, ben bey; ata kim yem verecek? 232.,nek sa*amayana avlu e*ri gibi görünür Silkmekle su düer, parmak dümez Kör öküz kendi gider kasaba Sözün ksas, ipin uzunu iyi Su, kayna*ndan temizlenir Suya dayanma, zengine inanma Sütten a*z yanan so*uk suyu üfleyerek içer (yani. Sütten a*z yanan yo*urdu üfleyerek yer) Talihsize ta ya*ar (anlamca. Alavere dalavere, kurt mehmet nöbete) Tütün duman, tüberküloz (demektir) Duvarn kula* var (anlamca. Yerin kula* var) Bugünkü civciv yarnki tavuktan iyidir. 243.,in do*rusu (hakikati) sabahleyin anlalr (harfiyen. Sabaha çkar sesi) Takn gider, ta kalr Tatl dil ylandeli*inden çkarr Tatl dile hastalk yok Da* da*a kavumaz, insan insana kavuur Tavu*un aklnda dan. (yani. Aç tavuk rüyasnda dar görür) Demiri tavnda döv. (Demir tavnda dövülür) Dil klçtan keskindir Dilde kemik yok, ama kemik krar Dilencinin torbas dolmaz Dilini tutarsan ban a*rmaz Dü*üne gidersen tok git Doyduktan sonra köpek havlamaz Köpek doydu*u yerde kalr Dul kadnn o*lu mark olur Tutumsuz eve on ruble de mal olmaz Çubuk, tuttu*un yerden krlmaz Do*ruyu söyleyen kendi çocu*una bile yaranamaz (Do*ru söyleyeni dokuz köyden kovarlar) Erkek evlât evin neesidir (harfiyen. "O*lan" dese, ev dolar) O*lu olmayann kz askere gider Büyü*ün dedi*ini yapmayan, muradna ermemi.

9 264. Ullu qzm toyu da bir, giççi qzn toyu da bir Urlagan bir günahl, urlatgan min günahl Uruçunu banda börk yana Urunu art qurudur Utuqul özünü aybn özgege qaplar Uyala busaft, üyünde tur Uyalçan giini yüre*i qara bolmas Uyalmaygan adam, buyurmagan am aar Uyasnda ne görse, uçgannda sonu'eter Ülker batd, yer qatd Üy algnca, xonu al Üyde yoqga ülü yoq Vatan yoqnu vatanda yoq Xars urup algannn biyiy turup yiberdin Xonunu xoraz- qazday, qatn - qzday Yalgan bulan gertini aras- dört elli Yalgançn gertisine de inanmay Yalgançn ahat ya*nda bolur Yaman avlet artq barmaqga oay; gessenavurta, gesmesen- talçqdra Yaman syr soqmaqç bolur, yaman adam taqmaqç bolur Yamann qulag yazda üür Yafulga- min yol, gertilikge bir yol Yanz terek bav bolmas Yaradan qorqgan yavga girmes Yaagann yadan bil Yat yerde soltan bolgunça, öz yerinde ultan bol Yax atga bir qamuçu taman Yax sabancn syr qsr qalmas Yaxlqga yaxlq har giini iidir, yamanlqga yaxlq er giini iidir Büyük kzn dü*ünü de bir, küçük kzn dü*ünü de bir Çalan bir kere suçlu, çaldran bin kere Hrszn banda kalpak yanar (anlamca. Hrsz kendi a*zyla tutulur, kendini ele verir). Hrszl*n sonu sefalettir Hilekâr kendi kusurunu bakasna yükler Utanyorsan evinde dur Utanan kiinin yüre*i kara olmaz (yani temiz yürekli olur) Utanmas olmayan adam ikram edilmeyen yeme*i yer Yuvasnda ne görse, uçunca onu yapar (Elma a*acndan uza*a dümez) Ülker batt, yer katlat Ev alma, komu al Evde olmayana pay yok Vatan olmayann vatanda da olmaz Alklayarak ald*n oynayarak gönderdin (yani. Emeksizce elde etti*ini kolayca sarfettin. Haydan gelen huya gider) Komunun horozu kaz gibi, kars da kz gibi. (Komunun tavu*u komuya kaz görünür) Yalan ile gerçe*in aras dört kere elli Yalancnn do*rusuna da inanlmaz, yalanc do*ru söylese de inanlmaz Yalncnn ahidi yannda olur (Cracnn ahidi bozac) Kötü evlât fazla parma*a benzer; kessen, actr; kesmesen, üzer. 283.,ne*in kötüsü sürüden ayrlr, insann kötüsü geveze (harfiyen, ozan) olur Kötünün kula* yazn üür Yanla bin yol, do*ruya bir yol Tek a*aç (ile) ba* olmaz Yaradan korkan savaa girmez Yaad*n çocuktan bil Yabanc memlekette sultan olmaktansa kendi yurdunda ayak takmndan ol 290.,yi ata bir kamç yeter. 291.,yi çiftçinin ine*i ksr kalmaz. 292.,yili*e iyilik her kiinin iidir, kötülü*e iyilik er kiinin iidir.

10 318. Zaman 293. Yaxlqga- yaxlq, yamanlqga- yamanlq Yazda ilemegen qda tilemes Yazda ylan görgen qda arqandan qorqar Yazhq ileni qda bala Yeri gelse, qar tur Yesi yoqnu börü aar Yetim, toymay, yrlamas Yetigen qz da, yerlengen at da bir Yetti keren ölçe, bir keren ges Yglgan küreden (yabuuvdan) toymas Yglgann yer göterir Ylamagan yaga emçek bermey Ylandan qorqgan yipden qaçar Yl söz ylarn ininden çgarr Yraqdag qardadan yuvuqdag xonu 308. Yol azab, kör azab Yolavçu yolda yax Yolda yoluqgan yolda bolmas Yolun tegi bolgan sofi yol yagadag tegeneklerden qorqma Yoqnu gerek tapdrar Yuvuq qynl gün tandr Yuvurganga göre ayagnn uzat Yügürük atn qamuçulamas Yünsüz it itti bekiden qorqar Zahmatçn qynn aagan azapga tarr. gelgende bulamuqga ti snar Zamanlar getse de,.xalqgetmes. 293.,yili*e iyilik, kötülü*e kötülük (Göze göz, die di) Yazn çalmayan kn yiyemez Yazn ylan gören kn ipten korkar 296. Bahar iilerine kn bala Gerekti*inde kar dur. (yani. Yeri geldi*inde cesur ol Sahibi olmayan kurt yer (Sürüden ayrlan kuzuyu kurt kapar) Yetim doymadan ark söylemez (Aç ay oynamaz) Yetikin kz, eyerlenen at gibidir Yedi kere ölç, bir kere biç Yenilen güree doymaz Düeni (yani zayf kimseyi, dükünü ) yer kaldrr (tutar) A*lamayan çocu*a meme verilmez Ylandan korkan ipten kaçar (Sütten a*z yanan yo*urdu üfleyerek yer) Tatl dil ylan deli*inden çkarr Uzaktaki akrabadan yakndaki komu iyidir Yol azab, kabir azabdr Yolcu yolda iyi (Yolcu yolunda gerek) Yolda rastlanan yolda olmaz Yolun do*ru olduktan sonra yol kenarndaki dikenlerden korkma. 312.,htiyaç, olmayan buldurur Dost, kara günde belli olur Yorgana göre aya*n uzat (Aya*n yorganna göre uzat) Yürük at kamçlanmaz Tüysüz it keskin çakdan korkar. 327.,çinin eme*ini yiyen belâya u*rar, musibete duçar olur Zaman gelince lapa yerken di krlr (yani. Alna yazlan baa gelir) Zaman geçse de halk kalr