PARAMETRK OLMAYAN STATSTKSEL TEKNKLER. Prof. Dr. Ali EN ÖLÇEKLER

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "PARAMETRK OLMAYAN STATSTKSEL TEKNKLER. Prof. Dr. Ali EN ÖLÇEKLER"

Bulut Ece
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 PARAMETRK OLMAYAN STATSTKSEL TEKNKLER Prof. Dr. Ali EN 1 Normal dalm artlarn salamayan ve parametrik istatistik tekniklerinin kullanlmasn elverisiz klan durumlarn bulunmas halinde, eldeki verilere bal olarak analiz yaplmak istendiinde parametrik olmayan istatistik teknikler ön plana çkar. 2 1

tekniklerinin kullanlmasn elverisiz klan durumlarn bulunmas halinde,

2 Bu yüzden saysal verileri analiz eden bir aratrmac ölçümleri yapmadan önce kullanaca ölçek türünü düünmek zorundadr. 3 Stevens ölçümü, cisim ve olaylar kurallara göre numaralama ii olarak tarif ederken, farkl kurallarn farkl tip ölçeklerin kullanlmas gerektiini belirtmitir. 4 2

3 Stevens ölçümü, cisim ve olaylar kurallara göre numaralama ii

3 Stevens Nominal Ölçei Ordinal Ölçei Aralk Ölçei Oran Ölçei eklinde dört ölçek üzerinde durmutur. 5 Nominal Ölçek: Bu ölçek dört tip ölçein en zayf olandr. Bir cisim veya olay belirli bir isme göre dier cisim ve olaydan ayrmaya yarar. Örnein yeni doan çocuklar kz ya da erkek olarak snflandrabiliriz. 6 3

5 Nominal Ölçek: Bu ölçek dört tip ölçein en zayf olandr.

4 Fabrikada imal edilen ve paketlenmek üzere yürüyen bir erit üzerinde tanan mamülleri hatal veya hatasz diye nominal ölçekle ölçerek snflandrmak mümkündür. 7 Baz karakteristiklerine bal olarak eya ve olaylar arasndaki fark belirtmede çou kez normal yolla isimlendirmek yerine ahsi kanatlarmza bal olarak numaralandrma yolunu tercih ederiz. 8 4

7 Baz karakteristiklerine bal olarak eya ve olaylar arasndaki fark belirtmede çou kez

5 Mesela paketlenmek üzere yürüyen bir eritteki mallardan hatal olanlar 1 ve salam olanlar 0 ile gösterebiliriz. Her bir kategori içerisine düen eya ve olay saysn bulmak için genellikle nominal ölçei kullanrz. 9 Örnein belirli bir ruh ve sinir hastalklar hastanesinde kaç hastaya izofrenik, manikdepresif ve psiko-nöratik diye tehis konulduunu bilmek isteyebiliriz. Bu tip veriler çou kez saylan veriler, sklk verileri, kategorik veriler olarak da adlandrlr. 10 5

9 Örnein belirli bir ruh ve sinir hastalklar hastanesinde kaç hastaya izofrenik, manikdepresif ve psiko-nöratik

6 Sralama Ölçei: Nominal ölçekten bir derece daha hassas veya karmak olan ölçek sralama ölçeidir. Gösterdikleri baz karakteristiklerin nisbi miktarlarna göre bir eya veya olay dierinden ayrmak için sralama ölçei kullanlmaktadr. 11 Sralama ölçei eyalarn belirli bir sraya göre sralamasn mümkün klar. Örnein pazarlamaclar bu ölçek kullanarak kiilikleri itibariyle en zayftan en iyiye doru sralanabilir. 12 6

sralama ölçei kullanlmaktadr. 11 Sralama ölçei eyalarn belirli bir sraya göre sralamasn mümkün klar.

7 Bir köpek güzellii yarmasnda yarmaya katlan köpekler en az güzelden en çok güzele doru sralanabilir. Aynen bunun gibi belirli bir hastaln en hafiften en iddetliye doru sralanmas da mümkündür. 13 Eer n adet eya ve olay belirli özelliklerine göre sraya koysak, 1 rakam üzerinde durulan özelliin en zayf olduu eyi gösterirken; 2 rakam, söz konusu özelliin 1 rakam ile ifade edilenden biraz daha fazla, fakat 3,4, numaralar ile ifade edilenden az olduunu gösterir. 14 7

13 Eer n adet eya ve olay belirli özelliklerine göre sraya koysak, 1 rakam üzerinde durulan özelliin en zayf olduu

8 Sra deerleri arasndaki derece farknn eit olmasart deildir. Örnein, belirli bir snava giren örenciler söz konusu snav tamamlama zamanlarna göre birinci, ikinci, üçüncü eklinde sralanabilir. 15 Bununla birlikte bu snav tamamlama bakmndan birinci ve ikinci örenci arasnda geçen sürenin ikinci ve üçüncü arasnda arasnda geçen süreye eit olmas beklenemez. 16 8

birinci, ikinci, üçüncü eklinde sralanabilir.

9 Aralk Ölçei: Eya ve olaylarn birbirinden ayrt edilip sralanabildii ve ölçümler arasndaki farknda bunlara ilave olarak anlaml olduu durumlarda en elverili ölçek aralk ölçeidir. Aralk ölçeinde sfr noktas vardr ancak izafidir. 17 Bu ölçee en iyi verebilecek örnek Fahrenheit derece ve Celcius derece cinsinden scaklk ölçümleridir. Fahrenheit ve Celcius türü termometrelerde sfr derece scakln olmad anlamna gelmez. Bununla birlikte sfr derece kendisinden daha yüksek ve düük scakln olduunu belirtmektedir. 18 9

17 Bu ölçee en iyi verebilecek örnek Fahrenheit derece ve Celcius derece cinsinden scaklk ölçümleridir.

10 Örnein A, B, C, D nin 20, 30, 60, 70 gibi aralk ölçei ile ölçülmü sonuçlar ifade ettiini varsayalm. Burada aralk ölçei kullandmz için 20 ile 30 arasndaki farkn 60 ile 70 arasndaki farka eit olduunu söyleyebiliriz. 19 Yani aralk ölçei yaplan ölçümler itibariyle yukardaki her bir çift arasndaki farklln birbirine eit olduunu ifade eder. Bununla birlikte aralk ölçei sonuç çiftlerine ait oranlar oranlar hakknda anlaml bilgi salamaz

11 Az önceki örneimize göre konuursak C için salanan 60 lk skor B için bulunan 30 luk skor ile karlatrdmzda C için elde edilen skorun B nin iki kat olduunu söyleyemeyiz. 21 Oran Ölçei: Elde edilen ölçümler imdiye kadar bahsedilen üç ölçein özelliklerini salamakla birlikte söz konusu ölçümlerin oranlar bizim için belirli bir anlam ifade ediyorsa kullanacamz ölçek oran ölçeidir

21 Oran Ölçei: Elde edilen ölçümler imdiye kadar bahsedilen üç ölçein özelliklerini salamakla

12 Oran ölçei ile ölçülmü bir karakteristiin sfr olmas, o karakteristiin ölçülen eya veya olayda olmadn gösterir. Arlk, boy ölçümleri, bu tür bir ölçein en karakteristik örnekleridir. 23 Normal aralk ölçeinin kullanlmasndan anlalaca gibi, 90 kilo gelen bir kimse 60 kilo gelen bir kimseden 30 kilo daha ardr denilebilir. Bununla birlikte oran ölçeinin kullanlmasyla 90 kilo gelen bir kimsenin arl 45 kilo gelen insann arlnn iki katdr denilebilir

23 Normal aralk ölçeinin kullanlmasndan anlalaca gibi, 90 kilo gelen bir kimse 60 kilo gelen bir kimseden 30

13 Oran ölçei en yüksek ölçüm seviyesini gösterir. 25 DEFKEN Deiken: Deiik deerler alabilen karakteristie deiken denir. Deikenler nitel özelliklere ait bilgiler içerdii gibi, saysal olarak da ölçülebilirler

14 Deiken Tipleri Deiken Kategorik (Nitel) Saysal (Nicel) Example: Marital Status Political Party Eye Color (Defined categories) Examples: Kesikli Number of Children Defects per hour (Counted items) Sürekli Examples: Weight Voltage (Measured characteristics) 27 Kategorik Deiken Snflandrma yolu ile ölçümlenebilen deikenlerdir. Saysal deildirler

Defects per hour (Counted items) Sürekli Examples: Weight Voltage (Measured

15 Kategorik Deikenler Aada bir çok top görülmektedir. Bu toplar için kategorik deiken ne olabilir? Renkler, Yeil, mavi, krmz, gri toplar 29 Bu toplar büyüklüklerine göre de kategorilere ayrlabilirler, yani deikenin nisbi miktarlarna göre bir kategorisazyon söz konusudur. Sral Deiken 30 15

Renkler, Yeil, mavi, krmz, gri toplar 29 Bu toplar büyüklüklerine göre

16 Sral Deiken Sral Deiken deerlerin sralanabildii kategorik bir deiken tipidir. Toplar için sral deiken büyüklük olabilir, buradaki deerler büyük, orta, küçük olarak tanmlanabilir. 31 Kesikli De iken Deikenin alabilecei deerlerin says sonlu ve saylabilir ise bu deiken kesikli bir deikendir. Yarm bir çocuk saylamaz

17 SÜREKL DEKEN Deiken bir aralkta veya birden fazla aralkta sonsuz sayda deer alabilir. Örnein oda scakl. 33 Deikenler Medeni hali : Kategorik Elektrik Voltaj: Sürekli Siyasi parti tercihi: Kategorik 34 17

18 Deikenler Göz rengi: Kategorik Boy uzunluu: Sürekli Sahip olduu çocuk says: Kesikli Arl: Sürekli Bir serideki kusurlu ürün says: Kesikli 35 18

Benzer belgeler

Anketler ne zaman kullanlr? Ünite 6 Anketlerin Kullanm. Temel Konular. Soru Tipleri. Açk-uçlu ve kapal anketler. Anketler. Anketler de0erlidir, e0er;

Anketler ne zaman kullanlr? Ünite 6 Anketlerin Kullanm. Temel Konular. Soru Tipleri. Açk-uçlu ve kapal anketler. Anketler. Anketler de0erlidir, e0er; Ünite 6 Anketlerin Kullanm Sistem Analiz ve Tasarm Sedat Telçeken Anketler ne zaman kullanlr? Anketler de0erlidir, e0er; Organizasyonun elemanlar geni/ olarak da0lm/sa Birçok eleman projede rol almaktaysa