KIKIRDAK. Prof. Dr. Oktay Arda

Transkript

1 KIKIRDAK Prof.

2 ıkırdak Özel Bağ Dokusu Eksraselüler Matrisk Belirgin Artış: Glikozaminogılikanlar Proteoglikanlar Liflerle Etkileşim:»Kolajen» Elastik 2

3 ıkırdak Türleri Matriks Bileşenlerinin Değişkenliği HİYALİN ELASTİK FİBRÖZ 3

4 ıkırdak Fonksiyonları Mekanik Gerilimlere Destek Kalıcı Şekil Bozukluğunu Engeller 4

5 ıkırdak Fonksiyonları Yumuşak Doku Desteği 5

6 ıkırdak Fonksiyonları Yumuşak Doku Desteği 6

7 ıkırdak Fonksiyonları Eklemler Sarsıntıları Emici Kayıcı Yüzeyler 7

8 ıkırdak Fonksiyonları Kemik: Geliştirme Uzun Kemiklerin Büyümesi Doğum Öncesi ve Sonrası 8

9 ıkırdak Neden İbarettir? Hücreler KONDRASİTLER Hücreler dışı matriks LİFLER TEMEL MADDE 9

10 ondrasitler Hücreler dışı matriks in Sentezi Sekrasyonu Konumu Matriks Çukurcukları (LAKUNA) 10

11 aşlıca Matriks Makromolekülleri Kollajen Hiyaluronik Asid Proteoglkanlar Glikoproteinler 11

12 lastik Kıkırdak Kolayca Bükülebilir Önemli Miktarde ELASTİN 12

13 atriks Proteoglikanları nın Ehemmiyeti Kollajen ve Elastin Esnektir Kıkırdak Sağlamlığı? Bağlı: Kollajen Lifler Elektrostatik Bağ Proteoglikan yan zincirleri (Glikoaminoglikanlar) PAPEİN: Enzim Hydrolize eden protoglikanlar Protoglikanlar ın Merkez Proteinlerini Sindirir Glikoaminoglikan yan zincirleri parçalanır 13

14 Matriks Proteoglikanlarının Ehemmiyeti Kollajen ve Elastin Esnektir Kıkırdak Sağlamlığı? Bağlı: Negatif Şarjlı Glikoaminogılikan Zincirleri H 2 O (Çözücü Su) 14

15 PAPEİN: Enzim Hidrolize eden Protogılikan Protoglikanlar ın Merkez Proteinlerinin Sindirimi Glikoaminoglikan yan zincirleri parçalanır 15

16 Kıkırdak Tipi? Göre: Fonksiyonel Gereksime Matriks Elemanlarının Kompozisyonuna HİYALİN KIKIRDAK ELASTİK KIKIRDAK FİBRÖZ KIKIRDAK 16

17 iyalin Kıkırdak En Sık Rastlanan Tip Kollajen Tip II 17

18 lastik Kıkırdak Süner Lifler Çok Miktarda Elastik Lif Kollajen Tip II 18

19 ibro Kıkırdak? Bölgelerde: Büyük Gerilim Ağırlığın Taşındığı Kaba Lifler Yoğun Ağ Kollajen Tip I 19

20 ıkırdak Avaskülerdir Yok! DAMAR Kan Lenfatik SİNİR 20

21 ıkırdak Avaskülerdir Kan Damarları Belki Besleme Yok! 21

22 vasküler Kıkırdak Beslenme PERİKONDRİUM SYNOVİAL SIVI Metabolik Aktivite Düşük 22

23 erikondrium Yoğun Bağ Dokusu Tabakası Kıkırdağı Sarar Hariç Artikülar Kıkırdak Tedarik Eder: Damarlar Kan Lenf Sinirler 23

24 rtikülar Kıkırdak Hareketli Eklem Yüzeylerini Örter Perikondrium Yok! 24

25 iyalin Kıkırdak En Yaygın Taze Hialin K. Mavimsi-Beyaz Işık (Yarı Geçirgen) Embriyo Geçici İskelet 25

26 ialin Kıkırdak Konumu Hareketli Eklemler Artikülar Yüzeyler 26

27 ialin Kıkırdak Konumu Büyük Solunum Yolları Burun Larenks Trakia Bronkuslar 27

28 ialin Kıkırdak Konumu Kaburgaların Ventral Sonları 28

29 ialin Kıkırdak Konumu Epifizyal Plaka Kemiğin Longitudinal Büyümesi 29

30 iyalin K. Matriks Kuru ağırlığı 40% KOLAJEN İçine Gömülü: Proteogılikanlar Yapısal Glikoproteinler Sıkıca HidrateJel 30

31 utin Histolojik Hazırlık Kollajen Tip II Farkedilemez Submikroskopik Boyutta Kırma Index i = Ara Madde 31

32 ıkırdakb Proteogılikanları Kondroitin 4, 6 -Sulfat Keratan Sulfat Merkez Proteinleri ile Bağlantılı Proteogılikan Aggregasyonlar Meydana Getirir Kolajen ile etkileşim meydana getirir 32

33 özücü Su Miktarı Yüksek ( -) Şarjlı Glikosaminogılikanlarına Bağlanır Fonksiyonu Sarsıntı Absorbsiyonu BiomekanikYay Artiküler Kıkırdaklar 33

34 ondronektin Yapısal Glikoprotein Bağlar Glyikosaminogılikanları Kolajen Tip II Fonksiyonu Kondrositler Bağlar Hücrelerarası Matriks 34

35 eritoryal Matriks (Kapsüler Matriks) Kondrositleri Zengindir: Glikosaminogılikan Fakirdir: Kollajen Yoğun Bazofiliktir Daha Pas-pozitivdir 35

36 erikondrium Yoktur! ArtikülarKıkırdak Yoğun Bağ Dokus Tabakası Zengindir Tip I Kolagen Lifleri Fibroblastlar 36

37 erikondrium Fonksiyonu Zaruri Büyümede Bakım 37

38 erikondrium un İç Tabakası Kondroblastlar Fibroblastlara Benzer Farklılaşarak Kondrositler 38

39 ondrositler Periferdekiler Genç Kondrositler Eliptik Şekilde Uzun Ekseni // Yüzeye 39

40 ondrositler İç Kısımlarda Yuvarlak Gurup Halinde olabilir ISOGEN GURUPLAR 40

41 zogen Guruplar Bir Kondrositin Mitotik Bölünmesi Isos Eşit Genos Aile 41

42 utin Histolojik Preparatlarda İçeri Çökme: Hücreler Düzensiz Şekil Geri Çekilme Matriks 42

43 erçeğe Yakın Hazırlanmış Kesitlerde Kondrositler Lakunaları Doldurulur 43

44 ondrositler? Sentezler: Kolejen Tip II Proteogılikanlar Hyaluronik Asid Kondronektin 44

45 ıkırdak Histofisyolojisi Yok! Kan Kapilerleri Oxygen Basıncı Glukoz Metabolizması Anaerob Son Ürün Laktik Asid 45

46 esin Maddelerinin Rotası Kan Perikondrium Matriks Mekanizma Difüzyon Suyun Taşınması Pompalama Aksiyonu Kıkırdakmatriks KOMPRESYON DE-KOMPRESYON Maksimum Kıkırdak KALINLIĞI Sınırlıdır Kıkırdak Matriks de Hiç Serbest Su Yoktur 46

47 ondrosit Fonksiyonu? Bağlı: Uygun Hormonal Denge Sulfatlı Glykoaminogılikanların Sentezini Hızlandırır: BÜYÜME HORMONE TİROKSİN TESTOSTERON Geciktirir: KORTİSON HYDROKORTİSON ESTRADİOL 47

48 ıkırdak Büyümesi Genelde? Bağlıdır Hypofiz BÜYÜME HORMONU SOMATOTROPİN 48

49 ümörler Benign KHONDROMA Malign KHONDROSARKOMA 49

50 ıkırdak? Kaynaklanır: Mezankimal Hücrelerden Yuvarlak Hale Gelirler Mitoz Kondensasyon Kondroblast Farklılaşması Bazofilik Sitoplazma Matriks Yapımı 50

51 ıkırdak? Kaynaklanır: Mezankimal Hücrelerden Difrensiasyon Merkezden Perifere doğru Yüzeydeki Mezankim Perikondriumu Yapar 51

52 ıkırdak Büyümesi İNTERSTİSYAL BÜYÜME APOZİZYONAL BÜYÜME 52

53 NTERSTİSYAL BÜYÜME Kondrositler Mitotz 53

54 POZİZYONAL BÜYÜME Difrensiasyon İç Perichondrial Hücreler KONDROBLAST Sentezin Başlaması» Kollajen Lifler» Temel Madde 54

55 pifizyal Plaka Interstisyal Büyüme Boyuna Uzama 55

56 ıkırdak Model Endokondral Kemik Yapımı 56

57 rtikülar Kıkırdak Yüzeydeki Hücreler zaman içinde eskirler İntertisyal Yenilenme Apozisyonel 57

58 ejeneratif Değişiklikler Kondrositler Büyüklük, Hacım Hücre Ölümü Matriks Kalsifikasyonu Normaldir Endokondral Ossifikasyonda 58

59 sbestiform Dejenerasyon Yaşlı Kıkırdak da Sık Görülür Agregasyonlar Halinde Kalın, Anormal Kollajen Lifler 59

60 ejenerasyon Genç Çocuklar Dışında Zor Sıklıkla Noksan 60

61 ıkırdak Kırılması Perikondrial Kondroblastlar Kırık Sahaya Hücum Ederler Yeni Kıkırdak Nesli Geniş Hasarlı Bölgeler Nedbe Yoğun Bağ Dokusu 61

62 lastik Kıkırdak Nerede? Kulak Aurikulası External Auditory Kanallar Duvarlarında Auditory Tüp (Eustachian) 62

63 lastik Kıkırdak Nerede? Epiglottis 63

64 lastik Kıkırdak Nerede? Cuneiform Kıkırdak (Larynx) Giderek Hyaline Kıkırdak İle Devam Eder 64

65 lastik Kıkırdak Tıpkı Hyaline kıkırdak gibi Yanlız! Çok Miktarda İnce Elastik Lif Kolejen Tip II Fibriller Taze Elastik kıkırdak Sarımtırak 65

66 lastik Kıkırdak Kondrositler Hyalin K. Benzer 66

67 lastik Kıkırdak Perikondrium Mevcut 67

68 ibröz Kıkırdak Nerede? Giderek Değişim: Yoğun Bağ Dokusu Hyalin Kıkırdak 68

69 ibröz Kıkırdak Nerede? Intervertebral Disklerde 69

70 ibröz Kıkırdak Nerede? Ligamanlar Kemik Yüzeyi (Kıkırdağımsı) 70

71 ibröz Kıkırdak Nerede? Symphysis Pubis 71

72 ibröz Kıkırdak Daima Yoğun B.D. İle İlişkide Sınırlar Net Değildir 72

73 ibröz kıkırdağın Kondrositleri Hyaline K. Benzer Çoğu Kez Tek Olarak Izogen Guruplar Uzun Sıralar Halinde 73

74 ibröz Kıkırdak Matriksi Asidofilik: Bolca Kalın Tip I Kollajen Lif Amorf Matriks Daha az 74

75 ibröz Kıkırdağın Kolajen Lifleri Meydana Getirir: Düzensiz Demetler // Kondrosit Kolonları Oryantasyon: Gerilim Vektörü Doğrultusu Kollajen Demetleri // Kuvvet Vektörü Perikondrium Yok 75

76 ntervertebral Diskler İki Vertebra Arasında Ligamanlarle Bağlı 76

77 ntervertebral Disk Elemanları Annulus Fibrosus Nukleus Pulposus 77

78 nnulus Fibrosus Kıkırdağımsı Yağlı (Kaygan) Yumuşak Koruyucu Örtü Veya Yastık 78

79 ntervertebral Disk Elemanları Nucleus Pulposus Likid Gerilim Emici Kaygan Yastığa Yardımcı 79

80 ntervertebral Disk Etkisi Önler Komşu Vertebraların Aşınmasını Engeller 80

81 annulus Fibrosus Dış Tabaka Yoğun B.D. Fibröz Kıkırdak Lamina ile Üst Üste Binmiştir 81

82 ucleus Pulposus Merkezinde Annulus Fibrosus Notokord da Kaynaklanır Çocuklarda Büyük Yaşlandıkça Gittikçe Küçülür Kısmen Fibröz Kıkırdağa Değişir 82

83 ntervertebral Disk Fıtığı Annulus Fibrosus Kırılır Sıklıkla Posteryör Bölgede Daha Az Kollajen Lif Olduğu İçin 83

84 ntervertebral Disk Fıtığı Sonuç Liquid Nucleus Pulposus Dışarı Atılır Disk Düz Hale Gelir Sıklıkla Disk Yerinden Çıkar ve Kayar Omuriliğe Doğru Hareket Ederse Sinirleri Sıkıştırır Şiddetli: Ağrı Neurolojik Rahatsızlık 84