T.C. NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÇORLU MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

Transkript

1 T.C. NAMIK KEMAL ÜNİVERSİTESİ ÇORLU MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ SORU-CEVAP SİSTEMİNİN TASARIMI VE STAJ YÖNETMELİĞİ UYGULAMASI NKU STAJ YÖNETMELİĞİ SORU CEVAP SİSTEMİ Serkan YILDIRIM Yasin KAPLAN DANIŞMAN Yrd. Doç. Dr.Erdinç UZUN LİSANS TEZİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ ÇORLU 2013 i

2 İÇİNDEKİLER 1.SORU-CEVAP SİSTEMİNİN TASARIMI VE STAJ YÖNETMELİĞİ UYGULAMASI PROJESİ... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. 1.1.PROJENİN AMACI...HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. 1.2.PROJENİN TANIMI...HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. 2.YAZILIM ARAÇLARI VE PLATFORM KELİME TABANLI ARAMA FEEDBACK TABANLI YÖNTEM ARAYÜZLER KARŞILAŞTIRMA SONUÇ KAYNAKLAR... 5 i

3 1. SORU-CEVAP SİSTEMİNİN TASARIMI VE STAJ YÖNETMELİĞİ UYGULAMASI PROJESİ 1.1.Projenin Amacı: Bu projenin amacı: öğrencilerin staj konusundaki sorularına cevap verebilecek online bir soru-cevap sistemi uygulaması geliştirmektir. Bu sayede öğrenci yönetmelik okumasına gerek kalmadan sadece kendi merak ettiği soru hakkında bilgi alabilecektir. Bu uygulamada, bir soruya ait cevap aranırken klasik arama motorlarındaki gibi anahtar kelimeler üzerinden değil, doğal dil cümleleri üzerinden soru-cevap oluşturabilecektir. 1.2.Projenin Tanımı: Staj komisyonu, öğrencilerin staj dönemlerinde birçok benzer sorusu ile karşılaşmaktadır. Bu sorular mail veya telefon yolu ile olmaktadır. Aslında birçok sorunun cevabı yönetmeliklerde bulunmaktadır. Ancak, öğrenci açıp yönetmeliği okumak yerine soru ile sadece kendine özgü en kolay staj komisyonu üzerinden ulaşabilmektedir. Bu uygulama sayesinde staj konusunda merak edilen sorular geliştireceğimiz uygulama üzerinden cevaplanabilecektir. 2. YAZILIM ARAÇLARI VE PLATFORM Proje asp.net platformu üzerinde yapıldı. Projede kullanılan framework ve programlar; Nhibernate NZemberek, Mygeneration. Nhibernate :.Net yazılımlar için en popüler ORM yazılımı. NZemberek : Java ile geliştirilmiş Türkçe dilleri için NLP kütüphanesi olan açık kaynak kodlu Zemberek projesinin ( portudur. NZemberek ile: Denetleme Denetleme sonrası hatalı kelimeler için öneri oluşturma Çözümleme (morfolojik ayrıştırma) Sadece Ascii karakterleriyle yazılmış metni Türkçe karakterlere dönüştürme Türkçe karakterlere yazılmış metni sadece Ascii karakterleriyle yazılmış metne dönüştürme Heceleme yaptırabilirsiniz. MyGeneration: Seçilen veritabanından model sınıfını oluşturmakta kullanılan Generate programı. 1

4 3. KELİME TABANLI ARAMA İlk olarak Cevaplar üzerinden karşılaştırma yapıldı. Sisteme kayıt edilen cevaplar ile kullanıcının sorduğu sorulardaki kelime kökleri ve türemiş halleri karşılaştırıldı. Türkçenin esnek bir dil yapısı olması sebebiyle istenilen verim elde edilemedi. Örnek: İstenilen cevap : Çorlu Mühendislik Fakültesi öğrencileri mezuniyete hak kazanabilmeleri için en az 60 iş günü staj yapmaları zorunludur. Fakülte öğrencilerinin bölüm stajını bu yönergenin ek olarak verilen Bölüm Staj Kuralları çerçevesinde yapmaları gereklidir. Bu kurallar, Fakülte Kurulu'nun onayından sonra yürürlüğe girer. Sorulan Soru : Staj süresi ne kadar? 4. FEEDBACK TABANLI YÖNTEM Kelime tabanlı aramadan sonra elde edilen veriler ve test sonuçlarından feedback verisi olmadan Türkçe dil yapısına uygun soru cevap sistemi yapılamayacağı anlaşıldı. Bu sebeple cevap üzerinden gitmek sorular üzerinden arama işlemi yapıldı. Bunun sonucunda sorulan sorulara doğru yanıt verilmiş bir dataya ihtiyaç duyuldu. Test ekibi tarafından her bir cevaba ait sorulması muhtemel olan ve cevabın sorusu olan sorular cevap ile eşlenerek kayıt edildi. Böyle bir kullanıcı sorusunu yazdığında yazılan soru geçmiş sorular ile karşılaştırılıp en doğru sonuç getirilmeye çalışıldı. Sonuç olarak istenilen başarı Staj Yönetmeliği Soru Cevap Sistemi için sağlandı. Örnek: İstenilen cevap : Çorlu Mühendislik Fakültesi öğrencileri mezuniyete hak kazanabilmeleri için en az 60 iş günü staj yapmaları zorunludur. Fakülte öğrencilerinin bölüm stajını bu yönergenin ek olarak verilen Bölüm Staj Kuralları çerçevesinde yapmaları gereklidir. Bu kurallar, Fakülte Kurulu'nun onayından sonra yürürlüğe girer. Sorulan Soru : Staj süresi ne kadar? Cevabın sisteme kayıtlı soruları : - Staj kaç gün? - Mezun olmam için kaç gün staj yapmam gerekiyor? 2

5 5. ARAYÜZLER Resim 1.1.Kullanıcı Arayüzü Resim 1.2.Kullanıcı Arayüzü 3

6 Resim 2.Admin Panel Girişi Resim 3.Admin Panel Menü 4

7 Resim 4.Cevap Kayıt Paneli Adminin staj hakkındaki soruların cevaplarını kayıt edeceği kısım. Buradan Cevabın kaynak sayfasını, html id sini ve cevabın kaynağını kayıt edilebilir. Resim 5.Eş anlamlı kelime kayıt paneli Sisteme eş anlamlı kelimeleri eklemek için kullanılır. Mevcut eş anlamlılar silinebilir. 5

8 Resim 6.Mevcut Cevaplar Paneli Mevcut Cevaplar panelinden sistemde bulunan cevaplara ait veriler görüntülenip, güncellenebilir veya silinebilir. Resim 7.1.Feedback Sonuçları Sistemin test modunda arama sonucu elde edilen sonuçların kayıdını incelemek için yapılan panel. 6

9 Resim 7.2.En Çok Aranan Kelimeler Resim 8.Soru Kayıt Paneli Sistemdeki mevcut cevapların seçilerek o cevaba ait muhtemel sorulabilecek soruların kayıt edildiği paneldir. 7

10 Resim 9.Mevcut Sorular Mevcut soruların görünüp silinebileceği paneldir. 6. KARŞILAŞTIRMA Yapılan testler sonucunda Feedback Tabanlı Aramanın Kelime Tabanlı Aramaya göre çok daha iyi verdiği görüldü. 2 arama yöntemi kıyaslandığında Türkçe için kelime bazlınun çok yetersiz olduğu görüşdü. İstenilen cevap : Çorlu Mühendislik Fakültesi öğrencileri mezuniyete hak kazanabilmeleri için en az 60 iş günü staj yapmaları zorunludur. Fakülte öğrencilerinin bölüm stajını bu yönergenin ek olarak verilen Bölüm Staj Kuralları çerçevesinde yapmaları gereklidir. Bu kurallar, Fakülte Kurulu'nun onayından sonra yürürlüğe girer. Sorulan Soru : Staj süresi ne kadar? Cevabın sisteme kayıtlı soruları : - Staj kaç gün? - Mezun olmam için kaç gün staj yapmam gerekiyor? - Kaç iş günü staj yapmalıyım? - Stajı kaç gün yapmam gerekiyor? 7. SONUÇLAR Feedback tabanlı arama yöntemi ile istenilen performansa ulaşıldı ve bu yapıya uygun admin paneli tasarlanarak kolay yönetilebilen bir sistem olarak tamamlandı. Admin paneline gerekli güvenlik önlemleri eklendi. Panel admin için mimimum iş gücü gerektirecek şekilde dinamik şekilde tasarlandı. Türkçenin geniş kelime haznesinden dolayı sistem eş anlamlı kelimeleri kendi sözlüğünden çekip arama kriterlerine eklenmesi sağlandı. Bunun için Admin paneline eş anlamlı bölmesi yapıldı. 8

11 Bu çalışmada, staj yönetmeliği için bir soru cevap sistemi tasarlanmıştır. Soru cevap sistemleri normal arama işlemine göre çok daha zor ve en iyi sonucu vermeye yönelik olduğu için algoritması normal aramaya göre daha iyi tasarlanmalıdır. Geliştirdiğimiz uygulama Türkçe tabanlı online olarak kullanılacak olan bir soru cevap sistemi olmuştur. Bu tür çalışmalar, pek çok alanda ve web sitesinde yardım sayfalarına daha hızlı ve etkin kullanılması için düşünülebilir. Ayrıca, çok fazla bilgi içeren sitelerin bilgilerini daha hızlı paylaşmasına olanak sağlayacaktır. Ayrıca, ileride ses tanıma ve sesli cevap sistemleri eklenerek konuşan sistem hayalinin temelini oluşturacaktır. 8. KAYNAKLAR