Türkiye'de Elektrik Tarifeleri ve Bu Tarifelerin Birim Tarifeye irca Edilmesi

Transkript

1 TEBLİĞ N: 23 TDK : : Türkiye'de Elektrik Tarifeleri ve Bu Tarifelerin Birim Tarifeye irca Edilmesi Kemal TAN Y. Müh.-Y. M. M. TARİHÇESİ Türkiyede elektriğin ilk kullanılmaya başladığı Tarsus'taki çk küçük tesisat hariç tutulursa bugünkü anlamda ilk elektrik istanbul'da kullanılmıştır. İstanbul'da elektrik,. Kasım. 90 da Osmanlı Hükümeti Nafıa ve Ticaret nazın Hallacyan efendi hazretleri ile Gans şirketi adına Krnel de Tlnay ve L6pld Stark arasında imzalanan (Dersaadettin Rumeli cihetile mülhakatında Telgraf ve Telefn ile nakliyat umumiye umuruna muktazi kuvvei muharrikeden maada hususatı saireye şümulü lan kudreti elektrikiye tevziatı umumiyesi imtiyazına dair mukalename) ile ele alınmıştır. Bu suretle imtiyazlı bir şirket tarafından ele alınan İstanbul elektrik işi, Şubat 94 de tramvaylara 4 Şubat 94 de de hususi tesisata cereyan verilmesi suretile intaç edilmiş lup bu imtiyazın eki bulunan şartnamenin 5 inci faslı 24 üncü maddeden 33 üncü maddeye kadar devam etmekte ve «Tarifeler ve hıdematın tâbi lduğu şerait» başlığını taşımaktadır. Memleketimizin en eski elektrik tarifeleri bulunması itibarile günkü deyimleri ile aynen alınmasında, bu günkü kuşaklara ibret lması yönünden fayda görülmüş ve anlaşılması imkânsız kısımları için parantez içinde açıklama yapılması ylu seçilerek aşağıda gösterilmiştir. «Madde 24 Abneler gerek saat ile mesaha esasını kabul eylemiş ve gerek maktu fiat ile iştiraya rıza göstermiş lsun sahibi imtiyaz kudreti elektrikiyeyi atideki muharrer mekadiri azamiyeden ücret ile füruht (satma) edemiyecektir. Tenvirat ve havayici beytiye (ev ihtiyaçları) için : Beher kilvatsaat başına 4 kuruş, 2 îhtiyacatı sınaiye için: Beher kilvatsaat başına 2 kuruş, maktu fiatla füruht eylemek üzere sahibi imtiyaz müşteri ile pazarlık edecek ve aralarında itilaf hasıl lamadığı takdirde saat ile mesaha esası üzerine füruht eyliyecektir. Şayet sahibi imtiyaz bazı şerait tahtında veya bila şart abnelerinden bazısına balada muharrer ücurattan dûn fiatla kudreti elektrikiye füruth eylerse iktidar, evkatı istifade (takat ve kullanma müddeti), sarfiyat ve abne müddeti nkatı nazarından aynı şeraite tâbi lacak sair bilcümle abnelerine lkadar tenzilât icra etmeğe mecburdur. Madde Turuku âmme (genel yllar) tenviratından maada Hükümet ve şehir emanetine ait hıdematı umumiye (genel hizmetler) ve maabıt ve muessesatı hayriye (abide ve hayır kurumları) ve mektepler ile hastahaneler için sahibi imüyaz maddei sabıkada muharrer (geçen maddede yazılı) azamî tarife ücuratına nazaran yüzde kırk nisbetinde tenzilât icra edecektir.» denilmektedir. İmtiyaz sözleşmesinin 4 üncü maddesi ile bu tarifeler biraz tenzilâta tâbi tutulmuş ve «Dördüncü madde Şartnamenin 24 üncü maddesinde haddi azam larak tayin lunan tarifeler berveçhi âti (aşağıda lduğu gibi) tenzil edilmiştir. Evvelâ tenvirat ve havayici hususiye: a «Kudreti müessisenin senevi işletilen» ilk 40 saati için beher kwh. başına dört kuruş yerine 22 para, 400 saattan fazlası için kezalik beher kwh. başına 6 para ahz ve istifa (alır ve tplar) lunacaktır. b Sahibi imtiyaz alâkadar tarafından laakal beş sene müddetle abne taahhüt edilmek şartile tevziat güzergâhına müsadif ve icar senevisi 00 krş dan dûn lan hane ve apartmanlara meccanen 6 mum kuvvetinde «pupule» tabir lunan lambalar tesis etmeği deruhte eder ancak işbu lambalardan mebanii mezkûreye (sözü geçen binalara) nihayet iki adet vaz lunacak ve bunların beheri için mah bemah (ayda) tesviye lunmak üzere yevmi 0 para ücret alınacaktır. Saniyen tatbikatı sınaiye: Püissans enstalenin senevi işletilen ilk 0 saati içıh beher kwh. başına iki kuruş yerine 50 para ve 0 den 200 saata kadar lan fazlası için beher kwh. başına iki kuruş yerine 27 para ve 200 saattan fazlası için beher kwh. başına yine iki kuruş yerine 3,5 para istifade edilecektir, şurası mukarrerdir ki şartnamenin inci madde- T64 E.M.M

2 si mucibince turuku âmme tenviratından maada Hükümet ve şehir emanetine ait hıdematı umumiye ve cevami ve meabit (camiler ve abideler) ve müessesatı hayriye ve mektepler ile hastahaneler için icra edilecek lan % 40 nisbetinde tenzilât balada muharrer (yukarıda yazılı) «evvela» işaretli fıkrada muharrer tarife üzerinden hesap edilecek ve ileride bu tarife tenzil (azaltılır) edilirse % 40 nisbetinde tenzilât ahaliye bu tenzılli tarife üzerinden hesap lunacaktır. Beşinci Madde Tenviratı umumiye için şehir emaneti tarafından beher kwh. başına haddi azam (maksimum sınır) larak tediye edilecek iki kuruş berveçhi atı tenzil edilecektir. Senevi ilk 0 saat için beher kw. başına 50 para, 2 Senevi 0 saattan itibaren 200 saate kadar lan fazla saatlar için beher kwh. başına 27 para, 3 Senevi mezkûr 200 saatin fazlası için beher kwh. başına 3,5 para alınacaktır.» şeklinde elektrik enerjisi, kullanma saati larak tarif edilen ve abnenin senelik kvvh. elektrik sarfiyatının kw larak mezkûr abnede tesis edilen takata bölünmesinden elde edilen saata göre, kademeli şekilde tarifelendirilmiş lduğu görülmektedir. nra izmir, Ankara gibi imtiyazlı elektrik idarelerine bırakılan şehirlerimizin tarifelerinin tesbıtınde de hep İstanbul tarifeleri esas larak gbzönünde tutulmuş ve Bayındırlık Bakanlığı tarafından tesbit lunan esaslara göre tanzim lunmuştur. Bayındırlık Bakanlığı 29/4/94 tarih ve 762 sayılı «Elektrik ve su tarifelerinin tanzimi esasları hakkında tamim» adile yapmış lduğu tamimi ile elektrik santrallarının takat 50 kw dan yukarı lan bilumum Belediyelerle, santrallarının takati ne lursa lsun bütün Vilâyet merkezleri Belediyelerinin elektrik ve su tarifelerinin bu esaslara uygun larak tanzim ve Bakanlığın tasdikine arz edilmesini mecburî kılmıştır. Bu tamimde tarife tanziminin evvelâ gelirler ile masrafların tam ve sıhhatli bir şekilde tesbit edilmiş lmasına işaret edilmekte ve masraflar: A İdare masrafları: Memur ve müstahdemler (idare işlerinde çalışır) masrafları; dktr ve ilâç masrafları; demirbaş, masrafları, Kırtasiye; Muhabere ve mukâleme; mahkeme masrafları; Nakil vasıtaları; Kira; vergi ve resimler; binalar, tesisat ve malzeme sigrta masrafları; müteferrik masraflar. B İşletme masrafları: Maaş ve ücretler (santral ve şebekede çalışanlara verilmekte lan); mahrukat; yağ üstüpü vesaire alelade tamir masrafları. C Malî külfetler : a) Sermaye amrtismanı : Yatırılan sermayenin Belediye bütçesinden veya istikraz suretile veyahut da müteahhit Firma ile vadeli tediye mukaveleleri aktedilmesi suretile lsun senede (Tesislerin muhtelif kısımlarının rtalama ömrü larak kabul edilen müddet) amrti edilmesi için ayrılacak meblağ larak kabul edilmektedir. b) Tecdit akçası: Vücuda getirilmiş lan tesisatı teşkil eden menkul ve gayri menkul cüzülerin bir çalışma ve dayanma müddeti bulunduğu mucip sebebile bu müddetin hitamında bunlar işe yaramaz ve çalışamaz hale geleceklerinden yenilemek icap edecektir. Binaenaleyh her birinin ömrüne göre kabul lunacak nisbetler üzerinden tecdit akçesi tefriki lüzumlu bulunmaktadır. Tecdit akçesi nisbetleri larak da bir cetvel halinde: a) İnşaat kısmı : Binalar, kanal, bent, vesaire (Makine temellerinin kullanma müddeti ait lduğu makineye tabidir) b) Santral teçhizatı : Dizel gazjen mtörleri ve cakları, lkmbiller, sğutma kule ve su tasfiye cihazları Su türbinleri Elektrik teçhizatı c) Şebeke teçhizatı : Yeraltı tablları, havaî hatlar ve teferruatı, muhavvile merkezleri, demir direkler Ağaç direkler Kullanma müddeti sene Senelik ayrılacak miktar % 6, E MM

3 hülasa edilerek ömür ve senevî ayrılacak akçesi nisbetleri verilmiştir. tecdit Tecdit akçesi knusunda alınan diğer bir ihtiyatî tedbir de «Tecdit akçaları; hizmetin daimi ve muntazam işlemesi ve bu maksatla tesisatı teşkil eden menkul ve gayri menkul bilcümle tesisat cüzülerinin zamanında yenilenmelerini teminen tefrik edilmekte lduğuna göre bu nam ile her sene tarife ile temin lunacak paraların başka maksat ve hizmetlere tahsisi caiz değildir.» şeklinde hülasa edilebilen tedbirdir. c) Tevsi İslah ve fevkalade tamirler karşılığı: Tesise yatırılmış sermayenin % i' nisbetinde bir paranın ayrılması uygun bulunmuştur. Bu nısbetin bilâhare alınacak tecrübe neticelerine göre mahallî veya umumî larak Bakanlıkça tadil lunabileceği de kabul lunmuştur. d) Sermaye temettüü : Bilhassa tarifeler nrmal hadleri aşmadığı takdirde tesis sermayesinin % 5 i nisbetinde bir temettü de tarifelerle tahsil edilmesi düşünülmüştür. e) İhtiyat akçesi: Âmme hizmetlerinde daimdük vasfının muhafazası için yani hem hizmet daimî de hizmetten istifade şartlan müstakar kalabilmesi maksadile teşkili uygun düşünülen ihtiyat akçesi, sermayenin % i halinde ve miktarı sermayenin /0 una eşit luncaya kadar, ayrılması ve bu paranın bir millî bankada ancak Bakanlığın müsaadesi ile sarf lunmak üzere muhafazası esasına göre işleme tâbi tutulması kabul edilmiştir. Bütün bu masrafların nazan ıtibare alınması suretile bulunacak tarifeler Bakanlıkça nrmal telakki edilemiyecek ve bilhassa mahallin iktisadî ve içtimaî şartlarına göre ağır gelecek lursa tarifeyi müsait bir miktara indirinceye kadar bu masrafların bir kısmından bir müddet için feragat etmek icabedeceği kabul edilmiştir. Bu sebeple Bakanlık bu gibi hallerde masrafların hangilerinden feragat edilmesi muvafık lacağını kararlaştıracak, tarife kmisynları da bu esaslar dairesinde tatbik lunacak azami tarifeyi tesbit edecektir. Bu suretle tesbit lunan tarifeleri idarenin durumu müsait lacağı zamana kadar tatbik etmek ve nazarı itibare alınmayıp feragat edilen bu masraf kısımları tutarlarını, elektrik idaresinin kâr edeceği ileriki yıllarda bu kârları ile karşılamak üzere bir zarar hesabında biriktirmek usulü esas alınmıştır. Bundan başka sözü geçen Bakanlık tamimi ile ihdas edilen diğer bir yenilik de «Alelumum âmme hizmeti gören elektrik su ve emsali gibi müesseseler mahallî birer Belediye hizmeti ifa etmekle beraber tarife ile çalışan ve devamlı bir surette işlemek iktiza eden hizmetler lmak itibarile bunların iktisadî çalışıp çalışmadıklarını murakabe ve en iyi bir şekilde çalışabilmelerini temin bakımından bütün muamele ve hesabatının tamamen müstakil bir halde lması iktiza eder.» gerekçesile bu kabil müesseseleri işleten Belediyelerin bunların mülhak bütçeli ve müstakil bir tesis haline getirmelerini, emretmesidir. Tarife hesaplarını tetkik ve buna göre tamimde belirtilen esaslar dairesinde her sene tatbik lunacak yeni elektrik tanfelerini tanzim ederek engeç Haziran snunda Bakanlığa göndermek üzere tarife kmisynları teşkili (vilâyetlerde Nafia Müdürünün başkanlığında Valinin seçeceği bir şube müdürü ile Belediyeden seçilecek bir kişiden, kazalarda Kaymakam ile Belediyeden seçilecek bir kişiden mürekkep) esası da uygun görülmüştür. Tarife Kmisynlarınca tanzim lunarak Bakanlığa gönderilen tarifeler hakkında Bakanlıkça 5 Eylül tarihine kadar bir tebligat yapılmazsa işbu tarifeler 5 Eylülü takip eden sayaç kuma tarihinden itibaren mer'iyete girmiş bulunacağına da karar verilmiştir. Bu tamim ile tarifelerin tanzimine dair kabul edilen esaslar ise: Tenzihi tarifeler: Tasdik lunacak azami tarifeler üzerinden % 20 tenzilât ile Resmî devair ve menafii umumiye müesseseleri ve % 50 tenzilât ile sanayi kuvveî muharrike ve skak tenviratı tarifesi tatbikini bunun haricinde hiçbir yere meccanen veya tenzilli tarife ile satış yapılamıyacağını, ancak nrmalden fazla ve özel sarfiyat yapan müşterilere bir tenzilât yapılırsa aynı şartları haiz diğer abnelere de bu tenzilât teşmil edilmesi, hükmünü ihtiva eder. 2 Tarifelerin sureti hesabı : Tarife tanziminde bir sene evvelki masraf ve gelir hesaplarının esas tutulacağını ve buna göre tarife yılı hesapları ile tenzilli yapılacak satışlan tam tarifeye çevirerek tam tarife ile satılıyrmuş gibi satılacak enerji miktarının hesabını yaptıktan snra masrafların bu tam tarife ile satılacak miktara bölünmesi ile tam tarifenin tesbiti esasını kabul etmektedir. Masrafların içinden elektrik satışı dışındaki saat kiraları, bakım ücretleri, hurda satışı gibi müteferrik hasılatın tenzilinden snra kalan masraf tam tarifenin tesbitinde nazan itibare alınmıştır. Tam tarifeye irca için % 20 tenzilât ile satılan enerji (C) 0, ve % 50 tenzilât ile satılan da (D) 0,50 çarpılarak tam tarife ile satılan (B) enerjiye ilâve edilerek tplamı tam tarife ile satılan enerji lacağı hesap tarzı da bir misal ile tamimde izah lunmuştur. Böylece tam tarife frmülü : Umumî masraflar - Müteferrik varidat Tam tarife = 0,50 D + 0, C + B larak hülasa edilmiştir. 66 E.M.M

4 Bu tamim esaslarına göre Belediyelerde elektrik tarifeleri tanzimi ve tasdiki ile yürürlüğe knulmasına ait tatbikat, 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun yürürlüğe girdiği 9/7/948 tarihine kadar devam etmiş ve bu tarihten snra 5237 sayılı kanunun 39 uncu maddesi ile Belediyelere bağlı bulunan tesis ve işletmelerin ücret tarifelerinin tanzimi Belediye meclislerine devredilmesi ile sna ermiştir. Böylece Belediyeler tarafından tesbit ve tanzim lunarak yürürlüğe knulan ve, her Belediyenin kendi görüş ve düşünüşüne göre tertip lunan elektrik tarifeleri bir karışıklık ve hşnutsuzluk yaratması dlayısile 22/5/957 de 6973 sayılı kanunla bu haklar tekrar devlete ve Sanayi Bakanlığına iade lunmuştur. Sanayi Bakanlığı bu kanunî yetkisine dayanarak evvelâ bir tamim ile mevcut elektrik tarifelerinde yapılacak her türlü değişikliğin ancak kendisinin tasdiki ile muteber labileceğini bütün Belediye ve elektrik idarelerine bildirmiş ve 7 Haziran 9 tarih ve 0528 sayılı Resmî Gazete ile yayınladığı «Elektrik Tarifeleri Talimatnamesi» ile de yeniden tarife esaslarını tesbit ve ilân etmiştir Haten yürürlükte lup Belediye ve diğer elektrik idarelerinin tâbi bulunduğu bu Talimatnamenin ana hatları da özet larak aşağıda belirtilmiştir. Bu yeni Talimatname ile yeni larak üç ana esas elektrik tarifeleri mevzuatı içerisine ithal edilmiş lup bunlar sırasile, Elektrik tarifeleri ile elde edilecek gelir en az idarenin masraflarını karşılanmalıdır. Bunun bir başka snucu da maliyetinden aşağı elektrik tarifesi hiçbir abneye tatbik lunamaz. 2 Elektrikte satışın yalnızca enerji üzerinden tarifelendirilmesi mahzurlu lup ancak küçük (senevî elektrik satışı bir milyn kwhın altında bulunan) elektrik idarelerinin bu tarzda tek terimli tarife yapmasına cevaz verilebilir. Elektrik tarifeleri sabit hizmet veya tahsis lunan güç karşılığı sabit bir ücrete ilâveten istihlâk edilen enerjinin kwh ı başına para tahsili esasına göre çift terimli larak tanzim lunmalıdır. 3 Tarifeler değişmediği müddetçe her sene Bakanlığın yeniden tasdikine lüzum bulunmamaktadır, tarzında ifade edilebilir. Sözü geçen sn Talimatnamenin snradan bazı küçük belediyeler için değiştirilen 2 nci maddesi ile nci maddesinin esas fıkraları Talimatname kapsamına girecek elektrik idareleri ile tarife mükellefiyetini : «Madde Devlet, Vilâyet ve Belediyelerce verilecek imtiyaz, ruhsat veya müsaadenamelere dayanarak hakikî veya hükmî şahıslar tarafından vücuda getirilen veyahut Devlet, Vilâyet ve Belediyelerce dğrudan dğruya yapılan elektıik işletmelerinin (İktisadî Devlet Teşekkülleri ve Müesseseleri ile elektrik idareleri dahil) tarife esaslarının tesbiti ve tarifelerinin tasdiki ile tatbikatının murakabesi bu Talimatname hükümlerine tabidir. Madde 2 Birinci maddede zikredilen enerji teşekkül ve işletmeleri (Çekilecek takat) veya (sabit hizmet) karşılığı ücret ile buna ilâveten istihlâk edilecek elektrik enerjisi miktarı üzerinden ücret tahsili esasına göre «çift terimli* veya sadece istihlâk edilen elektrik enerjisi miktarı üzerinden ücret tahsili esasına göre «Tek terimli» lmak üzere en az iki sınıf tarife tanzim etmekle mükelleftirler.» Bu maadaye 9/3/96 tarihinde ilâve edilen bir fıkra ile bu mükellefiyet küçük belediyeler için değiştirilmiş ve, «Ancak senelik elektrik enerjisi satışları yekûnu, bir milyn kwh ı geçmeyen Belediye Elektrik İşletmeleri bütün müşteri grupları için sadece tek terimli tarife tanzim edebilirler» şeklinde belirtilmiştir. Talimatnamenin bundan snraki kısımları 3 üncü maddesi ile ayrı ayrı tarifi yapılmış lan müstehlik grupları A Meskenler, B Ticarethane ve Yazıhaneler, C Resmî Daire ve Kurumlar, D Büyük sanayi, E Küçük sanayi, F Umumî tenvirat, G Müteferrik, larak bölümlenmiş ve bilhassa sanayiin tarifinde «mtr veya sair elektrik cihaz ve makinelerini çalıştırmak için istihlâk ettiği elektrik ile imal, istihsal, tamir ve benzeri işleri görerek gelir temin eden abnelere sanayi abneleri» açıklaması yapıldıktan snra büyük sanayi için Elektrik İdareleri ile hususi mukaveleler aktederek cereyan termin eden vasfını esas almaktadır. Diğer tatbikat hükümlerinden snra Talimatnamenin n nci faslında 6 mcı madde ile terimlerin tarifi yapılmış ve 7 inci maddesinde Elektrik İşletmelerinin masraflarından ne anlaşılacağı açıklanmıştır. Masraflar Bayındırlık Bakanlığının 94 senesindeki tamiminde tesbit lunanlardan mahiyet ıtibarile pek büyük bir fark göstermemekte ancak bu masraflardan kısmen de lsa bir dönem için sarfınazar edilerek ileriki senelerde telâfi lunmak üzere zararda mütalâa edilmesi esası tamamile kaldırılmış bulunmaktadır. Buna karşılıkta 94 tamiminde tecdit akçesi ve tesisat amrtismanı larak isimlendirilen masraflar Tarife Talimatnamesinde sadece amrtisman larak mütalâa edilmiş E.M.M

5 ve bu tecdit akçesi ile imtiyazlı şirketlerde bulunan sermaye amrtismanından ibaret lduğu kabul edildikten snra tecdit akçesi için : «Elektrik İşletmelerini istikraz ylu ile meydana getirmiş bulunan müesseseler, bu esasa göre ayırmaya mecbur ldukları tecdit akçelerini istikrazlarının elektrik işletmesine ait lan kısmının faiz ve taksitlerine yatırırlar. Tecdit akçesinin bu brcun faiz ve taksitlerine kâfi gelmemesi halinde aradaki farkı masraf itfa hissesi larak senelik masraflarına ithal ederler.» tarzında yeni bir esas kabul edilmiştir. Ayrıca' 94 tamiminde ihtiyat akçesi ismile masrafta mütalâa lunan ve bir nevi yeni yatıranlar karşılığı, Tarife Talimatnamesinde dğrudan dğruya «kâr» larak gösterilmiştir. Talimatnamenin 3 inci maddesi tesbit edilecek elektrik tarifelerile hasıl lacak gelirin Elektrik İşletmelerinin masrafları ile kârlarını karşılayacak mertebede bulunacağını hükme bağlamakta ve 9 uncu maddesile yeni ihdas edilen çift terimli tarifeyi ve bunun muhtelif müşteri gruplarına göre unsurlarını ayrı ayrı göstermiş lup bu kısmı aynen aşağıda gösterilmiştir. «Madde 9 Elektrik İdarelerinin, yapmaya mecbur bulunduğu işçilik, persnel, amrtisman, istikraz taksiti ve abnelere çeşitli hizmetler dlayısile ihtiyar ettiği masraflar gibi sabit masraflarının muhtelif müşteri gruplarından bir nisbet dahilinde v.e sabit larak tahsil edilmesi; ve buna ilâveten, istihlâk edilen enerjinin beher kilvatsaatine ücret tahakkuk ettirilmesi suretiyle hazırlanacak tarifelere çift terimli tarife denilir. Çift terimli tarifelerin unsurları muhtelif müşteri grup larına göre aşağıda gösterilmiştir. A) Mesken abneleri: Abne başına aylık sabit bir «Hizmet ücreti karşılığı» ve buna ilâveten istihlâk edilen her kilvatsaat başına enerji ücreti: ' Sabit hizn»et ücretinin mesken abnelerine ne nisbette inikas ettirileceği işletmelerin ve abnelerin hususiyetlerine bağlıdır. Basit larak abnelerin iktisadî durumlarına göre ayda 5 lirayı geçmeyecek bir miktar ihtihap edilebilir. B) Ticarethane ve yazıhaneler: Mesken abnelerine ait mütalâalar aynen varit lmakla beraber, ticarethane ve yazıhanelerin tenvirat sarfiyatının senenin mahdut aylarına inhisar ettiği ve bunların meskenlere nazaran çk daha müsait bir müşteri grupu teşkil ettiği, aynı zamanda ödeyecekleri elektrik parasını umumi masrafları meyanında mütalâa suretiyle senelik hesaplarına intikal ettirebilecekleri gözönünde bulundurulmalıdır. Ancak bazı büyük ticarethanelerde tesisi mümkün reklâm tenviratı gibi elektrik işletmeleri için çk müsait sarfiyatın teşviki maksadiyle hususi tarifeler ihdası veya bu tarifelere münasip hükümler ilâvesi düşünülebilir. C) Resmî daire ve kurumlar: Devlet, vilâyet, belediyeler ile İktisadî Devlet Teşekkülleri ve emsalinin daire ve yazıhaneleridir. Resmî daire ve kurumlar umumiyet itibarile ticarethane ve yazıhanelerden daha gayri müsait sarfiyat yapan müşterilerdir. Bu sebeple resmî daire ve kurumlara tatbik edilecek tarifeler enaz ticarethane ve yazıhane tarifeleri mertebesinde lmalıdır. Ayrıca, kurulu takatlarının umumiyetle yüksek ve işletme puvantına iştiraklerinin ehemmiyetli lduğu hallerde, hizmet ücreti karşılığının abne başına değil abnenin kurulu takatinin kilvatı başına tesbiti de uygun lur D) Küçük sanayi: Sanayiin küçük ve büyük larak tefriki elektrik işletmelerinin büyüklük ve küçüklüğüne göre tahavvül edeceğinden, işletmeler tarafından tarifelerin tesbitinden evvel, bu tasnifin ne tarzda yapılacağı kararlaştırılır. Küçük sanayiden kastedilen mâna, devamlı bir fabrikasyn halinde lmayan marangzluk, demircilik, bakırcılık, elektrik tamirciliği, kaynakçılık, bya ve temizlik, umumi tamir gibi işlerdir. Küçük sanayie mahsus çift terimli tarifede, iş yeri tenviratının ve işin icabına göre faaliyette bulunan makine ve cihazlar takatları tplamının muayyen bir nisbetindeki «çekilecek takat» in kilvatı başına aylık sabit bir ücret takdir edilir. Çekilen takatin azami müş'irli sayaçla ölçülmesi esas lmakla beraber bunun mümkün lmadığı hallerde tarife müesses takat üzerinden tesbit edilir. Ancak mevcut makinelerinden faaliyette bulunmayacağı sahipleri tarafından yazılı larak beyan edilen ve elektrik idaresince de çalışmaması emniyete alınan makinelerin takatları nazarı itibare alınmayacağı gibi, müesses takatları büyük lmakla beraber çektikleri devamlı takatin daima dün lduğu tesbit edilecek abneler için tecrübe ile tayin edilecek fiilî azami takat nazarı itibare alınır. E) Büyük sanayi: Yukarıdaki D fıkrasında yazılı lduğu şekilde mahalli elektrik idarelerince tasnife tâbi tutulan sanayi erbabından hususi mukavele akdederek mukavele hükümleri dairesinde enerji kullananlara büyük sanayi denir. Büyük sanayiin sabit hizmet ücreti, kurulu takatin muayyen bir nisbetinden az lmamak kaydiyle, mukaveleten talep edilen takatin beher kilvatına ücret tahakkuku şeklinde tayin lunur. Bu gibi abnelerin çektikleri azami takatin, güç emsallerinin ve lüzumlu diğer hususiyetlerinin ihtilâfa mahal bırakmayacak tarzda aletlerle ölçülmesi ve tesbit edilmesi icap eder. Ölçü aletlerinin bulunmaması ve ayar için sökülmüş lması gibi hallerde, tarife tatbikinin icap ettirdiği kıymetlerin ne su- 68 E.MJtf

6 retle tayin ve tesbit edileceği mukavelelerde tasrih edilmelidir. Mukavele takatinin tesbiti tamamen müşterinin arzu ve talebine tâbidir. Elektrik İdaresi, mukavele takatinin ne miktarda aşılmasının kabili tecviz lduğunu tayın eder ve mukavelede başkaca bir hüküm yk ise, takatin aşılan kısmına mukavelede tesbit edilmiş nrmal takat ücretinin % 20 sini tecavüz etmeyecek fazlalıkta bir zamlı tarife tatbik eder. Elektrik İdareleri, büyük sanayiin guç emsallerini düzeltmek maksadiyle, müşterinin çektiği aktif ve reaktif takat ve enerji miktarını ihtilafsız tayine yarayacak ölçü aletlerini kymuş ve kydurmuş veya nasıl tesbit edileceği üzerinde mutabakata varmış bulunmak şartiyle, reaktif takat ve enerji için de bir tarife tatbiki yluna gidebilirler. Sabit hizmet ve takat tahsisi ücretine ilâveten, çekilen enerjinin kilvatsaati, ve reaktif enerjinin ücrete tâbi kısmının beher kilvatsaati üzerinden tarifeler tesbit edilir. F) Umum! tenvirat: Umumî tenvirata esas itibariyle çift terimli tarife tatbik edilmez. Sadece istihlâk edilen enerjinin kilvatsaati üzerinden ücret tahsili esasına göre tek terimli bir tarife hesaplanır. Bununla beraber aylık sabit bir ücret ile ilâveten sarfedilen enerjinin beher küvatsaatinden bir ücret tahsilini esas tutarak tarife tanzimi de caizdir. G) Müteferrik: Elektrik idarelerinin faaliyette bulunduğu şehir ve kasabaların hususiyetine göre, ssyal yardım müesseseleri ve ibadethaneler gibi umumi ve ssyal teşekküllerle, elektrik idaresi memur ve müstahdemleri müteferrik müşte ri grupunu teşkil ederler. Bu grupa ait tarifeler, elektriğin maliyetinden dûn lmamak üzere, tesbit edilir. Bu suretle tanzim edilecek tarifelerin abneler aleyhine müessir lmaması lâzımdır Bu grupa dahil tarifeler elektriğin maliyetinden dûn lmamak ve bu grupun sarfedeceği cereyan bedeline tekabül eden kâr farkı diğer abnelere inikas ettirilmemek üzere tesbit edilir» Bu esaslara göre tanzim lunan tarifelerle elde lunacak gelir, Bakanlığa teklif lunacak tarife teklifinin şekli muhtelif müşteri gruplarında bu tarifelerin tesiri ve elektrik işletmelerinin aylık faaliyet neticelerini tarife yönünden belirten özellikleri, Talimatnameye örnekleri eklenmiş tablların dldurulması suretiyle Bakanlığa bildirileceği bütün tafsilâtile belirtilmiş bulunmaktadır. Yeni esaslarda en önemli bir cihet de tam tarife hesabı ve bundan bir kısım müşterilere % ile ifadelendirilen tenzilât yapılması ve bu suretle de elektrik fiatlarının tam değerler lacağı yerde ekseriya kesirli değerler halinde lması önlenmiş ve her müşteri grubu için istenilen tam ve nrmal değerlerde tarife tanzimi imkân dahiline skulmuştur. HALEN YÜRÜRLÜKTEKİ TARİFELER ve BUNLARN HAZRLANŞ ŞEKİLLERİ : 6973 sayılı kanunla kurulan ve elektrik tarifelerinin esaslarını tesbit ile bu esaslara göre hazırlanacak tarifelerin tasdikini ve murakebesini yapmakla görevli kılınan Sanayi Bakanlığı bütün Belediye elektrik idarelerine tarifelerini 7 Haziran 9 tarihli Tarife Talimatnamesine uygun hale getirmelerini bildirmiştir. Bu Belediyelerden tarifelerini Talimatnameye uygun hale getirmiş lanlardan 32 adedinin tarifeleri ile bu tarifelerinin tatbikinden elde edeceklerini hesapladıkları hasılatları ve buna mukabil yapacaklarını kabul ettikleri masrafları ilişik tabllarda belirtilmiş bulunmaktadır. Tarifelerin tatbikatını ve hazırlanmasını büyük nisbette kendi tesirleri altında bulunduranların zihniyetleri bilinmeden, bu knunun ve yürürlüğe knulan tarifelerin anlaşılması müşkül lacaktır. Elektrik tarifeleri bir bakıma elektrik tesislerinin meydana getirilmesinden çk daha fazla plitikanın etki ve basıncı altında kalmağa elverişlidir Zira elektrik tesislerinin meydana getirilmesi ile Devletin plânlama ve diğer rganları hariç, tesisin yapılacağı mahallin aklı başında eknmik ve ssyal yönden fıkır ve düşünceleri lgunlaşmış mahdut sayıdaki insanları ilgilendiği halde, tarifeler her sınıf ve alandaki insanların tümünü birden ilgilendirdiği için plitikacıyı daha çk harekete geçirir ve hareketine devam ettirir karakteri aşımaktadır. Evvelâ tarifelerin hazırlanmasının esaslarını tesbit ve bu esaslara göre hazırlanacak tarifeleri tasdik ile tatbikatını murakebe etmek yetkisini haiz bulunan ve Hükümetin bir parçası lan Bakanlığın durumuna ve zihniyetine bir göz atılacak lursa, bunun Türk Milletinin ssyal hayatında değişik manzara arz eden 3 dönemde de hemen hemen aynı kaldığını anlamak güç değildir. Elektrik tarifeleri yönünden ssyal larak önemli lan bu üç dönem sırasıle : Belediye gelirleri kanununun çıktığı 948 yılından evvelki dönem. Bu tarihinden Sanayi Bakanlığının kurulduğu tarihine kadar devam eden dönem. Sanayi 'Bakanlığının kurulduğu 957 yılından snraki dönem, ZMM

7 lup bu.üç dönemde Hükümetin ve bilhassa ilgili Bakanlığın veya Bakanlıkların ve müstehliklerin durumları sırasile belirtilmeğe çalışılmıştır. Birinci, yani Belediye gelirleri kanunun neşrinden önceki, dönemde Bayındırlık Bakanlığına verilmiş bulunan elektrik tarifelerinin esaslarını tesbit ve tatbikatını kntrl görevi, yukarıdaki «Tarihçe» kısmında da belirtildiği üzere, bazı esasların tesbiti ile ifa edilmeğe başlanılmıştır. Ancak plitikanın bir numaralı yeri lan ve tamamen seçimle teşekkül eden Belediye Meclislerinin büyük ekseriyeti, knuyu lâyıkıyle anlaması imkânsız denecek kimselerden ibaret lması ve bunların muvakkat lan faaliyet ve mes'uliyet dönemlerinde sırf günü kurtarmak, ileride dğacak müşkilât ne kadar büyük lursa lsun bunu, ileride kendi yerine geleceklere bırakmak; hattâ kendi devri ile mukayese edilince umumi efkârın ve seçmenin kendi lehinde mümkün mertebe fazla neticeler çıkarıp tekrar kendisini seçmesini sağlamak gayesile kendi yerine geleceklere devredilecek müşkilâtın büyük lmasına bilhassa itina etmek gibi düşünce ve tatbikatı dğurduğu görülür. Bu sebeple Belediyeler, murakebe rganı lan Bakanlığa bitmez tükenmez baskılar yapmağa ve fennin icaplarından ayrılarak cehaletin ve cahil plitikacının istediği nktaya elektrik tarifelerini de getirmeğe, gayret sarf etmişlerdir. Nihayet Bakanlıklara gelenlerin de plitika ve seçim ylu ile gelmeleri ve bu baskı ve isteklere inanarak veya inanmıyarak byun eğmeleri snucunda, bu işin mahalli Belediye ve Mülki Amirlere bırakılarak içinden sıyrılma, yani cemiyetin akıntısına salim bir yön verecek irade ve dirayet yerine, bu akıntıya kapılıp nun sürükleyeceği yöne rıza göstermek, snucunu dğurmuştur. Bundan dlayı birinci dönemde tarifeler, kısnuen teknik icaplara uygun kısmen de plitikacının isteğine uygun lan ve yalnız sarf edilen enerjinin kwh ı başına ücret tahsilini esas tutan tarifelerdir. Bakanlığın tesbit etmiş bulunduğu esaslara göre evvelâ tam tarife hesap lunarak ve bn tam tarifeden resmi daire ve Belediyelere % 20 Sanayie de % 50 tenzilât tatbiki gerektiğinden, kesin hesaba dayanan bu tenzilâtlı tarifeler^kesirlı snuçlarda verse, kesirli halile tatbik mecburiyeti hasıl lmaktadır. Elektrik üretim ve dağıtımında teknik yönden masrafların büyük kısmı enerji üretimine bağımlı bulunmayan ve sabit kalan masraflar lmasına rağmen, abnelerin bu masraflarla ilgilendiril memesi, bilhassa Sanayi abnelerinin takat taleplerinde hiç bir külfete katlanmadan istediği nisbette fazla ve ihtiyatlı bulunarak kendisine ihtiyacından fazla takat tahsis ettirme arzusunu kamçılamış ve bunun snucunda da santrallann verebilecekleri kısa zamanda müşterinin taleplerine bağlanmış duruma gelmiştir. Böyle duruma düşen elektrik idareleri ise yeni takat taleplerini karşılayabilmek için kurulu santral takatlanm durmadan artırmak zrunda kalmışlardır. Böylece tahsis lunan takat ile devamlı larak çekilecek enerji miktarına nazaran fiilen çekilen enerji % 0-5 mertebesinde lması, büyük nisbette artırarak bu maliyetin yükselmesine sebep lmuştur. Satış tarifelerini sabit tutma veya tersine düşürme temayülü ile yükselen bu maliyet arasındaki fark gittikçe artmakta yani zararın yükselmesi devam eder hâl almıştır. Buna çare larak Bakanlığın Talimatındaki açık kapıdan faydalanılmış ve amrtisman gibi işletmede etkisi bir hayli seneler snra his edilecek masrafların zarar hesabına aktarılması cihetine gidilmiş ve zararın seneden seneye yükselmesine sebep lunmuştur. Bu dönem Bakanlıkların zayıf ve kağıt üzerinde de lsa teknik esaslara dayanan iptidaî bir tarife tanzimi ve murakebesinin tesisi için Çabalama dönemi lup, bu mücadeleyi plitikacılar, yani Belediyeler kazanmış ve Belediye gelirleri kanunu ile elektrik tarifeleri de dahil, bilumum Belediyeye ait tarifelerin tanzimi yetkisi Belediyelere bırakılmış ve Belediyenin bağlı lduğu en büyük Mülkiye Amirinin tasdikiyle de bu tarifeler hukuki varlığını kazanmış hale getirilmiştir. Bu suretle de ikinci dönem başlamıştır. 2 Belediyelerin tamamen hakimiyetine giren tarifeler güya Bayındırlık Bakanlığının evvelce tesis etmiş bulunduğu esaslara uygun larak tanzim lunacak ve en büyük Mülkiye Amirinin tasdıkile tekemmül ederek tatbik lunacaktır. Belediye gelirleri kanunu ile Bakanlığın murakabe yetkisine dkunulmamakla beraber, böyle nazik bir işle uğraşarak Belediyeleri rahatsız etmeye cesaret edecek Bakan da kalmadığı gibi esasen çk par tilı devreye girmek üzere bulunan memleketimizde bir dktrinin esas alınması yerine mevcut nizam ve idareyi insafsızca tenkit etme, böylece halkı mevcut idareden sğutup kendini seçtirmeğe muvaffak lma, devresi de başladığından Belediyelerin ve bütün plitik teşekküllerin işleri büs bütün başıbş hale gelmiştir. Elektrik sarfiyatı fazlaca lan Belediyeler, elektrik tarifelerini artırarak elektrikten elde ettiği gelirleri ile elektriğin mutlaka ödenmesi zaruri bulunan yakıt bedeli, aylık ve yevmiye masrafları gibi masrafları hariç lmak üzere, varidatın geriye kalan kısmını, halkın hşuna gidecek ve seçmenin ylarına tesir edecek, tbüs işletmek istimlâk bedellerini (hemde icabında yüksek takdir ve tesbit lunan) ödemek, imar ismi altında bazı beledî işler yapmak gibi, elektrikle hiç bir ilgisi lmayan yerlere sarf etme cihetine gitmişlerdir. E.M

8 Hatta bu knuda kadar ileri gidilmiştir ki Belediyelerin elektrik işletmelerine bakan yetkilileri, sırf Belediye Reisinin emri ile Belediye meclisi üyelerini de aldatarak Reisin istediği tarifeyi bunlara kabul ettirebilmek için bilerek maddi hesap hataları yapma ylunu dahi' tutmuşlardır Bundan başka skak tenviratı.için lüzumsuz nktalara meselâ bazı evlerin skak kapılarının ustune skak lâmbaları devresinden beslenilen lâmbalar ilâvesi veyahut filân veya falan yerin bu arada kul Camı gibi yerlerin elektrik sarfiyatından para alınmaması, hep Belediyelerin keyfi tatbikatının alıp yü rüdüğü bu devreye isabet etmektedir. Bu karışık halin diğer bir sebebi de Belediyelerin su, tbüs ve elektrik işlerinin hepsine birden Belediye Mu hasebe Servisinin bakması ve % Belediyelerde de bunların bir tek hesapta tplanmış lmasıdır. Bundan dlayı bir çk Belediyeler su pmpalarının ve hatta skak tenviratının sarf ettiği elektriğe, etüd maksadıle lsun sayaç takıp ölçmek lüzumunu bile his etmemişlerdir. Belediyelerin bu keyfi ve indi eknmik düşüncelerile ve bırbirlerile mukayese imkânından bile mahrum larak kabul ve ayar ettikleri elektrik tarifeleri, memleketin her tarafında birbirinden ayrı ve çk farklı bir tarife karışıklığını yaratması bu keşmekeşin içinden kurtulunması için tekrar Hükümetin kntrl ve murakebeyi ele alması zarureti belirmiş ve Sanayiin esaslı bir un suru bulunması düşüncesi hakim larak yeniden kurulan Sanayii Bakanlığı bünyesinde, eskiden Ba ymdırlık Bakanlığına tanınan yetkilere bir kısım ilâveler yapılmak suretiyle bir Enerji Dairesi Reisliği kurulmuştur. 3 Sanayi Bakanlığının kurulması ve eskiden Bayındırlık Bakanlığına verilmiş bulunan, elektrik tarife esaslarının tesbıti ve bu esaslara göre hazırlanacak tarifelerin tasdiki ile tatbikatının murakebesi yetkisini, tarifeleri dğrudan dğruya hazırlamak anlamında yrumlayan bazı kimseler ve Bakanlar, Belediye elektrik tarifelerini hazırlama faaliyetine girişmişlerdir. Bilhassa seçimi kazanmanın her şeyin üstünde sayıldığı ve bu maksatla yapılacak bütün işlerin bir başarı sanıldığı 957 seçimlerine yaklaşan dönemde, Belediye elektrik işletmelerinin zaruri lan per snel ve işçi ücretleri ile yakıt bedelleri ve nrmal işletme malzemesi masrafları karşılandıktan snra geriye kalan masraflarının karşılanmasına lüzum lmadığı ve mevcut tarifelerde elde edilen hasılatın bu masraflardan arta kalan kısmının tarifelerde tenzilât yapılması suretile halka terk e- dılmesi devrin Bakam tarafından istenilmiştir. Bir işletmenin devam edebilmesi için tesislerinin ömrünün snunda yenilenebilmesi ve bu maksatla da her sene bir yenileme karşılığı ayrılması ilmi zaru reti ile Belediye hizmetlerinin her yıl artan ve gelişen nüfus nisbetinde genişletilmesi ve bu suretle eski ve yeni kuşaklar arasında fark yaratılmasının önemi ve bu yüzden her yıl yeni genişlemelere yetecek bir fazla varidatın tarifelerle elde edilmesi lüzumu, devrin Bakanına anlatılmağa çalışılmış ve fakat müsbet bir snuç elde edilememiştir. Böylece hesaplanan tenzilât nisbetleri Bakanlıkça bir taraftan Belediyelere tebliğ lunurken diğer taraftan da radylarla halka ilân edilerek bir seçim prpaganda vasıtası larak faydalanılmıştır. Bu suretle mevcut elektrik tesisleri eskidiği zaman yerine yenisini kymak ilerikı kuşakların katlanacağı yeni para sarfı ile sağlanabileceğine göre böylece ileride halen mevcut lup zaman eskimiş bulunacak elektrik tesislerine sarf edilecek paralar, şimdiden seçime ve prpagandaya harcanma imkânı da sağlanmıştı. Bu tebliğleri alan Belediyelerde Bakanlığın emri sğuk bir duş tesiri yarattığı muhakkak ise de Bakan ile aynı düşüncenin tesiri altında bulunan ve 957 genel seçimlerinin gailesi içinde lan Belediyelerden en ufak bir tepki gelmediği görülmüştür. Bu cümleden lmak üzere, 959 senesinde nrmal masraflarını karşılamak üzere, Kuzeybatı Ana dlu Bölgesindeki belli başlı Belediyelerle Sanayie elektriği tptan satan Etibank'ın tarifeleri 4 ay kadar tatbik edildikten snra Belediyelere % ve Sanayie % 20 tenzilât yapılmak ve bu hususta Etibank'ın herhangi bir mutabakatı alınmadan Bakanlıkça karar alınıp tebligatta bulunulmak layı sayılabilir. Karar Etibank'a senevi milyn liradan fazla zarar vermiştir. Bütün bu kararların plitikasını idare eden Bakanlar yeniden tesbit edilen tarife ile hasıl lacak zararın her sene satışların artması ile azalacak ve ileride aynı tarife ile kârlı duruma bile geçileceğinden kârlarla bu müterakim zararlar kapatılabileceğini kabul ediyr ve tasarruflarının haklı lduğunu iddia ediyrlardı. Halbuki bunun izahına imkân yktu ve bu tasarruf ilende gelecek yeni kuşaklardan nların muvafakatini almadan günkü plitika için brç almaktan başka bir şey değildi Bu hâl 9 yılı 27 Mayısına kadar devam etii ve buna benzer binlerce Hukuk dışı davranışlarıle meşruluğunu kaybeden iktidara karşı Türk Milletinin direnme hakkını kullanarak yeni Hükümetleri kurması ile elektrik tarifeleri de bir nizama girme ylunu tuttu. Sanayi Bakanlığı bazı nksan ve kusurlarına rağmen, metni tarihçe kısmında gerek tiği gibi açıklanan, elektrik tarifeleri Talimatname sini 7 Haziran 9 da kabul ve neşretti. Bu Talimatnameden snra ayrıca tamamlayıcı izahnameler ile Belediye- ve diğer elektrik idarelerinin tarifelerini Talimatnameye uydurmalarını E.M.M

9 klaylaştırmaya çalışan Bakanlık, maalesef ihtilâl snralarına ve bünyemize has bazı kusurlardan dlayı, halen bütün elektrik tarifelerinin Talimatnameye uygun hale getirilmesini sağlayamamıştır. Bununla beraber Sanayi Bakanlığının tasdikinden geçen 32 Belediyenin alfabetik larak sıralanan isimlerine göre tarifeleri ile bu tarife tatbiki snucunda hesapladıkları masraf ve hasılatları ilişik tabllarda gösterilmiştir. Yine bu tabllarda kurulu takat ve puvant larak verdikleri takatları ile tarifelerinin tasdikine esas lan yılda satabileceklerini tahmin ettikleri elektriğin miktarı ayrı ayrı sütunlarda belirtilmiştir. Tablların ve halen yürürlükte bulunan 32 Belediye tarifelerinin tetkikinden görülebileceği gibi birçk küçük Belediyeler yine tarifelerini tek terimli tanzim etmişlerdir. Esasen çift terimli lan Belediyeler de tarife Talimatnamesi gereğince çift terimli tarifelerinin yanı sıra tek terimli tarife ilânına da mecbur bulunduklarından, tek terimli tarifelerin birbirile mukayesesi klayca yapılabilir. Meselâ meskenler için tek terimli en ucuz tarife tatbik eden yerler : Maraş Aydın ve Tarsus Kayseri Ankara, Darende Znguldak, Nazilli İstanbul, Mersin 2 krş/'kwh. 22» 23» 24»» 26» larak sayılabileceği gibi en pahalı tarife tatbik eden yerlerden de Genç (Bingöl) 22 krş/kwh. Alnera, Bartın, Palamut, ma 0» Daday, Ula, Zile 0» Belediyeleri sayılabilir Sayılan 32 Belediyenin senelik masraf, hasılat ile puvant takat ve enerji tplamları Masraf TL. Hasılat TL Fark TL. Puvant takat kw Satılan Enerji kwh lup Etibank ile Çukurva Elektrik A. O. nın kendi tarifeleri ile dğrudan dğruya Sanayi ve diğer müşterilerine 96 yılında sattıkları kwh enerji de hesaba katılırsa kwh eder ki bütün Türkiyede 96 yılında brüt kwh ve net kwh enerji üretilerek bunun kwh ı zayiat lup k"wh ı satıldığı göz önünde bulundurulursa tetkik lunan tarifeler bütün Türkiyede elektrik satışlarının % 85 sini içine almaktadır. Bu bahsin kapatılması için sözü geçen Belediye elektrik tarifelerinden başka halen tatbik mevkiinde bulunan ve Sanayi Bakanlığınca tasdik edilmiş Etibank ve Çukurva Elektrik A. Ortaklığının tarifelerinin de zikredilmesi icap etmektedir. Etibank tarifeleri : 96 yılında ürettiği kw takat ile kwh enerjiden kw ve kwh mı aşağıdaki tarifelerle satarak elde ettiği TL. hasılatına mukabil yapmış lduğu, Yakıt ve malzeme Persnel ve işçilik Vergi ve resimler Amrtisman D s i ye ödenen Etibank masr. iştirak Satış zararları Çeşitli masraflar Faiz ve kmisyn Geçen yıla ait zarar Muhtelif zarar Y e k û n TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL TL. Masraflarından dlayı TL sı zarar etmiştir. Tarifeleri 959 senesinde ilk tasdik lunduğu şekli ile aşağıda gösterilmiştir. Takat tarifesi: a) Mukavele takatinin ilk kilvatının beher kilvatı için yılda 20 veya ayda 7.5 TL., b) Müteakip kilvat takatin beher kilvatı için yılda veya ayda 5 TL., c) kilvattan snraki beher kilvat için yılda 90 veya ayda 7,5 TL. ile tahsil edilecek sabit meblâğlara ilâveten, Enerji tarifesi: a) Yılda çekilen enerjinin ilk 5 milyn kilvat saati için beher kilvat saata 0 kuruş, b) Müteakip 50 milyn kilvat saat için beher kilvat saata 8 kuruş, c) nraki 200 milyn kilvat saati için beher kilvat saata 6 kuruş, d) 5 milyn kilvat saatten fazla istihlâk edilen enerjinin beher kilvat saati için de 4 kuruş, tahsil edilmesi uygun görülmüştür. İşbu tarifeler, Bankanın tevzi gerilimi larak kabul edilen ve vlt'dan cereyan alan müşterileri için cari lup bu gerilimden daha aşağı ve nrmal 5.000,0.000, ve vlt'dan cereyan almak istiyenlere tarifelerin % 0 zam ile, buna mukabil bu tevzi geriliminden yukarı ve İ vlt'dan cereyan almak üzere müracaat edecek müşterilere de tarifeler % 0 tenzilât ile tatbik edilir. Termik Santralların elektrik maliyetlerinde ileride kömüre herhangi bir zam yapıldığı takdirde 72 E.M.M

10 4000 kalrili kömürün beher tn fiatmda 2 liralık fiat farkı için (beher milyn kalri fiatında 50 krş.) beher kilvat saata 0. krş'un in'ikas ettirilmesi kabul edilmiştir. Bu tarifelerin tasdik lunduğu 959 senesi için Etıbank'ın satabileceği kw takat ile kwh enerjiye mukabil kendi Santrallarında kwh ve D S Santrallarında da kwh enerji üretileceği tahmin edilmiştir. Aynı senedeki masrafları: Nakliye dahil yakıt masrafları Persnel ve işçilik masrafları Tesisat Amrtismanları Ödenecek faizler Vergi, Malzeme tamir bakım sair D S ye ödenecek cereyan bedeli TL TL TL TL TL TL. Yekûn TL. larak tahmin edilmiş ve yeni tarifeleri ile elde lunacak hasılatı ise 66 milyn lira tahmin lunmuştur. Çukurva Elektrik Annim Ortaklığının Tarifeleri : Sanayi Bakanlığınca Mart 962 tarihinden itibaren yürürlüğe knulmak üzere tasdik edilmiş bulunan rtaklığın tarifeleri de rtaklığın tahsiline vasıta lduğu vergi ve resimler hariç lmak üzere : Çift terimli tarifeler: Belediyeler ve bütün abneler için sabit hizmet ücreti larak mukavele takatinin % inden az lmamak üzere fiilen çekilen azami takatin beher kilvatı için ayda 00 krş. 2 ilâveten A) Sanayide, Bir ayda sarf edilen enerjinin a) kwh'a kadar beher kwh'ı b) bin kwh'a kadar beher kwh'ı c) 0.00 ve daha fazla sarfiyatın beher kwh'ı için alınır. B) Belediyelerde, Sarf edilen beher kwh için alınır. Tek terimli tarifeler 9 krş. 7 krş. 5 krş. 2 krş. Sabit hizmet ücreti alınmaksızın sadece sarfedilen aylık enerjinin : a) İlk kwh'ı için beher kwh'ı krş. b) kwh kademesinde beher kwh'ı c).00 ve daha yukarı sarfiyatın beher kwh'ı dan hesaplanır. 20 krş 5 krş. Tarifenin tatbikinde nazara alınacak esaslar : a) Müşteri mukavele takatini % 0 dan fazla aşa maz. Bu tecavüz % 0 u aştığı takdirde; Şirketin durumu müsait değilse önce ihtarda bulunarak tekerrüründe müşterinin cereyanını kesebilir. Mukavele takatinin aşılması halinde, mukavele takatini aşan kısmın kw bedeli aya ait lmak üzere % 20 fazlası lan 00 krş/kw ile hesaplanır b) Aynı Belediye hudutları dahilindeki bir müşteriye muhtelif nktalardan enerji verilmesi halinde, şirketle müşteri arasındaki anlaşma esaslarına göre, bu tarifelerin bir nktada veya muhtelif nktalarda ayrı ayrı tatbik edilmesi mümkündür. Bu tarifelerin tesbıt edildiği tarihten evvel iktisap edilmiş karşılıklı haklar mahfuz tutulacaktır. Bundan başka Belediye hudutları dahilinde, Belediyelerce tesis edilerek şirketin mevcut tesisatına başlanacak yeni nktalardan verilecek elektrik için de mezkûr Belediyelerin tek müşterisi lma vasfı değişmez. c) Müstehlikler aktif enerjinin % şi kadar reaktif enerjiyi bilâbedel kullanmak hakkına sahiptirler. Ancak % in üstündeki beher reaktif kilvat saat için müşteri, şirkete 3 krş. ödeyecektir. d) Belediye hudutları içinde lupta Belediye şebekesinden enerji alması mümkün lmayan veya Belediye hudutları dışında bulunan müteferrik müşterilere, şirket ayrıca özel bir tesisat yapmadan elektrik vermesi mümkün lduğu takdirde bu müşterilere içinde bulunduğu veya civarında lduğu Belediyelerin aynı durumda lan abnelere tatbik etmekte lduğu tarife tatbik lunur halindedir. Şirket bu tarifelerini tasdik ettirirken mucip sebep larak gösterdiği yıllık masrafları: Yakıt ve İşletme malzemesi masrafları İşçilik ve persnel masrafları Çeşitli masraflar Tamir ve bakım masrafları Vergi ve resimler Amrtismanlar Kâr ve karşılıklar Yekûn lup kâr ve karşılıklar namı altında TL TL..000 TL TL Tl, TL TL TL. E.M.M

11 Masraf itfa hissesi TL. lup bunun den evvelki kısmı lanı.329 İslah ve büyük tamir karşılığı TL TL. kısmı tenzil lunursa snradan tesis Kanuni ihtiyatlar TL. lunanları TL. tutarında lduğu eskilerin Temettü ikramiyeleri TL. yukarıda bildirilen değiştirilmiş değeri ile Hissedarlara temettü net % TL. tplamı larak da = Kurumlar vergisi TL TL. değerinde bulunduğu anlaşılır. Stpaj vergisi TL. 96 ve 962 senesinde tesis edilenler için kafi değerler mevcut lmamakla beraber 962 snu ıtibarile elektrik tesislerinin değen bütün Türkiye Yekûn TL. masraflarını da ihtiva etmektedir. için ve $=9 TL ıtibarıle 4 milyar TL. lduğunu Şirket bu tarifeleri ile yapacağı satışlar snunda Sanayie 7.7 kw takat ile fcwh kabul etmekle hataya düşülmediği anlaşılır. enerji satarak TL. sı ve Belediyelere de 400 kw ile kwh enerji satarak TL. sı hasılat temin edeceğini tahmin etmiştir Bu suretle 32 Belediye ile Etıbank ve Çukurva Elektrik Annim Ortaklığının Belediyeler dışı Her sene % 0 4 arasındaki elektrik istihlâki artışlarını karşılamak için her halde tesislerin % 0 artırılması gerekeceğini hesaba katmak, yani mevcut temp ve gelişmenin hızını aynı seviyede tutabilmek için 4 milyar TL. değerindeki tesislere yeniden her sene en az X % 0 = 400. satışları snuçlarının tplamı larak : 0 6 TL. değerinde tesisler ilâvesi zarureti vardır. Satılan Enerji Hasılat Masraf Kâr 000 kwh TL. TL. TL. 32 Belediye Etibank Çukurva Yekûn lduğu anlaşılmaktadır. Türkiyenin % 85 i için rtalama satılan enerjinin beher kwh ına göre Elde edilen hasılat 20,65 krş/kwh Yapılan masraf 6,26» Kâr 4,39» larak belirmektedir., BÜTÜN MEMLEKETTE TATBİKİ GEREKEN YENİ TARİFELER Memleketin halen % 85 ine tekabül eden elektrik satışlarının inci bölümde açıklanan durumu ve EE istatistiklerine göre elektrik istihlâkinin /4 ünün tenvirat ve 3/4 ünün de Sanayide kullanılmış lması (96 yılında 6 mal. kwh tenvirat ve.950 mil. kwh Sanayide kullanılmıştır.) Esas alınarak tatbiki gereken tarifelerin sayısal değerleri hesap lunmuştuı. Memleketimizdeki elektrik tesislerinin kıymeti 958 senesinde dların değeri 2, TL. sından 9.00 TL. sına çıkarılması da göz önünde bulundurularak tarihinden önce kurulmuş tesislere sarf lunan paranın Türk lirası kısmı değişmediği kabul edilerek halihazırda 2 katı para ile tesis edilebileceği esasına göre X 2 = TL. değerdedir. 9 senesi snu itibarile EE kayıtlarına göre Belde Müesseseleri Bölge Otprdüktörler Yekûn Santral 000 TL Bu yatırımı, Devlet Plânlama Dairesinin senelerce sıkışık durumda kalmış bulunan elektrik tesislerine 5 senelik dönemde yatırılmasını zaruri bulduğu yatırım ile karıştırmamak lâzımdır. Zira meselâ 96 senesi ilk 6 aylık dönemi ile 962 senesi ilk altı aylık dönemin karşılaştırılmasında % 20 yi aşan artışın, hiç bir zaman aynen devam edeceği kabul edilemez. Bütün dünyada sanayice az gelişmiş memleketlerde % 0 un üstünde lan senelik artışlar çk gelişmiş memleketlerde % 0 un altına düşmektedir Türkiyemizde bu günkü rayiçlerle 4 milyar TL. değerinde elektrik tesislerinin % 5 nisbetindeki amrtismanları tplamı senevi TL. civarında lacağına göre, tarifelerle elde edilmesi gereken yatırım imkânı yani kâr'ın TL. civarında lması şimdilik yatacağı söylenebilir. Bu hale göre Türkiye tplamı larak 96 senesi değerlerinin % 85 ini teşkil eden ve inci kısımda tetkik edilmiş bulunan snuçlar % 00 değerine tamamlanır ve yuvarlak larak ifadelendirılirse: Masraf TL. Hasılat TL. Kâr TL Puvant Takat Rwh Şebeke 000 TL Sair Tesis 000 TL Tplam 000 TL E.M.M

12 değerleri elde edilmiş lur. Şu halde kârın 200 milyn lira lması için mevcut hasılatın masraf yükselmeden 85 milyn lira artması icap edecektir Bu da satılan kwh başına 3,3 krş. dan az bir zammın kâfi geleceğini gösterir. Memleketimizin elektriklendirilmesi işinin başında bulunduğumuza göre yeni ve ilâve yatırımlara da tarifelerle bir miktar imkân sağlamak için bu zammın 5 krş civarında tutulması uygun lacağı kabul edilebilir. Ancak görülüyrki bu tarzda Türkiye Elektrifikasyn davasının halli yluna gidilebilmesinin ilk ve en uygun şartı gerek amrtisman ve gerekse kârın bir elde tplanması lduğunu söylemeğe bile lüzum yktur. Aksi takdirde bütün elektrik idarelerinden, Hükümetin aracılığı ile kâr ve yatırım işlerinin tevziini için belirli bir paranın tahsili ve ihtiyaç görülen saha ve yerlere sarfının teşkilâtlandırılması gibi işlemesi güç bir sisteme gidilmesi icap etmektedir. Mevcut Belediye ve elektrik idarelerinden halihazır tarifelerinin birim tarife diyebileceğimiz tek bir tarifeye irca edileceklerinin mali durumları değişmemesi için tarifesi yükseleceklerden elde edilmesi mümkün fazla gelirin tarifesi birim tarife seviyesine düşeceklerin nksan gelirini karşılamak üzere bir tevzin fnuna yatırılacağı düşünülürse bu takdirde tevzin fnu hissesinin hesabı icap eder Ancak bunların hangi Belediyeler lacağını eldeki istatistiklerle tayin imkânsız lduğundan bir fikir vermek üzere sadece İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Eskişehir Belediyeleri ile Etibank ve Çukurva E.A. Ortaklığının müstakil satış yaptığı elektriğin tarifeleri artırılacak ve diğer bütün Belediye elektrik tarifeleri bu artışlarla tevzin edilerek azaltılacağı kabul edilirse: karşılanmalıdır. Böylece bulunması gereken fiatı E krş/kwh ile gösterirsek, (Ex 7) = (3.4 Ex) 3,724 denkleminden Ex= 54,2/2,6=20,7=2 krş/kwh bulunurkı halihazır Türkiye elektrik fiatının bir tek fiata ircai düşünülse tek terimli larak elektriğin her yerde 2 krş/kwh dan satılması mümkün lur. Bu snuç inci bölümün snunda da Türkiye rtalama hasılatı larak hemen aynı değer larak elde edilmiştir. Biraz daha emniyetli Larak Türkiye'de Sanayi ve tekmil abneler için tek fiat tatbiki için rtalama satış fiatı krs kwh m altında bulunan abnelerin tarifelerine krş/kwh ı geçmemek üzere 5 krş/kwh'a kadar bir zam yapılsa ve halihazır tarifelerinden fazla lan bu farktan mütevellit hasılatları bir fna tplansa bu fn diğer Belediyelerin krş/kwh in üstündeki tarifelerini bu fıata irca etmeleri snucundaki nksan hasılatlarını karşılamağa kâfi gelecektir. Genel larak Türkiyede elektrik işlerinin kendi kendine yeter yatırım ve tevzin fnlarının da karşılanması için elektriğin tek tarife larak seviyesi 5 krş/kwh ı tarife tevzin fnuna lmak üzere 27 krş/kwh seviyede bulunması icap eder. Bütün Türkiye istihlâkinin /4 ü tenvirat ve 3/4 ü sanayi bulunduğuna göre sanayi tarifelerinin tenvirat tarifelerine nazaran ne nısbette düşük tutulacağının prensip kararı verilmedikçe tarife seviyeleri rtalamasının tesbiti mümkün değildir. Diğer memleketlerde büyük sanayi tarifesi (Al ve elektr metalürji gibi özel sanayi hariç) tenvirat tarifesinin 0,6 ve küçük sanayi de 0,8 mertebesinde lup memleketimizde de bu esas kabul edilirse satılacak tplam enerji N = kwhdan N x = V* ü tenvirat, İstanbul Ankara İzmir Bursa Eskişehir Etibank (Sanayie) Çukurva (Sanayie) Yekûn Diğer Belediyeler Türkiye Tplamı Satılan 000 TL Senelik Masraf 000 TL (0 Senelik Hasılat 000 kwh «vinnnn Bulunurki yükselecek KWh in rtalama hasılatı lan (320,833 X 0 8 ) ( X 0 6 ) = 7 krş/kwh ile diğer Belediyelerin düşecek lan hasılat rtalaması (29,67 X 0 8 ) (3,724 x 0«) = 3, 4krş/kWh düşeceği miktar E.M.M N.j = V4 ü küçük sanayi N 3 = 7 4 ü de büyük sanayi kabul edilirse: N, + N 2 + N 3 = N N a = y 4 N = N 2 = y 4 N = kwh. N 3 = V 4 N = kwh. 75

13 rtalama tarife E = 27 krş/kwh lduğuna göre her enerji kısmın tarifeleri de sırasile E, E 2 E., lmak üzere E 2 = 0,8 Eı E 3 = 0,6 E, lup N, Ej + N 2 E 2 + N 3 E 3 = N E denkleminde yerlerine knursa 0,65 E, + 0,65 (0,8 Ej) +,3 (0,6 E^ = 2,6 x 27 (0,65 + 0, + 0,98) E a =,2 2,5 Eı =,2 E., =,2/2,5 = 32,7 E 2 = 26 E 3 = 9,6 bulunur. Buna mütenazır larak değerlerini alması gerekir. Bu snuçlara göre Türkiyede birim tarifeleri tesbit ederken özel sanayie özel tarifede göz önünde bulundurmak üzere genel larak Tenvirat abnelerinin tarife seviyesini 35 krş/kwh Küçük sanayii ntarife seviyesini krş/kwh Büyük sanayiin tarife seviyesini 20krş/kwh tutulması kabul edilebilir. Bu esaslara sadık kalınarak bütün Türkiyede tatbik edilmesi lâzım gelen birim tarifelerin en dğru şekilde hesaplanabilmesi için ldukça önemli ekip çalışmaları yapılması icap eder. Meselâ İtalya'da böyle bir çalışmanın Bakanlıklar arası özel surette yetkili kılınan kmisynların tarihinde başlayarak ancak.9.96 de bitirılebilmiş ve birim tarifeler bu tarihten itibaren tatbik mevkiine knulmuştur. Bu etüdde İtalyan tarifeleri de göz önünde tutularak bütün Türkiyede tatbiki gereken birim tarifelerin sınıf ve seviyeleri hakkında bir fikir vermeğe çalışılmıştır. Tatbiki için Türkiye Elektrik Kurumu kurulmadığı takdirde İşletme yönünden Sanayi Bakanlığı, tesis yönünden de diğer Bakanlıklar bünyesinde kurulması lâzım gelen teşkilât ve bunların birbirlerile veya elektrik idarelerile krdinasynu knusu tamamiyle etüdün dışında bırakılmıştır.. BİRİM TARİFE SNFLAR Elektrik müstehlik grupları itibanle Türkiyeyi mevcut mevzuat, Meskenler, Ticarethaneler, Resmi Daire ve kurumlar skak tenviratı ile sanayi esas sınıflarına ayırmış lduğu inci paragrafta izah lunmuş bulunmaktadır. Memleketin bünyesi itibarile yapılan bu basit ayırımı biraz daha değiştirilmesi icap etmektedir. Antalya'daki Ferr Krm Sanayii hariç lmak üzere özel tenzilâtlı tarife tatbiki gereken sanayi hemen hemen yk gibidir. Bulunsada bu sanayiin bünyesine ve milli eknmi için önemine uygun larak kararlaştırılacak özel tarifelerin genel tarife sınıfları arasında yer bulunmamaktadır. almasına lüzum Türkiyede elektriğe ilk ihtiyaç, Belediyelerin skak aydınlatma ihtiyacı ile duyulmuş halen de yeni tesisat için çırpınan Belediyelerin başlıca istekleri bu skak aydınlatma ihtiyacı ile başlamaktadır. kak aydınlatılmasının yanı sıra Belediyeye veya Hükümete ait park ve meydanlarının aydınlatılması da gelmektedir. Bu sebeple bu sınıf elektrik müstehlikine «Genel Aydınlatma> denilmesi dğru lur. İkinci elektrik müstehlik sınıfı meskenlerdir. Meskenlerde elektrik daha fazla aydınlatma İhtı yacını karşılamak üzere başlamış ise de her memlekette lduğu gibi ütü, Buz dlabı ve benzeri evlerin en önemli ihtiyaçları için yanı muharrik kuvvet larak da elektrik kullanılmaya başlamıştır. Bu tarzda elektriğin kullanma saatlarını artıran elektrik cihazları arttıkça mesken abneleri de, elektrik masraflarına daha büyük nisbette iştirak edeceklerinden tarifelerinde bu cihet göz ö- nünde bulundurulmalıdır Üçüncü sınıf müstehlik grubu «resmi daire ve Kurumlardır» Bunların elektrik sarfiyatları bütçelerden karşılandığından kullananlar herhangi bir ihtiyat veya dikkat göstermeden hareket etmekte adeta kendilerini serbest sayarlar, Kullanma saat veya faktörleri ldukça fenadır. Dördüncü sınıf müsehlik grubunu «Ticarethane ve Yazıhaneler» teşkil ederler. Bunlar elektrik işletmeciliği yönünden en kötü aydınlatma müşterileridir. Senenin bir çk aylarında faaliyet saatları bl güneş ışığı altında geçtiğinden esasen aydınlatmaya ihtiyaçları bulunmaz. Aydınlatmadan başka ihtiyaçları da lmadığından sarfiyatları çk cüz'i lur. Bunların reklâm ve vitrin tenviratı ise tamamile ayrı bir beşinci sınıf larak «Reklâm ve Vitrin tenviratı» halinde tarifelendirilmelidir. Altıncı sınıf larak sanayi grubu gelmektedir: Sanayi grubunu Türkiyede beş kısımda mütalâa etmek icap eder, Bunlarda : Gücü 00 kw"a kadar lanlar küçük sanayi, 2 Gücü 0 ilâ 000 kw'a kadar lan rta sanayi 3 Gücü 000 kw'dan yüksek lan büyük sanayii, 4 Mevsimlik çalışan sanayi ve sulama işleri, 5 Özel sanayi, larak özetlenebilir.. 2 BU SNFLARA TATBİK OLUNACAK TARİFELER. 2. Genel Aydınlatma Devlet Vilâyet veya Belediyelerle sermayesinin en az % 5 ı bunlara ait bulunan idarelerin cadde, skak, meydan, park, gişe ve bekleme yerleri gibi genel hizmet yerlerinin tenviratı ile li- 76 EMM

14 man hava meydanları, sahil fenerleri ve dep hudutlarını içine alan açık hava aydınlatılmasına tatbik lunur. Bu tarifelerde, elektrik idareleri tarafından tesis lunmuş ve işletilmesi ile bakımı aynı elektrik idaresi tarafından temin ve idame lunan genel aydınlatma tesislerinin bakım ve idame ücretleri dahil değildir. Bu müstehlik grubu genel larak 8 saatlik gecenin yarısına kadar tam ve gece yarısından snra da yarısı devamlı yanan lâmbalardan ibaret - lup bütün takati 2 kw lsa kw>i 8 saat yanarak 8 kwh ve kw i da 4 saat yanarak 4 kwh enerji sarf edeceğine göre 2 kw lık takat ile günde 2 fc^h enerji sarf ederki bu da kw başına 6 kwh enerji istihlâkine ayda ise 6x= kwh istihlâke tekabül eder. En küçük genel aydınlatma abnesi 5 kw takatli kabul edilirse bu kademe takatındaki rtalama tarife 35 krş/kwh labilmesi için aylık beher kw başına 8 TL. takat ücreti ile buna ilâveten enerjinin beher kwh'ı için krş enerji bedeli alınmalıdır. lvat saat fiatına % ilâve edilerek fatura tanzim lunur. Bununla beraber elektrik idaresinin güç faktörünün düzeltilmesini istemek hakkı maffuz tutulmalıdır FAZLA GÜÇ ÇEKİLMESİ : Mukavele gücü 50 kw'a kadar %,500 kw'a kadar % 20 ve daha yüksek ise % 0 fazla güç çekilmesine cevaz verilir. Bu limitler dahilinde kalınarak elektrik çekilen aylarda mukavelede kabul edilen güce tekabül eden güç birim tarifesi fiilen çekilen güce, enerji tarifesi de fiilen çekilen enerjiye değiştirilmeden tatbik lunarak hesap edilir. Şayet abne bu limitlerin daha üstünde takat çekmek isterse 5 gun evvel yazılı larak müracaat etmelidir. Aksi takdirde güç tarifesi % 0 fazlası ile hesap lunur..2.2 MESKENLER: Münhasıran ikâmetgâh larak kullanılan ve içinde herhangi bir sanat icrası veya iş görülmesi suretile kazanç temini cihetine gidilmeyen yerlere tatbik lunur..2.. TATBİK OLUNACAK TARİFE : lmalıdır. Mukavelesine göre çekilecek güç kademeleri kw. 5 (dahil) kva kadar 5 den 0 (dahil) kw'a kadar 0 dan 20»»» 20 den 00 >»» 00 den 500»»» 500 kw dan fazla Aylık beher kw. için ödenecek güç bedeli TL/kw Sarf edilen elektriğin beher kwh'ı için krş/kw İŞLETME ÜCRETİ : Ayrıca genel aydınlatmanın bakım ve işletmesi elektrik idaresi tarafından yapılıyrsa bu hizmetler karşılığı beher lârrtbalı direk başına senevi 500 krş u geçmemek üzere bir işletme ücreti tahsil lunmalıdır DONANMA TENVİRAT : Bayram vesair sebeplerle istenilecek dnanma tenviratı için, elektrik idareleri kullanacakları tesisat malzemesinin bedellerini tesisatın yapılmasına tekaddüm eden tarihteki piyasa rayiç bedelleri üzerinden ve kâr ilâve edilmeksizin almakla beraber, ayrıca bir güç ve enerji bedeli istememek üzere beher vatlık güç başına günde 0,75 kuruştan fazla lmamak üzere ücret tahakkuk ettirilir REAKTİF ENERJİ BEDELİ : Aylık rtalama güç faktörü (C O S O) 0,8 den aşağı lamaz. Aşağı ise her santimi için yalnız ki- E.M.M Sadece tenvirat için meskenlerde elektrik kullanılması hali, çk küçük ve kurulu gücü takriben kw'a (tek fazlı 5 A lik sayaçla) kadar lan fakır aileler içindir. Bunlar en çk üç da bir mutfaklı evlerde tururlar Daimi turup kaldıkları dada en çk 00 W lık diğer dalarda 40 ilâ 75 Wathk tek lâmba bulunacağı gibi mutfak, hela ve antrede de 40 Watlık lâmbaları ile her dada birer de prizleri bulunur. Prize ekseriya 500 W lık bir ütüden başka bir şey takılmaz. Umumiyetle 00 W. lık lâmba her gün 3 4 saat 75 lık lâmbalarda.5 saati geçmeyen yanmaları ile günde Walt saat ve ayda da 2 ilâ 5 kwh elektrik sarf ederler. Hâlbuki her türlü elektrik cihaz ve makineleri ile muhtelif lâmbalı avize vesairelerin süslediği zengin meskenlerde bu sarfiyat ayda 50 ilâ 200 kwh'a kadar çıkar. Meselâ İstanbul'da mesken abnelerinin aylık sarfiyatı rtalaması sn senede kwh lmuştur. 77

15 Sarfiyatı az lan basit meskenlere tatbik luna cak tarifede sabit hizmet veya takat ücreti larak alınacak paranın küçük lan enerji miktarına bö lünmesi suretile bulunacak paranın büyük çıkması ve buna ilâveten enerji bedeli ile kwh fiatımn anrmal çıkmasını abnelerin istismar edeceğini ve bu işten hiç anlamayan ve hele bizim memleketimizde «y» almaktan başka düşüncesi bulunmayan plitikacıyı bununla klayca harekete geçireceklerini unutmamak gerekir. Meselâ ayda 0 kwh elektrik yakan gecekndu tipi meskenlere ayda 2,5 TL. sabit hizmet karşılığı ücret ile 35 krş. enerji bedeli alınmak üzere bir tarife tatbikinde bu meskenin aylık faturası tutarı 2,5 + 0 X 0,35 = 6,0 TL. tutmasına rağmen kwh ı kuruşa gelmiş lduğundan bu bir hayli plemik yapmaya elverişlidir. Bu sebepler ve geçirilen tecrübelere müsteniden küçük mesken ve diğer bazı abneler için çift terimli tarifelerin yanı sıra tek terimli ve kademeli bir tarife tanzimi memleketimizin bünyesine daha uygun gelmektedir MESKENLERDE SERŞEST İSTİHLÂK TARİFESİ : Aylık sabit hizmet ücreti alınmaksızın sarf ve istihlâk edilen enerjinin beher kwh ı için aylık enerji istihlâkinin: İlk 0 kwh lık kademesinde beher kvvh için krş. Müteakip 20 k\vh lık kademesinde beher kwh için 50 krş. Müteakip 2 kwh lık kademesinde beher kwh için 45 krş. Müteakip 3 40 kwh lık kademesinde beher kwh için 40 krş. ve 40 kwh dan fazlasının kademesinde beher kwh içi 35 krş. alınır MESKENLERDE ÇİFT TERİMLİ TARİFE : Abnman sözleşmesinde tesbit lunmak üzere meskene bağlanacak sayacın amper kademesine uygun larak tesbit lunan ve sayacın emniyet sigrtası (kfra sigrtası) ile geçilmemesi sağlanan gücün kademelerine göre ücret alınmak üzere : a) Enerji bedeli: Sarf edilen enerjinin beher kwh'ı için krş alınır. Buna ilâveten b) Güç veya sabit hizmet bedeli: (dahil) kw'a kadar ayda 0 krş..5 (dahil) kw'a kadar ayda 375 krş. 2.5 (dahil) kw'a kadar ayda 6 krş. 4.0 (dahil) kw*a kadar ayda 000 krş. alınır. 4 kw'dan daha yüksek güç taleplerinde fazla beher kw için 0 krş ilâve lunur. Abnenin bağlanan gücüne göre tesbit lunan kln sigrtası 0 dakika müddetle % 20 tecavüze müsait lmalı ve bir ayda 3 defa atması takdirinde abnenin takati % 20 yükselmiş larak kabul ve tesisat ile abne sözleşmesi buna göre, elektrik idaresinin yazılı tebligatını takip eden aydan itibaren değiştirilmiş kabul edilmelidir. Bir seneden kısa süreli mesken abnelerinde (yayla veya yaz tatili geçirilmek üzere gidilen meskenler gibi) 4 aylık güç bedeli peşinen tahsil lunarak ceryan verilir Ticarethane ve Yazıhaneler: Tüccar ve serbest meslek erbabının faaliyette bulunduğu dükkân, mağaza, ardiye, dep, muayenehane, yazıhane gibi yerlere tatbik lunacak elektrik tarifeleri bu kısımda tplanmıştır. Esasında bu gibi yerler memleketimizde bulutlu sisli ve karanlık havaların azlığı sebebile bl güneş ışığının bulunduğu dönemde faaliyette bulunduklarından elektrik sarfiyatları daima azdır. Kapalı çarşı ve pasaj gibi yerler ise genel larak adeta bir istisna teşkil etmektedirler. Bu sebeple sözü geçen abnelerden sabit hizmet ücretinin iş yerinin m 2 sine bağımlı larak ve abne başına ayrı ayrı tesbitı daha dğru lur. 4x5=20 m a bir tek dada faaliyet gösteren bir avukat yazıhanesi veya 5x5 + 3x4 = 37 m 2 lik bir dktr muayenehanesi ayda 0 TL. sı civarında sabit hizmet ücreti ödemelidir Buna göre tenvir edilmesi gereken ticarethane ve yazıhane alanın m 2 si üzerinden sabit hizmet ücreti alınması esasına göre. a) Enerji bedeli: Sarf ve istihlâk edilen enerjinin beher kwh'ı için kuruş, ilâveten b) Sabit hizmet bedeli: İş yerinin m 2 si başına ayda : Dükkân, mağaza ve emsali yerlerde krg Muayenehane, yazıhane ve bekleme yerlerinde 20 krş Dep, ardiye ve benzeri yerlerde 5 krş ücret alınmalıdır Resmî daire ve kurumlarda tatbik lunacak tarifeler : Devlet, vilâyet veya belediye daireleri ile İktisadî Devlet teşekkülleri Bankalar vesair kurumların elektrik sarfiyatında tatbik lunacak tarifelerdir. Bunlara tatbik lunacak tarifeler bir bakıma ticarethanelere benzemesi yani aydınlatılması gereken iş yeri için bir aydınlatma tarifesi ve asansör, kalrifer gibi tesisatı için de bir muharrik kuvvet tarifesi larak iki kısımda düşünülmelidir Aydınlatma tarifesi: a) Enerji bedeli: Sarf ve istihlâk edilen enerjinin beher kwh'ı için kuruş alınır. İlâveten; 78 E.M.M

16 ÇİFT TERİMLİ TARİFELER TEKTtU/MU TARİFELER MAll DURUM TEKNİK DURUM Meskenler Tkaretfmeirr Rn.daireler Üçü sanm// Sabitem. Müteferrik TaÂut /bar SWJ İSMİ Satiftiz. metvtua J&taf u&vt Ağıtın SatifAz. n Tötaf ûcrea' Agaan kıntfr mer~ı*fb anar ücreti itf/ia. metvree TâHF üar/t atam* î 6r/Aer. Tafur licnetf S&Air. JaT âar/f krs / kwn tru/t TL TL kw JtW * ' Acıpayam Ad/ AÛAA/A Adapazarı ADYAMAN AFYOJJ Ahmetli Afsat Ahbt Akçakca C/zmir) CMns) Akdizğrnahrf fyzgaf) Aksaray '"' " Akş-eAir Akyazı Alaca Afç'Ofn Alasetıir Aüfaatpaja Altr/rt>a Alı/cra AMASYA ANKARA Antakya ANTALYA Araç Ardanuç Ar/fıye Armuf/u Artvin Aşka/e Ataâcyii Atça Avans Ayaş AYDN fçre//») CTcamm) fûiresaır) Ccrruh) (târt/a) f/zm/r) CCcruh) O.par/J (Ayt/ırr (s/alaz 75 Zû/a3aae S./a6aae es i/aie/k OSfitf S/ainc S SM/aitmc *SftW <-A*<mr CS/aia* zs S.O/M SM/A» (t/aiımc l/a&m. *.-/< *** LOlatcnc 0-H/tVf l./aieat i/aiat 2.SİOİOK zs/ahtat 3./at*t 4.0/0A07C 58 3,/aiate 3,(aİant 5,/iW Z,/abne s./aiene ZfaiaK ss a,/aiane mit. tz m ss a e 3Z n 90 ss as a 3a 3Z 85 ez TO n S9 S 3O er n 40 as «n «s ss as 92 J m ı/ S 3O 76 av O8 67 as 28 ıa as sa Z as 6 TO im 34 s a 34 S O6 72 as 85 zs 24 SS za 55 3O 2O 44 2T ir S TO S 33 SS as 4 3O.63 8S 2 SS at Tl 2S 2S 3t V as 7 4»0 2S ZSJt 2S2 S3 32 3a 39 as sa 3Z 54 SS sa ıe v, ts as 4i 32 2O S7 as /s TOP LAM za.sz 3.4Se, 403 3Z4.Z2O tss.otf 4S S0.0O MS.OO 74.4ST.4.33 as.rrt Of.8s7 Si S 37.05O T/.T3 33.3CO.,3% i.rr 4.B39 a. sac S7.3O ZOS. 9O tn. ata S4S. 9S atı» O0 3.VS n U.S0.0szet 3ASB.4O3 sa v.03\ov t 4S ta,» m ZS4 e uv 7S.OOO a 4a.3,/0 #3 fis TfOjKO ST.ffe OS.8S7 «St/O 93f 98 a *te 33( t at 0 3TJO Tl.Ztt 3 i. Z* O «re 8* sa «9 4 Z.U4M t 4Z.<m s4 za.t3s UJZ4 4t 38 OOO ts 74 ST.39S Y00 S7.9 'S8.9O Z (2 88. S4S nı 76 2S OS S tze 23 O0 2T00 4tO S9ü ere. ru ff.e» u.tu ZSH.OOO SLeee^e 34. U c ns.st4 m 000 j S3O.OOO Mt.StO KTO j 33.ne t49.u zzje. 3,9*>*e sms f73\ 4z.e 200, an Z28.OOO 3.4e lol^ze tft.us //t. 684 r». /M 4.t7O.0OO TSJJ9J47 UHhl eıia MM4.S B Babadacf CDemit/J Bafra, f BALlKfS/t? BaSaeski Ba/e/a l/at. 0/Âi s 4 2.O/Aİ'../kW 4.0J'iW 0 mt. t/at. 2 0 TO İT 4OO S 3 SS 7* l 3 s a ısz.ns O 2.9U.O33 4S. 036 SZ.36O ltA>33 8S f 4*3, İ.OTS.OOO XSti.8!.

17 ^ s î!!î?!fîilff : ssm -um r- ; l M i ı M İl t u s..u, <* 5 *l.» t ta '! M * 2! ıim H 5- M 5 l!8 K ^ $ t 5 ı ı it» ".Ol.e,0 " î a fetrrıûarf/ tlfl herriik/tti S* a ' l- ı «ı M fnerjr'ıkrrti 'V M t.5 u i i ı ı ı i M M M S ı ı ı i ı ı ı ı ı ı ı > ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ' t ı M M M > M * l-l l İS *> O 6 O *^*v ^GG^l-^vODOıt^ 53 iîîss l ı fitsm/ctere/er Bûyâtsnayr "^ y 0\ *^ Jiı 8 Murat'sa/ıyi! «O O *NV. l - ı Müfeferr/i: 3^8 *v > Ş S w *> 5 Sene//* fflsraf >v *. 5 6»s»ı j O ^ O v i O - O O V\) "^ Vj («Vv îs w İS 'S " *. U Vf, m * w ^a O ^ M O 8 s İÜ /Cura/u -5 S S) ö' U O0 0 5 Pi/ernf «ö» ^^ B/r sene/zt S0///&/7 İ

18 ÇİFT TERİMLİ TARFELEH MAM D Darende Darıca s temnu) ç D M/ZL/ Dereçfc C? ) Deri/t kuyu f/4»f**/r) Dinar t Afyn) D/YAFBAK/f? ffş Zkyı/ûaç/aaf D'rfy/ Dursı/nbey ceajbar E Fd/ncİİ FDRNE İ fa/a/afya) Cğ) Edıncifr /Ba/ıkesir) Edremit (Balıkesir) Eğridir fûparf) EİAZ/Û F/ma/ı CAn/a/t/a) Erbaa C Tkat) Erde/r Mraar/ı ERZURUM Esh'pazar fc " i ' r O Esme Cl/şak Mesken/er metveya Tt? Ûcreh' Ayda n /ar-ak mef veva Tat/_ Scı-etı Ay c/ 7. /ardk fies. daireler fnefvsy Tkat öcretı Buyût sanayi mef»et/ Tt? fere// Agef n /arcrk sanat/î iı'/ie. met ı/eu /atat ücreti \ arak 3 2x>/Jih. 3 S./kW Y.0/AİO Z 2O 5.0/Ai Jt S. /* W 2./At,fAl. S/Aİ0. Z.0/AİO t.e/âb 2j)/M. 2JS/Aİ0 t./ai i./ai. 23 afi* 3 43 t/ai s./ai. i./at. l.ll/abt/ai S,/Ai 3./Ai. CM/A i a. S.a/Ai 3 /Al 3.0/Ai 4.0/Ai 2.S/AİO 3./At. <./Ab t./at<> Z tt/ll Z.s/Ab..0/Ab 3./At 7.4t/Ai 4.0/A. Za/At S./Alfı* S./Ab 2.S/Aİ0 5.0/At s,/aw* 33 i./iwç 33 f0.//w S,/kWm,/k\M Üfhâ. ûcrefı Atp/ n. /arak Krs/ 3.0/Mm Sc,0 mat /kfm Y./Al t/att>.,s/*wm S./Al- J./Ai- 3.S/AU t-se/ab: 3./At 2 la/a AZ 0,0 ma k s, " k Müteferr/t; Sah/hlı. met vtya Tötf Ayda TL. /arat: 2,/Atc. 00 2A ÎO S T AZ A ıs e? e A Si 4t ss As 00 9O 7 35 Z - 28 //O S 3 S9 s e 48 SS ıs ti s/e A3 «Tc Z St 4-3 7S /e \ il il fi 2 S9 S 33 A2 es 67 î 3O (7 37 Sa/t AS 75 7O S( AC 7S AS / s S 4S ÎT Sc/K S t S9 zs 52 l 2< 7 65 ti 22 fa 28?/js 2T 7S- S2 4S A2 AS 2 S YS Z8 rp\lam 7 C (a 3C 8 3 3/5 34 C TOP s 8 ıs 2 2 5? 7 A il e 35 3A LAM 53.5S3 38.2O4 fs.f ns.a 2S2,.28i, 7<S 27. y 6. Al tz.340 S37.4Zİ 2JS ,99 AO, 000 Si, A 00 ZH.a 7Z, SfZ rı " S 3.(73 AS2S7 f8.28 İS6.97i 24d ,64 9,7 A' «" < (/ A, 000 6t.Z 22.^9 8. İ/9 İst/ 20 OO S 94 2O 29* XA 27Z 6S S- 2 7f ll OOO 3 63 İ0 2O S 5,86.S S2.O 8.776,ttZ.SS3 S.JB, 9O S44.2O tio Uf , 000 AH AK f/.o 6.t,0t 24. isa.000 f2.3oo , ( 6.7İİ.OZ Sf, 5l Î98.6AO X, C.6Sİ 97.0 Sil Ct 4 05 B 36 S A8S 29 J 23 f ı 3G 9. 0O 7,8t,aS S.000 s 75 9( a İ 4 8 Sb /< *4 4s ss f.6.44 ııus 'SSf FcJhe» n e TOP 8 s LAM Z06MS SS.0BS 75 Î6 90 2

19 ÛA/?EStMÂl İSMİ Meskenler &'faâmet veya Tka?\ larak Ticarethaneler met veya Takat ücreti Ayda TU larak ÇİFT TERİMLİ Res da'ıte/er- mtvey Tatar ücreti Ayd TL larak Buyu i sanayi ilt lu'z. m»t mya Tkat ücret' Aydan. Olarak TARİFELER Küçük gncu/i blljr/z. met veya Tkat ücreti' kak tenv. met veya Tkat ücreti Ay** n. larak Müteferrik Sakthlz vel veya Takat ücreti Ayda TL. larak TEK TAKML T4RF LER î <3 î krş/tlf» /nrt MALı ı î TL Tl kw tır ÛAZAHTFP îebze Genç Gerede -Germencik -ûerze ûötsun Göne/7 GUtÛHANF Gördes GÖrete (Kcaeli) CBtri-estr) Göynük ) Gözne Güney. Otel) ö y.e/aitc A 2J/4İOKC AO S, /A iane ZSİkUlm 38 mak Vl/li. (S./At 3./Ai. ija/at./mm ( 8 (7 S 67 7S L l ts 72 S 86 l tl 0 A 63 az 67 ıs 67 7/ 7 0 f 7 7 l A İS Tl AA l 6s 86 7 Af A AS AS A ilo A l 2S S6 6Z 33 2 TOP B2. 4a AS 0 A SS t- AM 2.8B. 33, C.67S Aİ.7OO 78. 8A.AVJ.OCK) 287, 24, Ba 3, s i O.S SA ,33mı 2 26.S6İ ,2 6,l9 7«. 320 es,n S OO AS.AÂ0 J3f. S2 A A9 A 36 M 6 A38 2 la tos 40 S f 66, 962 5, 9(0 0.Sil O 6 2 2S 3A A2Ö l 88 is 3 A4 5,A37.4ZS 436 Hafik i CAteırşehır) Hajbiye f y ) ttasany/an CAnkara) t-tai)za Cmsun) Hendek CSakarya) Hpa Cl/ isfrt 3.0/Ai 75 l./ab. i.c/ai. S./Ab. 6.0/Aba 6.0/Abt. </kwm l./kwm 2Ç.mak 6 es 35 A7 Ti 8S 3 9 8S AS Al i/0 8C 85 Al O S 2 A AS S 2 SS 20 6S' 7S TOALAM , A69.,990 3,4 2İ.5S ,0 ZS 20 2,06 S, 3 fl, l Q, A43,06 2S, 920 *AS A 04 US ZS.4SS 04 O Jğder İlgin İSPARTA kizdere mroz: (krtya)' (Rize CÇamkkir) ncır/ıva (Aya'ın) - İskenderun (Hatdy) İspir İSTANBUL /ZMİR fzm/j- İznik ( rzarum) (ATare//) (Brsa) l,/ab İa/At İ./Ab. fi/ai /Ai. 2 3,/tWm S./kWm 2O 3. t Ak O.SİİVİı» A /fft 2.S/AİO 20,0/Ai.s/kWm 4.0/At S./kWm 4./lı.Wm 8 6 ti 32 O 7 26 S e f A ss sı f A A S7 AS 6 3O 3Z 35 AS 62 A AS l 7 7 2S 62 A 2 33 TO&AM 24,629 03, OO 2A ,7S2 89, 6S ,00,000 7,.B,000 2, ,5 2.92, ,0,0046.2S3.6atm ırs. 4.06,62 İ.S.4İ 37,4 3.m,l.8l,in la.t go t m.ııs.ev, U83H 22S723

20 sı /c r/i/k İDARESN/N /'SM K Kaduıhn (fnc/a) Kacû'r// C4<" ) Kağızman (fars) Ka/CC/Jt (Antr) Kafidra C^caeiı) Kanca/ ıt (s/ı/as) Karadul: fe*fa/jat) ryaracaâet/ CX"rs) Aaracasa CtyJt*) Kara/r/a/? f/tnya) /(arasa fretaryaj Karyı fcru/») Karaha/â (t/fi) Karaîsa/r (dc/aıt) KARS KASTAMONU KAYSfRİ KeJb/r (S/aû/j) Keçrjfrrf Oj/><rr/aJ Ke/7ra//ye fsrtıtrc/?) Kef&i/f (7?a/,jt-estr) K//T/ f/'zm/rj KırıÂJıarr (/Sa/ay) kfrâağap CA/OA/JO) /.0// K/RKlAR l/ 3.e/Ât K/RŞfH/K K/zt/ralı/c//: fpt»*/rj -f.f/at. Ktzı/ccr/iama/ff f/jniargj K/z/f/asar f e«hri) Kr/ım/r {zr. 7U/<j+) Kcar/ı C/lı/c/t/?) KûA/YA Kayu/tâar C^'^0 /<ûza/7 f/oc/a/kij /<<?'s {/!?<*») Kötyceç/z CMuf/ JXt//ff C/W<rwj Kîrr/-a/a/7 (!&'>/) Kcf^UCaf C/tydvr) Kt/'re OtmÂ*r*u) L.adî (Samsun) bi/tâma/ma Taiat i'creti Aya/t n. /raa 4./A6aıc U/Ab. fj/*t. l./ât. is/al. 2./Ab. _ - sı AA f f İS ^/Ai. mef veyu Taiat ucrett Ayda TC. /tvrk. K/AbK j,/et f.mt. (j>/ai- f.s//!i. 2.sMM>. s.t/ai. /.S/At. 2.S/M0. t X sı S ÇFT TERML / Meskenler* Ticarethane/et/Pes da/re fer Büyük sanayi KücSi sanağt' M i*, mef v& ûcreft At/Ja Tf.. larak y «us <t,/kwm S./fft.,/MWm /t./âum.t/ab. 2J/Abt>. S./Atc. <./ Wm A tr./ai,. î 3 S f A 3 3 kv/ui mef veya Taht ircrff Ayda T. S/rak ızrave s./xwf î $t/fte.»e/ veg T/ft ücreti' A ı/da n a/rak <,/k#m 22!S/M*,/iW* 4i O,'/*** 3./ÂWm 3 S./kWç f./ttvi ft/kv/e fj>/wm X 4n Ae 7 3 fe taa Janv. Saiu+hâ. %T ıj'cre// Ay c/a n. /anrk JOOmsM, ts/ai. SA 3,,/Ai sa S,,/Ait. f 3./tWm A ts/ab. SS S,/4b* 'SS S./AH/mSS 2./İWm SS.s/Ak. -6 4,c/Ai. 7 S./Mm 6 l./amm 6 f./iwm? l mtf 8 tûmatf. î a, Mt/fyerty'A Sa/ufJı/z. mat veya Tataf /cr&ı iyc/a TL /t~ak O/Ab: Zs/Ata in r 2S - - TSK Tf/f/M/' T/tKİF ler. î i î &rş /im û/trrajc 00 ıs 68 s se 3 H 7S A S3 6 7 & S7 68 6S f 75 SS 8A 2s 68 3 AS f< 8& 7 33 a ıs fq a A 00 ıs sa A 0 83 aa 7S (0 ts es 3 7S 68 A 7Z -<t 7O n 75" T Af H İS İS 7S İ < 9 ae 00 İ.V ( İS i 0S A 66 A S<, f 7O -f 00 ıs 2İ 22 Al rs 90 Sf fa 65 se A zs 66. 2S se 24 sa As SS 6 a 7 (8 SA a A rs 7 3 «r SB S3 6S ». A 63 A s (t SS ae A.7 zs f SS * l.s İS A e f S7 7O- A 8 8~l i SS TOfiAM S3 ss ( 20 A SS AO SS f' 7S SS 6 68 S ". 3 3 M4 TL H , f n. m S A.S75 2i,iA $9.ta 6l, 3 20 %.zzc Z0A.S Z.6ZZ 943,000 A İOO, SS.36 i, 000 S6J.0 2(3,473 Ğg.li Ati ,0 6Ç.A20 S6.00O YAA.2S7 A.ft, 39, S7.ZS0 2S.Aİ0 2S.69J- 6. UZ 2gl,6Z6 f?o,zss 2S.Six> ıtj e,m 79. DORUM ^ ^ TL P. 000 ıs8 200,000 go. S2. m. A0.799,4!, 3O 2,2/, 7lx>00 620,000 AO.S7O 76. A S , 939 A.İO n 00,000 3Z.9S8 SS.6 0 f. S00 36, 2A.93A 0,000 SİS i, 2 6.SS0 72,6 ist. r A4.6S -H 4,00,0 Z03 6Aİ0 i Z6S6O ZSS.. 3Z. 8S, A 6.7 ft.2s.il SS, 697 İV TM/t/Z OUfil/A 7hkat 20i, A0 7F2 S8 6 7Z 6 SA ) A9 8 8A Z 3Z i İ8 76 ııın 28 < \ C U 200 İ f S 0 76 S 3/ 3 6S i S 2 A7S Ai Z 8A SO İ A* usif 0 ^ - ^ ^ 00,000 20, O(O 20. SS 0S, 000 Uf. 26.8S0 A.S83.OO0 A * S9.İ0O SA.S00 29 M3,299, 2 i , ,400 İS 46,582 İSİ, OOO 76O.OOO S7S,6 i, S7S. OOO Z7S.4 84,000 9i, ( ,2, 7 Ap, ÛOO 32, 000 6S. 966 SİS, 000 i,000 T. 795 S7, 0 50,7,6 26, 6S0