5422 SAYILI KURUMLAR VERGS KANUNUNDA DEKLK YAPIL- MASINA LKN KANUN

Transkript

1 5422 SAYILI KURUMLAR VERGS KANUNUNDA DEKLK YAPIL- MASINA LKN KANUN Kanun No : 2362 Kabul Tarihi : (27 Aralık 1980 gün ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıtır.) GEREKÇESi KANUN TASARISI VE KOMiSYON RAPORLARI Milli Güvenlik Konseyi S. Sayısı : 78 (1/68)

2 MLL GÜVENLK KONSEY 5422 SAYILI KURUMLAR VERGS KANUNUNDA DEKLK YAPILMASINA LKN KANUN TASARISI T. C. Kanunlar ve Kararlar Tetkik Dairesi Bakanlıı Sayı: / Kasım 198 MLL GÜVENLK KONSEY BAKANLIINA Maliye Bakanhınca hazırlanan ve Milli Güvenlik Konseyi Bakanlıına arzı Bakanlar Kurulunca 21 Kasım 1980 tarihinde kararlatırılan "5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda De- iiklik Yapılmasına likin Kanun Tasarısı" ile gerekçesi ekli olarak gönderilmitir. Gereini emirlerine arz ederim. Bülend Ulusu Babakan GENEL GEREKÇE Türk vergi sistemi genel olarak vergide adalet, genellik, eitlik, verimlilik ve ekonomik düzenlemelerle paralellik prensipleri dikkate alınarak yeniden gözden geçirilmi ve Kurumlar Vergisi Kanununda yapılması gerekli görülen düzenlemeler de bu anailkeler ııı altında yapılmı bulunmaktadır. Bugün memleketimizin karı karıya bulunduu en önemli meselelerden biri de ekonomimizin içine dütüü aır bunalımdır. Bu ekonomik darboazın neticesi olarak, kalkınma hamlemiz büyük ölçüde sekteye uramakta, üretim azalmakta, yatırımlar durmakta ve bütün bunlar enflasyonu körüklemekte, isizlii önemli ölçüde artırmak suretiyle sosyal huzursuzlukların kayna- ını tekil etmektedir. Bu meselenin köklü çözümü yatırımları hızlandırarak, üretimi ve istihdamı artırmaktan geçer yılında yürürlüe konulmu Kurumlar Vergisi Kanunu ile ilgili tasan, söz konusu kanundaki bolukların giderilmesi ve kapsam dıı kalan alanların vergilendirilmesi, ileri vergi sistemlerinde yer alan Kurumlar Vergisi mevzuatındaki gelimelerin nazara alınması, uygulamada ortaya çıkmı aksaklıkların giderilmesi veya ıslahı ve özellikle önemli ekonomik tevik tedbirlerine bünyesinde yer verilerek kurumlamanın tevikinin salanması suretiyle yeni ve günün gereklerine uygun bir yapı getirilmek üzere hazırlanmıtır. Kurumlar Vergisi Kanununda ekonomik ve sosyal zaruretlerin gerektirdii, yatırımları özendirici, geri kalmı yörelere kaydırılmasını tevik edici hükümlere geni ölçüde yer verilmek suretiyle isizlik ve üretim yetersizlii problemine çözüm getirilmek istenmitir. Tasanda yer alan temel deiiklikleri öyle özetleyebiliriz: 1. Kurumlann birbirine itirakine engel olarak büyümeyi ve kurumlamayı önleyici artlar kaldırılarak itirak kazançtan istisnasına yaygınlık kazandırılmıtır. Böylece büyüme ve kurum lama tevik edilmek istenmitir. 2. Kooperatiflemeyi tevik etmek üzere ve gerçek kooperatifçilik anlayıına uygun koope ratiflerde ortaklarla olan faaliyetleri koruyucu yolda tedbirler getirilmitir.

3 3. Sendikaların dernek hükmünde olduu belirtilerek bunların iktisadi iletmelerinin de ver giye tabi olduu açıldıa kavuturulmutur. 4. hracatta, dı piyasadaki rekabet dengesini yabancı kurumlar lehine bozan ve aynı za manda döviz ve vergi kaybına sebep olan dar mükellef kurumlara ilikin ihracat muaflıı kaldı rılmıtır. 5. Yerli müteebbislerin uluslararası ihalelere katılmalarını, müteahhitlerin yurt dıında i yapmalarını ve memleketimize döviz getirmelerini tevik etmek gayesiyle; Kambiyo mevzuatı ge reince Türkiye'ye getirildiinin tevsik edilmesi kaydıyla, yurt dıında yapılan inaat, onarma ve montaj ileri ile teknik hizmetlerden salanan kazançların tamamı Kurumlar Vergisinden müstesna tutulmutur. 6. Türkiye'ye döviz getirilmesini tevik etmek gayesiyle dı navlun gelirlerinin belli bir kıs mının kurum kazancından düülmesi öngörülmektedir. 7. Ya meyve, sebze ve sanayi ürünlerinin ihracatım tevik etmek gayesiyle, bunları ihraç edenlerin kazançlarının önemli bir kısmı bazı artlarla Kurumlar Vergisinden müstesna tutul mutur. 8. Yatırım indiriminde öz sermaye kavramı kaldırılarak, harcama esası getirilmi ve kurum lar açısından en büyük problem olan finansman meselesine çözüm getirmek için, yatırım indiri minden faydalanacak yatırımlarını önceden vergi ödenmeksizin tekil edecekleri fonlarla finanse etmeleri konusunda "Finansman fonu" kurulmutur. Bu suretle yatırımcılara önemli bir finans man rahatlıı getirilmitir. Yatırım indirimi nispetleri gerçek kiilerde olduu gibi kurumlar açısından da indirimden faydalanacak yatırım miktarının % 40'ına yükseltilmitir. Bu nispet zirai ve ziraate dayalı yatırımlar ile kalkınma planı ile yıllık programlarda özel önem taıdıı belirtilen sektörler veya gerice yöre olarak belirtilen yörelerde yapılan yatırımlarda % 60'a çıkarılmıtır. Ancak, kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taıdıı belirtilen sektörler ile gerice yöre olarak belirtilen yörelerde yapılan yatırımlar dolayısıyla yatırıma sermaye irketleri ile kooperatiflarin bu yatırımları için yatırım indirimi nispeti % 70'e yükseltilmitir. Böylece yatırımlar ve özellikle kurum yatırımları söz konusu sektör ve gerice yörelere doru yönlendirilmek istenmitir. Ancak bu suretle bahsedilen yöreler için çok büyük bir problem olan isizlik meselesinin yerinde halledilmesi ve bu yerlerden büyük ehirlere olan göçün asgariye indirilmesi mümkün olabilecektir. 9. Mükellefler ve vergi idaresi için uygulaması çok güç olan Gelir Vergisi Kanununun 96 ncı maddesi uyarınca yapılan stopaj kaldırılmı ve ilave bir vergi yükü getirilmeksizin Kurumlar Vergisi oram sermaye irketleri ile kooperatifler için % 25'den % 40'a çıkarılmıtır. Ayrıca Ku rumlar Vergisi tarhına esas olan matrahlar üzerinden alınan Mali Denge Vergisi % 2'ye indiril mitir. 10. Kurumlarda tasfiye dönemine ilikin hükümler ıslah edilmitir. 11. Bazı muafiyetlerin sının daraltılmakta, bir kısım istisnalar ise kaldırılmaktadır. 12. Dar mükellef kurumların münferit beyanname ile ilgili olarak 22 nci maddede Gelir Vergisi Kanununda yapılan deiiklie paralel yeni düzenleme yapılmaktadır. 13. Dar mükellefiyete tabi kurumlarda Kurumlar Vergisi tevkifatı yeniden düzenlenmekte ve vergi nispetleri deitirilmektedir. Yukarıda belirtilen temel deiikliklerden de anlaılacaı üzere, Türk ekonomisinin içinde bulunduu durum dikkate alınmı, kurumlamayı, yatırım ve ihracatı tevik edici hükümler geti-

4 rilmitir. Bu deiikliklerle yatırımları ve dolayısıyla üretimi artırmak suretiyle bir yandan istihdamı artırmak dier yandan enflasyonu kontrol altına almak suretiyle ekonomimizin istikrara kavumasına Kurumlar Vergisi ile katkıda bulunmak gayesi güdülmütür. Kurumlamayı, yatırımı ve ihracatı tevik edici önemli hükümlerin yol açacaı vergi kaybına ramen, ekonomiye olumlu kalkılan neticesi milli gelirde önemli artılar beklenmektedir. Ayrıca, belirtilmesinde fayda olan bir dier husus da udur; kurumlamayı, yatırım ve ihracatı tevik edici hükümler kısa vadede bir vergi kaybına sebep olacak gibi görünmekte ise de, makro açıdan bakınca durum çok farklı olacaktır. öyleki; söz konusu teviklerle yatırımlar artacak, yatırımlar artınca üretim artacaından, enflasyon vergi politikası ile etki altına alınmı olacaktır. Bunun yanında istihdam artırılmı olacaından isizlik meselesinin çözümüne önemli bir katkıda bulunulacaktır. Böylece Milli gelirin artıına da önemli derecede bir katkı salanmı olacaktır. Bütün bu neticeler dolaylı olarak gene vergi gelirlerinin artmasına yol açacaktır. Ayrıca, sosyo-politik açıdan önemli olan, ekonomik sebebe dayalı yurt içi göç meselesi gerice yörelerde yapılacak yatırımlarla salanacak i sahaları ile önemli ölçüde halledilmi olacaktır. Sonuç olarak, Kurumlar Vergisinde yapılan deiikliklerle, verginin hem ekonomik, hem sosyal, hem de mali gayeleri arasında bir uyum salanmı ve Türk ekonomisinin içinde bulunduu bunalıma çözüm getirilmek istenmitir. Kurumlar Vergisi Kanununun birinci maddesi deitirilmitir. MADDE GEREKÇELER MADDE 1. Bu madde ile Bilindii üzere, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun birinci maddesi ile, sermaye irketleri, kooperatif irketler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi iletmelerin kazançlan kurumlar vergisi mevzuuna alınmı bulunmaktadır. Maddede yapılan deiikliklerle, yürürlükte bulunan birinci maddenin (B) bendinde, "kooperatif irketler" tabiri yerine, "kooperatifler" ibaresi ikame olunmakta ve sendikaların dernek hükmünde olduu belirtilmektedir. Söz konusu deiiklikler ve gerekçeleri aaıda açıklanmıtır. a) Yürürlükteki birinci maddenin (B) bendine göre, kooperatif irketlerin kazançlan vergi mevzuuna alınmıtır sayılı Kooperatifler Kanunu ile, kooperatiflerin hukuki statüleri tayin edilerek, kooperatif irket ibaresi yerine kooperatif tabiri kullanılmı ve Türk Ticaret Kanunu nun kooperatif irketlere ilikin nci maddeleri yürürlükten kaldınlmıtır. Sözü edilen Kanunun geçici maddesi ile, Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmu ve faaliyette bulunan kooperatif irketlerin de, anasözlemelerini üç sene içinde ( tarihine kadar) bu Kanun hükümlerine intibak ettirmek zorunda bulundukları, aksi halde daılmı sayılacaklan, hükme balanmıtır. Bu nedenle yürürlükte bulunan madde metnindeki, "Kooperatif irketler" ibaresi, "Kooperatifler" eklinde deitirilmitir. b) Yürürlükteki birinci maddenin (D) bendine göre "Dernek ve vakıflann iktisadi iletmele ri" nin kazançlan vergi mevzuuna alınmıtır. Ancak sendikalann iktisadi iletmelerinin madde metninde sayılmamı olması bunların vergilendirilmesinde tereddütlerin domasına neden olmu tur. Bu tereddütleri gidermek amacıyla Kurumlar Vergisi tatbikatında sendikalann dernek hükmünde olduu madde metninde belirtilmek suretiyle bunlann iktisadi iletmelerinin de vergi ye tabi olduu açıklıa kavuturulmutur. 195-

5 MADDE 2. Bu madde ile aynı Kanunun 4 ncü maddesinin ikinci fıkrası deitirilmektedir. Kurumlar Vergisi Kanununun meri 4 ncü maddesinin birinci fıkrasında, iktisadi kamu müesseselerinin mahiyeti açıklanmı, ikinci fıkrada ise bunların kazanç gayesi gütmemelerinin tüzelkiiliklerinin olmamasının, müstakil muhasebelerinin ve kendilerine tahsis edilmi sermayelerinin bulunmamasının mükellefiyetlerine tesir etmeyecei hususu belirtilmitir. Uygulamada, bir kısım iktisadi kamu müesseselerinin vergilendirilmesi hususunda, müessesenin faaliyet konusunun kanunla tevdi edilmi görevler arasında bulunması ve ayrıca müstakil bir iyerinin de bulunmaması nedenleriyle mükülatla karılaılmakta ve ihtilaflar domaktadır. Halbuki, kanunda belirtilen artlara sahip bir iktisadi iletmenin mevcudiyeti halinde, iletme konusu faaliyetin kanunla tevdi edilmi görev olup, olmamasının vergilemeyi etkilememesi gerekir. Maddeye bu bakımdan açıklık vermek ve dolayısıyla uygulamada karılaılan ihtilafları önlemek amacıyla "faaliyetin kanunla tevdi edilmi görevler arasında bulunması" ve " iyerlerinin bulunmaması" keyfiyetlerinin mükellefiyete tesir etmeyecei hususu, fıkra metninde açıkça belirtilmitir. MADDE 3. Bu madde ile aynı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası deitirilmektedir. Yürürlükteki 6 ncı maddenin birinci fıkrasında yabana kamu idare ve müesseselerine ait iktisadi iletmelerin mahiyeti açıklanmı, ikinci fıkrasında ise bunların kazanç gayesi gütmemeleri, tüzelkiiliklerinin olmaması, müstakil muhasebeleri ve kendilerine tahsis edilmi sermayelerinin bulunmamasının mükellefiyetlerin tesir etmeyecei hususu belirtilmitir. Uygulamada bir kısım yabancı kamu idare ve müesseselerinin vergilendirilmeleri konusunda müstakil bir iyerinin bulunmaması nedenleriyle mükülatla karılaılmakta ve ihtilaflar domaktadır. Halbuki kanunda belirtilen artlan haiz bir iktisadi iletmenin mevcudiyeti halinde iyerinin bulunmamasının vergilemeyi etkilememesi gerekir. Maddeye bu bakımdan açıklık vermek ve doacak ihtilafları önlemek amacıyla, "iyerlerinin bulunmaması" keyfiyetinin mükellefiyete tesir etmeyecei hususu fıkra metninde açıkça belirtilmitir. MADDE 4. Bu madde ile Kanunun yedinci maddesi deitirilmektedir. Yürürlükteki yedinci maddede, Kurumlar Vergisi muafiyeti ile ilgili hükümler yer almaktadır. Yapılan deiiklikle, bazı muafiyetler getirilmekte, bazı muafiyetler kaldırılmakta veya daraltılmaktadır. Deiikliklere ilikin hususlar aaıda sırasıyla açıklanmıtır. a) Yürürlükteki 7 nci maddenin 9 numaralı bendi ile tüzelkiilii haiz emekli ve yardım sandıklan Kurumlar Vergisinden muaf tutulmu bulunmaktadır. Anılan hüküm uyarınca emekli ve yardım sandıı ismi altında ve tüzelkiilii haiz olmak üzere dernek ve vakıf statüsünde çok sayıda teekkül kurulmu olup, bu teekkülllerce özellikle ticari olmak üzere çeitli alanlarda geni ölçüde gelirsalayıcı faaliyetlere giriilmitir. Bu sebeple sözü edilen teekküllerin Kurumlar Vergisi kapsamına girmeleri gerekirken, mevcut hüküm uyarınca buna imkân bulunamamaktadır. Bu durumu önlemek ve vergi muafiyetinin gerçek anlamda emekli ve yardım sandıı niteli- inde olan teekküllere uygulanmasını salamak için bent hükmü, TC Emekli Sandıı, Ordu Yardımlama Kurumu, Memur Yardımlama Kurumu, Sosyal Sigortalar Kurumu gibi Kanunla kurulan emekli yardım sandıklan ile sosyal sigorta kurumlan eklinde deitirilmitir. b) Yürürlükteki 7 nci maddenin 11 numaralı bendinin (a) fıkrası ile il özel idareleri, bele diyeler ve köyler ile bunların tekil ettikleri, birlikler veya bunlara balı müesseseler tarafından iletilen su, elektrik ve havagazı iletmeleri kurumlar vergisinden muaf tutulmutur. Aynı idare, teekkül ve müesseseler tarafından iletilen souk hava depolarının da vergiden muafiyetini te min için, (a) fıkrasında gerekli deiiklik yapılmıtır. 196

6 c) Yürürlükte bulunan 7 nci maddenin 15 numaralı bendi hükmüne göre, derneklere ait olup, üyelerinin istifadesine tahsis edilen ve alkollü içki verilmeyen lokal, gazino ve lokanta i letmeleri kurumlar vergisinden muaf tutulmutur. Derneklerin sayısının son derece artması, kurulu gayesi içinde faaliyet icra edip etmediklerinin kontrol edilemeyii sebebiyle, bu muafiyet, dernekler tarafından geni ölçüde istismar edilmi ve bu yerler gerçekte üyeler dıındaki kimselerin de girebildii, içki verilen yerler haline gelmi ve neticede vergisiz ticari bir faaliyet alam domutur. Bu durumda bentte yer alan muafiyet hükmünün devamına gerek görülmediinden 15 numaralı bent madde metninden çıkarılmıtır. d) Yürürlükteki 7 nci maddenin sonuna 903 sayılı Kanunun 5 nci maddesinin (A) fıkrası ile eklenen 18 numaralı bent hükmüyle, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan Vakıflar Kurumlar Vergisinden muaf tutulmutur. Kurumlar Vergisi Kanununun l nci maddesinde, mükellefler tadadi olarak belirtilmi olup, bunlar arasında vakıflar yer almamaktadır. Yani, vakıflar Kurumlar Vergisi mükellefi olmayıp, sadece iktisadi iletmeleri vergi kapsamına alınmıtır. Bu itibarla, vergiye tabi bulunmayan bir müessesenin kanun metninde muafiyetine yer vermek gereksiz bulunduundan, mezkûr fıkra hükmü madde metninden çıkarılmakta ve uygulamadan doan tereddütler giderilmektedir. Bu Kanunda yapılan deiikliklerle, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların iktisadi iletmeleri % 40 nispetinde Kurumlar Vergisine tabi tutulmakta ise de, Gelir Vergisi Kanununda düzenlenen "vergi alacaı" müessesesi ile, alınan Kurumlar Vergisinin 3/4'ü söz konusu vakıflara iade edileceinden, bu vakıf iletmelerinin nihai vergi yükü % 10'a inmi olacaktır. MADDE 5. Bu madde ile aynı Kanunun 8 nci maddesi yeniden düzenlenmektedir. Yapılan düzenleme ile yürürlükteki maddenin l, 2, 4 ve 6 numaralı bentleri deitirilmekte ve maddeye 7, 8 ve 9 numaralı bentler eklenmektedir. Deiikliklere ilikin hususlar aaıda sırasıyla açıklanmıtır. a) 8 nci maddenin l numaralı bendine göre, baka bir kurumun sermayesinin asgari % 10'una bu kurumun kuruluu anında veya bilanço tarihinden en az bir yıl evvelinden beri sahip olduklarını ispat ve tevsik eden tam mükellefiyete tabi anakurumlann, kurum itiraklerinden el de ettikleri kazançlar, Kurumlar Vergisinden müstesna bulunmaktadır. Tam mükellefiyete tabi bir kurumun, itirak kazana istisnasından yararlanabilmesi için, mevcut hükümde yer alan sermayenin asgari yüzde onuna, kurumun kuruluu anında veya bilanço tarihinden en az bir yıl evvelinden beri sahip olma artı,bir taraftan kurumların yekdierine itirakine engel olmak suretiyle büyümeye, dier taraftan itirak yoluyla yeni irketlerin kurulmasına engel tekil etmek suretiyle bizatihi kurumlamaya olumsuz yönde etki yapmaktadır. Bu sebeple, yukarıda belirtilen mahzurları önlemek ve kurumlamayı tevik etmek maksadıyla, bir numaralı bent hükmü, tam mükellefiyete tabi kurumların baka bir kuruma itiraklerinden saladıktan kazançlann, herhangi bir arta balı olmaksızın Kurumlar Vergisinden müstesna tutulmasını temin edecek ekilde yeniden düzenlenmitir. b) Risturn istisnasına ilikin yürürlükteki 8 nci maddenin 2 numaralı bent hükmünde yer alan "kooperatif irketler" ifadesi yerine l nci madde gerekçesinde belirtilen nedenlerle "koope ratifler" deyimi ikame edilmi, risturn istisnasının kapsamı yeniden düzenlenmitir. -197

7 Mevcut metinde, risturn istisnası münhasıran istihlak, istihsal ve kredi kooperatiflerine tanınmı, olup bu mahiyette olmayan kooperatiflerin risturn istisnasından faydalanmaları mümkün bulunmamaktadır sayılı Kooperatifler Kanununa göre, kooperatifler ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karılıklı yardım, dayanıma ve kefalet suretiyle salayıp korumak amacıyla, kurulan deiir ortaklı ve deiir sermayeli teekküllerdir. Kanunda açık olarak belirtildii gibi, kooperatifler, sosyal amaçlarla üyelerinin ihtiyaçlarını ucuza ve daha iyi bir tarzda temin etmeyi amaçlayan ortak dayanıma ilkesine dayalı, kurululardır. Bu bakımdan kooperatiflemeyi tevik etmek için kanunda sayılan kooperatiflerin, ortaklarla yapılan muamelelerden doan ve ortaklara risturn olarak daıtılan kazançtan kurumlar vergisinden istisna edilmitir. Ancak günümüzde istihlak, kredi ve istihsal kooperatifi olarak kurulan kooperatifler kâr amacı güden ticaret irketleri haline dönümekte ve asıl amaçlan dıına çıkarak tacir hüviyetini almaktadırlar. Yürürlükteki hükümle 1163 sayılı Kanunda amaçlanan ilkelere uygun olarak istisna kapsamına alınan "ortaklarla yapılan muamelelerden doan kazancın sının çizilmemi oldu- undan uygulamada mükülatla karılaılmakta ve ihtilaflar domaktadır. Maddeye bu bakımdan bir açıklık vermek ve dolayısıyla uygulamada karılaılan ihtilafları bertaraf etmek amacıyla" ortaklarla yapılan muamelelerin, mahiyeti açıkça belirtilmitir. Maddede aynca kooperatifin ortaklardan baka kimselerle veya ortaklarla ortaklıkstatüsü dıında yaptıı muamelelerden doan kazançlar hakkında risturnlara ilikin istisna hükmünün uygulanmayacaı açıkça belirtilmitir. c) Halen yürürlükte bulunan 8 nci maddenin 4 numaralı bendine göre, 927 sayılı Kanunun l nci maddesine istinaden verilen sıcak ve souk maden sulan imtiyazının iletilmesinden elde edilen kazançlar, ihale tarihini takibeden yıldan itibaren be yıl süre ile Kurumlar Vergisinden istisna edilmitir. Kurumlar Vergisi Kanununun tedvini sırasında teviki yerinde görülen bahse konu maden suyu iletmecilii için öngörülen istisna hükümlerine, bugün için, ödenen imtiyaz bedeline nazaran iletmelerin kârlılık durumlan mukayese edildiinde, mahal bulunmadıı sonucuna varılmı ve bu nedenle 4 numaralı bent hükmü madde metninden çıkarılmıtır. d) 903 saydı Kanunun 5 nci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 8 nci maddesine eklenen 6 numaralı bent hükmüne göre, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların sermaye itirakinde bulundukları kurumların safi kazancından, mezkûr vakıflara sermaye itirak nispetinde ödenecek miktarlar, kurumlar vergisinden istisna edilmitir. Adı geçen vakıfları himaye etmek maksadıyla 903 sayılı Kanunla getirilen buistisnadan, aslında vakıf deil, bunun sermaye itirakinde bulunduu kurum istifade etmekte, vakfın itirak sermayesine isabet eden kâr payı mezkûr kurumun kurumlar vergisi matrahından tenzil edilmektedir. Böyle bir istisna hükmü vergilendirme prensiplerine ve tekniine aykın dümektedir. Zira vakfın sermaye itirakinde bulunduu kurumun kazancı, faaliyet dönemine ilikin kümülatif safi kurum kazancı olup, daıtım yapılmadan önce bu kazançtan vakfa pay ayrılması ile kurum matrahından indirilmesi aslında kuruma tanınan bir istisna mahiyetini kazanmaktadır. Kurumlar kâr daıtmama karan alarak vakfa intikal etmesi gereken fonlan vergisiz olarak kendileri kullanmaktadırlar. Esasen 903 sayılı Kanunla getirilen vergi muafiyetinin amacı vakıflara vergi muafiyeti yolu ile bütçeden fon aktarılarak kaynak salamak deil, olumu olan vakıf fonlannıri belli bir amaca yönlendirilmesinde katkıda bulunmaktadır. Bu nedenlerle, yürürlükteki 8 nci maddenin 6 numaralı bendinde yer alan istisna hükmünün devamına gerek bulunmadıından hüküm madde metninden çıkarılmıtır. 198

8 e) 4 numaralı bentte yapılan deiiklikle yerli müteebbislerin uluslararası ihalelere katılma larını ve yurt dıından saladıktan dövizleri yurda getirmelerim tevik etmek amacıyla, bunların yurt dıında yaptıkları inaat onarma ve montaj ileri ile teknik hizmetlerden saladıkları ka zançlar için bu kazançlara tekabül eden dövizin kambiyo mevzuatı gereince yurda getirildiinin tevsiki artıyla Kurumlar Vergisinden müstesna tutulması öngörülmütür. f) 6 numaralı bentte yapılan deiiklikle sanayi ürünlerinin imal ve ihracının teviki amacıy la bu ürünlerin ihracından salanan hasılatın belli bir oranının bazı artlarla vergi matrahından düülmesi esası getirilmitir. Söz konusu istisna, kendi imal ettii sanayi ürünlerini ihraç eden kurumlarla, ihraç ettii malı imal etmeyen ihracatçı kurumların belirli durumlarda ayrı ayrı yararlanabilecekleri ekilde düzenlenmitir. Fıkra hükmüne göre, ihraç ettii sanayi ürününü kendi imal eden ve yıllık ihracat tutan Amerikan Dolan veya muadili yabancı para karılıı Türk Lirasını aan imalatçılann, ihracatın ilk yılı için bu ihracattan saladıktan hâsılatın % 20'si müteakip yıllarda bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatın % 30'u ile bakiyesinin % 15'i kurum kazancından indirilecektir. hracat istisnasının tatbikatında kur farklarından dolayı mükelleflerin ihracat hâsılatlannda artılar söz konusu olabilecei ve bunun gerçek bir ihracat hâsılatı artıı olmayacaı dikkate alınarak, bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının hesaplanması sırasında, bu tip suni artılann nazara alınmayacaı açıklıa kavuturulmutur. mal ettii sanayi ürününü dorudan ihraç etmeyen imalatçılar da, bu ürünlerin ihracatçılarca ihraç edildiini tevsik ettikleri takdirde, ihracatçılara yaptıklan satılar dolayısiyle aynı artlarla istisnadan yararlanabileceklerdir. malatçı olmayan ve ihraç ettii malı imal etmeyen ihracatçı kurumlar bu istisnadan 1/4 oranında faydalanabileceklerdir. g) 8 nci maddeye eklenen 7 numaralı bent ile, ya meyve ve sebze ihracatını tevik etmek amacıyla bu ürünlerin ihracından salanan hâsılatın belli bir oranının vergi matrahından düülmesi esası getirilmitir. Fıkra hükmüne göre, ya meyve, sebze ihracatçılannın bu ürünlerin ihracından saladıklan hâsılatın ilk yıl için % 20'si, müteakip yıllarda ise bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının % 30'u ile bakiyesinin % 15'i kurum kazancıdan indirilecektir. Ürettii ya meyve ve sebzeyi dorudan ihraç edemeyen üreticiler de bu ürünlerinin ihracatçılarca ihraç edildiini tevik etmeleri halinde, ihracatçılara yaptıklan satılar dolayısiyle aynı oranlar dahilinde bu istisnadan yararlanabileceklerdir. hracat istisnasının tatbikatında kur farklarından dolayı mükelleflerin ihracat hâsılatlannda artılar söz konusu olabilecei ve bunun gerçek bir ihracat hâsılatı artıı olmayacaı dikkate alınarak, bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının hesaplanması sırasında, bu tip suni artılann nazara alınmayacaı açıklıa kavuturulmutur. h) 8 nci maddeye eklenen 8 numaralı bent ile Türkiye'ye döviz getirilmesini tevik etmek gayesiyle dı navlun gelirlerinin belli bir kısmının kurum kazancından indirilmesi imkânı getirilmitir. i) Kanunun tedvin tarzı yönünden hatalı bulunan ve 5 numaralı bentde yer alan yatınm indirimine ilikin hüküm aynı esaslar çerçevesinde 9 numaralı bent olarak yeniden düzenlenmitir. Mezkûr bentte parantez içinde yer alan hükümle, yatırımların hızlandırılması, gelitirilmesi ve istihdamın arttırılması ile plan ve programlarda özel önem taıdıı belirtilen sektörler ve gerice yöre olarak belirtilen yörelerde yatınm yapacak sermaye irketleri ile kooperatiflere bu yatınmlan için % 70 nispetinde yatınm indirimi uygulama imkânı tanınmaktadır. -199

9 Gelir Vergisi Kanununda yapılan yeni düzenleme ile yatırım indiriminde harcamaesası getirilmi ve öz sermaye kavramı kaldırılmıtır. Dier taraftan Kurumlar Vergisi Kanunu ile getirilen finansman fonu uygulaması nedenleriyle mükelleflerin bentte belirtilen alanlara yatırım yapmaları özendirilmi bulunmaktadır. MADDE 6. Bu hükümle Kurumlar Vergisi Kanununa sekizinci maddeyi takiben "Finansman Fonu" na ilikin Mükerrer Madde eklenmitir. Yatırım indirimi istisnasından yararlanan sermaye irketleri ile kooperatiflere Kurumlar vergisiz matrahının % 25'ine kadar "Finansman Fonu" ayırma imkânı getirilmektedir. Sermaye irketleri ile kooperatifler yatırım indiriminden faydalandırılması kabul edilmi bulunan yatırımlarının finansmanında kullanılmak ve yatırım indirimi belgesinde bu yatırım için öngörülen süre ile sınırlı kalmak kaydıyla aaıdaki artlarda finansman fonu ayırarak safi kurum kazancından indirebileceklerdir. Ayrılacak "Finansman Fonu" Kurumlar Vergisi matrahının % 25'ini ve yapılacak yatırım tutarını aamayacaktır. Mezkûr fon T. C. Merkez Bankasında kurum adına açılacak her an paraya çevrilebilir Devlet tahvili hesabına yatırılacaktır. Böylece, yukarıda adı geçen kurumların yatırım indiriminden yararlanacak yatırımlarını vergi ödemeksizin ayrılacak fonlarla finanse etmeleri mümkün olabilecektir. Ayrılan fonların teviki uygun görülen ve planın öngördüü memleket ekonomisine yararlı alanlara kanalize edilmesi konusundaki disiplini temin etmek ve kullanılmasında kolaylık getirmek amacı ile T. C. Merkez Bankası'nda açılan her an paraya çevrilebilir Devlet tahvili hesabına yatırılması uygun görülmütür. Fona ayrılacak miktar Kurumlar Vergisi matrahının % 25'ini ve yapılacak yatırım tutarını aamayacaktır. Böylece kurumların yapacakları yatırım miktarını aan miktarda gereksiz fon ayırmaları önlenmi olmaktadır. T.C. Merkez Bankası'nda açılan hesaptan ödeme Tevik ve Uygulama Dairesince düzenlenecek çeki belgelerine dayanılarak yapılacak ve bu belgelerde gösterilecek miktar, yıl içinde fiilen yapılan ve yatırım indiriminden faydalanan yatırım tutarım aamıyacaktır. Bir önceki yıl safi kurum kazancından "Finansman Fonu" olarak ayrılan meblalar hesap dönemi sonunda kurumun safi kazancına eklenecektir. MADDE 7. Bu madde ile aynı kanunun indirilecek giderlere ilikin 14 ncü maddesine? numaralı bendi takiben 8 numaralı bent eklenmektedir. "8 nci slam Ülkelerinin kurduu "slam Kalkınma Bankası" ülkelere saladıı krediler için Faiz tahakkuk ettirmemekte olup, Banka faaliyetini sürdürebilmesi için açılan kredi karılıında belli bir nispete göre kâr payı almaktadır. Faizsiz olarak ahnan krediler için ödenen söz konusu kâr paylan Gelir Vergisi Kanununun 75 nci maddesinin 12 numaralı bendinde menkul sermaye iradı kapsamına alınmıtır. Maddeye eklenen 8 numaralı bent ile kurumların faizsiz olarak kredi veren kurululardan saladıkları krediler için bu kurumlar adına tahakkuk ettirdikleri kâr paylarını vergi matrahından gider olarak indirmeleri öngörülmektedir. Özellikle son gelimeler muvacehesinde önem kazanan bu faizsiz kredi mekanizması ile salanan kâr paylarının böylece vergilendirilmesi ve dier taraftan ilgili kurulularca gider yazılması salanmı olmaktadır." MADDE 8. Bu madde ile aynı kanunun 15 nci maddesinin 7 numaralı bendi deitirilmekte ve 8 numaralı bent maddeye eklenmektedir. 200

10 a) Kurumlar Vergisi Kanununun, yürürlükteki 15 nci maddesinin 7 numaralı bent hükmü, hâsılattan indirilemeyecek olan ve ihraç kanunlarına veya Devletle akdolunan mukavelenamelere göre mevcut ve çıkacak vergilerden muaflıı kabul edilmi olan menkul kıymetlerin Kurumlar Vergisinden istisna edilen temettü, faiz ve ikramiyelerine isabet eden giderlerin gerçek miktarı nın tespit edilemeyii halinde, söz konusu gider miktarının Kurumlar Vergisinden muaf menkul kıymetler portföyünün itibari deer toplamına, Banka Kredileri Tanzim Komitesince tespit olu nacak, ortalama gider emsalinin uygulanması suretiyle hesaplanacaını amir bulunmaktadır. Ancak, 7129 sayılı Bankalar Kanununun 47 nci maddesi ile teekkül eden Banka Kredileri Tanzim Komitesi gün ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu ile kaldırılmı ve görev ve yetkileri banka meclisine devredilmi bulunduundan bu husus madde metninde belirtilmek suretiyle ilgili hüküm açıklıa kavuturulmutur. b) Maddeye eklenen 8 numaralı bent ile, yurt dıında inaat, onarma ve montaj ileriyle teknik hizmetlerde bulunan müteebbislerin bu ilerden saladıkları gelirlerin bazı artlarla vergi dıı bırakılması nedeniyle bu ilere ilikin giderlerin de masraf yazılması öngörülmütür. MADDE 9. Bu madde ile aynı Kanunun 17 nci maddesinin l numaralı bendi deitirilmektedir. Bilindii üzere, Kurumlar Vergisi Kanununun 15 nci maddesinde; sermaye irketlerince da- ıtılan örtülü kazançların, matrahın tespiti sırasında hâsılattan indirilemeyecei belirtilmi ve 17 nci maddede, örtülü kazanç daıtımının mahiyeti 4 bent halinde açıklanmıtır. Yürürlükteki l numaralı bent hükmüne göre "yüksek veya düük bedeller üzerinden veya bedelsiz olarak imalat, inaat ilemlerinde ve hizmet ilikilerinde bulunulması" hali, örtülü kazanç daıtımı kapsamına girmemektedir. Bu yüzden, emsaline göre yüksek veya düük bedelle veya bedelsiz olarak imalat, inaat ilemlerinde veya hizmet ilikilerinde bulunulması yoluyla uygulamada büyük ölçüde vergi kaybına sebebiyet verildii müahede edilmi olup, bu sakıncanın ortadan kaldırılması için, bahse konu durumlarda da örtülü kazanç daıtımının mevcudiyetini öngörmek üzere l numaralı bent hükmünde gerekli deiiklik yapılmıtır. MADDE 10. Bu madde ile aynı kanunun 12 nci maddesinin l, 6 ve 7 numaralı bentlerindeki parantez içi hükümlerinde ihracat muaflıı, mevduat faizleri ve menkul kıymet satıı istisnalarına ilikin olarak yer alan hükümler kaldırılmakta ve 19 ncu madde eklenmektedir. Bilindii üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 7 nci maddesinin l numaralan bendi ile 5422 saydı Kurumlar Vergisi Kanununun 12 nci maddesinin l numaralı bendi hükümlerine göre, dar mükellefiyete tabi gerçek kiilerle, kurumların ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın aldıkları veya imal ettikleri mallan, Türkiye'de satmaksızın yabancı memleketlere göndermelerinden doan kazançlar Türkiye'de elde edilmi sayılmamakta ve vergiye tabi bulunmamaktadır. Bu hükümler uyannca ihracat muaflıından yararlanan dar mükellefiyete tabi kurumlann gerek finansman kolayuklan ve gerekse Türkiye'de vergi ödememek suretiyle saladıklan avantajlar, dı piyasalarda yerli ihracatçıların rekabet imkânlannı olumsuz yönde etkilemekte ve aynca mezkûr muafiyetin bütün genilii ile uygulanması bir taraftan vergi kaybına, dier taraftan da döviz kaybına neden olmaktadır. Bu nedenlerle, yürürlükteki 12 nci maddenin bir numaralı bendinde yer alan ihracat muaflıına ilikin hüküm kaldırılarak bu konuda, dar mükellef kurumlann Türkiye'deki faaliyetlerine isabet eden kazanç kısmının vergilendirilmesi amacıyla, Kurumlar Vergisi Kanununun 19 ncu maddesini takibeden mükerrer 19 ncu madde hükmü düzenlenmitir. Mükerrer 19 ncu madde hükmüne göre, sözü edilen kurumlann vergi matrahı ihraç edilen malların maliyet bedeli ile dıanya taınmak üzere kara, deniz veya hava nakil vasıtalanna tes-

11 lim edildikleri ana kadar yapılan, bunlarla ilgili her türlü giderler toplamına ortalama kazanç oranlarının uygulanması suretiyle bulunacaktır. MADDE 11. Bu madde ile aynı kanunun 22 nci maddesi deitirilmektedir. Yürürlükteki 22 nci maddede dar mükellefiyete tabi yabancı kurumların vergiye tabi kazancı gayrimenkullerin ve hakların satıından, itirak hisselerinin devir ve temlikinden doan kazançlardan veya arizi kazançlardan ibaret bulunduu takdirde, bu gibi kazançların, iktisap tarihinden itibaren 15 gün içinde özel beyanname ile maddede belirtilen vergi dairesine bildirilece- ine amir bulunmaktadır. Ancak, dar mükellefiyete giren yabancı kurumların vergiye tabi olup özel beyanname ile bildirilmesi zorunlu olan deer artıı kazançtan ile arizi kazançlarına ilikin olarak Gelir Vergisi Kanununda yeni düzenleme yapıldıından, bu düzenlemeye paralel olmak üzere sözkonusu kazançlar için Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 ve 82 nci maddelerine atıfta bulunulmutur. Yabana kurumların vergiye tabi kazancı Mezkûr maddelerde belirtilen kazançlardan ibaret bulunduu takdirde,yabancı kurum veya Türkiye'de namına hareket eden kimse bu gibi kazançtan iktisap tarihinden itibaren 15 gün içinde Gelir Vergisi Kanununun 101 nci maddesinde belirtilen vergi dairelerine bildirmeye zorunlu oldukları açıklanmıtır. MADDE 12. Bu madde ile aynı kanunun 24 ncü maddesi deitirilmektedir. Yürürlükteki 24 ncü madde hükmüne göre dar mükellef kurumlarca salanan ve maddenin l ve 5 numaralı bentlerinde yazılı kazanç ve iratlar gayrisafi tutarlar üzerinden % 20 (4 numaralı bent kapsamına giren ve Gelir Vergisi Kanununun 75 nci maddesinin l ve 3 numaralı bentlerinde yazılı kâr paylannda % 35) nisbetinde kurumlar vergisi tevkifatına tabi olup bu maddeye göre vergisi tevkif suretiyle abnan kazanç ve iratlar için 20 ve 22 nci maddelere göre beyanname verilmesi veya bu madde kapsamına girmeyen kazanç ve iratlar için verilecek beyannamelere mezkûr kazanç ve iratların ithali ihtiyari bulunmaktadır. Yapılan deiiklikle, tevkif at kapsamına 12 nci maddede yapılan deiiklie paralel olarak mevduat faizleri de alınmaktadır. Maddede sayılan kazanç ve iratların dar mükellef kurumlara nakden veya hesaben ödenmesi halinde gayrisafi tutarlan üzerinden yapılacak tevkifat oranlan, Gelir Vergisi Kanununda dar mükellef gerçek kiilerce elde edilen aynı kazanç ve iratlar üzerinden deitirilen yeni oranlara göre yapılan vergi tevkifat oranlarına paralellik salamak ve farklılık yaratmamak amacıyla yeniden düzenlenmitir. Kurumlar Vergisi tevkifatı; a) Ücretlerden % 30, b) Serbest meslek kazançlarından % 30, c) Gayrimenkul sermaye iratlarından % 25, d) Menkul sermaye iratlarından; aa) Gelir Vergisi Kanununun 75 nci maddesinin 5, 7 ve 12 numaralı fıkralarında yazılı bentlerinde yazılı ödemelerden % 25 (Bu nisbeti % 30'a kadar yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.) bb) Gelir Vergisi Kanununun 75 nci maddesinin 6 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 30, bunun dıında kalan menkul sermaye iratlanndan % 20, e) 5 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 35, nisbetine göre yapılır. Maddede ayrıca, uluslararası para piyasasından hazine garantisi ile abnacak orta ve uzun vadeli krediler için ödenecek faizlerdeki tevkifat oranım sıfıra kadar indirmeye Bakanlar Kuruluna yetki verilmitir. 202

12 MADDE 13. Bu madde ile, yürürlükteki hükme göre sermaye irketleri ile kooperatiflerde % 25, dier kurumlarda % 35 olan Kurumlar Vergisinin oranı sermaye irketleri ile kooperatiflerde % 40'a çıkarılmakta ve kurumlarca halen yapılmakta olan gelir vergisi tevkifatına son verilmektedir. Dier taraftan, bu sisteme tamamlayıcı mahiyette olmak üzere, Gelir Vergisi Kanununda öngörülen deiiklikle kazancın daıtılması halinde, ortak gerçek kiilerce Gelir Vergisi beyannamelerinde bildirilecek olan kâr paylan üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, bu kâr paylanna ilikin olarak ödenmi bulunan Kurumlar Vergisinin 3/4'ünün mahsubu esası getirilmektedir. Öngörülen bu sistemde, tam mükellefler bakımından kurum kazananın daıtılması halinde, nihai vergi yükünde bugünkine nazaran bir azalma meydana getirilmek suretiyle gerçek Gelir Vergisi mükelleflerinin vergi yükleri ile paralellik salanarak kurumlama tevik edilmektedir. Bu durum, kurum kazancının 100 ve kazanç daıtımı halinde gelir vergisi beyannamesinde beyan edilecek gelire uygulanacak Gelir Vergisi nisbetinin % 60 olarak alındıı örnee göre bugünkü ve getirilen sisteme göre nihai vergi yükleri açısından aaıda tablo halinde gösterilmitir. (Yapılan hesaplamalarda Mali Denge Vergisi ihmal edilmitir.) Yürürlükte mevzuata göre nihai vergi yükü : Kurum kazancı 100 Kurumlar vergisi (% 25) 25 Kalan 75 Gelir vergisi stopajı (% 20) 15 Ortaa daıtılan kâr payı 60 Gerçek kii ortak tarafından Gelir Vergisi beyanna mesinde bildirilecek gelir üzerinden hesaplanan gelir vergisi (75 X % 60) 45 Kurumda kâr payı üzerinden ödenen Gelir Vergisi 15 stopajı mahsubu Gelir Vergisi beyannamesinde ortakça ödenecek ge lir vergisi Nihai vergi yükü : kurumlar Vergisi 25 Gelir Vergisi Stopajı 15 Ortakça ödenecek gelir vergisi 30 Getirilen sisteme göre nihai vergi yükü : Kurum kazancı 100 Kurumlar vergisi (% 40) 40 Ortaa daıtılan kâr payı

13 Ortaın Gelir Vergisi beyannamesinde bildirecei irkettin elde ettii kâr payı (60) ile bu kâr payı üzerin den ortaı bulunduu kurumda ödenen kurumlar vergi sinin 3/4'ü (3/4 X 40 = 30) yani vergi alacaı toplamı üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi (90 X % 60) 54 Beyan edilen gelir üzerinden evvelce ödenen Ku rumlar Vergisinin 3/4'ü (3/4 X 40 = 30) mahsubu 3 0 Gelir Vergisi beyannamesinde ortakça ödenecek gelir vergisi 24 Nihai vergi yükü : Kurumlar Vergisi 40 Ortakça ödenecek gelir vergisi Toplam vergi yükü 64 Görüldüü gibi, Gelir Vergisi beyannamesinde beyan edilen gelire uygulanacak nisbet ne olursa olsun vergi yükünde bugünkine nazaran bir azalma olacaktır. Böylece, öngörülen bu deiiklikle bir taraftan mükellefler esas itibariyle Gelir Vergisi Kanununun 96 na maddesi uyarınca ve uygulaması güç bir usulde stopaj matrahı tespit ve beyanname düzenleme, dier taraftan da vergi idaresi anılan beyannameleri alma, takip ve bunlara ilikin, tarh, tahakkuk ve tahsil ilemlerini yapma külfetinden kurtarılmaktadır. Öte yandan vergi yükü azaltılarak kurumlama tevik edilmektedir. Bu sistemde daıtılmayan kurum kazançlarında vergi yükü ise aynen muhafaza edilmektedir. MADDE 14. Bu madde ile aynı kanunun, tasfiye dönemine ilikin 30 ncu maddesi hükmü deitirilmektedir. Yürürlükteki madde hükmünde, üç yılı amayan tasfiyelerde tasfiye döneminin, kurumun tasfiye haline girdii tarihten balayıp tasfiyenin bittii tarihe kadar devam edecei belirtilmek suretiyle, 3 yıla kadarki dönem bir tasfiye dönemi sayılmı ancak tasfiyenin 3 yılı aması halinde, bu ilk dönemi takip eden her takvimyılı da müstakil tasfiye dönemi kabul edilmitir. Tasfiye döneminin böylece uzun bir süre olarak kabul edilmesi uygulamada tasfiye ilemlerinin sürüncemede bırakılması ve dolayısıyla vergi alacaının geç tahsil edilmesi sonucunu do- urduundan, bu mahzuru bertaraf etmek üzere her takvim yılının müstakil bir tasfiye dönemi sayılmasını teminen madde metninde gerekli deiiklikler yapılmıtır. MADDE 15. Bu madde ile aynı Kanunun tasfiye beyannamesine ilikin 31 nci maddesi deitirilmektedir. Her takvim yılının müstakil bir tasfiye dönemi kabul edilmesi nedeniyle fıkra metninde buna uygun olarak gerekli deiiklik yapılmıtır. MADDE 16. Bu madde ile aynı kanunun 45 nci maddesinde deiiklik yapılmakta ve kıyas yoluyla uygulanacak hükümler iki bent halinde madde metninde gösterilmektedir. MADDE 17. Bu madde ile Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan deiikliklerin durumlarına göre çeitli geçici maddeler düzenlenmitir. 204

14 GEÇC MADDE l - Mezkûr maddede bu Kanunla deitirilen Kurumlar Vergisi Kanununun deiik 25 nci maddesinde yazılı vergi nispetinin kurumların 1980 takvim yılıkazançlan hakkında da uygulanması öngörülmektedir. GEÇC MADDE 2. Bu maddede 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun yürürlüe girdii tarihten, bu Kanunun yürürlük tarihine kadar ayrılmı olan ihtiyat akçeleri ve banka provizyonlarının, bunların sermayeye ilavesi veya ortaklara daıtılması hallerinde, sermayeye ilave edildii veya daıtımın yapıldıı yılın ticari kazancına vergilendirilmeden önceki brüt tutarları üzerinden ilave olunacaı teebbüsün tasfiyesi halinde ise tasfiye kârının hesaplanmasında nazara alınacaı ve bu ihtiyat akçeleri ve banka provizyonları üzerinden ödenmi bulunan Kurumlar Vergisi ile tevkif yoluyla ödenen Gelir Vergilerinin ödenecek Kurumlar Vergisinden mahsubu hükme balanmıtır. GEÇC MADDE 3. Bu maddede dar mükellef kurumlarca Türkiye'de satıı yapılmaksızın mal ihracında uygulanacak ilk ortalama kazanç nispetlerinin Maliye Bakanhınca bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten itibaren altı ay içinde tespit ve ilan edilmesi öngörülmektedir. GEÇC MADDE 4. Bu madde ile, bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten önce balanıp da, yürürlük tarihine kadar sonuçlandırılmamı olan tasfiyelerde, tasfiye dönemi ve tasfiye beyannamesi bakımından eski hükümlerin uygulanması salanmaktadır. GEÇC MADDE tarihinden önce yapılmı olan yatırım indirimine konu yatırım harcamalarına yatırım indirimine ilikin eski hükümler ve eski nispetler, bu tarihten sonra yapılacak yatırım harcamalarına ise yatırım indirimine ilikin yeni hükümler ve yeni nispetler uygulanması öngörülmütür. Ancak tarihinden önce balandıı halde henüz bitmemi olan yatırım indirimine konu yatırımlar nedeniyle uygulanacak yatırım indirimi tutan yukarıdaki hükme göre hesaplanacak indirimler toplamını geçemez. GEÇC MADDE 6. Bu maddede bu kanunla deitirilen 24 ncü maddesinin 4 numaralı bendinde yazdı vergi nispetlerinin bu kanunun yürürlüe girdii tarihten önce nakden veya hesaben ödenen veya tahakkuk ettirilen iratlar hakkında da uygulanması öngörülmektedir. MADDE 18. Bu madde ile Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan deiiklik ve yeni getirilen hükümlerin yürürlük tarihleri düzenlenmitir. MADDE 19. Yürütme maddesidir. BÜTÇE - PLAN KOMSYONU RAPORU T. C. Milli Güvenlik Konseyi Bütçe - Plan Komisyonu Esas No.: > - > *,,,...,, 23 Aralık 1980 non Karar No.: 16 MiLL GÜVENLK KONSEY BAKANLIINA Bakanlar Kurulu tarafından tarihinde Milli Güvenlik Konseyine sunulan "5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda Deiiklik Yapılmasına likin Kanun Tasarısı" Komisyonumuzca incelenmitir tarih ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu l Ocak 1950 tarihinde yürürlüe konulmu, tarih ve 192 sayılı, tarih ve 199 sayılı kanunlarla bazı maddeleri deitirilerek günümüze kadar uygulaması sürdürülmütür. 205

15 Hazırlanan Kurumlar Vergisi Kanun Tasarısında; yatırımların özendirilerek kalkınmada öncelikli bölgelere kaydırılmasını tevik edici hükümlere yer verildii,uygulamada ortaya çıkan aksaklıkların giderilmeye çalııldıı, kooperatifçilii tevik edici hususların düzenlendii, vergi kaybının önlenmesi maksadıyla balayıcı hükümler getirildii görülmü ve maddelerin incelenmesine geçilmitir. MADDE 1. Türk Ticaret Kanununda ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununda "Kooperatif irketler" yerine "Kooperatifler" olarak düzenlenmesi üzerine, bu deiikliklere paralel olarak kurumlar vergisine tabi olan kurumlar arasında "Kooperatif irketlerin", "Kooperatifler" olarak düzenlenmesi ayrıca sendikaların iktisadi iletmelerin "Dernek" olarak mütalaa olunmutur. MADDE 2. Tasarının birinci maddesinde "Kooperatif irketler" ibaresi yerine "Kooperatifler" ibaresi konulduundan, 5422 sayılı Kanunun 3 ncü maddesinde de aynı düzenlemenin yapılması zorunlu görülerek, tasarıya ilave edilmi ve sonra gelen maddelerin numaralan buna göre teselsül ettirilmitir. MADDE 3. Tasarının ikinci maddesi üçüncü madde olarak kabul edilmitir. MADDE 4. Dar mükellefiyete tabi olan yabancı kamu idare ve müesseselerine ait iktisadi iletmelerin, Türkiye'de müstakil iyerlerinin bulunmaması halinde, vergilendirme hususunda tereddütlerin meydana gelmesi nedeniyle, metne açıklık getirmek amacıyla, mükellefiyete tesir etmeyecek hususlar arasına "iyerlerinin bulunmaması" ibaresinin konulması uygun görülmü ve tasarının 3 ncü maddesi aynen kabul edilmitir. MADDE 5. Tasarının 4 ncü madde balıı, deien maddelere uyum salayacak ekilde deitirilmi, aynı kanunun muafiyetleri düzenleyen 17 nci maddenin 9, 11, 15, 16 ve 17 nci bentleri yemden aaıdaki ekilde düzenlenmitir. 9 ncü bendinde yer alan emekli ve yardım sandıklarına açıklık getirmek maksadıyla muaflıktan yararlanacak kurulular sayılmıtır. 11 nci bendine, souk hava depolan ilave edilmitir. 15 nci bendinde, derneklere ait olup, üyelerinin istifadelerine sunulan ve alkollü içki veril meyen lokanta ve gazino gibi iletmelerin gayelerinden saptıı dikkate alınarak, bunların muafi yetleri kaldırılmı; bunun yerine "Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar" konul mutur. 16 nci bendinde yer alan "kooperatif irketler", yerine "kooperatifler" ibaresi konularak, bent yeniden düzenlenmitir. 17 nci bent, daha açık bir ekilde tanzim olunmutur. MADDE 6. Aynı Kanunun istisnalarla ilgili 8 nci maddenin 3 ncü bendinde yer alan metin yeniden düzenlenmi, "Devletle akdolunan mukavelenamelere göre" ibaresi "Devletin kanunların verdii yetkiye dayanarak akdettii mukavelenamelere göre" eklinde deitirilmitir. 9 ncü bendinde "gerice yöre olarak belirtilen yörelerde" ibaresi "kalkınmada öncelikli bölgelerde" olarak deitirilmitir. MADDE 7. Finansman fonu ile ilgili mükerrer 8 nci maddenin 3 ncü bendinde yer alan "Tevik ve Uygulama Dairesi"; "Devlet Planlama Tekilatı" olarak deitirilmitir. MADDE 8. Dar mükellefiyet mevzuuna giren hususları düzenleyen 12 nci maddesinin l, 6 ve 7 numaraü bentleri parantez içindeki hükümleri metinden çıkarılmı ve madde numaralan buna göre teselsül ettirilmitir. 206

16 MADDE 9. Safi kurum kazancını düzenleyen aynı Kanunun 13 ncü maddesinin 2 nci fıkrasının parantez içi hükmü kaldırılmı ve 3 ncü fıkrası "Gelir Vergisi Kanununun ortalama kâr haddi ve asgari gayri safi hâsıla esası hakkındaki hükümler Kurumlar Vergisi mükellefleri için de uygulanır" eklinde deitirilmitir. MADDE 10. ndirilecek giderlerle ilgili 14 ncü maddenin 7 nci bendi yeniden düzenlenmi, 5 yıllık süre 3 yıla indirilmi ve 7 numaralı bentten sonra gelmek üzere "faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylan" nın da indirilecek giderler arasında yer alması amacıyla 8 nci bent eklenmi ve tasarının 7 nci maddesi 10 ncü madde olarak kabul edilmitir. MADDE 11. Tasarının 8 nci maddesiyle, aynı Kanunun 15 nci maddesinin 7 numaralı bendinde yapılan deiiklikler aynen benimsenmi, ancak "Devletle akdolunan" ibaresinin "Devletin kanunların verdii yetkiye dayanarak akdettii" eklinde deitirilmesi uygun görülmütür. MADDE 12. Tasarının 9 ncü maddesi 12 nci madde olarak aynen kabul edilmitir. MADDE 13. Tasarının 10 ncü maddesi 13 ncü madde olarak deitirilmi ve "aynı Kanunun 12 nci maddesinin l, 6 ve 7 numaralı bentlerindeki parantez içi hükümlerde ihracat muaflıı, mevduat faizleri ve menkul kıymet satıı istisnalarına ilikin olarak yer alan hükümler kaldırılmı" cümlesi 8 nci madde ile düzenlenmi olduundan; madde metninden çıkarılmıtır. MADDE 14. Tasarının 11 nci maddesi 14 ncü madde olarak aynen kabul edilmi, ancak "özel beyan zamanı" madde balıı ilave edilmitir. MADDE 15. Tasarının 12 nci maddesi 15 nci madde olarak deitirilmi; ve aynı kanunun 24 ncü maddesi (A) fıkrası 5 nci bendinden sonra gelen "Bu madde gereince Kurumlar Vergisi tevkifatı yapılan kurum kazançları üzerinden bu kazancı elde eden kurumlar tarafından aynca gelir vergisi tevkifatı yapılmaz" ibaresi metinden çıkarılmı ve Kurumlar Vergisi tevkifatı balıı altında yer alan (e) bendi "Telif, imtiyaz, ihtira, iletme, ticaret unvanı, alameti farika ve benzeri gayri maddi hakların satıı, devir ve temliki mukabilinde alınacak bedellerden % 35" olarak düzenlenmitir. MADDE 16. Verginin nispetini düzenleyen aynı kanunun 25 nci maddesinde yer alan sermaye irketleri ile kooperatiflerin kazançları üzerinden verilen % 40 oranındaki kurumlar vergisi % 50 oranına yükseltilmitir. MADDE 17. Tasarının 14 ncü maddesi 17 nci madde olarak aynen kabul edilmitir. MADDE 18. Tasarının 15 nci maddesi 18 nci madde olarak aynen kabul edilmitir. MADDE 19. Tasarının 16 nci maddesi 19 ncü madde olarak aynen kabul edilmitir. MADDE 20. Aynı Kanunun geçici maddelerle ilgili balıı deitirilmi ve"kurumlar Vergisi Kanununun l, 2, 3 ve 4 ncü geçici maddeleri ile 1137 sayılı Kanunun 3 ve 4 ncü geçici maddeleri ve 192 sayılı Kanunun l nci geçici maddesi yürürlükten kaldırılmı ve kanuna aaıdaki geçici maddeler eklenmitir." eklinde deitirilmi ve kurumların mali bilançolarında yer alan zararların üç yıl süre ile gider yazılması, tarihinden önce ve gider olarak gösterilmeyen zararlar için be yıl olarak uygulanacaına ilikin "ndirilecek giderler" balıı altında geçici 7 nci madde eklenmitir. MADDE 21. Yürürlükle ilgili maddenin balıı yeniden düzenlenmitir. MADDE 22. Yürütme ile ilgili 19 ncü madde 22 nci madde olarak aynen kabul edilmitir. Bakan Üye 207

17 HÜKÜMETiN TEKLiFi 5422 SAYILI KURUMLAR VERGS KANUNUNDA DEKLK YAPILMASINA LKN KANUN TASARISI MADDE tarihli ve 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun l nci maddesi aaıdaki ekilde deitirilmitir. Mevzuu : Madde 1. Aaıda yazılı kurumların kazançlan Kurumlar Vergisine tabidir. A) Sermaye irketleri; B) Kooperatifler; C) ktisadi Kamu Müesseseleri; D) Dernek ve vakıflara ait iktisadi iletmeler; Bu Kanunun tatbikatında sendikalar dernek; cemaatler vakıf hükmündedir. Kurum kazancı, Gelir Vergisi mevzuuna giren gelir unsurlarından terekküp eder. MADDE 2. Aynı Kanunun 4 ncü maddesinin ikinci fıkrası aaıdaki ekilde deitirilmitir. Bunlann kazanç gayesi gütmemeleri, faaliyetin kanunla tevdi edilmi görevler arasında bulunması, tüzelkiiliklerinin olmaması, müstakil muhasebeleri ve kendilerine tahsis edilmi sermayelerinin veya iyerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerine tesir etmez. MADDE 3. Aynı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası aaıdaki ekilde deitirilmitir. Bunlann kazanç gayesi gütmemeleri, tüzelkiiliklerinin olmaması, müstakil muhasebeleri ve kendilerine tahsis edilmi sermayelerinin veya iyerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerine tesir etmez. MADDE 4. Aynı Kanunun 7 nci maddesinin 9 ve 11 numaralı bentleri aaıdaki ekilde deitirilmi, 15 ve 18 numaralı bentleri kaldırılarak 17 numaralı bent 15 olarak numaralanmıtır. 9. T.C. Emekli Sandıı, Sosyal Sigortalar Kurumu, Ba - Kur, Ordu Yardımlama Kurumu ve Memur Yardımlama Kurumu gibi kanunla kurulan emekli ve yardım sandıklan ile sosyal sigorta kurumlan; 11. l özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunlann tekil ettii birlikler veya bunlara balı müesseseler tarafından iletilen; a) Su, elektrik, havagazı ve souk hava deposu iletmeleri; b) Belediye sınırlan içindeki yolcu taıma iletmeleri; c) Mezhabalar (Kesim, taıma ve muhafaza ilerine münhasır olmak artıyla); MADDE 5. Aynı Kanunun 8 nci maddesi aaıdaki ekilde deitirilmitir. istisnalar : Madde 8. Bu maddede yazılı kurum kazançlan Kurumlar Vergisinden müstesnadır: 1. Tam mükellefiyete tabi kurumların baka bir kurumun sermayesine itiraklerinden elde ettikleri kazançlar (itirak kazançlan istisnası); 208

18 2. Aaıda yazılı kooperatiflerin ortaklan için hesapladıkları risturnlardan; a) stihlak kooperatiflerinde; ortakların ahsi ve ailevi gıda ve giyecek ihtiyaçlarını karıla mak için satın aldıkları malların kıymetlerine göre hesaplanan risturnlar, b) stihsal kooperatiflerinde; ortakların istihsal ederek kooperatife sattıkları veya kooperatif ten faliyetinde kullanmak üzere satın aldıkları malların kıymetine göre hesaplanan risturnlar, c) Kredi kooperatiflerinde; ortaklarının kullandıkları kredilere göre hesaplanan risturnlar, d) Ortakların idare gideri karılıı olarak ödedikleri paralardan sarfolunmayarak iade edilen kısımlar, Bu risturnlann nakden veya aynı kıymette mal ile ödenmesi istisnanın uygulanmasına mani deildir. Ortaklardan baka kimselerle yapılan muamelelerden doan kazançlar ile ortaklarla ortaklık statüsü dıında yapılan muamelelerden doan kazançlar hakkında risturnlara müteallik istisna hükmü uygulanmaz. Bunların genel kazançtan tefrikinde, ortaklarla yapılan i hacminin genel i hacmine olan nispeti esas tutulur. 3. hraç kanunlarına veya Devletle akdolunan mukavelenamelere göre mevcut ve çıkacak vergilerden muaflıı kabul edilmi olan menkul kıymetlerin temettü, faiz ve ikramiyeleri; 4. Kambiyo mevzuatı gereince Türkiye'ye geterildiinin tevsik edilmesi kaydıyla, yurt dı ında yapılan inaat, onarma ve montaj ileri ile teknik hizmetlerden salanan kazançlar; 5. Denizcilik Bankası Türk Anonim Ortaklıının tekelinde bulunan ulatırma ilerinde elde ettii kazançlar, 6. "Sanayi ürünü" ihraç eden ve yılhk ihracat tutan Amerikan dolan veya muadili yabancı para karılıı Türk lirasını aan imalatçı kurumların ihracatın ilk yılı için bu ihracattan saladıktan hâsılatın % 20'si, müteakip yıllarda bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının % 30'u ile bakiyesinin % 15'i kurum kazancından indirilir. Bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının hesabında kur deimelerinden dolayı meydana gelen artılar nazara alınmaz. hraç edildiinin tevsiki artıyla ihracatçılara yapılan satılar yıllık ihracat tutannın hesabında ihracat sayılır. hraç ettii malı imal etmeyen ihracatçı kurumlarda bu istisnalar 1/4 oranında uygulanır. 7. Ya meyve ve sebze ihracatçılarının ihracatın ilk yüı için bu ihracattan saladıklan hâsı latın % 20'si, müteakip yıllarda bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının % 30'u ile bakiye sinin % 15'i kurum kazanandan indirilir. hraç edildiinin tevsiki artıyla ihracatçılara yapılan satılarda ya meyve ve sebze üreticisi kurum yönünden ihracat sayılır. Bir önceki yıla göre artan ihracat hâsılatının hesabında kur deimelerinden dolayı meydana gelen artılar nazara alınmaz. 8. Kambiyo mevzuatı gereince Türkiye'ye döviz olarak getirildiinin tevsik edilmesi kay dıyla dı navlun hâsılatının ilk yıl için % 20'si, müteakip yıllarda bir önceki yıla göre artan navlun hâsılatının % 30'u ile bakiyesinin % 15'i kurum kazancından indirilir.'bir önceki yıla göre artan hâsılatın hesabında kur deimelerinden dolayı meydana gelen artılar nazara alın maz. 9. Sermaye irketleri ile kooperatiflerin yatınm indiriminden istifade eden kazançları (Gelir Vergisi Kanununun yatınm indirimine ilikin hükümleri sermaye irketleri ile kooperatifler hak kında da uygulanır. Ancak Kalkınma Planı ve yılhk programlarda özel önem taıdıı belirtilen sektörler ile gerice yöre olarak belirtilen yörelerde yapılan yatırımlar dolayısıyla yatırımcı serma ye irketleri ile kooperatiflerin bu yatınmlan için yatınm indirimi nispeti % 70'dir.) 209

19 10. Turizm Endüstrisini Tevik Kanunu hükümleri dairesinde "Turizm Müessesesi" belgesi almı olan kurumların elde ettikleri döviz- gelirlerine tekabül eden kazançların ilk yıl için % 20'si, müteakip yıllarda bir önceki yıla göre artan aynı nitelikteki kazancın % 30'u ile bakiyesinin % 15'i mezkûr dövizlerin yetkili bankalarda bozdurulduunun tevsiki artıyla kurum kazancından indirilir. Bir önceki yıla göre artan kazancın hesabında kur deiikliklerinden dolayı meydana gelen artılar nazara alınmaz. MADDE 6. Aynı kanunun 8 nci maddeyi takiben aaıdaki mükerrer 8 nci madde eklenmitir. Finansman Fonu : MÜKERRER MADDE 8. Sermaye irketleri ile kooperatifler, yatırım indiriminden faydalanması kabul edilmi bulunan yatırımlarının finansmanında kullanmak ve yatırım indirimi belgesinde bu yatırım için öngörülen süre ile sınırlı kalmak kaydıyla aaıdaki artlarla finansman fonu ayırarak safi kurum kazancından indirebilirler; 1. Ayrılacak finansman fonu Kurumlar Vergisi matrahının % 25'ini ve yapılacak yatırım tutarını geçemez. 2. Finansman fonunun T.C. Merkez Bankasında açılacak her an paraya çevrilebilir Devlet tahvili hesabına yatırılması mecburidir. 3. T.C. Merkez Bankasında açılacak hesaptan çekiler Tevik ve Uygulama Dairesince düzenlenecek çeki belgelerine dayanılarak yapılır ve yıl içinde fiilen yapılan yatırım tutarım aamaz. 4. Bir önceki yıl safi kurum kazancından finansman fonu olarak ayrılan mebla hesap dönemi sonunda safi kurum kazancına eklenir. MADDE 7. Aynı kanunun 14 ncü maddesine 7 numaralı bentten sonra gelmek üzere aaıdaki 8 numaralı bent eklenmitir. 8. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylan. MADDE 8. Aynı kanunun 15 nci maddesinin 7 numaralı bendi aaıdaki ekilde deitirilmi ve bu maddenin sonuna 8 numaralı bent eklenmitir. 7. hraç kanunlarına veya Devlete akdolunan mukavelenamelere göre mevcut ve çıkacak vergilerden muaflıı kabul edilmi olan menkul kıymetlerin Kurumlar Vergisinden istisna edilen temettü, faiz ve ikramiyelerine isabet eden giderler, (Gerçek giderlerin kati olarak tespit edile memesi halinde, bahis konusu gerçek giderler, Kurumlar Vergisinden muaf menkul kıymetler portföyünün itibari deer toplamına, T.C. Merkez Bankası Meclisince menkul kıymetler portföyü ile ilgili giderler nazara alınarak tayin olunacak ortalama gider emsalinin uygulanması suretiyle bulunur. Vergiden muaf menkul kıymetler portföyünün itibari deer toplamı, ilgili he sap dönemine dahil ayların son günündeki vergiden muaf menkul kıymetler portföyünün ortala ması esas alınmak suretiyle tespit olunur.) 8. 8 nci maddenin 4 numaralı bendinde yer alan istisna kapsamına giren kurum kazançları nın elde edilmesi için yapılan bilumum giderler. MADDE 9. Aynı kanunun 17 nci maddesinin l numaralı bendi aaıdaki ekilde deitirilmitir. 1. irket kendi ortaklan, ortaklarının ilgili bulunduu gerçek ve tüzel kiiler,idaresi, murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtab vasıtasız olarak balı bulunduu veya nüfuzu altın- 210

20 da bulundurduu gerçek ve tüzel kiiler ile olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düük fiyat veya bedeller üzerinden yahut bedelsiz olarak alım, satım, imalat, inaat muamelelerinde ve hizmet ilikilerinde bulunursa; MADDE 10. Aynı kanunun 12 nci maddesinin l, 6 ve 7 numaralı bentlerindeki parantez içi hükümlerde ihracat muaflıı, mevduat faizleri ve menkul kıymet satıı istisnalarına ilikin olarak yer alan hükümler kaldırılmı; 19 ncu maddeyi takiben aaıdaki mükerrer 19 ncu madde eklenmitir. Türkiye'de Satı Yapılmaksızın Mal hracında Kurum Kazancının Götürü Usulde Tespiti : MÜKERRER MADDE 19. Türkiye'de satın aldıkları, ya da imal, istihsal veya istihraç ettikleri mallan, Türkiye'de satmaksızın yabancı memleketlere gönderen dar mükellefiyete tabi kurumların vergiye matrah olacak kurum kazancı, ihraç edilen malların maliyet bedeli ile dıarıya taınmak üzere kara, deniz ve hava ulatırma araçlarına teslim edildikleri ana kadar yapılan her türlü giderler toplamına, ortalama kazanç emsallerinin uygulanması suretiyle bulunur. Bu maddenin uygulanmasında maliyet bedeli dar mükellefiyete tabi kurumun Türkiye'de yaptıı bilumum giderlerin toplamını ifade eder. Türkiye'de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının ya da her ikisinin Türkiye'de olması veya satı akdinin Türkiye'de yapılmasıdır. Ortalama kazanç emsalleri mal çeitleri itibari ile Maliye Bakanlıınca belli edilir. Ortalama kazanç emsalleri Resmi Gazetede yayınlanır ve yayımlanma tarihini izleyen takvim yılı baından balayarak uygulanır. Maliye Bakanlıı gerekli gördüü takdirde, uygulanmakta olan ortalama kazanç emsallerini en az bir yıl uygulanmı olmak artiyle deiebilir. MADDE 11. Aynı kanunun 22 nci maddesi aaıdaki ekilde deitirilmitir. MADDE 22. Dar mükellefiyete giren yabancı kurumların vergiye tabi kazancının Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 nci ve 82 nci maddelerinde yazılı deer artı kazançları ve arizi kazançlardan (Kurumlar Vergisi Kanununun 24 ncu maddesinin (A) bölümünün 5 numaralı bendinde sayılanlar hariç) ibaret bulunduu takdirde, yabana kurum veya Türkiye'de namına hareket eden kimse bu gibi kazançtan iktisap tarihinden itibaren 15 gün içinde Gelir Vergisi Kanununun 101 nci maddesinde belirtilen vergi dairelerine beyanname ile bildirmeye mecburdur. MADDE 12. Kurumlar Vergisi Kanununun 24 ncu maddesi aaıdaki ekilde deitirilmitir. Tevkif yolu ile alınan Kurumlar Vergisi tevkifat yapmaya mecbur olanlar ve tevkifata ait muhtasar beyanname : MADDE 24. A) Dar mükellefiyete tabi kurumlann aaıda yazılı kazanç ve iratlan Kurumlar Vergisi tevkifatına tabidir. 1. Ücretler; 2. Serbest meslek kazançlan; 3. Gayrimenkul sermaye iratlan; 4. Menkul sermaye iratlan (Her nevi alacak faizleri dahil); 5. Telif, imtiyaz, ihtira, iletme, ticaret unvanı, alameti farika ve benzeri gayri maddi hakla rın, satıı, devri ve temliki mukabilinde alınan bedeller. Yukanda yazdı kazanç ve iratlar vergi tevkifatında gayri safi miktarlan üzerinden nazara alınır.