DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI Foreign Trade Statistics Yearbook 2013

Transkript

1 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI Foreign Trade Statistics Yearbook 2013 ISSN TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Turkish Statistical Institute

2 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI Foreign Trade Statistics Yearbook 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Turkish Statistical Institute

3 DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2013 Foreign Trade Statistics Yearbook İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu For statistical data and information requests Data Dissemination Group Tel: + (312) Faks-Fax: + (312) Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi For publication order Revolving Fund Management Tel: + (312) Faks-Fax: + (312) Yayın içeriğine yönelik sorularınız için Dış Ticaret İstatistikleri Grubu For questions of contents about publication Foreign Trade Statistics Group Tel: + (312) Faks-Fax: + (312) İnternet E-posta bilgi@tuik.gov.tr Internet info@tuik.gov.tr Yayın No Publication Number 4350 ISSN Türkiye İstatistik Kurumu Turkish Statistical Institute Devlet Mah. Necatibey Cad. No: Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. Turkish Statistical Institute reserves all the rights of this publication. Unauthorised duplication or distribution of this publication is prohibited under Law No: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Turkish Statistical Institute, Printing Division, Ankara Tel: +(0312) * Faks-Fax: +(0312) Ekim 2014 October 2014 MTB: Adet-Copies ISBN

4 Foreword Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu taraf ndan ayl k olarak kullan ma sunulan ve sadece mal ticaretini kapsayan d ş ticaret istatistiklerinin, ulusal hesaplar ve ödemeler dengesinin ihtiyaçlar na cevap verebilmesi önem taş maktad r. FOREWORD It is very important the foreign trade statistics disseminated monthly by Turkish Statistical Institute and covered only good trade to meet the needs of Balance of Payments and National Accounts. D ş ticaret istatistiklerinin kapsam ve yöntemiyle ilgili yeni yaklaş mlar Birleşmiş Milletler taraf ndan haz rlanarak International Merchandise Trade Statistics; Concepts and Definitions ad yla 2010 y l nda yay mlanm şt r. Yay nda, uluslararas mal ticaretiyle ilgili; kapsam, kay t zaman, tan mlar, ticaret sistemleri (genel ticaret, özel ticaret), madde klasifikasyonlar, istatistiki değer, miktar ölçüleri, ülke ve bilgilerin dağ t m gibi konularda çeşitli tavsiyeler yer almaktad r. The new approaches concerning with the methods and the coverage of foreign trade statistics are prepared by United Nations, published in 2010 as 'International Merchandise Trade Statistics; Concepts and Definitions'. Relating to international merchandise trade, coverage and recording time, trade system (general or special trade), classification of commodity, statistical value, quantity units, partner country, dissemination of data are placed in this publication. Geçmişte olduğu gibi yeni tavsiyelerde de, ülkelere girişç k ş yapan tüm mallar n hangi statüde olursa olsun, ayr nt l olarak istatistiklerde yer almas önerilmektedir. Gümrük beyannamelerinden elde edilme imkan olmayan kaçakç l k, göçmenlerin mallar ve askeri mallar n bile d ş ticarete dahil edilmesi yeni metodolojide yer almaktad r. Bütün bunlar, d ş ticaret istatistiklerinin oluşturulmas nda gümrük beyannamelerinin yeterli olmad ğ n, bu konuda yeni veri kaynaklar ndan da yararlan lmas gereğini ortaya koymaktad r. It is advised that all the goods which exit and enter with any status to country should be taken part in statistics according to new recommendations as in the past. It is anticipated in the new methodology that the data on the smuggling, immigrants goods and also military goods which are unable to obtain from customs declarations should be included to the foreign trade data. All these shows us that the declarations are not enough to obtain the foreign trade statistics, it is also necessary to be benefited from new data sources for foreign trade statistics y l ndan itibaren yeni yap s ile haz rlanan bu yay n, d ş ticaretimize ait özet bilgileri kapsayan bir referans yay n niteliğindedir. Daha ayr nt l ve güncel d ş ticaret verileri, ayl k olarak kullan ma sunulmaktad r. Ayr ca, d ş ticaret bilgileri gerek Kurumumuzun gerekse diğer kuruluşlar n çeşitli yay nlar nda yer almaktad r. The publication which has been prepared in new design since 2003 is a reference publication including summary statistics on our trade statistics. More details and current foreign trade statistics have been disseminated monthly. Moreover, foreign trade statistics have taken part in both TurkStat publications and all organisation s publications. Yay n n; karar al c lar, araşt rmac lar ve tüm kullan c lar için yararl olacağ na inan yorum. We believe that this publication will be beneficial to decision-makers, researchers and all users. Birol AYDEMİR Başkan President III

5 Contents İçindekiler İÇİNDEKİLER CONTENTS Sayfa Page Önsöz III Foreword İçindekiler V Contents Simge ve K saltmalar VIII Symbol and Abbreviations Aç klama IX Explanation 1. İSTATİSTİKLER, STATISTICS, Tarihi Y ll k İstatistikler Historical Annual Statistics Grafik Graphs 1.1 İhracat ve ithalat değerleri, Exports and imports values, İhracat n ithalat karş lama oran, Ratio of exports to imports, Tablo Tables 1.1 D ş ticaret göstergeleri, Indicators of foreign trade, Ödemeler dengesi, Balance of payments, Ekonomik faaliyetlere göre d ş ticaret, (ISIC Rev.3) Foreign trade by economic activities, (ISIC Rev.3) 1.4 Geniş ekonomik gruplar n s n flamas na göre d ş ticaret, (BEC) 1.5 Standart uluslararas ticaret s n flamas na göre d ş ticaret, (SITC Rev.3) Foreign trade by classification of broad economic categories, (BEC) Foreign trade by standard international trade classification, (SITC Rev.3) 1.6 Fas llara göre d ş ticaret, Foreign trade by chapters, İllere göre ihracat ve ithalat, Exports and Imports by Province, Döviz türlerine göre d ş ticaret, Foreign trade by currencies, Ülkelere göre d ş ticaret dengesi, Balance of foreign trade by countries, En çok ithalat ve ihracat yap lan 50 ülke, First 50 countries by exports and imports, 2013 Ayl k İstatistikler, Monthly Statistics, Grafik Graphs 1.3 Aylara göre ihracat ve ithalat, Exports and imports by months, Aylara göre ihracat n ithalat karş lama oran, Ratio of exports to imports by months, 2013 Tablo Tables 1.11 Aylara göre d ş ticaret göstergeleri, Aylara göre kümülatif d ş ticaret, Ekonomik faaliyetlere göre ayl k d ş ticaret, (ISIC Rev.3) (TL) Foreign trade indicators by months, Foreign trade cumulatives by months, Monthly foreign trade by economic activities, (ISIC Rev.3) (TL) 1.14 Ekonomik faaliyetlere göre ayl k d ş ticaret, (ISIC Rev.3) ($) 1.15 Geniş ekonomik gruplar n s n flamas na göre ayl k d ş ticaret, (BEC) (TL) Monthly foreign trade by economic activities, (ISIC Rev.3) ($) Monthly foreign trade by classification of broad economic categories, (BEC) (TL) V V

6 İçindekiler Contents Sayfa Page 1.16 Geniş ekonomik gruplar n s n flamas na göre ayl k d ş ticaret, (BEC) ($) 1.17 Standart uluslararas ticaret s n flamas na göre ayl k ithalat, (SITC Rev.3) (TL) 1.18 Standart uluslararas ticaret s n flamas na göre ayl k ithalat, (SITC Rev.3) ($) 1.19 Standart uluslararas ticaret s n flamas na göre ayl k ihracat, (SITC Rev.3) (TL) 1.20 Standart uluslararas ticaret s n flamas na göre ayl k ihracat, (SITC Rev.3) ($) Monthly foreign trade by classification of broad economic categories, (BEC) ($) Monthly imports by standard international trade classification, (SITC Rev.3) (TL) Monthly imports by standard international trade classification, (SITC Rev.3) ($) Monthly exports by standard international trade classification, (SITC Rev.3) (TL) Monthly exports by standard international trade classification, (SITC Rev.3) ($) Taş ma Sistemleri, Transport Systems, Tablo Tables 1.21 İhracat içinde taş ma sistemlerinin oran, Rate of transport systems in exports, Taş ma sistemlerine göre ihracat içinde Türk ve yabanc araçlar n taş ma oran, Rate of Turkish and foreign carriers in exports by transport systems, İthalat içinde taş ma sistemlerinin oran, Rate of transport systems in imports, Taş ma sistemlerine göre ithalat içinde Türk ve yabanc araçlar n taş ma oran, Rate of Turkish and foreign carriers in imports by transport systems, ENDEKSLER, [2010=100] 2. INDICES, [2010=100] Tablo Tables Y ll k Endeksler Annual Indices 2.1 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre y ll k d ş ticaret birim değer ve miktar endeksleri, (SITC, Rev.3) Annual unit value and quantity indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) Üç Ayl k Endeksler Quarterly Indices 2.2 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre üç ayl k d ş ticaret birim değer endeksleri, (SITC, Rev.3) 2.3 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre üç ayl k d ş ticaret birim değer endeksleri, (SITC, Rev.3) 2.4 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre üç ayl k d ş ticaret miktar endeksleri, (SITC, Rev.3) 2.5 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre üç ayl k d ş ticaret hadleri, (SITC, Rev.3) Quarterly unit value indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) Quarterly unit value indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) Quarterly quantity indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) Terms of trade by quarterly standart international trade classification, (SITC, Rev.3) Ayl k Endeksler Monthly Indices 2.6 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre ayl k d ş ticaret birim değer endeksleri, (SITC, Rev.3) ($) 2.7 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre ayl k d ş ticaret birim değer endeksleri, (SITC, Rev.3) (TL) Monthly unit value indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) ($) Monthly unit value indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) (TL) 2.8 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre ayl k d ş ticaret miktar endeksleri, (SITC, Rev.3) 2.9 Uluslararas standart ticaret s n flamas na göre ayl k d ş ticaret hadleri, (SITC, Rev.3) Monthly quantity indices by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) Monthly terms of trade by standart international trade classification, (SITC, Rev.3) VI VI

7 Contents İçindekiler 3.YOĞUNLAŞMA, CONCENTRATION, Sayfa Page Tablo - Grafik Table - Graphs D ş Ticarette Yoğunlaşma Oranlar, 2013 The Proportion of Concentration in Foreign Trade, Ülkelerin yoğunlaşma oran, Concentration rates of countries, Fas llar n yoğunlaşma oran, Concentration rates of chapters, Firmalar n yoğunlaşma oran, Concentration rates of firms, 2013 Dış Ticarette Yoğunlaşma Ölçütleri, Concentration Measures in Foreign Trade, İhracatta ülkelerin yoğunlaşma ölçütleri, Concentration criterions of countries in exports, İhracatta fas llar n yoğunlaşma ölçütleri, Concentration criterions of chapters in exports, İthalatta ülkelerin yoğunlaşma ölçütleri, Concentration criterions of countries in imports, İthalatta fas llar n yoğunlaşma ölçütleri, Concentration criterions of chapters in imports, GİRİŞİM ÖZELLİKLERİNE GÖRE DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ, 4. EXTERNAL TRADE STATISTICS BY ENTERPRISE CHARACTERISTICS, Tablo Tables 4,1 Girişimin ana faaliyetine ve çal şan say s na göre ihracat, ,2 Girişimin ana faaliyetine ve çal şan say s na göre ithalat, ,3 Ana faaliyet türlerine ve çal şan say s na göre ihracat yapan girişim say s, ,4 Ana faaliyet türlerine ve çal şan say s na göre ithalat yapan girişim say s, ,5 Girişimin ana faaliyet türüne göre ihracatta yoğunlaşma, ,6 4.6 Girişimin ana faaliyet türüne göre ithalatta yoğunlaşma, ,1 Exports by economic sector and employment size class, ,2 Imports by economic sector and employment size class, ,3 Number of enterprises by economic sector and employment size class, ,4 Number of enterprises by economic sector and employment size class, ,5 Concentration of exports by economic activity, ,6 Concentration of imports by economic activity, Ek Appendix İlgili bilgilere ulaşmak için 98 To reach the related information... VII VII

8 Simge ve Kısaltmalar Symbols and Abbreviations SİMGE ve KISALTMALAR SYMBOL and ABBREVIATIONS Bilgi yoktur - Denotes magnitude nil Kullan lan birimin yar s ndan azd r 0 Magnitude less than half of unit employed Yoğunlaşma Oran CR Concentration Ratio Herfindahl endeksi (H - I) Herfindahl index ABD Dolar $ US Dollar Avro EUR Euro Mal bedeli, Sigorta, Taş ma CIF Cost, Insurance, Fright Gemide Teslim FOB Free on Board Avrupa Birliği AB - EU European Union Türk Liras TL Turkish Lira Gümrük İşbirliği Konseyinin Uyumlaşt r lm ş Mal Tan m Kod Sistemi Standart Uluslararas Ticaret S n flamas Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi S n flamas Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki S n flamas HS SITC ISIC NACE Customs Co-operation Council, The Harmonized Commodity Description and Coding System Standart International Trade Classification International Standart Industrial Classification of All Economic Activities Statistical Classification of Economic Activities in the European Community Geniş Ekonomik Gruplar n S n flamas BEC Classification by Broad Economic Categories Başka yerde s n fland r lmam ş n.e.c Not elsewhere classified Ocak 1 January Şubat 2 February Mart 3 March Nisan 4 April May s 5 May Haziran 6 June Temmuz 7 July Ağustos 8 August Eylül 9 September Ekim 10 October Kas m 11 November Aral k 12 December Dönem (Ocak - Mart) I Quarter (January - March) Dönem (Nisan - Haziran) II Quarter(April - June) Dönem (Temmuz - Eylül) III Quarter(July - September) Dönem (Ekim - Aral k) IV Quarter (October - December) VIII

9 Explanation Açıklama AÇIKLAMA EXPLANATION 1.Tarihçe Ülkemizde d ş ticaret istatistikleri 1933 y l ndan itibaren Türkiye İstatistik Kurumu taraf ndan yay nlanmaktad r y l na kadar madde-ülke ayr nt s nda bilgileri kapsayan y ll k d ş ticaret yay nlar nda, elektronik veri dağ t m sistemlerinin gelişmesi ve güncel verilerin d ş ticaret veri tabanlar ndan dağ t lmas nedeniyle 1989 y l ndan itibaren özet tablolara yer verilmeye başlanm şt r. 1. Background In Turkey, foreign trade statistics have been published by the Turkish Statistical Institute since Until 1988, the statistics had been published detailed by commodity-country bases. Since 1989, development of the electronic data distributing systems and data bases, only summary tables have been included. 2. Amaç 2. Purpose D ş Ticaret İstatistik Y ll ğ 'n n amac, ithalat ve ihracat işlemleri konusunda, piyasan n ihtiyaç duyduğu bilgiyi belirli periyotlarla kamuoyuna duyurmakt r. The aim of the foreign trade statistics yearbook is to promulgate the information about exports and imports required by market in specific periods. 3. Kapsam 3. Covarage D ş ticaret istatistikleri, başta ödemeler dengesi olmak üzere çok yayg n kullan m olan istatistiklerden birisidir. Ulusal ve uluslararas kuruluşlar taraf ndan yoğun şekilde kullan lmaktad r. Foreign trade statistics are used widely in the balance of payments. They are also used broadly by national and international organizations. D ş ticaret istatistikleri, mal ithalat ve ihracat n kapsamaktad r. Foreign trade statistics include imports and exports of merchandise. Türkiye, d ş ticaret istatistiklerini özel ticaret sistemine göre oluşturmaktad r. D ş ticaret istatistikleri, diğer ülkelerden Türkiye gümrük bölgesine giren ve ç kan mallar kapsamaktad r. Turkey applies the Special System rules for foreign trade statistics. Foreign trade statistics include goods which enter/leave the statistical territory from/to other countries and are placed; Bu mallar; -Normal ihracat ve ithalat gümrük rejimleri, -Dahilde ve hariçte işleme rejimleri ile yap lan işlemlerdir. D ş ticaret istatistikleri aç s ndan Türkiye deki serbest bölgeler ve gümrüksüz sat ş mağazalar gümrük s n r d ş kabul edilmekte, bu bölgelerden 3. ülkelerle yap lan ticaret, istatistiklere dahil edilmemektedir. These goods; -under the customs normal export and import procedures, -under customs inward and outward processing procedures. In terms of foreign trade statistics, duty-free zones and duty-free shops in Turkey are considered as beyond the customs frontier. Foreign trade with 3 rd countries from these areas are excluded from statistics. Ayr ca; aşağ daki işlemler de d ş ticaret bilgileri içerisinde yer almamaktad r: Furthermore, the transactions below are excluded from the foreign trade statistics. - Bavul ticareti (Yolcu beraberi eşya), - Shuttle trade, - Transit ticaret, - Transit trade, - Mal say lmayan, ancak beyanname düzenlenen - Some transactions with declaration but not işlemler (Nakit para, k ymetli evrak, pullar vb.), goods (Cash, valuable paper, stamps etc), - Geçici ihracat ve ithalat, - Temporary imports and exports, - Para tabanl alt n. - Monetary gold. 4. Yöntem 4. Method 4.1 Periyot 4.1 Period D ş ticaret verileri ayl k olarak derlenmekte ve yay nlanmaktad r. Foreign trade statistics are compiled and published monthly. IX

10 Açıklama Explanation 4.2 Bilgilerin kaynağ 4.2 Data sources D ş ticaret verilerinin kaynağ n, Gümrük Kanunu na göre ihracatç ve ithalatç lar taraf ndan düzenlenen gümrük beyannameleri oluşturmaktad r. Ham petrol, elektrik ve doğal gaz gibi baz maddelerin ithal ve ihraç bilgileri doğrudan ithalatç ve ihracatç kuruluşlardan derlenmektedir. Foreign trade data sources are the customs declarations presented to the customs administrations by the importers and exporters in accordance with the custom law. Import data on some goods such as crude petroleum, electricity, natural gas are obtained directly from import and export institutions. 4.3 D ş ticaret endeksleri 4.3 Foreign trade indices 2010 temel y ll d ş ticaret endeksleri, SITC Rev.3 s n flamas na göre hesaplanarak ayl k olarak yay mlanmaktad r. Endeksler, SITC Rev 3 s n flamas n n yan s ra BEC ve ISIC Rev.3 ve Rev.4 s n flamalar na göre de hesaplanmaktad r temel y ll d ş ticaret birim değer endeksleri Fisher formülüne göre hesaplanmaktad r. Miktar endeksleri, değer endeksinin Fisher birim değer endeksine bölünmesi ile elde edilmektedir. Foreign trade indices based on 2010 are published monthly by SITC Rev 3. Apart from SITC Rev 3, indices are calculated by BEC and ISIC Rev.3 and Rev.4 classifications. Foreign trade unit value indices based on 2010 are calculated by Fisher formula, quantity indices are calculated by value indices divided by Fisher unit value indices. 4.4 D ş ticarette yoğunlaşma 4.4 Concentration in foreign trade D ş ticarette yoğunlaşma, d ş ticaretin belirli say daki firma taraf ndan kontrol edilmesi olarak tan mlanabilir. Ancak; d ş ticaretin belli ülkelerde, fas llarda ya da maddelerde yoğunlaşmas da önemli görüldüğünden, bu değişkenler için de yoğunlaşma ölçütleri hesaplanm şt r. Bu çal şmada, yoğunlaşmay ölçmek amac yla bir çok ölçüt aras ndan en yayg n kullan lan iki ölçüt kullan lacakt r. Concentration in foreign trade can be defined as the control of foreign trade by a certain number of firms. However, since concentration of foreign trade by country, chapter and commodity is considered to be important, concentration measures are also calculated for these variables. In this study, among the various measures of concentration, two of the most common methods will be employed Yoğunlaşma oran (CR m) Concentration Ratio (CR m ) Yoğunlaşma oran, yoğunlaşma ölçütleri aras nda basit hesaplanabilmesi nedeniyle en yayg n kullan lan ölçüttür. Yoğunlaşma oran, belli say daki firma, madde, fas l veya ülkenin kümülatif paylar n ifade eder. Hesaplanan değer 0 ile 100 aras ndad r ve aşağ daki formül kullan larak hesaplan r. This is the most common criterion among the concentration measures, as it can be calculated simply. Concentration ratio expresses the cumulative shares of a certain number of firms, commodities, chapters or countries. The calculated value ranges between 0 and 100. The employed formula is: m CR m = å P i *100 (1) i=1 CR m : Yoğunlaşma oran P i : Firma, madde, fas l veya ülkenin pay Burada CR 1 en büyük birimin pay, CR m ise m inci birimin kümülatif pay d r. M değerinin seçilme işlemi tamamen keyfidir. Genellikle yap lan çal şmalarda, CR 4, CR 8 değerleri hesaplanmaktad r. Birim say s n n az oluşu, yoğunlaşman n artmas ve d ş ticaretin az say daki birim taraf ndan kontrol edilmesi anlam na gelir. CR m : Concentration ratio P i : Share of each firm/ commodity/ chapter/ country CR 1 is the share of largest unit, CR m is the cumulative share of the m th unit. The selection of m is optional. Usually CR 4 and CR 8 are calculated. A small number signifies an increase in concentration and the control of foreign trade by a small number of units Herfindahl endeksi (H-I) Herfindahl index (H-I) Bu endeks, yoğunlaşma oran hesaplanacak tüm birimlerin toplamdaki paylar n n kareleri toplam olarak tan mlanabilir ve aşağ daki formül kullan larak hesaplan r: The index is the sum of the square of shares of all units for which concentration ratio is calculated. The following formula is emloyed: n H-I = å P i 2 i=1 (2) X

11 Explanation Açıklama H-I: Herfindahl endeksi P i : Firma, madde, fas l veya ülkenin pay H-I: Herfindahl index P i : Share of each firm/ commodity/ chapter/ country n birim say s olmak üzere endeks 1/n <=H-I <=1 değer aral ğ nda bulunur. Tek bir birim için hesapland ğ nda, endeks değeri 1'dir. Tüm birimler eşit dağ lm ş ise, endeks en küçük değer olan 1/n bulunur. Index ranges between 1/n<= H-I<= 1 where n is the unit number. When the index is calculated for a single unit the highest value of 1 will result. If units are distributed equally, the index will reach the lowest value which is 1/n. Endeks, zaman boyutu içerisinde her birimin dağ l mdaki paylar n n değişikliklerini göstermekle birlikte, tüm dağ l m hesaba katt ğ ve birim say s ndaki değişikliklere duyarl olduğu için iyi bir ölçüttür. Although the index displays the changes of shares in distribution all units over time, it is still a good criterion since it takes into account the entire distribution and that it is sensitive to the changes in number of units. Birim say s (n) artt kça H değeri azalmakta veya birimlerin büyüklükleri aras nda eşitsizlik artt kça H endeksi yükselmektedir. Böylece rekabet ortam az, yoğunlaşma yüksek olur. As number of units increases, the value of H decreases and as the inequality between the size of the units increases, the value of H increases. Hence, an environment in which low competition and high concentration results. Ülkelere,fas llara ve firmalara göre yoğunlaşama tablosunda en yüksek paya sahip ülke,fas l ve firmalardan başlayarak kümülatif paylar verilmiştir.cr1 en yüksek paya sahip ülke,fas l ve firma pay n,cr8 ise en yüksek paya sahip ilk sekiz ülke,fas l ve firman n pay n ifade etmektedir. In the tables of concentration of countries,firms and chapters are given the cumulative share.cr1 shows countries,chapters and firms which has the highest share,cr8 shows the first eight countries,chapters and firms which has the highest share. Çal şmada kullan lan bu ölçütler d ş nda Entropy endeksi, Varyans ölçütleri (Aritmetik ortalama, Varyans, Standart sapma, Değişim katsay s ), Gini oran, Lorenz eğrisi, Linda endeksi, Lerner endeksi gibi ölçütler de yoğunlaşman n ölçülmesinde kullan lmaktad r. Besides the measures used in this study there are also other concentration criterions such as Entropy index, Variance criterions (Arithmetic mean, Variance, Standard deviation, Coefficient of variation), Gini coefficient, Lorenz curve, Linda index and Lerner index. 5. Girişim Özelliklerine Göre D ş Ticaret İstatistikleri 5. External Trade Statistics by Enterprise Characteristics Ayl k olarak aç klanan d ş ticaret istatistikleri çoğunlukla hangi ürünlerin ticaretinin hangi ülkelerle yap ld ğ n yans tmaktad r. Buna karş l k, bu ticaret ak m n n arkas nda hangi tür girişimlerin olduğu sorusuna cevap vermemekte, ticaret yapan girişimlerin özellikleri ile ilgili bilgi içermemektedir.çal şmada d ş ticaret verileri ve iş kay tlar aras nda bağlant kurularak farkl özellikleri ile d ş ticaret istatistiklerine ulaş lmaya çal ş lm şt r. One of the main future development areas for external trade statistics is to link them more closely to other statistics. The linkage of trade statistics with business statistics allows to measure, on the one hand, the contribution of real economic sectors to trading, and on the other hand, to complement business data with detailed information on trade. Girişimlerin yap s yla ilgili bilgilerin önemli bir bölümü iş kay tlar sisteminde mevcut olmakla birlikte, kullan lan s n flamalar ve değişkenler aç s ndan farkl l klar göstermektedir. İş kay tlar, ülkemizde faaliyet gösteren girişimlere ait adres, kimlik, faaliyet, tabakalama (ciro, çal şan say s ) vb bağlant değişkenlerini içinde bar nd ran bir sistemdir. Coherent compilation of trade statistics by enterprise characteristics requires micro level data linkage.this can be done by establishing a linkage between trade registers and business registers when key enterprise characteristics from the business registers most notably activity sector and number of employees. D ş ticaret verilerinde, d ş ticareti gerçekleştiren girişimlerin vergi kimlik numaras ile iş kay tlar nda yer almayan kişiler taraf ndan gerçekleştirilen d ş ticaret işlemlerinde TC kimlik numaras değişken olarak yer almaktad r. In external trade statistics, there are VAT numbers and Republic of Turkey ID Card No as the mutual variable as in business register. Matching can be hampered for instance in cases when there is no ID code in use. Tablolarda ana faaliyete göre girişimler bu konuyla ilgili diğer çal şmalara benzer şekilde Sanayi, Ticaret ve Diğer olarak grupland r lm şt r. Enterprises were group by listed below as Industry,Trade and Others in tables. XI

12 Açıklama Explanation NACE Rev2 B-E= B+C+D+E G B-E ve G d ş ndaki sektörler Açıklama Sanayi Ticaret Diğer NACE Rev2 B-E= B+C+D+E G OTH_BCDEG NACE branches other Description Industry Trade Others Ölçek; çal şan say s ndan yola ç k larak haz rlanm şt r. Avrupa Birliği tan m na göre girişimler aşağ daki gibi tan mlanmaktad r. Scale; The size of an enterprise is measured in numbers of employees or turnover over a certain level. Çal şan Say s Aç klama Number of Employee Description 0-9 Mikro Ölçekli Girişim 0-9 Micro Enterprise Küçük Ölçekli Girişim Small Enterprise Orta Ölçekli Girişim Medium-sized Enterprise 250+ Büyük Ölçekli Girişim 250+ Large Enterprise 6.Tan m ve Kavramlar 6. Definitions and Concepts İhracat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlar n diğer ülkelere mal satmas d r. Export: Selling goods by the settled persons and organisations in a country, to the other countries. İthalat: Bir ülkede yerleşik kişi ve kurumlar n diğer ülkelerden mal sat n almas na ithalat denir. Import: Buying goods by the settled persons and organisations in a country, from other countries. D ş Ticaret Hacmi: Bir ülkenin belli bir dönemde (genellikle bir y lda) gerçekleştirdiği ihracat ve ithalat n toplam d r. Volume of Foreign Trade: Total of export and import of a country in a specific period of time (usually one year). D ş Ticaret Dengesi: Belli bir dönemde gerçekleştirilen ihracat ile ithalat aras ndaki farkt r (İhracat-İthalat). İhracat n ithalattan fazla Ülke: D ş ticaret istatistikleri aç s ndan ülke; ihracat için mal n tüketileceği, bilinmiyorsa gideceği bilinen son ülke, ithalat için ise mal n menşei ülkesidir. Balance of Foreign Trade: The difference between export and import in a specific period of time (export - import). If the export is Country: For export, if known, the goods to be consumed in, otherwise, the last destination. For import, the country of origin. Miktar: İhraç ve ithal edilen mal n ambalaj hariç net miktar d r. Genellikle istatistiklerde mallar n net ağ rl ğ, mal n cinsine göre baz mallar n ikinci bir ölçü birimi ile miktar (adet, litre, metreküp vb) kullan l r. Quantity: Net mass of the good. Beside net mass, according to the type of the good supplementary unit is used (number, liter, cubic meter, etc). Değer: D ş ticaret istatistiklerinde değer Türk Liras, ABD Dolar ve Avro cinsinden mevcuttur. İthalatta değer CIF (Mal bedeli + Navlun + Sigorta), ihracatta ise FOB (Mal bedeli + İhracatç ülke s n r na kadar olan masraflar) olarak al nmaktad r. Value: Foreign trade statistics show imports at CIF (Cost + Insurance + Freight) and exports at FOB (Free on Board), both expressed in Turkish Lira, US Dollar and Euro. D ş Ticaret Hadleri: İhracat fiyat endeksinin ithalat fiyat endeksine bölümünün 100 ile çarp m ndan elde edilir. Elde edilen değerin 100'den büyük ç kmas, ihracatç ülke aç s ndan, ihracat fiyatlar ndaki değişimin ithalat fiyatlar ndaki değişime göre daha yüksek (avantaj), diğer durumda daha küçük olduğunu (dezavantaj) ifade eder. Terms of Foreign Trade: The ratio of export price index to import price index multiplied by 100. For the exporter country, if the result is bigger than 100, means that the change in export prices bigger than that of import prices (advantage), otherwise, is less (disadvantage). Taş ma Sistemleri: D ş ticarete konu olan mallar n ülke s n r n geçişte hangi taş ma sistemi ile taş nd ğ n göstermektedir. Ana taş ma sistemleri denizyolu, karayolu, havayolu ve demiryolu olarak say labilir. Transport Systems: It shows that how the commodities are transported by. The main transport systems are maritime line, highway, air line and railway. XII

13 Explanation Açıklama Döviz: D ş ticaret işlemlerinde mal bedelinin ödenmesinde kullan lan döviz cinsini göstermektedir. Türkiye'nin d ş ticaretinde en fazla kullan lan döviz cinsleri Avro ve ABD Dolar d r Foreign Exchange: It shows that the kind of currency used for payments in the foreign trade transactions. The most used foreign exchanges are Euro and US Dollar. 7. S n flamalar 7. Classifications 7.1 Ülke s n flamalar 7.1 Classification by countries Ülke kod listesi Eurostat' n Geonomenklatör'ü esas al narak oluşturulmuştur. Country code list was created on the basis of Eurostat's Geonomenclature. 7.2 Mal ve sektör s n flamalar 7.2 Commodity and sector classifications Bu yay nda; d ş ticaretimiz Türkiye'nin ihtiyaç ve şartlar na göre çeşitli uluslararas s n flamalara göre sunulmaktad r. D ş ticaretin değişik s n flamalarla verilmesinin kullan c aç s ndan zorluk yaratabileceği düşünülebilir. Ancak burada amaçlanan; uluslararas k yaslamalar yapacaklara, d ş ticareti sektörlere göre üretim ya da milli gelir serileriyle birlikte kullanacaklara da bilgi sunmakt r. In this publication, data about foreign trade is also presented in according to various international classifications for Turkey's needs and conditions. It may be thought that giving different classifications can cause difficulty for users. However, the main objective here is topresent information to those who make international comparisons and who use foreign trade by sectors with the production series or national income series as well as to those who follow specific series in their studies for years. D ş ticaret analizlerinde çeşitli mal ve sektör s n flamalar kullan lmaktad r. Bu s n flamalar n bir k sm uluslararas kuruluşlar taraf ndan haz rlanarak uluslararas karş laşt rmalarda kullan lmaktad r. Various commodity and sector classifications are used in the foreign trade analysis. Some of these classifications are prepared by international institutions in order to use international comparisons. Yay nda kullan lan başl ca s n flamalar aşağ da aç klanm şt r: Main classifications used in the publication are explained below: Gümrük İşbirliği Konseyinin Uyumlaşt r lm ş Mal Tan m Kod Sistemi (HS) Ülkemizin de taraf olduğu Gümrük İşbirliği Konseyi taraf ndan haz rlanan ve akit ülkelerin ithalat ve ihracat işlemlerinde kulland klar bir eşya s n flamas d r Customs Co-operation Council, The Harmonized Commodity Description and Coding System (HS) The Harmonized System is a commodity classification prepared by the Customs Cooperation Council. Ülkemizde 1989 y l ndan itibaren kullan lan harmonize sistem s n flamas na dayal 8 dijit istatistik pozisyonlar geliştirilmiştir. Türkiye'nin 1996 y l nda gümrük birliğine girmesi nedeniyle harmonize sisteme dayal Birleştirilmiş mal s n flamalar na (CN) uyum sağlamak için istatistik pozisyonlar 12 dijite ç kar lm şt r. This classification has been used in Turkey since 1989 was improved as 8-digit position numbers. Because, Turkey entered the Customs Union in 1996, it has been used 12-digit position numbers by the Harmonized System related Combined Nomenclature (CN) Standart Uluslararas Ticaret S n flamas (SITC Rev.3) Standart International Trade Classification (SITC Rev.3) D ş ticaret istatistiklerinde kullan lmak üzere Birleşmiş Milletler taraf ndan haz rlanan (SITC) bir eşya s n flamas d r. Genellikle uluslararas kuruluşlar d ş ticaret istatistiklerini bu s n flamaya göre yay mlamaktad r. 1, 2, 3, 4 ve 5 dijitten oluşan bir sistemdir. Türkiye'nin d ş ticaret istatistiklerinde de kullan lmaktad r. SITC is a commodity classification system prepared by the United Nations to be used in foreign trade statistics. Usually, international institutions publish foreign trade statistics according to this classification. This system has been made up 1, 2, 3, 4 and 5 digits. It is also used in Turkey's foreign trade statistics. XIII

14 Açıklama Explanation Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi S n flamas (ISIC Rev.3) International Standart Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC Rev.3) Birleşmiş Milletler İstatistik Ofisi'nin gerçekleştirdiği ISIC faaliyet s n flamas, istatistiğin geniş çapl analizinde ve uluslararas karş laşt rmalarda merkezi bir konuma gelmiştir. ISIC Rev.3 daha önceki uyarlamalardan farkl ise de, yap s önemli bir değişikliğe uğramam şt r. Ayr nt düzeyi ISIC Rev.2'den çok farkl d r. Bu ayr nt, s n flama içerisinde hemen hemen her yerde özellikle de hizmet faaliyetleri ile ilgili bölümlerde bulunmaktad r. ISIC activity classification prepared by United Nations Statistical Office has been centralised in extensive statistical analysis and international comparisons. Although ISIC, Rev. 3, is different from former revisions, its structure did not change significantly. Level of detail is very different from ISIC, Rev. 2. The increase in level of detail has been observed in almost everywhere, especially in the parts related with service activities. Türkiye'nin d ş ticaret istatistiklerinde 1989 y l ndan sonra kullan lmaya başlanm şt r. Ayr ca, ISIC Rev.2 ye ve 4'e göre de veri üretimi ve kullan m devam etmektedir. The classification has been used in Turkey's foreign trade statistics after Turkey s foreign trade available also for ISIC Rev.2. and Rev Geniş Ekonomik Gruplar n S n flamas (BEC) Classification by Broad Economic Categories (BEC) Birleşmiş Milletler İstatistik Ofisince haz rlanan bir s n flamad r. Mallar, Yat r m, Tüketim, Ara mallar ve diğerleri olarak dört ana grupta toplanmaktad r. The classification has been prepared by United Nations Statistical Office. Goods are classified in 4 major groups as Investment, Consumption, Intermediate goods and others. Türkiye'nin d ş ticaret istatistiklerinde 1989 y l ndan sonra kullan lmaya başlanm şt r. The classification has been using in Turkey's foreign trade statistics after NACE NACE NACE Rev. 2; Avrupa Birliği ülkeleri taraf ndan ISIC s n flamas ndan türetilen ve üye ülkelerde zorunlu olarak kullan lan ekonomik faaliyet s n flamas d r. It is an activity classification derived from ISIC and is obligatory for use in all member states of European Union. XIV

15 Historical Annual Statistics, Tarihi Yıllık İstatistikler,

16 Tarihi Yıllık İstatistikler, Historical Annual Statistics, D ş ticaret göstergeleri, Indicators of foreign trade, D ş ticaret D ş ticaret İhracat/ithalat dengesi hacmi karş lama oran Balance Volume Proportion İhracat Değişim İthalat Değişim of foreign of foreign imports Exports Change Imports Change trade trade covered by (000 $) ( % ) (000 $) ( % ) (000 $) (000 $) exports (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 2

17 Historical Annual Statistics, Tarihi Yıllık İstatistikler, D ş ticaret göstergeleri, (devam) Indicators of foreign trade, (continued) D ş ticaret D ş ticaret İhracat/ithalat dengesi hacmi karş lama oran Balance Volume Proportion İhracat Değişim İthalat Değişim of foreign of foreign imports Exports Change Imports Change trade trade covered by (000 $) ( % ) (000 $) ( % ) (000 $) (000 $) exports (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,3 3

18 Tarihi Yıllık İstatistikler, Historical Annual Statistics, Ödemeler dengesi, Balance of payments, ( $) Ödemeler dengesi - Balance of payments A. CARİ İŞLEMLER HESABI - CURRENT ACCOUNT İhracat f.o.b. - Exports f.o.b İthalat f.o.b. - Imports f.o.b Mal Dengesi - Balance on Goods Hizmetler Dengesi: Gelir - Services: Credit Hizmetler Dengesi: Gider - Services: Debit Mal ve Hizmet Dengesi - Balance on Goods and Services Gelir Dengesi: Gelir - Income: Credit Gelir Dengesi: Gider - Income: Debit Mal, Hizmet ve Gelir Dengesi - Balance on Goods, Services and Income Cari Transferler - Current Transfers B. SERMAYE HESABI - CAPITAL ACCOUNT C. FİNANS HESABI - FINANCIAL ACCOUNT Yurtd ş nda Doğrudan Yat r m - Direct Investment Abroad Yurtiçinde Doğrudan Yat r m - Direct Investment in Turkey Portföy Hesab - Varl klar - Portfolio Investment - Assets Portföy Hesab - Yükümlülükler - Portfolio Investment - Liabilities Hisse Senetleri - Equity Securities Borç Senetleri - Debt Securities Diğer Yat r mlar - Varl klar - Other Investments - Assets Merkez Bankas - Monetary Authorities Genel Hükümet - General Government Bankalar - Banks Diğer Sektörler - Other Sectors Diğer Yat r mlar - Yükümlülükler - Other Investments - Liabilities Merkez Bankas - Monetary Authorities Genel Hükümet - General Government Bankalar - Banks Diğer Sektörler - Other Sectors A+B+C CARİ, SERMAYE VE FİNANSAL HESAPLAR CURRENT, CAPITAL AND FINANCIAL ACCOUNT D. NET HATA VE NOKSAN - NET ERRORS AND OMMISSIONS Genel Denge - Global Balance E. REZERV VARLIKLAR - RESERVE ASSETS Resmi Rezervler - Official Reserves Uluslararas Para Fonu Kredileri - Use of Fund Credits and Loans Kaynak: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas Source: Central Bank of Turkey Not. İthalat ve ihracat rakamlar Türkiye Cumhuriyet Merkez Note. Exports and imports value are accounted by Bankas 'n n hesaplad ğ değerlerdir. Central Bank of Turkey 4

19 Historical Annual Statistics, Tarihi Yıllık İstatistikler, Ekonomik faaliyetlere göre d ş ticaret, Foreign trade by economic activities, A. İthalat - Imports (000 TL) B. İhracat - Exports (000 TL) a. İthalat - Imports (000 $) b. İhracat - Exports (000 $) ISIC Rev GENEL TOPLAM A GENERAL TOTAL B a b A TARIM ve ORMANCILIK A AGRICULTURE and FORESTRY B a b Tar m ve hayvanc l k A Agriculture and farming of animals B a b Ormanc l k ve tomrukçuluk A Forestry and logging B a b B BALIKÇILIK A FISHING B a b Bal kç l k A Fishing B a b C MADENCİLİK ve TAŞ OCAKÇILIĞI A MINING and QUARRYING B a b Maden kömürü, linyit ve turb A Mining of coal, lignite and peat B a b Ham petrol ve doğalgaz A Crude petroleum and natural gas B a b Metal cevherleri A Metal ores B a b Taşocakç l ğ ve diğer madencilik A Other mining and quarrying B a b Gizli veri A Confidential data B a b Not. Gizleme uygulanarak ayn fas l alt nda tek bir GTİP kodunda birleştirilen maddelere ait toplam değer, s n flamalarda ana grup toplamlar n n kaybolmamas amac yla gizli veri ad yla ayr bir grup olarak verilmiştir. Söz konusu maddelerin bulunduğu alt grup değerleri, gizli maddelerin değerinin ç kar lmas ndan sonra kalan maddelerin değerlerini içermektedir. Note. Because of applying confidentiality, total value related to commodities combined in a Commodity Code under the same chapter, was given in a different group as confidential data to prevent any missing value in main group total in classifications. The subgroup values in the mentioned commodities, contain remained commodities' values after subtracted values of confidential data. 5 5

20 Tarihi Yıllık İstatistikler, Historical Annual Statistics, Ekonomik faaliyetlere göre d ş ticaret, (devam) Foreign trade by economic activities, (continued) A. İthalat - Imports (000 TL) B. İhracat - Exports (000 TL) a. İthalat - Imports (000 $) b. İhracat - Exports (000 $) ISIC Rev D İMALAT A MANUFACTURING B a b G da ürünleri ve içecek A Food products and beverages B a b Tütün ürünleri A Tobacco products B a b Tekstil ürünleri A Textiles B a b Giyim eşyas A Wearing appare B a b Bavul, saraçl k ve ayakkab A Luggage, saddlery and footwear B a b Ağaç ve mantar ürünleri A Products of wood and cork B a b Kağ t ve kağ t ürünleri A Paper and paper products B a b Bas m ve yay m A Printing and publishing B a b Kok kömürü, petrol ürün ve nükleer yak t A Coke, petroleum products and nuclear fuel B a b Kimyasal madde ve ürünler A Chemicals and chemical products B a b Not. Gizleme uygulanarak ayn fas l alt nda tek bir GTİP kodunda birleştirilen maddelere ait toplam değer, s n flamalarda ana grup toplamlar n n kaybolmamas amac yla gizli veri ad yla ayr bir grup olarak verilmiştir. Söz konusu maddelerin bulunduğu alt grup değerleri, gizli maddelerin değerinin ç kar lmas ndan sonra kalan maddelerin değerlerini içermektedir. Note. Because of applying confidentiality, total value related to commodities combined in a Commodity Code under the same chapter, was given in a different group as confidential data to prevent any missing value in main group total in classifications. The subgroup values in the mentioned commodities, contain remained commodities' values after subtracted values of confidential data. 6 6