Form ve Kontroller. Özellikler, Metotlar ve Olaylar

Transkript

1 Form ve Kontroller Form, Visual C# uygulama merkezidir. Bütün kontroller (Label, Textbox, Button vb.) Form üzerinde tutulur. Geliştirilen uygulamada ekran üzerinde gözüken ve kullanıcı ile etkileşimli ilişkiyi sağlayan Form ve üzerindeki kontrollerdir. Form üzerine kontroller yerleştirerek kullanıcı ile etkileşim sağlanır. Kontrolleri, Form üzerine yerleştirmenin 3 yolu vardır : 1)Toolbox daki kontrol tıklanır. Fare, Form üzerine getirilince, + işareti belirecektir. Bu + işareti kontrolün sol üst köşesini belirtmektedir. Farenin sol tuşuna basılı tutarak, fare sağ alt köşeye doğru hareket ettirilir. Fare bırakılınca, bir dikdörtgen oluşacaktır. 2)Toolbox daki kontrol çift tıklanır. Kontrol varsayılan büyüklükte Form un sol üst köşesinde oluşur. Bu kontrolün büyüklüğü, etrafındaki kutucuklardan yararlanarak değiştirlebilir. Veya fare ile tutularak istenilen yere taşınabilir. 3)Toolbox daki kontrol tıklanır. Fare, Form üzerine getirilince, + işareti belirecektir. Bu + işareti kontrolün sol üst köşesini belirtmektedir. Tekrar farenin sol tuşuna tıklanırsa, varsayılan büyüklükteki kontrol form üzerinde oluşacaktır. Oluşturulmuş bir kontrolü taşımak için, fare kontrolün ortasındayken dörtlü ok işareti çıktığında, farenin sol tuşuna basılı tutularak hareket edilir. Kontrol istenilen yere gelince, fare bırakılır. Kontrolün boyutunu değiştirmek içini kontrol tıklanarak seçilir. Tıklandığında kontrolün etrafında küçük kutucuklar oluşur. Fare ile bu kutucuklardan tutularak, kontrol istenilen boyuta getirilebilir. Seçilmiş bir kontrolü form üzerinden silmek için, Delete tuşundan yararlanılır. Undo (Geri Al) özelliğinden yararlanarak, kontrolün bir önceki hallerine dönebiliriz. Hatta bu kontrolün ilk oluştuğu hal ise, Undo ile kontrolü silmemiz de mümkündür. Özellikler, Metotlar ve Olaylar Form ve Kontroller birer nesne dir (object). Nesnelerin kendilerine ait özellikleri (properties), metotları (methods) ve olayları (events) vardır. Özellikler (Properties), nesnelerin boyutu, konumu, yazı rengi, zemin rengi, adı,yazı tipi vb. gibi bilgilerdir. Bu bilgiler penceresinde değiştirilebileceği gibi, bazen kod sayfasında da değiştirilebilir. Bu değiştirme işleminin formatı ; Kontrol.Özellik = Yeni_değer Örneğin Kaydet butonunun (btnkaydet) zemin rengi, kırmızı olarak değiştirilsin :

2 BtnKaydet.BackColor = Color.Red Metotlar (Methods), form veya kontrol nesnelerine belli işleri yaptırmayı sağlarlar. Örnek olarak form nesnesinin kapatılmasını, saklanmasını veya TextBox nesnesinini içeriğinin temizlenmesini sayabiliriz. Kontrol.Metod_ismi şeklinde yazılır. Örneğin Form u kapatmak için (Form un kullanımdaki ismi this dir) aşağıdaki yazılmalıdır : this.close(); Olaylar (Events) : Olay yönetimli bir dil olan Visual C# için Olaylar (Events) çok önemlidir. Olaylar bir işlemin başlatılabilmesi için kullanılırlar. En çok kullanılan olaylar tek tıklama (click) veya çift tıklamadır (DoubleClick). Bu olaylar kullanıcı tarafından gerçekleştirilirler. Bunun dışında nesne tarafında gerçekleşen olaylar da vardır. Örneğin formun başlangıçta otomatik olarak yüklenmesi olay : frmtopla_load gibi. Kontrol_Olay şeklinde yazılır. Çoklu Kontrollerle Çalışmak Kontrolleri toplu olarak bir yerden başka bir yere taşımak, benzer özelliklerini toplu olarak değiştirmek (mesela rengini, fontunu gibi) veya hizalamak (sola, sağa vb. gibi) için Form tasarımı sırasında bazen birden fazla kontrolle aynı anda çalışmak gerekebilir. Birden Fazla Kontrolü Seçmek : Birkaç yöntem vardır. Eğer kontroller birbirine yakınsa, kontroller fare ile çerçeve içine alıp seçilebilir. Bir başka yöntem de Ctrl veya Shift tuşuna basılı tutarak, seçilmek istenen kontrollerin tıklanmasıdır. Eğer kontrollerin hepsi seçilmek isteniyorsa, kolayca Ctrl + A tuş kombinasyonu a kullanılabilir. Birden Fazla Kontrolün Seçimini İptal Etmek : Çoklu kontrol seçimini bitirmek için, formun boş bir yerine (kontrol olmayan) tıklamak yeterlidir. Kontrolleri Grup Olarak Hareket Ettirmek : Çoklu kontrol seçimi yapıldıktan sonra, bunları grup olarak hareket ettirmek için, fare seçilmiş kontrolerden birinin üzerinde bastırılarak, kontroller sürüklenir. Çoklu Kontrolün Özelliklerini Değiştirmek : Çoklu kontrol seçimi yapıldıktan sonra, sağ taraftaki Properties penceresinden istenilen özellikler değiştirilebilir. Örneğin BackColor özelliği değiştirilirse, bu tüm gruptaki kontrollere uygulanır. Bazı özellikler boş gözükecektir. Bu özellikler grup olarak değiştirilemeyecek anlamına gelir. Örneğin Name ve Text özellikleri. Kontrollerin Yeniden Boyutlandırılması ve Hizalanması : Grup kontrol seçimi yapıldıktan sonra yeniden boyutlandırılması ve hizalanması, Layout araç çubuğu ile çok kolaydır. Gruptaki kontroller bu araç çubuğunaki ikonlar yardımıyla, aynı genişlik (width), aynı yükseklik (height) de yapılabilir. Kontroller yukarı, aşağı, sola veya sağa hizalanabilir.

3 Form Nesnesi ve Kontrollerin Ortak Özellikleri Gerek Form nesnesinde gerekse tüm kontrollerde bazı özellikler (properties) ortaktır. Mesela BackColor (zemin rengi), Location (konum) gibi. Name : Formun veya kontrolün ismi. ismi. Her bir kontrol için çok önemli bir özellik, onun ismidir (Name). Name (İsim) özelliği kod da referans vermek için kullanılır. Kontroller oluşturulduğunda, otomatik olarak bir isme sahip olurlar. TextBox1, Label1, Button1 gibi. Kod yazarken karışıklığa yol açılmaması için, bu kontrollere uygun isimler verilmesi önem taşıyacaktır. Properties penceresinde Name kutusuna, kontrol için istenilen isim yazılır. Name (İsmi) maksimum 40 karakter uzunluğunda olabilir. Name mutlaka bir harf ile başlamalıdır. Diğer karakterler harf, rakam veya _ (alt çizgi) olabilir. Kural olarak olmasa da genel olarak programcılar, kontrollere isimler verirken kontrole göre aşağıdaki şekildeki gibi kısaltmalar kullanarak isimler vermektedir. Kontrol Ön Ek Örnek İsim Form frm frmhesapla Label lbl lblsayi1 TextBox txt txtsayi5 Button btn btnkaydet Menu mnu mnudosya_ac CheckBox chk chksecim1 AutoSize : Eğer bu özellik True olursa, yazının büyüklüğüne göre kontrolunun boyutları otomatik olarak ayarlanır. BackColor : Zemin rengi. Properties penceresinde bu özellik tıklanır ve açılan listeden Custom seçilerek arzu edilen renk seçimi gerçekleştirilir. BorderStyle : Label in Border (Kenarlık) düzenlemesini yapar. 3 farklı seçenek vardır. None, kenarlık eklemez. Fixed3D, sabit (boyutu değiştirilemeyen) 3 boyutlu kenarlık ekler. FixedSingle, sabit tek çizgili kenarlık eklenir. Enabled : False olması durumunda kontrol etkinliğini kaybedecektir. Font : Yazı tipi ayarları yapılır. Font diyalog kutusundan yararlanılır. ForeColor : Yazı rengi. Properties penceresinde bu özellik tıklanır ve açılan listeden Custom seçilerek arzu edilen renk seçimi gerçekleştirilir. Location : Kontrolün foruma göre konumu X;Y olarak verilir. X, kontrolun forumun sol kenarına uzaklığı; Y, kontrolun forumun üst kenarına uzaklığıdır. Locked : Form üzerindeki kontrolün kilitlenmesini (True) sağlar. Tasarım sırasında ilgili kontrol üzerinde değişiklik yapılamaz. MaximumSize : Formun veya kontrolün olabileceği maksimum boyutlar Width (Genişlik) ve Height (Yükseklik) parametreleri ile belirlenir. MinimumSize : Formun veya kontrolün olabileceği minimum boyutlar Width (Genişlik) ve Height (Yükseklik) parametreleri ile belirlenir.

4 Size : Formun veya kontrolün boyutları Width (Genişlik) ve Height (Yükseklik) parametreleri ile belirlenir. Text : Formun başlığı veya kontrolde görüntülenecek bilginin girildiği özellik. TextAlign : Görüntülenecek bilginin, kontrol içindeki konumunu belirler. Açılır pencereden 9 alternatifden biri seçilir. TopLeft, TopCenter, TopRight, MiddleLeft, MiddleCenter, MiddleRight, BottomLeft, BottomCenter, BottomRight. Açılır pencereden görsel olarak fare ile biri seçilir. Visible : Kontrolün görünür (True) veya görünmez olmasını (False) sağlayan özelliktir. Form Nesnesi ve Kontrollerin Ortak Metotları Focus : Forma veya ilgili kontrole odaklanmayı sağlar. Refresh : Formu veya ilgili kontrolü güncelleştirmeyi sağlar. Form Nesnesi ve Kontrollerin Ortak Olayları Click : Formun veya ilgili kontrolün kullanıcı tarafından tıklanması. DoubleClick : Formun veya ilgili kontrolün kullanıcı tarafından çift tıklanması.

5 Form Nesnesi Form nesnesi uygulamanın merkezidir. Tüm kontroller form üzerinde yer alırlar. Form nesnesi üzerinde yaygın olarak kullanılan Özellikler, Metotlar ve Olayları şöyle sıralayabiliriz : AcceptButton CancelButton ControlBox FormBorderStyle HelpButton Icon MaximizeButton MinimizeButton Opacity StartPosition Bu özellik sayesinde, uygulamada kabul butonuna basmak yerine, hızlı bir şekilde form üzerinde ENTER tuşuna basarak da aynı işlem yapılabilir. Bu özelliğe, ENTER a basılması durumu, hangi buton tıklamasıyla eşdeğerse, o buton ismi yazılacaktır. Bu özellik sayesinde, uygulamada çıkış butonuna basmak yerine, hızlı bir şekilde form üzerinde ESC tuşuna basarak da aynı işlem yapılabilir. Bu özelliğe, ESC ye basılması durumu, hangi buton tıklamasıyla eşdeğerse, o buton ismi yazılacaktır. Form un başlık kısmının sol tarafındaki kontrol kutusunun görüntülenip görüntülemeyeceğini belirler. True, ise görüntülenir, False olması durumunda görüntülenmeyecektir. Formun Border (Kenarlık) düzenlemesini yapar. 7 farklı seçenek vardır. None, kenarlık eklemez. Fixed3D, sabit (boyutu değiştirilemeyen) 3 boyutlu kenarlık ekler. FixedDialog, Kalın sabit diyalog kutusu tipinde kenarlık ekler. FixedSingle, sabit tek çizgili kenarlık eklenir. FixedToolWindow, sabit araç penceresi kenarlığı ekler. Sizeable, boyutu değiştirilebilir kenarlık SizeableToolWindows, boyutu değiştirilebilir araç penceresi kenarlığı. True durumunda, Formun başlık kısmında? (Help) butonu olacaktır. Yalnız MaximizeBox veya MinimizeBox özeliklerinin True olması durumunda, bu özellik dikkate alınmaz. Formun başlık kısmında yer alan ikon un, diyalog kutusu yardımıyla seçilmesi. Ekranı Kapla (Maximize) butonunun Formun başlık kısmında görüntülenip görüntülenemeyeceğini belirler. Simge Durumu (Minimize) butonunun Formun başlık kısmında görüntülenip görüntülenemeyeceğini belirler. Formun transparanlık yüzdesini belirler. Formun başlangıç konumu. Methods (Metotlar) Close Formu kapatır. Hide Gizler. Show Formu gösterir.

6 Actiavated Closing Load Formun aktif pencere olmasını sağlar. Form kapanırken. Bir form yüklendiğinde oluşur. Genellikle uygulamanın ilk başlatıldığında yapılacak işlemlerin yapılmasını sağlar. Label Kontrolu Label kontrolu form üzerinde bilginin gösterilmesi için kullanılır. TextBox Kontrolü TextBox kontrolu form üzerinde tasarım sırasında, programın çalışma anında girilen veya kod içinde atanan bilginin gösterilmesi için kullanılır. Gösterilen bilgi değiştirilebilir. MaxLength Kullanıcının bu TextBox a gireceği maksimum karakter sayısı MultiLine True olması, TextBox içine birden fazla satırlık bilgi girilmesini sağlar. PasswordChar Eğer kullanıcıdan bir parola bilgisi alınacaksa, bu alana maskeleme karakteri olarak hangi karakterler düşünülüyorsa, o yazılır. Örneğin xxxxxxxxx gibi. Varsayılan değer 0 dır. ReadOnly Bu özelliğin True olması durumunda, kullanıcı programın çalışması sırasındaki buradaki bilgiyi değiştiremez. ScrollBars Multiline (Çoklu Satır)özelliğinin True olması durumunda işlerlik kazanan bir özelliktir. TexBox alanı içinde bilginin Horizontal (Yatay), Vertical (Düşey), Both (her İkisi) veya None (Hiçbirisi) şeklinde kaydırılmasını sağlar. Methods (Metotlar) AppendText Clear Copy Cut Paste Undo GotFocus KeyDown KeyPress LostFocus TextChanged TextBox a bilgi eklemek için kullanılır. TextBox daki tüm bilgiyi siler. TextBox daki bilgiyi kopyalar. TextBox daki bilgiyi keser. Clipboard daki bilgiyi yapıştırır. Son düzenleme işlemini geri alır. Farenin, TextBox a konumlanması. Klavye den bir tuşa basılması. Basılan tuşun KeyCode değeri belirlenir. Klavye den bir tuşa basılması. Basılan tuşun ASCII değeri belirlenir. Kullanıcının TextBox ı terketmesi Bilginin değiştirilmesi. Button Kontrolü Button kontrolu, bir işlemin başlatılabilmesi için kullanılan kontroldur. Image Buton kontrolu üzerinde görüntülenecek image (resim) seçimi yapılır. Methods (Metotlar) PerformClick Buton için bir Click (Tıklama) Olayı oluşturur.

7 Uygulama (Dairenin Çevresini ve Alanını Bulan Program) Label, Button ve TextBox kontrolleri kullanarak, aşağıdaki tasarımı gerçekleştiriniz ve butonlarla ilgili kodları yazarak dairenin alanını ve çevresini bulan programı yazınız. Uygulama (Ders Ortalamasının Hesaplanması) Öğrencinin herhangi bir dersten aldığı Quiz, Vize ve Final notlarını ekrandan girerek o dersin Ortalamasının hesaplanması. Ortalama notu, Quiz in %10 u, Vize nin %30 u ve Final notunun %60 ı dikkate alınarak hesaplanacaktır. Uygulamada Button kontrolü kullanılmayacaktır. Not : Ortalama hesabı için, TextBox kontrollerin TextChanged olayından yararlanılabilir.

8 CheckBox Kontrolu CheckBox kontrolu, bir grup seçenekten bir yada bir çoğunun seçilmesinde kullanılır. Bazen hiçbiri de seçilmeyebilir. Checked Methods (Metotlar) PerformClick True olması durumunda CheckBox seçilmiş durumdadır. Buton için bir Click (Tıklama) Olayı oluşturur. CheckedChange Seçenek kutusunun seçim özelliğinin değişmesi durumu. RadioButton Kontrolu kontroldur. RadioButton kontrolu, bir grup seçenekten yalnızca birinin seçilebildiği bir Checked True olması durumunda RadioButton seçilmiş durumdadır. Methods (Metotlar) PerformClick Buton için bir Click (Tıklama) Olayı oluşturur. CheckedChange Seçenek kutusunun seçim özelliğinin değişmesi durumu. GroupBox Kontrolu GroupBox kontrolu, kontrolleri gruplamak için kullanılır. Grup içinde yer alan kontrollerin özellikleri toplu olarak düzenlenebilir. Form üzerine önce GroupBox kontrolu yerleştirilir. Daha sonra grup içindeki kontroller yerleştirilir. GroupBox ın da bazı metot ve olayları vardır. Fakat bunlar nadiren kullanılır. Genellikle kontrollerin metotları ve olayları kullanılır. içindeki Panel Kontrolu Panel kontrolu, kontrolleri gruplamak için kullanılan diğer bir kontroldür. GroupBox kontrolüne davranış olarak çok benzer. Başlık bilgisi (Text) yoktur. Fakat seçimli olaraka kaydırma özelliklerine sahiptir. AutoScroll Görünür sınırların dışına yerleştirilmiş olan kontrole, kullanıcıya kaydırma izni verip vermemeyi sağlar.

9 Uygulama (2 Sayının Toplama, Çıkarma, Çarpma, Bölme ve Üs Alma İşlemi) Ekrandan girilecek iki sayının toplama, çıkarma, çarpma, bölme ve üs alma işlemini gerçekleştiren program. ListBox Kontrolu ListBox kontrolu, elemanları bir liste olarak göstermeyi sağlar. Kullanıcı bu listeden bir veya daha fazla elemanı seçebilir. Liste elemanları, ListBox kontroluna sığmadığı durumlarda, kontrol otomatik olarak ScrollBar (Kaydırma Çubuğu) ekler. Items SelectedIndex SelectedItem SelectionMode Sorted Methods (Metotlar) ClearSelected FindString Elemanların girilmesini sağlar. Çıkan diyalog kutusuna kullanıcı, liste elemanlarını girebilir. Seçilen elemanın indexi Seçilen eleman ListBox daki elemanları seçme yöntemi belirlenir. 4 seçenek vardır. One, bir eleman seçmeyi sağlar. MultiSimple, birden çok eleman seçmeyi sağlar. MultiExtended, birden çok eleman seçmeyi Ctrl, Shift ve ok tuşlarından yararlanarak seçmeyi sağlar. None ise hiçbir eleman seçilemez. Listenin sıralı olup olmamasını sağlar. Listedeki seçilmiş elemanların seçiminin iptalini sağlar. Belirtilen karakter seti ile başlayan ilk elemanı bulmayı sağlar. SelectedIndexChanged Seçilmiş indeks değerinin değişmesi durumu.

10 CheckedListBox Kontrolu CheckedListBox kontrolu, ListBox kontrol elemanına benzer. Aralarındaki fark, CheckedListBox da listelenen elemanların sol tarafında işaretleme kutusunun bulunmasıdır. Kullanıcı bu listeden bir veya daha fazla elemanı seçebilir. Items SelectedIndex SelectedItem SelectionMode Sorted Elemanların girilmesini sağlar. Çıkan diyalog kutusuna kullanıcı, liste elemanlarını girebilir. Seçilen elemanın indexi Seçilen eleman ListBox daki elemanları seçme yöntemi belirlenir. 4 seçenek vardır. One, bir eleman seçmeyi sağlar. MultiSimple, birden çok eleman seçmeyi sağlar. MultiExtended, birden çok eleman seçmeyi Ctrl, Shift ve ok tuşlarından yararlanarak seçmeyi sağlar. None ise hiçbir eleman seçilemez. Listenin sıralı olup olmamasını sağlar. Methods (Metotlar) ClearSelected Listedeki seçilmiş elemanların seçiminin iptalini sağlar. FindString Belirtilen karakter seti ile başlayan ilk elemanı bulmayı sağlar. SelectedIndexChanged Seçilmiş indeks değerinin değişmesi durumu. ComboBox Kontrolu ComboBox kontrolu, listelenen elemanlardan birinin seçilmesini sağlar. ListBox kontrolu, bir grup CheckBox a eşdeğerdir. ComboBox da uzun bir RadioButton listesine eşdeğerdir. DropDownStyle ComboBox ın çalışma tipini belirlemeyi sağlar. DropDown, aşağı doğru açılan liste ve kullanıcı tarafından bilgi girilebilen seçenektir. DropDownList, aşağı doğru açılan ve bilgi girilemeyen seçenek. Simple ise aşağı doğru açılmayan, fakat bilgi girilebilen bir çalışma tipi sunar. Items Elemanların girilmesini sağlar. Çıkan diyalog kutusuna kullanıcı, liste elemanlarını girebilir. MaxDropDownItems Aşağı doğru açılan listede gösterilecek maksimum eleman sayısı. SelectedIndex Seçilen elemanın indexi SelectedItem Seçilen eleman SelectedText Seçilen text Sorted Listenin sıralı olup olmamasını sağlar. KeyPress Bir tuşa basılması durumu. SelectedIndexChanged Seçilmiş indeks değerinin değişmesi durumu.

11 Uygulama (İdeal Kilo Programı) İnsanların ideal kilosunu hesaplayacak program. Ekranda ideal kilosu hesaplanacak kişini adı soyadı, boyu (cm olarak), yaşı, cinsiyeti ve gerçek kilosu girilecektir. İdeal kilo formülü İdeal kilo= (Boy Yaş / 10) * K K katsayısı kadınlar için 0.8, erkekler için ise 0.9 dur. Eğer hesaplanan ideal kilo kişinin gerçek kilosuna eşitse, Bravo! İdeal kilodasınız şeklinde mesaj yazdırılacak. Eğer hesaplanan ideal kilo kişinin gerçek kilosundan büyükse, "Zayıfsın' Kilo almalısın" şeklinde mesaj yazdırılacak. Eğer hesaplanan ideal kilo kişinin gerçek kilosundan az ise, Şişmansın! Zayıflamalısın şeklinde mesaj yazdırılacak. Uygulama (Aritmetik Ortalama ve Standart Sapma Hesabı) Ekrandan girilecek tamsayıların a) Aritmetik ortalamasını, b) Standart Sapmasını Hesaplayınız ve ekranda bu sonuçları gösteriniz. Aritmetik Ortalama : Sayıların toplamının, sayı adedine bölümü ile hesaplanır. Aritmetik ortalama X 1 X 2... X n n Standart Sapma : Sayıların aritmetik ortalamadan sapmaların karelerinin toplamının kareköküdür. S tan dart Sapma n 2 i 1 X i X n ort 2

12 Uygulama (Seçilen Kitapları Listeleme) CheckedListBox da listelenen kitaplardan işaretlediklerimi, ListBox kontrolunda listeleyen bir programı yazınız. NumericUpDown Kontrolu NumericUpDown kontrolu,belli bir sayı değerini elde etmek için kullanılır. Saylar minimumdam maksimuma doğru belirli artımlarla artarak değişir. Yukarı aşağı tıklamalarla, sayılar arttırılabilir veya azaltılabilir. Bu tip kontroller, örneğin saat girişi, ay girişi, tarih girişi gibi kullanımlarda, hatayı engellemesi açısından çok faydalıdır.

13 Increment Artma veya azaltma miktarı Maximum Sayının maksimum değeri Minimum Sayının minimum değeri ReadOnly Bilginin değiştirilip değiştirilemeyeceği Value Program çalıştığında geçerli değer Methods (Metotlar) DownButton Listedeki bir sonraki elemanın gösterilmesini sağlar. UpButton Listedeki bir önceki elemanın gösterilmesini sağlar. ValueChanged Value değerinin değişmesi durumu. DomainUpDown Kontrolu DomainUpDown kontrolu, NumericUpDown kontrolüne benzer. Fark, sayı yerine alfabetik ifadelerin kullanılmasıdır. Bu tip kontroller, örneğin şehir isimlerinden birinin seçilmesi, ay isimlerinden birinin seçilmesi gibi kullanımlarda faydalı bir şekilde kullanılır. Items ReadOnly SelectedIndex SelectedItem Sorted Text TextAlign Elemanların girilmesini sağlar. Çıkan diyalog kutusuna kullanıcı, liste elemanlarını girebilir. Bilginin değiştirilip değiştirilemeyeceğini belirler. Seçilen elemanın indexi Seçilen eleman Listenin sıralı olup olmamasını sağlar. Kontrolde gösterilecek Text i belirler. Kontrolde görüntülenecek bilginin, kontrol içindeki konumunu belirler. 3 seçenek vardır : Left, Center, Right. Wrap Kullanıcın listenin başına veya sonuna geldiğinde, listenin devam edip etmeyeceğini belirler. True ise, listenin sonuna veya başına gelse bilse, liste devam edecektir. Methods (Metotlar) DownButton UpButton Listedeki bir sonraki elemanın gösterilmesini sağlar. Listedeki bir önceki elemanın gösterilmesini sağlar. KeyPress Bir tuşa basılması durumu. SelectedItemChanged Seçilmiş elemanın değişmesi durumu. TextChanged Text değerinin değişmesi durumu. Horizontal / Vertical ScrollBar Kontrolleri - Horizontal ve Vertical ScrollBar kontrolleri, nesnelerin veya bilgilerin, ileri-geri veya aşağı-yukarı kaydırılmasını sağlarlar. Windows uygulamalarında yaygın olarak kullanılırlar. Büyük sayı aralıkları için bu kontroller, çok kullanışlıdır.

14 Value Minimum Maximum SmallChange LargeChange SmallChange LargeChange Kaydırma çubuğu üzerindeki alanlara tıklandığında, kaydırma göstergesinin hareket miktarı Maksimum Horizontal (Yatay) ScrollBar da sağ ucun alacağı değer, Vertical (Düşey) ScrpollBar da alt ucun alacağı değeri gösterir. Minimum Horizontal (Yatay) ScrollBar da sol ucun alacağı değer, Vertical (Düşey) ScrollBar da üst ucun alacağı değeri gösterir. SmallChange Kaydırma çubuğunun oklarına tıklandığında, kaydırma göstergesinin hareket miktarı Value Kaydırma çubuğunun üzerindeki göstergenin mevcut konumu. Scroll Kaydırma göstergesinin hareket ettirilmesi. Uygulama (Horizontal ve Vertical ScroolBar Örneği) Horizontal ve Vertical ScrollBar kontrollerine bir örnek olması için uygulama yapacağız. DENEME textine sahip bir Label kontrolü kullanacağız. Yatay (Horizontal) ScrollBar ile yazı rengini değiştireceğiz. Düşey (Vertical) ScrollBar ile zemin rengini değiştireceğiz. Gerek yazı gerekse zemin renkleri RGB (Red, Green, Blue Kırmızı,Yeşil,Mavi) karışımı ile elde edilecektir. Her bir parametre 0 ile 255 arasında değişecektir. 3 parametrenin 0 olması siyah rengine, 255 olması beyaz rengine karşı gelmektedir.

15 TrackBar Kontrolu TrackBar kontrolu, görüntü farkı dışında ScrollBar kontrolüne çok benzer. Sayısal girişleri oluşturmak için kullanılır. Yatay veya düşey olabilir. LargeChange Maksimum Minimum Orientation SmallChange TickFrequency TickStyle Value Track çubuğu üzerindeki alanlara tıklandığında, Track göstergesinin hareket miktarı. <PageUp> veya <PageDn> tuşarına basılması da tıklama ile eşdeğer görevi yapıyor. Horizonta (Yatay) TrackBar da sağ ucun alacağı değer, Vertical (Düşey) TrackBar da üst ucun alacağı değeri gösterir. Horizonta (Yatay) TrackBar da sol ucun alacağı değer, Vertical (Düşey) TrackBar da alt ucun alacağı değeri gösterir. TrackBar ın yönünü göstermektedir. Horizontal (Yatay) veya Vertical (Düşey) olarak 2 seçeneği vardır. Kaydırma çubuğunun oklarına tıklandığında, kaydırma göstergesinin hareket miktarı TarckBar üzerinde kaç tane iz işareti olacağını belirler. İz işaretlerinin nerede ve nasıl görüntüleneceğini belirler. TopLeft seçeneği yatay TrackBar da üstte, düşey TrackBar da solda olacağını gösterir. BottomRight ise yatay TrackBar da altta, düşey TrackBar da sağda olacağını gösterir. Both her iki tarafta olacağını, None ise hiç olmayacağını belirtir. Track göstergesinin mevcut konumu. Scroll Track göstergesinin hareket ettirilmesi. Uygulama (TrackBar Örneği) Bir önceki uygulamada Horizontal ve Vertical ScrollBar kontrollerine örnek olması için geliştirdiğimiz uygulamayı, TrackBar kontrolü ile geliştireceğiz. TrackBar textine sahip bir Label kontrolü kullanacağız. Yatay TrackBar ile yazı rengini değiştireceğiz. Düşey TrackBar ile zemin rengini değiştireceğiz. Gerek yazı gerekse zemin renkleri RGB (Red, Green, Blue Kırmızı,Yeşil,Mavi) karışımı ile elde edilecektir. Her bir parametre 0 ile 255 arasında değişecektir. 3 parametrenin 0 olması siyah rengine, 255 olması beyaz rengine karşı gelmektedir.

16 TabControl TabControl, bir form üzerinde birden çok ekran bilgisi veya diyaloglar sunmayı sağlayıcı kolay bir yol sağlar. Kullanılacak ekran sayısına göre Tab eklenir. Her Tab ın bir etiketi vardır. Çalışma anında yalnızca bir Tab aktif olabilir. Appearance ItemSize SelectedIndex TabPages Tab ın görünümü belirlenir. Button seçeneğinde Tab yerine butonlar yer alır. FlatBottons seçeneği ise form seviyesinde (düz) butonların Tab ın yerini alacağını gösterir. Tab ın boyutlarını belirler. Seçilen Tab ın indeksini belirler. Herbir Tab sayfasının tanımlandığı diyalog kutusunu çağırır. SelectedIndexChanged SelectedIndex özelliğnin değişmesi durumu TabPages özelliği, herbiri Tab ı tanımlamak için kullanılır. TabPages özelliği tıklandığında, TabPage Collection Editor diyalog kutusu gözükecektir. Bu editör yardımıyla, Tab sayfaları eklenebilir, silinebilir. Bir Tab eklemek için, Add butonu, silmek için ise Remove butonu tıklanır.

17 Eklenen Tab sayfalarının indeksi 0 dan başlamaktadır. Tab ın sol tarafında bu indeks rakamları da görüntülenmektedir. Seçilen herhangi bir Tab sayfasının özelliği, sağ taraftaki Properties penceresinden değiştirilebilir. Buradaki özelliklerden en önemlisi, Tab ın etiketini belirleyen Text özelliğidir. Daha önceki kontrollerin özelliklerine benzer özellikler vardır. Tab sayfaları tanımlandıktan sonraki adım, her Tab sayfası için gerekli kontrollerin sayfa üzerine yerleştirilmesi gerekir. Bunun en kolay yolu, ilgili Tab etiketi tıklanır ve tek bir form üzerine kontrol yerleştirir gibi kontroller yerleştirilir. Uygulama (Birim Dönüştürme Programı) Birim dönüştürme programı geliştirelim. Uzunluk, Güç ve Basınç birim sistemlerini birbirine dönüştürecek bir proje hazırlayalım. Uzunluk Birim Dönüştürme Tablosu : inch foot yarda kara mili 1 metre , Güç Birim Dönüştürme Tablosu : Kw Kcal/s PS 1 kgf. m/s Basınç Birim Dönüştürme Tablosu : psi bar 1 atm

18 DateTimePicker Kontrolü Bu kontrol kullanıcıya bir tarih seçme imkanı verir. Seçilen tarih bir ComboBox içinde görüntülenir. Bu kontrol zamanı seçmek için de kullanılabilir. Format MaxDate MinDate Value Tarih veya zamanın gösteriliş biçimi seçilir. Varsayılan Long seçeneğidir. Tarih ve gün açık olarak gösterilir. Short biçiminde kısa biçimde tarih görüntülenir. Time formatında ise zaman görüntülenecektir. Olabilecek maksimum tarihi belirleyen özelliktir. Olabilecek minimum tarihi belirleyen özelliktir. Seçilen tarihin saklandığı özelliktir. ValueChanged Value özelliğinin değişmesi durumu. Uygulama (Sınav Tarihleri Seçimi) Bu uygulamada Sınav Tarihlerini oluşturup ListBox da listelemek istiyoruz. Dersler, ComboBox dan seçilecek, DateTimePicker kontrolü ile tarih seçimi yapılacak.

19 MonthCalendar Kontrolü Kullanıcıya bir arayüz aracılığıyla tarih seçmesini sağlayan bir kontroldür. Tek bir tarih seçilebileceği gibi, bir tarih aralığı da seçilebilir. CalendarDimensions Görüntülenecek ayların sütün ve satır sayısı. Varsayılan değer 1;1 dir. Bu değerde yalnızca varsayılan ay görüntülenir. Örneğin 2;2 olursa, o zaman mevcut ay ve sonraki 3 ayın takvimi 2 sütün ve 2 satır olarak görüntülenir. FirstOfWeek Takvimde haftanın görüntülenecek ilk gününün ne olacağı burada belirlenir. Bilgisayarda kurulu Windows işletim sisteminin varsayılan ayarları geçerli olsun isteniyorsa, Default değeri seçilir. Ama istenirse diğer günler de açılan pencereden seçilerek haftanın ilk günü belirlenebilir. MaxDate Olabilecek maksimum tarih varsayılan değerdir. Ama bu uygulamaya göre değiştirilebilir. MaxSelectionCount Bir ay içinde seçilebilecek maksimum gün sayısı. Varsayılan değer 7 dir. MinDate Olabilecek minimum tarih varsayılan değerdir. Ama bu uygulamaya göre değiştirilebilir. SelectionRange Bir ay içinde seçilmiş tarih aralığı. Başlangıç Tarihi; Bitiş Tarihi şekilnde ifade edilir. SelectionStart Seçilen tarih aralığının başlangıcı. SelectionEnd Seçilen tarih aralığının bitişi. ShowToday Bugün (Today) özelliğinin takvimin altında gösterilip gösterilmeyeceğini belirler. ShowTodayCircle Bugün (Today) tarihinin takvim üzerinde bir daire içinde gösterilip gösterilmeyeceğini belirler. TodayDate Bugün (Today) tarihinin saklandığı özelliktir. Methods (Metotlar) SetDate Seçilen tarihi belirler. DateChanged DateSelected Takvim üzerindeki tarihin değişmesi durumu Bir tarih seçilmesi durumu. Uygulama (MonthCalendar İle Tarih Seçimi) Bu uygulamada Resmi Tatil Günlerini ve tarihlerini oluşturup ListBox da listelemek istiyoruz. Tatiller, ComboBox dan seçilecek, MontCalendar kontrolü ile tarih seçimi yapılacak.

20 Timer Kontrolü Timer kontrolu belirtilen zaman aralıklarında istenilen işlemlerin yapılmasını sağlar. Bu kontrol form üzerinde diğer kontroller gibi gözükmez. Tasarım esnasında formun altında yer alır. Enabled Timer ın çalışmasını On/Off yapar. Eğer True ise Timer, False değerini alıncaya kadar çalışcaktır. Interval Timer kontrolunun milisaniye cinsinden zaman periyodu (Hatırlatma : 1000 milisaniye = 1 saniye). Tick Timer ın zaman periyodu (Interval) gelince yapacağı işlemleri belirleyen olaydır. Enabled özelliğinin True olması gerekiyor. Timer kontrolu genellikle 2 amaç için kullanılmaktadır. Birincisi belirli zaman aralılarında bazı olayların tekrarlanması. Örneğin animasyonlar gibi. İkincisi ise belli bir bekleme zamanı için kullanılır. Zaman dolunca Enabled özelliği False yapılarak, Timer kontrolu devre dışı bıraklılır. ProgressBar Kontrolü Genelde dosya kopyalama, silme ve program kurma gibi işlemlerde ilerleme durumunu göstermek için kullanılır. Maximum Minimum Value Maksimum değer Minimum değer İlerleme çubuğunun durumu. Maksimum ve minimu değere göre ilerleme çubuğunun doluluk dercesi belirlenir.

21 ErrorProvider Kontrolü Form üstündeki hataları (sayı girilecek yere alfabetik bilginin girilmesi, E veya H girilecek yere başka bir karakterin girilmesi gibi) kullanıcıya göstermek için kullanılır. Benzer işlem MsgBox ile de yapılabilir. Fakat her seferinde MsgBox kutusu tıklanır. Bu bazılarına can sıkıcı gelebilir. Bu sebeple ErrorProvider ın sağladığı görüntü daha hoş gelebilir. Hata olduğunda kontrolün sağ tarafında! ikonu (bu özelliklerden değiştirilebilir) belirir. Bu bilgi girerken bir hata yapıldığını göstermektedir. Kullanıcı fareyi bu ikonun üstüne götürdüğünde hata mesajı gözükecektir. BlinkRate Hata ikonunun kaç milisaniyede bir yanıp söneceğini belirler. Icon Hata çıktığında çıkacak hata ikonunu belirlemeyi sağlar. PictureBox Kontrolu PictureBox kontrolu, çeşitli formattaki grafikleri görüntülemek için kullanılır. Image SizeMode PictureBox da görüntülenecek resim dosyasının seçimi. Remin nasıl görüntüleneceği belirlenir. 4 seçeneği vardır. StretchImage, resmin uzatılıp kısaltılabileceğini belirtir, AutoSize ile, resim boyutlarını kontrol kutusunun boyutlarına göre otomatik olarak ölçülerini değiştirebilmektedir. CenterImage, resim kontrol kutusunu ortalayacak şekilde yerleşir. Normal seçeneğinde, resim kutunu sol üst köşesine hizalanacak şekilde yerleşir. ImageList Kontrolu rogramda kullanılacak resim dosyalarını depolamayı sağlayan kontroldur. Yaygın olarak Toolbar üzerindeki resimleri saklamak için kullanılır. Images ImageSize Image (Resim) dosyalarının tanımlandığı Image Collection Editor diyalog kutusunu çağırır. Listedeki resimlerin boyutunu belirler. Images özelliği, herbir Image ı (resim) tanımlamak için kullanılır. Images özelliğindeki... butonu tıklandığında, Image Collection Editor diyalog kutusu gözükecektir. Bu editör yardımıyla, resimler eklenebilir, silinebilir. Bir resim eklemek için, Add butonu, silmek için ise Remove butonu tıklanır.

22 Eklenen resim dosyalarının indeksi 0 dan başlamaktadır. Seçilen herhangi bir Image dosyasının özelliği, sağ taraftaki Properties penceresinden değiştirilebilir. LinkLabel Kontrolü LinkLabel kontrolu, üzerindeki web adresini görüntülemek için kullanılmaktadır. ActiveLinkColor Link in aktif olması (linkin tıklanması) durumunda rengi. LinkColor Normal link rengi LinkVisited Linkin ziyaret edildikten sonra, ziyaret edildiği gösterilsin mi (True) veya gösterilmesin mi(false). Eğer True değeri olursa, VisitedLinkColor rengi devreye girer ve link bu renge dönüşür. VisitedLinkColor Belirtilen linkin ziyaret edildikten sonraki rengi. Methods (Metotlar) Refresh LinkLabel kontrol bilgilerini güncelleştirir. LinkClicked Kullanıcı tarafından LinkLabel in tıklanması. LinkLabel kontrolu tıklandığında, belirtilen link deki web sayfası görüntülenecektir. LinkLabel kontrolunun Text özelliğinde belirtilen sayfanın görüntülenebilmesi için Diagnostics namespace nın Process.Start metodu kullanılır. Örneğin lnkdeneme için bu metot aşağıdaki şekilde kullanılır : Diagnotics.Process.Start (lnkdeneme.text)

23 TreeView Kontrolü TreeView kontrolu dallanan seçenekleri göstermek için kullanılır. Windows Gezginindeki sol taraftaki Sürücü ve Klasör gösterim tarzında bilgiler gösterilir. CheckBoxes HotTracking Nodes PathSeperator Sorted Listelenen elemanların sol tarafında işaret kutusu olup olmayacağını belirler. True, Var; False, Yok anlamına gelir. Fare elemanın üzerine geldiğinde, elemanın altının çizilip çizilmeyeceğini belirler. True olması durumunda elemanın altı çizilecektir. Yeni eleman ekleme, değiştirme ve silme gibi işlemlerin yapıldığı diyalog kutusunu çağırır. Yol ayraç işaretini belirler. Genelikle \ işareti kullanılır. Liste elemanların alfabetik olarak sıralanıp sıralanmayacağını belirler. True olması durumunda elemanlar alfabetik olarak sıralanacaktır. NodeClick Kullanıcı tarafından listedeki bir elemana tıklanması. Nodes özelliğindeki butonu tıklandığında, ekran aşağıdaki diyalog kutusu gelecektir : Burada Add Root butonu ile ana elemanlar, Add Child butonu ile alt elemanlar listeye eklenir. Delete ile herhangi bir eleman silinir. Label kutusunda elemanın ismi belirlenir. Image, elemanın sol tarafında alacağı resmin belirlendiği parametredir. Elemanın seçili olduğunda alacağı resmin belirlendiği parametre de Selected image dir.

24 ListView Kontrolü ListView kontrolü, Windows Gezgininde sağ tarafta klasörleri ve dosyaları gösterdiği tarzda elemanları göstermek için kullanılır. CheckBoxes Columns Items Sorting Listelenen elemanların sol tarafında işaret kutusu olup olmayacağını belirler. True, Var; False, Yok anlamına gelir. Sütun başlıklarını ekleme, kaldırma gibi işlemlerin yapıldığı diyalog kutusunu çağırır. Eleman ekleme, silme ve düzeltme gibi işlemlerin yapıldığı diyalog kutusunu çağırmak için kullanılır. Elemanların alfabetik olarak sıralanıp sıralanmayacağının ayarlandığı kısımdır. None sıralama yapılmayacağını belirtir. Ascending, A dan Z ye doğru sıralama yapılacağını, Descending ise Z den A ya doğru sıralama yapılacağını gösterir. View Elemanların görünüm özelliklerinin ayarlandığı kısımdır. LargeIcon, büyük simgelerle listelemeyi sağlar. SmallIcın ise küçük simgelerle listeler. Details, detaylı bir şekilde; List ise basit bir şekilde listelemeyi sağlar. ItemClick Herhangi bir eleman tıklandığında çalışır. Uygulama (Resim Gezgini) Windows Gezginine benzer *.jpg uzantılı resimleri gösteren bir program geliştirelim.

25 Programın Çalışması Sırasında Yeni Kontroller Eklemek Programın tasarım aşamasında, yeni kontroller eklemek ve bunlara özellikler atamak çok kolaydır. Fakat bazen program çalışırken yeni kontroller eklemek gerekebilir. Örnek olarak, kullanıcının seçimine göre form üzerinde sayısı değişken olabilecek kontroller (butonlar veya düğme butonlar) olabilir. Çalışırken kontrol eklemek için şu adımlar izlenmelidir : 1. Kontrol tanımlanır ve oluşturulur. Örnek : Yeni bir Buton tanımlayalım (ismi btnyeni1 olsun) Button btnyeni1 = new Button(); 2. Kontrolü forma eklemek için aşağıdaki ifade yazılır (Me formun referans ismidir) : this.controls.add(btnyeni1); 3. Kontrolün özellikleri atanır. Bunların içinde özellikle Left (kontrolün formun sol tarafına uzaklığı) ve Top (kontrolün formun üst tarafına uzaklığı) önemlidir. Bu iki özelliğin varsayılan değerleri 0 dır. Aynı şekilde kontrolün Width (genişlik) ve Height (yükseklik) özellikleri de verilmelidir. Örnek : btnyeni1.left = 200 btnyeni1.top = 250 btnyeni1.width = 60 btnyeni1.height = Oluşturulan kontrolün hangi olayları cevaplayacağına karar verilmelidir. Ve her olay için EventHandler deyimi kullanılarak aşağıdaki ifade yazılmalıdır : (oluştuırulan buton için Click olayını ekleyelim ). btnyeni1.click + = new EventHandler(butonTikla); Tabi burada yazılan butontikla ile belirtien alt program bu ifade kullanılmadan önce Kod içinde yazılmış olması gerekiyor. Bu kod içinde aşağıdaki iifadeler arasında yazılmalıdır : private void butontikla (object sender, EventArgs e) {... } Çoklu Formlar Şu ana yaptığımız uygulamalarda hep tek form kullandık. Fakat çoğu Windows uygulamasında olduğu gibi, bizim de geliştireceğimiz uygulamalarda ikinci, üçüncü,... formlara ihtiyacımız olacaktır. Yeni bir formu uygulamamıza nasıl ekleriz? Project menüsünde Add Windows Form seçilir. Yeni formun ismini isteyen bir diyalog kutusu ekranda gözükecektir. Name (isim) yazıldıktan sonra, Open butonuna basılarak yeni formun uygulamaya eklenmesi sağlanmış olur. Yeni eklenen form, hemen Solution Explorer penceresinde listelenecektir. Üçüncü, dördüncü, kısacası ne kadar form gerekiyorsa, benzer şekilde ekleyebiliriz.

26 Şu ana kadar tek form üzerinde yaptığımız gibi, bu formlar üzerinde kullanıcı arabirimi tasarlanır, kontrollere özellikleri atanır ve kontrollere kod eklenir. Herhangi bir form uygulamadan kaldırılmak istenirse, Solution Explorer penceresinde ilgili formun üzerinde fare nin sağ tuşuna basılır. Çıkan menüde Delete seçilerek Form uygulamadan kaldırılır. Çoklu formun olduğu uygulamalarda en önemli problem, uygulamanın hangi formla başlayacağıdır. Varsayılan olarak program çalıştırıldığında ilk form ekrana gelir. Eklenen diğer formlardan biriyle programı başlatmak istersek, Solution Explorer penceresinde yer alan Program.cs üzerine çift tıklanır. Kod ekranda gözükecektir. static void Main() { Application.EnableVisualStyles(); Application.SetCompatibleTextRenderingDefault(false); Application.Run(new Form1()); } Main metodunda yer alan Form1 yerine hangi formla başlatmak istiyorsak, onun adını yazarak, programın başlangıç formunu değiştirebiliriz. Application.Run(new Form3()); // Program Form3 ile başlayacak. Uygulama çalıştığında yazılan formla uygulama başlar. Peki diğer formları uygulamaya nasıl getireceğiz? Veya formları uygulamada nasıl kapatacağız? Bir formu uygulamada göstermek için ilk önce gösterilecek formun bir örneği oluşturulur ve daha sonra Form_ismi.Show () ile form aktif hale getirilir. Form1 yeni1 = new Form1(); yeni1.show(); Bir formu kaldırmak için de this.close() ifadesi yazılır. Çoklu Doküman Arayüzü (Multiple Document Interface (MDI)) Bir önceki bölümde anlattığımızdan farklı olarak, C# bize çoklu form sistemi sunmaktadır. Bu Multiple Document Interface (MDI) (Çoklu Doküman Arayüzü) olarak bilinir. Bu sistemde bütün formlar bir tek formun içinde kontrol edilir. Çoklu formlara en iyi bilinen örnek olarak Word, Excel programları gösterilebilir. Bir MDI uygulaması, kullanıcıya aynı anda birçok formu gösterme imkanı vermektedir. MDI uygulaması bir MDI formu ve bunun içinde çok sayıda alt formdan oluşmaktadır. MDI formuna Parent (ebeveyn) form, içindeki formlara ise Child (çocuk) form denir. MDI formların üzerinde buton gibi kontroller yer alamaz. Bu formlar genellikle menüler aracılığıyla yönetilirler. Bir MDI uygulaması oluşturmanın 2 aşaması vardır : 1) Önce MDI formu oluşturulur. Bu nasıl yapılır? Uygulama başladığında otomatik olarak Form1 oluşturulur. Bu formun IsMdiContainer özelliği True yapılırsa, artık bu form MDI formu olmuştur.

27 2) Yeni formun ismini isteyen bir diyalog kutusu ekranda gözükecektir. Name (isim) yazıldıktan sonra, Open butonuna basılarak yeni formun uygulamaya eklenmesi sağlanmış olur. Yeni eklenen child form, hemen Solution Explorer penceresinde listelenecektir. 3) Çocuk formu oluşturmak aşağıdaki kodlar yazılır : Cocuk C1 = new Cocuk(); C1.MdiParent=this; C1.Show();