Nedenleri tablo halinde sıralayacak olursak: 1. Eksojen şişmanlık (mutad şişmanlık) (Bütün şişmanların %90'ı) - Kalıtsal faktörler:

Transkript

1 Obezite alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olmasıyla oluşur. Bunu genetik faktörler, metabolizma hızı, iştah, gıdaya ulaşabilme, davranışsal faktörler, fiziksel aktivite durumu, kültürel faktörler gibi çeşitli durumlar oluşturur. Nedenleri tablo halinde sıralayacak olursak: 1. Eksojen şişmanlık (mutad şişmanlık) (Bütün şişmanların %90'ı) - Kalıtsal faktörler: Hipotalamik iştah ayarı ile ilgili (Beyinde) Termogenez ile ilgili 1 / 11

2 Kas liflerinin türü ile ilgili Fizik hareketliliğe eğilim ile ilgili - Çevresel faktörler Eğitim ve alışkanlıklar Besin bulma kolaylığı ve bulunan besin türü Sosyal yaşantının teşvikleri ve gerekleri Alkol İlaçlar Hareketliliğin azalması Doğumlar ve emzirmeler Stres 2 / 11

3 2. Hipotalamik ve dismorfik şişmanlıklar - Tümör - Granulom (Tüberküloz, sarkoidoz, mantar enfeksiyonu ) - İltihap - İskemi - Işınlama - Cerrahi - Prader-Willi sendromu - Laurance-Moon-Biedl-Bardet sendromu - Fröhlich sendromu - Cohen sendromu 3 / 11

4 - Carpenter sendromu - Alström-Hallgren sendromu - Beckwith-Wiedemann sendromu 3. Endokrin kökenli şişmanlıklar - İnsülinoma ve Nesidioblastosis - Tedavide aşırı insülin ve oral antidiabetik kullanılması - Hipotiroidizm - Cushing sendromu Şişmanlığın başlıca nedeni yenilen besinlerdir. Yani fazla kalori alınması ve alınan bu kalorinin harcanamamasıdır. Bazal metabolizmaları yavaş olanlar daha kolay kilo alırken bazal metaboliz maları hızlı olanlar ise alamaz. 4 / 11

5 Bazal metabolizma hızı nedir? Bunu belirleyen nedir? Nasıl hesaplanır? Bazal metabolizma vücudumuzun dinlenmesi esnasında organlarımızın çalışması ve hayatımızı idame ettirebilmesi için gerekli olan enerjidir. Bu genetik olarak ve kas yapımızla orantılı olarak belirlenir. Bazı cihazlar bunu otomatik olarak hesaplar veya formülle de bulunabilir. BMH = RMR = Bazal Metabolizma hızı Erkek: ( x kg ) x fizik aktivite katsayısı Kadın: ( x kg ) x fizik aktivite katsayısı Fizik aktivite katsayısı: Sedanter hayat:1.2 Orta derecede aktif: 1.5 Çok aktif: 1.8 Örnek:90 kg bir erkek, orta aktif ise bazal metabolizma hızı ne kadardır? = 1800 x 1.5 = 2700 kilokalori 5 / 11

6 Kilo alımını kolaylaştıran ilaçlar var mıdır? Evet. -Glukokortikoidler (Kortizoller) -Aspirin ve türevleri -Bazı antiromatizmal ilaçlar -Hormon preparatları (Östrojen, megestrol asetat, tamoksifen) -İştah açıcılar -İnsülin -Oral antidiabetikler (Sülfonilüre, tiazolidinedionlar) = Şeker hapları -Trisiklik antidepresanlar (Amitriptilin), MAO inhibitörleri= Depresyon ilaçları 6 / 11

7 -Lityum -Bazı antipsikotikler (Fenotiazinler, butirifenonlar) = Sinir ilaçları -Antikonvilzanlar (Valproik asit, karbamazepin) = Sara ilaçları -Doğum kontrol hapları (Son dönemdeki düşük hormon seviyeliler daha az yapar) -Antimigren ve antihistaminikler= Migren ve alerji ilaçları -Siproheptadin (Serotonin antagonisti) -Beta blokerler = Kalp ilaçları -Antineoplastikler (Fluorourasil, siklofosfamit) = Kanser ilaçları Obezite için risk faktörleri nelerdir? -Fiziksel aktivitede azalma -Beslenme alışkanlıkları (atıştırma = fast food) 7 / 11

8 -Yaş -Kadın cinsiyet -Evlilik -Doğum sayısı -Menapoz yaşı -Irksal farklılıklar -Eğitim düzeyi -Sigarayı bırakma -Alkol alımı Obezite kalıtsal olabilir mi? 8 / 11

9 Obezite %25-40 oranında kalıtsal nedenlerle gelişir. Poligeniktir. En az 12 genetik lokus saptanmıştır. Tek gen mutasyonu nadirdir. Bugünkü obezite patogenezi düşüncesi nedir? Genetik yük Yeme davranışı ve miktarı Termogenezi belirleyen merkezi sinir sistemi Yağ dokusundan hipotalamusa gelen sinyallerdeki bozukluklar (Leptin ve insülin) Obeziteyi artıran veya azaltan hormonlar hangileridir? Kortizol ve insülin yağların depolanmasına (şişmanlık), büyüme hormonu (GH) ve testosteron ise yağların mobilizasyonuna (yağ yakma) neden olur. 9 / 11

10 Stres - obezite ilişkisi nasıldır? Stres ile sempatik sistem uyarılır ve hipertansiyon olur Kortizol artışı olur buna bağlı olarak GH ve seks hormonları düşer ve adipoz doku artar. Kortizol direk gıda alımını artırır. Leptine dirençli obezite gelişir. Fizyolojik seviyedeki stres ile CRH ve ACTH (Kortizolün ön hormonları, beyinden salgılanır) artarak iştahı baskılarken, fizyolojik seviyeden daha fazla streste artan endorfin nedeniyle iştah artar, libido azalır. Obezlerde endorfin düzeyi yüksek bulunmuştur. Ebeveynin obez olması çocukların erişkin yaşta obez olmasına neden olur mu? Evet. Obezite gelişme riski normal anne ve baba ile %10 iken, bir ebeveynin obez olması ile %40, iki ebeveynin obez olması ile %80 olduğu kabul edilir. 10 / 11

11 yazan: Dr. Yavuz Furuncuoğlu kaynak: Bilimsel Zayıflama - Akis Kitap 11 / 11