İNOVATİF NANOTEKNOLOJİ. Kimya Dergisi ÖĞRETMENLİK VE KİMYA DETERJAN SEKTÖRÜ DOZ AŞIMI - GIDA KATKI NANOTEKNOLOJİ MADDELERİ FUAR REHBERİ KİMYAGER VE

Transkript

1 İNOVATİF Kimya Dergisi YIL : 1 SAYI : 4 KASIM 2013 NANOTEKNOLOJİ DETERJAN SEKTÖRÜ NANOTEKNOLOJİ FUAR REHBERİ HAYAT İÇİN VAZGEÇİLMEZ OLAN YAŞAM KAYNAĞIMIZ SU İŞ GÖRÜŞMESİ SORU-CEVAPLARI ÖĞRETMENLİK VE KİMYA DOZ AŞIMI - GIDA KATKI MADDELERİ KİMYAGER VE KİMYA MÜHENDİSLERİ İÇİN ÜCRETSİZ IOS UYGULAMALARI

2

3 Sahibi : Kurucuları Genel Yayın Yönetmeni : Okuyucuları, Dergimiz Kimya hakkında bilgiler vermesi, siz okuyucularımızın ufkunu açması, bildiklerimizin pekiştirilmesi,bilmediklerinizin öğrenilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Dergimiz sizlerin göndereceği makaleler, yazılar ile oluşacaktır. Diğer bir deyişle bu derginin içeriğini sizler hazırlayacaksınız. Dergimizde Kimya Sektörü ile ilgili bilgiler, Kimya Sektörü ile ilgili yazılar ve makaleler olacaktır. Ayrıca çeşitli bulmacalar,hos yazılar ve resimler ile de sıkılmayacağınızı ümit ediyoruz. Güzel bir dergi olacağı düşüncesindeyiz. Fayda sağlaması dileklerimle... Kurucuları Yavuz Selim Kart Yayın Danışmanı : Ayşe Emir Dergi ve Yazı Editörleri : Ayşe Emir Caner Kavraz Gültekin Özdemir Ebru Çetinkaya Röportaj Sorumlusu : Ceyda Sarıkaya Röportaj Ekibi : Ceyda Sarıkaya Özgür Özdemir Elif Nida Kılıç Sayfa Tasarımı : Bize Ulaşın Yavuz Selim Kart facebook.com/inovatifkimyadergisi twitter.com/inovatifkimya inovatifkimyadergisi@gmail.com

4 Yazarlarımız YAVUZ SELIM KART CEYDA SARIKAYA GULTEKIN OZDEMIR VAHIT KENAR ISMAIL KANBAZ İNOVATİF AYSE EMIR HATILE MOUMINTSA CANER KAVRAZ ÖZGÜR ÖZDEMIR Kimya Dergisi

5 İNOVATİF Kimya Dergisi KURALLARI 1., yazılarını herhangi bir makalenizde veya yazınızda kullanmak için yazısını aldığınız kişiye mail atarak haber vermek durumundasınız. Ayrıca kullanmış olduğunuz bu yazıların kaynağını bu dergi olarak belirtmek durumundasınız. 2. Dergide yazılan yazıların sorumluluğu birinci derece yazara aittir. Bu konu hakkında eğer bir sorun yaşıyorsanız ilk yazara ulaşacaksınız. 3. Dergide yer alan bilgileri kullanarak başınıza gelebilecek felaketlerden ya da işlerden dergi sorumlu değildir. 4. Dergide yazarların kullanmış olduğu resimler kesinlikle kaynak belirtilmektedir. Aksi durum olduğu zaman bunu yazarın kendisine ulaşarak hallediniz. Çünkü bizim yazarlarımızdan ricamız telif haklarına riayet ederek resimlerini dökümanlarına eklemeleri. Burdan çıkacak problemlerden direkt yazarlar sorumludur. 5. Dergide benim de yazım olsun diyen yazarlarımız var ise. Yazıları için AYŞE EMİR ile konuşmaları gerekmektedir. Grubu aracalığı ile ulaşabilirler. Bu gruba yanlızca yazarlık yapan ve gerçekten yazmayı düşünen arkadaşları almaktayız. Burada çeşitli görüşler fikirler tartışılmaktadır. Bunun harici sayfamızı takip edenler için girişteki ÖNSÖZ kısmında gerekli adresler mevcuttur. 6. Aşırı yazar bolluğu olmadığı takdirde her yazıyı yayınlamaya gayret edeceğiz. Amacımız hem yazan hem de bilgili güzel bir gençlik sağlamaktır. Ya benim yazım niye yayınlanmadı tarzı soruları üstte belirtmiş olduğum isimlere sorabilirsiniz. 7. Sayfamızda yayınlanmasını istediğiniz yazıları mail adresine göndermeniz rica olunur. Bu mail adresine gönderdiğiniz yazılarda bir eksiklik var ise editörlerimiz tarafından incelenecektir. Eksik kısımları var ise size geri dönüş yapılacaktır. Düzeltmeniz için tavsiyelerde bulunulacaktır. Lütfen geri dönüş yapılınca bunu kendinizi küçümsemek olarak görmeyin. Amaç daha güzel bir dergi çünkü. 8.Dergimizde konu gönderen arkadaşlar, bazı tarz yazılar bazı kişilere verilmiştir. Misal, Ünlü bir kimyagerin hayatı ve kimya eğlence tarzı bölümler bazı arkadaşlarımıza verilmiştir. Bu konuları özellikle isteyenler olmuştur. Ama bu sizin bu konularda yazı yazmayacağınız anlamına gelmez. Yazı yazıp gönderirseniz illaki yayınlanacaktır. Bir yazar arkadaşımızın olur ya işi olur yazamassa, o zaman o yazıyı sizin adınız altında ekleriz. Hem dergi zaman kaybetmemiş olur. Hem de süreklilik sağlanmış olur. Ayrıca aynı konu hakkında birden fazla yazı dergide olursa bu seferde dergi amacından sapmış olur. 10.Dergimize göndereceğiniz yazılar en fazla 6 sayfa olabilir. 6 Sayfayı geçmemeye çalışın. Geçen yazılar 2 bölüm halinde yayınlanabilir. Bu konuda son söz hakkı dergi yönetimine aittir. 11.Dergimize yapacağınız eleştirileri de arkadaşlarımıza saygısız bir biçimde değilde ölçülü bir biçimde sayfalarda yapmaya dikkat ediniz. Bu işi herkes gönüllü yapıyor. Saygıda lütfen kusur etmeyiniz. 12.Son olarak Dergimizde yazabilecceğiniz konular aşağıda listelenmiştir. *Akademik Makaleler *Endüstriyel Yazılar *Üniversite Hayatında Kimya *İş Hayatında Kimya *Laboratuvar Üzerine *Kimya Güvenliği 13.Bu konulardan baska konular olsun istiyorsanız. Edtörlere ve vermiş olduğumuz gruba ulaşabilirsiniz. Yazılarımız Kimya içeriği dışına çıkmamaya çalışılacaktır. İş hayatı ve okul hayatnda kişisel gelişime yönelik ek yazılar olabilir. Bunun hakkında da çalışmalar yapılacaktır. 14. Dergi tasarım ve yönetiminden sorumlu arkadaş buraya ek maddeler yapmaya değiştirmeye ve koymaya yetkilidir. 13. Dergiyi okuyanlar bu kuralları kabul etmiş sayılırlar. Kurucuları

6 İçindekiler 8 DETERJAN SEKTÖRÜ Deterjan, yüzey aktif özelliği olup, bu özellik nedeniyle temizleme işlemi yapabilen... ÖĞRETMENLİK VE KİMYA Öğrencilerin çoğu kimya dersini duyunca tepkileri şöyle DOZ AŞIMI GIDA KATKI MADDELERİ Hazır gıdaların, meyve ve sebzelerin, tükettiğimiz her şeyin kullanımı esnasında hormonal etkileri İŞ GÖRÜŞMELERİNDE SORULAN SORULAR Bu sayıda, sizlere iş görüşmelerimde karşıma çıkan soruları yazmak istedim... KÜÇÜK MUCİZE NANOTEKNOLOJİ Teknolojinin son yıllarda aldığı yol hepimizin bildiği gibi gözler önünde... AYIN RÖPORTAJI EN-MAK Makine San. ve Tic. Ltd. Şti. Pazarlama Müdürü Fikri AKYOL ile Röportaj HAYAT İÇİN VAZGEÇİLMEZ OLAN YAŞAM KAY- NAĞIMIZ SU Siz değerli okurlarımıza yaşam için vazgeçilmez olan suyun nasıl... FUAR REHBERİ Geçen ay başlayan fuar rehberi yazımı okumayanlar için kısa bir hatırlatma yapmak... HER AY 3 WEB SİTESİ Her ay sizlere faydalı olacak 3 web sitesi 41 KİMYAGER VE KİMYA MÜHENDİSLERİ İÇİN ÜCRET- SİZ IOS UYGULAMALARI 2 Geçen ay Kimya ile ilgili IOS uygulamalarından bahis etmiştim KİMYA BULMACA Her ay kimya terimlerine aşina olacağınız bulmaca... KİMYA BULMACA ÇÖZÜMÜ (GEÇEN AY) Geçen ayın bulmaca çözümleri... 53

7

8 Vahit KENAR Procter&Gamble ın Dreft markaları piyasaya çıkan yağ alkolü, sülfatı bazlı ilk deterjanlardır. Deterjanlar, ev tipi ve sanayi tipi olarak ikiye ayrılmaktadır. Deterjan ve temizlik maddeleri sektörü kapsamındaki ürünler genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir[1] : 1. El ve otomatik yıkama için çamaşır deterjanları ve çamaşır katkı maddeleri Sakarya Üniversitesi vahitkenar@gmail.com 2. El ve otomatik yıkama için bulaşık deterjanları 3. Ovma maddeleri DETERJAN SEKTÖRÜ 4. Genel temizleme maddeleri (Banyo/ Mutfak,cam temizleyicileri,kireç çözücü,tuvalet temizleyicileri) 5. Çamaşır suları Merhaba Arkadaşlar, Bu haftaki konumuz temizlik denildiğinde ilk akla gelen deterjan sektörüdür. Deterjan, yüzey aktif özelliği olup, bu özellik nedeniyle temizleme işlemi yapabilen, ayrıca içinde yıkamaya yardımcı kimyasal maddeler de içeren sentetik bir üründür. İlk deterjan üretimi 1917 yılında gerçekleştirilmiştir. BASF da görev yapan Alman Kimyager F. GUNTER, naftalini alkilleştirerek elde ettiği maddeyi sülfonlamış ve ilk deterjan aktif maddesini elde etmiştir. Bunu, sonraki yıllarda özellikle Alman kimyacıların araştırmaları takip etmiş olup, 1932 yılında Henkel in Fewa ve 8 Deterjan pazarı, ulusal ve uluslararası ölçekte en rekabetçi ve stratejik pazarlardan bir tanesidir. Sektörün hammadde girdileri açısından özellikle LAB, STPP, enzim, optik ağartıcı ve parfüm tedariğinin dışa bağımlı olduğu söylenebilir. Bunların dışında, ambalaj olarak yerli üretim kullanılmakla beraber, bunun hammaddesi de önemli ölçüde dışarıdan ithal edilmektedir. Türkiye deki çamaşır deterjanı pazarı küçük oraniarda da olsa -nüfus ve geiir düzeyindeki artışa paraiei olarak- sürekli büyüyen bir pazar durumundadır. Türkiye de yaklaşık oiarak 17 milyona yakın hane bulunduğu ve buniarın 15 miiyonunun otomatik çamaşır makinesine sahip oiduğu tahmin edilmektedir.

9 Diğer bir ifade iie, çamaşır deterjanı çok önemli bir pazara sahiptir ve hanelerin %88 inde çamaşır makinesi kullanılmaktadır. Pazarın büyüklüğü yaklaşık olarak lira; ortaiama büyüme hızı da %10 olarak tahmin edilmektedir.[2] 2004 yılında çevre konularını incelemek üzere yapılan bir ankette ise deterjan ve temizlik maddesi üreten firma sayısı 225 olarak tespit edilmiştir. Bu veriler hep beraber değerlendirildiği takdirde sektörde faaliyet gösteren gerçek firma sayısının bu rakamın biraz daha üzerinde, yaklaşık olarak 250 civarında olduğu tahmin edilmektedir. [1] İSTİHDAM Şimdi gelelim işin istihdam boyutuna Yılında, daha kimyaya el atmadan, bu sektörde dünyada adını kanıtlamış önde gelen bir firmanın Gebze de bulunan bir tesisinin üretim departmanında, çalışma fırsatı bulduğum o günden beri bu sektör hakkındaki bakış açımın hiç değişmediğini belirtmek isterim. Toplumda da kimya deyince hemen bir sabun muhabbetidir alır gider. 9

10 Aslında, girişime açık bir sektördür; ancak rekabet edebilmek için sürekli gelişim ve yenilik peşinde olmak gerekiyor. Sektörde faaliyet gösteren büyük firmalardan yukarıda söz etmiştim. Sektörde faaliyet gösteren 10 büyük firmada çalışan sayısı yaklaşık olarak kişi, KOBİ niteliğindeki yaklaşık 240 firmada çalışan sayısı kişi ile birlikte toplam çalışan sayısı kişi olarak tahmin edilmektedir. Bu sayı, üretim faaliyeti içerisinde yer alan personel (direkt işçilik) olarak faaliyet göstermekte olup sektörün diğer kademelerinde çalışan dolaylı işçilik ile beraber toplam kişinin yer aldığı bir sanayi kesimidir. Lakin, sektörden geçimini sağlayan insan sayısı bunlarla sınırlı olmayıp perakendecilik sektörü içerisinde yer alan herkes deterjan ve temizlik maddeleri sektörüne katkıda bulunmakta ve değerden pay almaktadır. KOSGEB tarafından, 2005 yılı haziran ve ekim ayları arasında yapılan ve den fazla orta ve küçük ölçekli üretim tesisinin katıldığı, saha çalışması sonuçlarının taranması sonucu, deterjan ve temizlik maddeleri sektöründe faaliyet gösterdiği tespit edilen 116 adet KOBI niteliğinde firma tarafından cevaplanan anket soruları incelendiğinde, bu firmalarda ortalama olarak 16 kişi çalıştığı, çalışanların %17 sinin üniversite veya yüksek okul, %37 sinin lise veya endüstri yüksek okulu, yaklaşık %45 kadarının da ilköğretim seviyesinde olduğu görülmektedir. Son olarak, şunu söylemeden edemeyeceğim.bu sektör, dolaylı olarak petrole bağımlı faaliyet göstermekte de olsa, artan fiyatlar ve azalan kaynaklar neticesinde farklı kaynaklara yönelmektedir. Bunların en başında petrole alternatif olan bitkiler yer almaktadır. Özellikle bazı firmalar şimdiden bitkilere yönelmeye başladı bile. Hatta bende yaklaşık 3 yıldır bu konuda yaptığım araştırmalar neticesinde, atık organik materyallerden deterjan ve enzim üretimi konusunda bir proje üzerinde çalışmaktayım. İnşallah, yakın bir zamanda çalışmamın olumlu sonuçlarını da sizlerle paylaşmayı düşünüyorum. Bu arada, ev hanımları ve annelerimizin eskiden gelme bir alışkanlığı var biliyorsunuz, çamaşırlar ne kadar çok sıcak suda yıkanırsa o kadar temiz olur düşüncesi. Gelişen teknolojiyle birlikte deterjanlarda artık enzimler kullanılmaya başlandı. Bu enzimler, soğuk suda daha iyi çalışmakta olup belli bir derecenin üstüne çıkıldığında ise aktivitelerini yitirmekte, aynı zamanda da boşa enerji harcanmış olunmaktadır. Lütfen bu konuda çevremizi bilinçlendirelim. Sağlıcakla Kalın Kaynaklar [1] DOKUZUNCU KALKINMA PLANI KİMYA SANAYİİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU- oik44_kimya/44kimyasanayii_7sabun- DeterjanKozmetikcalismagrubudeterjan. pdf [2] ERK, Nurten (2005), P&G: Türkiye de Büyüme Motorumuz Güzellik Olacak, Hürriyet, 23 Mayıs İnovatif Inovatif Kimya Dergisi

11 Hatile MOUMINTSA Öğretmenlik ve Kimya Öğrencilerin çoğu kimya dersini duyunca tepkileri şöyle: University of Ioannina yada şöyle olur: Bu bizleri düşündürmelidir Nedenmi? Çünkü bir öğretmenin görevi sadece dersi anlatmak değil, öğrencininde dersi anlamasını sağlamaktır. Öğretmenin, bu dersi öğrenciye sevdirmesi ve öğrencinin ilgisini çekmesi gerekir. Bazı öğrenciler kimya dersini anlamakta güçlük çekiyor. Bilhassa, orta okulda kimya dersi yeni anlatılmaya başlandığında Bu bazen öğretmenin dersi anlatış şeklinden, bazende öğrencinin anlama şeklinden dolayı olabilir. Öğrencilerin daha kolay anlaması için sınıfta ders esnasında bazı aktiviteler uygulayabiliriz. Mesela dersimiz moleküller ise öğrencilerin daha iyi anlıyabilmeleri için, yada uzayda dizilişlerini anlamaları için, aşağıdaki resimde gördüğünüz malzameleri kullanabiliriz: Onlar için daha eğlenceli olur ve böylece kimya dersinden sıkılmamış olurlar. Bir başka örnek vermek istersek: Diyelimki dersimiz reaksiyonlar, tabiki en başta en kolay olanlarını anlatmaya başlarız.mesela NaCl reaksiyonu: NaCl Na + Cl yazılışını ve birleşme şeklini anlattıktan sonra, derste bir bardağın içine suyla tuzun karışımını uygulamalı olarak gösterip, sonra bunların birbirleriyle nasıl bağlandığını bir resimle gosterebiliriz. Inovatif Kimya Dergisi 11

12 Aşağıdaki resim gibi mesela: Yada daha ilgi çekici resimlerle analatabiliriz aşağıdaki resim gibi: Bir başka dersimiz elemanlar ve periyodik tabloysa; her elemanı çocuklara canlı gösterme imkanımız olamadığından, onların her birini birer videoyla gösterebiliriz.sonrada hep beraber A4 kağıdında elemanları yazıp metal, ametal, yarı metal olarak ayırıp boyayabiliriz. Öğrencilere derste ph anlatmak istersek, ilk önce ph yı nasıl bulduğumuzu problemle anlatırız. Daha sonra öğrencilerin daha iyi kavrayabilmeleri için bir gezi düzenleyip, ph kağıdı kullanılarak çevredeki suların ph ları ölçülebilir. ph kağıdı aşağıdaki resimde görüldüğü gibidir. 12 İnovatif Inovatif Kimya Dergisi

13 Gezi düzenleme imkanımız yoksa, sınıfta bir çözeltinin ph ölçümünü yapabiliriz. Ayrıca öğrencilere şöyle bir ödev verebiliriz, herkese ph kağıdı verip evlerindeki suyun ph ölçümünü yapabilirler. Bunlar sadece birkaç örnektir, kimyada kullanabileceğimiz daha çok şeyler var, sadece dersle kalmayalım. Öğrencileri sıkmayıp, onlara dersi sevdirelim. Çünkü Kimya sadece bir dersten ibaret değildir, Kimya hayatımızın her alanında vardır. Basit şeyleri bilmemiz hepimiz için faydalı olacaktır. Saygılarımla Resimler ve Görsel Kaynak

14 Caner KAVRAZ verilen, kalıntı ve türevleri mamul maddede kalan, kimyasal madde veya maddeler karışımıdır. Kısaca tüketilecek gıdanın hazırlanması aşamasında gıdaya dayanıklılık, renk vermek vs. için katılan madde ve madde karışımlarıdır. Gıda katkı maddeleri genel olarak kullanım amaçlarına göre dört başlık altında toplanıyor. Bunlar; Karadeniz Teknik Üniversitesi DOZ AŞIMI GIDA KATKI MADDELERİ Hazır gıdaların, meyve ve sebzelerin, tükettiğimiz her şeyin kullanımı esnasında hormonal etkileri, kanserojen içeriği ve katkı maddeleri hakkında bazı sorular takılır aklımıza. Acaba bu meyve hormonlu mu? Bu konserve neden bu kadar uzun süre bozulmadan kalabiliyor? Bu şekerdeki renklendirici bana zarar verecek boyutta mı? Günümüzde tükettiğimiz çoğu üründe katkı maddesi bulunuyor. İşte bu gıda katkı maddeleri hakkında sizlere bilgi vermek istiyorum. Gıda katkı maddeleri, tek başına gıda olarak tüketilmeyen bir gıda ürününün ana bileşeni, hammaddesi veya yardımcı maddesi olarak kullanılmayan; fakat ürünün işlenmesi ambalajlanması ve depolanması ile ilgili olarak ve ürünün tat, koku, yapı, görünüş ve diğer niteliklerini korumak, düzeltmek veya istenmeyen değişikliklere engel olmak amaçlarıyla gıda ürünlerine katılımlarına izin 14 Raf ömrünü uzatan katkı maddeleri Duyusal özellikleri düzenleyen katkı maddeleri Beslenme değerini düzenleyen katkı maddeleri İşlem yardımcı maddeleri Kullanım amaçlarına göre ayırdığımız bu gıda katkı maddelerinin neler olduğunu daha detaylı inceleyelim. 1. Raf ömrünü uzatan katkı maddeleri: İlk olarak akla gelen asitlik düzenleyicilerdir. Asitlik düzenleyiciler gıdaların asitliğini ve alkaliliğini değiştiren veya kontrol eden maddelerdir. Bu etkilerinden faydalanılarak meyve sularının lezzeti arttırılmakta, berrak şarap elde edilebilmekte, peynir dilimlerine esneklik verilmektedir. Gıda maddelerinde birçok asitlik düzenleyici kullanılmaktadır. Fosforik asit, malik asit, sülfürik asit, tartarik asit vs. bunlar örnek olarak verilebilir. Bu düzenleyicilerin dışında antimikrobiyal maddeler ve antioksidanları bu başlığa ekleyebiliriz. Antimikrobiyal maddeler, gıdalarda herhangi bir nedenle bulunabilen bakteri, küf, mayalar gibi istenmeyen mikroorganizmaları ortandan kaldıran veya çoğalmasını engelleyen maddelerdir.

15 Organik asitler ve tuzları, antibiyotikler, alkoller ve peptitler gibi. Antioksidan maddeler ise vücudumuzdaki serbest radikaller ile reaksiyona girerek bu radikallerin hücrelere zarar vermesini engelleyen yükseltgenme önleyici maddelerdir. En çok kullanılan yapay antioksidanlar fenolik bileşiklerdir. 2. Duyusal özellikleri düzenleyen katkı maddeleri: Çok sık karşılaştığımız bir katkı maddesi de emülgatörlerdir. Su ve yağ gibi birbirine karışmayan iki maddenin, homojen bir görünüm almasını sağlayan maddelerdir, emülgatörler. Salata sosları, krema yağları, dondurma, hazır çorbalar gibi ürünlere katılır. Katıldığı bu ürünlerden de anlaşılacağı gibi lezzet arttırmak amacıyla kullanılır. En çok bilinen örneği yumurta akında bulunan bileşik lesitindir. Son zamanlarda çok tartışılan diğer bir katkı maddesi de renklendiricilerdir. Ürünlere organik ve inorganik olarak eklenen, canlı görünüm katan maddelerdir. Özelikle çocukları teşvik edici görünüm sergilenmesinde kullanılır. Jöleler, pudingler vs. bunlara örnektir. 3. Beslenme değerini düzenleyiciler: Diğer katkı maddelerine nazaran daha az zararı bulunan ve daha az kullanılan maddelerdir. Daha çok işleme sırasında kaybolan besinlerin yerine koyulması, eksik olabilecek besin öğelerini eklemek amacıyla kullanılır. Genel olarak doğal düzenleyici maddelerdir. Fonksiyonel veya diyet gıda maddeleri, doğal ve yapay tatlandırıcılar, zenginleştiriciler, vitaminler, mineraller, aminoasitler gibi çok farklı şekillerde faydalanılabilirler. 4. İşlem yardımcı maddeler: Bu maddeler bir nevi eksikleri giderici, tamamlayıcı niteliğinde kullanılır. ph ayarlayıcılar, topaklamayı önleyenler (silikat, magnezyum oksit vb.), ağartıcılar, dolgu maddeleri, parlatıcılar bu maddelere bazı örneklerdir. 15

16 Bu katkı maddeleri vücudumuza yararlı ve zararlı şekillerde etkileri olabiliyor. Tüketilen gıdalardaki miktarları, cinsleri ve etkileşimleri üzerimizdeki etkilerini belirliyor. Avrupa Birliği gıda katkı maddeleri konusunda çok tedbirli davranıyor. Öyle ki Avrupa Birliği Gıda Bilim Komitesi tarafından, kullanılan gıda maddeleri fonksiyonel sınıf kategorilerine ayrıldı ve E-Kodu denilen uygulamayı başlattı den fazla gıda katkı maddesine kod verdi. E-Kodu, gıda katkı maddelerini tanımlamaya yarayan ve herhangi bir karışıklığı önlemek amacıyla başlattığı bir kodlama sistemidir. Bu kodlama sistemin E harfi ve üç rakamın birlikteliği ile oluşuyor ( E101, E329 vs.). E-kodları Avrupa Birliği üyeleri tarafından kullanılıyor. Amerika daha değişik sistemler kullanıyor. Yeni Zelanda ve Avustralya onaylanmış maddelerde A harfi kullanılıyor. E-Kodlarında E harfinin yanlarında bulunan rakamları eklerken, gıda maddelerinin sınıflandırmaları dikkate alınır. Gıda katkı maddelerinin sınıflandırılması şu şekildedir: Renklendiriciler: E100-E199 Koruyucular: E200-E297 Antioksidanlar: E300-E321 Emülgatörler ve stabilizatörler: E322-E500 Asit/baz sağlayıcılar: E500-E578 Tatlandırıcılar, koku verenler: E620-E637 Geniş amaçlılar: E900-E927 Diğerleri Bunların dışında E-Koduna sahip olmayan katkı maddeleri de bulunur. 16 İnovatif Inovatif Kimya Dergisi

17 BAZI GIDA ÜRÜNLERİNDE BULUNABİLEN KATKI MADDELERİ 1-)BEBEK MAMASI E332, E333, E508, whey*(peynir altı suyu), sukroz, laktoz, kalsiyum pantotenat, taurin, inositol*, vitaminler* 2-)BİSKÜVİ E450a, E500, E471*, E481*, E482*, margarin* 3-)CİPSLER E471*, E475*, E481*, E482* 4-)ÇİKLET E101*, E102*, E120**, E141*, E296, E320*, E322*, E330, E420, E421, E422*, E464,E950, E951*, E965, fenilalanin, glukonatlar 5-)ÇİKOLATA ŞEKERLEME E322*, E432*, E433*, E471*, E472*, E476*, E491*, E492*, E493*, E494*, E495*, E434*, E435*, E436* 6-)DONDURMA E441**, E471*, E481* 7-)EKMEK E170*, E282, E300, E432*, E433*, E434*, E435*, E436*, E471*, E472*e, enzim karışımı* 8-)GAZOZ E202, E211*, E290, E300, E330 9-)HAMUR KABARTMA TOZU E450*, E500 17

18 10-)HAZIR ÇORBA E100*, E150, E330, E412, E621*, maltodekstrin, peynir altı suyu* 11-)HAZIR KEK E450a, E500, E471*, E481*, E482*, margarin* 12-)KAHVE KREMASI E341*,E469, E471*, E472* 13-)KETÇAP E202, E211*, E300, E )KOLA E150, E338, kafein 15-)KREM ŞANTİ E160*, E339*, E340, E407*, E433*, E435*, E471*, E472*, E475*, E )LOKUM E102*, E110*, E124*, E132* 17-)MARGARİN E160a*, E202, E270*, E322*, E330, E432*, E433*, E434*, E435*, E436*, E472b*, E472c*, E475, E476, E477, vitaminler* 18-)MAYONEZ E432*, E433*, E434*, E435*, E436*, E472c*, E472*e 19-)MISIR GEVREĞİ E101*, E170*, E321*, E339, E341*, E375, folakin (folik asit), pantotenik asit, tiamin 20-)NEKTAR (MEYVE SUYU) E300, E İnovatif Inovatif Kimya Dergisi

19 21-)PASTA E432*, E433*, E434*, E435*, E436*, E441*,E450*, E471*, E472*, E475*, E477*, margarin*, E )PUDİNG E102*, E110*, E160a*, E407* 23-)TON BALIĞI E410, E412, E )TOZ MEYVE İÇECEKLERİ E101*, E102*, E110*, E129*, E171, E330, E331, E341*, E375, E414, E415, E440, E466, E500, E551, E950, E951*, E954, maltodekstrin, folakin (folik asit) 25-)TUZ E514, E554, potasyum iyodid 26-)YOĞURT E441** Siyah E-Kodları helal kabul edilen katkı maddeleridir. Kırmızı E-Kodları sağlık için tehlikeli katkı maddeleridir. ** işaretli maddeler kesin hayvan maddeler içerir (haram). * işaretli maddeler alkolle muamele edilmiş veya hayvansal/bitkisel kökenli olabilir. Yukarıdaki katkı maddeleri arasında da bulunan ve bazı ülkelerce yasaklanmış olan ve yan etkileri tespit edilen katkı maddelerinin kodları ise şöyledir: Yan Etkileri Olan Maddeler: E407, E412, E413, E414, E416, E420, E421, E422 Yasaklı Maddeler: E432, E434, E463, E474,E483, E494, E495 19

20 Peki Bu Gıda Katkı Maddelerinin Zararları Nelerdir? Hangi Hastalıklara Sebep Olurlar? Nelerin zararlı olacağı konusunda Kimya bilim kurucuları arasında bulunan Paracelsus Her şey zehirdir ve bu sadece doz meselesidir. şeklinde belirleyici bir ifadede bulunmuştur. Aynı şekilde üniversite eğitimim sırasında üzerimde çok emeği olan bir hocam da, yaklaşık 20 tane zararı ile ve günlük kullanımımız açısından en önemli yerde bulunan bir maddeyi bizlere SU olarak açıklamış ve çok etkilemişti. Önemli olanın kullanılan miktar olduğundan bahsetmişti. Gıda katkı maddelerinde de aynı şekilde doz çok önemlidir. Özellikle katkı maddeleri hususunda günlük alacağımız dozun üzerinde çıkılmamaya dikkat edilmelidir. Aksi takdirde zararlı olmayacak katkı maddeleri bile bizlere tehdit oluşturabilir. Gıda katkı maddelerinin sebep olabileceği hastalıklar konusunda ise her bir gıda maddesi değişik hastalıklara sebep olabilir veya tetikleyebilir şeklinde ifadelerde bulunabiliriz. Örneğin; Nitrit ve nitratlar (E250, E251) kansere sebep olan nitrozaminleri oluştururlar. Özellikle et ürünlerinde kullanılan nitritin kullanılmaması durumunda ise enteresandır ki et ürünlerinin kötü renkte ve lezzetsiz olacağı, dayanma sürelerinin azalacağı ve dolayısıyla gıda zehirlenmeleri yoluyla sağlık sorunlarının ortaya çıkacağından endişelenilmiştir. Bunun akabinde nitrozamin oluşumunu azaltıcı etkiler üzerine bilim adamları çalışmalar yapmış ve tokoferoller, askorbik asit (C vitamini) ve laktik asitin nitrozamin oluşumunu azalttığı gözlenmiştir. Bunun dışında sülfitlerin çeşitli alerjik reaksiyonlara, kan basıncının düşmesine, ishale yol açtığı söylenmektedir. Bu sülfitler birçok restoranın, salata sosunda bulunmaktadır. Suni tatlandırıcı olan aspartam ise hassas kişilerin göz kapaklarında, dudaklarında, el ve ayaklarında şişmeye sebep olabilmektedir. Bunlar ve bunun gibi sayısız maddeler, yasaklı maddeler dahil, ne yazık ki günlük hayatımıza işlemiş durumda. Öyle ki ülkemizde yapılan bir araştırmada incelenen 25 şekerleme türünün 11 inde izin verilmeyen renklendiricilere rastlanmış. 20 İnovatif Inovatif Kimya Dergisi

21 Böyle bir ortamda gıda katkı maddelerinin zararını en aza indirmek için neler yapmalıyız? En aza indirmek diyorum çünkü bu maddelerden kaçmak neredeyse imkansız. Öncelikle gıdanın etiketinden faydalanmalı ve katkı maddesi içermeyen gıda tüketmeliyiz. Gıda katkı maddesini az ihtiva edenini tüketmeye dikkat etmeliyiz. Özellikle meyve sularının etiketlerinde kullanılan madde içeriğinin ürünlere göre farklılık gösterdiğini göreceksiniz. Az olanı kullanmaya özen göstermeliyiz. Bunun dışında zararsız olan katkı maddeleri hakkında bilgi edinmeli ve bunları içeren gıdaları çoğunlukla tercih etmeliyiz. Zararsız olduğu kesin olarak kanıtlanmayan katkı maddelerine karşı tedbirli davranmalıyız. Gördüğümüz gibi, daha sağlıklı yaşamak için almamız gereken önlemler çok basit. Tek yapmamız gereken biraz sorgulayıcı olabilmek. Benden sizlere ufacık bilgilendirme ve uyarı Yapacaklarınızı sizler değerlendirin, sonuçta sağlığınız sizin elinizde... Kaynaklar html

22 Ayşe EMİR Gazi Osman Paşa Üniversitesi İŞ GÖRÜŞMELERİM DE SORULAN SORULAR Bu sayıda, sizlere iş görüşmelerimde karşıma çıkan soruları yazmak istedim. Yazının, iş görüşmesine gidecek olan arkadaşlara bir nebze olsun faydalı olacağını düşünüyorum. Bu yazımda yazmış olduğum iş görüşme soruları, kendi yapmış olduğum iş görüşmelerin de karşılaştığım sorulardır. Bize kendinizi anlatır mısınız? sorusu ile çok sık karşılaştım. Bu soru bazı şirketlerin ilk sorusu oluyor. Tokalaştınız, yerinize oturdunuz ve size direk olarak kendinizi bize tanıtır mısınız, siz nasıl birisisiniz şeklinde sorular gelebiliyor. İlk sorulduğunda nereden başlasam tedirginliği yaşanıyor. Ben yaşamıştım. Bu soru ile ilk karşılaştığımda, direk eğitim hayatımdan anlatmaya başlamıştım. Nereden anlatmaya başlasam diye bir tedirginlik yaşamamak için, bu soruya önceden hazırlıklı olabiliriz. İlgi alanlarınız neler, en çok nelerden hoşlanırsınız? İlgi alanlarınız neler, en çok nelerden hoşlanırsınız? sorusu, yine çok sık karşımıza çıkıyor ve bu kısımda hobilerimiz soruluyor. İlgi alanlarımızı cevapladığımızda, görüşmeyi yapan kişi ile ortak ilgi alanları da yakalayabiliriz. Ortak ilgi alanı yakaladığımızda, mülakatı yapan kişiyi etkilememiz daha kolay olacaktır. Hobilerimiz de sıradanlıktan kaçınıp, farklı olan bir özelliğimizi anlatabiliriz. Mesela, yürümekten hoşlanıyorum dediğinizde, yürüme eylemini herkes yaptığı için, hobi olarak kabul edilmiyor. Kitap okumak dediğinizde, bunu kitap okumayan bir insanın bile söyleyebileceğini düşünmeniz gerekir. Bu cevaplar herkes tarafından verilebilen cevaplar ve karşı tarafı etkilememiş oluyoruz. Kitap okumak derken okuduğunuz kitabı daha spesifik hale getirerek, hangi tarz kitabı okuduğunuzu anlatıp, sonra da arşivlemek derseniz, daha inandırıcı bir cevap olmuş olur. CV me yazmış olduğum hobilerim; bilimsel makale ve önemli yaşanmışlıkları yazmak, yeni teknolojileri görmek için fuarları gezmek, bilimsel literatür takip etmek ve bilimsel konuları araştırmaktır. Hobilerim de yazı yazmak olduğundan karşıma şu soru çıkmıştı: Ne sıklıkla yazı yazarsınız, elinize kalemi alıp her gün yazı mı yazarsınız?. Haklı ve güzel bir soru. Belki de CV mde yazmış olduğum hobinin doğruluğunu ölçüyorlardı. Hobilerimde fuar gezmek yazdığından, şu soru ile karşılaştım: En son hangi fuara gittiniz? Fuarda gördüğünüz ve ilginizi çeken bir teknolojiyi anlatır mısınız?. Bu soruyu da beğenmiştim. Yazdığım hobinin doğruluğunu ölçmek için sorulmuş son derece yerinde bir soruydu. 22

23 İlgi alanlarımda araştırmayı sevdiğimden de bahsettiğimden, karşıma şöyle bir soru geldi: Araştırmayı sevdiğinizi söylediniz. Araştırma yaptığınız somut bir örnek söyler misiniz?. Bu soru ile karşılaştığım sıra bir projeye katılma planlarım vardı ve projemin ismide azot üretimi idi. O sıralar azot üretimini araştırıyordum. Azot üretimini araştırdığımı söylediğimde Bunu başkalarıda yapabilir mi? sorusu ile karşılaştım. Cevabım Evet, herkes yapabilir olmuştu. Bana bunu herkes yapabilir daha somut bir örnek vermen gerekir denildi. Burada nasıl bir cevap bekleniyor, bunu hala anlamadım. Genel olarak her yerde karşılaştığım sorulardan biri de; Başarısızlığa bakış açınız nedir, bize başarısız olduğunuz bir hikayenizi anlatır mısınız?. Bu soruda, sevdiğim sorulardan biridir. Doğal olarak insanlar başarılarını keyifle anlatır iken, başarısızlıklarını anlatmaktan hoşlanmazlar. Hep başarılar ödüllendirilir, başarısızlıklar ödüllendirilmez. Bu yüzden, kişi başarısızlığını anlatırken cesur davranmaz. Muhakkak her insan başarısızlık yaşamıştır. Burada önemli olan, yaşadığımız başarısızlıklardan ders çıkarmayı ve telafi etmeyi öğrenmektir. Başarılı insanların hayatına baktığımızda, hep bir başarısızlık hikayesi görürüz. Apple ve Pixar ın kurucusu olan Steve Jobs, başarısını Apple dan kovulmaya borçludur. Başarısızlıklarından korkup karamsarlığa kapılabilen insanlar, başarıyı yakalayamayacak olan insanlardır. Sizlere tavsiyem görüşmelerde başarısızlıklarınızı anlatırken korkmayın, cesurca anlatın. Bu soruyla karşılaştığımda, zevkle korkmadan yaşadığım bir başarısızlığı görüşmeyi yapan kişilere anlatmıştım. Başarıya bakış açın nedir sorusuna verdiğim cevap ise, Başarısızlıklar başarıyı oluşturan bir deneyimdir olmuştu. Başarısızlıklarımız ve hatalarımız, bizlere doğruları öğretir ve başarısızlıklar bizleri daha güçlü kılar. Genel olarak sorulan sorulardan biride; Firmamızı neden tercih ettiniz, firmamız da ilginizi çeken nedir?. Bu soruyu cevaplamak içinde görüşmeye gitmeden önce firma hakkında bilgi sahibi olmamız gerekir. Bu çok önemli bir soru olup, vereceğiniz cevap bu firmada işe alınıp alınmayacağınıza karar verilmesinde önemli bir paya sahiptir. Görüşmeyi yapan kişi, Bize sormak istediğiniz soru var mı? sorusunu konuşma sonunda muhakkak soracaktır. Bu soruyla iş görüşmelerimin sonunda sıklıkla karşılaştım. Görüşmeyi yapan kişiye muhakkak sormak istediğimiz sorular olmalı. Bu, görüşmeye hazırlıklı geldiğinizi ve firma ile ciddi anlamda ilgilendiğinizi gösteren bir harekettir. Eğer bir ilaç şirketine iş görüşmesine gittiyseniz ve CV niz de; GMP ve GLP sertifikanız olduğu yazıyorsa, bu sertifikaları aldığınız kurumun ismini sorabilirler. Çünkü bu sertifikalar, İlaç şirketlerini daha çok ilgilendiriyor. CV mde bir çok sertifika olmasına rağmen ilaç şirketleri ile yaptığım görüşmelerde sadece bu iki sertifikaya dikkat çekilmişti ve yukarıdaki belirttiğim soruyu sormuşlardı. Maaş beklentiniz nedir? sorusu ile sık sık karşılaşıyoruz. Maaş aralığını, şirketi ve kendi durumunuzu değerlendirerek yazabilirsiniz. 23