TÜRKĠYE DE SU VE GIDA GÜVENLĠĞĠ ĠÇĠN SULAMA YÖNETĠMĠ VE POLĠTĠKALARI

Transkript

1 Tarım Reformu Genel Müdürlüğü TÜRKĠYE DE SU VE GIDA GÜVENLĠĞĠ ĠÇĠN SULAMA YÖNETĠMĠ VE POLĠTĠKALARI Dr. Metin TÜRKER Antalya 2015

2 1970 den günümüze kiģi baģına düģen iģlenen arazi % 37 azalmıģ ve 0,2 ha altına düģmüģtür. Bununla birlikte sulama ve yoğun gübre kullanımı hızla artmıģtır.

3 Bitkinin ıģık, ısı, su ve kimyasal ihtiyaçları fenolojik dönemde farkılıklar gösterir. Bitkiler, geliģmelerini fenelojik dönemde gereken ihtiyaçlarını karģılamaları ile sağlarlar TARSEY sistemi, - Verileri toplar, - Değerlendirir, - Tahminler yapar, - Tavsiyelerde bulunur ve - Maksimum gıda üretimi için etkili bir Ģekilde yönetir.

4 SU GIDA GÜVENLĠĞĠ 1 ton üretmek için gerekli su miktarı (m 3 /ton) Patates 160 Mısır 450 Süt 900 Buğday 1200 Soya 2300 Çeltik 2700 Tavuk 2800 Yumurta 4700 Peynir 5300 Sığır eti Gıda üretiminin 2/3 ü sulu tarımdan Havza bazlı bitkisel üretimi toprak, su, iklim, ekonomik ve mali analizlerle optimize edilmelidir.

5

6 TARIM SEKTÖRÜ YaĢam alanı Ġstihdam Nüfusun % 25 i kırsalda yaģamaktadır 17,5 milyon nüfus (%24), 60 milyar $ Tarımsal GSMH ile Dünya 7. si AB. 1.ncisi Ġhracat Geliri Sanayi için ham madde Gıda üretimi KiĢi baģı Gelir % 8,6 ihracat payı (18 Milyar $) Başta tekstil olmak üzere sanayi için hammadde üreten 77 milyon ülke, 35 milyon turisti besleme $ TARIM önemi her geçen gün artan ĠKTĠSADĠ bir sektördür

7 ÜLKEMĠZDE TOPRAK VE SU KAYNAKLARI (2014) Arazi Varlığı Tarım Alanı : 24.0 milyon ha Ekilebilir Alan : 18,4 milyon ha Ekon. Sulanabilir Alan : 8.5 milyon ha Sulanan Alan (2011) : 6.0 milyon ha Oran : % 69 Su Varlığı Yerüstüsuyu : 98 Milyar m 3 /yıl Yer altı suyu : 14 Milyar m 3 /yıl Toplam su Kapasitesi : 112 Milyar 3 /yıl Kişi başına 1455 m3 su ile Su zengini ülke değiliz

8 SU KAYNAKLARININ SEKTÖREL KULLANIMI (2014) Sektör Adı Dünya 2014 milyar m 3 Oran % 2023 milyar m 3 Oran Sulama İçmesuyu Sanayi Toplam Dünyada olduğu gibi ülkemizde de Su en fazla tarım sektöründe (%72) kullanılmaktadır. %

9 TARIMDA KULLANILAN SU VERĠMLĠ KULLANILMAKTAMI DIR?

10 SULAMAYA AÇILAN ALANLAR (2014) arasında DSĠ ve Mülga KHGM tarafından değişik ölçeklerde 9000 in üzerinde sulama projesi tamamlanmıştır. 8,5 milyon ha ekonomik sulanabilir alanın % 69 u sulamaya açılmıştır. Sulama Alanları DSİ,2014 Milyon ha Oran % DSİ 3,7 62 Mülga KHGM 1,3 22 Halk Sulamaları 1,0 16 Toplam 6,0 100 Devlet Tarafından inşaa edilen sulama tesisleri su kullanıcı örgütlere devredilmektedir Sulama Birliği Sulama kooperatifi Belediye ve 6000 den fazla Köy Muhtarlığı

11 Ülkemizde Sulama Suyu kullanımı? Devlet tarafından sulama açılan yaklaģık 5 milyon hektar alanın yaklaģık yarısında (DSĠ) sulama sonuçları izlenmektedir. Değerlendirmelere göre; Sulama oranı % 55, Sulama Randımanı % 45 lerdedir. Sulama Oran ve Randımanları düģüktür. Sulama imkanı olduğu halde sulanmayan her birim alan potansiyel gelirden kaybı ifade etmektedir.

12 Neden Sulama Oran / Randımanı DüĢük? 1. Sulama ġebekesi ile ilgili sorunlar - % 90 ü açık kanal - % 10 uı borulu sistemdir. Tesisler çoğu eski, Bakım-onarım yenileme boyutunda.. 2. ĠĢletme ve parsellerle ilgili sorunlar Araziler çok parçalı ve dağınık.(ort.7 parça). Parsel büyüklükleri yeterli değil. Parsellerin % 50 den fazlasının yasal yolu yok. Mevcut parsellerin % 50 den fazlasının doğrudan suya eriģim imkanı da bulunmamaktadır. Parsel Ģekilleri tarımsal mekanizasyonun ve sulamanın ihtiyaçlarına cevap verememektedir. 3. ĠĢletmecilik ile ilgili sorunlar

13 NEDEN ENTEGRE TOPRAK VE SU KAYNAKLARI YÖNETĠMĠ? (sulama Yönetimi)

14 Küresel Isınma Sera Gazları (Karbondioksit, Metan, diazotmonoksit, CFC s). C + O 2 = CO 2 Endüstriden gelen karbondioksit emisyonları Atmosferdeki sera gazları GüneĢ Enerjisi Arazi değiģiminden gelen karbondioksit emisyonları Yayılan ısı

15 Küresel İklim Değişikliği ve Su varlığında değişim 2020 Yılı için iklim değişimi nedeniyle su stresinde beklenen değişimler (Hadley Araştırma Merkezi, 2001) Su açığının bulunduğu bir çok alanda özellikle tropikal ve yarı tropikal bölgelerde su varlığında azalma görülecektir.

16 KÜRESEL ISINMA VE TARIMA ETKİLERİ Daha sıcak ve az yağışlı iklim koşulları, Ekstrem meteorolojik olaylarda artış - Sel, Taşkın, Şiddetli fırtınalar Su kaynaklarında azalma, Kuraklık artışı, Su ve toprak kalitesinin bozulması, Eko sitemin bozulması ve biyolojik çeşitliliğin azalması, Hastalık ve zararlılarda artış, Tarımsal üretkenlikte azalma, 16

17 Türkiye ve İklim Değişikliği Sıcaklık artıģından öncelikle etkilenecek bölgeler; Ġç Anadolu Güneydoğu Anadolu Ege Akdeniz Bölgeleri (TürkeĢ ve ark.2000)

18 Türkiye ve İklim Değişikliği Gediz ve Büyük Menderes Havzaları Referans senaryo : 2030 yılında yıllık ortalama sıcaklıkta 1.2 o C lik bir artış, yıllık ort.yağış miktarında ise % 5 lik bir azalma, 2050 yılında yıllık ort. sıcaklıkta 2 o C lik bir artış, yıllık ort. yağış miktarında ise % 10 luk bir azalma öngörülmektedir. Havzalarda yüzey su miktarında 2030,2050,2100 %20, %35, %50 azalma Bitki su ihtiyacında 2030,2050,2100 %10, %15, %30 artışlar (First National Communication of Turkey on Climate Change, UNDP,2007)

19 Küresel iklim değiģikliğini ve sektörlerin artan taleplerini durdurmak imkansız..! ÇÖZÜM Sürdürülebilir yönetim Modeli? Entegre Toprak ve Su Kaynakları Yönetimi (Sulama Yönetimi) Çevresel, sosyal ve ekonomik entegrasyon PaydaĢların entegrasyonu. Mali kaynakların entegrasyonu, Yönetim araçlarının entegrasyonu Veri tabanı ve karar-destek mekanizmaları Risk yönetiminin entegrasyonu önemlidir.

20 Su Kaynakları Yönetimi Sulama Yönetimi Yatırımcı kurumlar Ġzleme ve denetim yapan kurumlar

21 YATIRIMCI KURULUġLAR Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı ĠçiĢleri Bakanlığı DSĠ (6200) 500 lt/sn üstü Su kaynakları -Sulama - Toplulaştırma (5403) evre Bak - Enerji - Taşkın - Çevre koruma Gıda Tarım ve Hayv. Bakanlığı TRGM ( ) -Toplulaştırma -Sulama ve TİGH - Toprak Etüt ve Haritalama -Arazi Kullanım Planlaması Ġl ÖZEL ĠDARELERĠ 5286 (Mülga KHGM) 500 lt/sn altı Su kaynakları - Sulama ve TİGH -Toprak Etüt ve haritala - Toplulaştırma - Köy içme suyu - Köy İmar ve yol KHGM nün kapatılması ile Tarımsal Altyapı Hizmetleri sekteye uğramıģtır STK

22 Tarımsal Çevre Çiftçi Eğitim ve Yayım SULAMA YÖNETĠMĠ Proje ve Faaliyetler (539 Sayılı KHK) ToplulaĢtırma ve TĠGH Gıda Güvenliği Yem Güvenliği Verim - Gelir ArtıĢları ve Kırsal Kalkınma Toprak Koruma ve Tarımsal Çevre tedbirleri Sulama Sistemleri Arazi Islahı Örgütlenme Tarımsal Destekler Tarım Sigortası ve Doğal Afetler

23 ARAZĠ TOPLULAġTIRMASI 1 Küçük, parçalı ve dağınık parseller modern tarım için yeniden düzenlenmektedir. 55 ilde 235 ilçede 3960 köy/belde çalıģmalar yürütülmektedir. Sulama ġebekesi ve Yollar Sulama ġebekesi ve Yollar Neden Arazi ToplulaĢtırması? Parsel sayısı (% 40) azalmakta, Parsel büyüklüğü (% 80) artmakta, Her parsel yola ve kanala kavuģmakta, 50 TL/ha yakıt tasarrufu Sulama oran ve randımanları atmaktadır. ToplulaĢtırma ile su Tasarrufu % ToplulaĢtırmasız ToplulaĢtırmalı YILLAR ALAN (ha) TOPLAM

24 Verimliliği artıtıcı tebirler. GTHB Sulama Destekleri KKYDP ( ) 2 Su tasarrufu sağlayan Modern Sulama Sistemleri (Yağmurlama Damlama) % 50 hibe programı ve Subvansiyonlu kredilerle (Ziraat Bankası-Tarım Kredi Koop.) desteklenmektedir yıllarında çiftçi ha - % su tasarrufu - % verim artıģı - % 40 enerji - % 50 gübre - % 30 ilaç tasarrufu

25 Islah projesi ile Verim artışları sağlanmakta (300 kg/da pamuk kg) Çevre sorunları, Sağlık sorunları, Sosyal sorunlar çözülmektedir. DRENAJ VE ARAZĠ ISLAHI PROJESĠ 3 Yetersiz su; verim kayıplarına Fazla su ; taban suyunun yükselmesine ve tuzlanmaya yol açar Drenaj sorunu olan alan ha Islahı başlatılan alan ha Islah edilen alan ( ) ha

26 NĠTRAT DĠREKTĠFĠ UYUMLAġTIRMA ÇALIġMALARI TARIMSAL ÇEVRE VE SU KALĠTESĠ YÖNETĠMĠ 4 Tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi amacıyla yeraltı ve yerüstü sularının izlenmesi, Nitrata Hassas Bölgelerin belirlenmesi ve bu bölgelerde Ġyi Tarım Uygulanmaları Kodunu uygulayarak Tarımsal Eylem Planlarının hazırlanması olarak özetlenebilir. SU KALĠTESĠ ĠZLEME ÇALIġMALARI NĠTRATA HASSAS BÖLGELERĠN BELĠRLENMESĠ ÇALIġMALARI ĠYĠ TARIM UYGULAMA KODU UYGULAMA ÇALIġMALARI EYLEM PLANLARI VE MÜZAKERE ÇALIġMALARI

27 TARIMSAL ÇEVRE ĠLE ĠLGĠLĠ ÇALIġM 20 ADET MOBĠL LABORATUVAR HĠZMETE SUNULDU 3117 ĠZLEME NOKTASINA ULAġAN SU KALĠTESĠ ĠZLEME AĞI OLUġTURULDU (1550 Yeraltısuyu Yerüstüsuyu) TARIMSAL KAYNAKLI KĠRLĠLĠĞĠ ĠZLEME VERĠ TABANI OLAN NĠTRAT BĠLGĠ SĠSTEMĠ (NĠBĠS) OLUġTURULDU ĠYĠ TARIM UYGULAMALARI KODU TASLAĞI HAZIRLANDI POTANSĠYEL NĠTRATA HASSAS BÖLGELER BELĠRLENDĠ TARIMSAL EYLEM PLANLARI hazırlanacaktır. EĞĠTĠM VE BĠLĠNÇLENDĠRME ÇALIġMALARI devam etmektedir.

28 Tarımda Yeni Bir Dönem Başlıyor Tarım Bilgi Sistemi Mekansal veri tabanları Tarımsal meteoroloji ve gözlem istasyonları On line izleme ve değerlendirme Risk Yönetimi 2015

29 Çiftçi Danışman Pazarlama Tüketici Tarım Sektöründe Entegre Yönetim Bakanlık (GTHB) Gözlem istasyonlardır (39 parametre) Tarım Bilgi Sistemi (41 çeģit bilgi sistemi)

30

31 Tarım Parsel Bilgi Sistemi - TARBİL. Tarımsal Parselleri sayısallaģtırıldı Çiftçi Kayıt Sistemi Konum verileri Parsel verileri(sınıf, yapı, eğim, yön kuru, sulu durumu ) Mülkiyet,- kullanım veriler. Tarım Parsel Sayısı : 32,5 milyon Tarım işletmesi sayısı : 3.1 milyon Ortalama arazi : 6 ha Kişi başına parsel adedi : 10 parsel Amaç; üretimin ve desteklerin parsel bazlı izlenmesi ve Güvenliğinde izlenebilirlik Her parsele kimlik numarası verildi

32 TARBİL BİRBİRİ İLE ENTEGRE 42 MODÜLDEN OLUŞMAKTADIR. Uydu Görüntüs ü Parsel bazında Ġlaç, Gübre, Ürün, Sulama...kontrolü Yerli Yazılım Ulusal çözüm ÇKS FRS Üretimden tüketime tüm tarımsal faaliyetler ileri teknoloji ile izlenmektedir. Tarımsal desteklerin etkili kullanımı sağlanacak, Ġzleme ve değerlemeler gerçek verilerle yapılacaktır. 32

33 TARGEL PERONELĠ ve TARIMDA MOBIL TEKNOLOJĠ KULLANIMI TARGEL personeline Tablet Bilgisayar dağıtımı, Tarımsal Üretim Ġstatistikleri (TÜKAS) için TUĠK ile ĠĢbirliği ĠĢletme ve parsel bazında veri giriģleri.bakanlık merkezinde Kontrol Merkezi

34 ZIRAI METEOROLOJĠK GÖZLEM ĠSTASYONLARI Real-time drought monitoring in TARSEY 35 Sensor - 35 parametre - Kamera 1. Atmosfer verileri: Sıcaklık, yağış, buharlaşma, rüzgar hızı, güneşlenme süresi...vb. 2. Toprak verileri: toprak sıcaklığı, nem..vb. 3. Kamera ve uydu görüntüleri: Bitki cinsi, 449 istasyon aktif ( ) boyu, renk vb sonuna kadar 1200 olacak

35 35x1200senors Sensor Sensor Sensor Index Calculato r Index Calculato r Sensor Fusion Scheme initial state Event Compute r initial state Event Compute r 12Mx200+ Layers xst

36 Bitkinin geliģme dönemi ekimden hasada kayıt altına alınmaktadır

37 Crop Status Monitoring in TARSEY

38 Sürüm Gübrelem Sowing Sulama Sulama Sulama Sulama İlaçlama Hasat Sürüm Fenolojik Dönemde Veri Üretimi Eylül. Ekim Kası m Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Hazir Temm Ağust golia 520kg/da İşlemler TARBİL mobile field logbook Gözlemler Çimlenme Tehlike Çiçeklenme Kahverengi küf Risk Sapa kalkma Erme

39 30 dan fazla parametre 250 m çözünürlükte ve 30 dakika aralıkla alınır ve merkeze gönderilir. 35 farklı agrometeorolojik veri dakika aralıkta üretilir. Anlık veriler grafik ve haritalanır, raporlanır.

40 Ad Adaptive Models Fenolojik Dönemdeki Ġhtiyaçlar, Risk limitleri ve Servisleri Modellemeleri TARSEY Karar vericilere ve çiftçilere geröek zamanlı veri sağlar Sulama Gübreleme İlaçlama Forec.&Decis. Error=Fc-Ob

41 Tüm Bilgiler Çiftçi + Tarım DanıĢmanı ve Bakanlık Uzmanları ile paylaģılır

42 ÇĠFTÇĠ SERVĠSĠ (ARAYÜZ) Farmer: Fuat Çetin ġanlıurfa Hilvan Balkı köyü ID: Kullanıcı: Urfa Eagle Mesaj 126 parsel için risk mesajını okuyunuz DanıĢman: Murat HAS Tarla Ürün Uyarı Rapor Uzman Sohbet Eğitim Sulama Tarla: hektar Diğer Parsel Ürün : Kışlık Buğday Tohum: PehlivanT Toprak: 15 C Hava : 22 C Rüzgar: 10km/h Toprak nemi: 70% Buharlaşma: 3.5 Solar radyasyon: 600 Tahmini hasar : -80 gün Tahmini verim :480kg/da±50kg/da Sulama modu : Maksimum verim Sulama ihtiyacı : 220mm Tahmini yağış : 80mm Tavsiye sulama : 180mm Etkili Riskler: +2 hafta: Buğday pası %25

43 Sonuç ve Öneriler «Gıda güvenliği» için «Su Güvenliği» büyük önem taşımaktadır. Güçlü bir tarım sektörü için de sulama ile ilgili rasyonel politikaların geliştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, «Su Yasası»nın çıkarılması Sulama ile ilgili DSİ, Ġl Özel Ġdareleri ve GTHB Yetki görev ve sorumluluklarının gözden geçirilmesi, Tüm sulama tesisleri ile ilgili etkili bir izleme ve değerlendirme sisteminin kurulması, Su kullanıcı örgütlerinin (Sulama Birlikleri-Sulama Kooperatifleri) kurumsal kapasitelerinin güçlendirilmesi gerekmektedir.

44 Sabrınız için Teşekkürler 44