Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 2 (2): 59-69, 2009 ISSN: ,

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 2 (2): 59-69, 2009 ISSN:1308-3961, www.nobel.gen.tr"

Transkript

1 Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 2 (2): 59-69, 2009 ISSN: , Reaktif Sarı 81 Boyasının Sulu Ortamdan Spirogyra Majuscula ile Uzaklaştırılması; Kinetik ve Denge Modellemesi Abuzer ÇELEKLİ *1, Mehmet YAVUZATMACA 2, Hüseyin BOZKURT 3 1 Gaziantep Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Gaziantep, Türkiye 2 Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 14280, Bolu, Türkiye 3 Gaziantep Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği, Gaziantep, Türkiye Sorumlu Yazar Geliş Tarihi : 23 Eylül 2009 e-posta: celekli.a@gmail.com Kabul Tarihi : 15 Kasım 2009 Özet Spirogyra majuscula ile sulu ortamdan reaktif sarı (reactive yellow (RY)) 81 boyasının uzaklaştırmasında başlangıç boya konsantrasyonu, etkileşim zamanı ve ph rejiminin etkisi çalışılmıştır. Başlangıç ph düzeyindeki değişim RY 81 in adsorpsiyonunu önemli bir şekilde (p<0,01) etkilemiştir. Etkileşim zamanı ve boya konsantrasyonunun artması ile adsorbe edilen boya miktarı da (p<0,01) artmıştır. Pseudo ikinci mertebe kinetik model ile bu boyanın biyosorbsiyon davranışı iyi açıklanmıştır. Deneysel verilerin Langmuir, Freundlich ve Redlich-Peterson modellerine uyumlu olduğu bulunmuştur. Deneysel verileri en iyi tanımlayan modeli bulmak için üç farklı hata fonksiyonu uygulanmıştır. Hata fonksiyonunun küçük değerleri Freundlich modelinin RY 81 in biyosorbsiyonu için en uygun model olduğunu göstermiştir. Bu model heterojen biyosorbsiyon fenomenini göstermektedir. Sonuçlar, S. majuscula nın etkili ve doğal bir biyosorbent olarak pahalı maliyette olmaksızın tekstil atık suları arıtımı için kullanılabileceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Biyosorpsiyon, Kinetik, Reaktif sarı 81, Spriogyra majuscula The Removal of Reactive Yellow 81 from Aqueous Solution on Spirogyra Majuscula; Kinetics and Equilibrium Modelling Abstract The removal of Reactive Yellow (RY) 81 from aqueous solution on Spirogyra majuscula was studied as a function of initial dye concentration, contact time and ph regimes. Change in initial ph values strongly affected (p<0.01) the adsorption of RY 81. Amount of dye uptake increased (p<0.01) with increasing in the contact time and initial dye concentration. Pseudo second order kinetic model was well to describe the biosorption behavior of this dye. Experimental data were found to be well fitted to Langmuir, Freundlich and Redlich-Peterson models. Three different error functions were conducted to find the best model to describe the experimental data. The lower values of error functions exhibited that Freundlich model was the most suitable for the biosorption of RY 81, which implied a heterogeneous biosorption phenomenon. Results indicated that S. majuscula as effective and natural biosorbent could be used for textile wastewater treatment without excessive cost. Keywords: Adsorption; Kinetics; Reactive yellow 81; Spriogyra majuscula GİRİŞ Dünya nüfusundaki artışa paralel olarak sanayi kuruluşları, fabrikalar ve diğer endüstriyel üretimler de artmaktadır. Ağır metal, tekstil, boya, deri, pil yapımı, demir-çelik fabrikaları gibi birçok endüstri tesislerinin faaliyetleri sonucunda oluşan atık suların ortama gelişigüzel bertaraf edilmesi nedeniyle doğal sular aşırı şekilde kirletilmektedir. Sanayi kuruluşlarından kaynaklanan atık sular önemli bir miktarda boya, metal ve tuzlar içermektedir. Bu maddeleri içeren atık sular sadece birleştiği suları kirletmekle kalmayıp, ekosistemlerdeki biyo-çeşitliliği de azaltmakta ve ekolojik döngünün bozulmasına neden olmaktadır. Bu yüzden yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının kullanımı ve yaşatılması için suya zarar verebilecek kontaminasyonların önlenmesi ve kirleticilerden arındırılması gerekmektedir. Tekstil, boya, gıda, kâğıt ve kozmetik endüstrilerinden çıkan atık sulardaki boya ve pigmentler Dünya çapında giderek artan boyutlarda ekosistemi tehdit etmektedir. Çok sayıda sağlık problemi gittikçe artan çevre kontaminasyonu ile ilgili olduğundan, atık sulardan bu kirleticilerin uzaklaştırılması büyük öneme sahiptir. Çevre kirleticilerden biri olan boya ve boyar maddeler üzerinde ticari çeşidinden Dünyada yılda 7x10 5 ton üretilmektedir [1,2]. Hemen hemen bütün endüstriler tarafından kullanılan boyaların atıkları en önemli çevre problemlerinden birini oluşturmaktadır. Çevreye zarar veren atık sulardaki boyalar, sucul yaşamdaki fotosentetik aktiviteyi gerek ışığın suya girişini azaltması gerekse sucul organizmalara toksik etki yapması nedeniyle önemli derecede etkilemektedir [1,3,4]. Reaktif boyalar tipik olarak azo tabanlı kromoforlar olup reaktif grupların farklı tipleri ile bileşik halinde olurlar [2]. Bunlar diğer boyalardan farklı olarak pamuk gibi tekstil fibrillerine kovalent bağlar ile bağlanmaktadır. Reaktif boyalar, parlak renkli olmaları, suda kolay ve hızlı çözünmeleri ve düşük enerji tüketimli basit uygulanabilirliğine sahip olduklarından tekstil endüstrisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Suda çözünen reaktif boyalar arıtma sistemlerinde uzaklaştırılmadan atık sulara deşarj edilmeleri nedeniyle problem teşkil etmektedir. Bu nedenle, boya içeren atık sular çevreye salınmadan önce arıtılması büyük önem

2 60 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, 2009 taşımaktadır [4]. Reaktif sarı (reactive yellow) 81 gibi bazik boyalar, yüksek parlaklık ve renk yoğunluğuna sahip olup düşük konsantrasyonlarda bile yüksek görünürlüktedirler [3,5]. Günümüzde, tekstil boya atık suları fiziksel ve kimyasal metotlar ile arıtılmaktadır. Bunlar kimyasal koagülasyon/flokülasyon, ozonasyon, oksidasyon, iyon değiştirme, irradyasyon, çökeltme ve adsorpsiyonu içermektedir [4]. Bu tekniklerin bazı sınırlamaları olmasına rağmen, atık su arıtımında etkili oldukları görülmüştür. Bu metotların kullanımı ile beraberinde ortaya çıkan bazı problemler vardır. Bunlar; i) çok fazla kimyasal kullanılması ile biriken yoğun kimyasallı çamur oluşması nedeniyle atık bertaraf problemleri tekrar ortaya çıkması, ii) atık su arıtım tesis maliyetinin pahalı olması, iii) etkili renk redüksiyonunun düşük olması ve iv) atık su arıtma tesisine giren atık sulardaki fiziksel ve kimyasal değişkenlere karşı duyarlı olmalarıdır. Bu nedenle, fiziko-kimyasal metotlar ile atık sulardan istenmeyen maddelerin uzaklaştırılmasına alternatif olarak daha etkili ve ekonomik yöntemler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Atık sulardan istenilmeyen maddelerin uzaklaştırılmasında, bakteri, mantar, maya ve algler gibi çok sayıda mikroorganizma kullanılmıştır [3,4]. Yapılan çalışmalar sonucunda, biyolojik yöntemlerin kullanılması diğer yöntemlere göre hem daha etkili hem de daha ucuz maliyette olduğu görülmüştür. Mikroorganizmaların iki farklı yöntem ile istenmeyen maddeleri ortamdan uzaklaştırdığı bilinmektedir. Bunlar, enerjiye bağımlı olan mekanizma biyolojik birikim ile enerjiden bağımsız olarak fiziko-kimyasal bir adsorpsiyon olan biyosorbsiyondur. Bu terim özellikle hücre duvarında meydana gelen fiziksel ve kimyasal adsorpsiyon, iyon değiştirme ve mikro presipitasyon gibi çok sayıda işlem için kullanılmaktadır [2]. Biyosorbsiyon, boyaların ortamdan uzaklaştırılması için konvansiyonel işlemlere göre tavsiye edilen potansiyel alternatif bir yöntemdir. Ancak, bu teknolojinin geliştirilmesi gerekmektedir [6]. Bu teknolojinin önemli avantajları, çok düşük boya konsantrasyonlarının redüksiyonlarında bile etkili olmaları ve pahalı olmayan biyosorbent materyallerin kullanılmasıdır [2,6]. Diğer taraftan yaşayan biyokütle yerine yaşamayan biyolojik kütlenin tercih edilmesi, organizma için besin gereksinimi ve atıkların toksik problemi ortadan kalkmış olmaktadır. Boyaların kendine özgü kimyasal yapısına bağlı olarak mikroorganizmalar ile olan etkileşimleri farklılık göstermektedir. Biyosorbent ile boyalar arasındaki etkileşim hakkındaki mevcut bilgiler sınırlıdır [6]. Biyosorbent ile boya arasındaki bağlanma mekanizmaları fiziksel (örneğin, elektrostatik, Van der walls güçleri) etkileşimlerden kimyasal bağlanmaya (örneğin, iyonik, kovalent) kadar değişmektedir [2,6,7]. Biyosorbsiyon mekanizmasında, mikroorganizmaların hücre duvarları özellikleri ve bunların elektrostatik etkileşimleri önemli rol oynamaktadır. Algler birçok habitatta bulunmaları, kolay ve hızlı gelişimleri gibi birçok nedenlerden dolayı potansiyel biyosorbentlerdir. Alg türlerinin hücre yüzeylerinde hidroksil (OH), karboksil (COO), amino (NH 2 ) ve fosfat (PO 4 ) gibi çeşitli kimyasal fonksiyonel gruplar bulunmaktadır [2,8,9]. Fonksiyonel gruplar, atık sulardan istenilmeyen maddelerin uzaklaştırılmasında sorumlu olduklarına inanmaktadırlar. Bu nedenle, alglerdeki bu grupların boya arıtımında kullanılması ile boya moleküllerinin sulu fazdan katı biyosorbentle difüzyonu gerçekleşebilmektedir. Her alg türü kendine özgü hücre duvarı ve hücre duvarını kaplayan fonksiyonel gruplar bulunmaktadır. Yeryüzünde tanımlanan yüz binlerce alg türleri olmasına rağmen [10,11], sadece onlarca alg türü atık sulardan istenmeyen maddelerin arıtımında kullanılmıştır [9,12]. Çalışmamızda, tatlı sularda yaygın olarak bulunan doğal ve ucuz bir biyosorbent olan S. majuscula nın, tekstil endüstrisinde yaygın olarak kullanılan reaktif sarı 81 i sulu ortamdan uzaklaştırması amaçlanmıştır. S. majuscula, RY 81 i uzaklaştırma kapasitesi farklı başlangıç ph larda ve boya konsantrasyonlarında çalışılmıştır. Denge ve kinetik modelleme çalışmaları yapılmıştır. Sanayi şehri olan Gaziantep te tekstil boyalarının atık sulardan arıtılmasında hem çevre ve sağlık sorunlarının oluşması engellenecek hem de ekonomik açıdan ucuz bir yöntem geliştirilmesi amaçlanmıştı MATERYAL VE YÖNTEM Algal biyosorbentin hazırlanması Çalışmada kullanılan yeşil alg türü S. majuscula, Gaziantep Üniversitesi yerleşkesinde bulunan havuzdan toplanmıştır. Alınan örnekler, Gaziantep Üniversitesi, Hidrobiyoloji Laboratuarı na getirilerek, alg türü mikroskop altında morfolojik karakterlerine göre teşhisi yapılmıştır. Toplanan numuneler iki kez musluk suyu ile yıkanarak istenilmeyen maddelerden uzaklaştırılması sağlanmıştır. Yıkanmış numuneler etüvde 80 o C de 24 saat bekletilerek kuru biyokütle elde edilmiştir. Elde edilen kuru biyokütle ezildikten sonra, önce 100 sonra 75 µm göz açıklığına sahip eleklerden geçirilmiştir. Dolayısıyla, 75 ile 100 µm arasında biyosorbent parçacık büyüklüğü ile çalışma yapılmıştır. Hazırlanmış olan bu kuru biyomastan 10 g/l olacak şekilde stok biyosorbent hazırlanmıştır. Deneyler süresince biyosorbent solüsyonları çalışmadan bir gün öncesinden taze olarak hazırlanmıştır. S. majuscula nın sıfır yük noktası (phsyn) biyosorbent ile iyon solüsyonu arasındaki etkileşim metoduna göre yapılmıştır [9,13,14].

3 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, Reaktif sarı 81 nin biyosorbsiyonu Çalışmalarda reaktif sarı (Reactive Yellow (RY)) 81 boyası (Sigma-Aldrich Chemical Co., St. Louis, USA) kullanılmıştır. Stok boya çözeltisi 1 g/l olacak şekilde hazırlanmıştır. Boya derişimleri stok boya çözeltisinden alınan belirli miktarlar ile ayarlanmıştır. Biyosorbent ile farklı boya derişimi karıştırılmadan önce yoğun NaOH ve seyreltik HCI asit ile çözeltilerinin ph ları ayarlanmıştır. Boya ve biyosorbent çözeltilerin ph ları ayarlandıktan sonra karıştırılmış ve çalışma yapılmıştır. RY 81 boyası S. majuscula ile uzaklaştırılmasında başlangıç ph ların (ph 2, 3, 4 ve 5) ve boya konsantrasyonlarının (25, 50, 75, 100, 150 ve 300 mg/l) etkileri araştırılmıştır. Biyosorbsiyon çalışmaları, 100 ml karışım (10 ml biyosorbent ile 90 ml belirli boya konsantrasyonu) 250 ml lik erlenlerde sürdürülmüştür. Erlenler çalkalayıcı üzerinde 150 devir/dk döngüde 48 saat bekletilmiştir. Boya çözeltilerinden 5 ml alınarak ilk boya konsantrasyonu ve belirli zaman aralıklarında (0,08, 0,17, 0,25, 050, 1, 2, 3, 24 ve 48 saat) çözeltide kalan boya konsantrasyonu spektrofotometrik olarak belirlenmiştir. Çalışmalarda, boya ile biyosorbent karışımı spektrofotometrik ölçümler yapılmadan önce 5000 devir/dak 5 dakika santrifüjleme yapılması ile biyosorbent çözeltisinden uzaklaştırılmıştır. Tüm deneyler iki kez tekrarlanmıştır. RY 81, 515 nm dalga boyunda maksimum absorbans değeri vermiştir. Boya miktarı, standart eğrinin eğilimine göre mg/l olarak hesaplanmıştır. Deney ölçüm zamanları süresince biyosorbent ile adsorplanan boya miktarları (q t, mg/g) ve (q eq, mg/g) aşağıda sırasıyla verilen eşitlik (1) ve (2) ye göre hesaplanmıştır. C o ilk boya konsantrasyonu (mg/l); C t deney sonunda kalan boya konsantrasyonu (mg/l); V çalışılan solüsyon hacmi (l); M adsorbent kütlesidir (g). C o ilk boya konsantrasyonu (mg/l); C e dengede çözeltide kalan boya konsantrasyonu (mg/l); V çalışılan solüsyon hacmi (l); M adsorbent kütlesi; (g); q eq (mg/g) dengede biyosorbent üzerinde birim alg kütlesi başına tutulan boya miktarıdır. İstatistiksel analizler Çalışma süresince boyunca uzaklaştırılan boyanın miktarı başlangıç boya konsantrasyonlarında ve farklı ph larda önemli farklılıklar olup olmadığını belirlemek için Varyans Analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Ayrıca, farklı koşullarda boya uzaklaştırma miktarı ile kinetik ve denge model değişkenleri kıyasında ANOVA Tukey s Honestly Significant Difference (HSD) çoklu testten yararlanılmıştır. İstatistik analizler için SPSS versiyonu 16.0 (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) paket programından faydalanılmıştır. Deney sonucunda elde edilen veriler ile modellerden tahmin edilen değerler arasındaki uyum ilişkisi SigmaPlot versiyonu 11 (Systat Sofware, Inc., California, USA) bilgisayar programı Marquardt-Levenberg algoritması yardımı ile hesaplanmıştır. BULGULAR VE TARTIŞMA Çalışmamızda, tekstil endüstrisinde yaygın olarak kullanılan RY 81 in sulu ortamdan Spirogyra majuscula ile biyosorbsiyonu araştırılmıştır. Çalışmada, türün biyosorbsiyon kapasitesi farklı başlangıç ph larda ve boya konsantrasyonlarında incelenmiştir. Başlangıç ph ve reaktif sarı 81 düzeylerinin etkisi Biyosorbsiyon çalışmalarında, başlangıç ph düzeyi biyosorpsiyon kapasitesi üzerine önemli rol oynayan bir çevresel faktördür [6,15]. RY 81 in sulu ortamdan S. majuscula ile uzaklaştırmasına ph rejiminin (ph 2 9) etkisi 100 mg/l başlangıç boya konsantrasyonunda araştırılmıştır (Şekil 1). Başlangıç ph nın 2 ile 9 arasındaki değişimi algin boya biyosorbsiyonunu önemli derecede (p<0,01) etkilediği görülmüştür. Boya biyosorbsiyonu ph 3 ile 6 arasında belirgin bir şekilde azalmış; ph 6 ile 8 arasında ise düşük oranda bir azalma görülmüş ve ph 8 ile 9 arasında ise biyosorbsiyon miktarında önemli bir değişme olmamıştır. Dolayısıyla, bundan sonra yapılacak çalışmalarda biyosorbsiyon miktarının daha yüksek olduğu ph 2, 3, 4 ve 5 te çalışılmıştır. Tukey HSD testi sonucunda en fazla RY 81 biyosorbsiyonu (p<0,01) ph 3 te elde edilmiştir (Şekil 1). Benzer olarak, Lentinus sajor-caju ile reaktif kırmızı 120 nin [16] (Arıca ve Bayramoğlu 2007) biyosorbsiyonu en fazla ph 3 te olduğu görülmüştür. Çalışmada, farklı başlangıç boya konsantrasyonlarında seçilen ph rejiminin S. majuscula ile RY 81 in biyosorbsiyonuna etkileri Tablo 1 de verilmiştir. Bütün başlangıç boya konsantrasyonlarında, ph rejiminin 2 den 5 e kadar değişmesi RY 81 in sulu ortamdan birim alg kütlesi başına tutulan miktarını (q eq, mg/l) da (p<0,01) önemli derecede değiştirmiştir. Tablo 1 de görüldüğü gibi Tukey HSD çoklu test sonucuna göre, bütün boya konsantrasyonları için en yüksek (p<0,01) boya adsorpsiyonuna ph 3 te ulaşılmıştır. Çalışılan boya konsantrasyonlarında, ph düzeylerindeki adsorplanan boya miktarları

4 62 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, 2009 arasındaki istatistiksel farklılık, Tablo 1 de farklı büyük harf ile gösterilmektedir. Başlangıç boya konsantrasyonlarındaki artış, yeşil alg tarafından dengede tutulan RY 81 miktarında istatistiksel olarak önemli bir artış olmasına (p<0,01) neden olmuş ve bu istatistiksel olarak aralarındaki önemli farklılık Tablo 1 üzerinde küçük harfler ile gösterilmektedir. Biyosorbsiyon çalışmalarında ph nın sıfır yük noktası (ph syn ) önemli rol oynamaktadır [9,13,14]. Önceki çalışmamızda S. majuscula nın ph syn 7,7 olarak bulunmuştur. Bu noktada, adsorplanan moleküller arasında elektrostatik itme kuvveti en az düzeydedir. ph<ph syn olduğunda biyosorbentin yüzeyi pozitif yüklenerek elektrostatik atraksiyon kuvveti sayesinde daha çok anyonik boya adsorbe etmektedir. Diğer taraftan, ph>ph syn olduğu zaman, biyosorbent yüzeyi negatif yüklenir ve elektronik itme kuvveti nedeniyle biyosorbsiyon kapasitesini azaltmaktadır. Çalışılan algin yüzeyinde bulunan çok sayıdaki reaktif grup düşük ph düzeyinde fazla bulunan H + iyonları ile pozitif yüklenmesine neden olduğu düşünülmektedir. Bu durum, RY 81 in düşük ph larda daha yüksek biyosorbsiyonu açıklayabilmektedir. Önceki çalışmalar [17,18] mikroorganizma üzerinde istenilmeyen maddelerin biyosorbsiyonundaki temel mekanizmanın elektrostatik etkileşimler olabileceği ifade edilmiştir. Başlangıç boya konsantrasyonu ve etkileşim zamanının etkisi Deney çözeltilerinin (boya+biyosorbent) başlangıç boya konsantrasyonu, sulu faz ile katı faz arasındaki boyanın transfer direnci üzerinde önemli bir güç sağlamaktadır [2,15]. Çalışmada, başlangıç boya konsantrasyonları ve etkileşim zamanının birim algal kütle başına adsorplanan boya konsantrasyonuna (q t, mg/g) etkileri Şekil 2 de gösterilmektedir. Çalışma sonucunda, biyosorbsiyon miktarına en fazla ph 3 de ulaşılmıştır. Bu nedenle Şekil 2 de, ph 3 teki q t ile başlangıç boya konsantrasyonları ve etkileşim zamanı arasında ilişkiye yer verilmiştir. Başlangıç boya konsantrasyonu ve etkileşim süresinin artması çalışılan alg tarafından tutulan RY 81 miktarında istatistiksel olarak önemli bir artış olmasına (p<0,01) neden olmuştur. Şekil 2 de açıkça görüldüğü gibi, çalışmanın ilk 1 saatinde alg kütlesi tarafından büyük oranda boya uzaklaştırılmıştır. Daha sonra bu oran giderek azalmış ve denge durumuna gelmiştir. Deney sonucunda, ph 3 de, RY 81 in q t değerleri; 25, 50, 75, 100, 150 ve 300 mg/l boya konsantrasyonunda sırasıyla, 24,64; 36,76; 54.24; 70,63; 89,67 ve 143,62 mg/g olarak belirlenmiştir (Şekil 2). Bütün başlangıç boya konsantrasyonları için en düşük q t değerinin ph 5 de olduğu gözlenmiştir. Remazol altın sarı RNL boyasının ortamdan uzaklaştırılması Chlorella vulgaris algi ile çalışılmış ve 100 mg/l başlangıç boyasında birim biyokütle başına tutulan boya miktarı 43 mg/g olarak bulunmuştur [17]. Bir makro alg olan Caulerpa scalpelliformis ile bazik sarı boyası, 100 mg/l başlangıç boya konsantrasyonunda 18,48 mg/g birim biyokütle başına tutulan boya miktarı ortamdan uzaklaştırılmıştır [15]. Çalıştığımız S. majuscula daha önce yapılan biyosorbsiyon çalışmalarından birim biyokütle başına daha fazla boya tuttuğu görülmüştür. Bu durum, her türün kendine özgü yapısı olması, aynı zamanda her boyanın kendine özgü kimyasal tasarımı ile açıklanabilir. Dolayısıyla, S. majuscula RY 81 boyasını daha fazla tutabilecek çok sayıda fonksiyonel grubu ve farklı yapıya sahip olduğu sonucuna varmak mümkündür. Çalışılan türün önemli biyosorbsiyon potansiyeli olması, tekstil atık su arıtımında alternatif bir yöntem olabileceği sinyallerini de vermektedir. Kinetik modelleme Yaşamayan biyo-kütle aracılığıyla sıvı solüsyonlardan kirleticilerin (örneğin; boya, ağır metal, besin tuzları) pasif olarak uzaklaştırılması olayına adsorpsiyon denilmektedir [2,8]. Bu mekanizma zaman gerektiren bir süreçtir. Biyosorbsiyon siteminin tasarımı için kesikli adsorpsiyon kinetiğinin tahmin edilmesi çok önemli bilgiler sağlamaktadır [2]. Biyosorbsiyon kinetiği, çalışılan çevresel koşullarda deney verilerini temsil edecek en iyi modelin araştırılmasını içermektedir. Çeşitli kinetik modeller, farklı çevre şartlarında kesikli biyosorbsiyon kinetiğinin durumunu tanımlamak için kullanılmaktadır [7,15]. Çalışmamızda, RY 81 boyasının kinetik biyosorbsiyonunu tanımlamak için yaygın olarak kullanılan pseudo birinci ve ikinci mertebe kinetik modeller tercih edilmiştir. Pseudo birinci mertebe kinetik eşitliği [19] aşağıdaki gibidir. Burada, q t biyosorbent üzerinde herhangi t zamandaki adsorplanan boya miktarı (mg/g), k 1 (g mg/min) Lagergren kinetik model sabitidir. Eşitliğe (eşit. (2)) t = 0 da q= 0 ve t zamanda q t konulduğu zaman aşağıdaki eşitlik (4) oluşur; Pseudo ikinci mertebe kinetik model [20];

5 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, Formülde, k 2 (g mg/min) ikinci mertebe kinetik model sabitidir. Eşitlik (5) te t = 0 da q= 0 ve t zamanda q t konulduğu zaman aşağıdaki eşitlik (6) elde edilir; Burada, q eq ve q t (mg/g) birim biyosorbent ile sırasıyla dengede ve herhangi t zamandaki adsorplanan boya miktarıdır. Kinetik model değişkenleri (q ve k 2 ) t/q karşı t çizilen şekil eğrisinin eğiminden bulunabilmektedir [20]. Başlangıç RY 81 konsantrasyonları ve farklı ph larda, Lagergren ve pseudo ikinci mertebe modellerin değişkenleri (k 1, k 2, q exp, q cal ve R 2 ) değerleri Tablo 2 de verilmiştir. Algal kütle ile etkileşim zamanı süresince RY 81 boyasının uzaklaştırma verileri Lagergren eşitliğine (eşit. (3)) ve pseudo ikinci mertebe eşitliğine (eşit. (4)) uygulanılarak modellerin değişkenlerinin değerleri hesaplanmıştır. Lagergren kinetik model sabiti, k 1, 0,006 ile 0,180 arasıda değişmiştir. Pseudo ikinci mertebe kinetik model sabiti, k 2, ise 0,121 ile 1,777 arasıda değişmiş olup Lagergren kinetik model sabitine göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (Tablo 2). RY 81 in deneysel verilerinin kinetik modellemeleri sonucunda korelasyon katsayısı (R 2 ) 0,93 ile 0,99 arasında değişmiştir. Ancak, Lagergren kinetik model RY 81 biyosorbsiyonun sadece ilk 60 dakikasını açıklayabilmiştir [20]. Dolayısıyla, S. majuscula ile RY 81 in biyosorbsiyonu deney süresinin tümünü açıklamak için bu modelin uygun olmadığı görülmüştür. Pseudo ikinci mertebe kinetik model sonucunda RY 81 verileri doğrusal bir ilişki göstermiştir (Şekil 2). Bu model deney zamanının tümünü tanımlayabilmiştir. Tablo 2 de görüldüğü gibi, deneysel ve pseudo ikinci mertebe kinetik model ile tahmin edilen q eq değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark (p>0,05) bulunmamıştır. Aynı zamanda, etkileşim zamanına karşı deneysel q t değerleri ile pseudo ikinci mertebe kinetik model tarafından bulunan q t değerleri arasında iyi bir uyum görülmüştür. Dolayısıyla, pseudo ikinci mertebe kinetik model S. majuscula ile RY 81 in biyosorbsiyonunu açıklamak için yeterli olduğu kanaatine varılmıştır. Bu kinetik model, C. vulgaris ile boyaların biyosorbsiyon kinetik çalışmasında benzer sonuçlar göstermiştir [12]. Reaktif sarı 81 nin Denge Modellemesi Denge modelleme çalışmaları; deney sonucunda elde edilen verileri kullanarak adsorbentin boya uzaklaştırma kapasitesinin tahmin edilmesinde önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla, bu modelleme sonucunda, biyosorbsiyon ile ilgili bilgiler istenilmeyen maddelerin atık sulardan uzaklaştırmasında sistem tasarımı ve değerlendirilmesi için gereklidir [14,21]. Literatürde, çözeltide kalan istenilmeyen madde miktarı (C eq, mg/l) ile birim kütle biyosorbent ile adsorplanan boya miktarı (q eq, mg/g) arasındaki durumu tanımlamak için Langmuir, Freundlich, Langmuir-Freundlich ve Redlich-Peterson gibi modeller kullanılmaktadır [2,9]. Langmuir model [22] katı yüzey sınırlı sayıda tanımlanan bölgelere sahip olup yüzeyde homojen dağıldığını farz etmektedir. Langmuir eşitliği; Burada C eq dengedeki solüsyonda kalan boya konsantrasyonu (mg/l), q eq (mg/g) dengede birim algal biyokütle başına adsorplanan boya miktarıdır, q o (mg/g) ve b (l/g) Langmuir sabitleridir. Değişkenler C eq /q eq karşı C eq çizilen eğriden hesaplanabilmektedir. Langmuir modeli R L sabiti ile de ifade edilmektedir. Bu sabitin büyüklüğü biyosorbsiyon işlemi hakkında bilgi vermektedir. Bu değişken eşitlik (8) kullanarak hesaplanabilir. Burada, C o başlangıç boya konsantrasyonunu ve b ise Langmuir sabitidir. R L nin değeri; 0 olduğunda, biyosorbsiyon işlemi geri dönüşümsüz; 0 ile 1 arasında olduğu zaman, biyosorbsiyon işlemini desteklemekte ve 1 den büyük olduğu zaman desteklememektedir [23]. Freundlich model ne homojen bölgeler ne de biyosorbsiyonun sınırlayıcı düzeyinin olmadığını farz etmektedir [24]. Freundlich eşitliği; Burada, K F ve n Freundlich sabitleri olup sırasıyla biyosorbsiyon kapasitesi ve biyosorbsiyon yoğunluğu ile ilgilidir [24]. K F ve n; lnq eq karşı lnc eq için çizilen eğrinin eğiminden tahmin edilebilmektedir. Redlich-Peterson eşitliği, Langmuir veya Freundlich eşitliğinin uygunluğunu geliştirmek için düzenlemiş bir modeldir [25]. Redlich-Peterson eşitliği;

6 64 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, 2009 Burada, K R-P, a R-P ve β Redlich-Peterson değişkenleridir. β nın değeri 0 ile 1 arasındadır. β=1 değeri için Redlich- Peterson eşitliği Langmuir modeline dönüşmektedir [25]. RY 81 tekstil boyası S. majuscula ile biyosorbsiyonun Langmuir, Freundlich ve Redlich-Peterson modelleri farklı başlangıç boya konsantrasyonlarında ve farklı ph da denge biyosorbsiyon verilerine uygulanmış ve modelleme sonucunda elde edilen değişkenler ve korelasyon katsayı değerleri Tablo 3 de verilmiştir. Denge model sabitleri ve korelasyon katsayıları SigmaPlot versiyonu 11 bilgisayar programı ile Marquardt-Levenberg algoritması ile hesaplanmıştır. RY 81 boyasının biyosorbsiyonu bu modellerin uygulanması ile R 2 düzeyi 0,94 üzerinde bulunmuştur (Tablo 3). Denge model değişkenlerinin (q o, b, K F, K ) değerleri ph 3 te en yüksek R-P olduğu bulunmuştur. Langmuir modellemesi sonucunda maksimum RY 81 boyasının biyosorbsiyonu çalışılan ph düzeylerinde benzer sonuçlar (190,95; 187,64; 183,90 ve 194,80 mg/g) elde edilmiştir. Langmuir sabiti (b) 0,005 ile 0,011 arasında değişmiştir. Literatürde anyonik boyalar ile ilgili yapılan biyosorbsiyon çalışmalarda benzer sonuçlar gözlemlenmiştir [16,21,26,27]. R L değeri 0,16 ile 0,80 arasında bulunmuştur (Tablo 3). R L değerleri Langmuir modelinin, biyosorbsiyon işlemi için uygun olduğunu göstermektedir. Benzer sonuçlar önceki çalışmalarda da bulunmuştur [9,14,23]. Freundlich modelinde; K F adsorbentin biyosorbsiyon kapasitesini ve n ise biyosorbsiyon yoğunluğunu göstermektedir. Freundlich sabitleri ph 3 te en yüksek olduğu bulunmuştur. K F ve n değerlerinin büyüklüğü, S. majuscula nın RY 81 boyasını ortamdan kolayca ayrıldığını ve algin boya tutma kapasitesinin yüksek olduğunu göstermektedir. Deney sonuçları daha önce yapılmış olan biyosorbsiyon çalışmaları ile benzerlik göstermiştir [14,27,28]. Redlich-Peterson model sabiti (K R-P ) ph 5 dışında diğer ph seviyelerinde yüksek bulunmuştur. β değeri ise 0 ile 1 arasında bulunmuş ve RY 81 in biyosorbsiyonunu desteklediğini göstermiştir. Çalışma sonucunda, S. majuscula ile dengede tutulan boya miktarı (q eq, mg/g) ile çözeltide kalan boya konsantrasyonu (C eq, mg/l) arasındaki ilişki Şekil 4 de gösterilmiştir. Şekil 4 de de görüldüğü gibi C eq karşı denge modellemesi sonucunda tahmin edilen q eq değerleri farklı çizgiler şeklinde gösterilmektedir. Kullanılan denge adsorpsiyon modelleri, hesaplanan q eq ile deney sonucunda bulunan q eq değerleri arasında yüksek derecede uyum olduğunu göstermektedir (Şekil 4). Langmuir, Freundlich ve Redlich-Peterson modelleri denge sürecinde deneysel verilere iyi uyum göstermiş ve RY 81 in biyosorbsiyonunu tanımlamak için yeterli olmuştur. Bu model sonuçlarının uygulanabilirliği daha önce yapılmış olan biyosorbsiyon çalışmalarında da rapor edilmiştir [14,21]. Sonuçlar, RY 81 boyasının algal kütle ile biyosorbsiyonu, karmaşık ve birden fazla mekanizmanın (örneğin, tek yüzeysel biyosorbsiyon ve heterojen biyosorbent yüzey koşulları) olabileceğini göstermiştir. S. majuscula ile RY 81 in biyosorbsiyonunu tanımlayan en uygun modeli bulmak için üç farklı hata fonksiyonu kullanılmıştır [9,13,28]. Bu çalışmada, Marquardt yüzde standart sapma (MYSS) [29], ortalama relatif hata (ORH) [30] ve ortalama relatif standart hata (ORS) [31] kullanılmıştır. Kullanılan hata fonksiyonlarının formülleri Tablo 4 te ve bunların sonuçları Tablo 5 te verilmiştir. Langmuir, Freundlich ve Redlich-Peterson modelleri benzer yüksek korelasyon katsayı değerlerine sahip olmalarına rağmen (Tablo 3), hata fonksiyonlarının sonuçları (Tablo 5) Freundlich modeli RY 81 adsorpsiyonunu açıklamak için çok daha uygun olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla, S. majuscula ile bu boya heterojen adsorpsiyon şeklinde olabilmiştir. TEŞEKKÜR Çalışma, TÜBİTAK, 107Y340 nolu proje ile desteklenmiştir. Gaziantep Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Proje Birimine desteklerinden dolayı teşekkür ederiz. KAYNAKLAR [1] Zollinger H Azo dyes and pigments. Colour chemistry-synthesis, properties and applications of organic dyes and pigments. New York, VCH. [2] Aksu Z Application of biosorption for the removal of organic pollutants: a review. Process Biochemistry, 40: [3] Banat IM, Nigam P, Singh D, Marchant R Microbial decolourization of textile-dye containing effluents: a review. Bioresource Technology, 58: [4] Robinson T, Mcmullan G, Marchant R, Nigam P Remediation of dyes in textile effluent: a critical review on current treatment technologies with a proposed alternative. Bioresource Technology, 77: [5] Fu Y, Viraraghavan T Removal of Congo red from an aqueous solution by fungus Aspergillus niger. Advance Environmental Research, 7: [6] Crini G Non-conventional low-cost adsorbents for dye removal: a review, Bioresource Technology, 97: [7] Bekçi Z, Seki Y, Cavas L Removal of malachite green by using an invasive marine alga Caulerpa racemosa var. cylindracea. Journal of Hazardous Materials, 161: [8] Mehta SK, Gaur JP Use of algae for removing heavy metal ions from wastewater: progress and prospects. Critical Reviews in Biotechnology, 25:

7 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, [9] Çelekli A, Yavuzatmaca M, Bozkurt H Kinetic and equilibrium studies on biosorption of reactive red 120 from aqueous solution on Spriogyra majuscula. Chemical Engineering Journal, 152: [10] John DM, Whitton BA, Brook JA The freshwater algal flora of the British Isles. 1 st edn. Cambridge University Press, Cambridge. [11] Çelekli A, Obali O, Külköylüoğlu O The phytoplankton community (except Bacillariophyceae) of Lake Abant (Bolu, Turkey). Turk Journal of Botany, 31: [12] Aksu Z, Tezer S Equilibrium and kinetic modeling of biosorption of Remazol Black B by Rhizopus arrhizus in a batch system: effect of temperature. Process Biochemistry, 36: [13] Kumar KV, Porkodi K Mass transfer, kinetics and equilibrium studies fort he biosorption of methylene blue using Paspalum notatum. Journal of Hazardous Materials, 146: [14] Li Y, Zhang J, Zhang C, Wang L, Zhang B Biosorption of methylene blue from aqueous solution by softstem bulrush (Scirpus tabernaemontani Gmel.). Journal of Chemical Biotechnology, 83: [15] Aravindhan R, Rao JR, Nair BU Removal of basic yellow dye from aqueous solution by sorption on green alga Caulerpa scalpelliformis. Journal of Hazardous Materials, 142: [16] Arıca MY, Bayramoğlu G Biosorption of reactive red 120 dye from aqueous solution by native and modified fungus biomass preparations of Lentinus sajor-caju. Journal of Hazardous Materials, 149: [17] Dönmez G, Aksu Z, Oztürk A, Kutsal T A comparative study on heavy metal biosorption characteristics of some algae. Process Biochemistry, 34: [18] Aksu Z, Tezer S Biosorption of reactive dyes on the green alga Chlorella vulgaris. Process Biochemistry, 40: [19] Lagergren S Zur theorie der sogenannten adsorption gelöster stoffe. Kungliga Svenska Vetenskapsakademiens. Handlingar, 24: [20] Ho YS, Mckay G Pseudo second-order model for sorption processes. Process Biochemistry, 34: [21] Aksu Z, Karabayir G Comparison of biosorption properties of different kinds of fungi for the removal of gryfalan black RL metal-complex dye. Bioresource Technology, 99(16): [22] Langmuir I The adsorption of gases on plane surfaces of glass, mica, and platinum. Journal of American Chemical Society, 40: [23] Leechart P, Nakbanpote W, Thiravetyan P Application of waste wood-shaving bottom ash for adsorption of azo reactive dye. Journal of Environmental Management, 90: [24] Freundlich H Adsorption in solution. Physical and Chemical Society, 40: [25] Redlich OJ, Peterson DL A useful adsorption isotherm. Journal of Physico Chemistry, 63: [26] Pavan FA, Dias SLP, Lima EC, Benvenutti EV Removal of Congo red from aqueous solution by anilinepropylsilica xerogel. Dyes and Pigments, 76: [27] Vijayaraghavan K, Yun YS Biosorption of C.I. reactive black 5 from aqueous solution using acid-treated biomass of brown seaweed Laminaria sp. Dyes and Pigments, 76: [28] Mane VS, Mall ID, Srivastava VC Kinetic and equilibrium isotherm studies for the adsorptive removal of brilliant green dye from aqueous solution by rice husk ash. Journal of Environmental Management, 84: [29] Marungrueng K, Pavasant P Removal of basic dye (Astrazon Blue FGRL) using macroalga Caulerpa lentillifera. Journal of Environmental Management, 78: [30] Kapoor A, Yang RT Correlation of equilibrium adsorption data of condensable vapours on porous adsorbents. Gas Separation and Purification, 3: [31] Han R, Zhang J, Han P, Wang Y, Zhao Z, Tang M Study of equilibrium, kinetic and thermodynamic parameters about methylene blue adsorption onto natural zeolite. Chemical Engineering Journal, 145:

8 66 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, 2009 ŞEKİL VE TABLOLAR Şekil 1. Spirogyra majuscula nın RY 81 boyasını tutması üzerine başlangıç ph rejiminin etkisi (C o 100 mg/l, 150 dev/dak). Şekil 2. Spirogyra majuscula nın RY 81 boyası tutma kapasitesi üzerine başlangıç boya konsantrasyonu ve etkileşim zamanının ph 3 teki etkisi. Şekil üzerinde, 5 ile 23 saatleri arasında kesim yapılmıştır.

9 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, Şekil 3. RY 81 biyosorbsiyonunun pseudo ikinci mertebe kinetik modeli. Şekil 4. Reaktif sarı 81 biyosorbsiyon deneysel ve modellemeler sonucu tahmini izotermler.

10 68 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, 2009 Tablo 1. Başlangıç ph rejiminin, dengede Spirogyra majuscula üzerinde tutulan reaktif sarı 81 boya miktarı (q eq, mg/g) üzerine etkisi. Farklı küçük harfler her kolondaki istatistiksel farklılıkları göstermektedir (α=0,05). Farklı büyük harfler her satırdaki istatistiksel farklılıkları göstermektedir (α=0,05). Aynı değişkendeki benzer harf aralarında önemli bir farklılık yoktur (Tukey HSD testi). ort±ss; ortalama±standart Sapma ifade etmektedir. Tablo 2. Lagergren ve pseudo ikinci mertebe kinetik modellerin sabitlerinin başlangıç reaktif sarı 81 konsantrasyonlarında ve ph rejiminde değişimi. C o başlangıç boya konsantrasyonu (mg/l). q exp birim biyokütle başına tutulan boya miktarı (mg/g) q cal kinetik modelleme sonucunda hesaplanan birim biyokütle başına tutulan boya miktarı (mg/g). k 1 ve k 2 sırasıyla Lagergren ve pseudo ikinci mertebe kinetik model sabitleridir. R 2 korelasyon katsayısıdır.

11 A. Çelekli ve ark. / BİBAD, 2 (2): 59-69, Tablo 3. Reaktif sarı 81 boyasının Spirogyra majuscula ile biyosorbsiyonu için Langmuir, Freundlich ve Redlich-Peterson modellerinin değişkenleri ve korelasyon katsayısı. Tablo 4. Hata fonksiyonları bilgileri. Tablo 5. RY 81 biyosorbsiyonu için farklı hata fonksiyonlarının değerleri.

TOA51 ASİTLE AKTİVE EDİLMİŞ KİLİN BOYARMADDE GİDERİM MEKANİZMASININ ARAŞTIRILMASI

TOA51 ASİTLE AKTİVE EDİLMİŞ KİLİN BOYARMADDE GİDERİM MEKANİZMASININ ARAŞTIRILMASI TOA51 ASİTLE AKTİVE EDİLMİŞ KİLİN BOYARMADDE GİDERİM MEKANİZMASININ ARAŞTIRILMASI Meral TURABİK 1, Halil KUMBU 1 Mersin Üniversitesi, Mersin Meslek Yüksekokulu, Teknik Programlar Bölümü, Kimya Programı

Detaylı

ACID RED 97 TEKSTİL BOYAR MADDESİNİN SARGASSUM ACİNARUM A BİYOSORBSİYONU

ACID RED 97 TEKSTİL BOYAR MADDESİNİN SARGASSUM ACİNARUM A BİYOSORBSİYONU ACID RED 97 TEKSTİL BOYAR MADDESİNİN SARGASSUM ACİNARUM A BİYOSORBSİYONU Öznur SARIKCI, Ayla ÖZER Mersin Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, 33343, Mersin oznursarikci@gmail.com,

Detaylı

ARAŞTIRMA MAKALESİ / RESEARCH ARTICLE

ARAŞTIRMA MAKALESİ / RESEARCH ARTICLE Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi A-Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik Anadolu University Journal of Science and Technology A- Applied Sciences and Engineering Cilt: 16 Sayı: 2-2015 Sayfa:

Detaylı

BOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ

BOYAR MADDELERDE AKTİF KARBONUN ADSORPLANMA ÖZELLİĞİNE HİDROJEN PEROKSİTİN ETKİSİ TÜBİTAK BİDEB KİMYA LİSANS ÖĞRENCİLERİ KİMYAGERLİK, KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ, KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BİYOMÜHENDİSLİK ARAŞTIRMA PROJESİ KİMYA 3 (Çalıştay 2012) KİMYA PROJE RAPORU GRUP AKTİF PROJE ADI BOYAR MADDELERDE

Detaylı

Onuncu Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 3-6 Eylül 2012, Koç Üniversitesi, İstanbul

Onuncu Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 3-6 Eylül 2012, Koç Üniversitesi, İstanbul Onuncu Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 3-6 Eylül 212, Koç Üniversitesi, İstanbul TEKSTİL ENDÜSTRİSİ ATIK SULARINDA BULUNAN REAKTİF KIRMIZI 2 AZO BOYAR MADDESİNİN AKTİF KARBON KULLANILARAK KATALİTİK

Detaylı

Sait GEZGİN, Nesim DURSUN, Fatma GÖKMEN YILMAZ

Sait GEZGİN, Nesim DURSUN, Fatma GÖKMEN YILMAZ FARKLI ŞEKİL VE DOZLARDA UYGULANAN TKİ HÜMAS IN EKMEKLİK BUĞDAYIN BAYRAK YAPRAK BESİN ELEMENTİ KONSANTRASYONU, VERİM VE TANE PROTEİN KAPSAMINA ETKİLERİ Sait GEZGİN, Nesim DURSUN, Fatma GÖKMEN YILMAZ Bu

Detaylı

Nikel(II) Ġyonlarının Sulu Çözeltiden Granül Aktif Karbon Üzerine Adsorpsiyonu

Nikel(II) Ġyonlarının Sulu Çözeltiden Granül Aktif Karbon Üzerine Adsorpsiyonu BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi Cilt 14(2) 1-6 (212) Nikel(II) Ġyonlarının Sulu Çözeltiden Granül Aktif Karbon Üzerine Adsorpsiyonu Fatma TÜMSEK, Belgin KARABACAKOĞLU * Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ PUREZONE CİHAZI TEST RAPORU

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ PUREZONE CİHAZI TEST RAPORU HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ PUREZONE CİHAZI TEST RAPORU Prof.Dr. Gülen GÜLLÜ Hacettepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü 06800 Beytepe Ankara OCAK 2010 Amaç: Bu çalışmada, Shenzhen

Detaylı

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme

Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme Diyabette Öz-Yönetim Algısı Skalası nın (DÖYAS) Türkçe Versiyonu: Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme Yrd. Doç. Dr. Ayfer Bayındır Çevik Doç. Dr. Şeyda Özcan Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7 İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 1 BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 Belli bir özelliğe yönelik yapılandırılmış gözlemlerle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde bir çok istatistiksel işlem yapılabilmektedir. Bu işlemlerin bir kısmı

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

TEKSTİL ATIKSULARINDAKİ METAL KOMPLEKS BOYARMADDELERİN YUMURTA KABUKLARI İLE GİDERİMİ

TEKSTİL ATIKSULARINDAKİ METAL KOMPLEKS BOYARMADDELERİN YUMURTA KABUKLARI İLE GİDERİMİ Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University Cilt 28, No 4, 777-78, 213 Vol 28, No 4, 777-78, 213 TEKSTİL ATIKSULARINDAKİ METAL KOMPLEKS BOYARMADDELERİN

Detaylı

BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ

BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ tasarım BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ Nihat GEMALMAYAN Y. Doç. Dr., Gazi Üniversitesi, Makina Mühendisliği Bölümü Hüseyin ĐNCEÇAM Gazi Üniversitesi,

Detaylı

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ

KORELASYON VE REGRESYON ANALİZİ KORELASON VE REGRESON ANALİZİ rd. Doç. Dr. S. Kenan KÖSE İki ya da daha çok değişken arasında ilişki olup olmadığını, ilişki varsa yönünü ve gücünü inceleyen korelasyon analizi ile değişkenlerden birisi

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin

Detaylı

BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI

BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI 1 BÖLÜM 3 FREKANS DAĞILIMLARI VE FREKANS TABLOLARININ HAZIRLANMASI Ölçme sonuçları üzerinde yani amaçlanan özelliğe yönelik gözlemlerden elde edilen veriler üzerinde yapılacak istatistiksel işlemler genel

Detaylı

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015

2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim ENFLASYON RAKAMLARI 3 Kasım 2015 2015 Ekim Ayı Tüketici Fiyat Endeksi ne (TÜFE) ilişkin veriler İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Kasım 2015 tarihinde yayımlandı. TÜİK tarafından aylık yayımlanan

Detaylı

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*

BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis* BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis* Mustafa Özgür KESKİN Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Ahmet M. KILIÇ Maden Mühendisliği Anabilim Dalı

Detaylı

HAYALi ihracatln BOYUTLARI

HAYALi ihracatln BOYUTLARI HAYALi ihracatln BOYUTLARI 103 Müslüme Bal U lkelerin ekonomi politikaları ile dış politikaları,. son yıllarda birbirinden ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Tüm dünya ülkelerinin ekonomi politikalarında

Detaylı

KÖMÜRDEN ELDE EDİLEN ADSORBENT İLE BOYARMADDE UZAKLAŞTIRILMASI REMOVAL OF DYESTUFF BY THE ADSORBENT PRODUCED FROM COAL

KÖMÜRDEN ELDE EDİLEN ADSORBENT İLE BOYARMADDE UZAKLAŞTIRILMASI REMOVAL OF DYESTUFF BY THE ADSORBENT PRODUCED FROM COAL Türkiye 13 KömUr Kongresi Bildirileri Kitabı, 29-31 Mayıs 2002, Zonguldak, Türkiye Proceedings ofthe!3th Turkish Coal Congress, May 29-31, 2002, Zonguldak,Turkey KÖMÜRDEN ELDE EDİLEN ADSORBENT İLE BOYARMADDE

Detaylı

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/7193278-00

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/7193278-00 Müşteri : Kozyatağı Mahallesi Sarı Kanarya Sok. No: 14 K2 Plaza Kat: 11 Kadıköy 34742 İstanbul Türkiye Konu : Seçilen Yakıt Özelliklerin Belirlenmesi için Dizel Yakıtlara İlişkin Testlerin, Doğrulanması

Detaylı

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları Prof. Dr. Günay Özmen İTÜ İnşaat Fakültesi (Emekli), İstanbul gunayozmen@hotmail.com 1. Giriş Çağdaş deprem yönetmeliklerinde, en çok göz önüne

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi ÜN VERS TEYE G R SINAV S STEM NDEK SON DE KL E L K N Ö RENC LER N ALGILARI Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Detaylı

Proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler

Proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler Proteinler Canlılarda miktar olarak en çok bulunan biyomoleküllerdir. Amino asit birimlerinden oluşurlar Yapısal ve işlevsel olabilirler Genlerle aktarılan kalıtsal bilginin ortaya çıktığı moleküllerdir.

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI Türk Tesisat Mühendisleri Derne i / Turkish Society of HVAC & Sanitary Engineers 8. Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojisi Sempozyumu / 8. International HVAC +R Technology Symposium 12-14 Mayıs 2008,

Detaylı

e-posta:

e-posta: CHEMAZOL REACTİVE RED 3BS.R.O.195 BOYAR MADDESİNİN ŞEKER PANCARI KÜSPESİNDEN ELDE EDİLEN AKTİF KARBONLA GİDERİMİNDE ADSORPSİYON KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ Özlem TEPE a, Nilüfer N. KOÇER a, Arzu Y. DURSUN

Detaylı

MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI

MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI TC. TEKĠRDAĞ VALĠLĠĞĠ Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI 12 OCAK 2011 MALKARA/TEKĠRDAĞ SU KĠRLĠLĠĞĠ: Yeryüzündeki sular, güneşin sağladığı

Detaylı

Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon

Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon Levent ÖZBEK Fikri ÖZTÜRK Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü Sistem Modelleme ve Simülasyon Laboratuvarı 61 Tandoğan/Ankara

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba 1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama

Detaylı

RİSK ANALİZİ VE. İşletme Doktorası

RİSK ANALİZİ VE. İşletme Doktorası RİSK ANALİZİ VE MODELLEME İşletme Doktorası Programı Bölüm - 1 Portföy Teorisi Bağlamında Risk Yönetimi ile İlgili Temel Kavramlar 1 F23 F1 Risk Kavramı ve Riskin Ölçülmesi Risk istenmeyen bir olayın olma

Detaylı

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ i AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ TRAKTÖR AKS MİLİNİN YORULMA ANALİZİ MUSTAFA PERÇİN 120712010 YALÇIN DEMİRER 120712021 DANIŞMAN PROF. DR. SÜLEYMAN TAŞGETİREN Afyon

Detaylı

TEKSTİL BOYASI REAKTİF MAVİ 221 in POMZA ile ADSORPSİYONU

TEKSTİL BOYASI REAKTİF MAVİ 221 in POMZA ile ADSORPSİYONU TEKSTİL BOYASI REAKTİF MAVİ 221 in POMZA ile ADSORPSİYONU Aybüke AKSU, Gazi Ün. Fen Bilimleri Ens. Kimya Müh. Anabilim Dalı- Ankara- 06570 aybuke_aksu@hotmail.com Atilla MURATHAN, Gazi Ün. Müh. Fak. Kimya

Detaylı

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr ARAŞTIRMA RAPORU (Kod No: 2012.03.08.XX.XX.XX) Raporu İsteyen : Raporu Hazırlayanlar: Prof. Dr. Bilgehan Ögel Tel: 0.312.210 41 24 e-posta: bogel@metu.edu.tr : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33

Detaylı

ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI

ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI Ali ÖZKURT Orman Yüksek Mühendis Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü PK.18 33401 TARSUS 1.GİRİŞ Türkiye'de orman varlığının

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

LDPE/EVOH Harmanlarının Hazırlanması, Karakterizasyonu ve Bazı Özellikleri

LDPE/EVOH Harmanlarının Hazırlanması, Karakterizasyonu ve Bazı Özellikleri LDPE/EVOH Harmanlarının Hazırlanması, Karakterizasyonu ve Bazı Özellikleri Melike Demirci, Nevra Ercan, Ali Durmuş, Ahmet Kaşgöz * İstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü,

Detaylı

İçindekiler Şekiller Listesi

İçindekiler Şekiller Listesi 1 İçindekiler 1.GĠRĠġ 3 2. Mekânsal Sentez ve Analiz ÇalıĢmaları... 4 3. Konsept....5 4. Stratejiler.....6 5.1/1000 Koruma Amaçlı Ġmar Planı.....7 6.1/500 Vaziyet Planı Sokak Tasarımı....7 7.1/200 Özel

Detaylı

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI PVD Kaplama Kaplama yöntemleri kaplama malzemesinin bulunduğu fiziksel durum göz önüne alındığında; katı halden yapılan kaplamalar, çözeltiden yapılan kaplamalar, sıvı ya

Detaylı

08.11.2014-10:30 Adı-Soyadı:... No:... NOT:...

08.11.2014-10:30 Adı-Soyadı:... No:... NOT:... OREN435 TESİS PLNLM 014-015 GÜZ YRIYILI RSINVI CEVP NHTRI 1 08.11.014-10:30 dı-soyadı:... No:... NOT:... Sorular eşit puanlıdır. Yardımcı bellek kullanılabilir. Süre 70 fakikadır. 1. Endüstriyel üretim

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu

Detaylı

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i

Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Ortaö retim Alan Ö retmenli i Tezsiz Yüksek Lisans Programlar nda Akademik Ba ar n n Çe itli De i kenlere Göre ncelenmesi: Mersin Üniversitesi Örne i Devrim ÖZDEM R ALICI * Özet Bu ara t rmada 2002-2003

Detaylı

Fındık Çotanağı İle Bazik Mavi 41 Boyarmaddesinin Sulu Çözeltisinden Adsorpsiyonu

Fındık Çotanağı İle Bazik Mavi 41 Boyarmaddesinin Sulu Çözeltisinden Adsorpsiyonu Fındık Çotanağı İle Bazik Mavi 41 Boyarmaddesinin Sulu Çözeltisinden Adsorpsiyonu Nazan Muslu, Özlem Makaracı ve *Mustafa İmamoğlu 1 Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü, Sakarya, Türkiye

Detaylı

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET DOI= 10.17556/jef.54455 Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 Genişletilmiş Özet Giriş Son yıllarda

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 13 Sayı: 41 sh. 13-28 Mayıs 2012

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 13 Sayı: 41 sh. 13-28 Mayıs 2012 DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 13 Sayı: 41 sh. 13-28 Mayıs 2012 DOĞAL VE AKTİFLEŞTİRİLMİŞ ANAEROBİK ÇAMUR KULLANILARAK METİLEN MAVİ BOYASININ BİYOSORPSİYONU: DENGE, KİNETİK

Detaylı

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM

ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM Nisan 0 SALI Resmî Gazete Sayı : 97 TEBLİĞ Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) ndan: ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: ) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak Amaç MADDE () Bu Tebliğin

Detaylı

JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI

JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI makale JET MOTORLARININ YARI-DĐNAMĐK BENZETĐŞĐMĐ ve UÇUŞ ŞARTLARINA UYGULANMASI Bekir NARĐN *, Yalçın A. GÖĞÜŞ ** * Y.Müh., TÜBĐTAK-SAGE ** Prof. Dr., Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Havacılık ve Uzay Mühendisliği

Detaylı

Saccharomyces cerevisiae Biyokütlesi İle Remazol Turkuaz Blue Boyar Maddesinin Biyosorpsiyonu*

Saccharomyces cerevisiae Biyokütlesi İle Remazol Turkuaz Blue Boyar Maddesinin Biyosorpsiyonu* KSÜ Doğa Bil. Derg., 15(3), 2012 30 Saccharomyces cerevisiae Biyokütlesi İle Remazol Turkuaz Blue Boyar Maddesinin Biyosorpsiyonu* Hatice Nur HALİPÇİ 1, Hamdullah KORHAN 2, Metin DIĞRAK 1,Metin KERTMEN

Detaylı

Oksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız.

Oksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız. Oksijen, flor ve neon elementlerinin kullanıldığı alanları araştırınız. 3.2 KİMYASAL BAĞLAR Çevrenizdeki maddeleri inceleyiniz. Bu maddelerin neden bu kadar çeşitli olduğunu düşündünüz mü? Eğer bu çeşitlilik

Detaylı

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER

DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı

MİKRO, KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ METAL İŞLERİ TESİSLERİNDE ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN ARAŞTIRILMASI

MİKRO, KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ METAL İŞLERİ TESİSLERİNDE ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN ARAŞTIRILMASI MİKRO, KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ METAL İŞLERİ TESİSLERİNDE ENDÜSTRİYEL ATIKLARIN ARAŞTIRILMASI ÖZET Ertan ARSLANKAYA * Yaşar AVŞAR * İsmail TOSUN * M.Talha GÖNÜLLÜ * Bu çalışmada, mikro, küçük ve orta ölçekli

Detaylı

BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI

BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI Sayı: 42 BASIN DUYURUSU 2001 YILI PARA VE KUR POLİTİKASI Gazi Erçel Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 22 Aralık 2000 Ankara 2001 yılında uygulanacak para ve kur politikasının çerçevesi, uygulama prensipleri

Detaylı

Ara Dönem Faaliyet Raporu MART 2014

Ara Dönem Faaliyet Raporu MART 2014 MART 2014 Raporun Ait Olduğu Dönem : 01.01.2014 31.03.2014 Bankanın Ticaret Ünvanı : TAIB YatırımBank A.Ş. Genel Müdürlük Adresi : Yüzbaşı Kaya Aldoğan Sokak Aksoy İş Merkezi No. 7 Kat 3 Zincirlikuyu,

Detaylı

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI ÜNİTE 5 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI 1 Rassal Değişken Bir deney ya da gözlemin şansa bağlı sonucu bir değişkenin aldığı değer olarak düşünülürse, olasılık ve istatistikte böyle bir

Detaylı

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015

Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı) tan: 30.11.2015 BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİĞİN UYGULANMASINA İLİŞKİN GENELGE (2015/50) Bu Genelge, 25.05.2015

Detaylı

Acid Blue 324 Boyarmaddesinin Levrek Balığı Puluna Adsorpsiyonu 1. Abdullah Küntaş a,*, 2. Ercan Tuncay b, 3.Deniz Uzunoğlu c, 4.

Acid Blue 324 Boyarmaddesinin Levrek Balığı Puluna Adsorpsiyonu 1. Abdullah Küntaş a,*, 2. Ercan Tuncay b, 3.Deniz Uzunoğlu c, 4. Acid Blue 324 Boyarmaddesinin Levrek Balığı Puluna Adsorpsiyonu 1. Abdullah Küntaş a,*, 2. Ercan Tuncay b, 3.Deniz Uzunoğlu c, 4.Ayla Özer d a,* Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği

Detaylı

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

Detaylı

YILDIZ JOURNAL OF ART AND DESIGN Volume: 2, Issue: 1, 2015, pp 19-25

YILDIZ JOURNAL OF ART AND DESIGN Volume: 2, Issue: 1, 2015, pp 19-25 ALÜMİNA - SİLİS MİKTAR VE ORANININ SIR ÖZELLİKLERİNE ETKİLERİ THE EFFECTS OF ALUMINA-SILICA AMOUNTS AND RATIO OF ON THE GLAZE PROPERTIES Öz Ensar TAÇYILDIZ* *Anadolu Üniversitesi Porsuk Meslek Yüksekokulu,

Detaylı

4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır.

4. Numaralandırdığımız her boru parçasının üzerine taşıdıkları ısı yükleri yazılır. 4. KOLON ŞEMASI VE BORU ÇAPI HESABI Tesisatı oluşturan kazan, kollektörler, borular,,vanalar, ısıtıcılar,genleşme deposu ile diğer donanım ve armatürlerin tümünün düşey görünüşünü iki boyutlu olarak gösteren

Detaylı

Farklı bölgelerde yetişen zeytinlerin çekirdeklerinden aktif karbon eldesi ve elde edilen aktif karbonun metilen mavisiyle adsorpsiyonunun incelenmesi

Farklı bölgelerde yetişen zeytinlerin çekirdeklerinden aktif karbon eldesi ve elde edilen aktif karbonun metilen mavisiyle adsorpsiyonunun incelenmesi Farklı bölgelerde yetişen zeytinlerin çekirdeklerinden aktif karbon eldesi ve elde edilen aktif karbonun metilen mavisiyle adsorpsiyonunun incelenmesi Fatih Hacımustafaoğlu Emine Yurtoğlu Büşra Keskin

Detaylı

DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ

DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ 2 İÇERİK Eğitim temel olarak; Sözleşme yönetimini, Projelerin izleme çerçevesini, Proje yönetimi, uygulama usul ve

Detaylı

AB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi

AB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi Genel DEA Eğitimi 6 8 Temmuz 2009 EuropeAid/125317/D/SER/TR Oturum 10-B AB ye Uyum Sürecinde DEA nin Önemi AB ye Uyum Sürecinde DEA nın Avantajları Mevcut mevzuatın revize edilmesine yönelik opsiyonlar

Detaylı

WCDMA HABERLEŞMESİNDE PASİF DAĞITILMIŞ ANTEN SİSTEMLERİ KULLANILARAK BİNA İÇİ HÜCRE PLANLAMA. Ferhat Yumuşak 1, Aktül Kavas 1, Betül Altınok 2

WCDMA HABERLEŞMESİNDE PASİF DAĞITILMIŞ ANTEN SİSTEMLERİ KULLANILARAK BİNA İÇİ HÜCRE PLANLAMA. Ferhat Yumuşak 1, Aktül Kavas 1, Betül Altınok 2 Fırat Üniversitesi-Elazığ WCDMA HABERLEŞMESİNDE PASİF DAĞITILMIŞ ANTEN SİSTEMLERİ KULLANILARAK BİNA İÇİ HÜCRE PLANLAMA Ferhat Yumuşak 1, Aktül Kavas 1, Betül Altınok 2 1 Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği

Detaylı

Taş, Yaman ve Kayran. Altan KAYRAN. akayran@metu.edu.tr ÖZET

Taş, Yaman ve Kayran. Altan KAYRAN. akayran@metu.edu.tr ÖZET HAVA TAŞITLARINA UYGULANAN GÜÇLENDİRİLMİŞ, SİLİNDİRİK BİR DIŞ DEPONUN YAPISAL ANALİZİ Caner TAŞ ASELSAN, MST Mekanik Tasarım Müdürlüğü, Macunköy 06370, ANKARA, tas@aselsan.com.tr Yavuz YAMAN Orta Doğu

Detaylı

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar

Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar Journal of Language and Linguistic Studies Vol.2, No.2, October 2006 Tekrar ve Düzeltmenin Erişiye Etkisi Fusun G. Alacapınar Öz Problem durumu:tekrar, düzeltme ile başarı ve erişi arasında anlamlı bir

Detaylı

AvivaSA Emeklilik ve Hayat. Fiyat Tespit Raporu Görüşü. Şirket Hakkında Özet Bilgi: Halka Arz Hakkında Özet Bilgi:

AvivaSA Emeklilik ve Hayat. Fiyat Tespit Raporu Görüşü. Şirket Hakkında Özet Bilgi: Halka Arz Hakkında Özet Bilgi: arastirma@burganyatirim.com.tr +90 212 317 27 27 3 Kasım 2014 Fiyat Tespit Raporu Görüşü Burgan Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmış olan bu rapor, A.Ş. için hazırlanmış olup 31 Ekim 2014

Detaylı

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ 1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals

Detaylı

ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY

ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY ARAŞTIRMA PROJESİ NEDİR, NASIL HAZIRLANIR, NASIL UYGULANIR? Prof. Dr. Mehmet AY Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü 29.03.2012 / ÇANAKKALE Fen Lisesi ARAŞTIRMA PROJESİ

Detaylı

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ

T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1. BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK LABORATUVARI 1 BASINÇ, AKIŞ ve SEVİYE KONTROL DENEYLERİ DENEY SORUMLUSU Arş.Gör. Şaban ULUS Haziran 2012 KAYSERİ

Detaylı

YÜZEY MODİFİYELİ Rhizopus arrhizus VE ŞEKER PANCARI KÜSPESİNİN ANYONİK VE KATYONİK BOYARMADDE BİYOSORPSİYONUNDA KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

YÜZEY MODİFİYELİ Rhizopus arrhizus VE ŞEKER PANCARI KÜSPESİNİN ANYONİK VE KATYONİK BOYARMADDE BİYOSORPSİYONUNDA KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI YÜZEY MODİFİYELİ Rhizopus arrhizus VE ŞEKER PANCARI KÜSPESİNİN ANYONİK VE KATYONİK BOYARMADDE BİYOSORPSİYONUNDA KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI INVESTIGATION OF THE USE OF SURFACE-MODIFIED Rhizopus

Detaylı

İNOVASYON GÖSTERGELERİ VE KAYSERİ:KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ. Prof. Dr. Hayriye ATİK 16 Haziran 2015

İNOVASYON GÖSTERGELERİ VE KAYSERİ:KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ. Prof. Dr. Hayriye ATİK 16 Haziran 2015 İNOVASYON GÖSTERGELERİ VE KAYSERİ:KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ Prof. Dr. Hayriye ATİK 16 Haziran 2015 Sunum Planı Giriş I)Literatür Uluslararası Literatür Ulusal Literatür II)Karşılaştırmalı Analiz III)

Detaylı

Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar

Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar Mak.Y.Müh. Nuri ERTOKAT Türkiye Gazbeton Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Çalışmamızın isminden de anlaşılacağı gibi Avrupa

Detaylı

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ Canan TAŞDEMİR(*) ÖZET Hafif betonlara kıyasla daha yüksek basınç dayanımına, özellikle daha yüksek elastisite modülüne sahip yarı hafif betonların

Detaylı

Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013

Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013 Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013 Ünitelerin fiziksel yerleşimi Arıtma ünitelerinin, Bağlantı kanallarının, Yol ve park alanlarının, Yönetim binasının, Bakım ve onarım kısımları vb dikkatle ele alınmalıdır.

Detaylı

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU Hazırlayan Sosyolog Kenan TURAN Veteriner Hekimi Volkan İSKENDER Ağustos-Eylül 2015 İÇİNDEKİLER Araştırma Konusu

Detaylı

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-1-69 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 16-02/30-9 Karar Tarihi : 14.01.2016 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer

Detaylı

GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ

GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yıl:2003 (2) Sayı:14 63 GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ Arş.Gör.Esra ÖZAY* Arş.Gör.Dr.İjlal OCAK* Gürbüz OCAK**

Detaylı

YAĞ KOMPONENTLİ MAKROMER VE YARI İLETKEN POLİMER SENTEZİ

YAĞ KOMPONENTLİ MAKROMER VE YARI İLETKEN POLİMER SENTEZİ YMN69 YAĞ KOMPONENTLİ MAKROMER VE YARI İLETKEN POLİMER SENTEZİ A.Ömerli 1, E. Gözüküçük 1, O.Eksik 1, A.T. Erciyes 1, Y. Yağcı 2 1 İTÜ Kimya-Metalurji Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Maslak, 34469,

Detaylı

ALGILAMA - ALGI. Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler.

ALGILAMA - ALGI. Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler. ALGILAMA Duyum Algı ALGILAMA - ALGI Duyum Alıcı organların çevredeki enerjinin etkisi altında uyarılmasıyla ortaya çıkan nörofizyolojik süreçler. Algılama Duyu verilerini örgütleyip yorumlayarak çevredeki

Detaylı

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor The study underlying the results published in this paper was conducted as part of research financed under the Research and Technology Innovation Fund (KTIA_AIK_12-1-2013-0043) called Adaptation and ICT-supported

Detaylı

BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ SONUÇ RAPORU. REACTIVE RED 120 NİN BALKABAĞI (Cucurbita moschata) KABUĞU İLE ARITIMI

BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ SONUÇ RAPORU. REACTIVE RED 120 NİN BALKABAĞI (Cucurbita moschata) KABUĞU İLE ARITIMI BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ SONUÇ RAPORU REACTIVE RED 120 NİN BALKABAĞI (Cucurbita moschata) KABUĞU İLE ARITIMI TREATMENT OF REACTİVE RED 120 ON PUMPKİN (Cucurbita moschata) HUSK Proje No:2010/22 Proje

Detaylı

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Şubat 2014, No: 85 i Bu sayıda; 2013 Cari Açık Verileri; 2013 Aralık Sanayi Üretimi; 2014 Ocak İşsizlik Ödemesi; S&P Görünüm Değişikliği kararı değerlendirilmiştir.

Detaylı

T.C. NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ REACTİVE RED 120 NİN BALKABAĞI (CUCURBITA MOSCHATA) KABUĞU İLE GİDERİMİ

T.C. NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ REACTİVE RED 120 NİN BALKABAĞI (CUCURBITA MOSCHATA) KABUĞU İLE GİDERİMİ T.C. NEVŞEHİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ REACTİVE RED 120 NİN BALKABAĞI (CUCURBITA MOSCHATA) KABUĞU İLE GİDERİMİ Tezi Hazırlayan Fadime ÇELEKLİ Tezi Yöneten Doç. Dr. Erdoğan ÇİÇEK Biyoloji Anabilim

Detaylı

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man 214 EK M-ARALIK DÖNEM BANKA KRED LER E M ANKET Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man nin 214 y dördüncü çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) taraf ndan 9 Ocak 215

Detaylı

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016

ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 ALPHA ALTIN RAPORU ÖZET 26 Ocak 2016 19 Ocak 2016 tarihli Alpha Altın raporumuzda paylaştığımız görüşümüz; Kısa dönemde 144 günlük ortalama $1110.82 trend değişimi için referans takip seviyesi olabilir.

Detaylı

Mardin Piyasasında Tüketime Sunulan Bulgurların Bazı Fiziksel Özelliklerinin Türk Standartlarına Uygunluklarının İstatistikî Kontrolü

Mardin Piyasasında Tüketime Sunulan Bulgurların Bazı Fiziksel Özelliklerinin Türk Standartlarına Uygunluklarının İstatistikî Kontrolü Mardin Piyasasında Tüketime Sunulan Bulgurların Bazı Fiziksel Özelliklerinin Türk Standartlarına Uygunluklarının İstatistikî Kontrolü - doi: 10.17932/ IAU.IAUD.m.13091352.2015.7/26.15-21 Şerzan ASLAN 1

Detaylı

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. 01 TEMMUZ-30 EYLÜL 2008 ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. Raporun Dönemi : 01 Temmuz-30 Eylül 2008 Faaliyete Geçiş Tarihi Bankanın Merkezi Ödenmiş Sermayesi

Detaylı

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 30 Temmuz 2012 ĐÇĐNDEKĐLER Dönem Revizyon Notları........ 3 Derecelendirme Metodolojisi........ 5 Notların Anlamı.........

Detaylı