ALLERJ K HASTALI I OLAN HASTALARIMIZDA DER PR CK TEST SONUÇLARININ DE ERLEND R LMES

Transkript

1 zmir Gö üs Hastanesi Dergisi, Cilt XXIV, Say 2, 2010 ALLERJ K HASTALI I OLAN HASTALARIMIZDA DER PR CK TEST SONUÇLARININ DE ERLEND R LMES EVALUATION OF RESULTS OF SKIN PRICK TESTS IN PATIENTS WITH ALLERGIC DISEASES Elif TORUN 1 S la fieremet 2 Bingöl Devlet Hastanesi, Bingöl, 1 Gö üs hastal klar, 2 Dermatoloji Anahtar sözcükler: Hipersensitivite, ast m, allerjik rinit, atopik dermatit, ürtiker, cilt testi Key words: Hypersensitivity, asthma, allergic rhinitis, atopic dermatitis, urticaria, skin test Gelifl tarihi: 22 / 01 / 2010 Kabul tarihi: 23 / 05 / 2010 ÖZET Deri prick testi (DPT), c iltte allerjene karfl spesifik IgE cevab n gösteren kolay, h zl, ucuz ve s k kullan lan bir tetkiktir. Rak m yaklafl k 1500 m, y ll k ortalama s cakl k 12 C, nem oran %60 n alt nda olan bir Do u Anadolu ili olan Bingöl de s k karfl lafl lan allerjenleri tespit etmeyi amaçlad k. Aral k 2008-Ekim 2009 aras nda hastanemize baflvuran ve allerjik hastal olan ve DPT uygulanan 68 erkek, 143 kad n toplam 211 hasta retrospektif olarak de erlendirildi. Toplam 15 allerjen ekstresi, pozitif ve negatif kontrol olmak üzere 17 allerjen uyguland. Hastalar n tan lar allerjik rinit, ast m, atopik dermatit ve kronik ürtikerdi, 113 (%53.6) hastada allerji testi pozitif saptand. Çal flmam zda en fazla pozitif sonuç ev tozu akarlar na karfl sap-tand (%29.4) Dermatophagoides (Dermatophagoides farinae %25.6, D Dermatophagoides pteronysinus %20.9). Allerjenler ev içi ve ev d fl fleklinde s n fland r ld, ev içi allerjenler ile duyarl l k %45 (n=95), ev d fl allerjenler ile duyarl l k %30.8 (n=65) olarak bulundu. SUMMARY Skin prick test (SPT) is a simple, quick, inexpensive, safe and widely used method showing specific IgE response to allergens. We conducted a study evaluating the most frequent allergens in Bingöl,an eastern Anatolian city with an altitude of 1500m, mean annual temperature of 12 C and humidity less than 60%. A total of 211 patients (68 male and 143 female) applying with allergic diseases underwent SPTs between December 2008-September A total of 17 allegens, including positive and negative controls were applied. Diagnosis were allergic rhinitis, asthma, atopic dermatitis and chronic urticaria. SPTs were positive in 113 cases (53.6%). Most frequently observed allergens were house dust mites(29.4%) (Dermatophagoides farinae 25.6%, Dermatophagoides pteronysinus 20.9%). The allergens were categorised into indoor and outdoor groups, sensitivity to indoor allergens was 45% (n=95) and sensitivity to outdoor allergens was 30.8% (n=65). 87

2 DER PR CK TEST SONUÇLARININ DE ERLEND RMES Ev tozu akarlar n n en s k rastlanan alerjenler oluflu literatür ile uyumlu olup, pozitiflik oran deniz seviyesinde ve k y s nda olan yerlerden belirgin oranda düflük, karasal bölgelerdeki sonuçlarla benzer orandad r. Atopik hastalarda alerjenden kaç nma korunman n ve tedavinin önemli basamaklar ndan biridir. Bu ilin verilerinin ilk kez sunuldu u bu çal flma ile bölgede ço unlukla etken olan alerjenlerin saptanmas ve hastalar n bu konuda bilinçlendirilmesinin önemini vurgulamaktay z. G R fi Allerjik hast al klar n tedavisinde birinci basamak, sorumlu allerjenlerin tespit edilerek bunlardan kaç n lmas d r. Allerjenler cilt testleri yada serolojik testlerle saptanabilir. Serolojik testler laboratuar ortam nda özel ekipman gerektirir. Deri prick testi (DPT) ise ciltte allerjene karfl spesifik IgE cevab n gösteren kolay, h zl, ucuz, güvenli ve s k kullan lan bir tetkiktir (1-3). Allerjik hastal klarda genetik yatk nl n yan nda iklim, bitki örtüsü, yükseklik ve nem gibi bölgesel farkl l klar da önemlidir. Rak m yaklafl k 1500 m, y ll k ortalama s cakl k 12 C, nem oran %60 n alt nda olan bir Do u Anadolu ili olan Bingöl de s k karfl lafl lan allerjenleri tespit etmeye çal flt k. Bu ilde ilk kez yap lan bu çal flma ile bölgedeki allerjenlerin yo unlu unu yans tmay amaçlayarak verilerimizi sunmay uygun bulduk. GEREÇ VE YÖNTEM Hastanemiz poliklinilerine baflvurarak ilgili klinisyen taraf ndan allerji cilt testi istenen hastalar prospektif olarak incelendi. Ast m, allerjik rinit, kronik ürtiker, atopik dermatit tan s alm fl olan hastalara prick testi uyguland. Antihistaminik kullan m olan hastalarda ilaç en az bir hafta önce kesildi. Aktif enfeksiyonu ve aktif allerjik cilt hastal The fact that house dust mites are the most frequent allergens is consistent with the literature. Atopy was detected to be less frequent than coastal areas and regions at sea level whereas it was similar to places with dry climate. Avoiding the allergen is an important factor in prevention and treatment of atopic diseases. This is the first study revealing the data concerning this city, therefore it is of importance in determining the prevalant allergens and education of patients accordingly. olan h astalarda test stabil döneme kadar ertelendi. Kortikosteroid ya da immünsüpresif kullanan hastalar çal flmaya al nmad. Gebelere test uygulanmad. Deri testleri ALK-Abello test solüsyonlar ile yap ld. Hastalar her iki ön kollar dirseklere kadar aç k olacak flekilde haz rland. Allerjen ekstreleri ön kol volar yüzlerine birbirine kar flmayacak flekilde damlat ld. Her bir allerjen için ayr lanset kullan larak dik flekilde allerjen üzerine hafifçe bat r larak epidermise s zd r ld. Toplam 15 allerjen ekstresi, pozitif ve negatif kontrol olmak üzere 17 allerjen uyguland. Negatif kontrol olarak serum fizyolojik, pozitif kontrol olarak histamin (1 mg/ml) kullan ld. Sonuçlar test uyguland ktan 20 dakika sonra de erlendirildi. Oluflan papüler reaksiyon, endurasyonun çap na göre negatif ve pozitif kontroller ile karfl laflt r larak 0-4 aras nda derecelendirildi. Çal flmam zda flu allerjen ekstreleri kullan ld : Dermatophagoides farinae, Dermatophagoides pteronysinus, Aspergillus fumigatus, Blatella germanica (hamam böce i), tüy kar fl m (kümes hayvanlar ), köpek tüyü, kedi tüyü, Alopecurus pratensis (çay r tilki kuyru u), ot polenleri (avena-yulaf, hordeumarpa, triticum-bu day, secale-çavdar), Triticum sativum (bu day), a aç kar fl m (k z la aç, hufl a ac, f nd k), çilek, yumurta, inek sütü, 88

3 ZM R GÖ ÜS HASTANES DERG S kakao. Bingöl ün bitki örtüsünde bulunan kavak, çam, mefle gibi a aç polenleri hastanemizde bu allerjenler olmad ndan dolay bak lamad. Ev tozu, kedi-köpek tüyü, hamam böce i ve mantar sporlar ev içi allerjenler, a aç ve ot polenleri ev d fl allerjenler olarak s n fland r ld. Sonuçlar SPSS 11.5 program ile de erlendirildi. BULGULAR Aral k 2008-Ekim 2009 aras nda hastanemize baflvuran ve ilgili klinisyen taraf ndan atopik oldu u düflünülen 68 (32.2%) erkek, 143 (67.8%) kad n toplam 211 hasta çal flmaya al nd. Yafl ortalamas 30.04±14.20 idi (1-76). Hastalar n 48 i (%22.7) allerjik rinit, 11 i (%5.2) ast m, 48 i (%22.7) atopik dermatit, 85 i (%40.3) kronik ürtiker, 19 u (%9.0) ast m+ allerjik rinit tan s ile teste al nd (Tablo 1). Tablo 1. Hastalar m z n tan lar n n s kl k s ras na göre da l m. Tan Say (n) % Kronik ürtiker Allerjik rinit Atopik dermatit Ast m+allerjik rinit 19 9 Ast m Hastalar m z n 113 ünde (%53.6) en az bir allerjene pozitif duyarl kl k saptand. Erkek hastalar n 33 ünde (%48.5), kad n hastalar nsa 143 ünde (%55.9) alerji testi pozitifti. Hastalar m z n 110 u (%52.1) ev han m yd. Çal flmam zda en fazla pozitif sonuç ev tozu akarlar na karfl saptand (%29.4) (D.farinae %25.6, D. pteronysinus %20.9). Hamam böce- ine %23.2, polenlere %18.5 oran nda duyarl l k saptand Di er allerjenlere pozitiflik oranlar Tablo 2 de gösterilmifltir. Tablo 2. Kullan lan antijenler ve s ras yla pozitiflik oranlar n n da l m. Pozitiflik Allerjen Say (n) % Dermatophagoides farinae Blatella germanica(hamam böce i) Dermatophagoides pteronysinus Ot polenleri Alopecurus pratensis (çay r tilki kuyru u) Triticum sativum (bu day) Köpek tüyü Tüy kar fl m (kümes hayvanlar ) Aspergillus fumigatus Kedi tüyü 19 9 A aç kar fl m (k z la aç, hufl a ac, f nd k) Çilek Yumurta nek sütü Kakao

4 DER PR CK TEST SONUÇLARININ DE ERLEND RMES Tablo 3. Hastalar m z n yafl gruplar ve pozitiflik oranlar. Yafl Hasta say s Pozitif hasta say s Pozitif hasta yüzdesi (%) < > Allerjenler ev içi ve ev d fl fleklinde s n fland r ld nda duyarl l k ev içi allerjenler ile %45 (n=95), ev d fl allerjenler ile %30.8 (n=65) olarak bulundu. G da allerjisi 25 hastada (%11.8) saptand. Hastalar 12 yafl n alt ndakiler ve üstündekiler olarak iki gruba ayr ld nda, 12 yafl ndan küçük olan 23 hastan n 11 inde (%47.8), 12 yafl ndan büyük olan 188 hastan n 102 sinde (%54.2) allerji testi pozitifti. Hastalar n yafl gruplar na göre da l m ve allerji deri testi pozitiflik oranlar Tablo 3 te gösterilmifltir. TARTIfiMA Atopi gelifliminde genetik ve çevresel faktörler suçlanmaktad r. Atopik hastal klar n yafl, rk ve cinsiyete göre de iflti i bilinmektedir, bunun yan nda bu tür hastal klar n insidans - n n bölgesel farkl l k göster mesi, iklim, bitki örtüsü, nem, yükseklik gibi co rafi faktörlerin de etkili oldu u lehinedir (4). Allerjik kiflilerde yak nmalar s kl kla deriye ve solunum sistemine aittir. Çal flmam za bilinen allerjik cilt, üst ve alt solunum yolu hastal olan hastalar dahil edildi. Çal flmam zda prick test uygulanan atopik hastalar n %53.6 s nda duyarl l k saptand. Ülkemizde çeflitli bölgelerde benzer hasta gruplar ile yap lan çal flmalarda duyarl l k oran %29.3-%59.7 aras nda de iflen de erlerde bulunmufltur (4-7). Yap lan araflt rmalar n ço unda en yüksek oranda duyarl l k saptanan oran n ev tozu akarlar oldu u görülmüfltür (1,4,5,7-9). Bizim araflt rmam zda da duyarl l n en yüksek oldu u ajan ev tozu akarlar olarak bulunmufltur. Hastalar m z n büyük ço unlu unun (%52) ev han - m oldu u göz önüne al n nca, flikayetlerin azalt lmas nda maruziyetin önlenmesinin önemi ortaya ç kmaktad r. Hastalar akarlar konusunda e itilmeli ve bilinçlendirilmelidirler. Akarlar s cak ve nemli ortamlarda daha çok, kuru ve yüksek rak ml yerlerde daha az bulunurlar, en iyi C s ve %75-80 relatif nem oran nda yaflayabilmektedir (10). Ülkemizde çeflitli bölgelerde yap lan çal flmalarda farkl oranda pozitiflik saptanm flt r. Bizim çal flmam zda oran n baflka bölgelere göre düflük olmas bölgede nem oran n n düflük ve rak m n yüksek oluflu ile aç klanabilir. Verilere göre ev tozu akarlar duyarl - l Bursa da %87 (9), Düzce de %72.5 (2), Eskiflehir de %62.2 (1), Do u Karadeniz de %61.3 (11) gibi yüksek de erlerde bulunurken, Elaz da %18.1 (5), Erzurum da %32.1 (12), Gaziantep te %13.2 (6), fianl urfa da %22.1 ve %17.8 (13,14) olarak saptanm flt r. Bizim çal flmam zda da ev tozu akar duyarl l göreceli olarak düflük orandad r. Bu durum bölgenin denizden yüksekli i, 90

5 ZM R GÖ ÜS HASTANES DERG S düflük nem oran ve ortala ma hava s cakl göz önüne al nd nda mevcut veriler ile uyumludur. Elaz ve Gaziantep gibi nem oran düflük di er illerde de benzer sonuçlar saptanm flt r. Bölgeler aras nda ev tozu akar yo unlu unun fark n inceleyen bir araflt rmada en az akar yo unlu una sahip bölgenin Güneydo u Anadolu Bölgesi oldu- u saptanm flt r (15). Ayvaz ve ark. (11) n n çal flmas nda Do u Karadeniz bölgesinde çay r ve ot polenleri %70 gibi yüksek oranda bulunurken, bizim bölgemizde duyarl l k oran n n düflük oluflu bitki örtüsü fark ile aç klanabilir. Yurtd fl ndan bildirilen verilere göre kedi-köpek tüylerinin en s k karfl lafl lan allerjenlerden olmas na karfl n ülkemizde bu duyarl l k daha düflük oranlardad r (16). Çal flmam zda da hayvan tüylerine karfl duyarl l k oranlar düflük saptanm flt r. Oysa ABD de yap lan bir çal flmada evcil hayvan tüylerine %31.5 (17), Kanada da yap lan bir çal flmaya göre ise kedi tüyüne %76.5, köpek tüyüne %63 (18) oran nda duyarl l k saptanm flt r. Bu durum verilerimizin elde edildi i bölgede düflük ev içi hayvan besleme oran ile uyumlu olarak de erlendirilmifltir. Çal flmam zda g da allerjisi %11.8 bulunmufltur. Bu düflük oran, hastalar m z n büyük ço unlu unun eriflkin yafl grubunda oluflu ile aç klanabilir. lerleyen yaflla beraber g da allerjisi s kl n n azald bilinmektedir (3). Allerjenden kaç nma atopik hastalarda en gerekli tedavi ve korunma yöntemlerinden oldu undan allerjen da l m nda bölgesel farkl l klar n saptanmas önemlidir. Sonuç olarak hastalar m z n allerjen duyarl l klar bölge co rafi koflullar ile paralellik göstermektedir. Bu çal flmam z allerjen duyarl l konusunda bölge özelliklerini ortaya koydu- undan allerjik hastal klar n tan ve tedavisine katk sa layaca kanaatindeyiz KAYNAKLAR 1. Harmanc E, Us T, Özdemir N, Akgün Y, Ayd nl A, Mutlu S. Solunum sistemi allerjisini saptamada kullan lan deri testleri ve kemiluminesans tekni i ile bak lan serum spesifik IGE aras ndaki iliflki [The relationship between skin prick tests and serum specific Ige which is determined by chemiluminescence method in the diagnosis of respiratory system allergies] Solunum 2000; 2(1): Öztürk Ö, Tokmak A, Güçlü E, Y ld zbafl fi, Gültek n E. Düzce de Allerjik Rinitli Hastalarda Prick Testi Sonuçlar. [Skin Prick Test Results of Patients with Allergic Rhinitis in Düzce] Düzce T p Fakültesi Dergisi 2005; 1: Ring J, Darsow U. Atopic dermatitis. Braun- Falco O, Plewing G, Wolff HH, Burgdorf WHC, eds. In: Dermatology. 3rd ed. Berlin: Springer- Verlag; p Edis EÇ, Tabako lu E, Ça lar T, Hatipo lu ON, Alt ay G. Trakya Bölgesinde Pulmoner Semptomlarla Baflvuran Hastalarda Alerji Deri Testi Sonuçlar [Skin Prick Test Results in Patients from Thrace Region Presenting with Pulmonary Symptoms] Trakya Üniversitesi T p Fakültesi Dergisi 2007; 24(1): Çiçek D, Kandi B, Dertlio lu SB, Uçak H. Elaz Yöresinde Allerjik Astma, Allerjik Rinit, Allerjik Konjunktivit, Kronik Ürtiker ve Atopik Dermatitli Olgularda Prick Test Sonuçlar n n De erlendirilmesi [Evaluation of Prick Test Results Which Were Made On Allergic Asthma, Allergic Rhinitis, Allergic Conjunctivitis, Chronic Urticaria And Atopic Dermatitis in Elazig District] FÜ Sa Bil Derg; 2008; 22 (4): Bozkurt N, Bozkurt A, Filiz A, Ekinci E. Gaziantep l Merkezi'nde Atopi Prevalans ve Astmatik ve Allerjik Öyküsü Olanlarda Prick Testi De erlendirilmesi. [Atopy prevalence of Gaziantep city center and the evaluation of prick skin tests of people has asthmatic and allergic history] T Klin Allerji Ast m 2001; 3 (3):

6 DER PR CK TEST SONUÇLARININ DE ERLEND RMES 7. Ö retmen Z, Güven F, Ayd n O, Bozda KE. zmir Atatürk E itim ve Araflt rma hastanesi Dermatoloji klini i prick test sonuçlar. [Prick test results of dermatology department of Izmir Atatürk training and research hospital] Türkiye Klinikleri J Dermatol 2005; 15: Ungan M, Müderris S, Öztürkcan S, Kunt T. Allerjik rinitli hastalarda nazal smear ve prick testi sonuçlar n n de erlendirilmesi. [Evaluation of prick test positivity and nasal smear in cases with allergic rhinitis] KBB ve Bafl Boyun Cerrahisi Dergisi 1996; 4: 3: Uzaslan EK, Yüksel EG, Özyard mc N. Astma Poliklini imizde zlenmekte Olan Atopik Bronfliyal Astmal Olgularda Prick, ntradermal Deri Testleri Rast Yöntemi Sonuçlar n n De erlendirilmesi. [Evaluation of the prick test, intradermal test and RAST results of the atopic asthmatic patients followed-up in asthma outpatients clinic] Van T p Dergisi [Van medical journal] 1999; 6(2): Turgut Cfi, Tezcan D, Uzuner N, Köse S, Karaman Ö. zmir ili ve çevresinde allerjen duyarl l k oranlar. [Sensization to allergens in Izmir and around the city]. zmir SSK Tepecik Hastanesi Dergisi [Izmir SSK Tepecik Hospital Journal] 2003; 13(1): Ayvaz A, Baki A, Gedik Y. Do u Karadeniz Bölgesindeki Çocuklarda allerji Deri Testi (skin Prick Test) Sonuçlar. [Skin Prick Tests Results n The Children From East Black Sea Region] Allerji Ast m Dergisi 2003; 5(2): Mirici A, Girgiç M, Tutar Ü, Kaynar H, Sa lam L, Görgüner M. Erzurum da Ast ml Hastalarda Atopi S kl. [Prevalence of Atopy in Patient With Asthma at Erzurum] Akci er Arflivi: 2001; 2(2): Ceylan E, Gencer M, "The aeroallergen sensitivity of asthmatic patients in Sanliurfa", Turkish Respiratory Journal 2006; 7: Ceylan E, Gencer M, fian, yinen, "Allerjik rinitli olgular m zda prick testlerde saptanan aeroallerjen da l m ", Türkiye Klinikleri T p Bilimleri Dergisi 2006; 26: Türktafl H. Etyoloji ve patogenez. Ed: Kalyoncu FA, Türktafl H. Ulusal verilerle astma. Ankara 1999; At fl S, Öztürk C, Çal ko lu M, Delialio lu N, Tümkaya M. Solunum Sistemi Allerjik Hastal klar n n Tan s nda Mast-Cla, Deri Testleri ve Allerjik Semptomlar Aras ndaki liflki. [Relationship between skin prick test, mast chemiluminescent assay and the clinical history for the diagnosis of allergic respiratory diseases] Solunum Hastal klar 2000; 11(3): Montealegre F, Meyer B, Chardon D, Vargas W, Zavala D, Hart B, et al. Comparative prevalence of sensitization to common animal, plant and mould allergens in subjects with asthma, or atopic dermatitis and/or allergic rhinitis living in a tropical environment. Clin Exp Allergy 2004; 34(1): Boulet LP, Turcotte H, Laprise C, Lavertu C, Bédard PM, Lavoie A, et al. Comparative degree and type of sensitization to common indoor and outdoor allergens in subjects with allergic rhinitis and/or asthma. Clin Exp Allergy 1997; 27(1): Yaz flma Adresi: Dr. Elif TORUN Bingöl Devlet Hastanesi, B NGÖL e-posta: dreliftorun@yahoo.com 92