OSMANLI DAN BUGÜNE SU POL T KALARI VE HUKUKU TRUVA YAYINLARI

Transkript

1 OSMANLI DAN BUGÜNE SU POL T KALARI VE HUKUKU TRUVA YAYINLARI

2 TRUVA YAYINLARI Yay nc Sertifika No: Yay n No: 406 Dursun Y ld z - Özdemir Özbay Truva / nceleme - Araflt rma: 63 Osmanl dan Bugüne Su Politikalar ve Hukuku Yazar : Dursun Y ld z - Özdemir Özbay Genel Yay n Yönetmeni : Hüseyin Movit Editör : Gülten Akderin M. Bilgisayar Uygulama : Truva Ajans Kapak Tasar m : Mehmet Emre Çelik Bask -Cilt : Alio lu Matbaac l k Ltd. fiti. Orta Mahallesi Fatin Rüfltü Sokak No: 1-3A Bayrampafla- stanbul (0 212) OSMANLI DAN BUGÜNE SU POL T KALARI VE HUKUKU 1. Bask Eylül 2012 ISBN: Kitab n telif haklar, Truva Yay nlar 'na aittir. Yay nevinden yaz l izin al nmadan k smen veya tamamen al nt yap lamaz, hiçbir flekilde kopya edilemez, ço alt lamaz ve yay mlanamaz. Truva Yay nlar, 2012 Okul Caddesi Mutlu Sokak Ermifl Apartman No: 42 / Kavac k / STANBUL Tel: (0216) (3 hat) Faks: (0216) info@truvayayinlari.com

3 DURSUN YILDIZ nflaat Mühendisi - Su Politikalar Uzman - DS Eski Daire Bflk. Yrd y l nda Samsun da do an Dursun Y ld z, 1981 y l nda stanbul Teknik Üniversitesi nflaat Fakültesi nden mezun oldu y l nda DS Genel Müdürlü ü nde çal flmaya bafllayan Y ld z, bu dönemde Hollanda ve ABD de lisansüstü mesleki teknik e itim ve uygulama programlar na kat ld. ATAUM da AB Temel E itimi ve Uluslararas liflkiler Uzmanl k programlar n izledi. Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik ve Stratejik Araflt rma Merkezi nde, su politikalar alan nda yüksek lisans e itimini tamamlad. DS de Teknik Araflt rma ve çme Suyu Dairesi Baflkanl klar nda flube müdürlü ü ve daire baflkan yard mc l görevlerinde bulundu. Bu dönem içinde Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarl k Fakültesi ve Hacettepe Üniversitesi Hidropolitik ve Stratejik Araflt rma Merkezi nde yar zamanl ö retim görevlisi olarak ders verdi. Son 7 y ld r UMAG daki e itim program nda su ve enerji politikalar konusunda da konferanslar veren Y ld z, DS den 2007 y l nda emekliye ayr lm flt r. TMMOB ve nflaat Mühendisleri Odas nda çeflitli dönemlerde Yönetim Kurulu Üyeli i ve kinci Baflkanl k görevlerinde de bulunan Dursun Y ld z n mesleki, teknik, teknopolitik ve hidropolitik alanlar nda yurtiçi ve yurtd fl nda yay nlanm fl çok say da teknik rapor, bildiri ve makaleleri ve yedi adet kitab vard r. Topraksuenerji çal flma grubu ve TEMA Vakf Bilim Kurulu üyesi olan Dursun Y ld z, Türkiye Ziraatçiler Derne i taraf ndan Su Politikalar konusundaki araflt rmalar nedeniyle 2008 y l Baflar Ödülü ne lay k görülmüfltür. Dursun Y ld z hâlen kendi Mühendislik ve Müflavirlik firmas n yürütmekte olup iki çocuk babas d r. ÖZDEM R ÖZBAY Avukat- DS Eski Bafl Hukuk Müflaviri 1944 y l nda Kayseri P narbafl nda do an Özdemir ÖZBAY 1971 y l nda Ankara Hukuk Fakültesi nden mezun oldu. Daha sonra 1972 y - l nda DS Genel Müdürlü ü nde göreve bafllad ve 1979 y l na kadar DS 16. Bölge Müdürlü ü Keban Baraj nda görev yapt. Bu dönemde Keban Baraj kamulaflt rma ve müteahhit ihtilaflar ndan sorumlu avukat olarak çal flt ile 1997 y llar aras nda 18 y l boyunca DS Hukuk Müflavirli i nde Karakaya Baraj, Atatürk Baraj ve GAP ile ilgili kamulaflt rma ve mukavele ihtilaflar nda sorumlu avukat olarak görev yapt. Bu dönemde bölgenin tarihî ve kültürel yap s n derinlemesine inceleme olana buldu. Daha sonra 1997 ile 2007 aras nda DS Hukuk Müflaviri ve Bafl Hukuk Müflaviri olarak çal flt y l nda emekli olan Özdemir ÖZBAY hâlen bir Mühendislik Müflavirlik fiirketi nin Hukuk Müflaviri olarak çal fl yor. DS de çal flma süresi içinde Devlet Planlama Teflkilat 6, 7 ve 8. Befl Y ll k Kalk nma Planlar n n haz rlanmas komisyonlar nda komisyon üyeli i ve baflkanl yapan Özdemir Özbay, DS mevzuat ile ilgili TBMM Komisyonlar nda komisyon üyelerine bilgi verdi ve çal flmalara katk da bulundu. Topraksuenerji çal flma grubu ve TEMA Vakf Bilim Kurulu üyesi olan Özdemir ÖZBAY evli ve iki çocuk babas olup çeflitli dergilerde yay nlanm fl ve sempozyum ve konferanslarda sunulmufl birçok makale, bildiri ve kitaplar bulunmaktad r.

4 Ç NDEK LER BÖLÜM I SU HUKUKU VE SU POL T KASI 1.G R fi SU VE HUKUK... 3.SU VE POL T KA 4.OSMANLI SU HUKUKU VE SU YÖNET M ÜZER NE ARAfiTIRMALAR... 5.B ZANS TAN BUGÜNE STANBUL DAN ÇOK SULAR GEÇT... BÖLÜM II OSMANLI DÖNEM SU HUKUKU VE SU POL T KALARI 6. OSMANLI NIN SU TAR H VE SU YÖNET M... Osmanl n n Su Tarihi... Osmanl da Su Hizmetleri Yönetim Yap s OSMANLI DA SU TEM N ALTYAPISI... Suyun Araziden Çeflmelere Yolculu u... Osmanl da Su Yap lar (Bendler, Su Yollar, Su Tesisleri)... Osmanl n n Su Temini Projeleri... Seferde Osmanl Ordusu nun Suyu Nas l Karfl lan rd? OSMANLI DA MT YAZLI SU fi RKETLER DÖNEM... Osmanl da mtiyazl fiirket Dönemi! OSMANLI DA TARIM ve SULAMA OSMANLI NIN SU HUKUKU, SU POL T KASI VE SU KÜLTÜRÜ... Su Hukuku... Su Yönetim Politikas... Su ve Temizlik Kültürü... BÖLÜM III CUMHUR YET DÖNEM SU HUKUKU VE SU POL T KALARI 11. CUMHUR YET TEN SONRA SU YÖNET M DÖNEMLER... Bafllang ç Dönemi

5 mtiyazlar n Geri Al nmas Dönemi Su Yönetiminde Kurumsallaflma Dönemi Su Yönetiminde Yeniden mtiyaz Devri Dönemi SU HUKUKU NUN GEÇ RD EVRELER... Hukuki Düzenlemelerin Kronolojisi:... Su Kaynaklar n n Çok Amaçl Kullan m çin Düzenlemeler... Kamuya Ait Sular Üzerindeki Tasarruf Yetkisi... Medeni Kanun dan Bu Yana Su Hukuku ve Yarg Kararlar... Su Hukuku nda AB Mevzuat na Uyum Çal flmalar... Türk Hukuku Aç s ndan Sular Hukukunun De erlendirilmesi... BÖLÜM IV SU POL T KAMIZ VE GENEL DE ERLEND RME 13. CUMHUR YET TEN BUGÜNE SU POL T KAMIZ GENEL DE ERLEND RME YARARLANILAN YAYINLAR EKLER... Bir akarsuya pefl pefle ikinci kez bak fl n zda çok fley de iflmifltir art k! Dursun Y ld z Sular yükseldikçe bal klar kar ncalar yer, sular çekildikçe de kar ncalar bal klar yer. Kimse bugünkü üstünlü üne gücüne güvenmemeli... Çünkü kimin kimi yiyece ine, suyun ak fl karar verir... Afrika atasözü

6 SUNUfi Su yaflam n kayna olup dünya tarihi boyunca canl lar aras nda bir rekabet ve anlaflmazl k unsuru oldu u kadar bir ifl birli i arac da olmufltur. Uygarl klar suyun etraf nda geliflmifltir. Ancak son dönemde su hâkimiyeti, gücün hâkimiyeti anlam na gelmifltir. Bugün ülkelerin suyu iyi yönetmesi art k bir zorunluluktur. Bu nedenle uygulanacak su politikalar hem ulusal geliflme ve kalk nma hem de bölgesel bar fl ve istikrar aç lar ndan büyük önem tafl maktad r. Tüm bu geliflmeler bizde su yönetimi konusunda tarihe göz atmak ve o dönemlerde suyun nas l yönetildi ini anlamak fikrini oluflturmufltur. Bu düflüncemizi su yönetimine dünyan n çeflitli bölgeleri için tarihsel bir bak flla gerçeklefltirdik ve bu araflt rmalar m z yay nlad k. Bu kez, uzun bir dönem bölgemizde tarihe yön veren Osmanl mparatorlu u nun su yönetimi politikalar n ve su hukukunu ele al p inceledik. Osmanl dan bugüne uygulanagelen su yönetimi politikalar n ve su hukuku yap s n n oluflumunu ve geliflimini derlemeye çal flt k. Bu çal flmam zda, tarihî mahalle çeflmelerinden testilerle al nan sudan fliflelenmifl suya, k rbalardan damacanaya uzanan bir su yönetimi tarihi ç kt karfl m za Bu kitapta özellikle Osmanl döneminde su yönetimi ile ilgili arfliv kaynaklar ndan ve dipnotlarda verdi imiz k s tl eserlerden yararland k. Bu nedenle bu alanda yap lm fl olan çal flmalar n önemini anlad k. stanbul Su Külliyat, Vak f Su