2011 AS 2251-A HADİS TARİHİ VE USULÛ (Ara Sınav)

Transkript

1

2 1.Aşağıdakilerden hangisi, şer i/nakli ilimlerden değildir? A. Hadis B. Fıkıh C. İslam Tarihi D. Tefsir E. Kelam İslam Tarihi, İslam Mezhepleri Tarihi ve İslamî İlimler Tarihi, İslam Dinini konu edinmeleri bakımından ilk bakışta İslamî İlimler içinde yer alıyor gibi görünseler de aslında Tarih Bilimi nin alt dalıdırlar. 3.Aşağıdakilerden hangisi hadis usulü kitabı değildir? A. et-tahâvî nin Müşkilü l-âsâr ı B. Iraki nin Elfiyye si C. Hatib el-bağdadi nin el-kifaye si D. Suyuti nin Tedribu r-ravi si E. İbnü s Salah ın Ulumu l Hadis i Doğru Cevap: A et-tahâvî nin (ö.321) Müşkilü l-âsâr eseri, İhtilafü l hadis konusunda yazılmış bir eserdir. Iraki nin (ö.806) Elfiyye si, İbnü s Salah ın hadis usulüne dair eseri olan Ulumul Hadis ini beyitlerle (elfiyye) yazdığı eseridir. Hatib el-bağdadi nin (ö.463) el-kifaye eseri, mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir. 2.Aşağıdakilerden hangisi Hz. Peygamber e Allah tarafından verilmiş görevlerden biri değildir? A. Tezkiye B. Beyan C. Tebliğ D. Tebyin E. İsmet Doğru Cevap: E Tezkiye: İnsanların kötü huylardan, günahlardan, kötülüklerden temizlenmesi, arındırılması demektir. Beyan: Peygamber in kendisine indirilen kitabı, ümmetine açıklaması, onları ihtilaf ettikleri konularda aydınlatmasıdır. Tebliğ: Allah tan almış oldukları vahyi eksiksiz olarak insanlara bildirmek anlamına gelir. Tebyin: Beyan vazifesi ile aynı anlamdadır. İsmet ise, Peygamberlerin bir özelliği olup, günahlardan korunmuş olmalarını ifade eder. Suyuti nin (ö.911) Tedribu r-ravi si, Nevevi nin et- Takrib isimli hadis usulü eserine yazdığı şerhidir. Nevevi nin et-takrib eseri, yine kendisinin yazdığı el-irşad isimli eserinin muhtasarı olup, el-irşad ise İbnü s Salah ın Ulumu l Hadis ine yazılan bir muhtasardır. İbnü s Salah ın (ö.643) Ulumu l Hadis i, üzerine birçok çalışma yapılmış meşhur bir hadis usulü eseridir. 4.Aşağıdakilerden hangisi hadisler arasındaki çelişkileri inceleyen hadis ilminin alt dalına verilen isimlerden biri değildir? A. Muhtelifü l Hadis B. İhtilafü l Hadis C. Cem u t Turuk D. Müşkilü l-hadis E. Muhtelefü l-hadis A,B,D ve E şıkları, Muhtelifü l Hadis ilminin farklı isimleridir. Cem u t turuk ise, hadisin farklı kanallarının toplanması anlamına gelmektedir.

3 5. Aşağıdakilerden hangisi mütekaddimun dönemi hadis usulü kitaplarındandır? A. Suyuti, Tedribu r-ravi B. Kadı İyad, el-ilma C. İbn Ebi Hatim, Kitabü l-cerh vet tadil D. Nevevi, el-irşad E. Hatib el-bağdaî, el-kifaye Doğru Cevap: E Hatib el-bağdadi nin (ö.463) el-kifaye eseri, mütekaddimun dönemi hadis usulü eserlerindendir. Mütekaddimun ve müteahhirun ayrımı, Hatib el- Bağdadî ile yapılmaktadır. 6. Mütekaddimun dönemi, hadis tarihinin hangi aşamalarını kapsar? A. Tehzib, tasnif, tesbit B. Tedvin, tehzib, tesbit C. Tesbit, tehzib, tahric D. Tesbit, tedvin, tasnif E. Tesbit, tahkik, tasnif Mütekaddimun dönemi, hadislerin tespit edildiği, bir araya toplandığı [tedvin] (Ömer b. Abdülaziz & Zühri), ve tasnif edilerek farklı farklı türde hadis rivayet kitaplarının oluşturulduğu dönemi kapsar. 8. Muhammed b. Sirin, hadis rivayetinde sened kullanımının fitne nin ortaya çıkmasından sonra başladığını söyler. Yukarıdaki açıklamada fitne ile aşağıdaki olaylardan hangisi kastedilmiştir? A. Muhtar es-sekafî nin isyanı B. Sıffin Savaşı C. Zeyd b. Ali nin isyanı D. Hz. Osman ın şehid edilmesi E. Hz. Ali nin şehid edilmesi Bir takım kaynaklarda, İbn Sirin in (h.33) fitne olarak tanımladığı hadisenin Muhtar es-sekafî nin isyanı olarak geçse de, Hadis Usulcülerinin ve Tarihçilerin genel kabulü, fitnenin Hz. Osman (ra) ın şehadeti olduğu yönündedir. Bu konuda yazılmış yüksek lisans tezi mevcuttur. 9. Hadislerin yazılmaması gerektiği kanaatinin Hz. Peygamber in vefatından sonra uzun süre devam etmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A. Hz. Peygamber in hayatındaki uygulamaları B. Hz. Peygamber in bu yöndeki emri C. Yazı malzemesinin azlığı D. Kur an bu yöndeki emri E. Bazı sosyal ve kültürel şartlar Doğru Cevap: E 7. Hz. Peygamber in, Hz. Aişe den sonra en çok hadis rivayeti bulunan hanımı kimdir? A. Sevde B. Ümmü Habibe C. Ümmü Seleme D. Safiye E. Hafsa Hz. Aişe (ra), muksirun (en çok hadis rivayet eden) grubunda yer almakta olup, ondan sonra en çok hadis rivayet eden Ümmü Seleme (ra) dır. Hz. Peygamber (sav) in hayatındaki uygulamaları, vefatından sonra hadislerin yazılmamasına sebep olamaz. Çünkü bizzat Peygamberimiz Abdullah b. Amr gibi sahabelere hadis yazması için izin vermiş, Semire b. Cündeb, Ebu Hureyre gibi sahabiler hadis yazmışlardır. Hz. Peygamber in ilk zamanlar Kur an ayetleriyle karışma endişesiyle hadis yazımına izin vermemesi her ne kadar doğru ise de, ilerleyen zamanlarda hadis yazımına dair teşvik ve izinleri, bu emrin herkes için geçerli olmadığını göstermektedir. Yazı malzemesinin hadis yazımına engel olmayacağına dair bkz: İbrahim Canan,

4 Peygamberimizin Okuma Yazma Seferberliği ve Öğretim Siyaseti, İstanbul, 1984 Kur an ın hadislerin yazılmaması ile alakalı herhangi bir emri bulunmamaktadır. 10. es-sahifetu s-sahiha isimli hadis sahifesi aşağıdaki hangi sahabiye aittir? A. Abdullah b. Amr B. Ebu Hureyre C. Abdullah b. Abbas D. Ebu Rafi E. Samüre b. Cündeb Doğru Cevap: B Şıklarda ismi geçen sahabilerin elinde yazılı hadisleri bulunmakla beraber, bir özel isim olarak es-sahifetu s Sahiha, Ebu Hureyre nin (h.58) yazdığı ve Hemmam b. Münebbih kanalı ile gelen sahifedir. Bununla birlikte, Abdullah b. Amr ın (h.65) elinde bulunan hadis sayfasına da es-sahifetu s Sadıka ismi verilmektedir. Sünenler: Konularına göre tasnif edilmiş, ahkâm hadisleri denilen, fıkhî içerikli hadisleri barındıran eserlerdir. Musannefler: Sünenlerle aynı olup, farklı olarak Musanneflerde sahabe ve tabii sözlerine de yer verilir. Konularına göre tasnif edilirler. Müstedrekler: Bir müellifin şartlarına uyduğu halde kitabına almadığı hadisleri toplamak suretiyle oluşturulan eserlerdir. Konularına göre tasnif edilirler. Muvatta lar: Yaygın olarak uygulana gelen belli bölgenin hadislerini toplamayı amaçlarlar. Konularına göre tasnif edilirler. Mu cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu anlamıyla mu cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı âlimler ise mu cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar. Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu cemi anlamına gelen mu cemü ş-şüyûh diye isimlendirilirler. 11. Aşağıdakilerden hangisi ale r-rical hadis kitabı türlerindendir? A. Musannefler B. Sünenler C. Muvattalar D. Mu cemler E. Müstedrekler Hadis rivayeti kitapları, 2 genel başlık altında tasnif edilmişlerdir. Bablarına (konularına) göre ve ravilerine göre. Ale l-ebvab türü kitaplar, konularına göre tasnif edilmiş hadis kitaplarıyken, ale r-rical türü kitaplar, ravilerine göre yazılmış kitaplardır. 12. Hadislerin tasnif döneminin başlangıç yıllarının karakteristik özelliği olarak yaygın olarak yazılan hadis kitabı türü aşağıdakilerden hangisidir? A. Tartışma kitapları B. Sahih hadisleri bir araya toplayan kitaplar C. Sünenler D. Muvattalar E. Tek bir konuda yazılan kitaplar Doğru Cevap: E Tasnif döneminde yaygın olarak yazılan hadis kitabı türü, tek bir konuda yazılan kitaplardır. Aslında tasnif döneminde şıklardaki diğer kitap türlerinden de eserler meydana getirilmiştir. Fakat sorumuzda bizden başlangıç yıllarında ve yaygın olan türü istemektedir.

5 13. Hadisleri, hadis kitabı yazarının hocalarının isimlerine göre gruplandıran hadis kitabı türü aşağıdakilerden hangisidir? A. Müsnedler B. Mu cemler C. Musannefler D. Muvattalar E. Müstedrekler Doğru Cevap: B Mu cemler ise, hadisleri ilk râvîleri olan sahabîlere göre ve sahabîleri de kendi aralarında alfabetik olarak sıralamak suretiyle gruplandırmışlardır. Bu anlamıyla mu cem ile müsned eşanlamlıdır. Bazı âlimler ise mu cem ismini verdikleri eserlerinde hadisleri hocalarının ismine göre gruplandırırlar. Bu ikinci tür mucemler, hocalar mu cemi anlamına gelen mu cemü ş-şüyûh diye isimlendirilirler. Diğer hadis kitabı türleri için bkz: 11. Soru Açıklaması isimli kitabında bütün bu muallâk hadislerin senedini bulmuş ve göstermiştir. 15. Buhari, Sahih ismiyle meşhur olan kitabını, daha önce yazdığı hangi kitabındaki sahih hadisleri seçerek meydana getirmiştir? A. Mebsut B. Musannef C. Cami D. Müsned E. Sahih Doğru Cevap: A Buhârî (h.256), elindeki bütün hadisleri Mebsût adını verdiği büyük bir hadis kitabında konularına göre tasnif ederek toplamıştır. Bunun en sağlam rivayetlerini seçerek Sahîh ini meydana getirmiş ve döneminin Ahmed b. Hanbel, Yahyâ b. Maîn ve Ali el- Medînî gibi büyük hadisçilerine kontrol ettirmiş ve onaylarını almıştır. 14. Ahmed b. Hanbel in müsnedinde 38 tane uydurma hadis olduğunu iddia eden İbnü l- Cevzi nin iddialarını çürütme amacıyla el- Kavlü l-müsedded isimli kitabı yazan hadis âlimi aşağıdakilerden hangisidir? A. Zehebi B. Sehavi C. İbn Hacer D. Zeynüddin Iraki E. Nevevi El-Kavlü l Müsedded eseri, İbn Hacer el-askalanî (h.852) ye aittir. İbn Hacer in bu tarz çalışmaları meşhurdur. Örneğin, bazı âlimler Sahîh-i Buhari nin bazı hadislerini tenkit ettiğinde, İbn Hacer Hedyü s-sârî isimli eserinde bütün bu tenkitleri tek tek ele alarak haksız olduklarını savunur. Yine İbn Hacer, Sahîh-i Buhari deki muallak hadisleri hedef alan kişilere karşı, Tağliku t-ta lîk 16. Kütüb-i sitte müelliflerinin hadislerini eserlerine almak için esas aldıkları prensibleri tespit eden âlim ve ilgili eseri aşağıdakilerden hangisidir? A. Hâkim, el-müstedrek B. Ebu Avane el-isferâyînî, el-müsnedü l-muhrec C. Hâzimî, Şurûtü l-eimmeti l-hamse D. İbnü l-kayserânî, Şurûtü l-eimmeti s-sitte E. Sıddık Hasan Han, el-hıtta İbnü l-kayserânî (ö.507) Şurûtü l-eimmeti s-sitte eserini bazı kimselerin Kütüb-i sitte müelliflerinin hadisleri eserlerine almak için esas aldıkları şartları sormaları üzerine yazdığını söylemektedir. Hâzimî nin (ö.584) Şurûtü l-eimmeti l-hamse adlı risâlesi, İbn Mace nin Sünen i hariç 5 muhaddisin şartlarını içerir. el-müsnedü l-muhrec alâ kitâbi Müslim b. Haccâc kitabı, Ebu Avane el-isferâyînî nin (ö.316)

6 Sahih-i Müslim e yaptığı istihraç çalışmasıdır. (Mustahreç) Hâkim (ö.405) ise el-müstedrek eserinde Sahîhayn da yer almamakla birlikte ikisinin ya da ikisinden birinin şartlarına uyan hadisleri toplamaya çalışmıştır. 17. İbn Mace nin Sünen i yerine el-muvatta ı koyarak Kütüb-i Sitte hadislerini ilk defa bir araya getiren âlim ve eseri aşağıdakilerden hangisidir? A. Hatîb et-tebrizî, Mişkatü l Mesabih B. Rezîn b. Muaviye, el-cem beyne l-usûli s-sitte C. Ali el-kari, Mirkâtü l-mefâtîh D. Cevzakî, el-cem beyne s-sahîhayn E. İbnü d-deyba, Teysîru l-vusûl ilâ Câmiu l-usûl Doğru Cevap: B İbn Mâce nin (h. 273) Sünen i yerine İmam Mâlik in el-muvatta ını koyarak Kütüb-i sitte nin hadislerini ilk defa bir araya toplayan âlim Rezîn b. Muaviye (ö.535) olmuştur. O el-cem beyne lusûli s-sitte adlı çalışmasında söz konusu altı kitaptaki hadisleri bir araya getirmiştir. Mişkatü l Mesabih eserinde Hatîb et-tebrizî (ö.737), Begavî nin (ö.516) Mesâbîhu s-sünne eserinde sahih ve hasen diye ikiye ayırdığı hadisleri yeniden düzenlemiştir. Ali el-kari (ö.1014), Mirkâtü l-mefâtîh adlı eserinde, Begavî nin (ö.516) Mesâbîhu ssünne sindeki mükerrer rivâyetleri çıkarmış, hadisleri senedleriyle birlikte kaydetmiştir. Cevzakî nin (ö.388) el-cem beyne s-sahîhayn isimli eseri, Buhârî ve Müslim in sahihlerindeki hadisleri bir araya toplayan eserlerin ilki olma özelliğini taşımaktadır. İbnü d-deyba nın (ö.944), Teysîru l-vusûl ilâ Câmiu l-usûl isimli eseri ise, İbnü l-esîr in (ö.606) Câmiu l-usûl li ehâdîsi r-resûl adlı eserinin muhtasarıdır. 18. Üç müsned ve üç mu cem in Kütüb-i sitte de bulunmayan hadislerini bir araya getiren alim ve eseri aşağıdakilerden hangisidir? A. Beğavî, Mesâbîhu s-sünne B. Bûsîrî, İthâfü s-sâdeti l-mehere C. İbn Hacer el-askalânî, el-metâlibü l- âliye D. Heysemî, Mecma u z- zevâid E. Heysemî, Mevâridü z-zam ân Heysemî nisbesiyle tanınan Ali b. Ebî Bekr in (ö.807) Mecma u z- zevâid ve menba u l-fevâid adlı kitabı, Ahmed b. Hanbel, Ebû Ya lâ el-mevsılî ve Bezzâr ın Müsned leri ile Taberânî nin üç Mu cem inin Kütüb-i sitte de bulunmayan hadislerini bir araya getirmiştir. Beğavî (ö.516), Mesâbîhu s-sünne isimli eserini başta Kütüb-i sitte olmak üzere Dârimî nin es- Sünen, Mâlik in el-muvatta, Şâfiî nin el-müsned, Dârekutnî nin es-sünen ve Beyhakî nin Şuabü lîmân adlı eserlerinden derleyerek meydana getirmiştir. Bûsîrî [Ahmed b. Ebî Bekir] (ö.840) İthâfü ssâdeti l-mehere adıyla da tanınan İthâfü l-hıyere bi zevâidi l-mesânîdi l-aşere isimli kitabında on müsnedin zevâidini yapmıştır. Bunlar, Ebû Dâvûd et- Tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya lâ el- Mevsılî nin Müsned lerinde olup Kütüb-i sitte de bulunmayan hadisleri bir araya getiren bir eserdir. İbn Hacer el-askalânî (ö. 852) el-metâlibü l- âliye bi- zevâid il mesânîdi s-semâniye isimli eserinde Ebû Dâvûd et-tayâlisî, Müsedded, Humeydî, İbn Ebî Ömer, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Meni, İbn Ebî Şeybe, Abd b. Humeyd, Hâris b. Ebî Üsâme ve Ebû Ya lâ el-mevsılî nin Müsned lerinde bulunduğu halde Kütüb-i sitteile Ahmed b. Hanbel in Müsned inde yer almayan 4702 hadisi bir araya getirmiştir. Heysemî nin (ö.807) Mevâridü z-zam ân ilâ zevâidi İbn Hibbân isimli eseri de İbn Mâce nin es- Sünen i, Hâris b. Ebî Üsâme nin Müsned i,

7 Taberânî nin iki Mu cem inde bulunup Kütüb-i sitte de yer almayan hadisleri bir araya getirdiği üç zevâidi ile İbn Hibbân ın Sahih inde bulunup Sahîhayn da yer almayan 2647 hadisi ihtiva eder. 19. Hadislerin hangi hadis kitaplarının neresinde olduğunu kolaylıkla tespitini sağlayan kitap türü aşağıdakilerden hangisidir? A. Zevaid B. Et-Tergib ve t-terhib C. Etraf D. Tahric E. Mustahrec Zevaid kitapları, herhangi bir hadis kitabının bir başka hadis eseri veya eserleriyle karşılaştırılıp birincisinin ikincisinden fazla olarak ihtiva ettiği hadisleri bir araya getirmeyi amaçlar. et-terğîb ve t-terhîb, iyiliğe teşvik eden ve kötülüklerden sakındıran hadisleri bir araya getirmeyi amaçlar. Etrâf türü eserler, hadisin baş tarafından tamamını hatırlatan bir kısmını verip, ardından hadisin bütün senedlerini veya belirli bazı kitaplara bağlı kalarak onlarda geçtiği yerlerini bildiren kitaplardır. Tahrîc kitapları, hadis ilminin dışındaki diğer ilim dallarına ait kitaplarda mevcut hadislerin temel hadis kaynaklarındaki yerlerine işaret ederek değişik açılardan tenkidini ve değerlendirmesini yapan kitaplardır. Müstahrec kitapları, daha önce telif edilen herhangi bir hadis kitabında bulunan hadisleri, teker teker ele alarak kitap sahibinin senedinden başka bir senedle rivâyet etmek suretiyle meydana getirilen hadis kitaplarıdır. 20. Aşağıdakilerden hangisi, Buhari nin el- Camiu s-sahihi nin şerhi değildir? A. el-mu lim bi fevâidi Müslim B. İrşâdü s-sârî C. Umdetü l-kârî D. Fethu l Bârî E. A lâmü l-hadîs Doğru Cevap: A el-mu lim bi fevâidi Müslim eseri, Mâzerî nin (ö.536) Sahih-i Müslim üzerine yazdığı şerhi olup, Müslim in sahihine yazılan ilk şerh olma özelliğini taşımaktadır. Şıklarda zikredilen diğer eserler ise Buhari şerhleri olup, sırasıyla müellifleri şu şekildedir: Kastallânî nin (ö. 923) İrşâdü s-sârî li-şerhi Sahîhi l- Buhârî si, Bedrüddin Aynî nin (ö. 855) Umdetü l-kârî fî şerhi Sahîhi l-buhârî si İbn Hacer el-askalânî nin (ö.852) Fethu l Bârî bi şerhi Sahîhi l-buhârî si, Hattâbî nin (ö.388) A lâmü l-hadîs fî şerhi Sahîhi l- Buhârî si. (Buhârî nin el-câmiu s-sahîh inin ilk şerhidir.) Devamı sitesindedir Daha fazla bilgi için sitemizi ziyaret edebilir, çalışmalarımızdan haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip edebilirsiniz.

8