Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü

Transkript

1 Ege Ar-Ge ve Teknoloji Günleri Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü Ali R. Kaylan Endüstri Mühendisliği Bölümü Boğaziçi Üniversitesi

2 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü Kapsam I. Yüksek Öğretim Sisteminden Beklentiler II. Türkiyenin Rekabetçiliği III. Bilim, Teknoloji Göstergeleri IV. Yüksek Öğretim Sistem Performansının Değerlendirilmesi V. Öneriler VI.

3 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü I. Yüksek Öğretim Sisteminden Beklentiler

4 Üniversite Sayıları Üniversite 3 Ġstanbul, 3 Ankara, 13 Diğer ġehirler Üniversite 102 Devlet Üniversitesi 52 Vakıf Üniversitesi

5 Toplumsal Hizmetler Eğitim Hizmetleri Sağlık Hizmetleri (Üniversite Hastaneleri) Ar-Ge Hizmetleri Kalkınma ve Toplumsal geliģmeye katkı Yerel kalkınmada etkin rol oynama Değerlerin savunulması Demokratik yurttaģlık Ġnsan haklarının korunması YaĢam kalitesinin yükseltilmesi Doğal ve kültürel mirasın korunması

6 Yeni Eğilimler, Artan Beklentiler Bilgi toplumuna geçiģ süreci Bilgi üretimi ve paylaģılması BeĢeri ve sosyal sermayenin güçlenmesi YığınlaĢma (Massification) Daha fazla öğrenciye eğitim Mevcut kapasitenin artan talebi karģılamaması Eğitim kalitesinin denetimi Yeni programların açılması

7 Yeni Eğilimler, Artan Beklentiler Yükseköğretimin KüreselleĢmesi Öğrenci Hareketliliği Kurum Hareketliliği

8 Ne Tür Yükseköğretim Kurumları? AraĢtırma Üniversitesi GiriĢimci Üniversite Finansal Model Devlet Üniversiteleri Vakıf Üniversiteleri

9 Yükseköğretim YönetiĢimi ĠĢ Yönetimi (Managerial) Modeli - ABD Mütevelli Heyeti, Atanan Üniversite BaĢkanı MeslektaĢlar Yönetimi (Collegial) Modeli - Avrupa GiriĢimci Model

10 Yüksek Öğretimde Yönetsel Yapılanma NASIL OLMALI? Akademik Özgürlük Yönetsel ve mali özerklik Kalite ve verimlilik Saydamlık ve hesap verebilirlik Katılımcı yönetim Toplumla ilişki (Dış Paydaşlar) Uluslararası ilişkiler Farklılaşma Esnek ve çevik yapılanma

11 Yüksek Öğretimde Yönetsel Yapılanma ENGELLER 2547 Sayılı yasanın kısıtlamaları Merkeziyetçi Tek tip Çeşitliliğe fırsat tanınmaması Bütçe mevzuatı

12 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü II. Türkiyenin Rekabetçiliği

13 Türkiyenin Rekabetçilik Durumu Küresel Rekabet Endeksi (GCI) Türkiye Sıra Puan GCI (139 ülke) GCI (133 ülke) GCI (134 ülke) Temel Gereklilikler Kurumsal yapı Altyapı Makroekonomik istikrar Sağlık ve ilköğretim Verimlilik Artırıcılar Yüksek öğretim ve işbaşında eğitim Ürün piyasalarının etkinliği Emek piyasalarının etkinliği Finansal piyasaların gelişmişliği Teknolojik altyapı Pazar büyüklüğü Yenileşim ve çeşitlilik faktörleri Ġş dünyasının gelişmişlik düzeyi YenileĢim KAYNAK: Klaus Schwab, Editor,World Economic Forum,The Global Competitiveness Report

14 Küresel Rekabetçilik Endeksi Temel Gereklilikler 1. Kurumsal yapı 2. Altyapı 3. Makroekonomik İstikrar 4. Sağlık ve İlköğretim Verimlilik Artırıcılar 5. Yüksek öğretim ve işbaşında eğitim 6. Ürün piyasalarının etkinliği 7. Emek piyasalarının etkinliği 8. Finansal piyasaların gelişmişliği 9. Teknolojik altyapı 10. Pazar büyüklüğü Yenileşim ve Çeşitlilik Faktörleri 11. İş dünyasının gelişmişlik düzeyi 12. Yenileşim Üretim faktörleri odaklı ekonomiler USD arasında GSMH sı olan ülkeler Verimlilik odaklı ekonomiler USD arasında GSMH sı olan ülkeler Yenileşim odaklı ekonomiler GSMH sı 2000 USD nin altında olan ülkeler USD Arasında GSMH sı olan ülkeler GSMH sı USD nin üzerinde olan ülkeler KAYNAK: Klaus Schwab, Editor,World Economic Forum,The Global Competitiveness Report

15 Türkiyenin Rekabetçilik Durumu Yenileşim Altgöstergeleri 12 Yenileşim YenileĢim kapasitesi Bilimsel araştırma kurumlarının niteliği ĠĢletmelerin Ar-Ge harcamaları Üniversite-Sanayi Ar-Ge iģbirliği Kamunun yüksek teknoloji ürün satın alma durumu Bilim insanlarının ve mühendislerin varlığı Faydalı model ve patentler 70 KAYNAK: Klaus Schwab, Editor,World Economic Forum,The Global Competitiveness Report

16 DĠĞER ENDEKSLER Ekonomik güç Türkiye 17. İnsani Gelişme Endeksi (UN-HDI) Küresel Cinsiyet Eşitsizliği (WEF-GGG)

17 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü ULUSAL BİLİM, TEKNOLOJİ VE YENİLİK GÖSTERGELERİ 1. Ar-Ge Harcamaları 2. Ar-Ge İnsan Kaynakları 3. Bilimsel yayın Sayıları 4. Patent ve Faydalı Model Sayıları KAYNAK: TÜBİTAK

18 Ar-Ge Harcamalarının GSYİH ye Oranı Notlar: 8 Mart 2008 tarihinde GSYİH serisi TÜİK tarafından revize edilmiştir. Yeni GSYİH kullanılarak hesaplanan Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır. KAYNAK: TÜİK 18

19 Ar-Ge Harcamaları 2010 sabit fiyatlarıyla Not: Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarının hesaplanmasında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır. KAYNAK: TÜİK 19

20 Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları 2010 sabit fiyatlarıyla Not: Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarının hesaplanmasında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır. KAYNAK: TÜİK 20

21 Gerçekleştiren Sektörler Bazında Ar-Ge Harcamaları Oranı Not: Yükseköğretim kesimi Ar-Ge personel harcamalarının hesaplanmasında 2006 yılından itibaren brüt ücretler kullanılmaktadır. KAYNAK: TÜİK 21

22 Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcamaları 2010 sabit fiyatlarıyla KAYNAK: TÜİK 22

23 Finans Kaynağına Göre Ar-Ge Harcaması Oranı KAYNAK: TÜİK 23

24 Çalışan Kişi Başına Düşen Ar-Ge İnsan Kaynağı KAYNAK: TÜİK 24

25 Tam Zaman Eşdeğer Ar-Ge İnsan Kaynağı KAYNAK: TÜİK 25

26 Türkiye Kaynaklı Bilimsel Yayın Sayısı KAYNAK: Thomson s ISI Web of Science tarihi itibariyle güncellenmiştir. 26

27 Türkiye de Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı KAYNAK: Thomson s ISI Web of Science tarihi itibariyle güncellenmiştir. 27

28 Bilimsel Yayın Sayısı Türkiye nin Dünya Sıralamasındaki Yeri KAYNAK: Thomson s ISI Web of Science tarihi itibariyle güncellenmiştir. 28

29 Milyon Kişi Başına Düşen Bilimsel Yayın Sayısı Türkiye nin Dünya Sıralamasındaki Yeri KAYNAK: Thomson s ISI Web of Science tarihi itibariyle güncellenmiştir. 29

30 TPE ye Yapılan Patent Başvurularının Yıllara Göre Dağılımı KAYNAK: TPE raporlama tarihi itibariyle 30

31 TPE Tarafından Verilen Patent Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı KAYNAK: TPE raporlama tarihi itibariyle 31

32 Faydalı Model Başvurularının ve Tescillerinin Yıllara Göre Dağılımı KAYNAK: TPE raporlama tarihi itibariyle 32

33 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü IV. Sistem Performansının Değerlendirilmesi 33

34 Yükseköğretimde Kalite Güvencesi MÜDEK Mühendislik Eğitim Programlarını Değerlendirme ve Akreditasyon Derneği Ulusal Kalite Güvence Ajansı Kalite Değerlendirme Belgesi, YÖK Washington Accord Süreci devam etmekte. MÜDEK Akreditasyon Listesi İzmir den EUR-ACE Etiketi alan Üniversiteler Ege Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi 34

35 Yükseköğretimde Kalite Güvencesi Avrupa Yükseköğretim Alanı (AYA) oluşturma çalışmaları ENQA European Association for Quality Assurance in Higher Education Türkiye nin Bologna Karnesi Kalite Güvencesi ORTA Bergen 2005 Ulusal Kalite Ajansı, Ölçütler Katılım 35

36 Sistem Performansının Değerlendirilmesi ABET Accreditation Board for Engineering and Technology Türkiye den ABET Akreditasyon Listesi nde görülen Mühendislik Programları Bilkent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliği ODTÜ, Tüm Mühendsilik Bölümleri Boğaziçi Üniversitesi, Tüm Mühendsilik Bölümleri 36

37 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ I. Kalite Ödülleri II. Mükemmelliğn Temel Kavramları III. Mükemmellik Modeli IV. Radar Ölçme ve Değerlendirme Aracı 37

38 KALĠTE ÖDÜLLERĠ Deming Ödülü Japonya 1951 Malcolm Baldrige Ödülü ABD 1988 Avrupa Kalite Ödülü AT 1992 Ulusal Kalite Ödülü Türkiye

39 KALĠTE YÖNETĠMĠNĠN EVRĠMĠ G E L İ Ş İ M ULUSAL KALİTE SİSTEMLERİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ULUSLARARASI KALİTE SİSTEMLERİ SEKTÖREL KALİTE SİSTEMLERİ MUAYENE FAALİYETLERİ ENDÜSTRİ DEVRİMİ ÖNCESİ KALİTE ANLAYIŞI- USTALIK ZAMAN 39

40 MÜKEMMELLĠĞĠN TEMEL KAVRAMLARI 40

41 EFQM MÜKEMMELLĠK MODELĠ

42 RADAR DEĞERLENDĠRME ARACI Sonuçlar Eğilimler; hedefler; nedenler Yaklaşım Mantıklı; tutarlı Yayılım Sistemli; ilgili tüm alanlar Değerlendirme ve iyileştirme Ölçme, Öğrenme ve yaratıcılık İyileştirme ve yenileşim 42

43 Topluma Katma Değer Yaratmakta Üniversitenin Rolü V. Öneriler 43

44 ÖNERĠLER FarklılaĢmayı özendirmek Kurumsal özerklik ve akademik özgürlük Hesap veren, saydam, katılımcı yönetim anlayıģı Performans değerlendirme ve sürekli iyileģtirmeye önem vermek Kalite güvence ve akreditasyon sistemi 44

45 ÖNERĠLER Yükseköğretimin Finansmanı Gelir Kaynaklarının çeģitlendirilmesi PaydaĢların katkıları (mezunlar, iģ dünyası) Mali Özerklik 45

46 KAYNAKLAR YÖK, Türkiyenin Yükseköğretim Stratejisi, Ankara 2007 Burton R. Clark, Creating Entrepreneurial Universities, Pergamon/Elsevier Science, Oxford 1998 Unesco, Engineering: Issues, Challenges and Opportunities for Development, 2010 OECD, Changing Patterns of Governance in Higher Education, Education Policy Analysis, Paris