TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU MAYIS 2007/ II HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Mustafa TOSUN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Mayıs 2007

2 Mayıs ayının ikinci ve üçüncü haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir. Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, 14 Mayıs 2007 tarihli toplantısında; Banka bünyesindeki Bankalararası Para Piyasası ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Repo-Ters Repo Pazarı nda uygulanmakta olan kısa vadeli faiz oranının, %17,50 oranında sabit tutulmasına karar verdi. Para Politikası Kurulu, son dönemde açıklanan iktisadi faaliyete ilişkin verilerin Nisan ayı Enflasyon Raporu nda ortaya konan görünüm ile uyumlu olduğu değerlendirmesini yapmıştır. Özel kesim tüketim talebindeki yavaşlama devam ederken dış talep gücünü korumaktadır. Toplam talep koşullarının enflasyondaki düşüş sürecine verdiği destek sürmektedir. Bu çerçevede, enflasyonda başlamış olan düşüş eğiliminin önümüzdeki dönemde güçlenmesi beklenmektedir. Bununla birlikte, enflasyon beklentilerinin henüz hedeflerle uyumlu olmaması ve geçmişe dönük fiyatlama davranışının sürmesi, petrol fiyatlarının ulaştığı yüksek seviyeler, belirsizlik algılamalarının devam etmesi ve hizmet fiyat enflasyonuna ilişkin riskler göz önüne alınarak, orta vadeli bir yaklaşımla politika faizlerinin sabit tutulmasına, para politikasındaki sıkı duruşun devam etmesine karar verilmiştir. Hazine arazilerinin, teknolojik veya jeotermal seracılık ile organik tarım yatırımı yapacaklara da tahsis edilmesine olanak tanıyan tebliğ yürürlüğe girdi. Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğe göre, Hazine mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler, projeye dayalı teknolojik veya jeotermal seracılık ve organik tarım yapmak isteyen gerçek ya da tüzel kişilere, bedeli karşılığında ön izin verilmek kaydıyla kullanma izni ve irtifak hakkı tesisi yoluyla devredilecek. AB Komisyonu, Türkiye'nin bu yıl %4,9 ve 2008 yılında %5,9 büyüyeceği öngörüsünde bulundu. AB Komisyonu'nun 2007 bahar ekonomik tahminler raporunda, Türkiye'nin önümüzdeki 2 yıl için genel görünümünün "olumlu" olduğu belirtilerek "turizm başta olmak üzere ihracat artışı sürdürülürken sıkı para ve maliye politikasıyla enflasyondaki düşüş sürecinin desteklenmesi" gerektiği belirtildi. Enflasyonda yakalanacak kademeli düşüşle faiz indirimlerinin olanaklı hale geleceği ve bu sayede yatırım ikliminin daha da iyileşeceği anlatılan raporda, özel sektör yatırımlarının ve ihracatın büyümeyi sürükleyeceği beklentisi dile getirildi. Anayasa Mahkemesi, Turizmi Teşvik Kanunu'nun, turizme ayrılmış yerlerdeki Hazine'ye ait taşınmaz malların ve ormanların Kültür ve Turizm Bakanlığı'na tahsis edilmesine ilişkin hükmünü iptal etti. Yüksek Mahkeme, ormanların turizme ayrılmasına ilişkin düzenlemenin de iptalini kararlaştırdı. Nükleer güç santralleri kurulmasına ilişkin kanun tasarısı, Meclis Genel Kurulu'nda kabul edildi. Tasarıya göre, nükleer santral kuracak ve işletecek şirketler yarışma sonucu, seçimle belirlenecek. Şirketlerin seçilme sürecinde, fiyat ve miktar dikkate alınacak. Belirlenen miktarın altında fiyat verenler tercih edilecek. Santralın kurulması aşamasında oluşabilecek zararın tazminine yönelik, zorunlu yatırım sigortası yaptırılacak. Şirketler, santralın faaliyeti süresince oluşacak atıkların taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesiyle ilgili her türlü 1

3 finansal maliyetlerin ve santralın işletme süresinin sonunda işletmeden çıkarma masraflarının karşılanması için oluşturulacak fonlara katkı yapacak. Tasarı ile kamu şirketleri de nükleer santral yapabilecek, özel sektör ile ortak olabilecek. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody s, Türkiye de yaşanan siyasi çalkantının, ülkenin mevcut derecelendirme notlarını temelde değiştirecek noktada olmadığını belirtti. Yapılan açıklamada; Türkiye nin Ba3 olan ülke notunun, bu tarz bir politik dalgalanmayı hazmedecek düzeyde olduğu dile getirildi. Türkiye de geçen altı yılda yaşanan etkileyici pozitif dönüşümün, büyük ölçüde sağlam kalacağına dönük inancımız sürüyor. Bu da, ülkenin ciddi orandaki iç ve dış borçlarının ortaya çıkardığı riskleri yumuşatmaya devam edecektir. denildi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye nin yabancı ve yerli para cinsinden görünümünü artan siyasi riskler nedeniyle pozitif ten durağan a çevirdiğini ve ülkedeki siyasi negatif şokların kredi notunun görünümünü gölgelediğini açıkladı. İsviçre deki International Institute of Management Development'ın (IMD) Dünya Rekabetçilik Yıllığı'nda Türkiye 55 ülke arasında 48'inci sırada yer aldı. Çalışma, Türkiye nin göreli durumunun bozulduğu tezini desteklemektedir. Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley, yayınladığı raporda, Türkiye nin yoksulluk endeksinin sürdürülebilir bir gelişme gösterdiğini, 1990 larda ortalama 142,1 olan endeksin, 2001 de 102,1 e ve geçtiğimiz yıl 30,5 e düştüğünü, ancak hâlâ yoksulluk seviyesinde coğrafik ve sosyal ayrılmalar bulunduğunu açıkladı. Bu nedenle, Türkiye de hükümetin gösterdiği makroekonomik performansın seçmenleri ikna etmek için yeterli olmayabileceği belirtildi. Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yürütülmekte olan Stand-By Düzenlemesi nin Altıncı Gözden Geçirmesi, IMF İcra Direktörleri Kurulu tarafından görüşülerek onaylandı. Altıncı Gözden Geçirmenin tamamlanmasıyla, 749,5 milyon SDR (yaklaşık 1 milyar 135 milyon 300 bin dolar) tutarındaki kredi dilimi serbest bırakıldı. Hazine Müsteşarlığı, onay ile birlikte, 1 Mayıs tarihinde gönderilen Altıncı Gözden Geçirmeye ilişkin Niyet Mektubu nu açıkladı. Ekonominin temel yapısı ve bilânçoların son yıllarda önemli ölçüde güçlendiği ve böylece ekonominin, negatif şoklara karsı çok daha dayanıklı hale geldiği belirtilen mektupta, Son siyasi belirsizlik finansal piyasa oynaklığı riskini artırmış olsa da, güçlü politikaların sürdürülmesi konusundaki taahhüdümüz muhafaza edilmektedir denildi. Uluslararası yatırım bankası JP Morgan, TCMB nin yılın son üç ayında faiz oranlarını 75 baz puan indireceğine yönelik beklentisini koruduğunu bildirdi. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Nisan ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi, 51 olan beklentilerin üzerinde, 54,7 olarak ve ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi de, 53 olan beklentilerin üzerinde, 56 olarak gerçekleşti. 2

4 ABD Mart ayı işsizlik oranı, beklentilere paralel olarak %4,5 düzeyinde gerçekleşti. Tarım dışı istihdam ise kişilik beklentilerin altında, kişi arttı. ABD nin dış ticaret açığı, Mart ayında 60 milyar dolarlık beklentilerin üzerinde ve 63,9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. ABD de Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), Nisan ayında %0,5 olan beklentilerin üzerinde ve %0,7 artış kaydetti. 12 aylık ÜFE artışı %3,2 seviyesinde gerçekleşti. Çekirdek üretici fiyatları ise %0,2 olan artış beklentilerinin aksine değişmedi. ABD de perakende satışlar, Nisan ayında bir önceki aya göre %0,4 lük artış beklentilerinin aksine %0,2 geriledi. Çekirdek olarak kabul edilen otomobil hariç perakende satışlar ise değişmedi. Beklentiler satışların %0,5 artacağı yönündeydi. ABD de Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), Nisan ayında %0,5 olan beklentilerin altında ve %0,4 artış kaydetti. 12 aylık TÜFE artışı %2,6 olarak gerçekleşti. Gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ise beklentiler paralelinde %0,2 olarak açıklandı. ABD de Nisan ayında sanayi üretimi artışı %0,3 olan beklentilerin üzerinde %0,7 olarak gerçekleşti. Daha önce %-0,2 olarak açıklanan Mart ayı sanayi üretimi %- 0,3 e revize edildi. Kapasite kullanım oranı ise %81,6 düzeyinde gerçekleşti. ABD Merkez Bankası FED, 9 Mayıs ta yaptığı Açık Piyasa Komitesi (FOMC) Toplantısı nda beklenildiği gibi kısa vadeli faiz oranını %5,25 düzeyinde değiştirmeden bıraktı. Yapılan açıklamada ekonominin önümüzdeki çeyreklerde ılımlı bir hızda büyümesinin beklendiği, enflasyon riskinin devam ettiği belirtildi. FED in faiz artırım kararlarında önemle dikkate aldığı verilerden biri olan çekirdek PCE (Kişisel Tüketim Harcamaları) fiyat endeksi, Mart ayında, %0,1 lik beklentilerin üzerinde ve %0,4 artarken, yıllık artış oranı %2,4 oldu. ABD de, Nisan ayında yeni ev satışları verisi, 860 bin adet olan beklentilerin üzerinde ve 981 bin adet olarak açıklandı. ABD Merkez Bankası (FED) eski başkanı Alan Greenspan, son 18 ay içerisinde %250 nin üzerinde yükselen Çin borsasında büyük bir daralma yaşanmasından kaygılandığını, ancak global ekonominin bundan kaynaklanabilecek dalgalanmayı büyük bir zarar görmeden atlatabileceğini belirtti. Greenspan in açıklamaları dünya borsalarının gerilemesine neden oldu. Euro Alanı Üretici Fiyat Endeksi (IPP), Mart ayında, beklentiler paralelinde, %0,3 artış kaydetti. Yıllık artış ise %2,8 olan beklentilerin biraz altında, %2,7 olarak gerçekleşti. Şubat ayında %7,3 olan Euro Alanı mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, Mart ayında, beklentiler paralelinde, %7,2 ye geriledi. Euro Alanı nda, geçici verilere göre, cari denge 2006 nın dördüncü çeyreğinde 21,3 milyar euro fazla, 2006 nın tamamında ise 6,1 milyar euro açık verdi. Euro Alanı Nisan ayı tüketici fiyat enflasyonu (HICP), %0,5 olan beklentilerin biraz üzerinde ve %0,6 olarak gerçekleşti. Yıllık artış ise %1,9 oldu. Bir önceki yılın aynı döneminde yıllık artış %2,5 olarak açıklanmıştı. 3

5 Euro Alanı 2007 yılının 1. çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre %0,6 büyüdü. Bir önceki yılın aynı dönemine göre ise büyüme hızı %2,3 olan piyasa beklentilerinin üzerinde ve %3,1 düzeyinde gerçekleşti. AB Komisyonu, daha önce %2,4 olarak duyurduğu Euro Bölgesi'nin bu yıl için büyüme tahminini, ilk aylarda beklentilerin üzerinde gelen verileri dikkate alarak %2,6'ya yükseltti. Avrupa Merkez Bankası (ECB) beklendiği gibi faiz oranlarını %3,75 seviyesinde değiştirmeden bıraktı. İngiltere Merkez Bankası (BOE), kısa vadeli faiz oranını beklentiler paralelinde 25 baz puan artırarak %5,5 seviyesine yükseltti. Japonya Merkez Bankası (BOJ) bu ayki toplantısında beklentiler paralelinde faiz oranlarını değiştirmeyerek %0,50 de bıraktı. BOJ un 19 Eylül de yapılacak toplantıda faiz oranlarını 25 baz puan artırması bekleniyor. Çin Merkez Bankası, gösterge konumundaki 1 yıl vadeli kredi faiz oranını 18 baz puan artırarak %6,57 ye yükseltti. Banka ayrıca +%0,3 olarak uygulanan Yuan ın dolar karşısındaki hareket bandını +%0,5 e genişletti. Yuan ın hareket bandının genişletilmesinin ve değer kazanmasının Çin açısından temel metallerin ithalatını daha ucuz hale getirmesi ve bunun uluslararası piyasalarda temel metal fiyatlarına destek vermesi bekleniyor. 4

6 Son Açıklanan Veriler TÜİK tarafından açıklanan, 1997=100 temel yıllı Aylık Sanayi Üretim Endeksi, 2007 yılı Mart ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %2,6 artarak 145,4 olmuştur. Sanayiinin alt sektörleri düzeyinde, madencilik sektörü endeksi %4,1, imalat sanayi sektörü endeksi %2,1 ve elektrik, gaz ve su sektörü endeksi ise %7,1 artış göstermiştir yılı Mart ayında, 2006 yılı aynı ayına göre İmalat Sanayi Üretim Endeksinde en yüksek yüzde değişim oranı %52,8 ile Diğer Ulaşım Araçları İmalatında gerçekleşirken, bunu %38,8 ile B.y.s. Elektrikli Makine ve % -5,2 14,9 Aylık Sanayi Üretim Endeksi Artışı 6,5 2,6 Cihazların İmalatı ve %13,4 ile Ağaç ve Mantar Ürünleri (mobilya hariç) İmalatı takip etmektedir. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2006 yılı Nisan ayında %82,3 düzeyinde olan üretim değeri ağırlıklı, İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı (KKO), 2007 yılı Nisan ayında %81,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. İşyerlerinin tam kapasite ile çalışmamasının % nedenleri olarak, önem İmalat Sanayi KKO sırasına göre, talep yetersizliği 85 82,0 82,3 81,8 82,4 80,1 ilk sırada yer alırken, 78,3 82,6 83,1 82,7 82, ,8 81,7 hammadde yetersizliği, mali 80,7 79,4 imkânsızlıklar, işçilerle ilgili 77,2 75 meseleler ve enerji yetersizliği 75,4 diğer nedenler olmuştur. KKO, yılı Mart ayında ise % düzeyindeydi. İşyerlerindeki Aylar üretim miktarı Nisan ayında, bir önceki aya göre %0,3 oranında azalmıştır yılı Mayıs ayında üretim miktarının %7,2, satış miktarının %4,3, satış fiyatlarının %0,2 ve hammadde fiyatlarının %0,6 artacağı beklenmektedir. TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2007 Şubat Dönemi (Ocak, Şubat, Mart) Sonuçları na göre; 2007 yılı Şubat döneminde, çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre 832 bin kişi artarak 52 milyon 203 bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 794 bin kişi artarak 21 milyon 398 bin kişiye ulaşırken, işgücüne katılma oranı %46,3 olarak gerçekleşmiştir. İssizlik oranı 2006 yılının aynı dönemine göre %11,9 dan %11,4 e düşerken, tarım dışı issizlik oranı %14,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Şubat 2007 döneminde, istihdam edilenlerin %24,9'u tarım, %20,3 ü sanayi, %4,7'si inşaat, %50,1 i ise hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektöründe istihdamın payının 0,2 puan azaldığı, buna karşılık hizmetler sektörünün payının ise 0,3 puan arttığı görülmektedir 7,3 5,7 9,1 8,1 10,0 8,7 4,5 4,1 3,2 11, Aylar 3,

7 TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2007 yılı Mart ayında bir önceki aya göre ihracat miktar endeksi %15,3, ithalat miktar endeksi %12,4 oranında artış göstermiştir. İhracat birim değer endeksi %1,2 oranında, ithalat birim değer endeksi %5,3 oranında gerilemiştir. İhracat miktar endeksleri ana sektörler itibarıyla, imalat % Dış Ticaret Hadleri (%) sanayii sektöründe %15,9, 100,0 tarım ve ormancılık 97,7 97,9 97,7 98,0 sektöründe %2,3, madencilik 97,6 97,4 97,3 ve taşocakçılığı sektöründe 96,0 96,1 96,2 %32,3 oranında artış 95,5 93,9 94,0 94,5 gösterirken, balıkçılık 92,7 sektöründe %33,5 oranında 92,0 92,2 92,1 azalış göstermiştir. İthalat 90,0 miktar endeksleri ise tarım ve ormancılık sektöründe %16,9, Aylar imalat sanayii sektöründe %16,8 oranında artış, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe ise %1,9 oranında azalış göstermiştir. Ana sektörlere göre ihracat fiyatları; tarım ve ormancılık sektöründe %2,7, imalat sanayii sektöründe %1,1, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %9,7 oranında artış gösterirken, balıkçılık sektöründe %7,3 azalış göstermiştir. İthalat fiyatları da bir önceki aya göre; tarım ve ormancılık sektöründe %0,3, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %4 ve imalat sanayii sektöründe %1,3 oranında artış göstermiştir. Mart ayında bir önceki aya göre ihracat birim değer endeksleri, lokomotif sektör olarak adlandırabileceğimiz tekstil ürünlerinde %0,4 oranında artış sağlarken, giyim eşyası sektöründe ise %4,4 oranında gerilemiştir yılı Kasım ayından beri ihracat lehine devam eden dış ticaret hadleri, bu eğilimini 2007 yılının Mart ayında kaybetmiştir. Mart ayında ihracat fiyatları %1,2 oranında artarken ithalat fiyatlarının daha fazla bir seviyede, %1,9 oranında, artması dış ticaret haddinin bir önceki aya göre 0,6 puan azalışla 97,3 seviyesinde gerçekleşmesine neden olmuştur. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının Nisan ayında, yeni kurulan şirket ve kooperatif sayısı, geçen yılın aynı ayına göre %2,9 azalarak dan a düşmüştür. Kapanan şirket ve kooperatif sayısı ise bir önceki yılın aynı ayına göre %4,9 oranında azalarak 615 den 585 e düşmüştür. TÜİK tarafından yapılan açıklamalara göre; 2007 yılı Nisan ayında; geçen yılın aynı ayına göre giriş yapan yabancı ziyaretçi sayısı %10,8 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam geçen yılın aynı ayında kişiydi. Ülkemizden çıkış yapan yabancı ziyaretçiler de geçen yılın aynı ayına göre %12,7 oranında artarak kişi olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, bir önceki yılın aynı ayında ise kişi seviyesindeydi. T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2006 yılı Mart ayında milyon dolar olarak gerçekleşen cari işlemler açığı, bu yılın Mart ayında %7,3 oranında azalarak milyon dolara düşmüştür. Alt kalemler itibarıyla bakıldığında; ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının bir önceki yılın aynı ayına göre %10,1 oranında azalarak milyon dolara düştüğü, hizmetler dengesindeki fazlanın %9 oranında 94,

8 büyüyerek 535 milyon dolara çıktığı, gelir dengesindeki açığın %32,9 artışla 610 milyon dolara yükseldiği ve cari transferlerden kaynaklanan girişlerin %1,9 artışla 109 milyon dolar olarak gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Bunun sonucu olarak, 2007 yılının Ocak-Mart döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,9 oranında artarak milyon dolardan milyon dolara yükselmiştir yılının Ocak-Mart döneminde gerçekleşen 9 milyar dolarlık cari açığın finansmanına baktığımızda, finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişinin, bir önceki yılın aynı dönemine göre %21,3 azalarak, 7,5 milyar dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler şu şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kaleminde 7,9 milyar dolar ve portföy yatırımlarında 4,2 milyar dolar net giriş gerçekleşmişken, ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise 1,7 milyar dolar net giriş kaydedilmiştir. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde 6,4 milyar dolar artış olmuştur. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği Mayıs ayı II. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2007 yılında %4,8 büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %7,84 oranında artacağı, cari işlemler açığının 31,6 milyar dolar ve dolar kurunun 1,4633 YTL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %6,57 ve %5,44 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %16,57, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %16,31 olarak beklenmektedir. T.C. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının Mart ayında 114,5 düzeyinde olan Reel Kesim Güven Endeksi, Nisan da bir önceki aya göre %5,1 oranında artarak 120,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. Endeksin Nisan ayındaki artışında, toplam siparişlerin son üç aydaki eğilimi, genel gidişata ilişkin görüşler ve ihracat sipariş miktarının gelecek üç ay beklentilerindeki güçlenme etkili olmuştur. Toplam sipariş miktarının mevcut durumu, sabit sermaye yatırım harcaması ve toplam istihdama ilişkin değerlendirmeler de endekse olumlu yansımıştır. Mamul mal stok miktarı ve üretim hacmine ilişkin değerlendirmelerdeki zayıflamalar ise endeksi azalış yönünde etkilemiştir. T.C. Merkez Bankası ndan yapılan açıklamaya göre; 2007 yılının ilk üç ayında, bankalarca bildirilen karşılıksız çeklerin sayısı %12 artış gösterdi. Karşılıksız çeklerin sayısı, Ocak ayında iken, Şubat ayında , Mart ayında ise olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu ve Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen Aylık Tüketici Eğilim Anketi ne göre, 2007 yılının Mart ayında 92,44 olan Tüketici Güven Endeksi, 2007 yılının Nisan ayında, %1,32 oranında artarak 93,66 değerine yükselmiştir. Ankete göre, Güven Endeksindeki artış, tüketicilerin mevcut ve gelecek dönem satın alma güçlerine, gelecek dönem genel ekonomik duruma ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğuna ilişkin değerlendirmelerinin iyileşmesinden kaynaklanmaktadır. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; itibariyle, Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku, 352,1 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Toplam borç stokunun 230 milyar YTL tutarındaki kısmı Türk Lirası cinsinden, 120,4 milyar YTL tutarındaki kısmı döviz cinsinden ve geriye kalan 1,7 milyar YTL 7

9 tutarındaki kısmı ise dövize endeksli borçlardan oluşmaktadır Nisan sonu itibariyle toplam borç stokunun %53,5 i iç piyasaya, %21 i ise kamu kesimine olan iç borçlardan oluşurken, dış borçların ağırlığı %25,5 olarak gerçekleşmiştir. Merkezi yönetim toplam borç stoku, 2007 yılı Mart ayına göre YTL bazında hemen hemen aynı kalırken, dolar bazında yaklaşık %5,7 oranında azalış göstermiştir. İç borç stokunun alacaklılara göre dağılımına baktığımızda; 2007 yılı Mart ayında %72,1 olan piyasa payının, Nisan 2007 sonu itibarıyla %71,7 ye düştüğü görülmektedir. İç borç stokunun ortalama vadeye kalan gün sayısı ise, 2007 yılı Nisan ayı itibarıyla, 24,8 ay olarak gerçekleşmiştir. Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre; Mart 2007 de 4,8 milyar YTL fazla veren Merkezi Yönetim Bütçesi, 2007 Nisan ayında da 2,5 milyar YTL açık vermiştir. Yılsonu bütçe açığı hedefi yaklaşık 16,8 milyar YTL olarak belirlenmişti. Nisan ayında faiz dışı denge de 1,3 milyar YTL fazla verdi. Nisan sonu itibarıyla oluşan faiz dışı fazla (13,7 milyar YTL), yılın tamamı için hedeflenen 36,1 milyar YTL nin yaklaşık olarak %38 ine karşılık gelmektedir yılı Nisan ayında, bütçe harcamaları 16,3 milyar YTL, bütçe gelirleri ise 13,2 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamalarının yaklaşık 3 milyar YTL olduğu bu ayda, vergi gelirleri 9,9 milyar YTL ile merkezi yönetim bütçe gelirlerinin %75 ini oluşturmuştur (bir önceki ay bu oran %55,3 idi). Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 27 Nisan 18 Mayıs 2007 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, %4,33 oranında daralarak milyon YTL seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %3,04 oranında azalırken, İç Varlıklar kalemindeki gerileme %11,73 düzeyine ulaşmıştır. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.) Son Yıl Değişim Dönem AKTİFLER DIŞ VARLIKLAR İÇ VARLIKLAR PASİFLER TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ DIŞ YÜKÜMLÜKLER İÇ YÜKÜMLÜKLER Döv. Ol. Takip Ol. Mev Bankaların Döviz Mevduatı MERKEZ BANKASI PARASI REZERV PARA Dolaşıma Çıkan Banknot Bankalar Mevduatı Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI APİ den Doğan Borçlar Kamu Mevduatı TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) Kaynak: TCMB 8

10 Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %14,78 oranında gerilediği görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, Dış Yükümlülükler kaleminin %2,64, İç Yükümlülükler kaleminin ise %21,40 oranında azalış kaydettiği göze çarpmaktadır. Maaş ödemeleri nedeniyle artan nakit ihtiyacına bağlı olarak bu dönem Rezerv Para kalemi ve Emisyon Hacminde sırasıyla %11,57 ve %3,39 oranlarında artışlar kaydedildiği görülmektedir. Buna karşılık sözkonusu parasal genişlemenin enflasyonist bir baskı yaratmaması amacıyla Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar ve Kamu Mevduatı kalemlerinin politika aracı olarak kullanıldığı göze çarpmaktadır. Bu dönem Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar %3,32 oranında artarken, Kamu Mevduatı kalemindeki artış %43,74 düzeyine ulaşmıştır. 27 Nisan 18 Mayıs 2007 döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, milyon dolar azalarak milyon dolar seviyesine gerilemiştir. Tahvil-Bono Piyasası Mayıs ayının ikinci haftasına %19,11 düzeyinden başlayan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 4 Şubat 2009 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, hafta başında %19 seviyesinin altına gerilese de ilerleyen günlerde uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi Fitch in, Türkiye nin kredi notunu pozitiften durağana çevirmesinin etkisi ile artan satışlara bağlı olarak tekrar %19,12 düzeyine yükseldi Ancak Mayıs ayının üçüncü haftasında uluslararası borsalardaki yükselişlere paralel olarak tahvil-bono piyasasına gelen alımlar, gösterge kâğıdının yıllık bileşik Tarih faizinin %18,68 seviyesine kadar gerilemesini sağladı. Mayıs ayının dördüncü haftasında Ankara da düzenlenen terör saldırısının ardından Kuzey Irak a yönelik bir askeri operasyon olasılığının gündeme gelmesi, piyasadaki iyimserliği sınırlasa da gösterge kâğıdının yıllık bileşik faizi, 25 Mayıs tarihli işlem gününü, bir önceki hafta kapanışına göre 17 baz puanlık düşüşle %18,61 seviyesinden kapattı. Döviz Piyasası Mayıs ayının ikinci haftasına 1,3544 YTL seviyesinden başlayan dolar kuru, alternatif piyasalara para girişinin sürmesi neticesinde 1,32 YTL düzeyine kadar geriledi. Ancak Mayıs ayının dördüncü haftasında Ankara da gerçekleştirilen terör eyleminin ardından Kuzey Irak a yönelik bir askeri operasyon Getiri oranı (%) YTL ABD Dolar Denge Kuru Tarih

11 olasılığının güçlenmesi sonucunda dolar, bir önceki haftaya göre değer kazanarak 25 Mayıs tarihli Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,3323 YTL düzeyine yükseldi. Dolar bu dönemde YTL karşısında %1,63 oranında değer kaybederken, euronun değer kaybı ise %2,54 olarak gerçekleşmiştir. Mayıs ayının ikinci haftasına 1,3562 seviyesinden başlayan /$ paritesi, ABD de beklentilerin üzerinde açıklanan sanayi üretimi ve konut verilerinin, FED in kısa vadede faiz oranlarını indirmeyeceği yönündeki beklentileri güçlendirmesine bağlı olarak düşüş kaydederek 25 Mayıs tarihli Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,3437 düzeyine gerilemiştir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Mayıs ayının ikinci haftasına puan seviyesinden başlayan İMKB Bileşik Endeksi, hafta boyunca yaklaşık 500 puanlık dar bir bantta hareket etti. Ancak Mayıs ayının üçüncü haftasında uluslararası borsalardaki yükselişlere paralel olarak 46 bin düzeyini geçen bileşik endeks, takip eden İMKB Bileşik Endeksi haftanın ilk günlerinde de yükselişi sürdürerek seans içerisinde puanı gördü Ancak haftanın son günlerinde eski FED Başkanı Alan Greenspan in Çin borsasında bir daralma yaşanabileceği yönündeki açıklamalarının ardından uluslararası Tarih piyasalara paralel olarak İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda da satışların yoğunlaştığı görüldü. Sözkonusu satışlar sonucunda İMKB Bileşik Endeksi, 25 Mayıs tarihli işlem gününü puandan kapattı. İMKB Bileşik Endeksi bu dönemde %2,50 oranında değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %70,44 seviyesinden %70,84 düzeyine yükselmiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri Endeks Nisan - 18 Mayıs 2007 döneminde bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi %1,4 oranında artış gösterirken, bunun esas olarak YTL mevduatlardaki yükselişten kaynaklandığı görülmektedir. YTL mevduatlar bu dönem %2,8 oranında artarak 200 milyar YTL düzeyinin üzerine çıkmıştır. Bu dönemde yabancı para cinsinden mevduatların 8 oranında azaldığı görülmekle birlikte aynı dönem itibariyle döviz sepetinin de 8 düzeyinde gerilediği göz önüne alınırsa, yabancı para cinsinden mevduatların döviz bazında aşağı yukarı sabit kaldığı anlaşılmaktadır. Yaklaşık beş aylık bir süre boyunca düzenli olarak yükselişini sürdürdükten sonra Nisan ayının ikinci yarısında 6 oranında gerileyen toplam kredi hacminin, bu dönemde de artışını tekrar devam ettirdiği görülmektedir. Takipteki alacakların sınırlı bir artış kaydettiği bu dönemde, toplam kredilerde görülen daha yüksek oranlı artış sonucunda takipteki alacakların kredilere oranı, 18 Mayıs tarihi itibariyle %3,56 seviyesine gerilemiştir. Nisan ayının ikinci yarısında 8 oranında azalış kaydeden bankacılık sektörü menkul değerler portföyü büyüklüğü, gerilemesini bu dönemde artan bir oranda

12 sürdürdüğü görülmektedir. Bankacılık sektörü menkul değerler portföyündeki bu gerileme ve toplam mevduat hacmindeki artışa bağlı olarak MDP/ Mevduat oranı 18 Mayıs tarihi itibariyle %50,5 seviyesine gerilemiştir. Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT TOPLAM MEVDUAT ,0 1,4 YTL ,1 2,8 YP ,6-0,8 YP Mevduat/Toplam Mevduat (%) 38,7 38,2 37,4 KREDİLER TOPLAM KREDİLER ,6 1,5 YTL ,7 1,6 YP ,7 1,2 YP Krediler/Toplam Krediler (%) 27,2 26,6 26,5 Krediler * /Mevduat (%) 72,3 74,1 74,1 Takipteki Alacaklar (Brüt) ,2 0,4 Takipteki Alacaklar / Krediler (%) 3,64 3,60 3,56 Menkul Değerler Portföyü ,0-1,2 MDP/ Mevduat (%) 51,5 51,8 50,5 (*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK 11

13 MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER Ocak Şubat Mart Nisan GSMH (Milyon $) Büyüme Oranı 7,6 6, İmalat Sanayi KKO (%) 80,3 81,0 78,3 80,3 81,9 81,8 İşsizlik Oranı (%) 10,3 9,9 11,0 11,4 - - Enflasyon (ÜFE) (%) 2,66 11,58-0,05 0,95 0,97 0,8 Enflasyon (TÜFE) (%) 7,72 9,65 1,00 0,43 0,92 1,21 TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi 171,4 160,2 165,0 167,9 165,7 170,2 Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) İhracat-FOB (Milyon $) İthalat-FOB (Milyon $) İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (%) 62,9 62,1 68,5 74,2 75,9 - Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) Vergi Gelirleri (Milyon YTL) Diğer Gelirler (Milyon YTL) Bütçe Harcamaları (Milyon YTL) Faiz Harcamaları (Milyon YTL) Faiz Hariç Harcamalar (Milyon YTL) Bütçe Dengesi (Milyon YTL) Faiz Dışı Denge (Milyon YTL) Merkezi Yönetim Top. İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Top. Dış Borç Stoku (Milyon $) Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, DPT İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 oktay-k@tkb.com.tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 m-simsek@tkb.com.tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 f-bayraktar@tkb.com.tr Mustafa Tosun Kıdemli Uzman /2355 mustafa-t@tkb.com.tr 12