FEDERAL ALMANYA NIN ÜÇ KATMANLI EMEKLİLİK SİSTEMİ İÇİNDE İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASININ ÖNEMİ VE TÜRKİYE İÇİN PERSPEKTİFLER

Transkript

1 FEDERAL ALMANYA NIN ÜÇ KATMANLI EMEKLİLİK SİSTEMİ İÇİNDE İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASININ ÖNEMİ VE TÜRKİYE İÇİN PERSPEKTİFLER Doç. Dr. Alpay Hekimler Namık Kemal Üniversitesi Ankara 8/9 Mart 2011

2 Sosyal Güvenlik Sisteminin Dönüşen Yapısı Üç Ayaklı Model tarihine kadar Üç Katmanlı Model tarihinden itibaren Kanuni Emeklilik Sigortası İşyeri Yaşlılık Sigortası Bireysel Emeklilik Sigortası 3.Katman Sermaye Yatırım Araçları Bireysel emeklilik, fon, emlak gibi 2.Katman Ek Bakım İşyeri Yaşlılık Sigortası, Riester Emekliliği 1.Katman Temel Bakım Kanuni Emeklilik Sigortası, Rürup Emekliliği

3 İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASININ ORTAYA ÇIKIŞ SÜRECİ İşyeri yaşlılık sigortası Alman sosyal güvenlik sistemi içinde oldukça eski bir geçmişe sahiptir. Saarland Eyaleti bölgesindeki madenciler tarafından, yaşlı ve hasta meslektaşlarına yardım sağlamak üzere kurdukları Kardeş Kumbarası (Bruderbüchse) adlı bir yardım kasası oluşturmaları, işyeri yaşlılık sigortası alanındaki ilk uygulama olarak kabul edilmektedir.

4 İşyeri Yaşlılık Sigortası Sistemi; 1974 tarihinde kabul edilen İşyeri Yaşlılık Sigortası Kanunu (Betriebliche Altersversorgungsgesetz) ile yasal zeminde düzenleme bulmuştur.

5 İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASININ KAPSAMI İşyeri yaşlılık sigortası esas itibariyle tüm işgörenlere yönelik bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır. Zaman içersinde işveren tarafından sağlanılan bir ek edinim biçiminde gelişme göstermiş ve şekillenmiş olan yapı içersinde genellikle büyük sanayi işletmelerinde istihdam edilenler ve kamu kurumlarında çalışanlar yararlanmışlardır.

6 İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASI ALANINDA 2001 REFORMU 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren bir yasa değişikliğiyle sistem önemli oranda yeniden yapılandırılmıştır. İşyeri Yaşlılık Sigortası Kanununa eklenen 1a maddesine göre, kanuni emeklilik sigortasında zorunlu sigortalı olanlar, 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren ücret dönüşüm hakkı (Entgeltumwandlung) olarak tanımlayabileceğimiz bir hakka sahip olmuşlardır.

7 İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASININ UYGULAMASI İşyeri yaşlılık sigortası kapsamındaki edinimlere hak kazanabilmek için başvurulan beş yöntem, bulunmaktadır: İşveren Tarafından Doğrudan Destek (Direktzusage des Arbeitgebers) Yardım Sandığı (Unterstützungskasse) Emeklilik Fonu (Pensionsfonds) Emeklilik Sandığı (Pensionskasse) Doğrudan Sigorta (Direktversicherung)

8 İŞYERİ YAŞLILIK SİGORTASININ FİNANSMANI İşyeri yaşlılık sigortasının finansmanında üç yöntem bulunmaktadır. Bunlar: İşveren tarafından finansman İşgören tarafından finansman Karma finansman

9 KAZANILMIŞ HAKLARIN KORUNMASI Yasada şekillenmiş olan işyeri yaşlılık sigortası kapsamındaki kazanılmış haklardan yararlanabilmek için, işgörenin işletmeden ayrıldığı tarihte asgari olarak 35. yaşını tamamlamış olması gerektiği gibi; En azından işletmede çalıştığı süre içinde on yıl boyunca işyeri yaşlılık sigortasına prim ödemiş olması, Veya işletmede en azından on iki yıldan beri istihdam edilmiş ve asgari olarak üç yıldan beri işyeri yaşlılık sigortası sistemine prim aktarılmış olması, gerekmektedir.

10 İŞYERİ DEĞİŞİKLİĞİ HALİNDEKİ DURUMLAR İşgörenin çalıştığı işyerini değiştirmesi halinde problemsiz bir biçimde birikimlerini yeni işyerine aktarabilmesi mümkündür. İşveren, sözleşme ile gelen birikimlerin aktarılmasını kabul etmezse bu durumda, işgören işyeri yaşlık sigortası sözleşmesini askıya alabileceği gibi, primleri kendisi de ödemeye devam edebilmektedir.

11 İŞYERİNİN İFLASINA KARŞI SAĞLANILAN GÜVENCE İşgören edinim almaya hak kazanmadan önce veya edinim aldığı süre içersinde işverenin iflas etmesi halinde, bu risk kapsamında gerekli güvencenin sağlanılmasına yönelik olarak PSVaG (Pensions- Sicherungs-Verein Versicherungsverein auf Gegenseitigkeit) adlı kurum kurulmuştur.

12 İşyeri Yaşlılık Sigortası Uygulama Yönetmleri % 23,60% 3,20% 8,20% 54,00% Doğrudan Destek Yardım Sandığı Emeklilik Fonu Emeklilik Sandığı Doğrudan Sigorta