Recep KARAKOÇ tarafından yazıldı. Çarşamba, 30 Eylül :01 - Son Güncelleme Çarşamba, 30 Eylül :16

Transkript

1 Gemi adamları fazla çalışmadan sayılan haller ve Fazla çalışma ücreti. 854 sayılı deniz iş kanununa göre Genel bakımdan iş süresi, günde sekiz ve haftada kırk sekiz saattir. Bu süre haftanın iş günlerine eşit olarak bölünmek suretiyle uygulanır. İş süresi, gemi adamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir. İşveren veya işveren vekili, gemi adamının vardiyalarını yemek ve dinlenme zamanlarını bir çizelge ile belirtmek ve bu çizelgeyi gemi adamlarının görebilecekleri bir yere asmak zorundadır. Yine 854 sayılı yasaya göre normal çalışma süresine tabi olmayan gemiadamları da kanunun Madde 27 Aşağıdaki işleri görenler bu kanunun iş sürelerine ilişkin hükümlerine tabi değildirler. 1. Birden fazla kaptanın bulunduğu gemilerde birinci kaptan veya bu kanunun 2 nci maddesinin (C) fıkrasında yazılı olduğu şekilde kendisine vekalet eden kimse (klavuz kaptanlar dahil), 2. Birden fazla makinistin bulunduğu gemilerde Baş makinist, 3. Doktor ve sağlık memurları, 4. Hemşire ve hastabakıcılar, 5. Asli görevleri can, mal ve gemi kurtarma olan kurtarma gemilerinde çalışan gemiadamları, 6. Gemide kendi nam ve hesabına çalışanlar. 1 / 5

2 Deniz iş kanununda fazla saatle çalışma sayılamayacak hallerde 28 maddenin ikinci paragrafında belirtilmiştir Aşağıda yazılı haller fazla saatlerle çalışma sayılmaz. 1. Geminin, gemideki şahısların veya gemi hamulesinin selameti için kaptanın yapılmasını zaruri gördüğü işler, 2. Gümrük, karantina vesair sıhhi formaliteler dolayısıyla yerine getirilmesinde zorunluluk bulunan ilave işler, 3. Gemi seyir halinde veya limanda iken gemide yaptırılan (yangın, gemiyi terk etme, denizde çatışma, denizden adam kurtarma ve savunma) talimleri. Fazla çalışma ve vardiya Vardiya düzeninin önemi nedeniyle, toplu iş sözleşmelerinde de ayrıntılı vardiya çizelgelerine yer verilmektedir. Bu vardiya düzeni içerisinde gemi adamlarının kendisi için öngörülen vardiya aralığında çalışsın yada çalışmasın gemide geçirdiği süreler iş süresinden sayılır.(ömer ekmekçi) Nitekim gemi adamları günde sekiz saatin üzerinde yaptığı çalışmalar fazla çalışma sayılacağı gibi haftalık çalışma süresi olan kırk sekiz saatin üzerinde yaptığı çalışmalar fazla çalışma sayılacaktır. Gerçekten de bir gemi adamı bir günde 11 saat çalıştırılıp ertesi gün 7 saat bile çalıştırılsa o günkü fazla çalışma yaptığı 3 saat tin fazla mesai ücretini ayrıca isteme hakkı doğacaktır.(dr. Hasan PEKDEMİR Uluslararası boyutları ile yorumlu DENİZ İŞ HUKUKU sh.64) Gemilerde vardiya sistemini iki Kısıma ayırarak ele almamız konuyu kavramamıza daha çok faydalı olacaktır. Uzak sefer yapan gemilerde a)seyir vardiyası b)liman vardiyası. Seyir vardiyasında 4 saat güverte / makine, gündüz ve gece olarak belirlenir. Gemi adamı işi bitince gemi seyirde olduğundan kendine ayrılmış ikamet bölümü ve ortak kullanılan alanlarda istirahatini geçirir. Vardiya sürelerinin dışındaki süreler, gemi adamının kendisinin hâkim olduğu süreler iş süresinden sayılmaz. Limandaki durum farklıdır. Limanda, geminin limandan kalkış saati lumbarağzında bulunan ilan tahtasına yazılır, geminin kalkışı saatinden en az bir saat önce gemiadamları gemide olur. 2 / 5

3 ..Yakın yol seferi yapan gemilerde ise gemi adamlarının gemide kalma zorunlulukları bulunmaz Yakın kıyısal seferden kasıt limanı da anlamamız mümkündür. Limanda gemi emniyeti sağlandıktan sonra gemi adamlarının gemide bulunma zorunlulukları olmadığından vakitlerini gemi dışında da geçirebilirler. Bu durumun işi aksatmaması için gemilerde kaptan ve baş Müh./Mak tarafından limanda kalınacak süre göz önüne alınarak sekiz veya on iki saatlik liman vardiyasına geçilir. İşin can alıcı noktası burada devreye girer 26 madde İş süresi, gemi adamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir. Gemi adamının eylemli olarak çalışmadığı ancak iş gücünü işverenin buyruğuna, gemi için yapılacak işlere tahsis ettiği süreler iş süresinden sayılır. Eğer vardiyalar iki vardiya 12 saat şeklinde yapıldıysa vardiyada kalanlara her vardiya süresince 4 saat fazla mesai isteme hakkına sahiptir. Gemi adamlarının mevzuat ve vardiyada olmaları gereği gemiyi terk etmelerinin mümkün olmadığından, ortada acil bir durumunda bulunmadığı için münavebeli olarak yapılan ara dinlenmeleri iş süresinden sayılır. Eğer vardiyalar 8 saat, üç vardiya şeklinde yapılırsa vardiyada kalanlar günlük çalışma süresi olan 8 saati aşmadıkları için fazla mesai isteme hakkına sahip değildirler. Gemi adamları fazla çalışma ücretleri %50 olmalıdır yılında yürürlüğe giren Borçlar Kanununun 402 nci maddesinde fazla çalışma ücretinin % 50 fazlasıyla ödenir hükmü olduğundan, Deniz İş Kanununun Madde 48 Bu kanun hükümleri, gemiadamına daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, hizmet akti, örf ve adetlerden doğan haklara halel getirmez. Bu kanunun uygulanması sonucu olarak işverene düşen yükümlülükler, gemi adamlarının ücret vesair haklarının daha aşağı hadlere indirilmesine sebep tutulamaz. 48.Maddenin gemi adamlarının lehine olacak şekilde dikkate alınarak Gemi adamlarının fazla çalışama ücretlerinin %25 yerine %50 den istem hakkı vardır. 3 / 5

4 M.D.G., İ.Ü. Hukuk Fakültesi, Deniz Ticareti ve Sigorta Hukuku Ana Bilim Dalı 21.pdf, makale) Dolayısıyla, fazla çalışma ile ilgili hükümlerde de lehe olan hükümler uygulanmalıdır. Görüşündedir. Hafta tatili ücreti Gemilerde yapılan çalışmalarda vardiyalı çalışma işin işleyişini ve iş aksatmamak için önem arz etmektedir. Bu sebeple bazı durumlarda hafta tatilinde çalışma yapma zorunluluğu doğabilmektedir. İşveren her ne sebeple olursa olsun Hafta tatilinde çalışan gemi adamına çalışmadan hak ettiği hafta tatili ücretine ilaveten çalıştığı hafta tatili günü karşılığındaki bir günlük yevmiyeyi en az % 25 zamlı olarak vermelidir. Kural olarak liman hizmet, şehir hattı gemilerinde gemi adamlarının haftada altı günden fazla çalıştırılması yasaktır. Gemi adamının seferde olmadığı hallerde de (limanda, Demir yerinde)esas olan gemi adamının dinlenme hakkının kullanabilmesi olduğundan her halde altı günden fazla çalıştırılması yasak olmaktadır. Eğer gemi adamına yasada ön görülen hafta tatil ücreti hak ettiği halde, tatil yaptırılmayarak çalıştırılmaya devam edilirse ne olacak? Hafta tatilinde çalıştığı süre kadar fazla çalışma ücretini %25 zamlı alacaktır.(dr. Hasan PEKDEMİR Uluslararası boyutları ile yorumlu DENİZ İŞ HUKUKU sh.73) Fazla çalışma sayılmalıdır. Gemilerde yapilan role talimleri ve 28 madd ikinci paragrafinda belirtilen işler de İş sağlığı ve güvenliği yasası yürürlüğe girdikten sonra benim kanaatim bu sürelerin de iş süresi sayılması gerektiği yönünde referansım İSG kanunu madde 17/7. Ve deniz iş kanunu madde 48...mesela, geminin seferde olması veya karantina altına alınması gibi fiili bir zorunluluktan kaynaklanıyorsa bu halde de gemide geçirilen sürelerinin iş 4 / 5

5 süresinden saylaması gerekir F. Şahlanan ( ) M.Deniz Güner bu görüşe sahip. Ulusal Bayram ve Genel Tatil ücretleri Net ücreti 70 TL olan işçinin ulusal bayram ve genel tatil gününde çalıştırılsa bir iş karşılığı olmaksızın aldığı 70 TL ilave olarak bayram gün çalışması karşılığı 70 tl daha ödeme yapılır.(70+70=140) Eğer bu işçi bayram gün normal çalışma süresi olan sekiz saati aşarak üç saat de fazla mesai yaptıysa o zaman 70:8=8,75 olan saat ücreti bayram olduğu için %100 ile çarpılarak 17,5 saat fazla mesai olan üç saatle çarpılıp ücretine ilave edilir.17,5x3=52,5 üç saatin karşılığı olan ücret 70+70=140+52,5=192,5 bir bayram günü tam gün çalışıp üç saat fazla mesai yapan işçi 192,5 lira kazanmış olur. İşçi, resmi ve dini tatillerde çalışmasına rağmen işverenden herhangi bir ücret almıyor ise işçi, tek taraflı olarak iş akdini derhal feshedebilir. Bu tatillerdeki çalışma sonucu işçinin hakkını ödemeyen işveren, yasalara, iyi niyet ve ahlak kurallarına açıkça aykırı hareket sergilemiş olduğundan Mahkeme huzurunda işveren, işçi karşısında her zaman haksız duruma düşmektedir. RcpKarakoç 5 / 5