ATLETİZM

Transkript

1 ATLETİZM Temel hareket formlarından yürüme, koşma, atma ve atlama gibi dallardan oluşan karmaşık spor dalıdır. Bu karmaşık hareketler dolaşım ve sinir sisteminin elverişli gelişmesi ile motorik özelliklerden kuvvet, sürat, dayanıklılık, hareketlilik ve beceri, yardımcı motor özelliklerden çabukluk gücü ve esnekliğin geliştirilmesine ve daha mükemmel hale gelmesine yardımcı olmaktadır.

2 ATLETİZM ATLETİZM ATMALAR KOŞULAR ATLAMALAR GÜLLE DİSK DÜZ KOŞULAR ENGELLİ KOŞULAR CİRİT ÇEKİÇ KIR KOŞULARI YOL KOŞULARI KISA MESAFE BAYANLAR İÇİN 100M,400M ERKEKLER İÇİN 110M,400M UZUN MESAFE 3000M KROS BAYRAK KOŞULARI BALKAN BAYRAK 800,400,200,100 İSVEÇ BAYRAK 400,300,200,100 YÜKSEK ATLAMA UZUN ATLAMA PİST KOŞULARI KISA MESAFE 100M,200M,400M YÜRÜYÜŞ 5000M,10000M,20KM,50KM SIRIKLA YÜKSEK ATLAMA 3 ADIM UZUN ATLAMA ORTA MESAFE 800M,1500M UZUN MESFE 3000M,5000M VE 10000M MARATON

3 İlk koşu yarışının İÖ 3800 yılında Mısır'da düzenlendiği bilinmektedir. Ama tarihin en ünlü atletizm yarışmaları, ilk kez Eski Yunanistan'da düzenlenen Olimpiyat Oyunları'nda gerçekleşmiştir. Eski Olimpiyat Oyunları, yalnızca spor yarışmalarının düzenlendiği bir etkinlik değil, aynı zamanda sporun sanat ve kültürle birleştiği büyük şenliklerdi. Atletler yarışmalardan 10 ay önce hazırlanmaya başlar, son ayı da Olimpiyat Oyunları nın düzenlendiği yer olan Olympia'da geçirirlerdi. Yarış öncesi hazırlanma değişik biçimlerde günümüzde de sürmektedir. Atletizm, insanın tüm güç ve yeteneğinin neredeyse tümüyle kullanılmasını gerektirir. Atletler birbiriyle yarışırken, aynı zamanda kendi güç ve yeteneklerinin sınırlarını tanır, bunları geliştirmeye çalışırlar.

4

5 KULVARLAR ARASI FARK Pistteki kulvar farklılıklar yani sporcular arasındaki mesafe şöyledir. 1-2 (3.52 m), l-3 (7.35 m), 1-4 (11.18 m), l-5 (l5.01 m), 1-6 (18.84 m), 1-7 (22.67 m) 1-8 (26.57 m). Bu durumda ilk kulvardaki sporcu mesafe olarak yanındaki yani 2. kulvardaki oyuncudan 3.52 metre geride yarışa başlayacaktır. Yani atletler dairesel pistte her birinin de eşit mesafe koşabilmesi için daha doğrusu pistteki kavisten doğan farka göre 1. kulvardan 8. kulvara kadar sıralanırlar. Böylece ilk kulvardaki yarışmacı ile son kulvardaki yarışmacı arasında metrelik bir fark görülür.

6 Pist yarışları Koşu dalı, kısa mesafe, orta ve uzun mesafe koşularından oluşur. Bu yarışlar, kapalı salon ya da açık hava pistlerinde, yollarda ve kırlarda yapılabilir. Kısa mesafe hız koşuları, 400 metreye kadar olan koşulardır. Bu yarışmalarda atletler tüm mesafeyi baştan sona tam sürat koşarlar. Kısa mesafe koşuları, 100, 200 metre ve açık hava pistinin bir turuna eşit olan 400 metre yarışlarıdır. Kapalı salon pistleri ise daha kısadır. Dönemeçlerin eğimli olduğu 200 metrelik pistler çok yaygındır.

7 Salonlardaki en kısa hız koşusu 50 metredir. Kısa mesafe koşucusu yarışa hızlı bir çıkışla başlar, iyice hızlandıktan sonra da hızını sürdürmeye çalışır. Orta mesafe koşuları, 800 ve metre yarışlarını kapsar. Teknik olarak hız koşusu sayılmakla birlikte, orta mesafe koşuları hız ve dayanıklılığın iyi bir taktik anlayışıyla birleştirilmesine dayanır. Son birkaç yıldır Türk bayan atlet Süreyya Ayhan, metrenin en iyi koşucularından biri sayılmaktadır.

8 Uzun mesafe yarışları pistte 3.000, ve metre yarışlarını kapsar. Maraton ve yol parkurunda koşulan öteki yarışlar ise daha uzun mesafelerde yapılır. Son yıllarda uzun mesafe koşularına kadınlar da katılmaktadır. İlk kez 1969'da uluslararası bir yarışmada metre koşan kadınlar, 1974'te metre koşusuna, 1970 sonlarında da maraton yarışlarına katıldılar.

9 Yalnızca erkeklerin koştuğu, 28 tahta engel ve 7 su engelinden oluşan metre engelli yarışı dışında kalan tüm uzun mesafe koşularına kadınlar da katılırlar. Dünyada yaygınlık kazanan uzun mesafe koşularından özellikle maraton yarışlarına katılan atlet sayısı giderek artmıştır. Günümüzde Londra ve New York maratonlarına her yıl on binlerce atlet katılmaktadır.

10 Öteki düz koşular ise, 4x100 ve 4x400 metre bayrak yarışlarıdır. Bayrak takımları dört koşucudan oluşur ve her koşucu yarışın eşit bir bölümünü koşar. Kendi bölümünü tamamlayan koşucu, bayrak denilen çubuğu bir sonraki bölümün koşucusuna verir. Engelli koşularda 10'dan fazla engel vardır.

11 Erkekler 110 metre ve kadınlar 100 metre yarışlarında, engeller 106,7 cm, 400 metre yarışında ise 91,4 cm yüksekliğindedir. Yürüyüş yarışları ise yürümekten doğmuştur. Kural gereği, ileriye atılan ayak gerideki ayak yerden kalkmadan yere değdirilir. Bu nedenle, bacakları kırmadan adım atmak gerekir. Yol parkurlarında yapılan yürüyüş yarışları mesafeleri, kadınlar için 10 kilometre, erkekler için 20 ve 50 kilometredir.

12 Alan yarışları Yüksek atlamada, ilk yıllarda makas tekniği denen bir teknik kullanılıyordu. Bu alanda daha sonra yeni teknikler geliştirildi. İçlerinde en iyisi sayılan köprü (flop) tekniğinde atlet, yukarı sıçradıktan sonra dönerek çıtayı sırtüstü geçer. Sırıkla atlamada eskiden metal ya da bambu sırıklar kullanılırdı. Daha sonra cam elyafından sırıklar yapıldı. Bu yeni sırıklar, bu dalda beklenmedik bir gelişme sağladı. Sırıkla atlamada dünya rekoru 25 yılda 1 metreden fazla bir farkla yenilendi. Sırıkla atlamada atlet sırığı iki eliyle kavradıktan sonra çıtaya doğru hızlanarak koşar. Ucunu çıtanın dibindeki V-biçimli kutuya yerleştirdiği sırığa abanarak, kendini yukarı fırlatır ve çıtanın üzerinden aşarken sırığı bırakır. Sırık atletin atlayış yaptığı tarafta kalır. Yüksek atlamada ve sırıkla atlamada, yarışmacının her iki yükseklik için üç atlayış hakkı vardır.

13 Uzun atlama ve üç adım atlamada atlet, yeterince hızlanarak 10 santimetrelik basma tahtasından, olabildiğince uzağa atlar. Üç adım atlamanın, adından da anlaşılacağı gibi, üç aşaması vardır: İlk adımda atlet yükseldiği ayağıyla yere basar, ikinci adımda öbür ayağının üzerinde yere iner ve bu ayağıyla üçüncü sıçrayışını yapar. Gülle atmada, 2,1 metre çapındaki bir dairenin içinden, omuzdan gelen bir kol hareketiyle gülle fırlatılır. Metalden yapılmış, top biçimindeki güllenin ağırlığı, erkekler için 7,26 kg, kadınlar için 4 kg dır. Çekiç atmada 7,26 kg ağırlığında metal top kullanılır.

14 Çekiç, bu topun bir tel parçasıyla bağlandığı bir halkadan oluşur. Sporcu eliyle bu halkayı kavrayarak çekici fırlatır. Atış, bir bölümü tel örgüyle çevrilmiş, 2,1 metre çapındaki bir çemberden yapılır. Disk erkeklerde 2 kg, kadınlarda 1 kg ağırlığındadır. Atış, 2,5 metre çapındaki bir dairenin içinden yapılır. Atıcılar, diske itici güç sağlamak için, atışı bu dairenin içinde dönerek yaparlar. Cirit atmada, atış çizgisine koşarak yaklaşan atıcı, ciriti bir silkme hareketiyle öne doğru fırlatır. Erkeklerin kullandığı cirit 800 gr, kadınlarınki ise 600 gr ağırlığındadır.

15 Birden fazla daldan oluşan yarışlar Bu yarışlar iki gün sürer. Dekatlonda erkekler, pentatlonda kadınlar yarışır. Erkekler dekatlonda 10 ayrı yarışa katılırlar. İlk gün 100 metre, uzun atlama, gülle atma, yüksek atlama ve 400 metre; ikinci gün 110 metre engelli, disk atma, sırıkla atlama, cirit atma ve metre yarışları yapılır. Kadınlar pentatlonda yedi dalda yarışır. Birinci günde 100 metre engelli, gülle atma, yüksek atlama ve 200 metre, ikinci günde uzun atlama, cirit atma ve 800 metre yarışları yer alır.

16 Atletizm kuruluşları Dünya atletizminin yönetici organı Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu dur (UAAF). Dünya atletizm rekorlarını bu kuruluş onaylar. Ayrıca turnuvaların düzenlenmesinden yarışlarda kullanılan malzemeye kadar birçok konuyla ilgili kararları verir. 1896'dan beri dört yılda bir yapılan Olimpiyat Oyunları atletizm dünyası için en önemli yarışlara sahne olur. Türkiye de atletizmin yönetici organı olan Türkiye Atletizm Federasyonu 1922 de kurulmuştur.

17 A- 100 m Koşusu 100 m koşu 4 kısımdan oluşur. 1. Çıkış 2. Toplanış 3. Fule (adım uzunluğu) 4. Varış

18 SPRİNT ÇIKIŞLARI ve SPRİNT ÇIKIŞ ÇALIŞMALARI Koşuda sporcunun performansı starttan bitiş çizgisine kadar olan toplam süredir. Sprint koşularında iyi bir çıkış sporcunun çabucak optimum hıza ulaşarak ivmelenmesini sağlar.

19 Ayağın takozdaki durumuna göre 3 temel çıkış vardır Bunlar bunched ( Dar ) çıkış, elongated ( uzun ) medium ( orta ) çıkıştır. 1. dar çıkışta arka ayağın ucu ön ayağın topuğundan bir adım geridedir. Bu çıkış takozdan çabuk kopmayı sağlar fakat orta çıkışa nazaran daha az hız oluşur.

20 2. uzun çıkış : bu çıkış yarışmalarda çok seyrek kullanılır. Arka bacağın dizi ön ayağın topuğuna yakındır veya topuğun hemen arkasındadır. Bunda bilekten çıkış yavaştır fakat çıkarken büyük bir güç meydana getirir. 3. orta çıkış: en çok kullanılan araştırmalarla en iyi olduğu kanıtlanmış olan çıkıştır. Arka bacağın dizi ile ön ayak aynı hizadadır. (3-9) Çıkışlardaki diğer bir yaklaşım ise ; Borzov, ve hary (veya roket ) çıkışıdır. Bunlar bu hareketleri ilk olarak uygulayan atletlerin adıyla anılır.

21 Bir çok antrenör dünyanın en iyi sprinterlerinin çıkış pozisyonlarını kendi atletlerine uygulamaya çalışır. Bu yanlıştır. Çünkü bu kişilerin çıkışları onların reaksiyon zamanına, ivmelenmesine, kuvvetine göre dizayn edilmiştir. Çıkışta her üç komut gerçekleşen pozisyonlar şunlardır: Yerlerinize komutunda: Önce ayaklar, ayakkabı ucu yere değecek şekilde takoza yerleştirilir. Arka bacağın dizi yere konur. Öndeki bacağın dizi, kollar arasındadır ve ileri gösterir. Vücut ağırlığının çoğu bacaklar üzerindedir. Kollar vücut ağırlığının sadece %25 ini destekler.

22 Dikkat komutunda: Öndeki diz açısı yaklaşık 90derece, arka bacak açısı 120 derecedir. Remi Korchemny e (1992) göre öndeki bacak açısı derece, arkadaki bacak açısı ise derecedir. Ayaklar iki takoza karşı kuvvet uygulanır. Takoza karşı uygulanan bu kuvvet; vücut ağırlığı, deneyim ve diz açısına göre değişir. Kalçalar omuzdan biraz yukarı kalkar. Omuzların izdüşümü eller üzerine gelecek şekildedir. Vücut ağırlığı eller ve ayaklar üzerine dağılır, gözler yere bakar. Dirseklerin düz olmasına dikkat edilir.

23 Çık komutunda: silah sesiyle birlikte atlet her iki bacağı ile takozu iterek kollarını yerden kaldırır. Öndeki bacak tam olarak gerilerek itişi yapar. İlk adımlar kısa, çabuk ve alçaktır. Gövde normal koşu pozisyonuna yavaş yavaş getirilir. Gözler bitiş çizgisine bakar. Takozdan çıktıktan hemen sonra takozdaki ön ayak ucu ile ilk adım esnasında vücut ağırlık merkezinin izdüşümü arasındaki mesafe cm. olmalıdır. En etkili çıkış;uygun vücut açısıyla kuvvetlerin tam olarak uygulanması ile gerçekleştirilir.

24 Birçok antrenör oturarak çıkışta ön ayağın daha fazla iş yaptığı görüşündedirler. Ön bacağın yaptığı işin miktarını; momentum ve ivmelenmenin meydana getireceği kuvvet belirler. Eğer takozda ayaklar arasındaki mesafe az ise sprinter ilk çıkışta daha hızlı takozdan ayrılacaktır. Sonuçta sprinterin ivmelenmesi dolayısıyla hızı daha az olacak ve ivmelenme için bacak kuvvetine daha çok ihtiyaç duyacaktır. Eğer ayaklar arasındaki mesafe fazla ise (30-50 cm) ön ayak uzun bir süre kuvvet uygular ve ilk adımda çok güç oluşur ve ivmelediği için çok hızlanır.

25 Sprinterin kuvvetli olan bacağı çıkış pozisyonunda ön takoza yerleştirilmelidir. Öndeki ayak ile çıkış çizgisi arasındaki mesafe;ağırlığın dağılımı, kalça pozisyonu ve ayağın çıkıştaki gücüne göre ayarlanır. Eğer ön ayak çizgiye çok yakın ise, vücut ağırlığının çoğu ön ayak üzerine binecektir ve bacağın diz açısı 90 derece den daha az olacaktır. Bu da etkisiz bir çıkışa ve bacak kramplarına neden olabilecektir. Çalışmalar ayakların geniş olarak yerleştirilmesinin daha hızlı çıkışı sağladığını göstermiştir.

26 İtişin daha iyi olabilmesi için arkadaki takozun eğim açısı diğerine göre daha diktir. Ön takoz 45 derece, arka takoz 65 derece eğimli olabilecek şekilde ayarlanır. Ön bacağın hareketi çok önemlidir. Dikkat pozisyonunda kalça, ön ayaktan çok uzak olmamalıdır. Çünkü bu ön ayağın çıkışını azaltır. Bununla birlikte eğer kalça yukarıdaysa veya ön ayağın arkasındaysa ileri yerine yukarı doğru hareket edecektir. Bu da istenmeyen bir harekettir. Bu nedenle kalça için en iyi pozisyon öndeki ayağın hemen önünde olmasıdır. Kalça yüksekliği ve omuz yüksekliği eşit ise bacak açısı, çıkış için etkisiz olur. Sonuçta kalçalar omuzdan 6-12cm. yüksekliğinde olmalıdır.

27 Kollar ise omuz genişliğinde veya biraz daha geniş olabilir. Eğer omuzdan geniş olursa dikkat pozisyonunda kişi statik olamayacak, çok geniş olursa baş ve omuzla kalça yüksekliğinin çok altına düşmüş olacaktır. Çıkış ve koşu esnasında kol hareketleri de önemlidir. Eğer vücudun üst kısmının hareketleri yavaşlarsa, bacakların frekansı da yavaşlayacaktır. Kollar maksimum kuvvet ile çevrilmeli, çevirmeler kısa ve çabuk olmalıdır.

28 İyi bir çıkış için kısaca şunlara dikkat edilmelidir; 1- Takozda iyi bir dengenin kurulması 2- Takoza karşı büyük bir kuvvet uygulanmalı 3- Ön ve arka bacağın açıları doğru olmalı 4- Vücut pozisyonunun eğimi uygun olmalı 5- Olabildiğince hızlı bir şekilde takozdan çıkılmalıdır

29

30

31

32

33