Konu : Yatırımlarda Devlet Yardımları Kararında Değişiklik Talebi

Transkript

1 T.C. Ekonomi Bakanlığı Ankara Konu : Yatırımlarda Devlet Yardımları Kararında Değişiklik Talebi Türk plastik sektöründe, çoğu küçük ve orta ölçekli firmalar olmak üzere civarında firma faaliyet göstermekte olup, % 99 u KOBİ düzeyindedir. Son yıllarda ISO sıralamasında ilk 1000 firma içine giren büyük firmaların toplam üretim ve ihracattaki payları gerilerken, KOBİ firmalarının payları artış göstermektedir. Türk plastik sektörü 2011 yılında 6,7 milyon ton ve 28 milyar dolarlık üretim değeri ile ekonomiye 11 milyar dolar katma değer sağlamış ve AB de Almanya ve İtalya dan sonra üçüncü büyük proses kapasitesine erişmiştir kişilik istihdam sağlayan plastik sektöründe üretimin 2012 sonunda 7 milyon tonu aşacağı, üretim değerinin 30 milyar doları, ekonomiye sağladığı katma değerin de 10 milyar doları aşacağı tahmin edilmektedir. Plastik sektöründe teknoloji kullanımındaki artışa paralel olarak ihracat yapan ve dünya pazarlarında rekabet eden firma sayısı da giderek artmaktadır. Kimya Sektörü toplam ihracatı içinde % 25 - % 30 arasında değişen plastik sektörü 150 ye yaklaşan ihracat pazarı ile 5 milyar dolara yakın direk ihracat gerçekleştirirken, ihracatçı sektörler kanalı ile 5 milyar doların üzerinde dolaylı ihracat yapmakta ve ülke ekonomisine 10 milyar doların üzerinde döviz geliri sağlamaktadır. Plastik sektörü, hızlı büyümesine paralel son 5 yıl içinde yılda ortalama 650 milyon dolarlık makine teçhizat yatırımı yapmıştır. Son iki yıldır makine teçhizat yatırımı 800 milyon doların üzerinde seyretmektedir tarih ve 2012/3305 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar da plastik sektörü ekonomi içindeki önemi, yapısal özelliği ve ihracat vizyonu gibi faktörlerin yeterince göz önüne alınmaması nedeniyle, sektör yatırımları teşviklerden yeterince yararlanamamaktadır. Diğer taraftan, plastik gibi birçok sektörde aynı nedenlerle teşvik sisteminden yeterince istifade edememekte ve bu durum diğer sektörler karşısında haksız rekabet doğurmaktadır. Teşvikten yeterince yararlanamayan sektörler yeni teşvik sisteminin katkılarıyla dış ticaret açığına pozitif katkı üretebilme şansını yitirmekte ve kronikleşmiş dış ticaret açığı oluşturan sektörler içine doğru itilmektedir. Sektörün, 2023 ihracat vizyonu, kimya sektörü için hedef alınan 50 Milyar dolarlık ihracat hedefinin 17 milyar dolarını gerçekleştirmektir. Bu düzeyde bir ihracatın gerçekleştirilmesi için sektörün büyümesine paralel olarak artan sorunlarının çözümünün dışında, yatırım teşviklerinden de azami ölçüde yararlanması gerekmektedir.

2 Bu amaçla ; i. Plastik sektörü teknolojik ve AR - GE yatırımlarına ihtiyaç duyduğundan, teşvik olanakları artırılmalıdır. ii. Plastik sektörünün dış ticaret verilerine bakılmaksızın stratejik yatırımlar içine dâhil edilmeli ve asgari yatırım tutarı 5 milyon ABD Doları olarak belirlenmelidir. iii. Plastik mamul üretiminde lokal bazda faaliyet göstermenin daha rasyonel olması sebebiyle, plastik sektörü her bölgede en az bir ilde desteklenmelidir. iv. Teşvik uygulamalarının en temel hedeflerinden biri bölgeler arası kalkınmışlık farkını azaltmak olduğuna göre, mevcut yatırımlarının alt bölgelere nakledilmesi de destek kapsamına alınmalıdır. Plastik sektörünün ve teşvikten yararlanamayan benzeri diğer sektörlerin de yatırımlarda devlet yardımlarından en üst düzeyde yararlanmasını temin için tarih ve 2012/3305 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar da, yukarıdaki taleplerimizi karşılayabilecek şekilde gerekli değişikliklerin yapılmasını tensiplerinize sunarız. Sayılarımızla Selçuk Aksoy Yönetim Kurulu Başkanı

3 TEŞVİK KARARNAMESİNİN STRATEJİK VE BÖLGESEL TEŞVİK DESTEK UYGULAMALARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 1. GENEL BİLGİ tarih ve 2012/3305 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar'ın 1. maddesinde Kararın amacı aşağıdaki unsurlarla açıklanmıştır. * Tasarrufların katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirilmesi. * Üretim ve istihdamın artırılması, * Uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma- geliştirme içeriği yüksek bölgesel ve büyük ölçekli yatırımlar ile stratejik yatırımların özendirilmesi, * Uluslararası doğrudan yatırımların artırılması, * Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması, * Kümelenme ve çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin desteklenmesi. Kararın belirlediği hedeflerin doğruluğu tartışmasızdır. Ancak, bu hedeflere ulaşabilmekteki en önemli gereksinim de, küresel, bölgesel ve yurt içi ekonomik koşullar ile bu piyasalardaki aktörlerin yapısal durumlarının doğru bir şekilde etüt edilmesi, kuvvetli ve zayıf yönlerinin belirlenmesi ve tedbirlerin bu tespitlere göre geliştirilmesidir. Bu tespitlerin yapılmasında, gerçeğe yakın sonuçlar üreten istatistiki bir altyapıya olan ihtiyacı ayrıca belirtmek aslında gereksiz. Ancak, istatistiki verilerin sağlıklı olmaması halinde bu verilere göre alınacak kararların da istenenin aksinde tesirler göstereceğini de daima akılda tutmak gerekir. Ancak, üzülerek müşahede ediyoruz ki, Kararda yer alan tedbirler tamamen sayısal değerler üzerinden inşa edildiğinden ve buna dayanak teşkil eden bilgi üretim modeli bazı alanlarda maalesef gerçekçi bir değerlendirme yapmaya olanak vermediğinden, Kararda yer alan bazı unsurların orta vadede Türkiye açısında arzu edilmeyen ekonomik sonuçlar doğurması muhtemeldir. İşbu raporda, stratejik ve bölgesel yatırımlara ilişkin destekler bir bütün halinde değerlendirilmek suretiyle görüş ve kanaatimiz belirtilmiştir. 2. Stratejik Yatırımlara İlişkin Kriterlerin Değerlendirilmesi 2.1. Kararnamenin "Stratejik Yatırımları tamamlayan 8. maddesinde, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımların bazı kriterleri birlikte sağlaması halinde stratejik yatırım sayılacağı belirtilmiştir. Maddede sayılan şartlar ise şunlardır. * Asgari sabit yatırım tutarının elli milyon Türk Lirasının üzerinde olması * Yatırım konusu ürünle ilgili yurtiçi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması. * Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde, belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari yüzde kırk olması. * Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının elli milyon ABD Dolarının üzerinde olması Stratejik yatırımlara ilişkin ölçüt ve kriterler birlikte değerlendirildiğinde, ortaya konan yaklaşımın istatistiksel çalışmaların sayısal değerlerine göre kurgulandığı, küresel ekonominin gelişim yönünü, bu gelişimin hızını ve sonuçlarını ihmal ettiği gözlenmektedir İstatistiksel sonuçların, geleceğe yönelik ipuçları içerdiği genel olarak doğru kabul edilse de, olayların sebep ve sonuçlarının birlikte değerlendirilmemesi halinde sadece istatistiki verilerden hareket etmek

4 gerçekçi değerlendirme yapmaya olanak vermeyebilir. İstatistiksel sonuçların, bazı ilave öngörülerle birlikte ve belirli bir güven aralığında test edilmesi doğru bir analiz yapmanın temel gereksinimleridir Konu, plastik sektörü açısından değerlendirildiğinde, geçmiş dönemlere ilişkin plastik mamul ithalat ve ihracat rakamlarının Türkiye açısından pozitif olarak değerlendirilebileceği açıktır. Ancak, sayısal değerlerin ifade ettiği bu pozitif sonucun mevcut şartları sabit tutmak suretiyle ve küresel rekabet içinde avantaj sağlayacak ya da en azından maruz kalınabilecek dezavantajları bertaraf edebilecek tedbirler geliştirilmeksizin sürdürülebilmesi pek olası görünmemektedir Rekabet şartlarının Türkiye aleyhine gelişmesini önleyecek tedbirlerin alınmaması halinde orta vade olarak adlandırılabilecek süreçte Türk Plastik sektörü plastik mamul üretimi yönünden dış ticaret açığı veren bir sektöre olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu durumun sebepleri aşağıda özetlenmiştir Plastik sektörüne ilişkin dış ticaret rakamları aşağıdaki bölümde özetlenmiştir Türkiye, 2011 yılında 483 bin ton plastik mamul ithalatı yapmış ve bu ithalat için 2 milyar 646 milyon ABD Doları ödemiştir. Buna göre, ithal edilen plastik mamuller için gerçekleşen ithalat fiyatı ABD Doları/Ton'dur yılında ihraç edilen 1 milyon 158 bin ton plastik mamul ihracatı için sağlanan döviz girdisi ise 3 milyar 485 milyon ABD Dolarıdır. İhraç edilen plastik mamullerin ihraç fiyatı ise, ABD Doları/Ton olarak gerçekleşmiştir. İthalat ve ihracatta gerçekleşen birim fiyatlar mukayese edildiğinde ortalama ihracat fiyatının ortalama ithalat fiyatının yaklaşık yarısı kadar olduğu görülmektedir (% 54) Konuya GTİP bazında bakıldığında, plastikten mamul malların ithalat ve ihracat miktarlarının aşağıdaki gibi olduğu görülmektedir. GTİP NO İthalat (Bin Ton) Bedel (milyon USD) İhracat (Bin Ton) Bedel (milyon USD) Toplam Tablonun ihtiva ettiği değerler değerlendirildiğinde aşağıdaki sonuçlara ulaşılabilir. Aynı GTİP numarası bazında bakıldığında, ithal edilen mallara ödenen bedelin ihraç edilen mallara oranla yaklaşık bir kat daha pahalı olduğu gözlemlenmektedir. Ortalama ihracat ve ithalat fiyatları bakımından da aynı durumun geçerli olduğu yukarıda açıklanmıştı GTİP numarası bazında ithalat ve ihracat birim fiyatlarının yarıya yakın fark içermesi, o mallara ilişkin niteliksel farklılıkları ortaya koymaktadır. Zira Türkiye plastik mamul ihracatında ön sıralarda yer alıyor olmasına karşın, bu üstünlük özellikle katma değeri ve kar marjı daha düşük olan ve klasik teknoloji ile üretilen ürünlerin üretim ve satışından kaynaklanmaktadır. Ancak, daha sonraki bölümlerde ifade edileceği üzere bu üstünlük sürdürülebilir değildir Konuyu daha iyi ifade edebilmek üzere plastikten mamul ürünleri iki ana başlıkta toplamayı uygun görüyoruz.

5 A Grubu Mallar : Klasik üretim teknolojisi ile üretilen mallar. B Grubu Mallar : Farklılaştırılmış bir teknolojik yatırım gerektiren mallar ile yenilikçi (inovative) ürünler Türkiye'nin plastik mamul ihracatını oluşturan kalemlere bakıldığında A Grubu olarak nitelendirilen ürünlerin ağırlıkta olduğu gözlemlenmektedir Türkiye'nin plastik mamul ithalatını oluşturan ürünler ise, daha üstün bir teknoloji ile üretilen malların veya Ar-Ge çalışmalarına dayanan yenilikçi ürünlerin oluşturduğu B Grubuna dâhil ürünlerdir Aynı GTİP bazında yer alan mallar, arz-talep dengesi, üretim koşulları ve pazarlama olanakları bakımından bariz bir şekilde iki gruba ayrılabilmekte iken bunların tamamının aynı çatı altında değerlendirilmesi hatalı bir kısım sonuçlara ulaşılmasına sebep olmaktadır Daha üstün teknoloji ile üretilmesi veya inovative olması sebepleriyle pazar payı artan B Grubu malların üretimi için yeni üretim teknolojilerine ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, yüksek yatırım maliyeti sebebiyle, bu yatırıma sahip firma sayısı sınırlıdır ve arz miktarı da düşük olan bu malların üreticileri pazarda sahip oldukları güç sebebiyle daha yüksek kar marjları uygulayabilmektedirler. Bu sebeple, bu ürünlerin ortalama satış fiyatı daha yüksektir Diğer taraftan, önümüzdeki yıllar itibarıyla plastikten mamul ürünler bakımından B Grubu ürünlere doğru bir yönelim öngörüldüğünden, buna yönelik fiziki yatırım veya farklılaştırılmış ürünlerin üretimine yönelik Ar-Ge yatırımı yapılmaması halinde bugün itibarıyla plastik sektörü bakımından toplamda var olduğu düşünülen görülen pozitif durumun negatife döneceği beklenmelidir Geçmiş dönem sonuçlarına bakıldığında plastik sektörünün dış ticaret fazlası veriyor olması sayısal bir yanılsamadır. Gerçek durum şu şekilde özetlenebilir. * Türkiye A Grubu mallar açısından dış ticaret fazlasına sahiptir. Ancak Türk firmalarının bu gruptaki mallar bakımından önümüzdeki süreçte rekabeti sürdürebilmeleri mümkün görünmemektedir. * Türkiye B Grubu mallar bakımından dış ticaret açığına sahiptir. Bu malların üretimine yönelik yatırım yapılmaması veya ürün bazında Ar-Ge çalışması yapılmaması halinde, gelecek dönemlerde pazar payı artacak bu ürünler bakımından dış ticaret açığı daha da kötüleşecektir. 2.6 Yukarıdaki açıklamalarımız çerçevesinde, plastik sektörünün dış ticaret rakamlarına bakılmaksızın stratejik yatırımlar kapsamında değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Ancak, stratejik yatırımlardaki asgari 50 milyon ABD Dolarının üzerinde olması yönündeki şartın imalat sanayi bakımından düşürülmesi gerektiği kanaatindeyiz. Zira plastik sektörü açısından temel rasyolar irdelendiğinde, plastik sektörünün yatırım maliyetlerine oranla çok yüksek katma değer yaratma potansiyeline sahip olduğu görülmektedir. Bu itibarla, diğer bazı imalat sanayi açısında da benzeri bir tablo olabileceği düşünülerek bu sektörler bakımından asgari yatırım tutarının 5 milyon ABD Doları olarak belirlenmesinin yeterli olacağını düşünmekteyiz. 3. Bölgesel Teşvik Uygulamalarının Değerlendirilmesi 3.1. Kararnamenin "Teşvik Sistemi ve Destek Unsurları" başlıklı 4. maddesinin (3) numaralı fıkrasında, Kararnameye ekli listelere atıfta bulunularak sektörler itibarıyla yararlanılabilecek destek unsurları iller bazında belirtilmiş, vergi indirimi, yatırım yeri desteği, sigorta primi işveren hissesi desteği, faiz desteği, gelir vergisi stopaj desteği ve sigorta primi desteğinden oluşan bölgesel destek unsurları bölgeler itibarıyla farklılaştırılmıştır Karar kapsamında yer alan desteklerin uygulanmasında Türkiye illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak altı bölgeye ayrılmış ve devlet destekleri daha az gelişmiş bölgelerde kapsamı genişleyen tarzda belirlenmiştir.

6 3.3. Plastik sektörü, bölgesel destek unsurları bakımından, sadece, gelişmişlik düzeyi bakımından en alt kategori olan 6. bölgede desteklenmiştir Plastik sektörünün yapısal özelliği gereği bazı plastik ürünlerinin ancak lokal olarak üretilip alıcıya ulaştırılması ekonomik açıdan rasyonel olabilmektedir. Bunun en temel sebeplerinden bir tanesi, plastik boru örneğinde olduğu gibi yüksek bir değer ifade etmemesine karşın hacim olarak fazla yer kaplayan ve uzun mesafede navlun maliyetine sebep olan ürünlerdir. Örneğin, plastik borunun İstanbul'da üretilip, Bitlis'te satışa sunulması ekonomik olmamaktadır. Bu itibarla, plastik sektörünün 6. Bölgede desteklenmesi şüphesiz doğru bir karardır. Ancak, bunun yanısıra, sektörün diğer bölgelerde desteklenmemesi ise aynı ölçüde isabetsiz olmuştur Bölgesel teşvik uygulamalarının Türk müteşebbisleri bakımından küresel rekabet şartlarında aşağıda belirtilen olumsuzluklara yol açabileceği düşünülmektedir. Bu kanaatimizin tüm sektörlere ilişkin imalat sanayi bakımından geçerli olduğu inancındayız Teşvik uygulamalarında bölgelerin kalkınmışlık düzeylerine önem verilmesine karşın, sektörlere ilişkin ekonomik gerçeklerin göz ardı edildiği düşünülmektedir Kararda, plastik ürünlerinin hitap edeceği pazarlar bakımından bir değerlendirme yapılmaksızın bölgesel belirlemeler yapılmıştır. Bölgesel teşvik uygulamalarında mevcut ve potansiyel pazarların uzaklığı, navlun hizmeti ihtiyacı, ulaşım imkânları ve ulaşım maliyetleri dikkate alınmamıştır. Bu durum hem yurt içi hem de yurt dışı pazarlar bakımından geçerlidir Plastik ürünleri tüketimi dünya ve Türkiye ortalaması bakımından değerlendirildiğinde, dünyada tüketim ortalamasının kişi başına 75 kg/yıl civarında olduğu, gelişmiş ülkelerde bu değerin biraz daha yüksek olmasına karşın Türkiye ortalamasının dünya ortalamasını yansıttığı bilinmektedir. Türkiye'deki dağılıma baktığımızda ise, gelişmişlik düzeyi daha yüksek olan illerde bu tüketimin 102 kg/yıl iken daha az gelişmiş bölgelerde ise 47 kg/yıl civarında olduğu tahmin edilmektedir. Gelişmişlik düzeyi bakımından plastik mamul tüketimindeki bu farklılığın yanısıra, Türkiye'nin daha gelişmiş olan batı bölgelerinde nüfus yoğunluğunun daha yüksek olması sebebiyle, Türkiye'deki plastik mamul tüketiminin çok büyük bir kısmı batı bölgelerinde gerçekleşmiştir. Aynı şekilde, Türkiye'deki plastik mamul üretiminin de çok büyük bir kısmı (% 76) batı bölgelerinde gerçekleşmiştir. Bu durumda, 6. bölgede kurulacak bir tesisin ürünlerini yine yurt içi pazarın önemli kısmını oluşturan batı bölgelerine pazarlayabilmesi için önemli bir navlun maliyete katlanması gerekecektir. Dolayısıyla, 6. bölgede kurulacak bir tesisin örneğin Marmara Bölgesine mal satması maliyet dezavantajı sebebiyle olası olmayacaktır. Kaldı ki, plastikten mamul ürünlerin hacimsel olarak büyük olması, bu şekilde katlanılacak navlun maliyetlerinin katlanarak artacağı anlamına gelmektedir Diğer taraftan, bölgeler itibarıyla desteklenecek sektörler belirlenirken, bölgelerin hammadde tedariki yönünden sahip olduğu avantajlar genel olarak dikkate alınmasına rağmen, plastik sektörü bakımından bu değerlendirme yapılmamıştır. Zira plastik sektörünün temel hammaddesi olan petrokimya ürünleri bakımından Türkiye'deki üreticilerin yoğunlaştığı bölge container limanları olarak da adlandırılan batı bölgelerindeki kıyı şehirleridir. Bu durumda, tedarik kanallarının da batı bölgelerinde olması sebebiyle, 6. bölgede kurulu bir firmanın bu bölgelerden hammadde tedarik ederek ürettiği ürünleri yine batı bölgelerinde pazarlayabilmesi

7 beklenmemelidir. Barbaros Cad. İstanbul Ticaret Sarayı, Ofis No: 294 Plastik mamullerin en temel hammaddesi olan petrokimya ürünlerinin daha ziyade batı bölgelerindeki üretim ve işleme tesislerinden tedarik edildiği ve plastik sektörünün sadece 6. bölgede bölgesel teşviklerden istifade ettirildiği hususları birlikte dikkate alındığında; 6. bölgede kurulacak bir plastik tesisinin hammadde temininde, ilave bir navlun maliyetine katlanmak zorunda kalacağı aşikârdır Hiç şüphe yok ki, 6. bölgede kurulacak plastik tesislerine teşvik sağlanması, gerek bu bölgede gerekse bu bölgeye yakın ülkelerde plastikten mamul ürünlerin pazarlanmasında bir avantaj sağlayacaktır. Zaten ileri sürülen argüman plastik sektörünün niçin 6. bölgede desteklendiği değil, niçin diğer bölgelerde de desteklenmediğidir. Zira sektörün yapısal özellikleri dikkate alındığında plastik üretiminin pazara en yakın alanda gerçekleştirilmesi gerekliliği rahatlıkla gözlenebilir. Ancak, özellikle ifade etmek gerekir ki, plastik sektörünün 6. bölge dışında kalan bölgelerde desteklenmemesi, gerek kar marjlarının düşük olması ve gerekse diğer küresel faktörler sebebiyle girişimcilerin bu bölge dışındaki bölgelerde yatırım yapma şevkini de olumsuz yönde etkileyeceğinden, yurt içi pazarın büyük kısmını oluşturan İstanbul ve çevresinin plastik mamul ihtiyacının karşılanmasında bu bölgeye yakın Avrupa ülkelerinden ithalatı teşvik edebilecektir. Böyle bir durum, halihazırda dış ticaret fazlalığına sahip olan sektörün zaman içinde dış ticaret açığına sahip bir sektöre dönüşmesine sebep olacaktır Diğer taraftan, teşvik tedbirleri, plastik sektörünün dış ticaret fazlası veren bir sektör olması sebebiyle desteklenmesine gerek bulunmadığı varsayımından hareketle geliştirilmiş ise, bu varsayımın çok zayıf temeller üzerine kurulduğunu belirtmekte özellikle fayda mülahaza ediyoruz. Bir önceki bölümde detaylıca ifade edildiği üzere, plastik sektörü dış ticarette fazla veren bir sektör olmasına karşın, ihracat ile ithalatın içerikleri itibarıyla bakıldığında ithalatın katma değeri daha yüksek ürünlerden, ihracat kalemlerinin ise daha düşük katma değere sahip ürünlerden oluştuğu görülmektedir. Zira sektöre yönelik temel hammadde girdisinin ithalat yoluyla sağlandığı hususu, satışlardaki karlılık oranlarının da düşük olduğu gerçeği ile birlikte değerlendirildiğinde, yurt içinde üretilen ürünler bakımından yaratılan katma değerin nispeten düşük olduğu sonucuna ulaşılabilir. Bu durumun en bariz neticeleri şöyle özetlenebilir. * Yurt içi firmaların üretimi, raporun önceki bölümünde tanımladığımız A Grubu malların üretiminden oluştuğundan, firmalarımız pazarda kalabilmek için çok düşük kar marjlarıyla faaliyet göstermektedirler. * Düşük kar marjlarıyla çalışmak zorunda kalan işletmeler sadece varlıklarını devam ettirebilme güdüsü ile hareket etmekte, katma değeri yüksek ürünlerin üretimi için yatırımlara yönlendirecekleri bir kaynak yaratamamaktadırlar. Bu işletmelerin orta vadede varlıklarını devam ettirebilme olanakları son derece azdır. * Kar marjlarının düşüklüğü, çalışanların genel ücret seviyelerinin de düşük düzeyde oluşmasına sebep olmaktadır. * Daha az üretimle daha fazla hasılat sağlayan yurt dışında kurulu firmalar, yüksek kar marjları sebebiyle yenilikçi ürünlerin tasarlanmasına yönelik bütçe kaynağı ayırabilmekte ve bu durum geleceğe yönelik olarak kendilerine önemli fırsatlar sunmaktadır Diğer taraftan, ifade edilmesi gereken diğer bir husus ise, plastik sektörünün hammadde ihtiyacının en önemli tedarikçileri olan Çin, Hindistan, Suudi Arabistan ve İran gibi ülkelerin ekonomi politikalarında değişikliğe giderek, hammadde satışı yerine plastik mamul üretimini kendi ülkelerinde teşvik etmeye yönelmeleridir. Bu ülkelerdeki üreticilerin önümüzdeki dönemde özellikle A Grubu olarak

8 nitelendirdiğimiz ürünlerin üretimine dair yatırımlarını yoğunlaştırması beklenmektedir. Bu ülkelerin hammadde tedarikinde sahip oldukları fiyat avantajına, özellikle Çin, Hindistan ve İran'ın düşük işgücü maliyetlerinden kaynaklanan avantajları da eklendiğinde, Türkiye'de kurulu firmaların bu ülkelerdeki firmalarla rekabet edebilmeleri zor ve hatta olanaksız görünmektedir. Türk firmalarının A Grubu malların gerek Türkiye'de ve gerekse yurt dışında pazarlanması bakımından özellikle yukarıda sayılan ülkelerde kurulu firmalarla rekabet edemeyecek olması, hem plastik sektörünün ihracat rakamlarını olumsuz yönde etkileyecek hem de yurt içi tüketim bakımından ithalat eğilimini artıracaktır Plastik sektörü, plastik mamul üretiminin yanı sıra özellikle diğer sanayi dallarına da hammadde tedarikinde bulunmaktadır. Bu durum, plastik sektörünün bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında değerlendirilmesinde bağlantılı olduğu sektörlerin de göz önünde tutulması gerektiğine işaret etmektedir. Aksi halde, özellikle navlun maliyetlerinin sebep olacağı fiyat dezavantajı bu bölgelerde yatırım yapan işletmeleri olumsuz yönde etkileyebilecektir Bölgeler belirlenirken sadece Türkiye şartları gözetilmiş, rekabet şartları daha yüksek olan ülkelerde kurulu firmaların teşvik edilmeyen sektörleri ne yönde etkileyeceği hususu dikkate alınmamıştır. Küresel çapta rekabetin yoğun olarak yaşandığı sektörler bakımından üretimi, üretim kalitesini, devamlılığı etkileyen her unsur işletmelerin başarı şansını etkilemektedir. Dolayısıyla, teşvik uygulamaları özellikle ulusal düzeyde tedbirleri içerdiğinden, alınan bu tedbirlerin Türk firmalarının uluslararası rekabetini olumsuz yönde etkileme olasılığı yüksektir Diğer taraftan, ifade edilmesi gereken bir başka husus da mevcut yatırımların nakli ile ilgilidir. Zira Kararnamenin temel hedeflerinden bir tanesi de, bölgeler arası kalkınmışlık farkını azaltmak olduğuna göre, mevcut yatırımlarının nakline de bazı teşvikler getirmek gerekirdi. Ancak mevcut uygulamada nakil maliyetleri bakımından bir teşvik imkânı bulunmamaktadır. 4. SONUÇ VE TALEPLERİMİZ 4.1. Değerlendirme Sonuçları Raporun yukarıdaki bölümlerinde açıklanan hususlar aşağıda özetlenmiştir Plastik sektörünün bir bütün olarak bakıldığında dış ticaret fazlası vermektedir Plastik mamul sektörüne dair ithalat ve ihracat kalemlerinin içerikleri dikkate alınmaksızın sayısal sonuçlardan hareketle destek unsurlarının belirlenmesi doğru sonuçlara ulaşılmasını engellemektedir Aynı GTİP numarasında yer alan bazı ürünler Türkiye'de üretilebilmektedir, ancak, yoğun rekabet nedeniyle bu mallara ilişkin kar marjları düşüktür Türkiye'de üretilemeyen plastik mamullere ilişkin kar marjları ise genel olarak çok yüksektir Türkiye'de üretilemeyen ve kar oranları yüksek olan ürünlerde dış ticaret açığının yüksektir, ancak, istatistiki bilgilerin yetersiz olması sebebiyle bu durumun gözlemlenememektedir Türkiye'de üretilen plastik mamulleri bakımından önümüzdeki süreçte rekabet şartları daha da ağırlaşacaktır. Bu durum, zaten düşük karlılıkla faaliyet gösteren firmalarımızın pazar paylarını daraltacak ve bu ürünler bakımından da dış ticaret açığı oluşmasına sebep olacaktır Yukarıda yer alan tespitlerin sadece plastik sektörü bakımından değil, birçok imalat sektörü için geçerli olduğu tahmin edilmektedir. Bu sebeple, diğer sektörler bakımından da benzeri çalışmalar yapılmalıdır Taleplerimiz

9 Plastik sektörü teknolojik ve Ar-Ge yatırımlarına ihtiyaç duyduğundan, teşvik olanakları artırılmalıdır Plastik sektörünün dış ticaret verilerine bakılmaksızın stratejik yatırımlar içine dâhil edilmeli ve asgari yatırım tutarı 5 milyon ABD Doları olarak belirlenmelidir Plastik mamul üretiminde lokal bazda faaliyet göstermenin daha rasyonel olması sebebiyle, plastik sektörü her bölgede en az bir ilde desteklenmelidir Teşvik uygulamalarının en temel hedeflerinden bir tanesi bölgeler arası kalkınmışlık farkını azaltmak olduğuna göre, mevcut yatırımlarının alt bölgelere nakledilmesi de destek kapsamına alınmalıdır.