DOKUZUNCU KALKINMA PLANI ( )

Transkript

1 DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI DOKUZUNCU KALKINMA PLANI ( ) KİMYA SANAYİİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU PETROKİMYA ÇALIŞMA GURUBU RAPORU EYLÜL

2 İ Ç İ N D E K İ L E R SAYFA NO IX. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI PETROKİMYA ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU ÜYELERİ GİRİŞ I. BÖLÜM TÜRKİYEDE PETROKİMYA SEKTÖRÜ 1 PETROKİMYA SANAYİİ VE ÇEVRE 15 II. BÖLÜM 1. TEMEL VE ARA PETROKİMYASAL MADDELER ETİLEN-PROPİLEN 21 BUTADIEN 1,3 (BDX) 48 AROMATİKLER 63 VİNİL KLORÜR MONOMER (VCM) 91 STİREN 105 AKRİLONİTRİL (ACN) 121 SAF TERAFTALİK ASİT (PTA) 135 KOPROLAKTAM 155 ETİLEN OKSİT / ETİLEN GLİKOL (EO / EG) 163 FTALİK ANHİDRİT (PA) TERMO PLASTİKLER ALÇAK YOĞUNLUKLU POLİETİLEN (AYPE-T, AYPE) 200 LİNEER ALÇAK YOĞUNLUK POLİETİLEN (LAYPE) 221 YÜKSEK YOĞUNLUK POLİETİLEN (YYPE) 228 I

3 SAYFA NO POLİVİNİL KLORÜR (PVC) 245 POLİPROPİLEN (PP) 264 POLİSTİREN (PS) 286 AKRİLONİTRİL BUTEDİEN STİREN (ABS) 305 EKLER II

4 EK LİSTESİ SAYFA NO Mevcut Yatırım Teşvikleri (Tüm sektörler için genel) (EK- A) Sektörün Rekabet Gücü (Tüm sektörler için genel ) (Tablo 4-9) Sektörün Dünyada (OECD, DTÖ, Ülkeler) ve AB Ülkelerindeki Durumu (EK- B) GZFT (SWOT) Analizi (EK- C) Yatırım Tahminleri (Tüm sektörler için genel) (EK- D) Eklenecek Yeni Kapasiteler (Tüm sektörler için genel) (EK- D) Muhtemel Yatırım Alanları ve Yerleri (EK- E) Teknoloji, AR-GE Faaliyetlerinde, İstihdam Piyasasında, Çevre Uygulamalarında vb. Muhtemel Gelişmeler ve Sektörün Rekabet Gücüne Etkileri (EK- F) Diğer Söktörler ve Yan Sanayi ile İlişkilerde Muhtemel Gelişmeler (EK- G) Sektörde Kamunun Rolü, Özelleşme Faaliyetlerinin Muhtemel Etkileri (EK- H) AB ne Katılım Sürecinin Sektöre Etkisi (EK- K) Plan Dönemi İçin Önerilen Strateji Amaç Politika Öncelik ve Tedbirler (EK- L) Sonuç ve Genel Değerlendirme (EK- S) 421 III

5 IX. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI PETROKİMYA ÖZEL İHTİSAS KOMİSYON ÜYELERİ Başkan : Nihat GÜRBÜZ Daire Başkanı Petkim-Aliağa Başkan Yrd. : Ekrem UYGUN AR-GE Müdürü Petkim-Aliağa Raportör : Yasemin ARZUMAN Stratejik Pln Uzman Müh. Petkim-Aliağa TEMEL VE ARA PETROKİMYASAL MADDELER ALT KOMİSYONU Başkan : Levent DİKER Olefin Müdürü Petkim-Aliağa Başkan Yrd. : Erkan TÜFEKÇİOĞLU Olefin Proses Yönticisi Petkim-Aliağa Üyeler : Merih ÜLKÜÜYE Özelleş.-Kord.Yöneticisi Petkim-Alağa Erhan OLCAY Arom.Fab.Yöneticisi Petkim-Aliağa Ertuğrul ÖZDOĞAN VCM Fab. Yöneticisi Petkim-Aliağa Hikmet ÜNALAN ACN Fab. Yöneticisi Petkim-Aliağa Hüseyin ALBAYRAK PA Fab. Yöneticisi Petkim-Aliağa Ayhan ŞANLITÜRK EO/EG Fab.Yöneticisi Petkim-Aliağa Nazmi MİNTAŞ Etilen Fab.Yöneticisi Petkim-Aliağa Ali DEMİRÖREN PTA Fab. Yöneticisi Petkim -Aliağa Başak NALBANT AR-GE Mühendisi Petkim-Aliağa TERMOPLASTİKLER ALT KOMİSYONU Başkan : A.Reşat ÇETİNTAŞ Klor Alkali Müdürü Petkim-Aliağa Başkan Yrd. : Ali YILDIZ Klor Alkali Proses Yönt. Petkim-Aliağa Üyeler : Erol ERBAY Ar-Ge Proje TasarımYnt. Petkim-Aliağa M.Ali YAĞCI Üretim Plan.Uzman Müh. Petkim-Aliağa Erol TUTCU Polietilen Pros.Pln.Yönt. Petkim-Aliağa Kemalettin ATALAY PVC Fab.Yöneticisi Petkim-Aliağa Akif YAMALI Poliolefin Müdürü Petkim-Aliağa Beyhan YILMAZ Stratejik Pln Uzman Müh.Petkim-Aliağa A.Ekrem ASLAN AYPET-T Fab.Yöneticisi Petkim-Aliağa IV

6 DİĞER ALT KOMİSYON ÜYELERİ Mehmet AKOVA Satış-Pazarlama Yöneticisi Petkim-Aliağa Pınar BEDÜK Pazarlama Uzmanı Petkim-Aliağa Ali YEŞİLYURT Dış Pazar Araştırma Yöneticisi Petkim-Aliağa Özer AKSOY Genel Muhasebe Yöneticisi Petkim-Aliağa Bilge ERİÇ Stratejik Planlama Uzman Mühendis Petkim-Aliağa LOJİSTİK : Filiz OKUTAN Üretim Planlama ve Petkim-Aliağa Kontrol İşlem Sorumlusu V

7 TABLO LİSTESİ SAYFA NO I. BÖLÜM Petkim Yurt İçi Pazar Payı (%) 3 VIII. Beş Yıllık Plan Dönemi İçin Yapılan Talep Tahminleri İle Bu Dönemdeki Fiili Tüketimlerin Karşılaştırılması Yılı İtibariyle Öngörülen VIII. Plan Dönemi Yatırımları 5 VIII. Plan Dönemi İthalatları Yılı Rekabet Gücü Göstergeleri Yılı Rekabet Gücü Göstergeleri Yılı Rekabet Gücü Göstergeleri Yılı Rekabet Gücü Göstergeleri Yılı Rekabet Gücü Göstergeleri Yılı Rekabet Gücü Göstergeleri 9 VIII. Plan Dönemi Türkiye Termoplastik Tüketimi 10 Kişi Başına Termoplastik Tüketimi (Kg/Kişi/Yıl) 10 IX. Plan Dönemi Talep Projeksiyonu Yılı İtibariyle Plananan IX. Plan Dönemi Yatırımları 12 Bazı Petrokimyasal Ürünler İçin 2013 Yılı Talep Tahminleri İle Üretim Kapasiteleri Mukayesesi 13 IX. Plan Dönemi İthalat Projeksiyonu 14 VI

8 SAYFA NO Etilen/Propilen Sektöründeki Kuruluşlar 22 Etilen Propilen Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 22 Hammadde Türlerine Göre Ürün Dağılımı 23 Hammaddegirdileri (2005 Yılı Fiyatlarıyla) 23 Birim Üretim Girdileri (2005 Yılı Fiyatlarıyla) 23 Üretim Miktarı 29 Üretim Değeri 29 Sinai ve Ticari Maliyetler 30 Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı 30 Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı 30 Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 31 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı 31 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı 31 Etilen/Propilen Sektörü Hammadde İthalatı 32 Etilen/Propilen Sektörü Hammadde İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 32 Etilen/Propilen Sektörü İhracatı 33 Etilen/Propilen Sektörü İhracatı 33 Etilen/Propilen Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları 33 AB ve Önemli Diğer Ülkelere Etilen/Propilen Sektörü Ürün İhracatı (Bin Ton) 34 AB ve Önemli Diğer Ülkelere Etilen/Propilen Sektörü Ürün İhracatı (Bin USD) 34 Tüketim Mikteri 35 VII

9 SAYFA NO Tüketim Değeri 35 Etilen/Propilen Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 35 Etilen/Propilen Sektörü İstihdam Durumu 35 İşgücü Verimliliği 36 Üretim Verimliliği 36 Etilen/Propilen Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Ton) 39 Etilen/Propilen Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-Bin USD) 39 Etilen/Propilen Sektörü İhracat Projeksiyonu (Miktar Olarak) 39 Etilen/Propilen Sektörü İhracat Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-ABD $) 39 Etilen/Propilen Sektörü Üretim Tahminleri (Bin Ton) 40 Etilen/Propilen Sektörü Üretim Tahminleri (2005 Fiyatlarıyla-Bin USD) 40 Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Ton) 40 Etilen/Propilen Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-Bin $) 40 Etilen/Propilen Sektörü Hammadde İthalatı Projeksiyonu (Bin Ton) 41 Etilen/Propilen Sektörü Hammde İthalatı Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-Milyon $) 41 Butadien 1,3 Sektöründe Önemli Kuruluşlar 49 Butadien 1,3 Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 49 Birim Üretim Girdileri 57 Üretim Miktarı 57 Üretim Değeri 57 Sınai ve Ticari Maliyetler 58 VIII

10 SAYFA NO Bütadien 1,3 Sektörü Ürün İthalatı (Miktar Olarak) 58 Bütadien 1,3 Sektörü Ürün İthalatı (Değer Olarak) 58 Bütadien 1,3 Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 59 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Bütadien 1,3 Sektörü Ürün İthalatı 59 Bütadien 1,3 Sektörü Ortalama İthalat Fiyatları 59 Bütadien Ürünü Yurt İçi Talep Projeksiyonu 61 Bütadien 1,3 Yurt İçi Talep Projeksiyonu 61 Bütadien 1,3 Sektörü İthalat Projeksiyonu 61 Bütadien 1,3 Sektörü İthalat Projeksiyonu 62 (Aromatikler) Petrokimya Sektöründe Önemli Kuruluşlar 71 Petrokimya Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 71 Birim Üretim Girdileri 75 Üretim Miktarı 76 Üretim Değeri 76 Sınai ve Ticari Maliyetler 77 Aromatikler Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 77 Aromatikler Sektörü Ürün İthalatı (Bin $) 78 Aromatikler Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 78 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Aromatikler Sektörü Ürün İthalatı 79 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Aromatikler Sektörü Ürün İthlatı ($) 80 Aromatikler Sektörü İhracatı (Ton) 81 Aromatikler Sektörü İhracatı ($) 81 IX

11 SAYFA NO Aromatikler Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları ($) 81 AB ve Önemli Diğer Ülkelerle Aromatikler Sektörü İhracatı (Ton) 82 AB ve Önemli Diğer Ülkelerle Aromatikler Sektörü İhracatı (Bin ABD $) 83 Tüketim Miktarı 84 Tüketim Değeri 84 Aromatikler Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 84 Aromatikler Sektörü İstihdam Durumu 85 Petrokimya Sektörü Yurt İçi Talep Projeksiyonu Miktar Olarak 87 Petrokimya Sektörü Yurt İçi Talep Projeksiyonu (Bin YTL) 87 Petrokimya Sektörü İhracat Projeksiyonu (Bin Ton) 87 Petrokimya Sektörü İhracat Projeksiyonu ($) 87 Petrokimya Sektörü Üretim Tahminleri (Bin Ton) 88 Petrokimya Sektörü Üretim Tahminleri (Bin YTL) 88 Petrokimya Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Bin Ton) 88 Petrokimya Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu ($) 88 VCM Sektöründeki Kuruluşlar 92 VCM Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 92 Birim Üretim Girdileri (Dengelenmeş Proses, Etilen, Klor ve O 2 den) 95 Yıllık Üretim Miktarı 95 Yıllık Üretim Değeri 96 Sınai ve Ticari Maliyetler 96 X

12 SAYFA NO VCM Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 97 VCM Sektörü Ürün İthalatı (Cari Fiyatlarla, Bin $) 97 VCM Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatı 97 AB ve Diğer Önemli Ülkelerden VCM Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 97 AB ve Diğer Önemli Ülkelerden VCM Sektörü Ürün İthalatı (Cari Fiyatlarla, Bin $) 98 VCM Sektörü Yarı Ürün İthalatı (Ton) 98 VCM Sektörü Yarı Ürün İthalatı (Cari fiyatlarla, bin $) 98 Aliağa VCM Fabrikası İstihdam Durumu 99 VCM Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Bin Ton) 101 VCM Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Yılı Fiyatlarıyla, Milyon YTL) 101 VCM Sektörü Üretim Projeksiyonu (Bin Ton) 102 VCM Sektörü Üretim Projeksiyonu (Milyon YTL) 102 VCM İthalat Projeksiyonu (Bin Ton) 102 VCM İthalat Projeksiyonu (2005 Yılı Fiyatlarıyla, Milyon $) 103 (Stiren) Birim Üretim Girdileri 109 Birim Üretim Girdileri 110 Birim Üretim Girdileri 110 Birim Üretim Girdileri 110 Birim Üretim Girdileri 110 Stiren Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 112 Stiren Sektörü Ürün İthalatı (CIF, Cari Fiyatlarla, Bin $) 112 XI

13 SAYFA NO Stiren sektörü ürün ithalatı ortalama birim fiyatları 112 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Stiren Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 113 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Stiren Ürün İthalatı (CIF, Cari Fiyatlarla, Bin $) 113 Tüketim Miktarı 114 Tüketim Değeri 114 Stiren Sektörü Ortalama İthal Fiyatları 114 Stiren Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Ton) 116 Stiren Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, Bin YTL) 117 Stiren Sektörü Üretim Tahminleri (Ton) 117 Stiren Sektörü Üretim Tahminleri (2005 Fiyatlarıyla, Bin YTL) 117 Stiren Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Ton) 117 Stiren Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (2005 CIF Fiyatlarıyla, Bin $) 118 Stiren Sektöründe Eklenecek Yeni Kapasiteler 118 ACN Sektöründeki Kuruluşlar 122 ACN Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 122 Birim Üretim Girdileri 125 Üretim Miktarı 125 Üretim Değeri 126 Sınai ve Ticari Maliyetler 126 ACN Sektörü Ürün İthalatı 126 ACN Sektörü Ürün İthalatı 127 ACN Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 127 ACN Sektörü Hammadde İthalatı 127 XII

14 SAYFA NO ACN Sektörü İhracatı (Bin Ton) 127 ACN Sektörü İhracatı (Bin $) 128 ACN Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatı ($) 128 AB ve Önemli Diğer Ülkelere ACN Sektörü İhracatı (Miktar Olarak) 128 AB ve Önemli Diğer Ülkelere ACN Sektörü İhracatı (Değer Olarak) 128 Tüketim Miktarı 129 Tüketim Değeri 129 ACN Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 129 ACN Fabrikası İstihdam Durumu 129 ACN Sektörü Yurt İçi Talep Projeksiyonu 132 ACN Sektörü Yurt İçi Talep Projeksiyonu 132 ACN Sektörü Üretim Tahminleri (Bin Ton) 133 ACN Sektörü Üretim Tahminleri (Mil. YTL) 133 ACN Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Bin Ton) 133 ACN Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu ($) 133 ACN Sektörü Hammadde İthalatı Projeksiyonu 133 PTA Sektöründe Önemli Kuruluşlar 136 PTA Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 136 Birim Üretim Girdileri 141 Üretim Miktarı 141 Üretim Değeri 142 Sınai ve Ticari Maliyetler 142 PTA Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 143 XIII

15 SAYFA NO PTA Sektörü Ürün İthalatı ($) 143 PTA Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 143 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden PTA Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 143 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden PTA Sektörü Ürün İthalatı ($) 144 PTA Sektörü İhracat Değerleri (Ton) 144 PTA Sektörü İhracat Değerleri ($) 144 PTA Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları 144 AB ve Önemli Diğer Ülkelere PTA Sektörü İhracatı (Ton) 145 AB ve Önemli Diğer Ülkelere PTA Sektörü İhracatı (FOB, Cari Fiyatlarla, Bin $) 145 Tüketim Miktarı 145 Tüketim Değeri 146 PTA Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 146 PTA Sektörü İstihdam Durumu 147 PTA Ürünü İçin Gümrük Vergisi ve Fon Oranları 148 Dünyadaki Mevcut PTA Üreticileri 150 PTA Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Ton) 152 PTA Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, Milyon YTL) 153 PTA Sektörü Üretim Tahminleri (Ton) 153 PTA Sektörü Üretim Tahminleri (2005 Fiyatlarıyla, Milyon YTL) 153 PTA Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Ton) 153 PTA Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, ABD $) 154 (Kaprolaktam) Birim Üretim Girdileri 156 Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı (Miktar Olarak) 157 XIV

16 SAYFA NO Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı (Değer Olarak) 157 Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 157 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı (Miktar Olarak) 157 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı (Değer Olarak) 158 Tüketim Miktarı 158 Tüketim Değeri 158 Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 159 Kaprolaktam Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Miktar Olarak) 160 Kaprolaktam Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Değer Olarak) 161 Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Miktar Olarak) 161 Kaprolaktam Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Değer Olarak) 161 Etilenglikol Sektöründe Önemli Kuruluşlar 166 Etilenglikol Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 166 Birim Üretim Girdileri 170 Üretim Miktarı 170 Etilenglikol Üretim Değeri 171 Etilenglikol Sınai ve Ticari Maliyetler 171 Etilenglikol Sektörü Ürün İthalatı (Miktar Olarak) 172 Etilenglikol Sektörü Ürün İthalatı (Değer Olarak) 172 Etilenglikol Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 172 AB Ve Diğer Ülkelerden Etilenglikol Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 173 AB Ve Önemli Diğer Ülkelerden Sektörü Ürün İthalatı (Değer Olarak) 174 XV

17 SAYFA NO Etilenglikol Sektörü İhracatı (Miktar Olarak) 175 Etilenglikol Sektörü İhracatı (Değer Olarak) 175 Etilenglikol Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları 175 AB ve Diğer Ülkelere Etilenglikol Sektörü Ürün İhracatı (Ton) 176 AB ve Diğre Ülkelere Etilenglikol Sektörü Ürün İhracatı (Bin $) 177 Tüketim miktarı 177 Tüketim Değeri 178 Etilenglikol Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 178 Etilenglikol Sektörü İstihdam Durumu 178 Etilenglikol Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Miktar Olarak) 183 Etilenglikol Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, Ytl) 183 Etilenglikol Sektörü Üretim Tahminleri (Miktar Olarak) 184 Etilenglikol Sektörü Üretim Tahminleri (2005 Fiyatlarıyla, 1000 x YTL) 184 Etilenglikol Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Miktar Olarak) 184 Etilenglikol Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Değer Olarak) 184 PA Sektöründeki Önemli Kuruluşlar 187 PA Sektöründeki Kurulu Kapasite Durumu 187 Birim Üretim Girdileri 188 Üretim Miktarı 189 Üretim Değeri 189 Sınai ve Ticari Maliyetler 189 PA Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 190 XVI

18 SAYFA NO PA Sektörü Ürün İthalatı ($) 190 PA Sektörü Ürün İthalatı Ortalam Birim Fiyatları 190 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden PA Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 191 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden PA Sektörü Ürün İthalatı ($) 192 PA Sektörü Ürün İhracatı (Ton) 193 PA Sektörü Ürün İhracatı ($) 193 PA Sektörü Ürün İhracatı Ortalama Birim Fiyataları 193 AB ve Önemli Diğer Ülkelere PA Sektörü Ürün İhracatı (Miktar Olarak) 194 AB ve Önemli Diğer Ülkelere PA Sektörü Ürün İhracatı (Değer Olarak) 195 Tüketim Miktarı 195 Tüketim Değeri 195 PA Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 196 PA Sektörü İstihdam Durumu 196 PA Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Miktar Olarak) 197 PA Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Değer Olarak) 197 PA Sektörü Üretim Tahminleri (Miktar olarak) 198 PA Sektörü Üretim Tahminleri (Değer olarak) 198 PA Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Bin Ton) 198 PA Sektörü Ürün İthalatı Projekisyonu ($) 198 XVII

19 SAYFA NO II. BÖLÜM AYPE Sektöründe Önemli Kuruluşlar 201 AYPE Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 201 Birim Üretim Girdileri 203 Birim Üretim Girdileri 204 Otoklav Reaktörde Üretilen Ürünler 205 Tubuler Reaktörde Üretilen Ürünler 206 Üretim Miktarı 206 Üretim Değeri 207 Sınai ve Ticari Maliyetler 208 AYPE Sektörü Ürün İthalatı (Miktar Olarak) 208 AYPE Sektörü Ürün İthalatı (Değer Olarak) 209 AYPE Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 209 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden AYPE Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 210 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden AYPE Sektörü Ürün İthalatı ($) 211 AYPE Sektörü Hammadde İthalatı (Ton) 212 AYPE Sektörü Hammadde İthalatı (Cari Fiyatlarla, CIF, Bin $) 212 AYPE Sektörü İhracatı (Ton) 212 AYPE Sektörü İhracatı ($) 213 AYPE Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları 213 AB Ve Önemli Diğer Ülkelere AYPE Sektörü İhracatı (Ton) 213 XVIII

20 SAYFA NO AB ve önemli diğer ülkelere AYPE sektörü ihracatı ($) 214 Tüketim Miktarı 214 Tüketim Değeri 214 AYPE Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 215 AYPE Sektörü İstihdam Durumu 215 AYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Ton) 217 AYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu ($) 217 AYPE Sektörü Üretim Tahminleri (Ton) 218 AYPE Sektörü Üretim Tahminleri ($) 218 AYPE Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (Bin Ton) 218 AYPE Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu ($) 219 AYPE Sektörü Eklenecek Yeni Kapasiteler 219 LAYPE Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 222 LAYPE Sektörü Ürün İthalatı (Bin $) 222 LAYPE Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 223 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden LAYPE Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 223 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden LAYPE Sektörü Ürün İthalatı ($) 223 Tüketim Miktarı 224 Tüketim Değeri 224 LAYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Bin Ton) 226 LAYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, Milyon YTL) 226 LAYPE Sektörü Ürün İthalatı Prejeksiyonu (Bin Ton) 226 XIX

21 SAYFA NO LAYPE Sektörü Ürün İthalatı Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, Milyon $) 226 YYPE Sektöründe Önemli Kuruluşlar 228 YYPE Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 229 Birim Üretim Girdileri 233 Üretim Miktarı 234 Üretim Değeri 234 Sınai ve Ticari Maliyetler 235 YYPE Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 235 YYPE Sektörü Ürün İthalatı (CIF, Bin $) 235 YYPE Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 236 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden YYPE Sektörü Ürün İthalatı (Bin Ton) 236 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden YYPE Sektörü Ürün İthalatı (CIF, Milyon $) 237 YYPE Sektörü İhracatı (Ton) 237 YYPE Sektörü İhracatı (Milyon $) 237 YYPE Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları ($) 238 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden YYPE Sektörü İhracatı (Ton) 238 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden YYPE Sektörü İhracatı (Bin $) 239 Tüketim Miktarı 239 Tüketim Değeri 239 YYPE Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 240 YYPE Sektörü İstihdam Durumu 240 YYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Bin Ton) 242 XX

22 SAYFA NO YYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Bin Ton) 242 YYPE Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-Milyon YTL) 242 YYPE Sektörü Üretim Tahminleri (Bin Ton) 242 YYPE Sektörü Üretim Tahminleri (2005 Fiyatlarıyla-Milyon YTL) 242 YYPE Sektörü Ürün İthalat Projeksiyonu (Bin Ton) 243 YYPE Sektörü Ürün İthalat Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-Milyon ABD $) 243 PVC Sektöründeki Kuruluşlar 246 PVC Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 247 Kullanılmakta Olan Teknolojilere Göre Birim Üretim Girdileri Yılları Arası Üretim Miktar Yılları Arası Üretim Değeri 253 Sınai ve Ticari Maliyetler Yıllar Arası PVC Sektörü Ürün İthalatları Yılları Arası PVC Sektörü Ürün İthalat Değerleri Dönemi İçin Ortalama İthal PVC Birim Fiyatlarındaki Değişmeler Yılları Arası AB ve Diğer Önemli Ülkelerden PVC Ürün İthalat Miktarları 254 AB ve Diğer Önemli Ülkelerden Plastifiye Edilmemiş PVC İthalat Miktarları Yılları Arası AB ve Diğer Önemli Ülkelerden Plastifiye Edilmiş PVC İthalat Miktarları Yılları arası AB ve Diğer Önemli Ülkelerden PVC Ürün İthalat Değerleri Yılları arası AB ve Diğer Önemli Ülkelerden Plastifiye Edilmemiş PVC İthalat Değerleri 256 XXI

23 SAYFA NO Yılları Arası AB ve Diğer Önemli Ülkelerden Plastifiye Edilmiş PVC İthalat Değerleri Yılları Arası PVC Sektörü Hammadde İthalat Miktarı Yılları Arası PVC Sektörü Hammadde İthalat Tutarları Yılları Arası PVC Ürünü Hammaddesi VCM in Ortalama Birim Fiyatları Yılları Arası PVC Sektörü İhracat Miktarları Dönemi PVC Sektörü İhracat Değerleri Dönemi PVC Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları Dönemi Tüketim Miktarı Dönemi Tüketim Değerleri Cari Fiyatları ile Dönemi İçin Ortalama Fiyatları 258 Aliağa PVC Fabrikası İstihdam Durumu 259 PVC Yurt İçi Talep Projeksiyonu 259 PVC Yurt İçi Talep Projeksiyonu Süspansiyonu PVC Ürünü Yurt İçi 260 PVC Üretim Projeksiyonu (Bin Ton) 260 PVC Üretim Projeksiyonu (Milyon $) 260 PVC Ürünü İthalat Projeksiyonu (Bin Ton) 261 PVC Ürünü İthalat Projeksiyonu (Milyon $) 261 PVC Sektörü Hammadde İthalat Projeksiyonu (Bin Ton) 261 PVC Sektörü Hammadde İthalat Projeksiyonu (Milyon $) 262 Propilen Sektöründe Önemli Kuruluşlar 269 XXII

24 SAYFA NO Propilen Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 269 Bulk Faz PP Prosesi Birim Üretim Girdileri (2005 Yılı) 276 Slurry Faz PP Prosesi Birim Üretim Girdileri 277 Üretim Miktarı 277 Üretim Değeri 277 Sınai ve Ticari Maliyetler 278 Polipropilen Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 278 Polipropilen Sektörü Ürün İthalatı (CIF, Cari Fiyatlarla $) 278 Polipropilen Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 278 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden PP Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 279 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden PP Sektörü Ürün İthalatı (CIF, Cari Fiyatlarla $) 279 Polipropilen Sektörü İhracatı (Ton) 280 Polipropilen Sektörü İhracatı (Bin $) 280 Polipropilen Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları 280 AB ve Önemli Diğer Ülkelere PP Sektörü İhracatı (Ton) 280 AB ve Önemli Diğer Ülkelere PP Sektörü İhracatı (Bin $) 281 Tüketim Miktarı 281 Tüketim Değeri 281 Polipropilen Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyatları 281 Polipropilen Sektörü İstihdam Durumu 281 Polipropilen Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Ton) 282 PP Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla, YTL) 283 XXIII

25 SAYFA NO PP Sektörü Üretim Tahminleri (Ton) 283 PP Sektörü Üretim Tahminleri 283 Polipropilen Sektörü İhracat Projeksiyonu (Ton) 283 PP Sektörü İhracat Projeksiyonu ($) 283 Dünyaaki Polipropilen Üretim Dağılımı 284 (PS) Polistirenin Özellikleri 287 Polistiren Sektöründe Önemli Kuruluşlar 288 Polistiren Sektöründe Kurulu Kapasite Durumu 288 Tipik Polistiren Süspansiyon Polimerizasyon Reçetesi 290 Polistiren Üretiminde Kullanılan Ticari Polimerizasyon Tekniklerinin Kıyaslanması 291 Birim Üretim Girdileri 294 Üretim Miktarı 294 Üretim Değeri 295 Sınai ve Ticari Maliyetler 295 Polistiren Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 297 Polistiren Sektörü Ürün İthalatı (Bin $) 297 Polistiren Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 297 AB ve Önemli Ülkelerden Polistiren Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 297 AB ve Önemli Ülkelerden Polistiren Sektörü Ürün İthalatı ($) 298 Polistiren Sektörü İhracatı (Bin Ton) 298 Polistiren Sektörü İhracatı (Bin $) 299 XXIV

26 SAYFA NO Polistiren Sektörü İhracatı Ortalama Birim Fiyatları 299 Tüketim Miktarı 299 Tüketim Değeri 299 Polistiren Sektörü Ortalama Fabrika Çıkış Fiyaları 300 Polistiren Sektörü İstihdam Durumu 300 Polistiren Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Bin Ton) 301 Polistiren Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu 302 Polistiren Sektörü İhracat Projeksiyonu (Bin Ton) 302 Polistiren Sektörü İhracat Projeksiyonu (Bin $) 302 Polistiren Sektörü Üretim Tahminleri (Bin Ton) 302 Polistiren Sektörü Üretim Tahminleri 303 Polistiren Sektörü Ürün İthalatı Porjeksiyonu (Bin Ton) 303 Polistiren Sektörü Ürün İthalatı Porjeksiyonu ($) 303 Polistiren Sektöründe Eklenecek Yeni Kapasiteler 304 (ABS) Birim Üretim Girdileri 309 ABS Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 310 ABS Sektörü Ürün İthalatı (Bin $) 310 ABS Sektörü Ürün İthalatı Ortalama Birim Fiyatları 310 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden ABS Sektörü Ürün İthalatı (Ton) 310 AB ve Önemli Diğer Ülkelerden ABS Sektörü Ürün İthalatı (CIF, Cari Fiyatlarla, Bin $) 311 Tüketim Miktarı 311 XXV

27 SAYFA NO Tüketim Değeri 311 ABS Sektörü Ortalama İthal Fiyatları 312 ABS Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (Bin Ton) 315 ABS Sektörü Yurtiçi Talep Projeksiyonu (2005 Fiyatlarıyla-Bin YTL) 315 ABS Sektörü Üretim Tahminleri (Bin Ton) 315 ABS Sektörü Üretim Tahminleri (2005 Fiyatlarıyla-Bin YTL) 315 ABS Sektörü Ürün İthalat Projeksiyonu (Bin Ton) 316 ABS Sektörü Ürün İthalat Projeksiyonu (2005 CIF, Fiyatlarıyla, Milyon $) 316 ABS Sektöründe Eklenecek Yeni Kapasiteler 317 EK BÖLÜMÜ Kasım-2004-Kasım/2005 Arası El Değiştiren ve Ortaklık Kuran Şirketler 337 Dünya Etilen Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 339 Bölgelere Göre Dünya Etilen Tüketimi 339 Bölgelere Göre Dünya Etilen Ticareti 340 Bölgelere Göre Önemli Etilen Kapasite Artışları ( Dönemi) 341 Dünya Propilen Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 346 Bölgelere Göre Dünya Propilen Tüketimi 346 Bölgelere Göre Dünya Propilen Ticareti 347 Dünya Bütadien Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 348 Bölgelere Göre Dünya Bütadien Tüketimi 349 Bölgelere Göre Dünya Bütadien Ticareti 349 XXVI

28 SAYFA NO Dünya Benzen Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 352 Bölgelere Göre Dünya Benzen Tüketimi 352 Bölgelere Göre Dünya Benzen Ticareti 353 Dünya PX Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 355 Bölgelere Göre Dünya PX Tüketimi 355 Bölgelere Göre Dünya PX Ticareti 356 Dünya VCM Kapasitesi, Üretim Ve Tüketimi 358 Bölgelere Göre Dünya VCM Tüketimi 359 Bölgelere Göre Dünya VCM Ticareti 359 Dünya EDC Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 360 Bölgelere Göre Dünya EDC Tüketimi 361 Bölgelere Göre Dünya EDC Ticareti 361 Bölgelere Göre Dünya Stiren Kapasitesi 363 Dünya Stiren Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 364 Bölgelere Göre Dünya Stiren Tüketimi 364 Bölgelere Göre Dünya Stiren Ticareti Döneminde Dünyada Kurulacak Yeni ACN Fabrikaları 366 Dünya ACN Kapasitesi, Üretim Ve Tüketimi 366 Bölgelere Göre Dünya ACN Tüketimi 367 Bölgelere Göre Dünya ACN Ticareti 367 Dünya PTA Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 369 Bölgelere Göre Dünya PTA Tüketimi 369 XXVII

29 SAYFA NO Bölgelere Göre Dünya PTA Ticareti 370 Dünya MEG Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 371 Bölgelere Göre Dünya MEG Tüketimi 371 Bölgelere Göre Dünya MEG Ticareti 372 Dünya PA Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 373 Bölgelere Göre Dünya PA Tüketimi 374 Bölgelere Göre Dünya PA Ticareti 374 Dünyadaki Yeni AYPE Fabrikaları 379 Dünya AYPE Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 379 Bölgelere Göre Dünya AYPE Tüketimi 380 Bölgelere Göre Dünya AYPE Ticareti 380 Dünya LAYPE Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 382 Bölgelere Göre Dünya LAYPE Tüketimi 383 Bölgelere Göre Dünya LAYPE Ticareti 383 Dünya YYPE Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 385 Bölgelere Göre Dünya YYPE Tüketimi 386 Bölgelere Göre Dünya YYPE Ticareti 386 Dünya PP Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 392 Bölgelere Göre Dünya PP Tüketimi 392 Bölgelere Göre Dünya PP Ticareti 393 Dünya PVC Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 395 Bölgelere Göre Dünya PVC Tüketimi 395 XXVIII

30 SAYFA NO Bölgelere Göre Dünya PVC Ticareti 396 Dünya PS Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 397 Bölgelere Göre Dünya PS Tüketimi 397 Bölgelere Göre Dünya PS Ticareti 398 Dünya ABS Kapasitesi, Üretim ve Tüketimi 399 Bölgelere Göre Dünya ABS Tüketimi 399 Bölgelere Göre Dünya ABS Ticareti 400 Petrokimya Sektöründe Eklenecek Yeni Kapasiteler 404 XXIX

31 ŞEMA LİSTESİ SAYFA NO I. BÖLÜM Etilen Üretim Süreci Akış Şeması 27 SHELL-Asetonitril Prosesi Akım Şeması 52 Nippon Zeon Prosesi Akım Şeması 54 BASF Prosesi Akım Şeması 56 Başlıca Benzen Türevleri ve Kullanım Alanları 64 Başlıca Toluen Türevleri ve Kullanım Alanları 67 Başlıca Ortoksilen Türevleri ve Kullanım Alanları 69 Başlıca Paraksilen Türevleri ve Kullanım Alanları 70 Dengelenmiş Proses ile VCM Üretimi 93 PTA Fabrikası Akım Şeması 140 EO/EG Fabrikası Proses Akım Şeması 169 II. BÖLÜM AYPE Üretim Prosesi (Otoklav Reaktör) 202 Tubuler Reaktör AYPE Üretim Prosesi 204 Philips Slurry Prosesi (YYPE) 230 BP Amoco Gaz Faz Prosesi (YYPE/LAYPE) 231 Süspansiyon Polimerizasyonu Prosesi ile PVC Üretimi Akım Şeması 251 Gaz faz polipropilen üretim prosesi 270 XXX

32 SAYFA NO Bulk faz polipropilen üretim prosesi 271 Slurry Faz Polipropilen Üretim Prosesi 273 Kütle Polimerleşme Prosesi ile Kristal ve Antişok Polistiren Üretimi Akım Şeması 292 Süspansiyon Polimerleşme Prosesi İle Kristal Ve Antişok Polistiren Üretimi Akım Şeması 293 ABS Emülsiyon Prosesi 307 XXXI

33 GRAFİK LİSTESİ I. BÖLÜM SAYFA NO Batı Avrupa-Türkiye (Petkim) PTA Fiyatları Karşılaştarma Grafiği 146 EK BÖLÜMÜ Amerikan Petrokimya Endüstrisi Karlılık Durumu Yılı Son Kullanım Alanlarına Göre Dünya Etilen Talebi 338 Bölgelere Göre Dünya Etilen Talebi 338 Bölgelere Göre Etilen Kapasite Dağılımı ( ) 342 Dünyanın İlk On Etilen Üreticisi (2005) 343 Hammaddelere Göre Etilen Üretimi ( ) 343 Hammaddelere Göre Propilen Üretimi ( ) Yılı Son Kullanım Alanlarına Göre Dünya Propilen Talebi Yılı Son Kullanım Alanlarına Göre Dünya Bütadien Talebi 347 Dünya Benzen Kapasitesinin Kaynaklara Göre Dağılımı (2005) 350 Son Kullanım Alanlarına Göre Dünya Benzen Talebi (2005) 351 Dünya P-X Kapasitesi Artışları Yılı VCM Üretiminin Bölgelere Göre Dağılımı (33 Milyon Ton) İlave VCM Kapasitesi : 10,9 Mton Yeni Kapasitelerin Bölgelere Göre Dağılımı 358 Stiren Toplam Talep : 24,9 Milyon Ton Yılı Son Kullanım Alanlarına Göre Dünya PTA Talebi 368 XXXII

34 SAYFA NO Dünya EG Tüketimi Yılı PA Kullanım Alanları Yılı Dünya Termoplastik Talebi (Başlıca Polimerler) Yılı Kişi Başına Dünya Termoplastik Tüketimi 376 Dünya AYPE Arz/Talep Dengesi 378 Dünya LAYPE Arz/Talep Dengesi 381 Orta Doğu LAYPE Arz/Talep Dengesi 382 Dünya YYPE Arz/Talep Dengesi Projeksiyonu 384 Orta Doğu YYPE Arz/Talep Dengesi Projeksiyonu 384 Dünya 2004 ve 2010 (Tahmini) Polipropilen Üretiminin Bölgesel Dağılımı 388 Dünya Polipropilen Arz/Talep Dengesi 389 Orta Doğ Polipropilen Arz/Talep Dengesi 390 Afrika Polipropilen Arz/Talep Dengesi 390 PVC Dünya Kapasiteleri 394 Dünya PET Talebi Dünya PET Talebi (Tahmini) XXXIII

35 I. BÖLÜM

36 DOKUZUNCU KALKINMA PLANI ( ) PETROKİMYA SANAYİİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU TÜRKİYEDE PETROKİMYA SEKTÖRÜ Petrokimya sektörü, Nafta, LPG, Gas Oil gibi petrol ürünleri veya petrol gaza dayalı temel girdileri kullanarak plastik, lastik, elyaf hammaddeleri ve diğer organik ara malları üreten, geniş bir üretim yelpazesine sahip, büyük ölçekli, sermaye ve teknoloji yoğun bir sektördür. Bu sanayi dalı lı yıllarda giderek daha fazla üretilmeye başlanan Nafta ve Doğal Gaz a bağlı olarak hızlı büyümüş ve kısa zamanda pek çok ülkede temel sanayi Sektörü haline gelmiştir. Bugün dünya Petrokimya Sanayi nin, yıllık 500 milyar dolarlık üretim hacmi bu sektörün gücünü vurgulamaktadır. Petkim Petrokimya A.Ş. 3 Nisan 1965 tarihinde kurulmuştur. Kuruluşunda, ülkemizin ilk ve tek, bugün ise en büyük petrokimya kuruluşu olan PETKİM, 50 yi aşan ürün yelpazesi ile 1970 li yıllardan bu yana ambalaj, inşaat, tarım, otomotiv tekstil, elektrik elektronik başta olmak üzere bir çok sektör için girdi sağlamaktadır. Petkim de ürünlerinin kalitesi dünya standartlarında olup satışı olan ürünleri; Etilen, PVC, AYPE, YYPE, PP, ACN, PTA, MEG, PA, DEG, TEG, Benzen, P-X, C5 Karışımı, C4, Aromatik Yağ, Ham Benzin, Sudkostik, Hidrojen, Masterbatch, ve Plastik Mamulleridir. Petkim Türkiye nin en büyük petrokimya üreticisidir. Petkim in dışında Polistiren üreten BASIC Petrokimya ile Di Metil Tereftalat üreten SASA ülkemizin diğer petrokimyasal hammadde üreten kuruluşlarıdır. Petkim kurulduğundan bu yana ürettiği ürünleri müşterilerine doğrudan pazarlamaktadır. Petkim in temel satış stratejisi öncelikle iç piyasa talebini karşılamaktır. İç piyasada yeterli talep olmadığında, ihracat yapmaktadır. Petkim in ihracatları AB ülkelerine yoğunlaşmakta, bu ülkeleri, Amerika, Asya Uzakdoğu, Ortadoğu Afrika, Doğu Avrupa ülkeleri izlemektedir. Geçen yıl 182 milyon dolar olan ihracatı bu yıl 200 milyon doların üzerine çıkacaktır. Türkiye petrokimya sanayi henüz pazar doygunluğuna erişmemiştir ve büyük bir gelişme potansiyeline sahiptir. Gelişmiş ülkelerde kişi başına termoplastik tüketimi kg arasında iken, yurdumuzda bu oran 21 kg civarındadır. Termoplastiklerin ülkemizdeki talep artış hızları da dünya ortalamalarının 2-3 katıdır. Aliağa Kompleksi nin devreye girdiği yıllarda PETKİM in yurtiçi talebi karşılama oranı %85 iken bu oran 2005 sonunda devreye alınan tevsii yatırımlarına rağmen, % 33 seviyesine düşmüştür. Hızla artan yurtiçi talep büyük ölçüde ithalat yoluyla karşılanmaktadır yılında Petkim in ürettiği ürünler bazında yaklaşık 1 milyar doları bulan Türkiye petrokimyasallar ithalatının, 2005 yılında 3 milyar dolara 2010 yılında 7 milyar dolara, 2015 yılında ise 10 milyar dolara ulaşması beklenmektedir. Bu durum, yıllardır üretim ve fiyat politikasıyla iç piyasada denge unsuru olan Petkim i bu işlevini yerine getirmekten alıkoyacak ve sonucunda tüm plastik sektörü ve bağlı sektörler olumsuz etkilenecektir. Buna karşın Petkim hâlâ, Türkiye Plastik Pazarı'nın gerek kalite gerekse fiyat yönünden dengede kalmasını sağlayan, sigorta görevi gören önemli bir kuruluştur. Petkim, bu hızlı talep artışını kısmen de olsa karşılamak üzere çeşitli fabrikalarında önemli kapasite artışları 1

37 sağlayacak tevsi ve modernizasyon yatırımları yapmaktadır. Şirket, PETKAM (Petkim Kapasite Artırma ve Modernizasyon) projesi adı altında bir dizi tevsii yatırımını kademeli olarak devreye almaktadır. Bu yatırımlar tamamlandığında Petkim in % 30 civarında olan Pazar payı, % 37 düzeyine çıkacaktır. Liman ve barajı, yardımcı hizmet üniteleri, yeterli alanı, yeni kurulacak fabrikaların mevcut sistem ile entegrasyon imkanlarının bulunması yeni yatırımlar için güçlü ve yeterli bir altyapı oluşturmaktadır. Petkim 2005 yılında yaptığı 103 milyon dolarlık yatırımla kapasitesini 1 milyon 868 bin tona yükseltmiştir. Petkim in son 5 yılda yaptığı yatırım miktarı 450 milyon dolardır. Petkim'in iç ve dış pazarlarda daha etkin olabilmesi, Türkiye Pazar payını artırabilmesi, kapasitesini artıracak yatırımlar yapabilmesine ve yaratılacak yeni üretim kapasitelerinde ürün yelpazesinin genişletilmesine bağlıdır. Ürün yelpazesinde, bölgemizde devreye giren ve girecek olan petrokimya komplekslerinde üretilmeyen termoplastiklerin yanı sıra, Dünya'da talebi giderek artan termoplastik elastomerler ve kompozitler de yer almalıdır. Türkiye'nin tek polistiren üreticisi olan Basic Petrokimya (eski adı Başer Petrokimya A.Ş.) Adana Yumurtalık Serbest Bölgesi'nde 'i kapalı, toplam metrekarelik tesisde kuruludur.üretime 2000 yılı Şubat ayında başlayan Basic in, 2005 yılı PS kapasitesi yılda ton olup, 2006 yılında ton/yıl a daha sonra da ilave ton yatırım ile ton/ yıla ulaşmayı hedeflemektedir. Amerikan Totalfina'nın Sürekli Kütle Polimerizasyonu teknolojik lisansıyla üretilen ürünleri BASEREN markası ile pazarlanmaktadır. Türkiye petrokimya sektörünün en büyük avantajı, yurtiçi talebin dünya ölçeğinde yurtiçi üretim yapılmasını sağlayacak seviyede olmasıdır.ülkemizde yeni yatırım yapmaya imkan tanıyan geniş arazi olanağı, doğal gaz ve petrol boru hatlarına yakınlık ve kişi başına plastik tüketiminin düşük olması, yeni yatırımlar için oldukça cazip bir ortam sunmaktadır. Talebi karşılayacak yatırımların yapılması ile, üretim teknolojisi güncelleşecek, ölçek büyüyerek rekabet gücü artacak, katma değer yurt içinde kalacak, istihdam artacak ve döviz tasarrufu sağlanacaktır. Bu nedenlerle, yeni petrokimya projelerinin yerli / yabancı yatırımcılar veya bunların oluşturacağı konsorsiyumlar kanalı ile gerçekleştirilmesinde ülke çıkarları açısından büyük yarar vardır. Rafineri ve Petrokimya Sanayi nin geçmişten günümüze ve gelecekte öngörülen ilişkisi incelendiğinde yapısal anlamda birbirinden kopamayacak, küreselleşmenin getirdiği rekabete dayalı, politik ve çevre odaklı değişimlere paralel olarak çeşitli proseslerini birleştirme ihtiyacı içinde bulunacak iki sanayi dalı olduğu görülmektedir. Katma değeri yüksek ürünlerde karlılık artışı, yatırımın daha hızlı geri dönüşü, hammadde temininde güvenilirlik, fiyat dalgalanmalarına karşı daha kararlı bir yapı, rekabet gücünün artması gibi nedenler tüm dünyada rafineri ve petrokimya komplekslerini entegrasyona itmektedir. Ayrıca entegrasyon, daha düşük stoklama ve taşıma maliyeti, servislerin ve yardımcı işletmelerin paylaşılması, karşılıklı ürün ilişkileri nedeniyle üçüncü parti taşıma ve dağıtım maliyetlerinin düşmesi ve işletme esnekliği gibi maliyet avantajlarını da beraberinde getirmektedir. BP nin rafineri ile gerçekleştirdiği entegrasyon sonucu şirketin kar marjının %30 artışı, rafineri-petrokimya olgusunu destekleyen en önemli örnektir. Hem gelişmiş ülkelerde, hem de gelişmekte olan ülkelerde yeni kurulan ve yeniden yapılanan nafta bazlı petrokimya komplekslerinde rafineri-petrokimya entegrasyonu en ileri düzeyde planlanarak rekabet üstünlüğü yaratılmaya çalışılmaktadır. Hatta dünyadaki yeni eğilim bu olgu çerçevesinde petrokimyasal merkezli küçük-büyük ölçekli firmaları, yan 2

38 sanayisi, araştırma kurumları, teknoloji geliştirme merkezleri, innovasyon destek grupları ve uygun alt yapısıyla kimyasal sanayi öbeklerinin kurulmasıdır. Böylece bu öbeği oluşturan ekonomik aktörler; çeşitli servisler, yardımcı işletmeler, bakım ve onarım merkezleri, sosyal alanlar gibi ortak bir sosyo-ekonomik alanda çalışarak ürün maliyetlerini düşürmekte, rekabet üstünlüğü yaratmaktadırlar. Rafineri-Petrokimya sanayi entegrasyonunun ABD başta olmak üzere Avrupa ülkeleri, Çin, Japonya, Hindistan, Singapur ve Suudi Arabistan gibi dünyanın birçok bölgesinde uygulamaları vardır. Rafineri ve petrokimya sanayi ilişkisinin dünyadaki eğilimine paralel olarak, bu değişim rüzgarından Türkiye deki rafineri ve petrokimya komplekslerinin etkilenmemesi mümkün değildir. Bu iki büyük sanayi dalının büyüme stratejilerinin birlikte planlanması ülkemizde Petrokimya Sanayi ne yeni bir ivme kazandıracaktır. PETKİM YURTİÇİ PAZAR PAYI (%) TERMOPLASTİKLER PVC AYPE YYPE PP PS 14 8 ELYAF HAMMADDELERİ ACN MEG PTA LASTİK HAMMADDELERİ SBR CBR KS DİĞERLERİ BENZEN o - X p - X FTALİK ANHİDRİT TOPLAM tarihi itibariyle Petkim Personel Durumu : STATÜ İNSAN SAYISI KAPSAM DIŞI (Yüksek Okul Mezunu) 492 KAPSAM İÇİ (Meslek Lisesi veya Muad.) 2549 GEÇİCİ İŞÇİ 717 TOPLAM

39 TABLO-1 : VIII. BEŞ YILLIK PLAN DÖNEMİ İÇİN YAPILAN TALEP TAHMİNLERİ İLE BU DÖNEMDEKİ FİİLİ TÜKETİMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Miktar. Bin Ton ÜRÜNLER Öngörülen Gerçekleşen Öngörülen Gerçekleşen Öngörülen Gerçekleşen Öngörülen Gerçekleşen Öngörülen Gerçekleşen Öngörülen Gerçekleşen eylül sonu AYPE LAYPE YYPE PVC PP PS ABS T ERMOPLS TOPLAMI ACN PTA MEG ELYAF HAMMAD. TOPLAMI PA NOT. YARIMCA PS 2005 DE ÜRETİM YAPMADI BAŞER TON ÜRETİM YAPTI İÇ SATIŞ TON (2005-EYLÜL SONU) ACN ITHALATI VERİLMİYOR

40 PROJE ADI TABLO-2 : 1999 YILI İTİBARİYLE ÖNGÖRÜLEN VIII. PLAN DÖNEMİ YATIRIMLARI PROJENİN MEVCUT KAPASİTE PROJENİN BAŞLAMA-BİTİŞ PROJENİN KAPASİTE ARTIŞI TUTARI ( Milyon $) TARİHİ YERİ (Bin t/y) (Bin t/y) PETKİM Etilen Fabrikası Kapasite Artırımı 61, Aliağa PETKİM PP Fabrikası 2.Tevsii 16, Aliağa PETKİM AYPE Fabrikası Tamamlama ve Darboğaz Giderme 78, Aliağa PETKİM YYPE Fabrikası Tevsii 11, Aliağa PETKİM PVC Fabrikası 17. Reaktör İlavesi 1, Aliağa PETKİM VCM Fabrikası OXY-C Hattı İlavesi 12, Aliağa PETKİM VCM Fabrikası Rehabilitasyon ve Aliağa Yeni İnsinaratör Asit Üretim Ünitesi Kurulması BAŞER PETROKİMYA (BASIC) PS Fabrikası 23, Yumurtalık - 40 (*) (*) tonluk kapasite 2000 yılının başında devreye alınmıştır yılında kapasitenin ton/yıl a çıkması beklenmektedir.

41 TABLO-3 : VIII. PLAN DÖNEMİ İTHALATLARI Miktar: Bin Ton Değer: Milyon $ (eylül sonu) TOPLAM ÜRÜNLER MİKTAR DEĞER DEĞER DEĞER DEĞER DEĞER DEĞER DEĞER MİKTAR MİKTAR MİKTAR MİKTAR MİKTAR MİKTAR AYPE LAYPE YYPE PVC PP PS ABS TERMOPLS. TOPLAMI , , #### ACN PTA , MEG ELYAF HAMMAD. TOP. DİĞER* ÜRÜN.TOP GENEL TOPLAM * : Diğer ürünler kapsamında Etilen, Propilen, VCM, Stiren, PA, Benzen, Toluen, O-Ksilen, P-Ksilen, Bütadien 1,3, Kaprolaktam yer almaktadır. DEĞER1: Cari Fiyatlarla DEĞER2: 2004 Yılı Fiyatlarıyla

42 TABLO YILI REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ İTHALAT SIZMA UZMANLAŞMA DIŞ REKABETE İHRACAT/ İTHALAT ÜRÜNLER ORANI KATSAYISI AÇIKLIK ORANI AYPE 36,03 0,65 0,37 0,03 LAYPE 100,00 0,00 0,00 0,00 YYPE 55,10 0,46 0,56 0,02 PVC 51,80 0,49 0,52 0,01 PP 82,89 0,17 0,83 0,00 PS 85,11 0,15 0,85 0,00 ABS 100,00 0,00 0,00 0,00 TERMOPLAS. TOPLAMI 63,06 0,38 0,64 0,01 ACN 73,48 0,42 0,83 0,22 PTA 69,76 0,31 0,70 0,01 MEG 55,94 0,53 0,63 0,15 ELYAF HAMMAD. TOPLAMI 66,80 0,41 0,73 0,12 DİĞER* ÜRÜN TOPLAMI 27,89 0,84 0,38 0,43 GENEL TOPLAM 50,73 0,31 0,56 0,12 *Diğer Ürünler Kapsamında Etilen, Propilen, VCM, Stiren, PA, Benzen, Toluen, O-ksilen, Butadien 1,3 ve Kaprolaktam yer almaktadır. TABLO YILI REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ İTHALAT SIZMA UZMANLAŞMA DIŞ REKABETE İHRACAT/ İTHALAT ÜRÜNLER ORANI KATSAYISI AÇIKLIK ORANI AYPE 38,36 0,64 0,41 0,06 LAYPE 100,00 0,00 0,00 0,00 YYPE 60,46 0,41 0,62 0,03 PVC 60,69 0,41 0,62 0,02 PP 83,99 0,16 0,84 0,00 PS 86,01 0,15 0,87 0,01 ABS 100,00 0,00 0,00 0,00 TERMOPLAS. TOPLAMI 66,38 0,35 0,67 0,02 ACN 76,91 0,34 0,84 0,14 PTA 73,50 0,27 0,74 0,00 MEG 61,97 0,42 0,65 0,06 ELYAF HAMMAD. TOPLAMI 71,19 0,33 0,75 0,06 DİĞER* ÜRÜN TOPLAMI 31,18 0,80 0,41 0,36 GENEL TOPLAM 55,04 0,50 0,60 0,10 7

43 TABLO YILI REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ İTHALAT SIZMA DIŞ UZMANLAŞMA REKABETE İHRACAT/ İTHALAT ÜRÜNLER ORANI KATSAYISI AÇIKLIK ORANI AYPE 33,56 0,76 0,42 0,29 LAYPE 100,00 0,00 0,00 0,00 YYPE 66,44 0,37 0,69 0,05 PVC 61,69 0,42 0,65 0,06 PP 82,63 0,18 0,83 0,01 PS 74,29 0,28 0,76 0,03 ABS 100,00 0,00 0,00 0,00 TERMOPLAS. TOPLAMI 66,26 0,37 0,69 0,05 ACN 66,37 0,49 0,77 0,23 PTA 74,00 0,26 0,74 0,00 MEG 60,59 0,46 0,66 0,11 ELYAF HAMMAD. TOPLAMI 67,72 0,39 0,73 0,10 DİĞER* ÜRÜN TOPLAMI 21,40 0,91 0,32 0,57 GENEL TOPLAM 50,58 0,57 0,57 0,14 TABLO YILI REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ İTHALAT SIZMA UZMANLAŞMA DIŞ REKABETE İHRACAT/ İTHALAT ÜRÜNLER ORANI KATSAYISI AÇIKLIK ORANI AYPE 44,97 0,57 0,47 0,05 LAYPE 100,00 0,00 0,00 0,00 YYPE 63,34 0,37 0,64 0,01 PVC 64,90 0,36 0,65 0,01 PP 85,68 0,14 0,86 0,00 PS 89,60 0,10 0,90 0,00 ABS 100,00 0,00 0,00 0,00 TERMOPLAS. TOPLAMI 71,59 0,29 0,72 0,01 ACN 62,00 0,47 0,70 0,15 PTA 76,73 0,23 0,77 0,00 MEG 58,79 0,45 0,62 0,06 ELYAF HAMMAD. TOPLAMI 67,34 0,36 0,71 0,06 DİĞER* ÜRÜN TOPLAMI 22,69 0,91 0,34 0,60 GENEL TOPLAM 55,83 0,49 0,60 0,09 8

44 TABLO YILI REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ İTHALAT SIZMA UZMANLAŞMA DIŞ REKABETE İHRACAT/ İTHALAT ÜRÜNLER ORANI KATSAYISI AÇIKLIK ORANI AYPE 47,70 0,53 0,48 0,01 LAYPE 100,00 0,00 0,00 0,00 YYPE 70,23 0,31 0,71 0,01 PVC 71,12 0,29 0,71 0,00 PP 89,23 0,11 0,89 0,00 PS 84,83 0,15 0,85 0,00 ABS 100,00 0,00 0,00 0,00 TERMOPLAS. TOPLAMI 75,71 0,25 0,76 0,00 ACN 65,65 0,41 0,71 0,09 PTA 75,77 0,24 0,76 0,00 MEG 61,63 0,40 0,64 0,03 ELYAF HAMMAD. TOPLAMI 68,21 0,34 0,71 0,04 DİĞER* ÜRÜN TOPLAMI 21,94 0,93 0,35 0,69 GENEL TOPLAM 59,37 0,45 0,64 0,08 TABLO YILI REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ İTHALAT SIZMA UZMANLAŞMA DIŞ REKABETE İHRACAT/ İTHALAT ÜRÜNLER ORANI KATSAYISI AÇIKLIK ORANI AYPE 51,77 0,49 0,52 0,01 LAYPE 100,00 0,00 0,00 0,00 YYPE 71,15 0,29 0,71 0,00 PVC 73,62 0,27 0,74 0,00 PP 89,84 0,10 0,90 0,00 PS 92,47 0,08 0,92 0,00 ABS 100,00 0,00 0,00 0,00 TERMOPLAS. TOPLAMI 78,58 0,22 0,79 0,00 ACN 58,99 0,44 0,62 0,05 PTA 80,63 0,19 0,81 0,00 MEG 72,11 0,36 0,78 0,11 ELYAF HAMMAD. TOPLAMI 72,34 0,31 0,75 0,05 DİĞER* ÜRÜN TOPLAMI 30,05 0,82 0,40 0,40 GENEL TOPLAM 64,19 0,40 0,68 0,06 9

45 TABLO-10 : VIII. PLAN DÖNEMİ TÜRKİYE TERMOPLASTİK TÜKETİMİ YILLAR KiŞi BAŞINA TÜKETİM (Kg / Kişi) TABLO-11 : KİŞİ BAŞINA TERMOPLASTİK TÜKETİMİ (KG/KİŞİ/YIL) ÜLKE ADI PVC AYPE YYPE PP PS ABS TOPLAM KANADA 19,2 35,3 17,6 17,7 6,6 2,2 98,6 ABD 21,0 23,0 21,7 22,4 7,9 1,8 97,8 BATI AVRUPA 14,0 19,2 13,0 20,7 5,7 2,3 74,9 JAPONYA 12,1 15,3 8,6 19,8 6,8 2,0 64,6 MACARİSTAN 15,4 11,1 13,4 16,2 6,5 0,4 63,1 MALEZYA 8,4 14,1 14,8 12,7 6,6 3,2 59,8 TÜRKİYE 8,2 7,1 4,4 10,5 3,7 0,7 34,5 POLONYA 7,4 6,8 5,3 7,9 2,9 0,4 30,7 ÇİN 5,2 4,3 3,5 5,9 2,2 2,2 23,3 DÜNYA 4,6 5,3 4,2 6,0 1,8 0,9 22,8 BULGARİSTAN 0,6 7,5 1,5 8,6 4,1 0,0 22,4 BREZİLYA 4,1 5,0 4,3 5,7 1,3 0,4 20,8 ROMANYA 1,5 2,2 1,3 1,5 0, ,2 HİNDİSTAN 0,8 0,7 0,9 1, ,9 10

46 TABLO-12: IX.PLAN DÖNEMİ TALEP PROJEKSİYONU (Bin Ton) ÜRÜNLER AYPE LAYPE YYPE PVC PP PS ABS TERMOPLS TOPLAMI ACN PTA MEG ELYAF HAMMAD. TOPLAMI PA GENEL TOPLAM

47 TABLO-13 : 2006 YILI İTİBARİYLE PLANLANAN IX. PLAN DÖNEMİ YATIRIMLARI PROJE ADI PROJENİN TUTARI (Milyon $) PROJENİN BAŞLAMA- BİTİŞ TARİHİ PROJENİN YERİ MEVCUT KAPASİTE (Bin t/y) KAPASİTE ARTIŞI (Bin t/y) VCM FABR. VENT GAZLARININ GERİ KAZANMA SİSTEMİ REHABİLİTASYONU 2, Aliağa - - AYPE -1 VE 2 FABRİKALARI REHABİLİTASYONU 0, Aliağa - - KA FABRİKASI ELEKTROLİZER SİSTEMİ REHABİLİTASYONU 9, Aliağa AROM. FABR. DARBOĞAZ GİDERME VE KAPASİTE ARTTIRIMI 33, Aliağa STİREN, POLİSTİREN VE ABS FABRİKALARI YATIRIMI 270, Aliağa Paraksilen : 132 Paraksilen : 60 Benzen : 125 Benzen : 76 - Stiren : PS : ABS : 60 PTA FABRİKASI REHABİLİTASYON VE KAPASİTE ARTTIRIMI 24, Aliağa PVC FABRİKASI KAPASİTE ARTIŞI 9, Aliağa TUBULAR AYPE (TAYPE) KAPASİTE ARTIŞI 10, Aliağa ACN FABRİKASI KAPASİTE ARTTIRIMI VE REHABİLİTASYONU 4, Aliağa ETİLEN FAB. ADVANCED CONTROL VE OPTİMİZATİON SİSTEMİ KURULMASI 2, Aliağa - - ETİLEN FABRİKASI'NA 3 ADET KÜRESEL TANK YAPILMASI 3, Aliağa MW gaz türbini BUHAR ÜRETİM DARBOĞAZ GİDERME-Doğal Gaz Modifikasyonu Aliağa - ilavesi BAŞER PETROKİMYA (BASIC) PS FABRİKASI TEVSİİ Yumurtalık 60 60

48 TABLO-14 : BAZI PETROKİMYASAL ÜRÜNLER İÇİN 2013 YILI TALEP TAHMİNLERİ İLE ÜRETİM KAPASİTELERİ MUKAYESESİ (Bin Ton) 2005 Yılı 2013 Yılı 2013 Yılı 2013 Yılı ÜRÜN Üretim Üretim Talep Arz-Talep Kapasitesi Kapasitesi Tahmini Açığı AYPE LAYPE YYPE PVC PP PS ABS PTA MEG ACN PA

49 TABLO-15: IX.PLAN DÖNEMİ İTHALAT PROJEKSİYONU Miktar: Bin Ton Değer: Milyon $ ÜRÜNLER Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer Miktar Değer AYPE LAYPE YYPE PVC PP PS ABS TERMOPLS TOPLAMI ACN PTA MEG ELYAF HAMMAD. TOPLAMI PA GENEL TOPLAM DEĞERLER 2005(eylül sonu) YILI FİYATLARIYLA (sadece ACN ürününde 2004 yılı fiyatları alınmıştır.)