İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE SÜLÜK UYGULAMASININ KOMPLİKASYONLARI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE SÜLÜK UYGULAMASININ KOMPLİKASYONLARI"

Aysel Eriş
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE REVIEW / DERLEME Serhat Duruhan 1, Bilgehan Biçer 2, Mehmet Sıddık Tuncay 3, Mehmet Uyar 4, Selçuk Güzel 5 1 Muayenehane, Beyin Ve Sinir Cerrahisi, Denizli 2 Özel Kuantum Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara 3 Cumhuriyet Üniversitesi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, Sivas 4 Ümran Tıp Merkezi, Fiziksel Tıp Ve Rehabilitasyon, İstanbul 5 Özel Diafiz Fizik Tedavi Ve Rehabilitasyon Merkezi, Ankara SÜLÜK UYGULAMASININ KOMPLİKASYONLARI Özet Hirudoterapi yüzyıllar boyunca hastalar ve sağlık profesyonelleri tarafından kullanılagelmiştir. Uygulama ile ilgili yaygın olarak gözlenen bazı riskler cilt lezyonları, kanama, anemi, alerji ve enfeksiyonlardır. Seçilmiş hastalarda doğru teknik ve güvenli sülükler kullanarak potansiyel risklerden sakınılabilir. Integr Tıp Derg. 2015;3(1): Anahtar kelimeler: Hirudoterapi, komplikasyon, yan etki COMPLICATIONS OF HIRUDOTHERAPY Abstract Hirudotherapy has been used through centuries by patients and health professionals. Some more common risks are skin lesions, bleeding, anemia, allergies and infections. Potential risks can be avoided by using proper technique and safe leeches for selected patients. Turk J Integr Med. 2015;3(1): Keywords: Hirudotherapy, complications, side effects Sülük uygulamasının komplikasyonları. Integr Tıp Derg. 2015;3(1): Yazışma Adresi: Serhat Duruhan Kliniği, Saltak M, 44/6. Denizli. E posta: dr.serhatduruhan@hotmail.com Kabul Tarihi: 8 Mayıs 2015

2 Hirudoterapi yüzyıllar boyunca hastalar ve sağlık profesyonelleri tarafından kullanılagelmiştir. Uygulama son yıllarda özellikle sağlık profesyonellerinin ve kendi kendine uygulama yapan hastaların dikkatini çekmektedir. Günümüzde sülük tedavisi farklı kanıt düzeyleri ile birçok hastalıkta kullanılmakla birlikte ülkemizde dejeneratif eklem hastalıkları, alt ekstremite variköz ven hastalıklarında ağrıyı ve lateral epikondilit gibi hastalıklarda ağrıyı azaltmak için ve flep cerrahisi sonrası görülen venöz yetmezlikler, replantasyon ve revaskülarizasyon sonrası venöz yetmezliklerde kullanılmaktadır (1). Uygulama ile en sık izlenen yan etki ve komplikasyonlar lokal cilt lezyonları, kanama, anemi, alerjiler ve enfeksiyondur. Kanama ve Cilt Lezyonları Tedavinin ana bileşenlerinden olan hirudin trombini ve platelet agregasyonunu spesifik olarak inhibe eden potansiyel bir antikoagülandır. Tedavi sırasında etkili bir vakum ile pıhtılaşmayı engelleyen hirudin salınımı spontan kanamalara neden olabilir. Bu da olası etki mekanizmaları arasında gösterilmektedir. Sülükler hirudin dışında hyalüronidaz ve proteaz inhibitörleri gibi yara yerinde antikoagülanların yayılımına neden olan farmakolojik olarak aktif bileşenler de salgılarlar. İlave olarak vazodilatatörlerin salınımı ile tedavinin sonuna doğru kanama zamanının arttığı bu durumunda da kanamalı cilt, cilt altı lezyonları ile ilişkili olabileceği bilinmektedir (2). Zengin ve arkadaşları boyun bölgesine yapılan uygulamadan 10 saat sonra kontrol edilemeyen kanama nedeniyle lokal anestezi altında primer sütur ile tedavi edilen bir vaka tanımlamıştır (3). Karadağ ve arkadaşları baş ağrısı ve boyun ağrısı tedavisi amacıyla yine boyun bölgesine yapılan uygulamadan sonra gelişen ciddi kızarıklık ve kaşıntı ile kendini gösteren irritan kontakt dermatit ve skapula, boyun ve omuz bölgesinde eritematöz keskin sınırlı düzensiz plak izlenen bir hasta tanımlamışlardır (4). Enfeksiyon Sülük uygulaması doku flepleri, greftleri ve replantlarının venöz konjesyonunda yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak bu tedavinin sıklıkla Aeromonas hidrofila olmak üzere bakteriler ile cerrahi alan enfeksiyonları ile ilişkili olduğu izlenmiştir. Bu nedenle tıbbi sülük tedavisinin uygulamasında gerekli durumlarda antibiyotik profilaksisi önerilmektedir (5). Sülüklerin hastalar arasında değişimini ve aynı hastada farklı zamanlarda tekrarlayan kullanımını engellemek yine büyük oranda enfeksiyöz nedenler ile engellenmelidir. Sülüğün 17

3 kan ememediği bu dönemde enfeksiyöz ajanların özellikle Aeromonas hidrofila- gelişimi artar. Tekrarlayan kullanımlarda tipik bulguları ağrı, ciltte yanma hissi ve kaşıntı olan, bazı ileri durumlarda uygulama alanında geniş eritematöz ve ödemli alanların olduğu, eritematöz lezyonun sülük ısırmasına bağlı gelişen 3 kırmızı nokta çevresinde endürasyona uğradığı, lokal ağrılı lenfadenopatinin izlendiği ve bazı durumlarda ateşin eşlik ettiği yan etki ve komplikasyonlar izlenir (2). Bazı yayınlarda doğada serbest yaşayan sülüklerin hepatit B, insan bağışıklık yetmezlik virüsü, sfiliz ve toksplazmozis gibi olası 12 bakteriyal, bazı viral ve bazı parazitik hastalıklar için potansiyel vektör oldukları ancak insana geçisin düşük düzeyde olduğu belirtilmiştir (6-8). Tıbbi sülük tedavisi alan bir kohort üzerinde yapılan bir çalışmada dahil edilen hastalara uygulanan antibiyotik proflaksisi incelenmiş en sık siprofloksasin, trimetoprimsülfametoksazol, piperasilin-tazobaktam ve seftriakson kulanıldığı gözlenmiştir. Antibiyotik proflaksisi alan hastaların %11,9`unda cerrahi alan enfeksiyonu izlenmiş, 4 enfeksiyonda aeromonas türleri izole edilmiş ve tüm izolatların profilaktik ajana dirençli olduğu gözterilmiştir. Cerrahi alan enfeksiyonu profilaktik olarak uygulanan farklı antimikrobiyal ajan gruplarında aynı bulunmuştur. Siprofloksasin ve trimetoprim-sülfametoksazolün sülük uygulaması ile ilişkili enfeksiyonların önlenmesinde aynı oranda etkili olduğu bildirilmiştir (9). Tıbbi sülük uygulaması sonrasında replant yapılan 3 parmağının kültüründe aeromonas hidrofila tespit edilen bir hastada sülük tanklarından toplanan suyun kültürü ve antibiyotik duyarlılık testi yapılmış, bu değerlendirme haftada 2 kez olmak üzere 2,5 ay boyunca sürdürülmüştür. 14 kültürde aeromonas türlerinin 21 izolatı tespit edilmiş, %71,4`ünin siprofloksasine duyarlı, hepsinin ise trimetoprim sülfametoksazola duyarlı olduğu tespit edilmiştir. Uygulama yapılan merkez antibiyotik tedavisi için trimetoprim sülfametoksazolu tercih ettiklerini belirtmekle birlikte tank suyu kültürü sürveyansının düzenli olarak yapılmasının önemi vurgulanmıştır (5). Alerjiler Enfeksiyon hirudoterapinin en sık görülen komplikasyonu olmasına karşın, sülük tedavisi uygulanan hastalarda her cilt lezyonu enfeksiyona işaret değildir. Tıbbi sülük uygulaması sonrası cilt eritemi ve ödemi oluşan bir hastada bakteri veya parazit enfeksiyonları yönünden incelemelerin normal çıkması üzerine belirtilen semptomların alerji kaynaklı olma ihtimali üzerine durulmuştur (2). Etemadi ve arkadaşları tıbbi sülük uygulaması sonrasında trombotik mikroanjiyopati ve akut böbrek yetmezliği gelişen bir vaka tanımlamışlardır. Sülük 18

4 salyasındaki insan kaynaklı olmayan proteinlerin endotel üzerinde hasar oluşturabileceği öngörülmüştür (10). Anemi Glick ve Ritz, 1957 yılında 3 yılın üzerinde kendi kendine sülük uygulaması yapan bir kadın hastada izlenen ciddi hipokromik anemiyi tanımlamışlardır. Benzer birçok literatür ve deneyim, sürekli sülük uygulamasının anemiye neden olduğu şeklinde bilgiler içerirken bu alanda kanıt düzeyi yüksek veriler sınırlıdır (11). Sülükler insanlık tarihinde yoğun olarak kullanılmış bir biyolojik tedavi grubudur. Özellikle doğada yaygın olarak bulunmaları, hastalar tarafından kolaylıkla ulaşılabilmeleri ve sağlık profesyonellerinin gözetimi olmaksızın hastalar tarafından kendi kendilerine uygulanması bu tedavinin istenmeyen etki ve komplikasyonlarını gündeme getirmektedir. Bu istenmeyen etkileri önlemek için tedavi mutlaka uygun hastada, bir hekimin uygun klinik değerlendirmesi sonrası, yetkili bir sağlık profesyoneli tarafından uygulanmalı ve izlenmelidir. Kaynaklar Ekim 2014 tarih ve sayı ile Resmi Gazete`de yayımlanan Geleneksel Ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği. 2. Pietrzak A, Kanitakis J, Tomasiewicz K, Wawrzycki B, Kozłowska-Łój J, Dybiec E, Chodorowska G. Cutaneous complications of improper leech application. Ann Agric Environ Med. 2012;19(4): Zengin S, Yarbil P, Kilic H, Al B. Prolonged bleeding due to a medicinal leech bite: another treatment method, primary suture. BMJ Case Rep. 2012; Karadag AS, Calka O, Akdeniz N, Cecen I. A case of irritant contact dermatitis with leech. Cutan Ocul Toxicol. 2011;30(3): Wilmer A, Slater K, Yip J, Carr N, Grant J. The role of leech water sampling in choice of prophylactic antibiotics in medical leech therapy. Microsurgery. 2013;33(4): Haycox CL, Odland PB, Coltrera MD, Raugi GJ. Indications and complications of medicinal leech therapy. J Am Acad Dermatol. 1995;33(6): Narendranathan M. Leeches and hepatitis B. Lancet. 1992;339(8805): Nehili M, Ilk C, Mehlhorn H, Ruhnau K, Dick W, Njayou M. Experiments on the possible role of leeches as vectors of animal and human pathogens: a light and electron microscopy study. Parasitol Res. 1994;80(4):

5 9. Kruer RM, Barton CA, Roberti G, Gilbert B, McMillian WD. Antimicrobial prophylaxis during Hirudo medicinalis therapy: a multicenter study. J Reconstr Microsurg. 2015;31(3): Etemadi J, Ardalan MR, Motavali R, Tubbs RS, Shoja MM. Thrombotic microangiopathy as a complication of medicinal leech therapy. South Med J. 2008;101(8): Glick S, Ritz ND. Hypochromic anemia secondary to leeching. N Engl J Med. 1957;256(9):

Benzer belgeler

İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE

İNTEGRATİF TIP DERGİSİ TURKISH JOURNAL OF INTEGRATIVE MEDICINE REVIEW / DERLEME Sedat Yıldız 1, Sevilay Eriş 2, Nuray Yücel Polat 3, Salih Ürper 4, Yücel Kurt 5, Burcu Bahar Kurt 6, Ümmü Gül Yıldız 7 1