2015 YILI EGE BÖLGESĠ TURUNÇGĠL REKOLTE TAHMĠN RAPORU

Transkript

1 2015 YILI EGE BÖLGESĠ TURUNÇGĠL REKOLTE TAHMĠN RAPORU EGE TARIMSAL ARAġTIRMA ENSTĠTÜSÜ AĞUSTOS 2015

2 ĠÇĠNDEKĠLER 1. GĠRĠġ Dünyada ve Türkiye de Turunçgil Üretim Trendleri Uluslararası Pazar Üretici Fiyatlarındaki GeliĢmeler ÇALIġMA EKĠBI VE YÖNTEMĠ TURUNÇGĠL 2014 YILI REKOLTE TAHMĠNLERĠ Ege Bölgesi Geneli Portakal Mandarin Limon Altıntop Muğla Ula Köyceğiz Ortaca Dalaman Aydın Buharkent KuĢadası Kuyucak Nazilli Söke Sultanhisar Ġzmir Seferihisar Menderes Selçuk Balçova Narlıdere Menemen Karaburun Balıkesir Edremit Havran YÖRELERE GÖRE TÜR VE ÇEġĠT TERCĠHLERĠ DĠĞER SEKTÖRLER VE TARIMSAL ÜRÜNLERLE REKABET BÖLGEDEN BAZI NOTLAR... 15

3 1. GĠRĠġ Turunçgiller dünyada en fazla üretilen ve uluslararası ticarete konu olan meyve grubunu ifade eder. Bütün dünyada taze olarak tüketiminin yanında meyve suyu ve uçucu yağ endüstrisinin en önemli kaynaklarından birini oluģturur. Ġçerdiği yüksek orandaki C vitamini ve mineral maddeler nedeniyle sağlık açısından tavsiye edilen meyve türleri arasında yer alır. Bununla birlikte sahip olduğu ekolojik istekleri nedeniyle sadece subtropik iklim kuģağının sulama sıkıntısı olmayan yerlerinde yaygın olarak yetiģtirilebilmektedir Dünyada ve Türkiye de Turunçgil Üretim Trendleri Son 50 yılda yaklaģık olarak üretim alanı 4, ağaç baģına verim 1,5, üretim ve ihracat miktarı ise 5 kat artmıģtır. Tablo 1., 2., 3. ve 4. ten görüldüğü üzere üretim bütün ülkelerde artıģ göstermekle birlikte özellikle son 10 yılda Çin de çok büyük bir üretim patlaması dikkat çekmektedir. Bu artıģın sadece önümüzdeki 10 yılda da devam etmesi halinde bile Çin dünya üretiminin yarıdan fazlasını karģılar hale gelecektir. Halen dünyada en fazla üretilen turunçgil türü portakal olmasına rağmen en az üretim atıģı da bu türde yaģanmıģtır. Ülkemiz dört türde de ilk 10 a girmesine karģın en fazla geliģmeyi altıntop ve mandarin üretiminde kaydetmiģtir. Tablo 1. Portakal Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Ülkeler Üretim (ton) % ArtıĢ Brezilya ABD Çin Hindistan Meksika İspanya Mısır Türkiye İtalya Güney Afrika Tablo 2. Mandarin Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Üretim (ton) % ArtıĢ Çin İspanya Türkiye Brezilya Mısır Japonya İran Kore Fas İtalya

4 Tablo 3. Limon Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Yıllar Ülkeler % ArtıĢ Hindistan Meksika Çin Arjantin Brezilya ABD Türkiye İspanya İran İtalya Tablo 4. Altıntop Üreten Belli BaĢlı Ülkeler (FAO) Yıllar Ülkeler % ArtıĢ Çin ABD Meksika Güney Afrika Tayland Hindistan Türkiye Arjantin Brezilya İspanya Uluslararası Pazar Üretilen turunçgillerin önemli bir bölümü üretildiği ülkelerde tüketilmektedir. Bunun yanında ekolojik bakımdan turunçgil yetiģtiriciliğine uygun olmayan ülkelerde hızla artan tüketim alıģkanlığı pazar hacminin giderek geniģlemesine sebep olmaktadır. AĢağıdaki tablolar incelendiğinde görüleceği üzere özellikle Kuzey Avrupa ülkeleri en önemli pazarı teģkil etmektedir. Yine önemli bir ithalatçı konumunda olan Çin in mevcut üretim projeksiyonu ile yakın gelecekte ihracatçı konumuna gelmesi durumunda uluslararası turunçgil pazarında ciddi bir kaos meydana getireceği hesaplanmalı, gerekli eylem planları Ģimdiden devreye sokulmalıdır. Son yıllarda Hollanda nın reexport yoluyla pazarda önemli bir yer tutmaya baģlaması da dikkat çekmektedir. Son yıllarda Pakistan mandarin ihracatını hızla arttırmaktadır. Mevcut istatistikler Türkiye bakımından incelendiğinde limon ihracatında öne çıktığı görülmekte ve yakın gelecekte pazar hacminde bir daralma beklenmemekle birlikte ekolojik istekleri diğer türlere göre daha fazla olan limon üretiminin çok fazla artma imkanı da bulunmamaktadır. Özellikle mandarin ve portakal da önümüzdeki yıllarda uluslararası 2

5 pazarda yaģanabilecek krizlerin bertaraf edilebilmesi için üretim artıģından çok erkencilik ve geçcilik yanında kalite standartlarının da arttırılması üzerinde durulmalıdır. Tablo 5. Altıntop Ġhrac Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġhracat (Ton) % ArtıĢ ABD Güney Afrika Türkiye Çin Hollanda İsrail İspanya Meksika Belçika Swaziland Tablo 6. Altıntop Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġthalat (ton) % ArtıĢ Hollanda Japonya Rusya Fransa Almanya Polonya Kanada Çin İngiltere İtalya Tablo 7. Limon Ġhrac Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ġhracat (ton) Ülkeler % ArtıĢ Meksika İspanya Türkiye Arjantin Güney Afrika Hollanda ABD Brezilya Şili İtalya

6 Tablo 8. Limon Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġthalat (ton) % ArtıĢ ABD Rusya Hollanda Almanya Fransa İngiltere İtalya Polonya Suudi Arabistan Japonya Tablo 9. Portakal Ġhrac Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġhracat (ton) % ArtıĢ İspanya Güney Afrika ABD Mısır Türkiye Yunanistan Hollanda Çin Fas İtalya Tablo 10. Portakal Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġthalat (ton) % ArtıĢ Almanya Rusya Hollanda Fransa Suudi Arabistan Çin İngiltere Kanada İtalya Güney Kore

7 Tablo 11. Mandarin Ġhrac Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ülkeler Ġhracat (ton) % ArtıĢ İspanya Çin Türkiye Pakistan Fas Güney Afrika İtalya Arjantin Peru Hollanda Tablo 12. Mandarin Ġthal Eden Önemli Ülkeler (FAO) Ġthalat (ton) Ülkeler % ArtıĢ Rusya Almanya Fransa İngiltere Hollanda Polonya Endonezya Ukrayna ABD Kanada Üretici Fiyatlarındaki GeliĢmeler Üreticiler ürün fiyatlarından genel olarak memnun değillerdir. Son 10 yıllık fiyatlar incelendiğinde birçok girdinin fiyatının önemli ölçüde artmasına rağmen ürün fiyatlarının fazla değiģmediği görülmektedir yılında fiyat düģüklüğü sebebiyle önemli miktarda mandarin dalında kalmıģ, hiç hasat edilmemiģtir. (Tablo 13.). Sadece Aydın bölgesinde depolanan Washington portakalları ve Köyceğiz civarında soğuktan zarar görmeyen yerlerde bulunan valencia portakalları geç dönemde ortalamanın üzerinde bir fiyat bularak üreticisine para kazandırmıģtır. Tablo 13. Turunçgillerde Yıllara Göre Üretici Eline Geçen Ortalama Fiyatlar (TÜĠK) Ürünler Altıntop 0,36 0,34 0,39 0,41 0,39 0,51 0,39 0,47 0,47 0,44 Portakal (Washington) 0,58 0,53 0,61 0,70 0,63 0,84 1,00 0,71 0,58 0,54 Mandarin (Satsuma) 0,54 0,54 0,63 0,67 0,66 0,80 0,84 0,86 0,66 0,61 Limon 0,82 0,76 0,98 1,11 1,02 0,89 0,63 0,73 0,80 0,84 5

8 2. ÇALIġMA EKĠBI VE YÖNTEMĠ ÇalıĢmalar Ege Tarımsal AraĢtırma Enstitüsü Meyvecilik ġubesinde görevli aģağıda isimleri verilen, 5 Ziraat Mühendisi tarafından gerçekleģtirilmiģtir. Sahada elde edilen veriler ofis ortamında tekrar değerlendirilerek yorumlanmıģ ve rapor haline getirilmiģtir. Tablo 14. Raporu Hazırlayan Personel 1 Dr. Mehmet TUTAR (Zir. Müh.) 2 Celal ġafak (Zir. Yük. Müh.) 3 Andaç Çavdar (Zir. Yük. Müh.) 4 Dr. Erol KÜÇÜK (Zir. Müh.) 5 Fatih ÇAĞIR (Zir. Müh.) ÇalıĢma Ekibi ÇalıĢmada Ege Bölgesindeki önemli turunçgil sahalarının neredeyse tamamı taranmıģtır. Gidilen alanlarda çftçilerle görüģülmüģ, bahçelerdeki meyve yükünün önceki yıllara göre durumu yanında mevcut problemler, yapılan uygulamalar, hastalık ve zararlıların durumu ve uyguladıkları mücadele yöntemleri, pazarlama Ģekilleri gibi konularda bilgi alınmıģtır. Verim tahminlerinde çiftçi beyanları esas alınmakla birlikte bahçeler yerinde incelenerek edinilen izlenim ıģığında tekrar düzenlenerek bir önceki yıla göre verim artıģı veya azalıģı ilçe ölçeğinde % olarak tahmin edilmiģtir. Bu tahminler 2014 yılı verim değerlerine uygulanarak 2015 yılı nihai tahmini ortaya çıkarılmıģtır. ÇalıĢma sırasında arazi incelemesi yapılan yerler Harita 1. de görülmektedir. 3. TURUNÇGĠL 2014 YILI REKOLTE TAHMĠNLERĠ 3.1. Ege Bölgesi Geneli Ege Bölgesi genelinde türler bazında beklenen nihai rekolte tahmini aģağıdaki tabloda görültüğü gibidir (Tablo 15.). Sadece Aydın bölgesindeki portakal üretiminde 2014 e göre daha yüksek bir verim beklenirken Fethiye civarındaki dar bir alandaki yüksek verim ayrı tutulursa diğer bütün türlerde ve yörelerde bir önceki yıla göre düģüģ tahmin edilmektedir. Muğla da gerek kıģ donları gerekse çiçeklenme periyodunda yaģanan düģük sıcaklıklar ve yağıģlar nedeniyle özellikle limonda verimde ciddi bir düģüģ gerçekleģecektir. Ġhracat potansiyeli bakımından değerlendirildiğinde bölgesel anlamda herhangi bir kalite kaybı olmadığı, aksine kalitenin yüksek olacağı bir hasat dönemi ön görülmektedir. Küçük alanlarda meydana gelen dolu yağıģları kaliteyi düģürmüģ olmasına rağmen bölgesel anlamda dikkate değer değildir. Tablo 15. Ege Bölgesi 2015 Yılı Turunçgil Tahmini Verimleri (ton) Portakal Mandarin Limon Altıntop Turunç TOPLAM TURUNÇGĠL Aydın Balıkesir Ġzmir Muğla EGE BÖLGESĠ

9 Portakal Ege bölgesi portakal üretiminde yıllara göre dalgalanmalar görülse de genel olarak bir artıģ eğilimindedir. Aydın ve Muğla illeri önemli üretim bölgelerini teģkil eder sezonunda Aydın da bir artıģ ön görülürken Muğla da kayda değer miktarda bir verim düģüklüğü beklenmektedir. Tablo 16. Ege Bölgesi Ġllere ve Yıllara Göre Portakal Üretimi (ton) Aydın Balıkesir Ġzmir Muğla EGE BÖLGESĠ Mandarin Bölgede ağırlıklı olarak yetiģtirilen satsuma mandarininde verim bir önceki yıla göre daha düģük beklenirken fazla bir üretimi olmadığı için ortalamayı pek değiģtirmeyen Clemantin mandarininde verim bir önceki yılkı kadar olmamakla birlikte yine normalden düģüktür. Bölgesel bazda 2015 yılı bir kenara bırakılırsa mandarin üretimi genel bir artıģ eğilimindedir. Son yıllarda görülen bu artıģ üretim alanının artmasından ziyade daha önce dikilen bahçelerin tam verime yatması, bakım, besleme ve mücadele tedbirlerinin iyileģmesi ile ağaç verimlerinin artmasından kaynaklanmaktadır. Ancak çiftçi eline geçen fiyatların son yıllardaki seyrini devam ettirmesi halinde bu artıģın negatife dönmesi beklenmelidir. Tablo 17. Ege Bölgesi Ġllere ve Yıllara Göre Mandarin Üretimi (ton) Aydın Balıkesir Ġzmir Muğla EGE BÖLGESĠ Limon Limon ülkemizdeki diğer turunçgil türlerine göre soğuklara daha hassas olduğundan yetiģtirilme alanı sınırlıdır. Dolayısıyla yıllar itibariyle üretimi çok fazla artmamıģtır. Muğla nın Ortaca ve Dalaman ilçelerinde yoğunlaģan üretimde bir önceki yıl yaģanan soğuk zararı nedeniyle gözle görülür bir verim düģüklüğü beklenmektedir. Tablo 18. Ege Bölgesi Ġllere ve Yıllara Göre Limon Üretimi (ton) Aydın Balıkesir Ġzmir Muğla EGE BÖLGESĠ

10 Altıntop Ege Bölgesinde yaygın bir üretimi yoktur. Sadece Muğla nın Ortaca ve Dalaman Ġlçelerinde kayda değer bir üretimden bahsedilebilir. Beklenen rekolte o yöredeki diğer türlerde olduğu gibi bir miktar düģüktür. Tablo 19. Ege Bölgesi Ġllere ve Yıllara Göre Altıntop Üretimi (ton) Aydın Muğla EGE BÖLGESĠ Muğla Muğla Ġlinin Turunçgil varlığı özellikle Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ilçelerinde olup, kısmen de Fethiye, Bodrum ve Ula ilçelerinde yetiģtiricilik yapılmaktadır. Diğer ilçelerde kayda değer bir turunçgil varlığı bulunmamaktadır. Yörede daha çok Washington portakalı yetiģtiriciliği yapılmakla birlikte özellikle Köyceğiz Gölü çevresinde soğuktan fazla etkilenmeyen alanlarda yazın hasat edilen Valencia portakalı da yaygındır. Giderek azalan Klamantin mandarini yanında Ortaca da Enterdonat limonu yetiģtiriciliği yoğunluk kazanmaktadır. Dalaman ve Ortaca da Altıntop, Fethiye de Satsuma yetiģtiriciliğinden bahsedililebilirse de oldukça azdır. Muğla ihracata limon ve portakal yetiģtiren önemli alanlarımızdan biridir. Bölgede yer yer ĢehirleĢme ve son yıllarda yaģanan fiyat düģüklüğü nedeniyle sökülen bahçelere rastlanmıģtır. Bunun yanında nadir de olsa yeni tesis edilen bahçelere rastlanmaktadır. Yörede yer yer yaģanan dolu yağıģları önemli ölçüde verim kaybına neden olmasa da bazı yerlerde meyvelerin lekelenmesine yol açmıģtır Aralık ayında yaģanan Ģiddetli soğuklar ağaç üzerindeki meyvelere ve birçok yerde özellikle limon ağaçlarının genç sürgünlere zarar vererek 2015 yılında verim düģüklüğüne sebep olmuģtur. Ġlkbahar ve yaz baģında gerçekleģen yağıģlar özellikle Washington portakalı ve Clemantin mandarininde verimi bariz Ģekilde düģürmüģtür. Bununla birlikte meyvenin seyrek olması nedeniyle dolu görülen kısmi alanlar dikkate alınmazsa kaliteli bir ürün yılı beklenmektedir. Tablo 20. Muğla Ġli Yıllara ve Türlere Göre Turunçgil Üretimi (ton) (TÜĠK) Portakal Mandarin Limon Altıntop Turunç TOPLAM Ula 2015 yılında ilçede meyve veren portakal ağacından ton, mandarin ağacından 453 ton, limon ağacından da 226 ton ürün beklenmektedir. Ġlçede yıllar itibariyle azalan bir turunçgil yetiģtiriciliğinden bahsedilebilir. 8

11 Tablo 21. Ula Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Portakal Mandarin Limon Köyceğiz Turinçgil yetiģtiriciliğine çok uygun alanları barındıran ilçede portakal ve limon yetiģtiriciliği artarken mandarin üretimi düģmektedir yılında beklenen tahmini verim ağaçtan ton portakal, ağaçtan ton mandarin, ağaçtan ton limondur. Ayrıca altıntop ağacından 365 ton ürün beklenmektedir. Tablo 22. Köyceğiz Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Portakal Mandarin Limon Ortaca Ege Bölgesinin en önemli limon üretim merkezi konumunda olan ortaca da adet ağaçtan ton limon beklenmektedir Aralık ayında meydana gelen soğuklar ince dallarda zarar yapmıģ, 2015 veriminin düģmesine sebep olmuģtur. Diğer yandan uçkurutan hastalığı limon üretimini ciddi oranda etkilemektedir portakal ağacından ton, altıntop ağacından ton ürün beklenmektedir. Tablo 23. Ortaca Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Portakal Mandarin Limon Altıntop Dalaman Ġlçe yıllar itibariyle artan bir turunçgil üretimine sahiptir. Özellikle portakal ve limon ön plana çıkar yılında adet portakal ağacının , limon ağacının ise ton ürün vermesi beklenmektedir. Özellikle limonda beklenti düģüktür. Tablo 24. Dalaman Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Portakal Mandarin Limon Altıntop

12 3.2. Aydın Aydın Ġlinin sahile yakın olan KuĢadası ve Söke Ġlçelerinde bir miktar Satsuma mandarini yetiģtirilmektedir. Buralardan iç kesimlere doğru düģük yoğunlukta ilerleyen turungil yetiģtiriciliği Washington portakalaına dönüģmekte, Kuyucak ve Nazilli ilçelerinde tekrar yoğunluk kazanmaktadır. Söke ilçesinde bir miktar limon varlığından bahsedilebilir. Kıyı kesimlerde yetiģtirilen Satsumalar ihracata konu olmakla birlikte iç kesimler daha çok iç piyasaya yönelik üretim yapmaktadır. Ekolojik koģullardan dolayı kalın kabuklu olan portakalların depo ömrü uzun olduğundan depolama amacıyla tercih edilmektedir. Genel olarak ağaç verimliliği yüksek olmasına rağmen ürün fiyatları diğer bölgelerin altında kalmaktadır. Ancak 2014 yılında hasat edilerek depolanan portakallar sonraki aylarda yüksek fiyatlara satılmıģlardır ürününü etkileyecek herhangi bir olumsuzluk yaģanmamıģtır. Portakal verimi bir önceki yıldan yüksek beklenmektedir. Satsuma mandarininde ise geçen yıl fazla meyve yükü olduğundan dolayı verim oldukça düģüktür. Tablo 25. Aydın Ġli Yıllara ve Türlere Göre Turunçgil Üretimi (ton) (TÜĠK) Portakal Mandarin Limon Altıntop Turunç TOPLAM Buharkent Ġlçede meyve veren yaģta portakal, adet mandarin ağacı bulunmaktadır. Beklenen verim ton portakal, 124 ton mandarin olup portakal yüksek mandarin ise geçen yılın altındadır. Tablo 26. Buharkent Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Portakal Mandarin KuĢadası Mandarin yetiģtiriciliğinin yaygın olduğu ilçede 2015 yılında verim oldukça düģüktür adet ağaçtan ton mandarin, ile ağaçtan 391 ton portakal hasat edileceği tahmin edilmektedir. Kıyı kesimlerde hızla devam eden yapılaģmaya rağmen turinçgil yetiģtiriciliğinde bir artıģ sözkonusudur. Az da olsa elde edilecek ürünün büyük çoğunluğu ihracata uygun olacaktır. Tablo 27. KuĢadası Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Portakal Mandarin

13 Kuyucak Portakal yetiģtiriciliğinin yaygın olduğu ilçede ağaçtan ton portakalın alınması beklenmektedir. Yıllar itibariyle artan bir turunçgil varlığından bahsedilebilir. Portakalda verim beklentisi yüksektir. Tablo 28. Kuyucak Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Portakal Mandarin Nazilli Ġlçede azar azar artan bir üretim mevcuttur. Ancak 2015 yılında ağaçtan ton ürünün hasat edileceği tahmin edilmiģtir. Bu miktar Ģimdiye kadarki en yüksek rekolteyi ifade etmektedir. Tablo 29. Nazilli Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Portakal Mandarin Söke Ġlçe turunçgil yetiģtiirciliği bakımından ön plana çıkmasa da, önemli potansiyele sahip olduğu düģünülmektedir. Kısmen ihracata, kısmen iç piyasaya yönelik üretim gerçekleģir. BaĢlıca ürün Satsuma mandarinidir beklentinin çok düģük olduğu bir yıl olup, adet meyve çağındaki ağaçtan ton mandarin beklenmektedir. Tablo 30. Söke Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Portakal Mandarin Limon Sultanhisar Ġlçede 2015 yılında ağaçtan ton mandarin, ağaçtan ton portakal beklenmektedir. Tablo 31. Sultanhisar Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Portakal Mandarin

14 3.3. Ġzmir Seferihisar, Menderes ve Selçuk ilçelerinin sahil kesimleri ülkemizin en önemli Satsuma üretim bölgesini teģkil eder. Burada üretilen ürünün büyük bölümü yurt dıģına ihrac edilmektedir. Eskiden önemli bir üretim Merkezi olan Balçova ve Narlıdere yapılaģma nedeniyle eski özelliğini yitirse de hala üretim yapılmaktadır. Sahil ilçelerinden Urla, Karaburun ve Menemen de de bir miktar üretim yapılır. Selçuk ilçesi de son yıllarda hızla artan bir üretim potansiyeline sahiptir. Ġl genelinde Satsuma mandarini yaygın olup az miktarda limon ve portakal da yetiģtirilmektedir yılında beklenen verim bir önceki yıldan yaklaģık % 30 kadar azdır. Önemli bir hastalık zararlı sorunu olmayıp çoğunluğu ihracata gidebilecek kaliteli bir ürün beklenmektedir. Satsuma Mandarininde erkencilik önemli olup, bu yıl yaģanan mevsimsel iklim Ģartları nedeniyle olgunlaģma da diğer yıllara göre yer yer bir haftaya ulaģabilecek bir gecikme de tahmin edilmektedir. Tablo 32. Ġzmir Ġli Yıllara ve Türlere Göre Turunçgil Üretimi (ton) (TÜĠK) Portakal Mandarin Limon TOPLAM Seferihisar Önemli bir Satsuma ihracat merkezimiz olan Seferihisar da verim bir öncki yıla göre % oranında düģük olarak tahmin edilmiģtir ağaçtan ton meyve beklenmekte olup, bunun büyük çoğunluğu ihracata uygun olacaktır. Tablo 33. Seferihisar Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Mandarin Menderes Menderes de Satsuma üretimi bakımından çok önemli ilçelerimizden birisidir meyve veren mandarin ağacından ton verim beklenmektedir. Tablo 34. Menderes Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Mandarin Portakal Selçuk Giderek artan üretimi ve uygun tarımsal alanları ile Aydın ın Söke Ġlçesi gibi narenciye üretimi bakımından önemli potansiyele sahip ilçelerimizden biridir yılında bir önceki 12

15 yıldan %30 civarında eksik olarak meyve çağında ağaçtan ton mandarin beklenmektedir. Tablo 35. Selçuk Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Mandarin Balçova meyve veren ağaç bulunmakta olup 2014 yılında ton mandarin beklenmektedir. Tablo 36. Balçova Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Mandarin Narlıdere adet ağaçtan ton mandarin hasat edileceği tahmin edilmiģtir. Elde edilecek ürünün önemli bir bölümü ihracata uygun olacaktır. Tablo 37. Narlıdere Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Mandarin Menemen Daha çok iç piyasaya yönelik üretim yapan ilçede adet mandarin ağacı bulunmaktadır yılında tahmin edilen rekolte ise tondur. Tablo 38. Menemen Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Mandarin Karaburun Küçük bir üretim alanına sahip olmasına rağmen erkenden hasat edilerek büyük oranda ihrac edilen bir yetiģtiricilik söz konusudur yılında verim bir önceki yıldan biraz daha az beklenmektedir ağaçtan ton satsuma mandarini öngörülmektedir. Çok az ilacın kullanıldığı alanda bu yıl her yıla göre 5-7 günlük bir geç olgunlaģma beklenmektedir. Tablo 39. Karaburun Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Ürün adı Mandarin Limon

16 3.4. Balıkesir Edremit ve Havran ilçelerinde Satsuma Mandarini yetiģtiriciliği yapılmaktadır. Genellikle iç piyasaya yönelik üretim yapan bölgede zaman zaman ihracat da sözkonusu olmaktadır yılında bir önceki yıldan % 50 kadar az bir ürün beklenmektedir. Hastalık ve zararlılarla ilgili olağan dıģı bir probleme rastlanmamıģ olup genel anlamda bir kalite kaybı görülmemiģtir. Tablo 40. Balıkesir Ġli Yıllara ve Türlere Göre Turunçgil Üretimi (ton) (TÜĠK) Portakal Mandarin Limon TOPLAM Edremit mandarin ağacından verimin bir önceki yıla göre yarı yarıya düģerek ton mandarinin hasat edilmesi beklenmektedir. Tablo 41. Edremit Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Mandarin Havran Ġlçede bulunan mandarin ağacından ton ürün alınacağı tehmin edilmiģtir. Tablo 42. Havran Ġlçesi Yıllara Göre Turunçgil Üretimleri ve 2015 Yılı Tahmini (ton) Mandarin YÖRELERE GÖRE TÜR VE ÇEġĠT TERCĠHLERĠ Tür ve çeģit tercihleri çok önceki yıllarda belirlenmiģ olup üretim mevcut bu desen üzerinden devam etmektedir. Genel anlamda Ġzmir, Aydın ve Balıkesir in sahil kesimlerinde Satsuma mandarini yetiģtiriciliği yaygındır. Diğer türler buralarda azar azar, genellikle aile ihtiyaçlarını karģılamak üzere yetiģtirilmektedir. Aydın ın iç kesimlerinde ise Washington portakalı yetiģtiriciliği ön plana çıkar. Burada yetiģen portakallar kalın kabuklarından dolayı daha rahat depolanabilmektedirler. Muğla yöresinde ise Washington ve Valenciya portakalı ile Enterdonat limonu karģımıza çıkar. Valencia portakalı Gökova Körfezinin sahil kesimi ile Köyceğiz Gölü etrafında kendini gösterir. Buralarda yetiģtirilmesinin baģlıca sebebi kıģ aylarının yumuģak geçmesi nedeniyle meyvelerin kıģ boyunca ağaç üzerinde donmadan, suyunu çekmeden rahatça kalabilmesindendir. Ortaca ve Dalaman civarında yayılan limon yetiģtiriciliği ise ılıman iklim ile kuvvetli toprağın bir araya gelmesine borçludur. Buraları çevreleyen alanlarda Washington portakalı kendine daha fazla yer bulmuģtur. 14

17 Son yıllarda Ġzmir bölgesinde erkencilik özelliğinden dolayı Okitsu çeģidi mandarin yavaģ yavaģ yetiģtirilmeye baģlamıģ, kalite özellikleri bakımından yaygın olarak yetiģtirilen Ovari çeģidini tutmasa da yüksek verimi ve erkenciliği ile beğenilmektedir. Diğer taraftan Muğla yöresinde eskiden yapılan Clemantin mandarini yetiģtiriciliğinden düģük verim ve düģük fiyat nedeniyle vazgeçilmeye baģlanmıģtır. Mevcut ağaçlar üzerine genellikle Washington portakalı aģılanarak çeģit değiģtirilmektedir. Aydın ın iç kesimlerinde zaten az olan satsuma mandarini daha da azalmaktadır. 5. DĠĞER SEKTÖRLER VE TARIMSAL ÜRÜNLERLE REKABET Son yıllarda ürün fiyatlarının üreticileri tatmin etmemesi nedeniyle turunçgil yetiģtiriciliğinden vazgeçme sık konuģulan konulardan biri olmuģtur. Ancak turunçgil ağaçlarının yetiģmesi uzun zaman aldığından ve ağaçlar uzun ömürlü olduklarından mevcut bahçelerin sökülerek baģka ürüne geçilmesi nadir rastlanan bir durumdur. Ancak yeni kurulan veya kurulacak bahçelerde diğer türlerle bir rekabet sözkonusu olabilir. Buralar da genellikle halen tarla ürünlerinin yetiģtirildiği geniģ alanlara sahip alanlar için düģünülebilir. Bu anlamda Selçuk, KuĢadası ve Söke civarında geçtiğimiz 10 yıllık dönemde tarla tarımından meyveciliğe doğru çok önemli bir geçiģin olduğunu söyleyebiliriz. Ancak düģük fiyatlar nedeniyle bu değiģim daha çok Ģeftali ve narın lehine olmuģ, geniģ nar ve Ģeftali plantasyonları kurulmuģ olmasına rağmen yeni kurulan mandarin bahçesi çok azdır. Son 2-3 yıldır nar da benzer akibete uğramıģ, yeni plantasyonlar kurulmadığı gibi, mevcut bahçelerin de önemli bir bölümü bakımsız bırakılmıģtır. Benzer bir durum da önemli tarım alanlarına sahip Ortaca ve Dalaman bölgesinde yaģanmıģ olup, çok geniģ nar plantasyonları kurulurken turunçgil alanları yerinde saymıģtır. Ancak günümüz koģulları dikkate alındığında sulama ve mekanizasyon imkanlarının artması nedeniyle ürün fiyatlarının birkaç yıl yüksek seyretmesi durumunda turunçgil alanlarının yukarıda bahsedilen bölgelerde hızla artması beklenmelidir. 6. BÖLGEDEN BAZI NOTLAR Bölgede damla sulama uygulaması çok yaygınlaģmıģ olmasına rağmen planlı ve dengeli bir sulama yapılmadığından salma sulamaya göre ürün ve kalite kayıpları yaģanmaktadır. Bu sebeple damla sulama yapan üreticilerin bir kısmı aynı zamanda salma sulama da yapmaktadırlar. Bazı tüccarlar da daha kaliteli ürün alınması gerekçesiyle salma sulama yapılmıģ bahçeleri tercih etmektedir. Çiftçiler kendilerine sunulan ilaçlama programlarını uygulamakta ve genel olarak hastalık zararlılar nedeniyle önemli bir kayıp yaģanmamaktadır. Ġzmir in Karaburun Ġlçesinin Küçükbahçe ve Salman Köyleri civarında yapılan uygulama ise birçok alana örnek teģkil edebilecek bir uygulama olarak dikkat çekmektedir. Bu alana 8-10 yıl kadar önce getirilen faydalı böcekler bahçelere salınmıģ, köylülerin kendi aralarında anlaģması ile diğer zararlılara karģı ilaçlı mücadele yapılmaması sonucunda faydalı böcekler bu yöreye adapte olarak ilaçlama gereksinimini ortadan kaldırmıģlardır. Bu yörede Akdeniz meyve sineğine karģı nadiren bir ilaç uygulaması yapılmakta unun dıģında hiç ilaç kullanılmamaktadır. Benzer Ģekilde Dalaman ve Ortaca Ġlçelerinde bazı üreticiler kendi hazırladıkları tuzaklarla akdeniz meyve sineğine karģı oldukça ucuz ve etkili bir mücadele sürdürmektedirler. 15

18 Harita 1. Ġnceleme yapılan yerler. Resim 1. Yamaçlarda turunçgil bahçeleri. 16

19 Resim 2. Dalında mandarin meyveleri. Resim 3. Limonda soğuk zararı. 17