Askeri yargı kanunlarında değişiklik

Transkript

1 Askeri yargı kanunlarında değişiklik Aralık 19, :56:00 Askeri Hakimler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Tasarıyla, mahkemelerin bağımsızlığı ve hakimlik teminatı esaslarına göre Askeri Hakimler Kurulu kuruluyor. Askeri Hakimler Kurulu; Milli Savunma Bakanı ile bakanın teklifi ve Başbakanın onayı ile birinci sınıf askeri hakimler arasından seçilen 4 üyeden oluşacak. Askeri Hakimler Kurulu'nu yönetmek ve temsil etmek üzere Milli Savunma Bakanı, Kurula başkanlık yapacak. Askeri Hakimler Kurulu, kanunlarla verilen görevlerini yerine getirirken ve yetkilerini kullanırken bağımsız olacak; hiçbir organ, makam, mercii veya kişi, kurula emir ve talimat veremeyecek. Askeri Hakimler Kurulu, mahkemelerin bağımsızlığı ile hakimlik teminatı esaslarını gözeterek adalet, tarafsızlık, doğruluk ve dürüstlük, tutarlılık, eşitlik, ehliyet ve liyakat ilkeleri çerçevesinde görev yapacak. Görevleri Tasarıya göre, Askeri Hakimler Kurulu'nun görevleri, şunlar olacak: -Milli Savunma Bakanlığının askeri mahkemelerin yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlamak. -Askeri hakimlerle ilgili; Mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, yıllık ve mazeret izinleri dışındaki her türlü izinleri verme, birinci sınıfa ayırma ve birinci sınıf olma, disiplin cezası verme ve disiplin cezalarını sicilden silme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapmak.

2 -Yargı yetkisinin kullanımına ilişkin hususlar hariç olmak üzere askeri mahkemede görevli askeri hakimlerin idari görevleri ile delilleri değerlendirme ve suçu niteleme yetkisi hariç olmak üzere askeri savcıların adli görevlerine ilişkin konularda genelge düzenlemek. -Askeri hakimlerin nöbet gün ve saatleri ile nöbet tutanların dinlenme haklarına ilişkin esasları belirlemek. -Mevcut askeri hakim miktarının kadro ihtiyacını karşılamadığı hallerde ihtiyacın yedek subaylar yoluyla karşılanması için Milli Savunma Bakanlığına teklifte bulunmak. -Görev alanına ilişkin yönetmelik ve genelgeleri çıkarmak. -Savaş ve seferberlik halleri ile yurtdışında görevlendirilen birliklerle birlikte hareket edecek ve görev yapacak askeri ağır ceza mahkemeleri, askeri mahkemeler ve askeri savcılar ile bunların kararlarına bakacak itiraz mercilerini belirlemek. Başkan dışındaki Kurul üyelerinin görev süresi 4 yıl olacak ve görev süresi dolan üye yeniden seçilebilecek. Sicil düzenlemesi Askeri hakimlerin rütbe terfi, rütbe kıdemliliği ve kademe ilerlemesi yapmalarını temin edecek yeterlilikleri sicil ile saptanacak. Askeri Yargıtay Başkanı, Başsavcısı, İkinci Başkanı, daire başkanları ve üyeleri ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanı, Başsavcısı, daire başkanları ve üyeleri hakkında general-amiral sicil belgesi, subay sicil belgesi ve mesleki sicil belgesi; askeri hakim general amiraller, Askeri Yargıtay Başsavcı yardımcıları ve tetkik hakimleri ile Askeri Yüksek İdare Mahkemesi savcı ve raportörleri hakkında mesleki sicil belgesi düzenlenmeyecek. Sicil tanzimine esas olan sicil süresi bir terfi yılı olacak. Mesleki sicil notunun verilebilmesi için askeri hakimin karar veya işleminin o sicil dönemi içinde verilmiş veya yapılmış olması şart olmayacak. General-amiral ve subay sicil belgelerinin düzenlenebilmesi için, sicili düzenlenecek askeri hakimin bir sicil süresi içinde altı ay görev yapması gerekecek. Sicil üstü, asıl veya vekil olarak o görev yerinde sicili düzenlenecek ile birlikte üç ay süreyle görev yapmadıkça sicil düzenleyemeyecek. Mesleki sicil notları; Askeri mahkemelerde görevli askeri hakimler için Askeri Yargıtay Daireleri ve Daireler Kurulunca; askeri başsavcılıklarda görevli askeri hakimler için Askeri Yargıtay Başsavcılığı ve askeri adalet müfettişlerince verilecek. Askeri hakimin askeri mahkemeden askeri başsavcılığa veya askeri başsavcılıktan askeri mahkemeye atanması, atanmadan önceki karar veya işlemleri nedeniyle hakkında mesleki sicil notu verilmesine engel olmayacak. Birinci sınıfa ayrılma Askeri hakimlerin birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olmak için Askeri hakimlik mesleğinde 12 yılını doldurmak; kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması veya derece yükselmesinin durdurulması cezalarını aynı neviden olmasa bile birden fazla; yer değiştirme cezasını ise hiç almamış olmak; Affa uğramış olsa bile, mesleğin vakar ve onuruna dokunan veya kişisel haysiyet ve itibarını kıran veya

3 görevle ilgili herhangi bir suçtan hüküm giymemesi gerekecek. Birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olmak için, ahlaki gidişleri, mesleki bilgi ve anlayışları, gayret ve çalışkanlıkları, gördükleri işlerin birikmesine sebep olup olmadıkları, çıkardıkları işlerin miktar ve mahiyetleri, göreve bağlılıkları ve devamları, hal kağıtları ve sicil belgeleri, kanun yolu incelemesinden geçen işleri, örnek karar ve mütalaaları ve varsa mesleki eser ve yazıları ile katıldıkları meslek içi ve uzmanlık eğitimleri gözönünde tutularak Askeri Hakimler Kurulu'nca ilan edilen birinci sınıfa ayrılma ilkelerinde aranan koşulları taşımaları gerekecek. Askeri hakim atamaları, Askeri Hakimler Kurulu tarafından yapılacak; ancak Askeri Adalet İşleri Başkanlığı, Askeri Adalet Teftiş Kurulu Başkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığının yargı ile ilgili diğer idari görev kadrolarına atama, Milli Savunma Bakanı tarafından yapılacak. Askeri Yargıtay Başkanlığı'na, ikinci başkanlığına, daire başkanlıklarına, üyeliklerine ve Başsavcılığına seçilen askeri hakimlerin atamaları Milli Savunma Bakanı ve Başbakanın müşterek kararnamesi ile Cumhurbaşkanının onayına sunulacak. Askeri hakimlerin istifaları, Milli Savunma Bakanı tarafından kabul edilecek. Askeri hakimlerin görev yerleri ve sıfatları ne olursa olsun emeklilik yaş hadleri diğer subaylar gibi olacak; emeklilik istemleri Milli Savunma Bakanı tarafından kabul edilecek. Askeri hakimlere; sıfat ve görevleri gereklerine uymayan hal ve hareketlerinin tespit edilmesi üzerine durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre, Askeri Hakimler Kurulu tarafından, savunmaları aldırılarak uyarma cezası; aylıktan kesme cezası; kınama cezası; kademe ilerlemesini durdurma cezası; derece yükselmesini durdurma cezası; yer değiştirme cezası ve meslekten çıkarma cezası verilebilecek. Hükümlülüğü gerektiren suç, mesleğin şeref ve onurunu bozan veya mesleğe olan genel saygı ve güveni ortadan kaldıran nitelikte görülürse, meslekten çıkarma cezası verilir. Disiplin cezasının uygulanmasını gerektiren fiil suç teşkil etmese ve hükümlülüğü gerektirmese bile mesleğin şeref ve onurunu ve memuriyet nüfuz ve itibarını bozacak nitelikte görüldüğü takdirde de meslekten çıkarma cezası verilecek. Tasarıya göre, Askeri Hakimler Kurulu'nun gündemi Başkan tarafından belirlenecek ve en az toplantı gününden üç gün önce üyelere bildirilecek. Gündemde değişiklik yapılması, Başkanın talebi üzerine Kurul kararıyla olacak, kurulun sekretaryası, Askeri Adalet İşleri Başkanlığı tarafından yürütülecek. Bu amaçla Askeri Adalet İşleri Başkanlığı bünyesinde yeteri kadar personel görevlendirilecek. Kurul, her yıl Mayıs ve Aralık aylarının ilk haftası toplanacak. Ancak, ihtiyaç halinde Başkan'ın daveti üzerine diğer zamanlarda da toplanabilecek. Kurul üye tamsayısının salt çoğunluğuyla karar alacak. Başkan, en kıdemsizden başlayarak oyları toplayacak ve en sonunda kendi oyunu kullanacak. Disiplin işlemlerinde oyların dağılması halinde ilgilinin en fazla aleyhinde olan oy çoğunluk meydana gelinceye kadar kendisine en yakın olan oya ilave edilecek. Oylamalarda çekimser oy kullanılamayacak. Kurul üyeleri, iş kendisi ile ilgili ise, ilgilinin, evlilik bağı kalmasa bile karı veya kocası, kan veya kayın hısımlığından üstsoyu veya altsoyu veya onunla evlat edinme bağı veya ilgili ile aralarında ikinci dereceye kadar kan hısımlığı veya evlilik sona erse dahi ikinci dereceye kadar kayın hısımlığı olursa, aynı işte tanık olarak dinlenmiş, bilirkişilik, avukatlık, hakimlik veya savcılık yapmış ya da daha önce işin soruşturulması ile görevlendirilmişse, ilgili ile aralarında bakılan işe esas olan olaydan önce açılmış bir dava varsa Kurul çalışmalarına katılamayacaklar ve herhangi bir

4 şekilde işe bakamayacaklar. Bu nedenle oylarda eşitlik olması halinde Başkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılacak. Kurulda görüşülen işler tutanağa bağlanacak ve tesis edilen işlemler bir kararla tespit edilecek. Kurulun, askeri hakimlerin özlük ve disiplin işleri hakkında verdiği kararlar kendilerine, müracaatların sonuçları ise ilgilisine tebliğ edilecek. Kurulun tüm kararlarına karşı yargı yolu açık olacak. Askeri hakimler ve savcılar, duruşma hakimliği ve savcılık görevlerini yaparken eşiti adliye hakimlerinin ve savcılarının özel kıyafetini taşıyacak. Askeri hakimlere Milli Savunma Bakanlığı'nca yapılacak mesleki kıyafet, kitap ve bilgisayar yardımı hakkında Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun "mesleki kıyafet, kitap ve bilgisayar yardımı" başlıklı maddesi hükümleri uygulanacak. Tasarıyla askeri yargı ile ilgili idari görev kadrolarına, Genelkurmay Başkanlığı'nca gösterilen lüzum üzerine Milli Savunma Bakanlığı'nca uygun görülecek "yurtdışı sürekli görev yerlerindeki kadrolar ile uluslararası mahkeme veya kuruluşların kadroları" eklendi. Milli Savunma Bakanı, askeri mahkemelerde ve askeri başsavcılıklarda görevli askeri hakimlere asıl görevlerine ek olarak ve 3 ayı geçmemek üzere izin, hastalık veya diğer sebeplerle boş bulunan aynı yerdeki veya başka bir yargı çevresindeki aynı nevi hizmete ait kadro görevini yapmak için geçici yetki verebilecek. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte görevde bulunan askeri hakimlerin, birinci sınıfa ayrılma ve birinci sınıf olma tarihleri, bu Kanun hükümleri dikkate alınarak, kazanılmış hak ve statüleri geriye götürülmeksizin ve geçmişe yönelik mali hak ve yükümlülükler doğurmaksızın yeniden belirlenecek. Cezalar Bu Kanunda özel bir düzenleme bulunmadığı takdirde, Türk Ceza Kanunu'nun genel hükümleri, askeri suçlar ve cezalar hakkında da uygulanacak. Askeri şahıslar hakkında askeri ve adli yargı mahkemeleri tarafından hükmolunan hapis cezaları, bu sıfatlarını korudukları sürece askeri cezaevlerinde infaz edilecek. Ancak yükümlü erbaş ve erler hakkında; asker edilmeden önce işledikleri suçlardan verilen hapis cezaları, asker edildikten sonra işledikleri suçlardan verilen bir yıl veya daha fazla süreli hapis cezaları, Adalet Bakanlığı ceza infaz kurumlarında çektirilecek. Koşullu salıverilen veya tahliye edilen yükümlüler, geri kalan askerlik hizmetlerini tamamlamak üzere askeri makamlara teslim edilecek. Bunlar hakkında hükmolunan denetimli serbestlik tedbirlerinden askerlik yükümlülüğü ile bağdaşmayanların yerine getirilmesi, askerlik hizmetlerinin sonuna bırakılacak. Haklarında tutuklama kararı verilen askeri şahıslar, bu sıfatlarını korudukları sürece en yakın askeri tutukevine konulacak. Ancak yükümlü erbaş ve erlerin adli yargıdaki soruşturma ve kovuşturmaları esnasında verilen tutuklama kararlarının infazı, Adalet Bakanlığı ceza infaz kurumlarında yerine getirilecek. Bunlar tahliyelerinden sonra geri kalan askerlikleri tamamlattırılmak üzere yeniden askere sevk edilecek. İnfaz sırasında tutuklu ve hükümlülerin üzerlerinde askerlik kıyafet ve işaretleri bulunmayacak. Erteleme Türk Ceza Kanunu'nun hapis cezasının ertelenmesine ilişkin hükümleri, askeri suçlar hakkında da

5 uygulanacak. Ancak "sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan netice cezanın 3 ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması, fiilin disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması veya büyük bir zarar meydana getirmesi, fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi, daha önce sırf askeri bir suçtan dolayı mahkum olunması" hallerinde hapis cezaları ertelenmeyecek. Yetkili kişi ve organlar tarafından disiplin cezası ile cezalandırılan askeri şahıslardan disiplin cezasının infaz şartlarını yerine getirmeyenler, 4 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Buna göre verilecek ceza, suç seferberlik halinde işlendiği takdirde yarı oranında, savaş halinde ise bir kat artırılacak. Yetkili kişi ve organlar tarafından disiplin cezası ile cezalandırılan asker kişilerden disiplin cezasının infaz şartlarını yerine getirmeyenlerin fiillerinin Askeri Ceza Kanunu'nun "firar ve cezası" başlıklı 66 ile "sözleşerek firar ve cezası" başlıklı 70. maddelerindeki suçları oluşturması halinde sadece bu suçlara ilişkin hükümler uygulanacak. Ancak bu suçlardan dolayı verilecek ceza altıda bir oranında artırılacak. Kıta, karargah veya kurumlarda ya da görev esnasında veya görev yerlerinde uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak suçlarını işleyen askeri şahıslar hakkında, Türk Ceza Kanunu'nun bu suçlara ilişkin hükümleri uygulanacak. Askeri ve adli yargı mahkemeleri tarafından verilen kısa süreli hapis cezaları Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu hükümlerine göre askerlik hizmetini yerine getiren yükümlüler ile yükümlü erbaş ve erler hakkında, Türk Ceza Kanunu'nun "kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar" başlıklı 50. maddesindeki "tüm seçenek yaptırımlara", diğer askeri şahıslar hakkında ise aynı maddedeki "seçenek yaptırımlara" çevrilebilecek. Ancak "sırf askeri suçlardan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan netice cezanın 2 ay veya daha fazla süreli hapis cezası olması, fiilin disiplini ağır şekilde ihlal etmesi veya birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi veya birliğin muharebe hazırlığını veya etkinliğini zafiyete uğratması veya büyük bir zarar meydana getirmesi, fiilin savaş veya seferberlikte işlenmesi" hallerinde kısa süreli hapis cezaları seçenek yaptırımlara çevrilemeyecek. Askeri Ceza Kanunu'nda yer alan "ölüm" cezaları, "ağırlaştırılmış müebbet hapis" cezasına dönüştürüldü.