ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR

Transkript

1 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR Ocak Mart 2008 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomik Araştırmalar ve İstatistik Müdürlüğü I

2 ISBN: TOBB Yayın No: 2008/72 Sayfa düzeni ve baskı Yeniden Grup Matbaacılık Sanayi 1. Cadde No.105 İskitler/ANKARA Tel : Faks :

3 (Ocak-Mart 2008) SUNUŞ Türkiye ekonomisinde meydana gelen gelişme ve değişmeleri üçer aylık dönemler itibariyle kamuoyuna sunmayı amaçlayan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, 2008 yılının Ocak-Mart dönemine ait Üç Aylık Ekonomik Rapor u söz konusu döneme ilişkin verilerin tamamlanmasının ardından hazırlamış bulunmaktadır. Raporda, 2008 yılının ilk üç aylık döneminde ekonomide meydana gelen gelişmeler, bir önceki dönem ve bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırılarak incelenmiştir yılının ilk üç aylık döneminde Türkiye ekonomisi yüzde 6,6 ile beklentilerin üzerinde büyümüştür. Böylece üç aylık dönemler itibariyle 2002 yılı başında başlayan büyüme süreci kesintisiz olarak 25 çeyrek devam etmiştir. Enflasyonda 2007 yılının son 3 aylık döneminde başlayan yükseliş eğilimi 2008 yılının ilk çeyreğinde de devam etmiş ve yıllık TÜFE artış oranı yüzde 9,15 düzeyinde gerçekleşmiştir. Enflasyonda Mart ayı itibariyle hedefle uyumlu patika etrafında oluşturulan belirsizlik aralığının üst sınırı aşılmıştır. Merkezi yönetim bütçe harcamalarındaki artış oranı gelirlerdeki artış oranından yüksek gerçekleşmiş, bütçe açığı genişlemeye devam etmiştir. İhracat ve ithalatta yüksek oranlı artış yaşanırken, ihracat artış oranı ithalat artış oranının üzerinde gerçekleşmiştir. Bu da ihracatın ithalatı karşılama oranı üzerinde olumlu etki yapmıştır. Turizm gelirlerinde iyileşme kaydedilmiştir. İhracattaki yüksek oranlı büyüme ve turizm gelirlerindeki canlılığa rağmen cari işlemler açığındaki genişleme devam etmiştir. Uluslararası doğrudan yatırım girişlerinde ciddi oranda düşüş olmuştur. Yeni Türk Lirası diğer ulusal paralar karşısında değer kazanmaya devam etmiştir. İstihdam edilenlerin sayısındaki artış işsiz sayısındaki artışın gerisinde kalmış, böylece işsizlik en önemli sorunlardan biri olarak gündemde kalmıştır. Raporumuzun, Türk özel sektör camiasına ve ekonomideki gelişmeleri izlemek isteyenlere yararlı olmasını dilerim. Saygılarımla, M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU Başkan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği III

4

5 (Ocak-Mart 2008) İÇİNDEKİLER SUNUŞ Sayfa A. GENEL DURUM... 1 B. BÜYÜME VE ÜRETİM... 6 a. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla... 6 b. Üretim C. YATIRIMLAR D. FİYAT HAREKETLERİ E. PARA-KREDİ-MEVDUAT F. KAMU MALİYESİ a. Harcamalar b. Gelirler c. Bütçe Açığı G. DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER a. İhracat b. İthalat c. Döviz Kurları d. Ödemeler Dengesi e. Uluslararası Doğrudan Yatırım H. İŞGÜCÜ PİYASASINDA GELİŞMELER Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği V

6

7 (Ocak-Mart 2008) A. GENEL DURUM Türkiye ekonomisi 2008 yılının ilk üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 6,6 büyümüştür yılının ilk üç aylık döneminde % 7,6 olan GSYH artış hızı, 2008 yılının aynı döneminde 1 puan azalarak % 6,6 ya gerilerken, tarım sektörü katma değerinde % 5, sanayi sektörü katma değerinde % 7,2, hizmetler sektörü katma değerinde % 6,2 büyüme kaydedilmiştir yılının ilk üç aylık döneminde GSYH cari fiyatlarla % 17,5 büyüyerek milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 3,6, sanayi sektörünün payı % 19,5 ve hizmetler sektörünün payı % 76,9 olmuştur yılının birinci üç aylık döneminde kamu tüketim harcamaları % 4,2 artarken, GSYH nin en büyük bileşeni olan yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 7,3 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 6,9 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 9,5 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 7,7 azalmış, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 11,3 artmıştır. Sanayi üretiminde 2008 yılının ilk üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 6,9 artış kaydedilmiştir. Alt sektörler itibariyle, madencilik üretiminde % 10,9, imalat sanayi üretiminde % 6,3, enerji üretiminde % 9,8 artış olmuştur. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı 2008 yılının ilk üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,2 puanlık artışla % 80,3 seviyesinde gerçekleşmiştir. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 2008 yılının ilk üç aylık döneminde 0,2 puanlık artışla % 80,3 e yükselirken, özel sektör kapasite kullanım oranı 0,2 puanlık artışla % 79,5, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 1,1 puanlık artışla % 86,4 olmuştur. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 1

8 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 2008 yılının Ocak-Mart döneminde verilen yatırım teşvik belgeleri tutarı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 14,6 lık artışla 7.580,5 milyon YTL ye yükselmiştir. Bunun 3.008,4 milyon YTL lik kısmı imalat sektörüne, 2.574,9 milyon YTL lik kısmı hizmetler sektörüne, 1.668,3 milyon YTL lik kısmı enerji sektörüne, 270,4 milyon YTL lik kısmı madencilik sektörüne, 58,4 milyon YTL lik kısmı tarım sektörüne verilmiştir yılının birinci üç aylık döneminde üretici fiyatlarında % 10,50, tüketici fiyatlarında % 9,15 artış gerçekleşmiştir. Üretici fiyatları endeksi bir önceki aya göre Ocak ayında % 0,42, Şubat ayında % 2,56, Mart ayında % 3,17 artış göstermiştir. Tüketici fiyatları endeksinde bir önceki aya göre Ocak ayında % 0,80, Şubat ayında % 1,29, Mart ayında 0,96 artış olmuştur. Bir önceki yılın aynı dönemine göre 2008 yılının Ocak-Mart döneminde mevduat artış hızında artış olurken, banka kredileri artış hızında düşüş gerçekleşmiştir. Emisyon hacmi % 27,5, M1 para arzı % 18, M2 para arzı % 19,8 artış göstermiştir. Toplam mevduat % 26, banka kredileri % 31,7, altın rezervleri % 26,3, brüt uluslararası rezervler % 16,1 artmıştır. Merkez Bankası döviz rezervleri de % 10,7 lik artışla milyon dolara yükselmiştir yılının Ocak-Mart döneminde geçen yılın aynı dönemine göre Amerikan Doları nominal olarak % 14,8, reel olarak % 21,4, Euro da nominal olarak % 2,5, reel olarak % 10 değer kaybetmiştir. Amerikan doları Yeni Türk Lirası karşısında 2008 yılına düşüşle başlamış ve Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre nominal olarak % 0,2 değer kaybetmiştir. Daha sonra yükselişe geçerek Şubat ayında % 1,5, Mart ayında da % 3,7 değer kazanmıştır. Dolar reel olarak ise Ocak ayında % 0,6, Şubat ayında % 1 değer kaybederken, Mart ayında % 0,5 değer kazanmıştır. 2 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

9 (Ocak-Mart 2008) 2008 yılına yükselişle başlayan Euro Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre nominal olarak % 0,7, Şubat ayında % 1,7, Mart ayında da % 9,1 değer kazanmıştır. Reel olarak ise Ocak ayında % 0,2 değer kazanmış, Şubat ayında % 0,8 değer kaybetmiş, Mart ayında ise % 5,8 değer kazanmıştır. Merkezi yönetim bütçesi 2008 yılının Ocak-Mart döneminde milyon YTL açık vermiştir yılının birinci üç aylık döneminde merkezi yönetim bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre % 2,3 lük artışla milyon YTL, merkezi yönetim bütçe giderleri % 4,3 lük artışla milyon YTL olmuştur. Bütçe açığı % 31,2 lik artışla milyon YTL den milyon YTL ye yükselmiş, faiz dışı fazla ise % 25,8 lik düşüşle milyon YTL ye gerilemiştir yılının Ocak-Mart döneminde 2007 yılının aynı dönemine göre dış ticaret hacmi % 41, dış ticaret açığı da % 33 artış göstermiştir. İhracat 2008 yılının ilk üç aylık döneminde artmaya devam etmiştir. İlk üç aylık dönemde ihracat geçen yılın aynı dönemine göre % 43,1 artarak milyon dolara, ithalat % 39,6 artarak milyon dolara yükselmiştir. Dış ticaret hacmi % 41 artarak milyon dolar, dış ticaret açığı da % 33 artarak milyon dolar olmuştur. İhracatın ithalatı karşılama oranı % 65,8 den % 67,5 e yükselmiştir. Cari işlemler açığı 2008 yılının ilk üç ayında genişlemeye devam etmiştir. Cari işlemler açığı 2008 yılının Ocak-Mart döneminde 2007 yılının aynı dönemine göre % 29,5 artış göstererek milyon dolar olmuştur. İşçi gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre % 54,4 artarak 352 milyon dolara yükselmiştir. Turizm gelirleri % 28,4 lük artışla milyon dolara, turizm giderleri de % 19,8 lik artışla 805 milyon dolara yükselmiştir. Buna bağlı olarak net turizm gelirleri % 32,3 artarak milyon dolar olmuştur. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 3

10 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 2008 yılının Ocak-Mart döneminde toplam uluslararası doğrudan yatırım girişi geçen yıla göre % 53,3 azalmıştır. Toplam uluslararası doğrudan yatırım girişi 2008 yılının Ocak-Mart döneminde 2007 yılının aynı dönemine göre % 53,3 azalarak milyon dolara gerilemiştir. Sermaye girişi % 57,7 lik düşüşle milyon dolara gerilerken, uluslararası sermayeli firmalar yabancı ortaklarından 85 milyon dolar kredi kullanmışlar ve 820 milyon dolarlık gayrimenkul satışı yapılmıştır yılının birinci üç aylık döneminde istihdam edilenlerin sayısı % 0,5, işsiz sayısı % 2,1 artmıştır yılının birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre istihdam edilenler % 0,5 artarak bin kişiye, işsiz sayısı % 2,1 lik artışla bin kişiye yükselmiştir. Aynı dönemde tarım sektöründe istihdam edilenler % 5 lik düşüşle bin kişiye gerilerken sanayi sektöründe istihdam edilenler % 5,2 lik artışla bin kişiye, hizmetler sektöründe istihdam edilenler % 1,3 lük artışla bin kişiye yükselmiştir. 4 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

11 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 1 DÖNEMLER İTİBARİYLE TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELER (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim Oranları) / I II III IV I 1. GSYH (1998 Fiyatlarıyla) 7,6 4,0 3,4 3,4 4,5 6,6 Tarım -6,6-2,2-8,2-7,8-6,8 5,0 Sanayi 10,0 4,3 4,7 3,6 5,5 7,2 Hizmetler 7,9 4,9 6,5 5,3 6,1 6,2 2. İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ 8,5 2,9 3,2 5,1 4,8 6,3 3. FİYATLAR Üretici Fiyatları 10,92 2,89 5,02 5,94 5,94 10,50 Tarım 4,43 4,30 11,60 15,70 15,70 16,28 Sanayi 12,52 2,56 3,53 3,78 3,78 9,18 Madencilik 12,40 5,00 3,92 15,5 15,49 17,41 İmalat Sanayii 11,78 1,92 2,57 4,27 4,27 9,06 Enerji 22,22 11,28 17,31-5,59-5,59 8,65 Tüketici Fiyatları Türkiye 10,86 8,60 7,12 8,39 8,39 9,15 Ankara 11,13 7,88 5,90 6,72 6,72 9,07 İstanbul 11,51 8,87 7,23 9,30 9,30 10,38 4. PARASAL GÖSTERGELER Emisyon Hacmi 9,9 6,0 12,1 4,2 4,2 27,5 Para Arzı (M1) 12,8 2,9 6,9 7,6 7,6 18,0 Para Arzı (M2) 23,2 15,7 17,6 16,0 16,0 19,8 Mevduat 16,0 14,3 19,7 23,1 23,1 26,0 Banka Kredileri 36,0 22,5 24,5 25,9 25,9 31,7 5. DIŞ TİCARET İhracat 24,6 24,0 24,3 28,1 25,3 43,1 İthalat 19,2 14,6 22,7 30,2 21,8 39,6 İşçi Gelirleri 0,0-17,0 25,2 23,3 8,8 53,5 Turizm Gelirleri 8,0 0,9 8,6 23,9 9,7 28,4 6. DÖVİZ KURLARI Nominal Döviz Kurları YTL/Dolar 5,9-7,7-14,3-18,4-9,0-14,8 YTL/Euro 15,4-1,0-7,6-8,3-1,1-2,5 Reel Döviz Kurları YTL/Dolar -3,8-13,4-17,2-22,5-14,4-21,4 YTL/Euro 4,7-7,1-10,9-13,0-6,9-10,0 7. İSTİHDAM İşsizlik Oranı 11,4 8,9 9,2 10,1 9,9 11,6 Genç Nüfusta İşsizlik Oranı 21,7 17,5 19,2 20,0 19,6 21,2 Tarım Dışı İşsizlik Oranı 14,2 11,5 11,9 12,6 12,6 14,2 Eksik İstihdam Oranı 3,5 3,4 2,8 2,8 3,2 3,6 İşsiz+Eksik İstihdam Nedeniyle Atıl Durumda Bulunan İşgücü Oranı 14,9 12,3 12,0 12,9 13,1 15,2 Kaynak: TCMB, TÜİK, TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 5

12 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR B. BÜYÜME VE ÜRETİM a. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 2007 yılında bir önceki yıla göre GSYH da % 4,5 artış kaydedilirken, alt sektörler itibariyle sanayi sektörü katma değerinde % 5,5, hizmetler sektörü katma değerinde % 6,1 büyüme, tarım sektörü katma değerinde ise % 6,8 küçülme olmuştur yılının ilk üç aylık döneminde % 7,6 olan GSYH artış hızı, 2008 yılının aynı döneminde 1 puan azalarak % 6,6 ya gerilerken, tarım sektörü katma değerinde % 5, sanayi sektörü katma değerinde % 7,2, hizmetler sektörü katma değerinde % 6,2 büyüme kaydedilmiştir (Tablo 2). GSYH 2007 yılında cari fiyatlarla % 12,9 büyüyerek milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 7,7, sanayi sektörünün payı % 19,6 ve hizmetler sektörünün payı % 72,7 olarak gerçekleşmiştir yılının ilk üç aylık döneminde GSYH cari fiyatlarla % 17,5 büyüyerek milyon YTL olmuştur. GSYH içinde tarım sektörünün payı % 3,6, sanayi sektörünün payı % 19,5 ve hizmetler sektörünün payı % 76,9 olmuştur (Tablo 3) yılında kamu tüketim harcamaları % 2,8 artarken, yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 4,6 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 4,4 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 3,3 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 7,6, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 2,7 artmıştır yılının birinci üç aylık döneminde kamu tüketim harcamaları % 4,2 artarken, GSYH nin en büyük bileşeni olan yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları % 7,3 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 6,9 artış olmuştur. Toplam sabit sermaye yatırım harcamaları % 9,5 artarken, bunun içinde yer alan kamu sektörü sabit sermaye yatırım harcamaları % 7,7 azalmış, özel sektör sabit sermaye yatırım harcamaları % 11,3 artmıştır (Tablo 4) yılında tüketim harcamalarının GSYH ya oranı % 82,9, sabit sermaye yatırımlarının GSYH ya oranı % 21,5 olmuştur yılının birinci üç aylık döneminde tüketim harcamalarının GSYH ya oranı % 86,2, sabit sermaye yatırımlarının GSYH ya oranı % 22,3 olmuştur (Tablo 5). 6 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

13 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 2 SABİT FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (İktisadi Faaliyet Kollarına ve 1998 Temel Fiyatlarına Göre) Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim İktisadi Faaliyet Kolları I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) Tarım, Avcılık ve Ormancılık , , , , , ,6 Balıkçılık , , , , , ,4 Madencilik ve Taşocakçılığı , , , , , ,4 İmalat Sanayi , , , , , ,0 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı , , , , , ,5 İnşaat , , , , , ,8 Toptan ve Perakende Ticaret , , , , , ,9 Oteller ve Lokantalar , , , , , ,2 Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme , , , , , ,7 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri , , , , , ,9 Konut Sahipliği , , , , , ,5 Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri , , , , , ,5 Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik , , , , , ,6 Eğitim , , , , , ,6 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler , , , , , ,8 Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri , , , , , ,8 Eviçi Personel Çalıştıran Hanehalkları , , , , , ,5 Sektörler Toplamı , , , , , ,4 Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri , , , , , ,0 Vergi-Sübvansiyon , , , , , ,6 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı Fiyatlarıyla) , , , , , ,6 Kaynak: TÜİK (Bin YTL) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 7

14 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 3 CARİ FİYATLARLA GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Temel Fiyatlarla) Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim İktisadi Faaliyet Kolları I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) Tarım, Avcılık ve Ormancılık , , , , , ,5 Balıkçılık , , , , , ,1 Madencilik ve Taşocakçılığı , , , , , ,9 İmalat Sanayi , , , , , ,9 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı , , , , , ,6 İnşaat , , , , , ,1 Toptan ve Perakende Ticaret , , , , , ,8 Oteller ve Lokantalar , , , , , ,2 Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme , , , , , ,2 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri , , , , , ,0 Konut Sahipliği , , , , , ,8 Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri , , , , , ,3 Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik , , , , , ,0 Eğitim , , , , , ,5 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler , , , , , ,8 Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri , , , , , ,5 Eviçi Personel Çalıştıran Hanehalkları , , , , , ,6 Sektörler Toplamı , , , , , ,2 Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri , , , , , ,1 Vergi-Sübvansiyon , , , , , ,5 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı Fiyatlarıyla) , , , , , ,5 Kaynak: TÜİK (Bin YTL) 8 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

15 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 4 HARCAMALAR YÖNTEMİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (1998 Fiyatlarıyla) (Bin YTL) Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Harcama Bileşenleri I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla , , , , , ,6 Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi , , , , , ,3 Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi , , , , , ,1 (Eksi) Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi , , , , , ,0 Yerleşik Hanehalklarının Yurtdışı Tüketimi , , , , , ,7 Devletin Nihai Tüketim Harcamaları , , , , , ,2 Maaş, Ücret , , , , , ,4 Mal ve Hizmet Alımları , , , , , ,1 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu , , , , , ,5 Kamu Sektörü , , , , , ,7 Makine-Teçhizat , , , , , ,2 İnşaat , , , , , ,1 Özel Sektör , , , , , ,3 Makine-Teçhizat , , , , , ,6 İnşaat , , , , , ,8 (*) Stok Değişmeleri ,9 Mal ve Hizmet İhracatı , , , , , ,2 (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı , , , , , ,9 Kaynak: TÜİK (*): Stok değişmeleri kalıntı yöntemiyle hesaplanmış olup istatistiki hatayı da içermektedir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 9

16 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 5 HARCAMALAR YÖNTEMİYLE GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (Cari Fiyatlarla) (Bin YTL) Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Değişim Harcama Bileşenleri I. Dönem (%) II. Dönem (%) III. Dönem (%) IV. Dönem (%) Toplam (%) I. Dönem (%) Gayri Safi Yurtiçi Hasıla , , , , , ,5 Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi , , , , , ,1 Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi , , , , , ,7 (Eksi) Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurtiçi Tüketimi , , , , , ,6 Yerleşik Hanehalklarının Yurtdışı Tüketimi , , , , , ,6 Devletin Nihai Tüketim Harcamaları , , , , , ,6 Maaş, Ücret , , , , , ,9 Mal ve Hizmet Alımları , , , , , ,3 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu , , , , , ,1 Kamu Sektörü , , , , , ,6 Makine-Teçhizat , , , , , ,0 İnşaat , , , , , ,2 Özel Sektör , , , , , ,9 Makine-Teçhizat , , , , , ,4 İnşaat , , , , , ,2 (*) Stok Değişmeleri Mal ve Hizmet İhracatı , , , , , ,5 (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı , , , , , ,9 Kaynak: TÜİK (*): Stok değişmeleri kalıntı yöntemiyle hesaplanmış olup istatistiki hatayı da içermektedir. 10 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

17 (Ocak-Mart 2008) b. Üretim 2007 yılında toplam imalat sanayi üretiminde bir önceki yıla göre % 4,8 artış olmuştur. İmalat sanayi üretiminde 2008 yılının birinci üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 6,3 artış olurken, bir önceki döneme göre % 3,9 düşüş olmuştur (Tablo 6). TABLO: 6 İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ (1997=100) Üretim Endeksi Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Göre Değişim (%) Bir Önceki Döneme Göre Değişim (%) Dönemler I. Dönem 122,9 133,3 141,7 8,5 6,3-5,1-3,9 II. Dönem 143,0 147,2 2,9 10,4 III. Dönem 140,7 145,3 3,2-1,3 IV. Dönem 140,4 147,5 5,1 1,5 Yıllık Ortalama 136,8 143,3 4,8 Kaynak: TÜİK Not: TÜİK tarafından açıklanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi verilerinden hesaplanmıştır yılında imalat sanayi kapasite kullanım oranı % 81,8, özel sektör kapasite kullanım oranı % 80,8, kamu sektörü kapasite kullanım oranı % 88,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. İmalat sanayi kapasite kullanım oranı 2008 yılının ilk üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 0,2 puanlık artışla % 80,3 e, özel sektör kapasite kullanım oranı 0,2 puanlık artışla % 79,5 e, kamu sektörü kapasite kullanım oranı 1,1 puanlık artışla % 86,4 e yükselmiştir (Tablo 7) yılının Ocak-Mart döneminde 2007 yılının aynı dönemine göre seçilmiş sanayi maddeleri içinde en yüksek üretim artışı % 56,8 ile şarap, % 29,7 ile teneke rulo sac ve % 28,5 ile bakır teller üretiminde olurken, en yüksek üretim düşüşü % 46,9 ile kristal şeker, % 45 ile pik ve % 32,7 ile sentetik dokuma üretiminde görülmüştür (Tablo 8-9). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 11

18 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR ,5 Grafik 1: İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) 6,3 5,1 2,9 3, Dönemler Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

19 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 7 İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANLARI (Üretim Değeri Ağırlıklı) Dönemler Toplam Devlet Özel Toplam Devlet Özel I. Dönem 80,1 85,3 79,3 80,3 86,4 79,5 II. Dönem 83,0 88,1 82,2 III. Dönem 81,8 89,4 80,6 IV. Dönem 82,3 90,8 80,9 Yıllık Ortalama 81,8 88,4 80,8 Kaynak: TÜİK Not: TÜİK tarafından açıklanan Aylık İmalat Sanayi Eğilim Anketi verilerinden hesaplanmıştır. (%) TABLO: 8 SEÇİLMİŞ SANAYİ MADDELERİNİN ÜRETİMİ (Ton) Maddeler I II III IV Toplam I Taşkömürü Linyit (Bin Ton) Ham Petrol Doğalgaz (Bin m³) Buğday Unu Kristal Şeker Küp Şeker Rakı (45) (Bin Litre) Şarap (Bin Litre) Bira (Bin Litre) Filtreli Sigara Pamuk İpliği Sentetik İplik Pamuklu Dokuma (Bin Metre) Sentetik Dokuma (Bin Metre) Yazı Kağıdı Karton Normal Benzin Kurşunsuz Benzin Motorin Fuel Oil L.P.G Polietilen PVC+PCC Kompound Binek Oto Dış Lastiği (Bin Adet) Karo Fayans (Bin m²) Çimento (Bin Ton) Pik Teneke Rulo Sac Alümina Bakır Teller Elektrik (Milyon KWS) Kaynak: TÜİK Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 13

20 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 9 SEÇİLMİŞ SANAYİ MADDELERİ ÜRETİMİNİN DEĞİŞİM ORANLARI Yıllık Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre Maddeler /I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I Taşkömürü 5,3 5,8 9,0 11,5-4,1 7,7-9,1 10,7 1,1-5,8 2,1 Linyit 15,7 9,3 31,6 15,7 8,7 25,9-7,4 13,0 7,6-3,4 7,3 Ham Petrol -1,9-2,2-1,6-3,1-0,6-0,1-3,7 5,4 1,0-3,1-3,3 Doğalgaz -6,4-6,7 25,8 12,2-35,4-19,6 16,4-37,4-11,0-0,4 44,8 Buğday Unu 7,7 19,1 7,7 7,4-2,8-1,8 13,2-6,6 11,8-17,8 14,3 Kristal Şeker -12,9-47, ,0-6,2-46,9-93, ,7-96,4 Küp Şeker 18,7 11,6 18,9 43,6 5,5 10,0 16,1-5,4 7,3-10,5 21,1 Rakı (45) 0,7-18,4 44,0 35,6-25,2 8,4-31,4 9,3 0,4-0,7-0,6 Şarap -15,1-6,6-31,4-33,3 17,4 56,8-54,2 65,2-9,9 72,4-38,9 Bira 1,6 0,3-0,7-4,0 16,5 20,0 18,9 39,6-1,3-28,9 22,5 Filtreli Sigara -8,2 15,2-16,0-14,4-14,0-4,0-3,8-12,6-2,5 4,9 7,4 Pamuk İpliği 2,1 9,9 8,5-2,6-6,7-17,4-0,4 7,6-10,8-2,4-11,8 Sentetik İplik -0,3 3,0 2,1 1,6-7,8-19,6-2,2 5,6-0,3-10,6-14,7 Pamuklu Dokuma 3,8 16,4 22,4-9,9-10,6-7,0 0,1 12,0-20,1-0,2 4,1 Sentetik Dokuma -29,7-17,0-19,7-36,6-46,1-32,7-14,6-10,3-24,3-7,0 6,6 Yazı Kağıdı -2,6 13,1 6,3-10,3-16,6-10,0-3,7 15,2-9,4-17,0 3,9 Karton 9,6 12,8 2,7 20,5 3,8 12,7-0,5 8,0 5,3-8,3 8,0 Normal Benzin -22,2 0,9-74,6 1,0-8,4 11,2-9,8-71,6 213,8 14,0 9,6 Kurşunsuz Benzin 10,9 11,2 5,1 16,3 10,6 18,0-13,6 13,7 18,3-4,8-7,9 Motorin -3,7 17,8-2,7-10,4-11,7-10,7-21,9 21,8-1,4-5,8-21,0 Fuel Oil 6-2,7 18,2-18,4-10,2 1,0-11,6 12,7-20,0-16,4 33,9-1,4 L.P.G. -4,9 5,5-7,1-9,6-6,7 9,6-11,5 5,7 0,0-0,1 3,9 Polietilen 2,4 9,3-14,5 6,8 9,2-12,6 14,4-17,9 21,1-4,0-8,5 PVC+PCC Kompound 14,7 24,1 1,0 8,6 28,8-23,7 40,2-10,5 6,4-3,6-16,9 Binek Oto Dış Lastiği 0,4 3,7 3,4-13,2 9,2 16,9 4,4 4,1-10,2 11,8 11,8 Karo Fayans -3,1-7,6-1,7-2,3-1,3 6,3-5,3 25,9 3,2-19,8 2,0 Çimento 3,4 17,9-1,6 0,8 3,0 5,7-16,2 52,8-1,7-18,2-13,9 Pik 81,6 108,4 76,3 63,4 87,8-45,0 91,6 41,6-25,3-7,4-43,8 Teneke Rulo Sac -11,3 30,3-27,6-29,1 10,0 29,7-22,6 2,5 41,8-2,2-8,8 Alümina 8,9 6,5 4,8 10,6 13,7 15,0 2,9 5,1-2,6 8,0 4,1 Bakır Teller 27,8 19,6 14,6 39,1 41,1 28,5 22,0 12,0-0,4 3,6 11,1 Elektrik 8,7 8,9 9,9 10,3 5,7 9,4 2,2-0,7 11,3-6,5 5,8 Kaynak: TÜİK (%) 14 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

21 (Ocak-Mart 2008) 2008 yılının ilk üç aylık döneminde seçilmiş dayanıklı tüketim mallarında bir önceki yılın aynı dönemine göre en yüksek üretim artışı % 47,8 ile kamyonet, % 46,3 ile otomobil ve % 39,3 ile de otobüs üretiminde olmuştur. Üretimde en yüksek düşüş % 21,5 ile televizyon, % 17,6 ile buzdolabı ve % 15,7 ile traktör üretiminde gerçekleşmiştir (Tablo 10-11). TABLO: 10 SEÇİLMİŞ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARININ ÜRETİMİ (Adet) Maddeler I II III IV Toplam I Traktör Buzdolabı Bulaşık Makinesi Çamaşır Makinesi Elektrik Süpürgesi Fırın Televizyon Otomobil Minibüs-Midibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Kaynak: TÜİK TABLO: 11 SEÇİLMİŞ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI ÜRETİMİNİN DEĞİŞİM ORANLARI Yıllık Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre Maddeler /I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I Traktör -11,7-10,3-21,2-11,0-2,0-15,7-0,3-1,9-18,0 22,2-14,2 Buzdolabı -1,0 31,5 0,1-3,4-22,9-17,6-5,9 27,1-10,9-27,5 0,4 Bulaşık Makinesi 53,7 86,8 56,0 69,3 22,2 28,2 9,7 8,4-5,2 8,4 15,1 Çamaşır Makinesi 0,0 38,0 6,1-23,1-10,1-13,2-2,8-9,9-16,9 23,4-6,1 Elektrik Süpürgesi 5,9 10,5 7,8 15,2-6,3 21,0-13,4 11,4-11,8 10,2 11,8 Fırın 1,7-8,4 3,6 3,7 7,6 23,4-6,8 12,8 12,4-9,1 7,0 Televizyon -29,8-31,9-32,5-29,4-25,7-21,5-32,0-20,9 2,9 34,2-28,1 Otomobil 13,1 12,4 5,9 7,9 25,9 46,3-5,7 22,3-20,4 37,2 9,6 Minibüs-Midibüs -17,7-16,2-27,3-18,3-9,7-6,5-26,7-8,0 8,6 23,3-24,2 Otobüs 4,8-0,3-14,3 16,8 23,1 39,3-2,0 9,1-5,9 22,4 10,9 Kamyonet 13,5 2,9 23,6 6,0 21,6 47,8-1,2 8,7-10,1 26,0 20,0 Kamyon -7,3-15,4-24,8 3,1 16,1 10,7-5,6 12,6-5,3 15,3-10,0 Kaynak: TÜİK (%) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 15

22 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 2008 yılının Ocak-Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre televizyon satışlarında % 25,4, traktör satışlarında % 20, buzdolabı satışlarında % 19,3, çamaşır makinesi satışlarında % 13,7, minibüs-midibüs satışlarında % 11,2 düşüş olurken, diğer seçilmiş dayanıklı tüketim malları satışlarında ise artış olmuştur. En yüksek artış % 45,3 ile otomobil, % 44,5 ile otobüs ve % 44,3 ile kamyonet satışlarında gerçekleşmiştir (Tablo 12-13). TABLO: 12 SEÇİLMİŞ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARININ SATIŞI TABLO: 13 SEÇİLMİŞ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI SATIŞLARININ DEĞİŞİM ORANLARI (Adet) Mallar I II III IV Toplam I Traktör Buzdolabı Bulaşık Makinesi Çamaşır Makinesi Elektrik Süpürgesi Fırın Televizyon Otomobil Minibüs-Midibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Kaynak: TÜİK Yıllık Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre Mallar /I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I Traktör -9,0 0,8-27,9-5,3 0,5-20,0 17,8-21,9-7,2 17,7-6,2 Buzdolabı 0,1 25,0 3,7-2,9-19,0-19,3-8,4 30,2-5,1-28,5-8,7 Bulaşık Makinesi 54,9 64,5 57,2 85,1 26,2 40,3 0,4 30,2-2,5-0,9 11,6 Çamaşır Makinesi -1,4 28,3-3,7-16,2-6,4-13,7-11,8-15,4 4,6 19,9-18,7 Elektrik Süpürgesi 2,4 6,0 10,1 4,1-8,4 24,2-15,0 12,2-14,6 12,5 15,2 Fırın 3,9-11,0 6,9 8,8 9,4 30,2-13,0 21,4 25,4-17,4 3,5 Televizyon -29,5-27,8-35,8-26,9-27,5-25,4-35,0-19,2 0,5 37,5-33,2 Otomobil 13,2 14,5 4,6 7,8 26,1 45,3-7,0 22,0-19,8 38,6 7,2 Minibüs-Midibüs -4,8 3,9-7,5-5,0-8,4-11,2-27,0 12,7 6,5 4,5-29,2 Otobüs 17,0 25,2 1,5 9,3 33,7 44,5-4,7 10,0-4,9 34,2 3,0 Kamyonet 16,9 5,9 17,2 16,5 27,3 44,3-2,3 8,1 0,3 20,2 10,8 Kamyon -14,4-19,7-34,9-9,9 13,8 16,2-22,5 11,5-1,2 33,3-20,8 Kaynak: TÜİK 16 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

23 (Ocak-Mart 2008) C. YATIRIMLAR 2008 yılında milyon YTL lik sabit sermaye yatırımı yapılması programlanmıştır. Bu yatırımın milyon YTL lik kısmının kamu kesimi, milyon YTL lik kısmının özel kesim tarafından gerçekleştirilmesi öngörülmüştür (Tablo 14) (1) 2008 (2) (Cari Fiyatlarla, Milyon YTL) Pay (%) Sektörler Toplam Kamu Özel Toplam Kamu Özel Toplam Kamu Özel Tarım ,3 7,6 3,4 Madencilik ,8 2,5 1,6 İmalat ,3 1,5 41,9 Enerji ,9 9,1 2,5 Ulaştırma ,5 30,4 15,3 Turizm ,0 0,4 7,5 Konut ,6 1,7 16,8 Eğitim ,2 10,8 1,2 Sağlık ,9 6,3 5,8 Diğer Hizmetler ,4 29,6 3,9 Toplam ,0 100,0 100,0 (1): Gerçekleşme tahmini (2): Program Kaynak: DPT TABLO: 14 SEKTÖRLER İTİBARİYLE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI Programa göre 2007 yılında toplam sabit sermaye yatırımları içinde ilk sırayı milyon YTL ile imalat sektörü alırken, onu milyon YTL ile ulaştırma, milyon YTL ile konut sektörü izleyecektir yılında ,6 milyon YTL lik yatırım teşvik belgesine bağlanırken bunun ,7 milyon YTL lik kısmı imalat sektörüne, 8.807,3 milyon YTL lik kısmı hizmetler sektörüne, milyon YTL lik kısmı enerji sektörüne, 637,9 milyon YTL lik kısmı madencilik sektörüne ve 344,6 milyon YTL lik kısmı tarım sektörüne verilmiştir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 17

24 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 2008 yılının ilk üç aylık döneminde verilen yatırım teşvik belgelerinin toplam değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre % 14,6 artarak 7.580,5 milyon YTL olmuştur. Bunun 3.008,4 milyon YTL lik kısmı imalat sektörüne, 2.574,9 milyon YTL lik kısmı hizmetler sektörüne, 1.668,3 milyon YTL lik kısmı enerji sektörüne, 270,4 milyon YTL lik kısmı madencilik sektörüne, 58,4 milyon YTL lik kısmı tarım sektörüne verilmiştir (Tablo 15). (Bin YTL) Sektörler I II III IV Toplam I Tarım Madencilik İmalat Enerji Hizmetler TOPLAM Kaynak: HM TABLO: 15 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI 2007 yılında sı imalat sektörüne, 643 ü hizmetler sektörüne, 131 i madencilik sektörüne, 102 si enerji sektörüne ve 62 si tarım sektörüne olmak üzere toplam yatırım teşvik belgesi verilmiş ve kişiye istihdam sağlanması amaçlanmıştır (Tablo 16) yılının ilk üç aylık döneminde 407 si imalat sektörüne, 181 i hizmetler sektörüne, 39 u madencilik sektörüne, 31 i enerji sektörüne ve 13 ü tarım sektörüne olmak üzere toplam 671 adet yatırım teşvik belgesi verilmiştir. Böylece ü imalat, si hizmetler, sı da bunların dışında kalan sektörlerde olmak üzere toplam kişiye istihdam sağlanması amaçlanmıştır. 18 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

25 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 16 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN SEKTÖREL DAĞILIMI Belge Sayısı İstihdam (Kişi) Sektörler I II III IV Toplam I I II III IV Toplam I Tarım Madencilik İmalat Enerji Hizmetler TOPLAM Kaynak: HM 2007 yılında verilen yatırım teşvik belgelerinin 8.003,5 milyon YTL si (% 30,4) Marmara Bölgesi ne, 4.104,7 milyon YTL si (% 15,6) Akdeniz Bölgesi ne, 3.782,9 milyon YTL si (% 14,4) İç Anadolu Bölgesi ne verilmiştir (Tablo 17). TABLO: 17 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİNİN BÖLGESEL DAĞILIMI (Bin YTL) Bölgeler I II III IV Toplam I Marmara Bölgesi İç Anadolu Bölgesi Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi Karadeniz Bölgesi Doğu Anadolu Bölgesi G. Doğu Anadolu Bölgesi Muhtelif Bölge (*) TOPLAM Kaynak: HM (*) Birden fazla ili kapsayan yatırım Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 19

26 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR 2008 yılının birinci üç aylık döneminde Marmara Bölgesi 2.927,6 milyon YTL ile (% 38,6) en çok yatırım teşviki alan bölge olurken, 1.374,2 milyon YTL ile (% 18,1) İç Anadolu Bölgesi ikinci, 1.022,6 milyon YTL ile (% 13,5) Akdeniz Bölgesi üçüncü sırada yer almıştır yılında yapı ruhsatı verilen yapıların alanı bir önceki yıla göre % 1 lik artış göstererek bin m² ye yükselmiştir. Bunun içinde iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binaların alanı bin m², sanayi binaları ve depoların alanı bin m², toptan ve perakende ticaret binalarının alanı bin m², ofis (işyeri) binalarının alanı bin m² olmuştur yılının birinci üç aylık döneminde yapı ruhsatı verilen yapıların alanı bir önceki yılın aynı dönemine göre % 1 azalış göstererek bin m² ye gerilemiştir. Bunun bin m² sini iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binaların alanı oluştururken, otel vb. binaların alanı 299 bin m², toptan ve perakende ticaret binalarının alanı bin m² olmuştur (Tablo 18). D. FİYAT HAREKETLERİ 2007 yılında üretici fiyatları endeksinde bir önceki yıl sonuna göre % 5,94, oniki aylık ortalamalara göre % 6,31, tüketici fiyatları endeksinde bir önceki yıl sonuna göre % 8,39, oniki aylık ortalamalara göre % 8,76 artış olmuştur yılının ilk üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre üretici fiyatları artış hızı % 10,50 olmuştur. Sektörler itibariyle en yüksek fiyat artışı % 17,41 ile madencilik sektöründe olurken, onu % 16,28 ile tarım sektörü, % 9,06 ile imalat sanayi sektörü ve % 8,65 ile enerji sektörü fiyatlarındaki artış takip etmiştir (Tablo 19) yılının ilk üç aylık döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre tüketici fiyatlarında % 9,15 artış olmuştur. Aynı dönemde tüketici fiyatları Ankara da % 9,07, İstanbul da % 10,38 artmıştır (Tablo 20). 20 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

27 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 18 YAPI RUHSATLARININ KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE DAĞILIMI (Bin m²) Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim (%) Kullanım Amaçları Yıllık I II III IV Toplam I I II III IV Toplam I Bir Daireli İkamet Amaçlı Binalar ,8-28,0-20,4-30,8-21,4-32,1 İki ve Daha Fazla Daireli İkamet Amaçlı Binalar ,6-6,2-2,1-0,8-2,7 3,0 Otel vb. Binalar ,0 14,8 5,2-5,2 46,0-79,5 Ofis (işyeri) Binaları ,4 55,7-15,8-12,7 4,2-2,7 Toptan ve Perakende Ticaret Binaları ,8-11,1-11,3 40,0 5,9 16,7 Sanayi Binaları ve Depolar ,0 6,5-3,0 43,9 20,8 43,1 Diğerleri ,1 7,7-0,9 40,5 18,3-13,3 Toplam ,1-3,9-3,8 4,1 1,0-1,0 Kaynak: TÜİK Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 21

28 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 19 ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (2003 = 100) GENEL TARIM SANAYİ TOPLAM MADENCİLİK İMALAT SANAYİ ENERJİ Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Yılın Aynı Bir Önceki Yılın Aynı Bir Önceki Yılın Aynı Bir Önceki Yılın Aynı Bir Önceki Yılın Aynı Bir Önceki Yılın Aynı Döneme Dönemine Döneme Dönemine Döneme Dönemine Döneme Dönemine Döneme Dönemine Döneme Dönemine Genel Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Göre Değişim Yıllar Dönemler Endeks % % Endeks % % Endeks % % Endeks % % Endeks % % Endeks % % 2007 I. Dönem 139,02 1,88 10,92 138,57 4,01 4,43 138,86 1,40 12,52 148,78 2,13 12,40 139,06 1,06 11,78 131,41 5,51 22,22 II. Dönem 140,53 1,09 2,89 145,05 4,68 4,30 139,23 0,27 2,56 152,22 2,31 5,00 140,30 0,89 1,92 121,19-7,78 11,28 III. Dönem 143,26 1,94 5,02 151,05 4,14 11,60 141,21 1,42 3,53 156,03 2,50 3,92 141,66 0,97 2,57 129,89 7,18 17,31 IV. Dönem 144,57 0,91 5,94 154,15 2,05 15,70 142,11 0,64 3,78 168,24 7,83 15,49 143,48 1,28 4,27 117,59-9,47-5, I. Dönem 153,62 6,26 10,50 161,13 4,53 16,28 151,61 6,68 9,18 174,69 3,83 17,41 151,66 5,70 9,06 142,78 21,42 8,65 Kaynak: TÜİK 22 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

29 (Ocak-Mart 2008) ,92 Grafik 2: ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) 10,50 5,94 5,02 2, Dönemler Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 23

30 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR (%) ,78 Grafik 3: ÜRETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (İMALAT SANAYİ) (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) 9,06 4,27 1,92 2, Dönemler Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

31 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 20 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (2003 = 100) Türkiye Ankara İstanbul Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Bir Önceki Döneme Yılın Aynı Döneme Yılın Aynı Döneme Yılın Aynı Göre Değişim Dönemine Göre Değişim Dönemine Göre Değişim Dönemine Yıllar Dönemler Endeks % Göre Değişim % Endeks % Göre Değişim % Endeks % Göre Değişim % 2007 I. Dönem 137,67 2,36 10,86 140,99 1,26 11,13 141,21 2,22 11,51 II. Dönem 139,69 1,47 8,60 143,30 1,64 7,88 143,95 1,94 8,87 III.Dönem 140,13 0,31 7,12 143,97 0,47 5,90 144,06 0,08 7,23 IV.Dönem 145,77 4,02 8,39 148,59 3,21 6,72 150,99 4,81 9, I. Dönem 150,27 3,09 9,15 153,78 3,49 9,07 155,87 3,23 10,38 Kaynak: TÜİK Ana harcama grupları itibariyle 2008 yılının birinci üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre en yüksek fiyat artışı % 14,71 ile konut harcamalarında görülürken, onu % 13,40 ile gıda ve alkolsüz içecekler, % 11,44 ile lokanta ve oteller harcamalarındaki artış izlemiştir (Tablo 21-22). Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden enflasyonun genel seyrini belirlediği düşünülen işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç tutularak hesaplanan H göstergesi, 2008 yılı birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre % 7,36 artmıştır (Tablo 23). Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 25

32 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR (%) ,86 Grafik 4: TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) 9,15 8,60 8,39 7, Dönemler Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

33 (Ocak-Mart 2008) TABLO: 21 ANA HARCAMA GRUPLARINA GÖRE TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (2003 = 100) Endeks Harcama Grupları 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I Genel 137,67 139,69 140,13 145,77 150,27 Gıda, alkolsüz içecekler 137,79 134,13 138,53 144,57 156,26 Alkollü içecekler, tütün 180,06 180,16 180,26 192,00 192,42 Giyim, ayakkabı 101,41 127,32 110,89 123,59 105,13 Konut 146,77 148,30 151,62 160,26 168,36 Ev eşyası 128,43 130,59 129,22 130,35 133,76 Sağlık 122,29 122,81 123,19 121,63 122,03 Ulaştırma 142,88 144,07 144,77 147,65 152,21 Haberleşme 108,50 109,15 103,95 105,39 107,05 Eğlence ve kültür 126,98 127,24 127,37 126,79 127,09 Eğitim 151,53 156,07 161,19 160,60 161,22 Lokanta, oteller 164,59 167,79 171,60 177,85 183,42 Çeşitli mal ve hizmetler 144,39 142,98 144,74 148,02 157,89 Kaynak: TÜİK TABLO: 22 ANA HARCAMA GRUPLARINA GÖRE TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ DEĞİŞİM ORANLARI Bir Önceki Yıl Aynı Döneme Göre Bir Önceki Döneme Göre Harcama Grupları 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I 2007/I 2007/II 2007/III 2007/IV 2008/I Genel 10,86 8,60 7,12 8,39 9,15 2,36 1,47 0,31 4,02 3,09 Gıda, alkolsüz içecekler 12,94 11,52 11,76 12,03 13,40 6,77-2,66 3,28 4,36 8,09 Alkollü içecekler, tütün 10,17 10,20 10,07 17,20 6,86 9,91 0,06 0,06 6,51 0,22 Giyim, ayakkabı 4,19 7,15 5,19 4,08 3,67-14,59 25,55-12,90 11,45-14,94 Konut 12,90 10,86 8,99 11,48 14,71 2,09 1,04 2,24 5,70 5,05 Ev eşyası 12,02 11,18 3,29 4,17 4,15 2,64 1,68-1,05 0,87 2,62 Sağlık 7,61 4,71 2,54 0,85-0,21 1,39 0,43 0,31-1,27 0,33 Ulaştırma 10,19 4,00 3,37 5,26 6,53 1,86 0,83 0,49 1,99 3,09 Haberleşme 1,57 0,76-3,57-1,78-1,34 1,12 0,60-4,76 1,39 1,58 Eğlence ve kültür 10,53 2,76-0,02-1,26 0,09-1,11 0,20 0,10-0,46 0,24 Eğitim 7,54 8,20 6,23 5,96 6,39-0,02 3,00 3,28-0,37 0,39 Lokanta, oteller 13,07 10,58 9,37 10,87 11,44 2,60 1,94 2,27 3,64 3,13 Çeşitli mal ve hizmetler 11,42 2,93 3,39 5,08 9,35 2,50-0,98 1,23 2,27 6,67 Kaynak: TÜİK (%) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 27

34 ÜÇ AYLIK EKONOMİK RAPOR TABLO: 23 ÖZEL KAPSAMLI TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (2003 = 100) Grup/Kapsam I. Dönem II. Dönem III. Dönem IV. Dönem I. Dönem A Mevsimlik ürünler hariç 139,81 141,21 143,50 147,38 152,97 B İşlenmemiş gıda ürünleri hariç 136,17 139,95 139,94 145,71 148,39 C Enerji hariç 137,88 140,01 140,38 145,17 148,93 D (B) ve (C) 136,17 140,41 140,23 145,01 146,46 E (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç 135,60 137,82 138,22 142,64 146,53 F (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğ. ürünler, dolaylı vergiler hariç 138,74 141,59 142,27 147,18 151,33 G (F) ve (B) 136,76 142,28 142,37 147,32 148,76 H (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç 132,66 137,31 137,06 141,36 142,43 Bir Önceki Döneme Göre Değişim (%) A Mevsimlik ürünler hariç 2,62 1,00 1,62 2,70 3,79 B İşlenmemiş gıda ürünleri hariç 0,89 2,78-0,01 4,12 1,84 C Enerji hariç 2,49 1,54 0,26 3,41 2,59 D (B) ve (C) 0,76 3,11-0,13 3,41 1,00 E (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç 2,03 1,64 0,29 3,20 2,73 F (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğ. ürünler, dolaylı vergiler hariç 2,24 2,05 0,48 3,45 2,82 G (F) ve (B) 0,17 4,04 0,06 3,48 0,98 H (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç 0,03 3,51-0,18 3,14 0,76 Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Değişim (%) A Mevsimlik ürünler hariç 10,37 8,46 6,76 8,18 9,41 B İşlenmemiş gıda ürünleri hariç 10,05 7,93 6,15 7,96 8,97 C Enerji hariç 11,11 9,14 7,44 7,91 8,01 D (B) ve (C) 10,20 8,45 6,33 7,30 7,56 E (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç 11,22 9,10 7,29 7,33 8,06 F (E) ve fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğ. ürünler, dolaylı vergiler hariç 11,79 9,89 8,40 8,46 9,07 G (F) ve (B) 10,89 9,26 7,31 7,90 8,77 H (D) ve alkollü içkiler, tütün ürünleri ile altın hariç 9,98 8,66 6,14 6,59 7,36 Kaynak: TÜİK 28 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

35 (Ocak-Mart 2008) E. PARA - KREDİ - MEVDUAT 2008 yılının ilk üç aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre emisyon hacmi % 27,5 lik artışla ,6 milyon YTL ye, M1 para arzı % 18 lik artışla ,1 milyon YTL ye, M2 para arzı % 19,8 lik artışla ,8 milyon YTL ye yükselmiştir (Tablo 24-25). TABLO: 24 PARA ARZLARI Emisyon Hacmi Para Arzı (M1) Para Arzı (M2) Yıl Sonuna Göre Aylık Değişim Yıl Sonuna Göre Aylık Değişim (Bin YTL) Yıl Sonuna Göre Yıllar Aylar Değer Değişim (%) Değer % Değişim (%) Değer % Değişim (%) 2007 Ocak , ,5-10, ,1 1,1 Şubat , ,3-11, ,9 0,3 Mart , ,3-8, ,1 3,3 Nisan , ,7-6, ,8 4,1 Mayıs , ,7-4, ,3 6,5 Haziran , ,7 0, ,9 8,5 Temmuz , ,6 0, ,8 9,4 Ağustos , ,5 3, ,5 12,1 Eylül , ,5 1, ,2 10,7 Ekim , ,2 0, ,9 11,7 Kasım , ,3 2, ,9 12,8 Aralık , ,4 7, ,8 16, Ocak , ,7-6, ,8 0,8 Şubat , ,4-5, ,2 2,0 Mart , ,7 0, ,6 6,7 Kaynak: TCMB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 29