Neden Yeni Bir TTK - Uyum Süreleri Kanunun Sistematiği - İkincil Düzenlemeler Başlangıç Maddelerinde Yapılan Değişiklikler

Transkript

1 Neden Yeni Bir TTK - Uyum Süreleri Kanunun Sistematiği - İkincil Düzenlemeler Başlangıç Maddelerinde Yapılan Değişiklikler Yeni Türk Ticaret Kanunu Sirküleri 1

2 ÖNSÖZ Türkiye bir taraftan AB üyeliğine hazırlanırken, diğer taraftan da uluslararası ticaret, endüstri, hizmet, finans ve sermaye piyasalarının bir parçası olma yolunda hızla ilerlemektedir. Dolayısıyla, yeni Türk Ticaret Kanununun da, bu amaca yönelik olarak çağdaş ve evrensel hukuki düzenlemeleri içeren bir yapıya sahip olması gerekmektedir. Bu anlayışla hazırlanan 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu, 1535 maddeden oluşmakta ve ticari işletme, ticaret şirketleri, kıymetli evrak, taşıma işleri, deniz ticareti, sigorta hukuku gibi oldukça geniş kapsamlı bir çerçevede ayrıntılı düzenlemeler içermektedir. Bu kadar geniş kapsamlı bir yasanın dinamik bir yapıda olabilmesi amacıyla bazı konular ikincil düzenlemelere bırakılmıştır. Kanun, kamuoyunda genel olarak olumlu karşılanmakla birlikte; bazı maddelerinde eksikliklerin, hataların bulunduğu, bazı maddelerdeki düzenlemelerin uygulamada istenmeyen sorunlara yol açacağı yönünde eleştiriler almaktadır. Bu eleştirilere kısmen katılmakla birlikte, eleştirilen hususların bir kısmının 1 Temmuz 2012 tarihinden önce kanunda yapılacak bir düzeltmeyle, bir kısmının da ikincil düzenlemelerle çözüme kavuşturulabileceğini düşünmekteyiz. Bu hususlara ilgili sirkülerimizde yeri geldikçe değinilecektir. Kanunun oldukça geniş kapsamlı olması nedeniyle, bu sirkülerimizde; Neden yeni bir TTK, Kanunun yürürlük tarihi ve uyum süreleri, Kanunun sistematiği, Yapılacak ikincil düzenlemeler ve Başlangıç maddelerinde yapılan değişiklikler konu alınmıştır. İzleyen sirkülerimizde kanunun şirketler hukukuna getirdiği yeniliklere ve diğer konulara yer verilecektir. Sirkülerimizin Yeni Türk Ticaret Kanunu na uyum ve hazırlık sürecinde ilgililere faydalı olmasını dileriz. Saygılarımızla, ÖNER BAĞIMSIZ DENETİM VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

3 I. NEDEN YENİ BİR TTK tarihinden beri yürürlükte olan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, hazırlandığı ve kabul edildiği dönemin öğretileri ile kuram ve yaklaşımlarını iyi bir şekilde yansıtan, bu alanda Türkiye'nin gereksinimlerini büyük ölçüde karşılayan, dönemi itibariyle modern hukuk yöntemlerinin ve kanun tekniklerinin başarıyla kullanıldığı bir Kanun olmuştur. Ancak, Serbest pazar ve rekabet ekonomisinin tüm dünya ülkelerinde giderek yaygınlık kazanmaya başlaması, Avrupa Birliği'nin kurulup küresel bir ekonomik, ticari ve siyasi güç haline gelmesi ve kendi hukuk kurallarını koyarak uluslar üstü hukuk rejimleri yaratması, Türkiye nin AB ye uyum sürecinde Müzakere Eden Ülke konumuna gelmiş olması nedeniyle Ticaret hukukumuzun da AB Ticaret hukukuna uyumlu hale getirilmesinin zorunluluk arz etmesi, Teknolojide yaşanan gelişmeler ve özellikle bilişim teknolojisinin günlük hayata sıra dışı bir hızla girip, ticari hayatta da sözleşmelerin yapılmasından başlayarak, belgelerin düzenlenmesi, saklanması ve ibrazı gibi her alanda kullanılır hâle gelmesi, Türk işletmelerinin uluslararası piyasaların bir parçası olabilmesi için; Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına (UFRS) göre düzenlenmiş ve uluslararası denetim standartları (IAAS) uyarınca denetlenmiş finansal tabloları ile şeffaflığı sağlamalarının bir zorunluluğa dönüşmesi, Ülkemizde 2001 yılında Yeni Medeni Kanunun, 2004 yılında da Yeni Türk Ceza Kanunu nun yürürlüğe girmesi ve özellikle son yıllarda AB üyesi ülkeler ile İsviçre'de ve Amerika Birleşik Devletleri'nde, ticaret hukukunda büyük çaplı değişikliklerin, reformların yapılmış olması, ülkemizin ticaret hayatını düzenleyen Ticaret Kanununun da bütün bu gelişmelere cevap verecek şekilde yeniden hazırlanmasını zaruri hale getirmiştir. Yeni TTK çalışmaları ilk olarak, 8 Aralık 1999 tarihinde Adalet Bakanlığı bünyesinde Sn. Prof. Dr. Ünal Tekinalp başkanlığında kurulan akademisyenler, yüksek yargı mensupları, çeşitli kurum, kurul ve kuruluşların temsilcilerinden oluşan geniş katılımlı bir komisyon vasıtasıyla başlatılmıştır. 5 yıllık bir çalışmayla hazırlanan ve yaklaşık 5 yıllık bir yasama süreci geçiren yeni TTK, 6102 sayılı Kanun numarası ile 14 Şubat 2011 tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Yeni Türk Ticaret Kanunu hükümlerinin yürürlüğe konulmasına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere çıkarılan 6103 sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun da aynı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

4 II. KANUNUN YÜRÜRLÜK TARİHİ ve UYUM SÜRELERİ 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu, iki grup hüküm hariç olmak üzere, 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. Ancak, Yeni Türk Ticaret Kanunu nun; Gerçek ve tüzel kişi tacirlerce ticari defterlerin tutulmasında ve finansal tabloların hazırlanmasında, Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının (UFRS) özdeşi olan Türkiye Muhasebe Standartları'nın (TMS) kullanılmasını öngören düzenlemeleri ile sermaye şirketlerinin Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenmesine ilişkin hükümleri 1 Ocak 2013 tarihinde, Her sermaye şirketine bir internet sitesi açma ve bu sitenin bir bölümünde kanunda öngörülen bazı bilgilerin belirli sürelerle yayımlanmasını zorunlu hale getiren maddesi 1 Temmuz 2013 tarihinde, yürürlüğe girecektir. Gerek 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu nda gerekse 6103 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'da belirtilen hükümler kapsamında, yeni hükümlerin uygulanmasında dikkat edilmesi gereken yürürlük tarihleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 1 Temmuz 2012 Özel belirlemeler hariç, genel olarak 6102 Sayılı Yeni TTK nın yürürlüğe girmesi. (Md.1534) 14 Ağustos 2012 Anonim Şirketlerin esas sözleşmelerini, limited şirketlerin şirket sözleşmelerini Türk Ticaret Kanunu ile uyumlu hale getirmeleri için son gün (6103/Md.22) 1 1 Ekim 2012 Tüzel kişi ortakların temsilcisi olan yönetim kurulu üyelerinin istifa etmesi ve yeni atamaların yapılması için son gün (6103/Md.25/1) Sözleşmelerden bileşik faiz öngören hükümlerin çıkarılması için son gün (6103/Md.9/1) Sayılı Kanunun 22. Maddesinde; anonim ve limited şirketlerin sözleşmelerini 14 Ağustos 2012 tarihine kadar kanunla uyumlu hale getirmemeleri halinde, sözleşmelerdeki düzenlemelerin yerine 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu nun ilgili hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Diğer bir ifadeyle, bu tarih itibariyle sözleşmelerdeki kanuna aykırı hükümler yok sayılacaktır. Bu nedenle, sözleşmelerin uyumlu hale getirilmesi için ikincil düzenlemelerin de beklenmesi, kanımızca yerinde olacaktır. Tabloda yer alan sözleşmelerin uyumu ile ilgili tarihleri bu şekilde değerlendirmek yerinde olacaktır. Öte yandan, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (640 sayılı KHK) bu süreyi en fazla bir yıla kadar uzatabilecektir. (6103/Md.22)

5 1 Ocak 2013 Mali tabloların hazırlanmasında ve ticari defterlerin tutulmasında Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının (TMS/TFRS) uygulanmaya başlaması (Md.1534/2, 3) Sermaye şirketlerinin Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenmesine ilişkin hükümlerin yürürlüğe girmesi (Md.1534/4) Esas sözleşmelerde yer alan farklı genel kurul toplantı ve karar nispetlerinin Kanunla uyumlu hale getirilmesi için son gün. (6103/Md.26) 14 Şubat 2013 Yeni TTK'nın 201. maddesinin 1. fıkrasında öngörülmüş bulunan oy haklarının kullanılmasına ilişkin sınırlama hükmünün yürürlüğe girmesi (6103/Md.19) 1 Mart 2013 Bağımsız Denetçinin atanması için son gün. (Geçici Md.6/3) 1 Temmuz 2013 Her sermaye şirketi internet sitesi açmak ve bu sitenin belli bir bölümünü Yeni TTK nın maddesinde öngörülen hususlara özgülemek zorundadır. (Md 1534/1) Anonim şirketlerin esas sözleşmelerinde bulunan nama yazılı payların devri ile ilgili kısıtlama ve özel düzenlemelerin yeni TTK ile uyumlu hale getirilmesi için son gün (6103/Md.28/7) 14 Şubat 2014 Anonim şirketler sermayelerini en az TL. ye (kayıtlı sermaye sistemini kabul edenlerde TL. ye, Limited şirketler ise, sermayelerini en az TL. ye yükseltmek zorundadırlar. Aksi halde infisah etmiş sayılırlar.(6103/md.20/1) Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (640 sayılı KHK) bu süreyi birer yıl olarak en çok iki defa uzatabilir. (6103/Md.20/4) Oyda imtiyazlı paylar öngörmüş olan esas sözleşmelerdeki tanınan imtiyazların Kanunun 479. maddesinin 1. fıkrasında öngörülen imtiyazlarla uyumlu hale getirilmesi için son gün. (6103/Md.28/3) 1 Temmuz 2014 Bağlı şirketler nezdinde Kanunun 202. maddesi kapsamına giren kayıpların hakim şirket tarafından telafi edilmesi için son gün. (6103/Md.18) 1 Temmuz 2015 Pay sahibi ve ortakların şirkete karşı olan borçlarının nakdi ödeme yapılarak kapatılması için son gün (6103/Md.24) III SAYILI YENİ TİCARET KANUNUNUN SİSTEMATİĞİ 6762 sayılı Eski Türk Ticaret Kanunu Başlangıç ve Son Hükümler dışında 5 ana kitapta toplam 1475 maddeden oluşmakta iken, 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu, Başlangıç ve Son Hükümler dışında, 6 ana kitapta toplam 1535 maddeden oluşmaktadır. Buna göre;

6 yeni TTK'ya "Taşıma İşleri" başlığı altında yeni bir kitap eklenmiş, diğer kitaplar aynen korunmuştur Böylelikle yeni TTK, Başlangıç ve Son Hükümler dışında, aşağıda belirtilen 6 ana kitaptan oluşmuştur. 1. Kitap : Ticari İşletme, 2. Kitap : Ticaret Şirketleri, 3. Kitap : Kıymetli Evrak, 4. Kitap : Taşıma İşleri, 5. Kitap : Deniz Ticareti, 6. Kitap : Sigorta Hukuku. Yeni Türk Ticaret Kanunu nu oluşturan Başlangıç ve Son Hükümler ile bu kitapların ana başlıkları (kanunun sistematiğine göre kısımları) maddeler itibariyle aşağıdaki gibidir. BAŞLANGIÇ (1-10) A. Kanunun uygulama alanı I. Ticari Hükümler (1) II. Ticari, örf ve adet (2) III. Ticari işler (3) IV. Ticari davalar ve delilleri (4) B. Çeşitli hükümler I. Zamanaşımı (6) II. Teselsül karinesi (7) III. Ticari işlerde faiz (8-10) Birinci kitap : TİCARİ İŞLETME (11-123) 1. Kısım : Tacir (11-23) 2. Kısım : Ticaret Sicili (24-38) 3. Kısım : Ticaret ünvanı ve işletme adı (39-53) 4. Kısım : Haksız Rekabet (54-63) 5. Kısım : Ticari defterler (64-88) 6. Kısım : Cari hesap (89-101) 7. Kısım : Acentelik ( ) İkinci kitap : TİCARET ŞİRKETLERİ ( ) 1. Kısım : Genel hükümler ( ) 2. Kısım : Kollektif şirket ( ) 3. Kısım : Komandit şirket ( ) 4. Kısım : Anonim şirket ( ) 5. Kısım : Sermayesi paylara bölünmüş şirket ( ) 6. Kısım : Limited şirket ( )

7 Üçüncü kitap : KIYMETLİ EVRAK ( ) 1. Kısım : Genel hükümler ( ) 2. Kısım : Nama yazılı senetler ( ) 3. Kısım : Hamiline yazılı senetler ( ) 4. Kısım : Kambiyo senetleri ( ) 5. Kısım : Kambiyo senetlerine benzeyen senetler ve diğer emre yazılı senetler ( ) 6. Kısım : Makbuz senedi ve varant ( ) Dördüncü kitap : TAŞIMA İŞLERİ ( ) 1. Kısım : Genel hükümler ( ) 2. Kısım : Eşya Taşıma ( ) 3. Kısım : Taşıma Eşyası taşıma ( ) 4. Kısım : Değişik Tür Araçlar İle Taşıma ( ) 5. Kısım : Yolcu Taşıma ( ) 6. Kısım : Taşıma İşleri Komisyoncusu ( ) Beşinci kitap : DENİZ TİCARETİ ( ) 1. Kısım : Gemi ( ) 2. Kısım : Donatan ve Donatan iştiraki ( ) 3. Kısım : Kaptan ( ) 4. Kısım : Deniz ticareti sözleşmeleri ( ) 5. Kısım : Deniz Kazaları ( ) 6. Kısım : Gemi alacakları ( ) 7. Kısım : Sorumluluğun sınırlandırılması ve Petrol Kirliliği Zararının Tazmini ( ) 8. Kısım : Cebri icraya ilişkin özel hükümler ( ) Altıncı kitap : SİGORTA HUKUKU ( ) 1. Kısım : Genel hükümler ( ) 2. Kısım : Sigorta türlerine ilişkin hükümler ( ) SON HÜKÜMLER ( ) A. Şirket davalarında yargılama usulü (1521) B. Ölçeklerine göre işletmeler (1522) C. Ölçeklerine göre sermaye şirketleri (1523) D. Elektronik işlemler ve bilgi toplumu hizmetleri ( ) I. İnternet sitesi (1524) II. Beyanlar, belgeler ve senetler (1525) III. Güvenli elektronik imza (1526) IV. Elektronik ortamda kurullar ( ) 1.İlkeler (1527) 2.uygulama kuralları (1528) E. Kurumsal yönetim ilkeleri (1529)

8 F. Ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ile mal ve hizmet tedarikinde geç ödemenin sonuçları (1530) G. Şirket ve ortaklık terimlerinin kanuniliği (1531) H. Ticaret Sicili harçları (1532) İ. Yürürlükten kaldırılan hükümler ( ) - Geçici maddeler (1533) - Yürürlük (1534) Yürütme (1535) IV. KANUNUN UYGULANMASINDA YAPILACAK İKİNCİL DÜZENLEMELER 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu nu, hem gündelik yaşamımızın her alanında bulunan ticari hayatı bütün ayrıntılarıyla düzenleyebilmek hem de dinamik bir yapıya sahip olmak amacıyla; bazı alanlarda uygulamayla ilgili usul ve esasları belirleme yetkisini bazı kurum ve kuruluşların yapacağı ikincil düzenlemelere bırakmıştır. Kanuna göre yapılması gereken ikincil düzenlemeler aşağıdaki gibidir. TÜZÜKLER 1. Denetleme Tüzüğü (Md.210/1) 2. Ticaret Sicili Tüzüğü (Md.26, 6103/Md.17/2) 3. Elektronik Ortamda Genel Kurul Tüzüğü (Md.1527/5) YÖNETMELİKLER 1. Elektronik Ortamda Genel Kurul ve Yönetim Kurulu Yönetmeliği (Md.1527/6) 2. Bağımsız Denetleme Yönetmeliği (Md.400/1) 3. Denetçinin Denetimi Yönetmeliği (Geçici Md.3) 4. Genel Kurulda Bulunacak Bakanlık Temsilcisi Yönetmeliği (Md.407/3) 5. Tevdi Eden Temsilcisi Yönetmeliği (Md.429/3) 6. KOBİ Tanımı Yönetmeliği (Md.1522) 7. İnternet Sitesi Yönetmeliği (Md.1524/4) 8. Ticaret Sicili Müdürlüklerinin Kurulmasında Aranan Şartlar ve Odalar Arası İşbirliği Yönetmeliği (Md.24/3) 9. Faaliyet Raporu Yönetmeliği (Md.516/3) TEBLİĞLER 1. Kar Payı Avansı Tebliği (Md.509/3) 2. İzin Alacak Anonim Şirketler Tebliği (Md.333) 3. Kayıtlı Sermaye Tebliği (Md. 332, 210) 4. Eski Türe Dönüş Tebliği (Geçici Md.4, 210) 5. Şirketler Topluluğu Tebliği (Md.210) 6. Birikimli Oy Tebliği (Md.434/4) 7. Defterlerin Onayına İlişkin Tebliğ (Md.64/3) 8. Finansal Tabloların İlanı Tebliği (Md.524, 210) 9. Uygulama Tebliği (Md.210) 10. Kaçınma Görüşü Esasları Tebliği (Md.403/4)

9 11. Anonim Şirketlerde Toplantı Başkanlığı İç Yönerge Esaslarının Belirlenmesi Hakkında Tebliğ (Md.419/2) 12. Ünvanda İltibas Tebliği (Md.210) 13. Birleşme, Bölünme, Tür Değiştirme Gibi Yapısal Değişikliklerle İlgili Olarak Sicillerde Yapılacak İşlemlerin Usul Ve Esasları Tebliği (6103/Md.17/1) V. BAŞLANGIÇ MADDELERİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Kanunun uygulama alanı, ticari davalar ve ticari davaların görüleceği mahkemeler, zamanaşımı, teselsül karinesi ve ticari işlerde faiz gibi konuları düzenleyen Başlangıç maddelerinde yapılan düzenlemelerde, 6762 sayılı yasadaki bazı hükümler korunurken; Yeni TTK nın tamamında olduğu gibi, kanun dili arılaştırılarak kullanılan dilin kanunun uygulanmasında tereddüde yol açmaması amaçlanmış, Kanun yapma tekniğine uymayan ve gerek maddeler arasında, gerekse Türk Ticaret Kanunu ile diğer kanunlar arasındaki uyumsuzluğa yol açan hükümler yeniden düzenlenerek gerekli uyum sağlanmaya çalışılmış, Öğretide ve yargı uygulamalarında genel kabul gören eleştiri ve gelişmelere uygun olarak madde metinlerinde bazı ekleme ve çıkarmalar yapılmıştır. Başlangıç maddelerinde yapılan en önemli düzenlemelerden biri olan ticari işlerde faiz ve bileşik faiz konusunda yapılan düzenlemelerle; 6762 sayılı kanunun uygulamasında oluşan tereddütler giderilmiş ve bu konu kesin çizgilerle belirlenmiştir. Buna göre; Ticari işlerde faiz oranı serbestçe belirlenebilecektir. (Md.8/1) Her iki taraf bakımından da ticari iş niteliğinde olan ödünç sözleşmelerine bileşik faiz ödeneceğine yönelik madde konulabilecektir. (Md.8/1) Bir tarafı tüketici olan sözleşmelerden kaynaklanan işlemlere bileşik faiz hesaplanamayacaktır, hesaplansa dahi bu faiz yok sayılacaktır. (Md.8/1, sayılı kanun Md.3) Ticari işlerde, faiz ödenmesi gereken hallerde, faiz tutarı sözleşme ile tespit edilmemişse, ödenecek faiz; 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun a göre belirlenecektir. 2 (Md.9) Bileşik Faiz öngörmüş bulunan ve her iki tarafı da tacir olmayan cari hesap sözleşmeleri, 1 Ekim 2012 tarihine kadar değiştirilmeli ve bileşik faize ilişkin hükümler sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun a göre 2012 yılı için; Kanuni faiz oranı % 9 (3095 Md.1/1), Sözleşmede Temerrüt faizi oranı belirlenmemişse % 9 (3095 Md.2/1) Ticari işlerde ise Temerrüt faizi sözleşmede belirlenmemişse % 17,75 (3095 Md.2/2) olarak uygulanacaktır.

10 ile bu sonucu doğuran düzenlemeler sözleşmeden çıkarılmalıdır; aksi hâlde bu sürenin sonunda söz konusu hükümler yazılmamış sayılacaktır. (6103/Md.9/1) Bileşik faize ilişkin düzenleme sözleşmeden çıkarılıncaya kadar, çıkarılmamışsa 1 Ekim 2012 tarihine kadar işlemiş bulunan bileşik faiz borçludan istenebilecektir. (6103/Md.9/2)