Acil Serviste Hipertansif Hasta Yönetimi. Doç.Dr. Evvah Karakılıç MD, PhD Ankara Numune E&A Hastanesi Acil Tıp Kliniği

Transkript

1 Acil Serviste Hipertansif Hasta Yönetimi Doç.Dr. Evvah Karakılıç MD, PhD Ankara Numune E&A Hastanesi Acil Tıp Kliniği

2 Hipertansiyon Kanın arter duvarına yaptığı basıncın yükselmesi Sistolik ile karakterize Kan Basıncı bir klinik tablodur. Ventrikül sistolü sırasında kalbin perifere Sistolik Kan basıncı attığı kanın arter duvarına yaptığı Diyastolik Kan Basıncı basınçtır Diyastolik Kan basıncı Ventrikül diyastolü sırasında damar duvarının kana karşı oluşturduğu dirençtir.

3 Kan basıncı sınırları Kan basıncı düzeylerine ilişkin tanımlar ve sınıflandırma

4 JNC 7 kan basıncı sınıflaması(2003) Kan basıncı Sistolik Diyastolik Sınıflaması (mm/hg) (mm/hg) Normal < 120 ve < 80 Prehipertansiyon veya Evre 1 hipertansiyon Evre 2 hipertansiyon veya > 160 veya > 100

5 İzole sistolik hipertansiyon Kan basıncının 140/<90 mmhg İzole diyastolik hipertansiyon Kan basıncının <140/ 90 mmhg

6 Kronik hipertansiyon Kronik hipertansif hastalarda tanı konulurken JNC kriterlerine göre İki veya daha fala doğru ölçülmüş kan basıncı yüksekliği En az iki vizit olmalı Acil serviste ölçülmemeli Oturarak ölçülmeli

7 Acil serviste hipertansif hasta Hipertansif acil durum (Hypertensive emergency Özellikle; ) Beyin Tanısal olarak Aort Kan diseksiyonu basıncının 180/120 mmhg Ciddi preeklampsi üzerinde olması Akut Uç organ pulmoner Kalp hasarının ödem bulunması HELLP sendromu Akut miyokard Eklampsi infarktüsü Aorta Hipertansif retinopati Akut koroner Böbrekler sendrom Subaraknoid kanama Akut böbrek İntrakraniyal kanama yetmezliği Gözlerin etkilenmesi Hipertansif retinopati

8 Hipertansif acele durum Hypertensive urgency: herhangi bir hedef organ hasarı olmadan ciddi kan basıncı yüksekliği bulunan durumlar

9 Neden kan basıncı yükselir? Kronik hipertansiyonda; Esansiyel hipertansiyon Sekonder hipertansiyon Primer Sempatik (esansiyel) aktivitenin hipertansiyon artması (en sık) Artmış Böbrek minerelokortikoid hastalıkları ve anjiotensin II aktivitesi Feokromasitoma Genetik Yaş Oral kontraseptifler Obezite Primer aldesteronizm Sodyum alımının artması Sekonder hipertansiyon Cushing s sendromu..

10 Neden kan basıncı yükselir? Hipertansif acil durumlar için mekanizma tam Ancak anlaşılamamıştır. mekanizmalardan biri; Dolaşımda herhangi bir yerde vazokonstrüksiyon olursa bu organa kan akımını sağlamak amacıyla vücut kan basıncını artırarak cevap verir.

11 Hipertansiyonda klinik özellikler Göğüs ağrısı ile birlikte ciddi hipertansiyon Hipertansif ensefalopati AKS (sıklıkla) Aort Kan diseksiyonu basıncı yüksekliği ayrımı ile yapılmalı birlikte mental durum değişikliği baş ağrısı Bulantı, kusma Kan Nöbet basıncı yüksekliği ile birlikte baş ağrısı, nörolojik Görme defisit bozuklukları veya mental görülebilir. durum değişikliği hipertansif ensefalopati, kafa içi kanama ya da stroka işaret eder. Nörolojik semptomlarla birlikte ciddi hipertansiyon

12 Klinik özellikler Hipertansif hastalarda papil ödemi papilla sınırlarının keskinliğinin bozulduğu görünümlerin tümü papilla ödemi olarak adlandırılmaktadır Optik disk: yüzeyel kapillerlerde genişleme Retinal venlerde dolgunluk Retina yüzeyinde kanama

13 Periferik ödem Hipertansif hastada Böbrek yetmezliği ve buna bağlı periferik ödem görülebilmektedir Preeklamptik hastalarda da Ödem Proteinüri ile birlikte olabilir

14 Diğer semptomlar Ayrıca; Başağrısı Bulantı Kusma Görme bozuklukları Göğüs ağrısı Nefes darlığı Başdönmesi ile gelebilirler.

15 Tanı Tek başına kan basıncı yüksekliği ya da Kan basıncı yüksekliği ile birlikte yukarda bahsedilen bulguların varlığı

16 Kan basıncı nasıl ölçülmeli Direkt intra arteriyel İndirekt olarak manometre ile ölçülür

17 Laminer akım Akışkanlar düşük hızlarda karışma olayı göstermezler tabakalar oyun kartları gibi birbiri üzerinde kayarak hareket eder. Bu tip akış mekanizmasına "laminer akış" denir. Yüksek hızlarda türbülans oluşur.

18 Laminer ve Türbülan Akım Damar duvarı ile temas eden kan hareket etmez. Damarın merkezine doğru kanın hızı artar. Akım belirli bir kritik hıza kadar laminerdir. Kritik hız ve üstünde türbülandır. Laminer akım sessizdir, türbülan akım ses oluşturur.

19 Kan basıncı ölçümü Hasta ölçümün yapılacağı pozisyonunda en az 5 dakika dinlendirilmeli. Kaygı, sıcaklık, fiziksel aktivite kan basıncını etkiler. En az yarım saat öncesinde egzersiz, yemek olmamalı. Beyaz önlük hipertansiyonu na ve maske hipertansiyona dikkat edilmeli.

20 Manşonun yerleştirilmesi Kolun üst bölümüne yerleştirilmeli. Sıkı ve engelleyici giysiler uzaklaştırılmalı. Manşonun alt kenarı, brakial nabzın en iyi alındığı noktanın (antekübital fossanın hemen yukarısı) 2-3 cm yukarısında olmalı.

21 Kol yatay düzlemde durmalı ve sternumun orta seviyesine gelecek şekilde desteklenmeli. Kolun kalp seviyesinin altında veya üstünde olması sistolik ve diyastolik kan basıncını değiştirebilir.

22 Kan basıncı ölçümü Stetoskop Sistolik brakiyal basıncın üstüne nabzın çıktığında en iyi alındığı brakiyal noktaya arterden yerleştirilir kanın akışı (çok durur. bastırılmamalı, manşona değmemeli). Sistolik basınca düşürüldüğünde her bir Manşon sistolik basıncın 30 mmhg üstüne ventrikül sistolü ile senkron brakial arterden çıkılana kadar şişirilir. kan geçerken ses oluşturur. Basınç saniyede 2-3 mmhg azaltılır. Diyastolik basıncın altına düştüğünde Vurucu seslerin ilk duyulduğu nokta sistolik; tekrarlayan brakiyal arterde seslerin bir kaybolduğu darlık kalmaz nokta ve sesler diyastolik kaybolur. basınca karşılık gelir.

23 Asemptomatik hastalar Günümüzde asemptomatik olan ciddi hipertansiyonu olan hastaların değerlendirilmesi için bir kesin bir öneri tanımlanmamıştır. Ancak hastaların metabolik durumları, EKG değişikliği ve idrar analizleri gibi parametrelerle yönlendirmeler yapılabilir.

24 Hipertansif aciller Hypertensive emergency

25 HT+Aort diseksiyonu Labetalol i.v. Esmolol i.v. Hedef kan basıncı Nikardipin beta i.v. (blokör sonrası) Uzmanlar: sistolik kan basıncını Nitropurusit mmhg i.v. blokör Çalışmalarda sonrası SKB<140 mmhg olmalı Kalp atım saısı < 60/dk Refleks taşikardi yapabilir

26 HT+pulmoner ödem Nitrogliserin i.v. Sublingual Enalaprilat i.v. Nitropurusit i.v. Hedef kan basıncı Geliş kan basıncını % düşürülmeli Diürez sağlanmalı Semptomatik düzelme sağlanmalı

27 HT+ MI Nitrogliserin i.v. Topikal, Sublingual Beta blokör Hedef Metaprolol kan basıncı Sistolik Mortaliteyi kan azaltır basıncını % dan daha fazla Sol ventrikül düşürülmemeli yetmezliğine neden olabilir! İskemide azalma sağlanmalı

28 HT+ akut sempatik kriz Benzodiyazepin i.v. (kokain, amfetamin) Zamanla HT kendiliğinden çözülür. Nitrogliserin Hedef kan basıncı i.v. Nikardipin Aşırı sempatik i.v. aktivite azaltılmalıdır. Semptomatik düzelene kadar devam edilir. Beta blokörler ile α hakimiyeti sonucu kokain krizini tetikler!

29 HT + ABY Labetalol i.v. Nikardipin i.v. Fenoldopam i.v. Hedef kan basıncı Diyaliz < 160/110 mmhg olmalı ACE inh. Kullanılmamalı Epileptik nöbet varsa Mg sülfat i.v.

30 HT+ hipertansif ensafalopati Nikardipin i.v. Labetalol i.v. Fenoldopam i.v. Hedef kan basıncı Ortalama arteriyel kan basıncı % Kan düşürülmelidir. basıncı fazla düşürülmemeli, iskemik ensefalopatiye neden olabilir!

31 HT+ SAK Labetalol i.v. Nikardipin i.v. Esmolol i.v. Hedef kan basıncı Sistolik kan basıncı < 160 mmhg. Nimodipin MAP < 130 esas mmhg olarak olmalı Hücre içi Ca antagonize eder ve proteoliz önlenir Serebral iskemiyi ve kan akımını düzeltir

32 HT+ kafa içi kanama Labetalol bolus sonrasında i.v. idame Nikardipin Hedef kan bolus basıncı sonrasında i.v. idame. Esmolol bolus sonrasında i.v. idame. Öncelikle kafa içi basınç artışı bulguları varsa MAP < 130 mmhg olmalı Eğer KİBAS bulguları yoksa MAP: 110 mmhg SKB: 160 mmhg olmalı

33 HT+ akut iskemik strok Labetalol i.v. bolus sonrasında idame Nitrogliserin i.v. Nikardipin Hedef kan i.v. basıncı İlk 24 saatte %10-15 den daha fazla Kan basıncını düşermek iskemiyi ağırlaştırabilir düşürülmemeli İskemik strokta tedavsiz kendiliğinden düşebilir

34 İlaç dozları Labetalol: mg bolus, 2 mg/dk idame Esmolol: µg/kg bolus, 50 µg/kg/dk idame Nitrogliserin: SL: 0.4 mg Krem: cm i.v. 5 µg/dk başlanır maks. 200 µg/dk

35 İlaç dozları Nitropurusit: i.v µg/kg/dk başlanır titre edilerek arttırılabilir. >2 µg/kg/dk üzerinde siyanid toksisitesi görülebilir.

36 Hipertansif acele durumlar Hypertensive urgency

37 Hypertensive urgency Kan basıncını nasıl düşürelim? Yapılan çalışmalarda asemptomatik hipertansif hastalarda acil tedavinin mortalite ve morbiditeyi azalttığı gösterilmemiştir. Ancak acil serviste minör ya da yaşamı tehdit etmeyen semptomlar giderilmelidir.

38 Oral kullanılan ajanlar Nitrogliserin: mg SL. 5 dk. Etki başlar Baş ağrısı yapabilir Labetalol: mg po dk etki başlar Bronkokonstruksiyon ve bradikardi yapabilir

39 Oral kullanılan ajanlar Nifedipin: 10 mg po dk bir tekrarlanabilir Etkisi 5-15 dk. başlar Sublingual nifedipin Kan basıncını kontrolsüz düşürmekte FDA hipertansif acil ve acele durumda Anjina ve akut hipertansiyonda verilmemeli önermemekte MI, SVO, senkop, kalp bloğu yapabilir Periferik vazodilatasyon ile refleks taşikardi yapar Eskiden SL sık kullanılırdı ama şimdi?

40 Kaptopril Kaptopril: Bu çalışmada Sunlingual oral alınan ve sublingual ilaçlarada; kaptopril 5, 25 mg po. Kötü 15, 30, tat 45 hissi ve 60. dakikada kan basıncını Sonuç düşürmede Etkisi olarak dk istatistiksel başlar olarak hipertansif Lokal hassasiyet olarak anlamlı bir fark Renal yok arter stenozu ve hamilelikte verilmemeli! hastada Oral mukozada uç organ kimyasal hasarı yanık yoksa oral Hipertansif ABY ve anjioödem acele yapabilir. kaptopril Metalik tat verilmesi ülserler durumda uygun görülebilmekte uç bir organ hasarı yok seçenektir. Hızla Sublingual tansiyonu kullanılabilir düşürmek ancak! doğru değil

41 Teşekkürler