İstanbul un Fethi ve II.Mehmed in Fâtih Oluşu

Transkript

1 İstanbul un Fethi ve II.Mehmed in Fâtih Oluşu Osmanlıların Teşekkülü Osmanlılar; 14.yy da Selçukluların dağılması sonucu Batı Anadolu da kendi başlarına hareket etmeye başlayan Türkmen beyliklerinden biri olarak ortaya çıkmıştır. Bizans ın doğu sınırına yakın bir bölgede bulunan Bilecik-Bursa hattında ve Sakarya nehri havzasında giderek güçlenip komşu Türkmen beylikleri arasında sivrilmeye başlamış, Rumeli yakasına geçiş ile birlikte devlet olma niteliği kazanmıştı. Bilhassa Trakya ve Balkanlar daki hızlı yayılma, Bizans ın aleyhine olarak İstanbul merkezli bu kadim imparatorluğum adeta Türklerle çevrili bir ada haline dönüştürmüştü. 1 Fetih hadisesi için, aslında o dönemlerde bakıldığı zaman artık sonu gelmiş bir imparatorluğun son çırpınışlarından ibaretti desek yanlış olmaz herhalde.istanbul un fethi kaçınılmazdı. Devletin hakim olduğu toprağın bir kıt ası Anadolu da, bir kıt ası Rumeli de olsun. Biri Mısır kölemenlerinin ve Şii İran ın ardı arkası kesilmeyen entrikalarıyla bunalsın, diğeri Hristiyan devletlerin ve papalığın tahrikleriyle daimi bir tehlike geçirsin. Orta yerde de Bizans kayserlerinin diplomasileri hüküm sürsün. Böyle devam edemezdi ve etmedi de. İstanbul un fethi bu sebeple kaçınılmaz bir sondu. İstanbul un Fethi nin en müsbet ve en esaslı eseri vatanın yekpâreliğidir. 2 Dönemin Kaynakları ve Hadisenin Anlatılışı Aslında genel itibariyle baktığımızda İstanbul un Fethi gibi büyük bir olayın Osmanlı kaynaklarında beklendiği kadar yankı uyandırmamış olması enteresandır. Kaynak yetersizliği ilk anda dikkatimizi çekiyor. Fetih hakkındaki çoğu ayrıntıyı Bizans kaynaklarında bulabiliyoruz. O dönemde Osmanlı kaynaklarının yeterli olgunluğa erişmemiş olması sonucu bilgi eksikliği mevcuttur. Kısa da olsa Ahmed Muhtar Paşa, Tursun Beg, Aşıkpaşazade, Neşrî, Enverî, Karamanî Mehmed Paşa, Oruç Bey eserlerinde fethe dair anlatımlar görmek mümkündür. Bunun yanında Osmanlı cephesinden kaynaklar konusunda, fetih sonrası çevre İslam devletlerine gönderilen Fetihnameler de önemli kaynaklar arasındadır. Memlük, Karakoyunlu ve Mekke emirine gönderilen fethin ayrıntılarının da bir nebze anlatıldığı Fetihnameler resmi olarak kayıtlı belgeler olduğu için güvenilirliği tartışılmazdır. 3 Devlet stratejisi gereği bütün askerî detaylar anlatılamasa da genel hatlarıyla fetih hakkında bilgiler bu mektuplarda mevcuttur. Bizanslı yazarlara baktığımızda ise ilk akla gelen isim Dukas tır. Dönemi bizzat yaşamış olan Dukas, olayların anlatımı açısından biraz romantik bir tavır takınsa da çoğu ayrıntıyı ondan öğrenebiliyoruz. Dukas dışında Kritovulos, Nicolo Barbaro, Chalkokondyles ve Dolfin gibi yazarların da İstanbul un Fethi ni anlattığı bilinmektedir. Geçmişten bu yana İstanbul, Müslümanlarca defalarca kuşatılmıştır. 3 kez Emeviler, 1 kez Abbasiler ve Yıldırım Bayezid in kuşatmaları bilinen kuşatmalardandır. Bu kuşatmaların başarısızlığı sonucu da şehir ile ilgili değişik düşünceler ortaya çıkmaktaydı. Çeşitli mitler ve efsaneler sonucu şehr-i mevûd olarak adlandırılmıştı. 4 1 Emecen, Feridun M., Fetih ve Kıyamet 1453, s.14 2 Beyatlı, Yahya Kemal, Aziz İstanbul, s.73 3 Ayrıca bkz. Ateş, Ahmet, İstanbul un Fethine Dair Fatih Sultan Mehmed Tarafından Gönderilen Mektuplar ve Bunlara Gelen Cevaplar, Tarih Dergisi, sy.7 4 Emecen, Feridun M., Fetih ve Kıyamet 1453, s.28

2 II.Mehmed in İlk Saltanatı Babası II.Murad ın oğlunu ölmeden padişah olarak görme isteği sonucu tahttan kendi arzusuyla çekilmesi, Mehmed i küçük yaşlarda devletin en üst kademesine getirecekti. Tahtı oğluna bırakmadan önce de çevredeki devletlerle sağlam barışlar imzalaması da dikkate değerdir. Murad ın oğlunu tahta geçirmesinde en mühim bir âmil de, İstanbul daki müddeiye karşı onu, kendi sağlığında halka meşrû hükümdarları olarak tanıtmak ve tahtta kolayca yerleşmesini temin etmekti. 5 Mehmed in tahta geçişinin hemen ardından, kaynaklarda amcası olduğuna dair rivayetlerin bulunduğu Orhan, Bizans ın bir askeri gibi isyana teşvik edilmişti. Bursa civarında taht iddiası için isyan hareketlerine başlayan Orhan ın bu hareketi, daha ilk günlerinde payitahtta telaşa sebep olacaktı. Çandarlı Halil in II.Murad ı tekrar tahta davet etmesi de, II.Mehmed in tahta geçişinin muhalif çevrelere nasıl rahatsızlık verdiğinin bir göstergesidir. Ama bu telaş çok uzun sürmeyecek, II.Mehmed in bizzat görevlendirdiği Şahabettin Şahin Bey Orhan ın güzergahını kapatarak isyana son verecekti. Bu isyan girişiminin üzerinden kısa bir süre sonra da Haçlıların hareketlendiği haberi Edirne ye ulaşacaktı. Daha çocuk sayılabilecek bir yaşta II.Mehmed in tahta geçişini Haçlılar saldırmak için kaçırılmaz bir fırsat olarak görüyordu. Haçlıların bu hareketi Edirne de yeni bir panik ortamı oluşturacak ve Çandarlı ve yakınlarının II.Murad ın Edirne ye tekrar gelmesi için ikna hareketlerine neden olacaktı. II.Murad da Edirne ye gelecek ancak oğlunun saltanatına gölge düşmemesi için içerilere girmeyecektir. Çandarlı Halil in bu sıralarda II.Murad a padişah muamelesi yapması ve II.Mehmed e kararların babasına ait olduğunu söylemesi onun hala bu iktidar değişikliğinden ne derece rahatsız olduğunu göstermektedir Varna Savaşı II.Murad ın kumandasında Haçlıları başarıyla savunmuş ve mağlup olmasıyla sonuçlanmıştır. Muharebe esnasında ve muharebeden sonra, Murad ın Manisa ya gitmesine kadar Mehmed n saltanattan çekilmiş olması mevzuu bahis değildir. Ancak o zaman pek hususi olan bu durum, hakikatte kimin padişah olduğu hakkında yalnız bugünkü tarihçileri değil, muasır müşahidleri bile tereddüt ve ibham içinde bırakmıştır. 6 Ancak genel kanı II.Murad ın Varna Muharebesi nde yalnızca ordunun başında bir komutan gibi görev yaptığıdır. Varna zaferi sonrası yazılan Fetihnâmeler de dönemin padişahının hala II.Mehmed olduğunu teyid etmektedir. Varna zaferi sonrası Manisa ya tekrar dönen II.Murad ın oğlunun ve devletin üzerindeki tesiri açıktı. Öyleki Venedik ten gelen mektuplarda II.Mehmed için Rumeli Sultanı ifadesi kullanılıyordu. Babinger e göre de II.Murad a Anadolu Sultanı nazarıyla bakılıyordu yılları II.Mehmed için saltanatını meşrûlaştırma çabalarıyla geçmiştir. Babasının Venediklilerle önceden imzaladığı anlaşmanın yenilenmesi(1446), Karamanoğulları ve diğer Anadolu beyliklerine mütecaviz politikaları dikkat çekmekteydi. 5 İnalcık, Halil, Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar I, s.71 6 İnalcık, Halil, a.g.e, s.77 7 İnalcık, Halil, a.g.e,s.82

3 O dönemde İstanbul un Fethi için düşünceleri yavaş yavaş tekamül ediyordu. Tahta geçtiği günden itibaren dedesi ve babasının erişemedi o yüksek mertebeyi kendisine hedef belirlemişti: İstanbul un Fethi. Bu ideali daha ilk yıllarında şiddetli muhalefetlere sebep olmuştu. En büyük muhalefet gerekçesi de; serhad beyleri ve gazileri, bu şehir içine giren padişahın gâzâdan kalacağı, İstanbul un denize mahkumiyeti sebebiyle denizciliğe ağırlık verilip savaş ehlinin gâzâ yapamayacağı, gazilere kimsenin itibar etmeyeceği, deniz seferlerine rağbetin artacağı düşüncesidir. 8 II.Mehmed in saltanatını sağlamlaştırma çabaları 1446 da Edirne de patlak veren yeniçeri isyanıyla yıkılacaktır.ancak 2 yıllık ilk saltanat yılları ona, daha sonraki saltanatında çok büyük tecrübeler kazandıracaktı. Tahttan İndirilişi ve Manisa Yılları ( ) II.Mehmed tahta geçtiğinden bu yana etrafında bulunan Saruca Paşa ve Şahabettin Paşalar onun hükümdarlığını kabul ediyorlardı. Ancak muhalif kesimin başında bulunan Çandarlı Halil Paşa, Varna zaferi sırasında da II.Murad ı gerçek padişah olarak gördüğünü ifade etmişti. Her fırsatta II.Murad ın tahta tekrar geçmesi ve kendi makamını koruma gayesi güden Çandarlı, eski efendisini tahta geçirecek planları uygulamaya başlamıştı. Çandarlı ulufeli askerler ve kapıkulu askerlerini kendi nüfuzu altında bulunduruyordu. 9 Yeniçeri Ağası Kurtçu Doğan da Çandarlı nın elindeki en büyük kuvvetlerden biriydi. Varna zaferinden ve son yıllardaki harpler neticesinde hazinede gelir sıkıntısı yaşanmış ve maaşların ödenmesinde gecikmeler başlamıştı. 10 II.Mehmed de bu gelir açığını toparlamak için ayarı düşük para bastırıp, maaşları öyle ödeme yoluna başvurmuştu. 11 Yeniçeriler, zamanında Şahabettin paşa nın 1442 de Macaristan-Erdel de Transilvanya Seferi sırasında yoldaşlarını fuzuli yere kıydırdığını bahane ederek onu öldürmeye kalmışlar, evini basmışlar Şahabettin Paşa nın da Sultan Mehmed in yanına kaçtığı yönünde bilgiler vardır. Çandarlı nın en büyük rakibi olarak gördüğü Şahabettin paşa ya karşı isyanın başlaması, Halil Paşa nın isyandaki rolünü bize göstermesi bakımından önemlidir. Olayın gerçek sebebi aslında tamamıyla Halil Paşa nın II.Murad ı yeniden tahta geçmeye zorlamak ve bunun bahanesini hazırlamak için yeniçerileri II.Mehmed in iktidarına karşı tahrik etmektir. (1446-Buçuktepe İsyanı) II.Murad ın Bursa da bulunduğu sırada çıkan isyan sonucu Halil Paşa, Murad ı ısrarları sonucu tahta çıkmaya ikna edebilmiştir. 12 II.Murad ın oğlunu ikna edebilmek için, kâfir hareketlenmiş,arnavut itaatten çıkmış, Mora tekfurunun da Mora yı yağmalamış olduğunu söylediği bildirilir. Bunun üzerine II.Mehmed in tahtı babasına bırakarak, 5 yıl sürecek Manisa daki ikinci sancakbeyliği yılları başlamıştır. 8 Emecen, Feridun M., ag.e. s.77 9 İnalcık, Halil, a.g.e, s Ayrıca bkz. İnalcık, Halil, a.g.e, s.97 dipnotu 11 Ayrıca bkz. İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu nun Kuruluşu ve İnkişafı Devresinde Türkiye nin İktisadi Vaziyeti Üzerine bir Tetkik Münasebetiyle Belleten, XV/60 (1951), s II.Murad ın Bursa ya geliş sebebi için ise Halil İnalcık ın eserinde şöyle bir anektoda değiniliyor: Eflak Beyi I.Vlad Tuna nın öbür yakasındaki müstahkem bir mevkii olan Yergöğü ne saldırmıştır. Bu saldırı sonrası intikam almak isteyen Davud Bey in hezimete uğraması sonucu II.Murad Bursa ya gelmiş ve o sıralarda isyanın başladığı bildiriliyor.

4 Manisa yıllarında Anadolu da bir hükümdar gibi kendi adına para bastırmış ve annesi Hüma Hatun un Mehmed için Sultan Mehmed Çelebi Han ifadesi kullanması önemli detaylardandır. II.Kosova ve Arnavutluk seferlerinde hazır bulunmuştur. II.Murad, 1451 de aşırı yemek-içmek sebebiyle vefat etmiştir. II.Mehmed in İkinci Saltanatı Babasının ölümü üzerine Manisa dan hareket eden Mehmed Osmanlı tahtına 2.kez çıkıyordu. Manisa dan Edirne ye gelişi sırasında Çandarlı tarafından tertib edildiği zannedilen ufak bir isyan çıktığı, Çandarlı nın bu isyanı bastırarak II.Mehmed e gücünü ispatlama çabasından bahsedilir. 13 Tahta çıktığı anda ilk iş olarak üvey kardeşi Şehzade Ahmed i boğdurarak tahtını sağlama almıştır. 14 Tahta çıktıktan sonra, Çandarlı Halil Paşa ve ekibinin akıbeti merak ediliyordu. Zira ilk saltanatı sırasında da kendisine muhalefet edenlerin başında bulunan Çandarlı yı azletmesi bekleniyordu. Ancak ilk saltanatı ve 5 yıl süren Manisa Sancakbeyliği onu siyasi açıdan olgunluğa ulaştırmıştı. İnce bir siyaset izleyerek onun vezir-i azamlığa devam etmesi kararını verdi. Burada II.Mehmed in Çandarlı nın siyasi gücünü ve tecrübelerini kullanmak istediği ve yeniçerilerle olan irtibatını göz önünde bulundurduğu yorumunu yapabiliriz. Diğer bir icraati ise kendisinin tahttan indirilmesinde rol oynayan vezir İshak Paşa yı Anadolu Beylerbeyliğine atayarak bir nevi saraydan uzaklaştırıyordu. Divan da vezirler sırasıyla Çandarlı, Şahabettin, Saruca, Nişancı İbrahim yahut Zağanos tur. Taht değişikliğinden istifade eski Mora despotu Konstantin; eski antlaşmaların devamı ve ellerinde bulunan Şehzade Orhan ın masrafları için de para istiyordu. II.Mehmed de padişahlığının ilk yıllarında bu teklifleri kabul etmek zorundaydı. Çünkü o sıralar Karamanoğulları Anadolu da hareketlenmeye başlamıştı. Karamanoğulları üzerine sefer kararı aldığı sırada Bizans Orhan için istediği paranın iki katına çıkarılmasını talep etmişti. Bu talep üzerine çekinen II.Mehmed Karamanoğulları nın sulh teklifini kabul etmişti. Bu teklife göre Karamanoğulları metbu olmaya devam edecek, seferlerde asker gönderecekti. 15 Bizans ın teklifine Edirne de karar vereceğini söyleyen Mehmed, Edirne ye döndüğünde yeniçerilerin küstah bir gösterisi onu bekliyordu. İlk seferi sebebiyle onlara bir ihsanda bulunmasını isteyen yeniçerilerin isteğine boyun eğmek zorunda kaldı. Zira Bizans tehlikesi, Orhan ın taht iddiası kapıda bekliyordu. Ama bu olaydan sonra Yeniçeri Ağası Kurtçu Doğan ı dayak cezasına çarptırarak intikamını almış ve gücünü göstermiştir. İlk saltanatından itibaren aklında bulunan İstanbul meselesi, Bizans ın tahriki ve Orhan tehditleriyle artık gün yüzüne çıkmaya başlamıştı.devleti dış emniyete kavuşturmak, Osmanlı askerini Anadolu ve Rumeli olmak üzere iki cephede birden çarpışmağa mecbur bırakan ve Haçlı seferlerinin tahrikçisi Bizans ı ortadan kaldırmak lazımdı yılında Selanik in Osmanlı ya geçmesiyle Hristiyan dünyası mezhepleri birleştirme çabasına girişmişti. Bu girişimler sonucu çeşitli muhalefetlere rağmen 1439 da birleşme senedi imzalandı. İstanbul da bir Latin İmparatorluğu hayal eden Katolikler ve 1204 de Konstantiniyye yi işgal eden Katolik düşmanı Ortodokslar birleşmişti. 13 Emecen, Feridun M., ag.e. s İnalcık, Halil, a.g.e, s İnalcık, Halil, a.g.e, s İnalcık, Halil, a.g.e, s.121

5 Fethin Hazırlıkları Osmanlı için ilk hazırlık Rumeli Hisarı nın inşasıdır. II.Murad ın Varna seferi sırasında Anadolu dan Rumeli ye geçerken çektiği sıkıntılar sebebiyle buraya bir hisar yapılması kararı alınmıştı. Genel kanı İstanbul un candamarı olan boğaz trafiğini kendi kontrolüne almak şeklindeydi. Kritovulos a göre ise iki kıtayı bağlamak, 2 deniz arasını kesmek amacı vardı. İmparator Konstantin ise başlayan hisar inşaatının İstanbul için büyük bir tehdit olduğunun farkındaydı ve elçiler göndererek anlaşmaya uyulmasını ve inşaatın durması için vergi ödemeyi bile teklif etmiştir. 4 ayda biten Rumeli Hisarı nın inşaatı sırasında Bizanslılar ve Osmanlı askerleri arasındaki münakaşalar daha sonraları İstanbul un kuşatılmasında sebep olarak gösterilecektir. Dukas a göre; hisar için taş tedariki sırasında Türk atlıları hasat mevsiminde çevre tarlalardan geçerken ekinlere zarar verince, Bizanslı askerlerin müdahale ettiği ve çatışmalar olduğu yazar. Venedikle yapılan anlaşma yenilenmiş, Macarlar ile yeni bir antlaşma imzalanmıştır. Düzenlediği toplantı sonrasında II.Mehmed; 1- Atalarımız gibi bizim de esas vazifemiz gâza yapmaktır.2- Memleketimiz ortasında bulunan İstanbul, düşmanlarımızı korumakta ve tahrik etmektedir.3- Devletin istikbali ve emniyeti için şehri zabtetmemiz gerekir. 4-Her birinizin fikrini öğrenmek istiyorum, demiştir. 17 Bizans tarafında ise Konstantin surları onartmıştır. Kuşatma fikrine yapılan muhalefetler yoğundur. Sebep ise; önceki kuşatmaların başarısızlığı ve Yıldırım sonrası devletin çökme eşiğine gelmesidir. Ancak Çandarlı nın muhalefeti ise aldığı rüşvetler sonrası ve Dukas ın dediği gibi kafir ortağı olmasından kaynaklanıyor olabilir. Bizans ise çaresizce Haçlılardan, Papa dan, Venediklilerden, Cenevizlilerden ve Macarlardan yardım istemiştir. Yalnızca Cenova dan Giovanni Guistiniani ve beraberindeki askerlerle yardımlar geldi. Haliç e de zincir çekilerek korumaya alındı.birleşme karşıtı olan büyük dük Lucas Notaras Kardinal külahı görmektense, Osmanlı sarığı görmeyi tercih ederim. diyerek aslında mezheb birleşmesine karşı tavrını belirtmiştir. Kuşatma ve Fetih Dayı Karaca Paşa, İshak Paşa ve Mahmud Paşa orduda görevliydi. Osmanlı ordusunda takriben bin, Bizans ta ise 20bin asker bulunduğu bildirilir. Dayı Karaca Paşa öncü kuvvet olarak bazı kaleleri almış ve güzergah temizliği yapmıştır. 6 Nisan 1453 te muhasara başlamıştır. Papa ve İtalya dan 4 tane yardım gemisi gönderilmiş ve büyük sevince sebep olmuştur. Bu gemileri engellemek için ise Baltaoğlu Süleyman Paşa komutasındaki Osmanlı deniz kuvvetleri gemilere saldırmış ancak başarısız olunmuştur. Bu mağlubiyet sonrası Baltaoğlu görevinden azledilmiş yerine Hazma Bey gelmiştir. Macar top ustası Urban da top yapımında çalışmıştır. Mehmed in bizzat çizimlerini yaptığı, Bizans surlarını delecek şekilde büyük toplar yapılmıştır.muhasara devam ederken kara muharebelerinin yanında deniz kuvvetleri de önemli rol oynamıştır Nisan tarihlerinde zincirle kapalı olan Haliç e gemiler karadan yürütülerek girmiştir. Bu olay daha önceleri Aydınoğlu Gazi Umur Bey in gemileri karadan yürütmesini akla getirmektedir. II.Mehmed in bundan etkilendiğine hiç şüphe yoktur. Marmara dan Haliç e kadar her yerin temizlendiği, toprak üstüne kalas ve yuvarlak nesneler konularak kaydırılmak suretiyle geminin Haliç e indirildiği bildirilir. Bu olayda Galata da bulunan Cenovalılarla sulh içinde bulunmaları da etkili olmuştur İnalcık, Halil, a.g.e, s Emecen, Feridun M., ag.e. s.265

6 Kuşatma ortalarında Bizans taki kıtlık ve sefalet askerleri güçsüz durumda bırakmış ve morallerini çökertmiştir. Ayasofya üzerinde beyaz bir ışık görüldüğü ve bu ışığın Kutsal Ruh un Bizans ı terk ettiğine işaret olduğuna inanılır. 29 Mayıs sabahı, namaz sonrası harekete geçmiştir. Son hücum sırasında Guistiniani nin okla vurulduktan sonra bir Venedik gemisiyle kaçtığı yazılır. Bunun sonucunda müdafaanın tamamen çöktüğü bildirilir. İmparator Konstantin ve Şehzade Orhan ın Osmanlı ya karşı savaşarak öldüğü bilgisi kaynaklarda yer alır. Fetih ile ilgili 2 efsanenin de yanlış olduğu bilgisini vermek isteriz. Birincisi; Bizans surlarından bir kapının açık bırakıldığı ve Osmanlı askerlerinin buradan surlara girdiği bilgisidir.bu bilgi batılı kaynaklarca benimsenmiştir. Burada amaç Fatih Sultan Mehmed ve Osmanlı ordusunun Yıkılmaz olarak görülen Bizans surlarını 54 gün boyunca top-tüfek atışlarıyla zayıflattığı ve imanının gücüyle İstanbul u ele geçirdiği gerçeğine gölge düşürme çabasından başka bir şey olmadığı aşikardır. Diğer bir efsane de Ulubatlı Hasan efsanesidir. Bu olay Sfrancis in Büyük Kronik adlı eseri dışında hiçbir kaynakta yer almaz. Büyük bir ihtimalle halk arasında yayılmış bir rivayetin ürünüdür. Ancak halka mal olmuş bir efsaneyi kesin dille reddetmek de doğru değildir. Böyle bir kişi elbette olabilir ancak kaynaklara bakıldığında rastlanmaz. O yüzden bunu tek bir şahsiyete indirgememek ve bütün Osmanlı ordusunun bu zaferinden dolayı gururlanmak gerektiği kanaatindeyim. Fetih Sonrası İstanbul İstanbul un fetihle beraber harabe haline geldiği ve Osmanlı ordusunun katliam yaptığı bilgisi gerçeği yansıtmaz. 19 İslamî teamüle göre şehir kılıç gücüyle alınmışsa, askere 3 gün yağma hakkı verilir. Buna rağmen Sultan Mehmed, binalara dokunulmaması gerektiğini onların kendine ait olduğunu söylemiş ve tahribatı engellemiştir. Hatta Kritovulos a göre fetih sonrası Sultan Mehmed in yağma hakkı verdiğine pişman olduğu, tahrip olan yapıları görünce duygulandığı bilgisi bile kaynaklarda mevcuttur. Ayasofya ya giren Fatih in buradaki halka korkmayın, artık benim himayemdesiniz ve esir alınmayacaksınız. dediği bilinir. Fetih sonrası azalan nüfusun desteklenmesi gerektiğini ve payitahta yakışır bir sosyal ve ekonomik yapıyı oluşturmaya çalışmıştır.fetih sonrası İslam coğrafyası büyük bir sevinç yaşamış ve gönderilen Fetihname lerle bu müjdeli haber verilmiştir. Yavuz Sabri Altuntas Konya / 2014 Historianyavuz.wordpress.com 19 Clarles Diehl ten önce İstanbul un ne kadar harap bir halde olduğunu uzun boylu tasvir etmiş ve bu tedkikini 1822 de,istanbul da Galatasaray Sultanisi nde vermiş olduğu bir konferansta da izah etmiş ve Bizans İmparatorluğu nun o devirdeki bîçareliğine misal olarak, İmparatorun parasızlık yüzünden, Bizans ın Selanik şehri üzerindeki hukukunu Venedik Cumhuriyeti ne satmş olduğunu zikretmişti. Evet, Bizans 1204 senesinde 4.Haçlı Seferinde Latinlerin istilasına uğramıştı. O vakit İstanbul, tarihte misali nadir görülür bir yağma ortasında, yanmış, yıkılmış, perişan olmuştu. Bu faciayı gerek Bizans gerek Avrupa vakıanüvisleri o kadar iyi tasvir etmişlerdir ki hala Ortaçağ daki Latinliğin bir lekesi addedilir.bu Frenk istilası, İstanbul da yalnız elli yedi sene sürebildi.istanbul a yerleşmiş olan Latin İmparatorluğu 1261 de çekildiği vakit arkasında bir virane bıraktı. Paleologlarla yeniden kurulan Bizans İmparatorluğu, İstanbul u bir daha imar edemedi. İşte biz, 1453 te bu viraneyi tevârüs ettik. Bu tarihten bir asır sonra İstanbul o kadar güzel bir mamure olmuştu ki bütün Avrupa şehirlerinin hem en büyüğü hem en nüfuslusu hem de en ihtişamlısıydı. Türklük, 1453 te İstanbul u fethettikten sonra geniş bir mikyasta büyümüştü.

7 BİBLİYOGRAFYA Ateş, Ahmet, İstanbul un Fethine Dair Fatih Sultan Mehmed Tarafından Gönderilen Mektuplar ve Bunlara Gelen Cevaplar, Tarih Dergisi, sy.7 Ayverdi, Samiha, Edebî ve Manevî Dünyası İçinde Fatih, Kubbealtı Yayınları, 7.Baskı Beyatlı,Yahya Kemal,Aziz İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti 5.Baskı Dukas Kroniği ( ), Kabalcı Yayınları Emecen, Feridun, Fetih ve Kıyamet 1453,Timaş Yayınları 6.Baskı Güngör, Erol, Tarihte Türkler, Ötüken Yayınları İnalcık, Halil, Fatih Devri Üzerinde Tetkikler ve Vesikalar, Türk Tarih Kurumu 5.Baskı İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğu nun Kuruluşu ve İnkişafı Devresinde Türkiye nin İktisadi Vaziyeti Üzerine bir Tetkik Münasebetiyle Belleten, XV/60 (1951)