SAADET PARTİSİ EKONOMİK İŞLER BAŞKANLIĞI EYLÜL 2016 RAPORU

Transkript

1 SAADET PARTİSİ EKONOMİK İŞLER BAŞKANLIĞI EYLÜL 2016 RAPORU Hükümet Temmuz 2015 den beri devam eden Terör olayları ile uğraşırken ülkemiz 15 Temmuz 2016 da Türk Silahlı Kuvvetleri içindeki Paralel Devlet Yapılanması na mensup bir grup çılgının başlattığı bir başarısız darbe girişimine hedef oldu. Allah (c.c.) a hamd olsun darbe bastırıldı. Darbe bastırıldıktan sonra devlet harekete geçti da önce Milli Güvenlik Kurulu Toplantısı yapıldı. Sonra da Bakanlar Kurulu toplandı da da Olağanüstü Hal uygulaması ile ilgili Tezkere TBMM de görüşülerek kabul edildi. Olağanüstü Hal uygulamaları çerçevesinde hazırlanan KHK lerle kamuda çalışan binlerce insanın işine son verildi, soruşturmalar oldu, tutuklamalar yapıldı. Kamudaki bu uygulama özel sektörde de sürdürüldü, insanlar tutuklandı, iş yerleri kapandı. 15 Temmuz 2016 dan itibaren Türkiye ay kadar Paralel Devlet Yapılanması ile uğraştığı için hükümet dış dünyada olup bitenlerle ve ekonomi ile fazla ilgilenemedi. Yurt içinde ve Kuzey Irak ta PKK eylemleri arttı. Güney komşumuz Suriye de PYD/YPG güçleri daha önce kırmızı çizgimiz dediğimiz Fırat ın batısına geçti. Türk devleti kendi güvenliği için güney sınırımızdaki bu duruma ve Suriye den ülkemize yapılan IŞİD saldırılarına sessiz kalamazdı, müdahale etmesi gerekirdi. TSK miz tarafından Fırat Kalkanı Harekatı düzenlenerek bu müdahale yapıldı. Böylece ülkemiz bir yandan Paralel Devlet Yapılanması ile mücadele ederken diğer yandan PKK terör örgütüyle ve Suriye deki PYD yle ve IŞİD militanlarıyla mücadele etmek mecburiyetinde kaldı. Dolayısıyla ekonomik konularla fazla ilgilenemedi. 15 Temmuz 2016 da yaşanan darbe teşebbüsü hükümetin aldığı tüm önlemlere rağmen ekonomimizi çok olumsuz etkilemiştir ve bu olumsuz etki daha da devam edeceğe benzemektedir. 18 Temmuz 2016 Pazartesi gününden itibaren İstanbul Borsası BİST100 düşüşe geçmiş ve bir haftada puan kaybetmiştir. Aradan 2.5 ay gibi uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen BİST 100 hala 15 Temmuz 2016 nın puan altındadır. Döviz, Dolar ve Avro ise yükseliştedir. T.C. Merkez Bankasının faiz indirimine rağmen tahvil faizleri % düzeyindedir. Ekonomideki olumsuzluklar devam ediyor. Bu arada da Kredi Derecelendirme kuruluşlarından Standart end Poors Türkiye nin BB+ olan kredi notunu BB ye düşürdüğünü açıkladı. Türkiye nin kredi notunun düşürülmesi ekonomisini çok etkiledi. 1

2 15 Temmuz 2016 daki başarısız darbe girişiminin ardından Kredi Derecelendirme kuruluşu Moodys de Türkiye nin kredi notunu düşürmek üzere inceleme başlattığını açıkladı. Aynı günlerde benzer bir açıklama da Fitch den geldi. Moodys 23 Eylül 2016 da Türkiye nin Baa3 olan yatırım yapılabilir seviyedeki notunu Ba1 e yani spekülatif olarak adlandırılan yatırım yapılabilir seviyenin altına düşürdü. Biz, Kabine nin birçok üyesinin dediği Bu karar siyasidir nitelendirmesine katılmakla beraber Türk ekonomisinin iyi olmadığının da bir realite olduğunu vurgulamak istiyoruz. Zira ülkemizde işsizlik çift haneli rakamlarda seyrediyor, enflasyon yüksek seyrini sürdürüyor, büyüme hızı gittikçe azalıyor, devletin faiz harcamaları artıyor, kamunun ve özel sektörün dış borçları sürekli artıyor, ihracat azalıyor, tarım sektörü sıkıntılı, turizm gelirleri azalıyor, cari açık da artıyor. Yani makro ekonomik göstergeler iyi gitmiyor. Evet, Moodys ülke notumuzu düşürdü. Bu, Türkiye için her şeyin sonu demek değildir. Ancak 3 kredi derecelendirme kuruluşundan 2 si notumuzu düşürdü. Başbakanımız ve Bakanlarımız ne derse desin dış yatırımcı için fazla önemli değildir. Ama 2 kredi derecelendirme kuruluşunun birden Türkiye nin kredi notunu düşürmüş olması dış yatırımcı için önemlidir. Bu şartlarda dış yatırımcı Türkiye ye gelmez. Biz, milletçe kısır çekişmeleri bırakıp çalışıp üretelim de ekonomimiz düzelsin. Bu durum devam ederse önümüzdeki günlerde Fitch te notumuzu düşürür. 3 kredi derecelendirme kuruluşunun 3 ü de Türkiye nin kredi notunu düşürürse ekonomik sıkıntılar asıl o zaman dayanılmaz hale gelir, bu biline... Temennimiz Ekonomideki bu olumsuzlukların bundan sonra devam etmemesidir. Saadet Partisi olarak halkımızın refah içinde mutlu, huzurlu bir hayat sürmesini istiyoruz. Bunu sağlayacak olanlar ülkemizi yöneten idarecilerdir. Demokrasilerde yöneticileri halk seçer. Biz halkımızı bilgilendirerek onun ülke gerçeklerini öğrenmesini ve seçimlerde Saadet Partimize oy vermesini temin etmeye çalışıyoruz. Bu yüzden Saadet Partisi olarak Biz her an seçim olacakmış gibi seçimlere hazırlanıyoruz. Prensip olarak bizim seçim çalışmalarımız seçimin bittiği gün başlar ve seçimin yapılacağı güne kadar devam eder. Biz biliyoruz ki, Partimizin seçimlerde başarılı olabilmesinin yolu Söylem Birliğinin sağlanmasından geçer. Söylem birliğinin sağlanması için de partimiz adına konuşacak tüm kardeşlerimizin aynı ekonomik verileri kullanması şarttır. Bu birliğin temin edilmesi amacıyla Ekonomik İşler Başkanlığı olarak her ay bir rapor hazırlıyoruz ve sizlerin istifadesine sunuyoruz. Bu raporumuzda da temel ekonomik büyüklüklerle ilgili bilgileri ve kısa değerlendirmelerimizi sizlerin bilgilerinize sunuyoruz. 1- İşsizlik. TÜİK tarafından yayınlanan verilere göre, Haziran 2016 da işsizlik oranı yine çift haneli rakamlara yükselmiş ve % 10.2 olmuştur. Sayısal olarak insanımız işsizdir. Mayıs 2016 da % 9.4 olan işsizlik oranı Haziran da % 10.2 olmuştur. Yani işsizlik oranı % 0.8 artmıştır. İşsizlik oranının yükselmesi insanlarımızı sıkıntıya sokacaktır. Önümüzdeki aylarda da işsizlik oranının bu yüksek seyrini sürdürmesi beklenmektedir. 2

3 2015 yılının tamamındaki işsizlik oranı da % 10.3 dür. Bu oran 2014 yılının tamamı için % 9.9 idi. Yani son 1 yılda işsizlik oranı % 0.4 artmıştır. İnşaallah 2016 yılının tamamında işsizlik oranı düşer. Genç nüfustaki işsizlik oranı da yükselmiştir. Mayıs 2016 da % 17.4 olan genç nüfustaki işsizlik oranı Haziran 2016 da % 19.4 e yükselmiştir. Mayıs 2015 de genç nüfustaki işsizlik oranı % 17.0 idi. Yani Haziran 2016 daki işsizlik oranı hem aynı yılın bir ay öncesine göre hem de bir yıl öncesine göre artmıştır. 2- Enflasyon (TÜFE) yılı Ağustos ayında enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre % 0.29 düştü. lık enflasyon da % 8.05 olarak gerçekleşti. Enflasyondaki artış tüm toplum kesimlerini çiftçi, işçi, memur ve emeklilerimiz ile esnafımızı etkilemektedir. İktidar enflasyon konusundaki hedefini maalesef geçmiş yıllarda tutturamamıştı. Merkez Bankası 15 Temmuz 2016 daki darbe girişiminden sonra yaptığı açıklamada % 7.5 olan 2016 yılı enflasyon hedefini değiştirmediğini açıkladı. İnşaallah 65. hükümet 2016 yılı bütçesi yapılırken öngörülen % 7.5 lik enflasyon hedefini gerçekleştirebilir. Ancak Eylül 2016 da akaryakıtta litre başına yapılan kuruşluk ÖTV zamları sanıyoruz bundan sonraki süreçte enflasyonun yükselmesine sebep olacaktır. Bu da 2016 yılı enflasyon hedefinin gerçekleşmesini engelleyecektir. 3- Büyüme. TÜİK tarafından 2016 yılı GSYH nın 2. çeyrek rakamları açıklandı. 1. çeyrekte % 4.7 olan büyüme hızı 2. çeyrekte % 3.1 e düştü. GSYH daki 6 aylık büyüme hızı % 3.9 oldu. Temennimiz GSYH nın yüksek olması. Ama ekonomik görünüm GSYH da azalmanın devam edeceği şeklinde. Zaten cari fiyatlarla dolar bazında GSYH da 2015 yılının ilk 6 ayında 2015 yılının aynı dönemine göre % 3.1 azalmıştır. Türk ekonomisi 2015 yılında iyi bir performans gösterememişti ve dolar bazında cari fiyatlarla 2014 yılında milyar dolar olan GSYH 2015 yılında 720 milyar dolara düşmüştü yılında da ekonomik performansın düşük olması beklenmektedir. Bu durumu fark eden Hükümet de ekonomiyi canlandırmak ve GSYH daki büyüme hızının azalmasını önlemek üzere son aydan beri iç tüketimi artırma çabalarını sürdürüyor. Vatandaşın gelir düzeyi düşük. Gelir düzeyi düşük vatandaş nasıl tüketim yapacak? Borçlanarak. Vatandaşın kolay borçlanması için hükümet Bireysel Kredi ve Kredi Kartı taksitlerinin sayısını artırma çalışmalarına hız verdi ve artırdı. Şunun bilinmesi lazım. Taksit sayısının fazlalığı 2013 e kadar uygulandı. Vatandaş borç taksitlerinden bunaldığı için 2013 de yeni bir düzenleme yapılarak taksit sayısı azaltıldı. Bizce şimdi eski uygulamaya geri dönmenin alemi yok. Ama AK Parti iktidar bunu yapıyor. 4- Faiz yılı bütçesinden faize 53.0 milyar TL ödeme yapılmıştır den 2015 yılı sonuna kadar olan 13 yıllık sürede bütçeden yapılan faiz ödemelerinin toplam miktarı milyar TL dir. Bu demektir ki bütçeden yıllık ortalama 50.1 milyar TL faiz ödemesi yapılmıştır yılı bütçesinde de faiz ödemeleri için 56 milyar TL ayrılmıştır

4 yılının ilk sekiz ayında (Ocak-Ağustos) bütçeden yapılan faiz ödemelerinin miktarı 35.4 milyar TL dir. 5- Borçlar. Hazine Müsteşarlığı nın verilerine göre, Türkiye nin Toplam Borcu (dış borç+iç borç) sürekli artmaktadır. Ülkemizin 2002 ile 2015 yıllarındaki borç durumu ile 2016 yılının 2. çeyreğinin sonundaki (Ocak-Haziran) borç durumu şöyledir: Dış Borç İç Borç (Milyar TL) İç Borç* Toplam Borç (2. çeyrek) *TL olarak verilen iç borç döviz kuruna bölünerek tarafımızdan hesaplanmıştır. Görüldüğü gibi Türkiye nin toplam borcu yıldan yıla artmaktadır. Bu borç artışı bizleri endişelendirmektedir. Yetkililerin gerekli önlemleri alması ve bu gidişe dur denilmesi gerekir. İç borçların tamamı Kamuya aittir. Dış borçların bir kısmı kamu sektörüne (Merkez Bankası dahil), bir kısmı da özel sektöre aittir. Kamu sektörüne ve özel sektöre ait dış borçların 2002 ile 2015 yıllarındaki durumu ile 2016 yılının 2. çeyreğinin sonundaki (Ocak- Haziran) durumu şöyledir: Kamu Sektörüne ait dış borç Özel Sektöre ait dış borç Toplam dış borç (2. çeyrek) Görüldüğü gibi, yıllar itibariyle hem kamu sektörüne ait dış borç hem de özel sektöre ait dış borçlar artmış ve Türkiye nin toplam dış borcu 2016 yılının ilk 2. çeyreği sonunda milyar dolar olmuştur. Türkiye nin Kamu Borç Stoku yıldan yıla artmaktadır. Bu artış hem Kamu Brüt İç Borç Stoku nda hem de Kamu Brüt Dış Borç Stoku nda dolayısı ile Kamu Brüt Toplam Borç Stoku nda meydana gelmektedir ile 2015 yıllarındaki Türkiye nin Kamu Brüt Borç Stoku ile 2016 yılının 2. çeyreği sonundaki Kamu Brüt Borç Stoku şöyledir: Kamu Brüt İç Borç Stoku (Milyar TL) Kamu Brüt Dış Borç Stoku (Milyar TL) Kamu Brüt Toplam Borç Stoku (Milyar TL) yılı (2. çeyrek) Görüldüğü gibi, Kamu Brüt Toplam Borç Stoku 2015 yılına göre 2016 yılının ilk altı ayının sonunda 20.8 milyar TL artışla milyar TL olmuştur. 4

5 Borç ödeme açısından Eylül ayı çok sıkıntılı geçti. Hazine Eylül 2016 da 21.6 milyar TL borç ödemesi yaptı. Bu ödemeyi yapabilmek için 13 milyar TL yeniden borçlanmaya gidildi. Borç alınınca faiz ödenecektir. Yani Borç-Faiz-Borç sarmalı devam edecektir. 6- Dış Ticaret. Son iki yılda Türkiye nin ihracat ve ithalatı azalmakta, dış ticaret açığı ve cari açığı ise yüksek seyrini sürdürmektedir. Türkiye nin 2002 ile 2015 yıllarındaki dış ticaret durumu ile cari açık rakamları ve 2016 yılının da ilk 8 ayına (Ocak-Ağustos) ait ihracat ve ithalat rakamları ile Ocak-Temmuz dönemine ait cari açık rakamları şöyledir: İhracat İthalat Dış Ticaret Açığı Cari Açık (Ocak-Ağustos) (Ocak-Temmuz) Gerek 2002 de ve gerekse 2015 de ithalat ihracattan fazladır ve her iki yılda da dış ticaret açığı vardır. Bu durum, bu iki tarih arasındaki diğer yıllar için de söz konusudur yılının ilk sekiz ayında 37.5 milyar dolarlık dış ticaret açığı vardır de 0.6 milyar dolar olan cari açık 2015 de 32.2 milyar dolar gibi oldukça yüksek bir düzeyde gerçekleşmiştir. Bu iki tarih arasındaki diğer yıllarda da cari açık söz konusudur yılının ilk yedi ayında 21.7 milyar dolar cari açık vardır. Ülke ekonomileri değerlendirilirken ihracatın fazla olması, ithalatın ise az olması arzu edilir. Dış ticaret açığı ve cari açığın olması arzu edilmez. Hele hele cari açığın çok yüksek olması hiç istenmez. Ama Türkiye yi yöneten iktidarlar maalesef cari açığı ortadan kaldırıp, cari dengenin sağlanmasında bir türlü başarılı olamıyorlar. 7- Bütçe Değerlendirmeleri. Maliye Bakanlığı tarafından 2016 yılı Ağustos ayına ait bütçe harcamaları yayınlandı yılı bütçesinde toplam harcama milyar TL dir. Faiz harcamaları için 2016 yılı bütçesinde 56 milyar TL ayrılmıştır yılının ilk sekiz ayındaki bütçeden yapılan faiz ödemeleri 35.4 milyar TL dir yılının 9. ayındayız ve 2016 yılı Ağustos ayı bütçe harcamaları açıklandı. Yani senenin 2/3 ü gitti. Bütçe dengesi pozitif. Ağustos sonu itibariyle 2016 yılı bütçesinin 4.9 milyar TL fazlası var görünüyor. Yatırımlar için 2016 yılında ayrılan para 51.8 milyar TL dir ve ilk sekiz ayda bunun ancak 23.7 milyar TL si harcanmıştır. Bundan sonraki süreçte yatırım harcamaları artarsa, bütçe gelirleri de artırılamazsa bütçe açığının da olacağı açıktır. Prof. Dr. Latif ÖZTEK Genel Başkan Yardımcısı Ekonomik İşler Başkanı 5