KAFETERYA, LOKANTA ÇALIġANLARI VE MÜġTERĠLERĠNĠN SĠGARA YASAĞI ĠLE ĠLGĠLĠ BĠLGĠ VE TUTUMLARI
|
|
- Basak Buruk
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ KAFETERYA, LOKANTA ÇALIġANLARI VE MÜġTERĠLERĠNĠN SĠGARA YASAĞI ĠLE ĠLGĠLĠ BĠLGĠ VE TUTUMLARI Dilek EROĞLU YÜKSEK LĠSANS TEZĠ HALK SAĞLIĞI ANABĠLĠM DALI DanıĢman Prof. Dr. Tahir Kemal ġahġn KONYA-2012 i
2 T.C. SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ KAFETERYA, LOKANTA ÇALIġANLARI VE MÜġTERĠLERĠNĠN SĠGARA YASAĞI ĠLE ĠLGĠLĠ BĠLGĠ VE TUTUMLARI Dilek EROĞLU YÜKSEK LĠSANS TEZĠ HALK SAĞLIĞI ANABĠLĠM DALI DanıĢman Prof. Dr. Tahir Kemal ġahġn KONYA-2012 ii
3 iii
4 ÖNSÖZ Sigara baģta olmak üzere tütün mamulleri, sadece kullanıcısının sağlığını tehdit etmekle kalmayıp, aynı zamanda bu tür maddeleri kullananlarla aynı mekanı paylaģan ve pasif içici durumunda kalan kiģilerin sağlığını da önemli ölçüde tehdit etmektedir. Halk sağlığı çalıģmaları açısından sigara ile mücadele en önemli ve öncelikli konu olarak varlığını sürdürmektedir. Bu çalıģma Konya nın Meram ilçesinde lokanta ve kafeterya çalıģan ve müģterilerinin sigara yasağı ile ilgili bilgi ve tutumlarını ölçmek amacıyla yapılmıģtır. Tezimin her aģamasında öneri, katkı ve her türlü bilimsel desteğini aldığım ve birlikte çalıģmıģ olmaktan onur duyduğum danıģman hocam Prof. Dr. Tahir Kemal ġahġn e, çalıģmama katkıda bulunan değerli hocam Uzm. Dr. Mehmet UYAR a, tüm eğitimin boyunca maddi ve manevi olarak beni her zaman destekleyen ve özveri ve ilgisini esirgemeyen eģim Yasin YILDIZ a ve aileme, araģtırmamın uygulanmasına izin veren lar Odası BaĢkanı Ali Osman KARAMERCAN a ve sayamadığım emeği geçen herkese ve araģtırmayı kabul eden kiģilere sonsuz teģekkürlerimi sunarım. i
5 ĠÇĠNDEKĠLER ÖNSÖZ... i ĠÇĠNDEKĠLER... ii ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ... v SĠMGELER VE KISALTMALAR... vii 1.GĠRĠġ DÜNYADA TÜTÜN SALGIN TÜRKĠYEDE SĠGARA SALGIN SĠGARANIN NEDEN OLDUĞU SAĞLIK SORUNLARI Sigaranın Solunum Sistemine Etkisi Sigaranın DolaĢım Sistemine Etkisi Gebelikte Sigara Kullanımının Bebek Sağlığına Etkileri SĠGARANIN SAĞLIĞI ETKĠLEYEN DĠĞER ZARARLARI SĠGARANIN BIRAKILMASININ SAĞLIK AÇISINDAN. YARARLARI PASĠF ĠÇĠCĠLĠK PASĠF ĠÇĠCĠLĠĞĠN BEBEK VE ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKĠSĠ PASĠF ĠÇĠCĠLĠĞĠN GEBE SAĞLIĞINA ETKĠSĠ ÇALIġMA HAYATI VE SĠGARA Ġġ YERLERĠNDE SĠGARASIZLIK POLĠTĠKALARI EKONOMĠK YÜK TÜTÜN KONTROLÜ TÜTÜN KONTROL YÖNTEMLER DÜNYADA TÜTÜN KONTROLÜ ÇALIġMALARI TÜRKĠYE DE TÜTÜN KONTROLÜ ÇALIġMALARI TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEġMESĠ TÜTÜN ÜRÜNLERĠNĠN ZARARLARININ ÖNLENMESĠ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN Tütün Ürünlerinin Yasaklandığı Alanlar Sayılı Kanunda Koruyucu Önlemler ile Ġlgili Yapılan DeğiĢiklikler ii
6 Sayılı Kanunda Kontrolün Sağlanması Ġlgili Yapılan Yenilikler ve DeğiĢiklikler Sayılı Kanunda Öngörülen Ġdari Para Cezaları DUMANSIZ HAVA SAHASI AMAÇ VE HĠPOTEZLER 22 2.GEREÇ VE YÖNTEM AraĢtırmanın Tipi AraĢtırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman AraĢtırmanın Evreni Veri Toplama Tekniği Veri Toplama Araçları Veri Toplama Araçlarının Uygulaması Ön Deneme Katılımcı Sayısı ve Niteliği Etik durum AraĢtırmanın Sınırlılıkları Varsayımlar AraĢtırmanın Bağımlı ve Bağımsız DeğiĢkenleri Veri Analizi BULGULAR LOKANTA VE KAFETERYA GRUBUNA ĠLĠġKĠN BULGULAR TARTIġMA SONUÇ VE ÖNERĠLER ÖZET SUMMARY KAYNAKLAR EKLER EK-A., kafeterya çalıģanlara ve müģterilere yönelik anket formu EK-B.Etik Kurul izni EK-B. Etik Kurul izni EK-C.cılar Odası BaĢkanlığı izni iii
7 EK-D.Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun EK-E.Fagestrom Bağımlılık Testi ÖZGEÇMĠġ iv
8 ÇĠZELGELER DĠZĠNĠ Çizelge 3.1 AraĢtırmaya alınan grupların yaģ ortalamalarının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.2. AraĢtırmaya alınan grupların cinsiyet dağılımlarının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.3. AraĢtırmaya alınan grupların medeni durumlarına göre dağılımı (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.4. AraĢtırmaya alınan grupların öğrenim durumlarının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.5. AraĢtırmaya alınan grupların sigara içme durumunun karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.6. AraĢtırmaya alınan grupların 18 yaģ altı gruba sigara satıģ yasağı hakkındaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.7. AraĢtırmaya alınan grupların otobüste sigara yasağı hakkındaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.8. AraĢtırmaya alınan grupların televizyonda sigaranın zararları hakkında eğitim yapılması konusundaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya- Meram, 2011) Çizelge 3.9.AraĢtırmaya alınan grupların televizyonda sigara reklamlarının yayınının yasaklanması konusundaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya- Meram, 2011) Çizelge 3.10.AraĢtırmaya alınan grupların kamu kurum ve kuruluģlarında sigara içiminin yasaklanması hakkındaki görüģün karģılaģtırılması (Konya- Meram, 2011) Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların kapalı ortamlarda sigara içme yasağına desteklerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların kapalı ortamlarda sigara içme yasağına uyum hakkındaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) v
9 Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların çalıģılan iģ yerinde kapalı ortamlarda sigara içme yasağına uyum durumunun karģılaģtırılması (Konya- Meram, 2011) Çizelge 3.14.AraĢtırmaya alınan grupların sigara yasağına uyum durumlarının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge3.15. AraĢtırmaya alınan grupların sigara yasağı uygulamasından sonra sigara içme sıklığındaki değiģimlerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) 47 Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların kapalı ortamlarda sigara içme yasağının müģteri sayısına etkisi hakkındaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların kapalı ortamlardaki sigara içme yasağının iģ iģyeri gelirine etkisi hakkındaki görüģlerinin karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.18.AraĢtırmaya alınan grupların evde sigara içme durumlarının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların uyandıktan sonra içilen ilk sigara zamanının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.20.AraĢtırmaya alınan grupların vazgeçemediği sigara zamanının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.21.AraĢtırmaya alınan grupların günde içilen sigara sayısının karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge AraĢtırmaya alınan grupların sabah uyanmayı izleyen saatlerde diğer saatlere oranla sigara içmede artıģ uyumunun karģılaģtırılması (Konya-Meram, 2011) Çizelge 3.23.AraĢtırmaya alınan grupların günün büyük bölümü yatakta olacak kadar hasta olsa bile sigara içme durumunun karģılaģtırılması (Konya- Meram, 2011) vi
10 SĠMGELER VE KISALTMALAR DSÖ ÇTD KOAH NHLBI ABD KAH ILO TKÇS FCTC PĠAR AIDS CDV Dünya Sağlık Örgütü Çevre Tütün Dumanı Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü Amerika BirleĢik Devletleri Koroner Arter Hastalığı Ulusal ÇalıĢma Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve SözleĢmesi Tütün Kontrolü Çerçeve SözleĢmesi Sigara ile Mücadele Kampanyası Kamuoyu AraĢtırma Raporu EdinilmiĢ BağıĢıklık Eksikliği Sendromu Amerika BirleĢik Devletleri Hastalık Koruma Merkezi vii
11 1. GĠRĠġ Tütün kullanımı insan sağlığını tehdit eden en önemli etken olarak kabul edilmekte, milyonlarca insanın sakat kalmasına ve ölmesine neden olmaktadır (Bakırcı ve ark 2007). Günümüzde tütünün egemen tüketim biçimi sigaradır. Sigara içimi geliģmiģ ve geliģmekte olan ülkelerde önemli sağlık sorunlarından biridir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sigara içimini önlenebilir hastalık, sakatlık ve ölümlerin temel nedenlerinden biri olarak kabul etmektedir (Atılgan ve ark 2008). Sigara, nikotin nedeni ile bağımlılık yapan, içerdiği 4000 den fazla toksik madde nedeni ile insan sağlığını tehdit eden ve önemli sağlık sorunlarına yol açan unsurlardan biridir (Doğu ve Berkitan 2008, Karlıkaya ve ark 2006). Sigaranın gaz ve buhar haline gelmiģ dumanında; karsinojenik, mutajenik, sitotoksik, büyüme geriliği yapan, immünosüpresif etki gösteren pek çok madde bulunur. Bu kimyasal maddelerin hepsi sigara içen insanların sağlığı üzerine aģikâr bir Ģekilde birikme etkisi göstermektedir (Kutlu 2008, Doğu ve Berkitan 2008). Sigara, kullanımının artması ve birçok teratojen içermesi nedeniyle öncelikle mücadele edilecek konuların baģında gelmektedir (Doğu ve Berkitan 2008). Sigara tüm dünyada ve ülkemizde yasal olarak kullanılabilen en önemli bağımlılık maddesidir (Ceylan ve ark 2005). Sigara içmeyi bir kez deneyen her dört kiģiden üçünün sigara tiryakisi olması, sigaranın bağımlılık yapma gücünün önemli bir göstergesidir (Senih ve ark 2007). Sigara bağımlılığı, tütün kullanımına bağlı belirgin sorunlar yaģanmasına karģın devam ettirilen tütün kullanma davranıģıyla birlikte biliģsel, davranıģsal ve fizyolojik belirtileri içeren bir psikiatrik bozukluk olarak tanımlanmıģtır (Doğu ve Berkitan 2008, Altıparmak ve ark 2009). Temininin kolay, kullanımının yasal olması ve eroin, alkol,esrar gibi madde bağımlılıkları için geçiģ maddesi olması nedeniyle en sık görülen ve en önemli madde bağımlılığı tipidir (Doğu ve Berkitan 2008). Sigara bağımlılığı en önemli önlenebilir mortalite ve morbidite sebeplerinden birisi (AltıntaĢ ve ark 2006, Kutlu 2006) olmasına karģın, her sekiz saniyede bir kiģi sigaranın neden olduğu bir hastalıktan dolayı yaģamını yitirmektedir (Bakırcı ve ark 2007). Tüm dünyada ve ülkemizde çok önemli bir toplumsal sorun olup, özellikle geliģmekte olan ülkelerde giderek yaygınlaģmaktadır. 1
12 DSÖ Uzmanlar Komitesi, Sigara Tutsaklığı Salgınının Kontrolü ile ilgili raporunda; sigara alıģkanlığının ve sigaraya bağlı hastalıkların salgın haline geldiği, eğer gerekli önlemler alınmaz ise 2020 yılında 10 milyon kiģinin sigaradan kaynaklanan bir hastalıktan dolayı hayatını kaybedeceği tahmin edilmektedir (Kutlu 2006, Bakırcı ve ark 2007). Halk sağlığı çalıģmaları açısından sigara ile mücadele en önemli ve öncelikli konu olarak varlığını sürdürmektedir (Bakırcı ve OkuĢluk 2007). Alınan yasal önlemler ve sigara karģıtı etkin kampanyalar, özel bıraktırma kampanyaları, halkın sigaranın zararları konusunda bilgilenip bilinçlendirilmeleri nedeniyle son zamanlarda endüstriyel batı ülkelerinde eriģkinlerde sigara içme sıklığında giderek azalma görülürken, bu önlemlerin alınmadığı geliģmekte olan ülkelerde aksine tütün kullanım sıklığında artıģ gözlenmektedir (Pıçakçıefe ve ark 2007). Sigara baģta olmak üzere tütün mamulleri, sadece kullanıcısının sağlığını tehdit etmekle kalmayıp, aynı zamanda bu tür maddeleri kullananlarla aynı mekanı paylaģan ve pasif içici durumunda kalan kiģilerin sağlığını da önemli ölçüde tehdit etmektedir (Bakırcı ve OkuĢluk 2007, Akıcı 2008). Halka açık alanlarda, özellikle kamu kurum ve kuruluģları, eğitim kurumları, özel ve tüzel iģyerleri, toplu taģıma araçları, lokanta, bar, pastane, kafe, kıraathane, kulüpler, alıģveriģ merkezleri, oteller ve diğer konaklama merkezleri, kültür hizmeti veren yerler, otobüs, tren, havaalanı terminalleri ve spor alanlarında pasif maruziyet yaygındır (Aslaner 2008). Sigara içmeyen eriģkinler arasında Çevresel Tütün Dumanı (ÇTD) maruziyetinin primer kaynağı iģ yerleridir. Yurt dıģından bildirilen çalıģmalarda, iģ yerinde en fazla ÇTD maruziyeti bar, taverna ve lokanta çalıģanlarında olmaktadır ve bu iģ yerlerinde çalıģanlarda akciğer ve diğer solunum sistemi kanserlerinin geliģme riski daha yüksektir. ÇTD maruziyeti ile hem akciğer kanseri hem de kardiyovasküler hastalıklar arasındaki iliģkiyi gösteren epidemiyolojik ve biyolojik kanıtlar vardır (Fidan ve ark 2005) DÜNYADA TÜTÜN SALGINI DSÖ tanımına göre; her gün en az bir kez bir tütün ürününü içen kiģiler günlük, düzenli içicidir. Herhangi bir tütün ürününü içen, ama her gün kullanmayan 2
13 kiģiler de düzensiz içicidir (Örsel 2010). Dünyada her yıl 5 milyon dolayında insan sigaraya bağlı sağlık sorunları nedeniyle ölmektedir. Sigara, Amerika BirleĢik Devleti nde yılda 400 bin, Ġngiltere de 100 bin, ülkemizde de 100 bin dolayında kiģinin ölümüne neden olmaktadır. Bu sayılar dikkate alındığında sigaranın, trafik kazaları, iģ kazaları, yangınlar, intiharlar, adam öldürme, ilaç ve alkol kullanımı ve AIDS ( EdinilmiĢ BağıĢıklık Eksikliği Sendromu) e bağlı ölümlerin toplamından daha fazla sayıda ölüme neden olduğu görülmektedir (Bilir ve Yıldız 2008). Ülkemizin de içinde bulunduğu coğrafya, dünya tütün tüketiminde birinci sırayı almaktadır. Dünya'da en çok sigara tüketen ilk beģ ülke Çin, ABD (Amerika BirleĢik Devletleri), Japonya, Rusya ve Endonezya dır. Bu ülkeler içinde Çin, %90 ını erkeklerin oluģturduğu, 300 milyon sigara içicisi ile baģı çekmektedir Dünya çapında tüketilen sigaranın üçte biri ise Çin de tüketilmektedir (Aslaner 2008). Dünyada yaģı 15'in üzerinde olan 1.1 milyar kiģi (her üç eriģkinden birisi) tütün bağımlısı olup bunların %80'i orta ve geliģmekte olan ülkelerdedir (Örsel 2010). GeliĢmekte olan ülkelerde sigaraya baģlama yaģı 12-16'dır. Her gün dünyada gencin tütün bağımlısı olduğu bildirilmektedir (Doğu ve Berkitan 2008). Sigara kullanımına bağlı sağlık sorunları DSÖ verilerine göre halen ikinci büyük ölüm nedenidir (Kosku ve ark 2003). DSÖ, sigarayı dünyanın en hızlı yayılan ve en uzun süren salgını olarak tanımlamaktadır (Önsüz ve ark 2009) TÜRKĠYEDE SĠGARA SALGINI Ülkemizde sigara, tüm dünyada olduğu gibi en önemli önlenebilir erken ölüm nedenidir. Ülkemiz sigara tüketiminde Avrupa ülkeleri arasında üçüncü, dünya ülkeleri arasında yedinci sırada yer almaktadır (Önsüz ve ark 2009). Sağlık Bakanlığı nın son verilerine göre Türkiye genelinde 26 milyon civarında sigara içicisi bulunmaktadır. Sigara içicilerin 22 milyonunu 19 yaģ ve üzeri kiģiler, 4 milyonunu ise yaģ arasında gençler ve çocuklar oluģturmaktadır (Gültekin ve ark 2008). Küresel YetiĢkin Tütün AraĢtırma 2008 sonuçlarına göre 15 yaģ ve daha yukarı yaģtaki bireylerin % 27,4 ü her gün, %3,8 i ara sıra tütün kullanmakta iken, % 52,8 ise yaģamları boyunca hiç tütün kullanmadıklarını beyan etmiģtir. Tütün kullanma durumu cinsiyete göre incelendiğinde, her gün tütün kullanan bireyler için oran erkeklerde % 43,8 iken kadınlarda bu oran % 11,6 dır. AraĢtırmanın yapıldığı 3
14 tarihte tütün kullananların yaģ grubu incelendiğinde ilk sırayı %39,9 oranı ile yaģ grubundaki bireyler oluģturmaktadır. Erkeklerde bu oran aynı yaģ grubu için %58,2 iken kadınlarda % 21,5 olarak saptanmıģtır. AraĢtırma sonucuna göre her gün tütün kullanmıģ bireylerin % 17,4 ü ilk kez her gün tütün kullanmaya yaģında baģladığını ifade ederken, %21 i 15 yaģından daha küçük tütün mamulü kullandığını bildirmiģtir ( 1.3.SĠGARANIN NEDEN OLDUĞU SAĞLIK SORUNLARI Sigara içenler mortalite etkileri dıģında aynı zamanda içmeyenlere göre daha fazla hastalanırlar. Günde bir paket sigara içen birinin, içmeyene göre, akciğer kanserine yakalanma riski yirmi misli artmaktadır ( Ergenlik çağında sigara içmeye baģlayan ve uzun süredir düzenli olarak sigara içen kiģilerin yarısı sigaradan ölmekte ve bunların yarısı orta yaģlarda ölmektedir. Bu kiģilerin beklenen yaģam süreleri içmeyenlerle karģılaģtırıldığında yıl daha kısadır. Dünyada 1990 yılında hastalıklara bağlı ölüm oranı %2,6 iken, 2020 yılında sadece tütüne bağlı hastalıklardan oluģacak ölüm yükü %9 olarak tahmin edilmektedir (Doğu ve Berkitan 2008). Sigara akciğer kanseri, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) ve Periferik Aterosklerozun (damar hastalığı) ana nedenidir (Gökgöz ve Koçoğlu 2009). Kalp-damar ve beyin-damar hastalıklarının ise baģlıca nedenlerindendir (Bilir ve Aslan 2005, Özen 1993). Sigara içimi tüm kronik akciğer hastalıklarının %80'inden, kalp hastalığı ve kansere bağlı ölümlerin de içte birinden sorumlu bulunmuģtur (Doğu ve Berkitan 2008) Sigaranın Solunum Sistemine Etkisi Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) KOAH, ilerleyici hava akımı obstrüksiyonu ile karakterize, tüm dünyada önemli bir mortalite ve morbidite nedeni olan bir hastalıktır (Akbay ve ark 2001). KOAH ta kronik hava akımı sınırlanmasının nedeni akciğerde oluģan inflamasyonun 4
15 yol açtığı parankim harabiyeti (amfizem) ve küçük hava yollarında baģlıca inflamasyon ve fibrozisin yol açtığı obstrüksiyondur. DSÖ nün 2004 yılında güncellenmiģ 2002 raporuna göre KOAH 2001 yılında dünya genelinde önde gelen ölüm nedenleri içinde beģinci sırada yer almaktadır. Önümüzdeki yıllarda hastalığın mortalitesinin daha da artacağı ve 2020 yılında üçüncü sırada ölüm nedeni olacağı beklenmektedir. KOAH neden olduğu sakatlıklar, iģ gücü kayıpları ve sağlık harcamaları dolayısıyla da toplumlar ve sağlık kuruluģlarında oldukça büyük ve giderek artan sosyoekonomik yüke neden olmaktadır. Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü (NHLBI) Amerika da KOAH ın doğrudan ve dolaylı maliyetinin 2005 yılında 38,8 milyar dolara ulaģtığını bildirmiģtir (Tatlıoğlu 2007) Akciğer Kanseri KOAH ta baģlıca risk faktörü sigara içimidir. Ancak sigara içimi tek risk faktörü değildir. KOAH genellikle 50 yaģ üstünde ve genellikle 20 paket/yıldan daha fazla sigara içenlerde görülmektedir. KOAH ın en önemli semptomları eforla gelen nefes darlığı, kronik öksürük ve balgam tükürmedir. Organik ve inorganik tozlar, hava kirliliği, akciğer infeksiyonları, akciğerlerin geliģimine ait bozukluklar, alfa1- antitripsin eksikliği gibi genetik faktörler diğer önemli risk faktörleridir (Tatlıoğlu 2007). Surgeon General raporu 1964'te resmi olarak ilk kez, sigara içiminin akciğer kanseri ile nedensel iliģkisini bildirmiģtir. Dünyada en çok rastlanan ve en fazla ölüme yol açan kanser, akciğer kanseridir. Akciğer kanserlerinin % 95 i sigarayabağlıdır ( ABD'de tüm kanser ölümlerinin 1/3'ü sigaraya bağlanmaktadır. Epidemiyolojik çalıģmalar sigara ile birçok kanser türünün (örneğin, ağız boģluğu, larinks, özofagus, mesane, böbrek, pankreas, mide ve serviks) iliģkili olduğunu göstermektedir 5
16 ( Genellikle bu bölgelerde kanser geliģme riski akciğer kanseri riskinden daha azdır. Belirgin olarak sigara içenlerde sigara ile iliģkili bir kanser ortaya çıktığında, ikincil bir sigara ile iliģkili kanser çıkma riski daha fazladır. Sigarayı bıraktıktan sonra 5-9 yıl içerisinde akciğer kanserine yakalanma riski, sigara içenlere oranla çok daha belirgin biçimde düģük olacak ve sigara bırakmanın ardından geçen zaman uzadıkça bu risk aralığı da o kadar büyüyecektir (Gültekin ve ark 2008). Sigara: Akciğer kanseri olma riskini kat, Oral kanseri olma riskini 3-30 kat, Larenks kanseri olma riskini 16 kat, Farenks kanseri olma riskini 8-10 kat, Mesane kanseri olma riskini 3-5 kat, Prostat kanseri olma riskini 2 kat, Lösemi olma riskini 2-3 kat artırmaktadır (Bilir ve Yıldız 2008) Sigaranın DolaĢım Sistemine Etkisi Koroner kalp hastalığının en önemli hazırlayıcı faktörlerinden biri olan sigara, kan lipid profilini bozarak kalp hastalıklarına neden olmaktadır ( pdf/celal_karlikaya.pdf). Sigara içenlerde Koroner Arter Hastalığı (KAH) insidansı 2-4 kat fazladır. KAH'dan ölüm riski günde içilen sigara sayısı, inhalasyon derinliği, sigaraya baģlama yaģı ve içilen yıl sayısı ile iliģkilidir. Sigara akut ve kronik miyokard değiģikliklerine yol açar. Akut olarak sigara oksijen ihtiyacını arttırarak veya kan arzını azaltma yolu ile oksijen sunumunu azaltarak miyokard iskemisine yol açar (Doğu ve Berkitan 2008). Ayrıca sigara serebravasküler hastalığa ve periferik damarlarda dolaģım bozukluğuna da neden olur (Bilir ve Yıldız 2008). 6
17 1.3.3.Gebelikte Sigara Kullanımının Bebek Sağlığına Etkileri Toplumda sigara tüketiminin artması gebelikle ilgili risklerin artmasında da etkin bir rol oynar. Çünkü sigaranın gebelik sürecindeki istenmeyen etkileri yalnızca gebenin içtiği sigarayla sınırlı kalmaz, ortamdaki sigara dumanından da kaynaklanabilir (Doğu ve Berkitan 2008). Sigara içimi, annenin sigara içmesiyle bebek üzerinde, çevresel sigara dumanının solunması yoluyla da içmeyenler üzerinde önemli zarara yol açmaktadır (Marakoğlu ve Erol 2003). Gebelikte sigara içilmesi gerek sağlıklı nesillerin yetiģmesini engellemesi, gerekse anne ve bebek açısından geliģebilecek olumsuzluklara yol açabilmesi nedeniyle bir takım önlemlerin alınmasını gerektiren önemli bir sağlık sorunudur. Gebelikte sigara içimi, gebelik ile iliģkili mortalite ve morbidite için önlenebilir önemli bir risk faktörüdür (Marakoğlu ve Erol 2003). Gebeliği sırasında sigara içen annelerin bebekleri ortalama gr daha hafiftir ve daha erken doğma olasılıkları daha yüksektir (Doğu ve Berkitan 2008). ABD Halk Sağlığı Servisi ne göre, BirleĢik Devletlerdeki bütün gebe kadınların sigarayı bırakması durumunda ölü doğumlarda %11 ve yeni doğan ölümlerinde %5 azalma olacağı tahmin edilmektedir (Doğu ve Berkitan 2008). Sigaranın gebelik sırasında içilmesi halinde, içilen günlük sigara miktarının artıģı ile orantılı olarak düģük doğum ağırlıklı bebeğin olmasına yol açtığı, ayrıca erken doğum ve düģük riskinin arttığı bazı çalıģmalarla gösterilmiģtir (Ergeneilek 2005) SĠGARANIN SAĞLIĞI ETKĠLEYEN DĠĞER ZARARLARI ( Sigaranın bedenimize verdiği saymakla bitmeyen zararlarından bir kısmı Ģunlardır; Cilt normalden daha erken esnekliğini kaybederek kırıģır. Saçlar zamanından önce beyazlar ve dökülmeler artar. Mide asit salgısını artırarak ülsere neden olur. 7
18 Erkeklerde; spermin hareket, yoğunluk ve döllenme yeteneğini azaltarak kısırlığa yol açar. Kadınlarda; ceninin geliģiminde gecikme, bebek düģürme, kısırlık, erken menapoza yol açar. Cinsel performansı düģürür. Eller ve ayaklarda, soğuma, sararmaya yol açar. Hücrelerimize hayat ve enerji veren C ve B vitaminlerinin düģmanıdır. Tükürük akımını azaltır. Bazı ilaçların etkisini azaltmaktadır. Tat alma duyusunda azalma, diģlerde renk değiģikliğine neden olur. Koku alma duyusunda azalma olur SĠGARANIN BIRAKILMASININ SAĞLIK AÇISINDAN YARARLARI (Ergeneilek 2005) 20 dk sonra tansiyon ve nabız normale döner. 8 saat sonra vücut kendini yenilemeye baģlar. Kan oksijeni normal düzeye çıkar. 24 saat sonra kalp krizi riski azalmaya baģlar. 1 yıl sonra yarıya düģer. 48 saat sonra duyu organları iyi çalıģmaya baģlar. Tat ve koku duyusu düzelir. cilt kendini yeniler. 72 saat sonra akciğer kapasitesi artar, solunum rahatlar. 2 hafta sonra efor kapasitesi artar (yürüme, merdiven çıkma). 1 9 ay içinde akciğer hücreleri yenilenir. Akciğer hastalıkları (zatürre gibi) riski azaltır. Öksürük, nefes darlığı düzelir. 5 yıl sonra ağız, boğaz, yemek borusu kanserlerine yakalanma riski %50 azalır. Pankreas, mesane, rahim kanseri riski azalır. Sindirim sistemi ülseri riski azalır. Koroner kalp hastalığı riski sigaranın bırakılmasından 15 yıl sonra sigara içmeyenlerin düzeyine iner. 8
19 1.4. PASĠF ĠÇĠCĠLĠK Kendisi sigara içmediği halde iģyerinde, insanların toplu olarak bulundukları kapalı yerlerde ve evde sigara içen kiģilerin dumanına maruz kalarak bu dumanda bulunan tüm zararlı maddelerin solunması pasif içicilik olarak tanımlanabilir (Akıcı 2008, Örsel 2010). Sigara dumanının sigara kullanmayanları istemsiz etkilediği ilk kez 1972 de ileri sürülmüģtür (Ergeneilek 2005). Literatürde pasif içicilik (passive smoking) yerine yan akım dumanı (sidestream smoke), ÇTD, (environmental tobacco smoke- ETS), ikinci el içicilik (second- hand smoke) ve gönüllü olmayan içicilik (involuntary smoking) gibi tanımlar da kullanılabilir (Aslaner 2008). Yanan bir sigaradan iki tür duman çıkar. Sigaradan her nefes çekiģte sigara kullanan kiģinin akciğerlerini dolduran esas duman ana akım olarak adlandırılır. Yanan sigaranın ucundan çıkan ve yan akım olarak adlandırılan duman ise çevreye yayılarak buradaki kiģileri olumsuz etkiler. Yan akımda, ana akımdan iki kat daha fazla duman ve zararlı madde üretilir. Yan akımda kanserojen maddeler oldukça fazladır (Ergeneilek 2005). Pasif içicilik, filtreli ya da filtresiz, düģük katranlı ya da nikotinli sigara dumanına maruz kalma, dumanın oranı, kapalı yerin boyutu, solunan miktar, maruz kalma süresi gibi değiģik faktörlerden etkilenmektedir (Aslaner 2008, Akıcı 2008). Bir Ġngiliz Tıp dergisinde yapılan çalıģmada Ġngiltere deki bütün iģyerlerinde Ġrlanda daki gibi %100 sigarasız hale getirildiğinde, toplumdaki pasif sigara içiciliğine bağlı ölümlerin 1/3 oranında azalacağı belirtilmiģtir (Aslaner 2008) PASĠF ĠÇĠCĠLĠĞĠN BEBEK VE ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKĠLERĠ ABD de çocukların %33 ü ile %70 i, Ġngiltere de %50 si düzenli olarak pasif sigara dumanına maruz kalırken, bu oranın ülkemizde %75 dolaylarında olduğu gösterilmiģtir (Doğu ve Berkitan 2008). DSÖ nün tahminlerine göre, 700 milyon çocuk, yani dünyadaki çocukların yarısı sigara dumanına istemeden maruz kalmaktadır. Çocukların akciğerleri daha küçük ve bağıģıklık sistemleri daha az 9
20 geliģmiģ olduğundan pasif içiciliğe bağlı solunum ve kulak enfeksiyonları daha çabuk oluģur (Özcebe 2008). Amerika da 1996 yılında yapılan bir çalıģmaya göre kulak enfeksiyonlarının %13 ü tütün nedenlidir. Çevresel sigara dumanına maruz kalma çocukluk astımının hem sıklığını, hem de Ģiddetini arttırır yılında Çevre Koruma Örgütü raporuna göre pasif içicilik her yıl 8-26 bin çocukta astıma neden olmaktadır (Ergeneilek 2005). Sigara dumanı sinüzit, rinit, kistik fibroz ve bronģit ataklarını da alevlendirir (Bilir ve Yıldız 2008) PASĠF ĠÇĠCĠLĠĞĠN GEBE SAĞLIĞINA ETKĠSĠ Sigara kullanmayan bir kadının baģkalarının içtiği sigaradan korunması, sağlığı açısından önem taģır. Özellikle gebelik sırasında ve doğumdan sonraki dönemde bebek ve çocukların korunması çok önemlidir (Ergeneilek 2005). Gebelikte sigara içilmesi ya da pasif içicilik fertiliteyi, fetüsün geliģmesini, gebeliği, doğumu ve bebek sağlığının geliģmesini olumsuz etkileyerek perinatal mortalite, morbitide oranını arttırmaktadır (Marakoğlu ve Erol 2003). Sigara içen kadınlarda, sigara içmeyenlere göre iki kat daha fazla erken doğum riski vardır. Yapılan bir çalıģmada, gebelik sırasında sigara içmeyen ancak pasif maruz kalan kiģilerde erken doğum oranının % 23 oranında arttığı bildirilmiģtir. GeliĢmekte olan ülkelerdeki intrauterin geliģme geriliği vakalarının % 40 ı da sigara içimine bağlıdır (Doğu ve Berkitan 2008) ÇALIġMA HAYATI VE SĠGARA Sigara kullanımının kontrolü bakımından iģyerleri önemle üzerinde durulması gereken yerlerdir. Zira çalıģan kiģiler yaģamlarının önemli bir bölümünü iģyerlerinde geçirmektedirler. ĠĢyerinde sigara içilmesi durumunda sigara içenler kadar içmeyenlerin sağlığı da tehlikeye girer. Bu durum özellikle restoran, bar, kahvehane gibi yerlerde çalıģanlar açısından önem taģır. Öte yandan iģyerlerinde bulunan çeģitli sağlık ve güvenlik riskleri, sigara ile birlikte olduğunda daha olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir (Bilir ve Yıldız 2008). 10
21 1.10. Ġġ YERLERĠNDE SĠGARASIZLIK POLĠTĠKALARI Sigara kullanımının bireylerin sağlığı üzerindeki olumsuz etkisinin yanı sıra, sağlık alanında önemli bir iģ sağlığı sorununu teģkil etmektedir. ĠĢyerlerinde sigara kullanımının kısıtlanmasının asıl amacı sigara dumanından pasif etkilenmenin önüne geçmektir (Bilir ve Yıldız 2008). Uluslararası ÇalıĢma Örgütü ne (ILO) göre, sağlıklı ve güvenli bir çalıģma ortamının anahtar noktası dumansız bir çevrenin sağlanmıģ olmasıdır (Arıkan ve ark 2011). ĠĢyerinde sigara içilmesi konusunda kısıtlama yapmanın hem çalıģanlar hem de iģveren açısından önemli bazı yararları vardır. ÇalıĢanlar açısından yararları; sigara dumanı bulunmayan bir ortamda daha sağlıklı ve güvenli çalıģma olanağı sağlaması, özellikle sigara içmeyenler açısından istem dıģı etkilenmenin önlenmesi, sigara içenlerin de zaman içinde bu bağımlılıktan vazgeçmesine olanak sağlamasıdır. ĠĢverenler açısından ise iģ veriminin artması, yangın tehlikesinin azalması, iģyerinde hoģ olmayan sigara kokusunun olmaması gibi olumlu yanlar sayılabilir. Ayrıca sigara içenlerin, sigara içmek için geçirdikleri zaman da üretim kaybına ve iģ veriminde azalmaya yol açmaktadır. Sonuç olarak, iģyerlerinde sigara içilmemesi yönündeki uygulamalar kiģilerin sağlığını korumanın yanında iģ veriminde de artma sağlayacaktır (Bilir ve Yıldız 2008) EKONOMĠK YÜK Sağlık üzerindeki olumsuz etkilerinin yanı sıra sigara kullanımının sosyal ve ekonomik boyutları da çok önemlidir. Sigara hem içene hem de topluma çok pahalıya mal olmaktadır. Toraks Derneği nin yaptığı açıklamaya göre; Türkiye'de yetiģkin nüfusun yaklaģık yarısı sigara içmektedir. Ülkemizde sigara içen 17 milyon kiģi günde 40 milyon doları, yılda ise 15 milyar doları sigaraya vermektedir. Bu, 17 milyon kiģinin 4 milyonu hayatından 7 yıl, 4 milyonu ise 22 yıl kaybederek ölmesi beklenmektedir. Türkiye de her 6 dakikada bir kiģi, günde yaklaģık 275, yılda ise en az kiģi tütüne bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir ( Sigaranın yol açtığı hastalıklar nedeniyle ülkemize verdiği yıllık ekonomik zarar ise 2,72 milyar dolardır (Doğu ve Berkitan 2008). 11
22 Dünya bankası verilerine göre her yıl tütünün yol açtığı ekonomik zarar 200 milyar dolardır. ABD'de 1993'te sigaraya bağlanabilen tıbbi giderler 50 milyar dolar olarak hesaplanmıģtır. ĠĢgücü ve üretim kaybı da eklendiğinde kayıp 97 milyar dolar veya kiģi baģına 373 dolardır (Doğu ve Berkitan 2008). Ġngiltere'de sigara içmeye bağlı hastalıklar Ulusal Sağlık Hizmetlerine her yıl yaklaģık 1.5 milyar sterline mal olmaktadır yılında sigara içenlerin beģte dördünü geliģmekte olan ülkelerdeki insanlar oluģturacaktır ve tütün kullanımına bağlı hastalıkların yol açtığı ekonomik maliyetler, büyük olasılıkla bu ülkelerin sağlık hizmetlerine çok büyük yükler oluģturacaktır. Sigara sebep olduğu kanser tedavi giderleri ve kendi satıģ ücreti dikkate alındığında, toplum açısından önemli ekonomik kayıplara yol açan bir üründür. Erken ölümlere neden olarak iģgücü kapasitesini düģürmekte ve bu yolla hem bireysel hem de toplumsal ekonomiyi etkilemektedir (Doğu ve Berkitan 2008) TÜTÜN KONTROLÜ Tütün Kontrolü; bir nüfusun tütün kullanımını ve tütün dumanına maruziyetini ortadan kaldırarak veya azaltarak sağlığını iyileģtirmeyi amaçlayan bir takım arz, talep ve zarar azaltma stratejileridir. (Doğu ve Berkitan 2008). Tütün, bilindik Ģekillerde kullanıldığında kullanıcılarının yarısını öldüren ve tüm bunlara rağmen satıģı yasal olan tek üründür. Ancak tütünün sağlığa verdiği bu zararlar uzun yıllar boyunca bilinememiģtir. Böylece, kullanımı her geçen yıl artarak bir salgın halini almıģtır ( Tütün içiminin açtığı sağlık sorunları, bunların tanı ve tedavisinin neden olduğu ekonomik yük ve meydana gelen yaģam kayıpları sonucu oluģan acılar dikkate alındığında, tütün kullanımının kontrol edilmesi gereği açıkça ortaya çıkmaktadır (Gültekin ve ark 2008) TÜTÜN KONTROL YÖNTEMLERĠ Tütün kontrol programı için on basamak önerilmektedir: 1. Çocukların-ergenlerin tütün bağımlılığına yakalanmalarının önlenmesi, 12
EK 3 4207 SAYILI TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN İLE DÜZENLENEN
SIRA NO 1 2 KABAHATİN/SUÇUN ADI Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamullerinin tüketilmesi Koridorları dâhil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor,
DetaylıEK SAYILI TÜTÜN ÜRÜNLERĠNĠN ZARARLARININ ÖNLENMESĠ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN ĠLE DÜZENLENEN
SIRA NO 1 2 KABAHATĠN/SUÇUN ADI Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamullerinin tüketilmesi Koridorları dâhil olmak üzere her türlü eğitim, sağlık, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor,
DetaylıResmî Gazete TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN. Kanun No. 5727 Kabul Tarihi: 3/1/2008 KANUN
19 Ocak 2008 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 26761 KANUN TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN Kanun No. 5727 Kabul Tarihi: 3/1/2008 MADDE 1 7/11/1996
Detaylıtarihli ve 4207 sayılı TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN 1 (Resmi Gazete: 26 Kasım 1996 / 22829)
7.11.1996 tarihli ve 4207 sayılı TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN 1 (Resmi Gazete: 26 Kasım 1996 / 22829) Amaç MADDE 1-2 (1) Bu Kanunun amacı; kişileri ve gelecek nesilleri
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7/11/1996 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 26/11/1996 Sayı : 22829 Amaç Madde 1 (Değişik: 3/1/2008-5727/2
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN 1
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN 1 Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7.11.1996 Yayımlandığı R.Gazete: Tarihi:26.11.1996 Sayı: 22829 Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1)
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1) Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7/11/1996 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 26/11/1996 Sayı : 22829 Yayımlandığı Düstur : Tertip
Detaylıd) Özel hukuk kişilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde,
TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNUN (1) Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7/11/1996 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 26/11/1996 Sayı : 22829 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1)
7533 TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1) Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7/11/1996 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 26/11/1996 Sayı : 22829 Yayımlandığı Düstur :
DetaylıSİGARA REKLAMLARININ YASAKLANMASININ SONUÇLARI. Nazmi Bilir nbilir@hacettepe.edu.tr 5 Ekim 2010 Ankara
SİGARA REKLAMLARININ YASAKLANMASININ SONUÇLARI Nazmi Bilir nbilir@hacettepe.edu.tr 5 Ekim 2010 Ankara Plan Reklamların yasaklanması neden gerekli? Nasıl yasaklanır? Yasal düzenleme Yasaklamanın sonuçları
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1)
7533 TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1) Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7/11/1996 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 26/11/1996 Sayı : 22829 Yayımlandığı Düstur :
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1)
6487 sayılı Kanun ile değişik hali TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (1) Kanun Numarası : 4207 Kabul Tarihi : 7/11/1996 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 26/11/1996 Sayı
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI PASİF ETKİLENİM
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARI VE PASİF ETKİLENİM TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ TÜTÜN ÜRÜNLERİ Başlıca tütün ürünleri nelerdir? SİGARA ELEKTRONİK SİGARA PİPO PURO NARGİLE ESRAR
Detaylı(26/11/1996 tarihli ve 22829 sayılı Resmi Gazete)
4207 sayılı TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN 1 (Kanun adı 19/01/2008 tarihli ve 26761 say. Resmi Gazete ile değiştirilmiştir) (26/11/1996 tarihli ve 22829 sayılı Resmi
Detaylı(26/11/1996 tarihli ve 22829 sayılı Resmi Gazete)
4207 sayılı TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUN 1 (Kanun adı 19/01/2008 tarihli ve 26761 say. Resmi Gazete ile değiştirilmiştir) (26/11/1996 tarihli ve 22829 sayılı Resmi
DetaylıReklam yasağı (Türkiye) Dilek ASLAN HÜTF Halk Sağlığı AD. diaslan@hacettepe.edu.tr 5 Ekim 2010, Ankara
Reklam yasağı (Türkiye) Dilek ASLAN HÜTF Halk Sağlığı AD. diaslan@hacettepe.edu.tr 5 Ekim 2010, Ankara REKLAM REKLAM Ortak noktalar? Farklar? Sponsorluk REKLAM? sosyal pazarlama tekniği REKLAMLARDA Amaç
DetaylıDSÖ TKÇS REHBERİ MADDE 13. Dr Toker Ergüder Dünya Sağlık Örgütü
DSÖ TKÇS REHBERİ MADDE 13 Dr Toker Ergüder Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü - Uluslararası DSÖ FCTC DSÖ önderliğinde geliģtirilen ilk uluslararası küresel sağlık antlaģması, yaygın bir biçimde benimsenmiģtir.
DetaylıTütün Kullanımını ve Zararlarını Nasıl Önleyelim?
Tütün Kullanımını ve Zararlarını Nasıl Önleyelim? Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Nuray Uğur tarafından Prof.
DetaylıSİGARAYI DEĞİL KENDİNİZİ YAKIYORSUNUZ SİGARANIN ZARARLARI
SİGARAYI DEĞİL KENDİNİZİ YAKIYORSUNUZ SİGARANIN ZARARLARI AKCİĞER KANSERİNİN ÖLÜMLERİNİN %90 neden sigaradır. SİGARA NEDİR? Zehirli bir bitki olan tütünün, ince bir kağıt içine sıkıştırılarak sarılmış
DetaylıAşağıda belirtilen alanlarda tütün ve tütün mamullerinin tüketilmesi yasaktır.
Duyuru Tarihi : 21.07.2009 Duyuru No : DUYURU/2009-072 Denet Duyuru TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR 4207 SAYILI KANUNUN UYGULANMASI HAKKINDAKİ 2009/13 SAYILI GENELGE 16.07.2009 TARİHİNDE
DetaylıSİGARA VE GENÇLİK. Doç.Dr.Hacer Kuzu OKUR. Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Göğüs Hastalıkları Bölümü. 01.Nisan.
SİGARA VE GENÇLİK Doç.Dr.Hacer Kuzu OKUR Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü 01.Nisan. 2015 TÜTÜN ZEHİRLİ BİR BİTKİDİR VE İSTER ELDE İSTER FABRİKADA İŞLENSİN BU
DetaylıSigaranın Vücudumuza Zararları
Sigaranın Vücudumuza Zararları Sigaranın vücudumuza olan zararları ve sigarayı bıraktıktan sonra vücudumuzdaki değişimler burada anlatılmaktadır. Sırt ve Bel Ağrısı: Sigara içmek bel ile ilgili hastalıkların
DetaylıDÜNYA ASTIM GÜNÜ ETKĠNLĠKLERĠ - MANĠSA
DÜNYA ASTIM GÜNÜ ETKĠNLĠKLERĠ - MANĠSA Astım tekrarlayan nefes darlığı, hırıltı, göğüste baskı hissi ve öksürük yakınmaları ile kendini gösteren kronik bir solunum yolu hastalığıdır. Astım belirtilerinin
Detaylı9. Sigarayı bırakma zamanı
9. Sigarayı bırakma zamanı 1 9. Sigarayı bırakma zamanı Dünyada 8 saniyede 1 can alan, yılda 4 milyon kişinin ölümüne neden olan, dünyada her 10 erişkinden birinin ölüm nedeni sayılan sigarayı bırakmak
DetaylıTEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU. Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROJE ONAY FORMU Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Eğitim Yönetimi, Denetimi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı öğrencisi Ahmet ÖZKAN tarafından hazırlanan Ġlkokul ve Ortaokul Yöneticilerinin
DetaylıTütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı Karar No : 4201 Karar Tarihi : 12.05.2008 Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu; 3/1/2008 tarihli ve 5727 sayılı Kanun ile değişik 4207 sayılı Kanunun
DetaylıSİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER
SİGARANIN ZARARLARI VE İÇİNDEKİ ZARARLI MADDELER TÜTÜN DUMANININ ZARARLARI 1 / 5 Tütün dumanına maruziyet, başkalarının içtikleri tütün ürününden soluduğumuz duman ya da yanan bir sigara, puro, pipo ve
DetaylıTÜTÜN ÜRÜNLERİ ÜZERİNDEKİ VERGİYİ ARTIRMAK
TÜTÜN ÜRÜNLERİ ÜZERİNDEKİ VERGİYİ ARTIRMAK Doç. Dr. S. Erhan DEVECİ 9 Haziran 2010 - Elazığ Sunum Planı - Konunun önemi - Vergi ve fiyatlar ile ilgili ulusal stratejik planlar - Verginin artırılması sonucu
DetaylıSigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı
Sigara sağlığa zararlı olmasına rağmen birçok kişi bunu bile bile sigara kullanmaktadır. En yaygın görülen zararlı alışkanlıkların içinde en başı çeken sigara vücuda birçok zarar vermekte ve uzun süre
DetaylıSigara içme alışkanlığı hakkında ne kadar bilgilisiniz? Sayın (ebeveyn / bakıcı)
Sayın (ebeveyn / bakıcı) Aşağıdaki faaliyet, sigara kullanımıyla ilgili konuları çocuğunuzla konuşmanıza yardımcı olmak için kullanılabilir. Bu aynı zamanda çocuğunuzun bilgilenmesinde katkınız olmasını
DetaylıAlevlenmelerin en yaygın nedeni, trakeobronşiyal enfeksiyonlar ve hava kirliliğidir. Şiddetli alevlenmelerin üçte birinde neden saptanamamaktadır
Toraks Derneği, Göğüs Hastalıkları Uzmanları ve solunum hastalıkları alanında çalışan diğer uzmanlık dallarındaki hekimler tarafından 1992 de kurulan bir ulusal uzmanlık derneğidir. Toraks Derneği nin
DetaylıÇalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi
Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi 1 Amaç: Katılımcıların; işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını hazırlamalarına ve uygulamadaki gerekli temel bilgileri kazandırmalarına yardımcı olmaktır.
DetaylıTÜRKİYE DE SİGARA İLE MÜCADELE KAMPANYASININ FAYDA-MALİYET ANALİZİ
TÜRKİYE DE SİGARA İLE MÜCADELE KAMPANYASININ FAYDA-MALİYET ANALİZİ Haziran 2010 Katkıda bulunanlar (Soyadına göre alfabetik): Selin Arslanhan, Asena Caner, Kerem Helvacıoğlu, Tuncay Teksöz Mevzuat 7 Ekim
Detaylı(İnt. Dr. Doğukan Danışman)
(İnt. Dr. Doğukan Danışman) *Amaç: Sigara ve pankreas kanseri arasında doz-yanıt ilişkisini değerlendirmek ve geçici değişkenlerin etkilerini incelemektir. *Yöntem: * 6507 pankreas olgusu ve 12 890 kontrol
DetaylıYÖNETMELİK. Kamu hizmet binaları ve özel hukuk kişilerine ait yerlerde asılması zorunlu yasal uyarıların şekli ve
17 Nisan 2010 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 27555 Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumundan: YÖNETMELİK TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN TÜKETİLMEMESİNE VE SATIŞINA İLİŞKİN YASAL UYARILAR HAKKINDA YÖNETMELİK BİRİNCİ
DetaylıSİGARANIN GEBELİĞE ETKİLERİ. Mini Ders 2 Modül: Sigara ve Üreme Sistemi
SİGARANIN GEBELİĞE ETKİLERİ Mini Ders 2 Modül: Sigara ve Üreme Sistemi Mini Dersin Hedefleri MİNİ DERSİN AMACI: Kursiyerlerin, gebelik sırasında sigara kullanımı ile ilişkili olası problemler hakkında
DetaylıTÜTÜN VE ALKOL PĠYASASI DÜZENLEME KURUMU. Uzman Naime DOĞAN 05 EKĠM 2010
TÜTÜN VE ALKOL PĠYASASI DÜZENLEME KURUMU Uzman Naime DOĞAN 05 EKĠM 2010 REKLAM, PROMOSYON, SPONSORLUK ĠLE ĠLGĠLĠ YASAL DÜZENLEMELER, EKSĠKLĠKLER VE ÖNERĠLER 2 Tütün Kontrol Çerceve SözleĢmesi 4207 sayılı
DetaylıEnerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik
2008 KASIM -SEKTÖREL Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik Dünya, 2030 yılında Ģimdi olduğundan yüzde 60 daha fazla enerjiye ihtiyaç duyacaktır. Bu enerji
DetaylıBĠRĠNCĠ BASAMAK SAĞLIK ÇALIġANLARINDA YAġAM DOYUMU, Ġġ DOYUMU VE TÜKENMĠġLĠK DURUMU
GOÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Tokat Halk Sağlığı Müdürlüğü BĠRĠNCĠ BASAMAK SAĞLIK ÇALIġANLARINDA YAġAM DOYUMU, Ġġ DOYUMU VE TÜKENMĠġLĠK DURUMU Yalçın Önder¹, Rıza Çıtıl¹, Mücahit Eğri¹,
Detaylıc. Lise d. Üniversite c. Dul d. BoĢanmıĢ 7.Aylık gelir düzeyi: a b c üstü
Doküman No: SHB.AH.FR.01 Yayın TA: 15.10.2018 Reviyon TA: ---- Revizyon NO: 00 Sayfa 1 / 7 Tarih: Anket no: Telefon no: Kaliteli hizmet sunmayı hedefleyen hastanemizin bundan sonraki çalıģmalarında yol
Detaylıilkokul Yeşilcan la Temiz Hava
ilkokul Yeşilcan la Temiz Hava SUNUM İÇERİĞİ Bağımlılık Nedir? Tütün Ürünleri Nelerdir? Sigaranın Arttırdığı Riskler Kendimi Nasıl Korurum? Sigara İçmemenin Faydaları 2 3 4 5 Bağımlılık Nedir? Bağımlılık
DetaylıEĞİTİM KURUMLARINDA TÜTÜN İLE MUCEDELE ÇALIŞMALARI. Halil POLAT Halk Sağlığı Bilim Uzmanı
EĞİTİM KURUMLARINDA TÜTÜN İLE MUCEDELE ÇALIŞMALARI Halil POLAT Halk Sağlığı Bilim Uzmanı Millî Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Okul Sağlığı ve Projeler Şube Müdürü hpolat@meb.gov.tr 0312.413
DetaylıTütün Kullanımı Hastalık Yükü ve Epidemiyolojisi
Tütün Kullanımı Hastalık Yükü ve Epidemiyolojisi Doç.Dr.Mustafa N.İLHAN Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı mnilhan@gazi.edu.tr Sağlık Tanımı (DSÖ) Yalnızca sakatlık ve hastalık
DetaylıTÜTÜNLE MÜCADELEDE DÜNYA ÖRNEĞİ. Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı
TÜTÜNLE MÜCADELEDE DÜNYA ÖRNEĞİ Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı nbilir@hacettepe.edu.tr 01 Nisan 2009 Dünyada Tütün Mücadelesi 1577: Avrupa: doktorlar diş ağrısı,
DetaylıREKLAM YASAKLARI TÜTÜN ENDÜSTRİSİ TAKTİKLERİ
REKLAM YASAKLARI TÜTÜN ENDÜSTRİSİ TAKTİKLERİ Doç. Dr. Dilek ASLAN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı diaslan@hacettepe.edu.tr 10 Haziran 2010, Elazığ YÖNTEMLER-1 Tütün ürünlerinin
DetaylıRisk Altında ve Korunması Gereken Çocuklar Uluslararası Sempozyumu Nisan 2011-Ankara
36-72 Aylık Çocukların Sigara Algısı ve Ebeveynlerin Sigara Kullanım Profili Uzm. Dilek Erol Sahillioğlu 02.05.2011 1 Sigara İlk kullanıcıları Aztekler ve Mayalar olduğu tahmin edilen sigaranın geçmişi
DetaylıÖrnekleme Süreci ve Örnekleme Yöntemleri
Örnekleme Süreci ve Örnekleme Yöntemleri Prof. Dr. Cemal YÜKSELEN Ġstanbul Arel Üniversitesi 4. Pazarlama AraĢtırmaları Eğitim Semineri 26-29 Ekim 2010 Örnekleme Süreci Anakütleyi Tanımlamak Örnek Çerçevesini
DetaylıMADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; çalıģanlara verilecek iģ sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esaslarını düzenlemektir.
ÇALIġANLARIN Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ EĞĠTĠMLERĠNĠN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELĠK BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; çalıģanlara verilecek iģ
DetaylıSema DOĞU, Kader KOÇ, Zeynep ASLAN, Serpil TÜRKER, Nur İHTİYAR GİRİŞ
ÖZEL BİR SAĞLIK KURULUŞUNA BAŞVURAN GEBE KADINLARDA SİGARA KULLANIMI İLE İLGİLİ VERİLEN EĞİTİMİN ANNE BEBEK SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ İLE İLGİLİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN ÖLÇÜLMESİ 13-16 Ekim 2011 de 2. Ulusal
DetaylıYAYGIN EĞİTİM KURUMLARINDA SİGARA İLE MÜCADELE ÇALIŞMALARI
YAYGIN EĞİTİM KURUMLARINDA SİGARA İLE Halil POLAT Halk Sağlığı Bilim Uzmanı Milli Eğitim Bakanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Okul Sağlığı ve Projeler Şube Müdürü 09.HAZİRAN.2010 ELAZIĞ 1 5727 sayılı
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı: B.10.0.TSH.027.00.01/ Konu: 4207 sayılı Kanun Hükümlerinin Uygulanması
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Sayı: B.10.0.TSH.027.00.01/ Konu: 4207 sayılı Kanun Hükümlerinin GENELGE 2008/66 Bilindiği gibi; 5727 sayılı Kanunla değişik 4207 sayılı Tütün
DetaylıSOLUNUMSAL HASTALIKLARIN ÖNLENMESİ
SOLUNUMSAL HASTALIKLARIN ÖNLENMESİ Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı nbilir@hacettepe.edu.tr BİLGİ HEDEFLERİ 1. Tütün bağımlılığının neden olduğu akciğer ve akciğer
DetaylıYeşilcan la. Temiz Hava. İlkokul
Yeşilcan la Temiz Hava İlkokul SUNUM İÇERİĞİ Bağımlılık Nedir? Tütün Ürünleri Nelerdir? Sigaranın Arttırdığı Riskler Kendimi Nasıl Korurum? Sigara İçmemenin Faydaları 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
DetaylıSAĞLIK ORTAMINDA ÇALIġANLARDA GÜVENLĠĞĠ TEHDĠT EDEN STRES ETKENLERĠ VE BAġ ETME YÖNTEMLERĠ. MANĠSA ĠL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ HEMġĠRE AYLĠN AY
SAĞLIK ORTAMINDA ÇALIġANLARDA GÜVENLĠĞĠ TEHDĠT EDEN STRES ETKENLERĠ VE BAġ ETME YÖNTEMLERĠ MANĠSA ĠL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ HEMġĠRE AYLĠN AY GİRİŞ ÇalıĢmak yaģamın bir parçasıdır. YaĢamak nasıl bir insan hakkı
DetaylıDUMANSIZ HAVA SAHASI. Dr. Hüseyin İLTER Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanı
DUMANSIZ HAVA SAHASI Dr. Hüseyin İLTER Tütün ve Bağımlılık Yapıcı Maddelerle Mücadele Daire Başkanı TÜTÜN KULLANIMI Tütün kullanımı, önemli ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Dünya genelinde tütün
DetaylıÇALIŞMA EKONOMİSİ KISA ÖZET
DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETĠN ĠLK ÜNĠTESĠ SĠZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERĠLMĠġTĠR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNĠTELERĠ ĠÇĠNDEKĠLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBĠLĠRSĠNĠZ. ÇALIŞMA EKONOMİSİ KISA ÖZET WWW.KOLAYAOF.COM
Detaylı5A 5R KAVRAMLARI. Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı
5A 5R KAVRAMLARI Dr.Cengiz ÖZGE Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Genel İlkeler Tütün bağımlılığı kronik bir hastalıktır. Genellikle birkaç denemeden sonra bırakılır. Her
DetaylıYENĠ NESĠL ORTAM ve YÜZEY DEZENFEKSĠYONU (akacid plus )
YENĠ NESĠL ORTAM ve YÜZEY DEZENFEKSĠYONU (akacid plus ) MANTAR, VĠRÜS, KÜF VE BAKTERĠLERĠ YOK EDER, SAĞLIKLI YAġAM ALANLARI OLUġTURUR. % 100 EKOLOJĠK DEZENFEKSĠYONU SAĞLIYOR ve KÖTÜ KOKUKULARA SON VERĠYORUZ
DetaylıTÜTÜNÜN ÇOCUKLARDA SOLUNUM YOLLARI SAĞLIĞINA ETKİLERİ. Ders 1 Modül: Tütün ve Çocuk Sağlığı
TÜTÜNÜN ÇOCUKLARDA SOLUNUM YOLLARI SAĞLIĞINA ETKİLERİ Ders 1 Modül: Tütün ve Çocuk Sağlığı Mini Dersin Hedefleri MİNİ DERSİN AMACI: Aktif veya pasif yollarla sigara dumanına maruz kalmanın, çocuklarda
DetaylıULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONSEYĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç ve kapsam
ULUSAL Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KONSEYĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin kuruluģ amacını,
DetaylıArtan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı
Artan Sağlık Harcamaları Temel Sağlık Göstergelerini Nasıl Etkiliyor? Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Değerlendirme Notu Temmuz 1 19 191 19 193 19 195 19 197 19 199 199 1991 199 1993 199 1995 199 1997
DetaylıBĠR DEVLET HASTANESĠNDE ÇALIġANLARIN HASTA VE ÇALIġAN GÜVENLĠĞĠ ALGILARININ ĠNCELENMESĠ. Dilek OLUT
BĠR DEVLET HASTANESĠNDE ÇALIġANLARIN HASTA VE ÇALIġAN GÜVENLĠĞĠ ALGILARININ ĠNCELENMESĠ Dilek OLUT Tıp biliminin ilk ve temel prensiplerinden biri Önce Zarar Verme ilkesidir. Bu doğrultuda kurgulanan sağlık
DetaylıYerel yönetimler, yasak yerlerde sigara içenlere 50 sterlinden başlayan ve ödenmemesi halinde 200 sterline kadar çıkan cezalar uygulamaktadır.
DÜNYADA SĠGARA YASAĞI ĠLE ĠLGĠLĠ DÜZENLEMELER Kamuya açık alanlarda sigara içilmesinin yasaklanması uygulaması hızla tüm dünyada yayılmaktadır. Bu gelişmeler doğrultusunda bazı ülkelerdeki sigara yasağı
DetaylıSayın (ebeveyn / bakıcı)
Sigara içmenin insan vücudu üzerine etkileri Sayın (ebeveyn / bakıcı) Aşağıdaki faaliyet, sigara kullanımıyla ilgili konuları çocuğunuzla konuşmanıza yardımcı olmak için kullanılabilir. Bu aynı zamanda
DetaylıDr. Seraceddin ÇOM T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
DUMANSIZ HAVA SAHASI Dr. Seraceddin ÇOM T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 1 TÜTÜN KULLANIMI Tütün kullanımı - en önemli önlenebilir halk sağlığı sorunu Dünyada 15 yaş üzeri
DetaylıÖZEL SPOR MERKEZLERİNDEKİ İŞLETME SORUNLARININ İNCELENMESİ (Ankara İli Örneği) Doç. Dr. Hakan SUNAY Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi
ÖZEL SPOR MERKEZLERİNDEKİ İŞLETME SORUNLARININ İNCELENMESİ (Ankara İli Örneği) Doç. Dr. Hakan SUNAY Ankara Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi GİRİŞ-AMAÇ Günümüzde teknolojik gelişmeler, bilim alanındaki
DetaylıBirinci Dönem Zorunlu Göğüs Hastalıkları veya Halk Sağlığı AD Yok Teorik Kürsü Dersi (45 dakika)
TÜTÜN ENDÜSTRİSİ VE GENÇLİK Birinci Dönem Göğüs Hastalıkları veya Halk Sağlığı AD Teorik Kürsü Dersi (45 dakika) Tütün endüstrisinin gençler üzerinden tütün tüketimini artırmaya yönelik çalışmaları hakkında
DetaylıKadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi
Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri 1 Öğrenim Hedefleri Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, yaşam dönemlerine göre kadın sağlığına olan etkilerini açıklar, Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile kadına
DetaylıDÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI
1 DÜNYADA VE TÜRKİYEDE MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalıkları, işyeri ortamında bulunan faktörlerin etkisi ile meydana gelen hastalıkların ortak adıdır. Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü
DetaylıTÜTÜNÜN ÇOCUKLARIN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ DİĞER ETKİLERİ. Mini Ders 2 Modül: Tütün ve Çocuk Sağlığı
TÜTÜNÜN ÇOCUKLARIN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ DİĞER ETKİLERİ Mini Ders 2 Modül: Tütün ve Çocuk Sağlığı Mini dersin hedefleri MİNİ DERSİN AMACI: Öğrencilere, tütünün özellikle çocuklardaki solunum dışı etkileri
DetaylıBAŞARI İÇİN GERÇEKLER
BAŞARI İÇİN GERÇEKLER Kitlesel medya kampanyaları çok yönlü tütün kontrol programının başlıca bölümlerinden biridir. Sigara bırakma, sigarasız ortamlar için uygulanan yasal düzenleme kampanyalarının reklamını
Detaylıdumansız bir hayat için LİSE
dumansız bir hayat için LİSE Sunum içeriği Bağımlılık Nedir? Sigara Nedir? Sigara İçer İçmez Ortaya Çıkan Etkiler Uzun Süre Kullanımda Ortaya Çıkan Etkiler Sigaranın Tetiklediği Hastalıklar Sigaranın Sözde
DetaylıTÜRKİYE DE SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ İşletme Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü SAĞLIK POLİTİKASI VE PLANLAMASI TÜRKİYE DE SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN GENEL GÖRÜNÜMÜ Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Bölüm Hedefi *Bu derste; Türkiye de genel
Detaylısigara vücudun düşmanı YETİŞKİN
sigara vücudun düşmanı YETİŞKİN Sunum içeriği Elektronik Sigara (E Sigara) Kullanımı ve Zararları Kaçak ve Sahte Sigara Kullanımı ve Zararları Hayır Diyebilmek Sigara Hakkında Yanlış Bilinenler Sigaraya
DetaylıTürkiye'de Tütün Ekonomisi ve Tütün Ürünlerinin Vergilendirilmesi
'de Tütün Ekonomisi ve Tütün Ürünlerinin Vergilendirilmesi Ek Yürekli A, Önder Z, Elibol HM, Erk N, Çabuk A, Fisunoğlu M, Erk SF, Chaloupka FJ Şekil A1: Batı Avrupa Ülkelerinde Erkeklerde Yaşa Göre Standardize
DetaylıKOAH Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?
KOAH NE DEMEKTİR? KOAH Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir? Hastalar için özet bilgiler KOAH nedir? KOAH, hastalığın belli başlı özelliklerinin tanımını içinde barındıran Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı teriminin
DetaylıİSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI
RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih :11.09.2015 Kanser Vakaları ve Kanserden Ölüm Oranları Sayı :10 Hazırlayan H. Erkin SÜLEKLİ Katkıda Bulunanlar Saadet TURHAL Nurdan
DetaylıEGE ÜNİVERSİTESİ TEHLİKELİ ATIK YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç EGE ÜNİVERSİTESİ TEHLİKELİ ATIK YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1- Bu Yönergenin amacı, Ege Üniversitesi Rektörlüğü sorumluluk alanı içinde bulunan eğitim, öğretim,
DetaylıKRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞI (KOAH) TANIMI SINIFLAMASI RİSK FAKTÖRLERİ PATOFİZYOLOJİSİ EPİDEMİYOLOJİSİ
KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER HASTALIĞI (KOAH) TANIMI SINIFLAMASI RİSK FAKTÖRLERİ PATOFİZYOLOJİSİ EPİDEMİYOLOJİSİ ÖĞRENİM HEDEFLERİ KOAH tanımını söyleyebilmeli, KOAH risk faktörlerini sayabilmeli, KOAH patofizyolojisinin
DetaylıKOAH Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
KOAH Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı KOAH Zararlı gaz ve partiküllere karşı havayolları ve akciğerin artmış kronik inflamatuar yanıtı ile ilişkili ve genellikle ilerleyici özellikteki kalıcı hava akımı
DetaylıGenellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır.
Bölüm 9 Astım ve Gebelik Astım ve Gebelik Dr. Metin KEREN ve Dr. Ferda Öner ERKEKOL Genellikle çocukluk ve gençlik döneminde başlayan astım kronik bir solunum sistemi hastalığıdır. Erişkinlerde astım görülme
DetaylıT.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YER SEVİYESİ OZON KİRLİLİĞİ BİLGİ NOTU Temmuz 2014 OZON NEDİR Ozon (O 3 ) üç tane oksijen atomunun birleşmesi ile oluşmaktadır. Ozon, atmosferde
DetaylıDünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)
Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya
DetaylıTÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE
T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE Turkish SÖZLEŞMESİ Experience Ümit Bayram KUTLU Genel Müdür Yardımcısı 25 Haziran 2014, ANKARA SUNUM PLANI 1. Dünyada Tütün Üretimi ve Kullanımı
DetaylıTütün kullanımının zararlı olduğu görüşü resmi olarak ilk kez Amerika Birleşik
DERLEME Hacettepe T p Dergisi 2005; 36:75-79 Dünyada, Türkiye de ve Hacettepe de tütün kontrolü çal flmalar Nazmi Bilir 1, Dilek Aslan 2 1 Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim
DetaylıYÖNETMELİK. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinden: MEHMET AKĠF ERSOY ÜNĠVERSĠTESĠ KADIN SORUNLARI UYGULAMA VE. ARAġTIRMA MERKEZĠ YÖNETMELĠĞĠ
3 Temmuz 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28342 YÖNETMELİK Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinden: MEHMET AKĠF ERSOY ÜNĠVERSĠTESĠ KADIN SORUNLARI UYGULAMA VE ARAġTIRMA MERKEZĠ YÖNETMELĠĞĠ BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç,
DetaylıTC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI. Eğitim Koordinatörlüğü
TC. SAĞLIK BAKANLIĞI SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ SAKARYA NIN HAVASI ARTIK %100 DUMANSIZ HAVA SAHASI Eğitim Koordinatörlüğü BANA 3 SORU SOR Herkes sağlıkla ilgili konularda bilgi
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR
HEMODİYALİZ HASTALARININ HİPERTANSİYON YÖNETİMİNE İLİŞKİN EVDE YAPTIKLARI UYGULAMALAR Feray Gökdoğan 1, Duygu Kes 2, Döndü Tuna 3, Gülay Turgay 4 1 British University of Nicosia, Hemşirelik Bölümü 2 Karabük
DetaylıVERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET. YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği
VERİLERLE TÜRKİYE ve DÜNYADA DİYABET YARD.DOÇ.DR. GÜLHAN COŞANSU İstanbul Üniversitesi Diyabet Hemşireliği Derneği 21.Yüzyılın sağlık krizi: DİYABET Diyabet yaşadığımız yüzyılın en önemli sağlık sorunlarından
DetaylıSİGARA VE AKCİĞERLER
SİGARA VE AKCİĞERLER Hazırlayan Prof. Dr. Nazmi Bilir Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Şubat - 2008 ANKARA Birinci Basım : Şubat 2008 / 3000 Adet Sağlık Bakanlığı Yayın No:
DetaylıSigarasız Özgürlük Avrasya Üniversitesi Bağımlılıkla Mücadele Araştırma ve Uygulama Merkezi
Sigarasız Özgürlük Avrasya Üniversitesi Bağımlılıkla Mücadele Araştırma ve Uygulama Merkezi Salgın Hastalık: Sigara Sigara Salgını Türkiye de her yıl 100.000 kişi sigara kullanımından hayatını kaybetmektedir.
DetaylıHĠTĠT ÜNĠVERSĠTESĠ. SÜREKLĠ EĞĠTĠM UYGULAMA VE ARAġTIRMA MERKEZĠ FAALĠYET RAPORU
HĠTĠT ÜNĠVERSĠTESĠ SÜREKLĠ EĞĠTĠM UYGULAMA VE ARAġTIRMA MERKEZĠ FAALĠYET RAPORU 2012 ĠÇĠNDEKĠLER ÜST YÖNETĠCĠ SUNUġU I- GENEL BĠLGĠLER A- Misyon ve Vizyon.. B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar... C- Ġdareye
DetaylıT.C. ĠÇĠġLERĠ BAKANLIĞI Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü
SAYI : B.05.0.MAH.0.65.00.002/5142/81065 26/05/2006 (300-318) ĠĢyeri KONU : Ġçkili yer bölgesi EMĠNÖNÜ BELEDĠYE BAġKANLIĞINA-ĠSTANBUL ĠLGĠ : 2.3.2006 tarihli ve 317 sayılı yazınız. Ġlgi yazınız incelenmiģtir.
DetaylıDSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar
DSM V madde kullanım bozuklukları için neler getiriyor? Prof. Dr. Yıldız Akvardar Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD 7 Ekim 2010 MADDE KULLANIM BOZUKLUKLARI DSM IV Madde bağımlılığı Madde
DetaylıAÜTF İBN-İ SİNA HASTANESİ GÖĞÜS HASTALIKLARI POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE HASTALIKLARININ SİGARAYLA OLAN İLİŞKİSİ
AÜTF İBN-İ SİNA HASTANESİ GÖĞÜS HASTALIKLARI POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ VE HASTALIKLARININ SİGARAYLA OLAN İLİŞKİSİ BARAN E 1, KOCADAĞ S 1, AKDUR R 1, DEMİR N 2, NUMANOĞLU
DetaylıKANSER İSTATİSTİKLERİ
1 KANSER İSTATİSTİKLERİ Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biridir. Sık görülmesi ve öldürücülüğünün yüksek olması nedeniyle de bir halk sağlığı sorunudur. Tanı olanaklarının gelişmesi ve
DetaylıSağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı
Sağlıklı Kan Basıncı Sağlıklı Kalp Atımı 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. 17 MAYIS 2013 Dünya Hipertansiyon Ligi Girişimidir. Hipertansiyon Nedir? Çoğunlukla yüksek kan basıncı olarak
DetaylıT.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı. VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI
T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüberküloz Daire Başkanlığı VEREM HASTALIĞI ve VEREM HAFTASI VEREM EĞİTİM VE PROPAGANDA HAFTASI Geleneksel olarak her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden
DetaylıTütün veya Sağlık. Dr. Remzi Bağ Anadolu Sağlık Merkezi. remzi.bag@anadolusaglik.org
Tütün veya Sağlık Dr. Remzi Bağ Anadolu Sağlık Merkezi remzi.bag@anadolusaglik.org Tütün Öldürür! Tütün Öldürür! Siz bir hayat kurtarabilirsiniz Sigara, tiryakilerinin yarısını öldürmektedir Dünyada,
DetaylıBELGE VE LOGO KULLANMA TALİMATI
Sayfa No 1 / 5 1.AMAÇ TB nin sistem belgelendirme faaliyetleri çerçevesinde, belgelendirilen kuruluģların ilgili yönetim sistemi belge ve logolarını kullanma esaslarını amaçlamaktadır. 2.KAPSAM TB Logosu
Detaylı