Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi

Transkript

1 Çalışma Yaşamında Sağlığın Geliştirilmesi 1

2 Amaç: Katılımcıların; işyerinde sağlığın geliştirilmesi programlarını hazırlamalarına ve uygulamadaki gerekli temel bilgileri kazandırmalarına yardımcı olmaktır. 2

3 Öğrenim Hedefleri: Katılımcılar, İşyerinde sağlığın geliştirilmesi kavramını tanımlar, İşyerinde sağlığın geliştirilmesine ilişkin program hazırlar, Hazırlanan programın uygulanması ve izlenmesi konusunda dikkat edilecek hususları ifade eder. 3

4 Alt Başlıklar 4 İşyerinde sağlığın geliştirilmesi kavramı İş yerinde sağlığın geliştirilmesi program örnekleri; Sigara ve madde kullanımı Sağlıklı yaşam Doğru beslenme Yaşam boyu egzersiz Sigara ve madde kullanımı Stresle baş etme Örnek bir programın hazırlanması Programın uygulanması ve izlenmesinde dikkat edilecek hususlar

5 5 Sağlık Sağlığı Geliştirme

6 Genetik- Bireysel Özellikler ( Yaşam Biçimi ) Çevre 6

7 Yaşama yıllar katın ( add years to life ) Yıllara yaşam katın ( add life to years) 7

8 Çalışma Yaşamı ve Sağlık İlişkisi Çalışma Ortamı fiziksel kimyasal biyolojik ergonomik psikososyal Çalışma Koşulları Süre Ücret Vardiya Gece Çalışma İlişkileri Örgütlenme İş güvencesi İstihdam biçimi SAĞLIK Bireysel Özellikler Yaşanan Çevre 8 Prof Dr Alp Ergör- HSL YL Ders Sunu

9 Sağlık: bedensel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik halidir. Sağlığı Geliştirme: İnsanların kendi sağlıklarını belirleyen faktörleri kontrol etmeleri ve bu yolla kendi sağlıklarını geliştirmeleri olarak tanımlanmaktadır. 9

10 İşyerinde Sağlığı Geliştirme Etkinliklerinin Yararı İşveren...üretim Çalışan...sağlıklı çalışma 10

11 Yeni Yaklaşım: Çalışan Sağlığını Koruma ve Geliştirme Toplum İçeriği İş Sağlığı ve Güvenliği Bireysel, Organizasyonel ve Çevresel Düzey Entegre Çalışan Sağlığı İşyerinde Sağlığı Geliştirme 11 İşletme İçeriği

12 Sağlık Harcaması Sigara içenler içmeyenler % 10-18, Egzersiz yapanlar- yapmayanlar % 14, BKI normal- %30 fazla olanlar % 11 daha fazla Sağlık eğitimi için yapılan 1 dolarlık harcama, 1.45 dolar yarar sağlıyor. 12

13 Sağlık Eğitimi: En uygun yer, Toplu olarak yaşam, Beslenme, Egzersiz programı, Sigara kontrolü çalışmaları, Grup dinamikleri 13

14 14 Sağlığı Geliştirme Programı

15 İşyerinde Sağlığı Geliştirme Programı: Amacı net belirlenmiş, Amaçlar işçiler ve işveren tarafından benimsenmiş, Katılımcıların istekleri öğrenilmiş, Programın sürdürülmesi için uygun yer ve zaman ayarlanmış, Finansman sağlanmış, İşverenin katılımı sağlanmış olmalı. Çalışmalarla ilgili kayıtlar düzenli tutulmalı, Katılımcılardan geri bildirim alınmalı, Kişisel bilgilerin gizliliği sağlanmalı, Programın sonuçları değerlendirilmeli ve katılımcılara bilgi verilmeli. 15

16 16

17 17

18 Sağlık eğitimi yöntemleri ( bireysel, grup, yüzyüze, konferans,tv filmi, video, bilgisayar) Bilgilendirme ( afiş, broşür ) Bireysel ilişkiler, Katılımcı tetkikleri ( kan basıncı, koll, görmeişitme değerlendirmesi, kan- idrar muayenesi) Problemlerin çözümü ( bireysel- grup ) 18 Ödüllendirme

19 19 Sağlığı Geliştirme Program Konuları

20 Sağlığı Geliştirme Program Konuları İş ve kullanılan malzemeye ilişkin (Riskler - Etkilenme yolları - Sağlık etkileri - Korunma yöntemleri ), Sağlığın korunması, geliştirilmesi Kaza yaralanmalar Fizik egersiz, Sigara, Stresle başa çıkma yolları, Alkol alışkanlığı, Sağlıklı beslenme, Spor, Kronik hastalıklar (korunma ve kontrolü), Obezite, Kanser, 20 Katılımcı istekleri gereksinimleri ( need assesment )

21 Program Türleri Sağlığı Geliştirme Programı (Health Promotion Program) 1.Cil Koruma İşçi Destek / Yardım Programı (Employee Assistance Program) 2.cil Koruma 21

22 Sigara Alkol Sağlığı Geliştirme Programı İşçi Destek / Yardım Programı Sigara / Alkol kullanımının özellikleri, sağlık etkileri programı Sigara / alkol bırakma programı 22

23 Sağlığı Geliştirme Programının Basamakları 23

24 24

25 25

26 DALY, bir kişinin erken ölmesi nedeni ile kaybetmiş olduğu yıllar ile herhangi bir rahatsızlığı nedeni ile sakat olarak sürdürdüğü yaşam yıllarının birlikte ifade edildiği bir ölçüttür. DALY hem maliyet hem de sağlık etkilerinin beraberce kullanıldığı bir ölçüt olduğundan farklı sağlık müdahaleleri sonucu ilave sağlıklı bir yaşam yılı üretebilmek için gerekli maliyetlerin karşılaştırılmasına da yardımcı olmaktadır. 26

27 27

28 Risk faktörlerinin ortadan kaldırılması ile önlenebilecek olan ölüm sayıları Risk Faktörleri Önlenebilir Ölüm Sayıları Yüksek Kan Basıncı Obezite (>30 Vücut Kitle İndeksi) Sigara İçme Yüksek Kolesterol Yetersiz Fiziksel Aktivite Düşük Düzeyde Meyve ve Sebze Tüketimi Alkol Tüketimi Yetersiz Su Sanitasyonu (UHY-ME Çalışması 2000 Türkiye)

29 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sigara İçilmemesi Sağlıklı Beslenme Fizik Egzersiz Stres 29

30 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sigara İçilmemesi Türkiye;Sigara kullanan kişi dünyada 7., Erkeklerin % 50,6 sı, Kadınların % 16,6 sı, Genelde 18 yaş üstü % 33,4 ü, sigara içiyor. 30 Sigarayı deneyenlerin %75, bağımlı oluyor. Mali yük; 25 milyar TL / yıl

31 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sigara İçilmemesi Neden olduğu hastalıklar ( akciğer ca, kro. Ac hast...), Ac ca %90 sigara, Sigara kullananlarda ac ca risk kat fazla, Mücadele: 1- sigara alışkanlığının edinilmemesi, 2- Sigarayı bırakmada yardımcı olunması, 3- Pasif olarak etkilenenlerin korunması 31

32 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sigara İçilmemesi DSÖ hastalıkların en önemli önlenebilir nedeni, Sigara içenlerde hastalık nedenli işe devamsızlık, sağlık harcamaları daha fazla, 32 Çalışaların faydaları; 1- sigarayı bırakma 2- pasif etkilenenlerin korunması, 3- sigara- mesleki maruziyet etkileşim riski azalır (asbest, toz, toksik- irritan gazlar)

33 33

34 DSÖ Sigarasız İşyerleri: Daha Güvenli Daha Sağlıklı sloganı, 2000, DSÖ- ILO, Sigarasız İşyeri ( Smoke Free Workplaces) yılı, tavsiyeler, Ülkemizde mevzuat çalışmaları, ( Sağlık Bakanlığı Çalışma Bakanlığı ) 34

35 35

36 36

37 37

38 Sigarasızlık politikası yaklaşımları: 1- Sigarasız işyeri, 2- Sigaranın sınırlı alanlarda içilmesi 38

39 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Sağlıklı Beslenme 39

40 Hatalı beslenme ile kalp damar sistemi hastalıkları,şişmanlık, ht, osteoporoz, kanser arasında ilişki, Yeterli- dengeli beslenme Uygun diyet programları - kan koll düzeyinde azalma, Birincil koruma, Tuz kısıtlaması ht kontrolünde önemli, Kalsiyum alımı osteoporoz önlenmesi Beslenme yetersizliği olanlarda işyerindeki toksik kimyasalları detoksifikiye etme sorunu, İşyerinde beslenme- alışkanlık- genel yaşamda sağlık 40

41 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Fizik Egzersiz 41

42 Modern teknoloji hareketsiz yaşam, 100 yıl önce işyerlerinde kullanılan enerjinin 1/3 ü insan gücü günümüzde %1 dolayında, Hareketsizlik: obezite, ht, osteoporoz, dm, kah artışı, İşyeri egzersiz programı ile daha sıcak ilişkiler, iş motivasyonunda artış, hastalıklardan korunma, 42

43 Egzersiz süresi 30 dakikadan az olmamalı, 1 hafta boyunca en az 1 saat egersiz yapılmalı, Düzenli egzersiz ile kardiyovasküler verimlilik artışı, sistolik (13) ve diastolik (10) kb düşme, HDL koll artma, Egzersiz sırasında ve sonrasında bir kaç saat boyunca enerji kullanımı artar, Obezite kontrolünde egzersiz önemli, DM Tip 2 regulasyonunda kolaylık, Osteoprozda koruyucu. 43

44 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Stres İş sağlığı çalışmalarının amacı: çalışanların bedensel, ruhsal, sosyal yönden iyilik durumlarını sürdürmek ve üst düzeye çıkarmak. Güvenli- huzurlu çalışma ortamı Stres etkileri, Stresle Mücadele Programları 44

45 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Stres A) Stresle ilişkili belirtilerle başa çıkma ( tek yada grup görüşmeleri, yüzyüze- telefon görüşmeleri, işyerinde yada dışardan alınan destek, somatik belirtilerin nedeni ve stres ilişkisi ortaya konmalı) B) Bireysel duyarlılığı azaltma ( seminer, grup çalışması, sosyal ilişkileri geliştirici programlar) 45 C) Kişiler arası ilişkilerin düzeltilmesi ( kaynaşma ve dayanışmayı özendirici destekleyici sosyal etkinlikler)

46 Sağlıklı Yaşam İlkeleri Stres D) İşten kaynaklanan stres faktörlerinin kontrolü ( işyeri, çalışma düzen değişimleri) E) Yönetimden kaynaklanan stresle başa çıkma, F) Bireysel stres kaynaklarının kontrolü ( evdeki sorunlar, ekonomik güçlükler, sağlık sorunları, genel yaşam koşulları etkili olabilir. 46 İnsan yaşamı bütünlüğü Stres ; bulaşıcı Bireysel çaba - destek