"BELEDİYE" İBARESİNİN SPOR KULÜPLERİ TARAFINDAN TÜZEL KİŞİLİK ADLARINDA KULLANILMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 "BELEDİYE" İBARESİNİN SPOR KULÜPLERİ TARAFINDAN TÜZEL KİŞİLİK ADLARINDA KULLANILMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ Yrd. Doç. Dr. Levent ATALI / Kocaeli Üniversitesi / Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu / Spor Yöneticiliği Bölümü 1. GİRİŞ Spor insan yaşamı için önemli olan sağlık, eğitim ve sosyalleşme gibi birçok alanı içermektedir. Özel, resmi ve gönüllü bir çok kurum ve kuruluş spor a yönelik hizmet üretmekte ve projeler gerçekleştirmektedir. Anayasamız da halk sağlığı, sporun herkes için yapılabilir olması ve sporcuların korunması güvence altına alınmıştır. Anayasal bir görev olan spor ile ilgili bir çok kurum hizmetleri arasında spora yer ayırmaktadır. Bu kurumlardan çalışmamıza örnek teşkil eden belediyeler ve gönüllü kuruluş olarak spor kulüpleri spor alanı için hizmet üretmekte ve projeler geliştirmektedirler. Spor ile ilgili olarak belediyeler bir çok hizmet ve proje üretirken birçok kurum ve kuruluşla işbirliği yapmaktadır. Bu süreçte belediyeler spor kulüpleri ile hizmet ve proje odaklı karşılıklı olarak işbirliğine girmektedir. Bu ilişki sürecinde her iki tarafında amacının halkın spor yapma olanaklarını arttırmak olduğu söylenebilir. Bu çalışmada belediye ve spor kulüplerinin ilişkileri sürecinde spor kulüplerinin tüzel kişilik adlarında belediye ibaresini kullanmalarının kanun, yönetmelik ve yargı kararları boyutunda kullanılabilirliği üzerinde durulacaktır. Sonuç olarak uygulamada olması muhtemel hukuki ihtilaflara ve sorunlara karşı bir takım öneriler ileri sürülecektir. 2. SPOR KULÜPLERİNİN KURULUŞU VE ADLANDIRILMASI Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları dernek olarak adlandırılmaktadır. Derneklerden başvurmaları halinde; spor faaliyetine yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü statüsünü kazanmaktadır. 1 Dernekler ve spor kulüpleri kuruluş aşamalarında veya daha sonraki zamanda MAHALLİ İDARELER DERGİSİ Yıl: 2 Sayı:19 (220) Temmuz 14

2 Yrd. Doç. Dr. Levent ATALI tüzel kişilik adlarının verilmesindeki sürece baktığımızda: 5253 Sayılı Dernekler Kanunun 2 Gençlik ve spor kulüpleri Bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı ve Dernek adları başlıklı kısımlarında ilgili maddeler şu şekilde düzenlenmiştir: Gençlik ve spor kulüpleri Madde 14- Derneklerden başvurmaları halinde; spor faaliyetine yönelik olanlar spor kulübü, boş zamanları değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanlar gençlik ve spor kulübü adını alır. Bu kulüpler, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt ve tescil edilir. Kulüplerin organları, bu organların görev ve yetkileri, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de denetlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve şartları, üst kuruluş oluşturmada uyulacak esas ve usuller, gençlik ve spor faaliyetlerini yürüteceklerin nitelikleri ve bunlara uygulanacak disiplin işlemleri, kulüplerin kayıt ve tesciline ilişkin esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenlenir. Dernek adları Madde 28- Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilir. 2 23/11/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. Beşinci Bölüm Yasaklar Bazı ad ve işaretleri kullanma yasağı Madde 29- Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasî partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır. Dernekler açısından bakıldığında kuruluş aşamasında derneklerin kullanamayacağı bazı adlar belirtilmiş ve belediye ibaresi veya buna benzer kurumların adları ile ilgili herhangi bir ifadeye yer verilmemiştir. Derneklerin kuruluşu ve adlandırılması ile ilgili mevcut dernekler kanununda belediye ibaresini kullanabilir veya kullanamaz diye bir sonuca varmak mümkün görünmemektedir. Bununlar beraber kanuna dayalı olarak çıkarılan derneklerle ilgili olarak yönetmeliklerde de durum benzerdir. Spor kulüpleri kuruluş aşamalarında veya daha sonraki zamanda tüzel kişilik adlarının verilmesindeki sürece baktığımızda: Gençlik ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği nin Kulüplerin Tescili ve Kulüplerin isimleri başlıklı ilgili bölümlerine bakıldığında ilgili maddeler şu şekilde düzenlenmiştir: 3 Kulüplerin Tescili Kulüplerin isimleri Madde 24 Dernekler, tüzüklerinde belirtilen amaçlar doğrultusunda gençlik 3 08/07/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. Yıl: 2 Sayı:19 (220) Temmuz 14 MAHALLİ İDARELER DERGİSİ 29

3 "Belediye" İbaresinin Spor Kulüpleri Tarafından Tüzel Kişilik Adlarında Kullanılmasının Değerlendirilmesi kulübü, spor kulübü, gençlik ve spor kulübü adlarından birini alırlar. Kulüpler aşağıda belirtilen esaslara göre isim alırlar: a) Kulüpler, Dernekler Kanunu çerçevesinde diledikleri isimleri alabilirler. b) Aynı isim il dâhilinde birden fazla kulüp tarafından kullanılamaz. c) Mahkemece kapatılmasına karar verilen dernekler hariç, herhangi bir nedenle kapanan veya kapatılan ve tescili silinen kulübün ismi yeniden kullanılabilir. Derneklerin gençlik kulübü, spor kulübü, gençlik ve spor kulübü olarak tescili yapılanların isimlendirilmeleri boyutunda bakıldığında yönetmeliğin dernekler kanunu çerçevesinde istedikleri adları alabileceği belirtilmiştir. Dernekler kanununa göre durum yukarıda açıklanmış, dernekler kanununda ağırlıklı olarak alamayacakları isimler belirtilmiştir. 3. BELEDİYE KANUNU VE DİĞER KANUNLARDAKİ DURUM 5393 Sayılı Belediye Kanunu 4 ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 5 ile bir takım spor ile ilgili görevler belediyelere verilmiştir sayılı Belediye Kanunu nun Belediyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları, Belediyenin görev ve sorumlulukları başlıklı 14. maddesinde spor ile ilgili olarak: Madde 14- Belediye, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; 4 13/07/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. 5 23/07/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. a) İmar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafî ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır. Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu in üzerindeki belediyeler, kadınlar ve çocuklar için konukevleri açmak zorundadır. Diğer belediyeler de mali durumları ve hizmet önceliklerini değerlendirerek kadınlar ve çocuklar için konukevleri açabilirler. b) Devlete ait her derecedeki okul binalarının inşaatı ile bakım ve onarımını yapabilir veya yaptırabilir, her türlü araç, gereç ve malzeme ihtiyaçlarını karşılayabilir; sağlıkla ilgili her türlü tesisi açabilir ve işletebilir; mabetlerin yapımı, bakımı, onarımını yapabilir; kültür ve tabiat varlıkları ile tarihî dokunun ve kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin korunmasını sağlayabilir; bu amaçla bakım ve onarımını yapabilir, korunması mümkün olmayanları aslına uygun olarak yeniden inşa edebilir. Gerektiğinde, sporu teşvik etmek amacıyla gençlere spor malzemesi verir, amatör spor kulüplerine ayni ve nakdî yardım yapar ve gerekli desteği sağlar, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenler, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan öğrencilere, sporculara, teknik yöneticilere ve antrenörlere belediye meclisi 30 MAHALLİ İDARELER DERGİSİ Yıl: 2 Sayı:19 (220) Temmuz 14

4 Yrd. Doç. Dr. Levent ATALI kararıyla ödül verebilir. Gıda bankacılığı yapabilir. Belediyelerin birinci fıkranın (b) bendi uyarınca, sporu teşvik etmek amacıyla yapacakları nakdi yardım, bir önceki yıl genel bütçe vergi gelirlerinden belediyeleri için tahakkuk eden miktarın; büyükşehir belediyeleri için binde yedisini, diğer belediyeler için binde on ikisini geçemez sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu nun Büyükşehir Belediyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları başlıklı 7. maddesinde spor ile ilgili olarak; Madde 7- Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır: m) Büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden sosyal donatılar, bölge parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan barınakları, kütüphane, müze, spor, dinlence, eğlence ve benzeri yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek; gerektiğinde amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapmak, malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara, teknik yönetici, antrenör ve öğrencilere belediye meclis kararıyla ödül vermek. Belediye ve Büyükşehir Belediyesi kanunlarına baktığımızda belediyelere spor ile ilgili bir takım görevler verilmiştir. Verilen bu görevler nedeni ile uygulamada spor kulüpleri ile bir takım işbirlikleri oluşmuş ve her belediye kanunlar çerçevesinde bir takım ilişki yolları geliştirmiştir. Bu ilişki yöntemlerine uygulamada bakıldığında belediye yönetimine yakın olan, bu yakınlık spor kulübü yöneticilerinin mevcut belediye yönetiminden olması ve belediye yönetime yakın kişilerden oluşması şeklindedir. Ülkemizde belediye ibaresini kullanan spor kulüpleri örneklerine baktığımızda bir çok spor kulübünü görmekteyiz. Örnek olarak Futbol Federasyonu faaliyetlerine katılan spor kulüplerine baktığımızda; Süper lig, 1. lig, 2. lig, 3. lig olarak adlandırılan profesyonel kategorilerinde 17 spor kulübü, Bölgesel Amatör lig kategorilerinde 54 spor kulübü olmak üzere toplamda 71 spor kulübü tüzel kişilik adlarında «belediye» ibaresini kullanmaktadırlar. 6 Belediyeler boyutunda bakıldığında kanunlarında spor kulüpleri ile ilgili ilişkilerinde özellikle belediye isminin kullanılması ile ilgili bir ifade yer almamaktadır. Belediye kanunlarında belediye ibaresinin kullanılmasına yönelik bir ibare yer almamasına karşın 5072 Sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun 7 içeriğinde bu yönde bir yaptırım öngörülmüştür sayılı kanunun, Temel ilkeler başlıklı 2. maddesinin (a) bendindee Dernek ve vakıflar, kamu kurum ve kuruluşlarının ismini alamaz, bu kurum ve kuruluşların hizmet binaları ve müştemilatı içinde faaliyet gösteremez ve bu kuruluşlara ait araç ve gereci kullanamaz. ibaresi yer almaktadır. Spor kulüplerinin bu kanun kapsamında yer alan derneklerden olmaması ile spor kulüpleri ile ilişkili bir durum /01/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. Yıl: 2 Sayı:19 (220) Temmuz 14 MAHALLİ İDARELER DERGİSİ 31

5 "Belediye" İbaresinin Spor Kulüpleri Tarafından Tüzel Kişilik Adlarında Kullanılmasının Değerlendirilmesi söz konusu değildir. Fakat bunun yanında İçişleri Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı tarafından 2004/2 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarını Destekleyen Dernekler konulu genelgesinde spor amaçlı veya öğrenci dernekleri gibi dernekler bu kanun kapsamına girmediğinden, ilgili bulunduğu kamu kurum ve kuruluşların ismini kullanabileceklerdir atıfında bulunarak spor kulüplerinin kullanabileceğini belirtmiştir. 8 Buradaki kullanabilir ifadesi 5072 Sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun içeriğinde bu yönde engelleyici bir durumun olmadığı şeklinde değerlendirilmeli, diğer kanun ve haklar boyutunda bir bağlayıcılığı olmayacak şekilde yorumlanmalıdır. 4. BELEDİYE İBARESİNİN KULLANILMASI İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI Gebze. 2.Asliye Hukuk Mahkemesi 26/01/2012 tarihli ve 2012/26 No lu Kararında, sayılı Kanun madde18, Türk Medeni Kanunu Madde 56 ve 5253 sayılı kanunun diğer hükümleri çerçevesinde; aynı zamanda spor kulübünün belediye ibaresini kullanmak için herhangi bir izin almaması gibi durumlar göz önüne alınarak aşağıdaki hüküm kurulmuştur. Davanın kabulüne ve spor kulübünün ünvanından (isminden) belediye ibaresinin çıkarılmasına ve Gençlik ve Spor İl Müdürlüğüne bilgi verilmesine karar verilmesine 8 İçişleri Bakanlığı/Dernekler Dairesi Bşk., Genelge, 2004/2 9 Asliye Hukuk Mahkemesi, , E.2011/652, K.2012/26 5. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ Yukarıda yapılan tespit ve değerlendirmeler çerçevesinde, derneklerin ve özellikle spor kulüplerinin belediye ismini kullanmaları ile ilgili kanun ve yönetmeliklerde sorunu çözücü bir ifade bulunmamaktadır. Derneklerin kuruluşu ve adlandırılması ile ilgili mevcut dernekler kanununda belediye ibaresini kullanabilir veya kullanamaz diye bir sonuca varmak mümkün görünmemektedir. Bununla beraber kanuna dayalı olarak çıkarılan derneklerle ilgili yönetmeliklerde de durum benzerdir. Derneklerin gençlik kulübü, spor kulübü, gençlik ve spor kulübü olarak tescili yapılanların isimlendirilmeleri boyutunda bakıldığında yönetmeliğin dernekler kanunu çerçevesinde istedikleri adları alabileceği belirtilmiştir. Dernekler kanununa göre durum yukarıda açıklanmış, dernekler kanununda ağırlıklı olarak alamayacakları isimler belirtilmiştir. Belediyeler boyutunda bakıldığında belediye kanunlarında spor kulüpleri ile ilgili ilişkilerinde özellikle belediye isminin kullanılması ile ilgili bir ifade yer almamaktadır. Mahkeme kararlarına baktığımızda Davanın kabulüne ve spor kulübünün ünvanından (isminden) belediye ibaresinin çıkarılmasına ve Gençlik ve Spor İl Müdürlüğüne bilgi verilmesine karar verilmesine örnek bir karar olarak yer almaktadır. Sonuç olarak dernekler ve özellikle spor kulüplerinin belediye ismini kullanmaları boyutunda kuruluş aşamaları 32 MAHALLİ İDARELER DERGİSİ Yıl: 2 Sayı:19 (220) Temmuz 14

6 Yrd. Doç. Dr. Levent ATALI sürecinde bir engel görünmemektedir. Fakat adını aldıkları belediye, ismin kullanılmaması için bir talepte bulunduğu takdirde belediye ibaresini tüzel kişilik adlarından çıkarmak zorunda kalmaktadırlar. Bu durum uygulamada spor hizmeti alan sporcular, aileler ve yöneticiler açısından ciddi sorunlar oluşturmaktadır. Bu sorunların oluşmaması için derneklerin ve spor kulüplerin ilk yapması gereken belediye ibaresini kullanmak için ilgili belediyeden izin alması görünmektedir. Oluşabilecek sorunlara yönelik çözüm önerileri şu şekildedir. - Kanun ve yönetmelik boyutunda veya genelge ile bundan sonra belediye ibaresinin kullanılması ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. - Dernek ve spor kulüplerinin ileride sorun yaşamamak için ilgili belediyeden belediye ibaresini kullanmak için izin almaları gereklidir. - Belediye ibaresinin kullanılması belli bir derneğe veya spor kulübüne verilmemeli, kullanılması engellenmelidir. - Mevcut kullanan dernek ve spor kulüplerine belediye ibaresini tüzel kişilik adlarından çıkarmaları için belediyeler veya dernekler il müdürlüğü tarafından çalışma başlatılmalıdır. 6. KAYNAKÇA 1) 2) 23/11/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. 3) 08/07/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. 4) 13/07/2005 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. 5) 23/07/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. 6) 7) 29/01/2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazete. 8) İçişleri Bakanlığı/Dernekler Dairesi Bşk., Genelge, 2004/2 9) Asliye Hukuk Mahkemesi, , E.2011/652, K.2012/26 Yıl: 2 Sayı:19 (220) Temmuz 14 MAHALLİ İDARELER DERGİSİ 33