MAHALLİ İDARELERİN SPORLA İLGİLİ İŞLEVLERİ VE SPOR KULÜPLERİNE YARDIMLARI

Transkript

1 MAHALLİ İDARELERİN SPORLA İLGİLİ İŞLEVLERİ VE SPOR KULÜPLERİNE YARDIMLARI Yaşar ATEŞ Sayıştay Uzman Denetçisi 1. GİRİŞ 1982 Anayasasının Gençliğin korunması başlıklı 58 inci maddesinin ikinci fıkrasında, Devlet in, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alacağı düzenlenirken; Sporun geliştirilmesi ve tahkim başlıklı 59 uncu maddesinde ise, Devlet in her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alacağı, sporun kitlelere yayılmasını teşvik edeceği ve başarılı sporcuyu koruyacağı hükme bağlanmıştır. Anayasa da gençliğin korunması ve sporun geliştirilmesi ile ilgili bu maddeler, Anayasa nın Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler bölümünde düzenlenmiştir. Spor bireylerin ruhsal, bedensel ve zihinsel olarak dengeli ve sağlıklı olabilmelerini temin eden en önemli aktivitedir. Tanıtım açısından din, dil, ırk, dünya görüşü ayrımı yapmadan büyük kitlelere ulaşılmakta, insanlara ortak duygular yaşatarak barışın, kardeşliğin, anlayışın ve bir arada olunabileceği mesajlarının verildiği bir alan olarak kabul edilmektedir. Dünyanın ortak dili diye de adlandırılabilecek spor, ekonomik olarak bakıldığında büyük ekonomik değeri ile direk ve dolaylı etkileriyle kendisini 4. büyük sektör konumuna taşıyarak göz ardı edilemeyecek bir öneme kavuşmuştur. Ülkelerin gelişmişlik göstergelerinden biri olan spor, sanayileşme ve beraberinde gelen hızlı kentleşmenin birey ve toplum üzerindeki etkileriyle mücadelede önemli bir faktördür. 254 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

2 Yaşar ATEŞ Gençliğin korunması ve sporun geliştirilmesi ile ilgili olarak devlete düşen görevlerin bir kısmının gerçekleştirilmesi, mahalli idareler ve diğer kamu idarelerinin faaliyetlerinin ile, bunlar tarafından spor kulüplerine yardım yapılmak suretiyle sağlanmaktadır. Sporun geniş halk kitlelerine yayılması ve spor kültürünün geliştirilmesi gibi konular açısından, sporun asli ve vazgeçilmez unsurunun spor kulüpleri olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Sporun ana hizmet birimi olan spor kulüpleri hukuk düzenimizde dernek statüsünde olup, Dernekler Kanunu na tabidir. Ülkemizde spor kulüplerinin ihtiyacı karşılayamayacak durumda olması nedeniyle, beklentiler kamunun halka en yakın kurumu olan mahalli idarelere, özellikle de belediyelere yönelmiştir. Ancak devletin derneklere yardım yapabilmesi ise bazı şartlara bağlanmıştır. 2. MAHALLİ İDARELERE SPORLA İLGİLİ GÖREV VE SORUMLULUK YÜKLEYEN YASAL DÜZENLEMELER Mahalli ve müşterek hizmetleri yürütmek üzere yapılanmış olan mahalli idareler, ülkemizde il özel idareleri, büyükşehir belediyeleri, belediyeler, köyler ve bunların kendi aralarında kurmuş oldukları birliklerden oluşmaktadır. Spor, yapısı gereği mahalli ve müşterek bir hizmet alanıdır ve mevzuatımızda da mahalli idarelerin spor ile ilgili görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. a.) İl Özel İdareleri 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu nun, il özel idaresinin görev ve sorumluluklarını düzenleyen 6 ncı maddesinde; il özel idaresinin mahalli ve müşterek nitelikte olmak kaydıyla gençlik ve spor hizmetlerini yapmakla görevli ve yetkili olduğu belirtilmektedir. Aynı maddeye tarihli ve 5393 sayılı Kanun un 85 inci maddesi ile eklenen fıkrada, bakanlıklar ve diğer merkezî idare kuruluşlarının gençlik ve spor gibi hizmetlere ilişkin yatırımları ile bakanlıklar ve diğer merkezî idare kuruluşlarının görev alanına giren diğer yatırımları, kendi bütçelerinde bu hizmetler için ayrılan ödenekleri il özel idarelerine aktarmak suretiyle gerçekleştirebilecekleri düzenlenmiştir sayılı Kanun un Diğer Kuruluşlarla ilişkiler başlığını taşıyan 64 üncü maddesine göre, il özel idareleri, il genel meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda dernekler ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilmektedirler. Bu madde kapsamında il özel idarelerinin, mahalli ve müşterek nitelikte olmak kaydıyla gençlik ve spor hizmetlerini yapmakla görevli ve yetkili olduğu düşünüldüğünde, dernek statüsünde olan spor kulüpleri ile de ortak hizmet projeleri gerçekleştirebileceklerdir. İl özel idaresinin, hizmetlere gönüllü katılımı düzenleyen 65 inci maddesiyle, spor hizmetlerinin yapılmasında ilde dayanışma ve katılımı sağlamak; hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulayacağı düzenlenmiştir. b) Büyükşehir Belediyeleri 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu nun 7 nci maddesinde; büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında büyükşehirin bütünlüğüne hizmet eden spor yerleri yapmak, yaptırmak, işletmek veya işlettirmek görevi yanında; gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak, amatör takımlar arasında spor müsabakaları düzenlemek, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarında üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül vermek sayılmaktadır. Aynı maddede, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görev ve yetkileri arasında, spor yerleri ile parkları yapmak görevi sayılmıştır. Büyükşehir Belediye Başkanı başlıklı 17 nci maddesinde ise büyükşehir ve büyükşehir kapsamındaki ilçe ve ilk kademe belediye başkanlarının görevlerinin devamı süresince profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamayacakları ve yönetiminde bulunamayacakları hususu düzenlenmiştir. Aynı Kanun un belediyeler arası hizmet ilişkilerini ve koordinasyonunu düzenleyen 27 nci maddesine göre sporu da içine alacak şekilde, büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyonun, büyükşehir belediyesi tarafından sağlanacağı, yeni kurulan büyükşehir belediyelerinde, spor tesislerinin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esasların, büyükşehir belediye meclisi tarafından belirleneceği ifade edilmiştir. 255 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

3 Mahalli İdarelerin Sporla İlgili İşlevleri ve Spor Kulüplerine Yardımları c) Belediyeler 5393 sayılı Belediye Kanunu nun Belediyenin görev ve sorumlulukları başlıklı 14 üncü maddesinde; Belediyelerin mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; gençlik ve spor hizmetlerini yapacağı veya yaptıracağı, gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme verip gerekli desteği sağlayacağı, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenleyeceği, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verebileceği belirtilmiş ve belediye hizmetlerinin yerine getirilmesinde öncelik sırasının belediyenin malî durumu ve hizmetin ivediliği dikkate alınarak belirleneceği, Kanunun 37 nci maddesinde Belediye başkanının, görevinin devamı süresince profesyonel spor kulüplerinin başkanlığını yapamayacağı ve yönetiminde bulunamayacağı, Belediye meclisinin görev ve yetkilerini düzenleyen 18 inci maddesinde spor gibi alanlarda faaliyet ve projeler gerçekleştirilmesi; bu çerçevede arsa, bina ve benzeri tesisleri yapma, yaptırma, kiralama veya tahsis etmeye karar verme görev ve yetkisinin belediye meclisinde olduğu, Belediye hizmetlerine gönüllü katılımı düzenleyen 77 nci maddesinde belediyenin, spor hizmetlerinin yapılmasında beldede dayanışma ve katılımı sağlamak; hizmetlerde etkinlik, tasarruf ve verimliliği artırmak amacıyla gönüllü kişilerin katılımına yönelik programlar uygulamak ile görevli olduğu, Hüküm altına alınmıştır. d) Köyler 442 sayılı Köy Kanunu nda spor ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu nun 18 inci maddesine göre ilçelerde sporu da içerecek şekilde köylere ait hizmetlerin yürütülmesine yardımcı olmak, bizzat yapmak, yaptırmak üzere tüm köylerin iştiraki ile o ilçenin adını taşıyan köylere hizmet götürme birliği kurulabileceği öngörülmekte ve il özel idareleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının köye yönelik hizmetlerine ilişkin yapım, bakım ve 256 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

4 Yaşar ATEŞ onarım işlerini, aralarında yapacakları anlaşmaya göre, köylere hizmet götürme birlikleri aracılığıyla gerçekleştirebileceği hükme bağlanmaktadır sayılı Kanun a göre il özel idareleri, belediyeler ve köylerden oluşan mahalli idareler spor da dâhil olmak üzere yürütmekle görevli oldukları hizmetlerden bazılarını birlikte görmek üzere kendi aralarında birlik kurabilmektedirler. 3.SPOR KULÜPLERİNE YARDIM KONU- SUNDA DİĞER DÜZENLEMELER VE YARGI KARARLARI Mahalli idareler, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında bulunduklarından, spor kulüplerine yapacakları yardımlarla ilgili olarak Kanun un Bütçelerden Yardım Yapılması başlıklı 29 uncu maddesine riayet etmek durumundadırlar. Bu maddeye göre, gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı kullandırılamamakta, yardımda bulunulamamakta veya menfaat sağlanamamaktadır. Ancak, bütçelerinde öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf, birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım yapılabilmektedir. Bu yardımların yapılması, kullanılması, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna açıklanmasına ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılan tarihli Yönetmelikle düzenlenmiştir. Dernek, Vakıf, Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık ve benzeri Teşekküllere Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmelik in 5 inci maddesi uyarınca, mahalli idare bütçelerinden spor kulüplerine yardım yapılabilmesi için; Mahalli idare bütçesinde bu amaçla ödenek tefrik edilmiş olması, yardımlarda kamu yararı gözetilmesi, yardımların öncelikle toplumun ihtiyaçlarına ve sorunlarına çözüm sağlaması ile toplumsal gelişmeye katkıda bulunulmasına yönelik olması, Spor kulübünün, yardımı yapacak idarenin görev alanına giren konularda faaliyet göstermesi, spor kulübü ile yardım yapacak mahalli idare arasında protokol yapılması, Spor kulübünün, 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İlişkilerine Dair Kanun 257 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

5 Mahalli İdarelerin Sporla İlgili İşlevleri ve Spor Kulüplerine Yardımları kapsamındaki dernek ve vakıflardan olmaması, spor kulübünün, Anayasa ve kanunlarla yasaklanmış faaliyetlerde bulunmamış olması, Spor kulübünün, üyelerine veya ortaklarına kazanç paylaşımı veya kâr dağıtımı amacının bulunmaması, Gerekmektedir. Söz konusu Yönetmelik, spor kulüplerine yapılacak bu yardımların izleme ve denetlenmesiyle ilgili detaylar yanında, yapılan yardımların kamuoyuna açıklanması zorunluluğunu da düzenlemiştir. Yönetmeliğin Tanımlar başlıklı 4 üncü maddesinin (c) bendinde; yardımın, idare bütçelerinden teşekküllere yapılacak nakdi yardımı ifade ettiği, Yardım taleplerinin değerlendirilmesi başlıklı 6 ncı maddesinde; yardım taleplerinin, ilgili idarece değerlendirilerek, yardımın miktarının belirlenmesi ve dağıtımının, bakanlıklarda bakanın, diğer idarelerde kurumun en üst yöneticisinin onayı ile yapılacağı, Yardımların kullanılması, izlenmesi ve denetlenmesi başlıklı 7 nci maddesinde; teşekküllerin, yardımları kamu yararı gözeterek veriliş amacına uygun olarak kullanmak zorunda olduğu, yardım alan teşekküllerin, yardımın amacına uygun olarak harcanıp harcanmadığına ilişkin bilgi, belge ve kayıtların birer örneği ile faaliyet raporlarını, faaliyetin bitimini müteakip bir ay içinde veya devam eden faaliyetlerine ilişkin bilgi, belge ve raporlarını takip eden yılın ilk ayı içerisinde yardım yapan idareye göndermek zorunda olduğu, yardım yapan idarelerin, yapılan yardımla sınırlı olmak üzere gerekli gördüğü her türlü inceleme, kontrol ve denetimi yapmaya yetkili olduğu, denetim sırasında görevli memur tarafından istenecek bilgi, belge ve kayıtların gösterilmesi, verilmesi, sorulan soruların yazılı ve/veya sözlü olarak cevaplandırılmasının zorunlu olduğu, Yardımların kamuoyuna açıklanması başlıklı 8 inci maddesinde; idarelerin, yardım yapılan teşekküllerin isim listesini, teşekküllere ilişkin bilgileri, yardımın amacını, konusunu ve yapılan yardım tutarlarını, izleyen yılın Şubat ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklayacağı, Yardımın geri alınması başlıklı 9 uncu maddesinde; teşekküllerin; yardım konusu faaliyetin gerçekleştirilemeyeceğinin veya yardımın amacına uygun olarak harcanmamış olmasının tespiti hâlinde, tespitin yapılmasını müteakip durumun teşekküle tebliğinden itibaren onbeş gün içinde, ilgili idareye yardım tutarını aynen iade etmek zorunda olduğu, yardımın süresi içinde iade edilmemesi durumunda, yardım tutarı kanunî faiziyle birlikte genel hükümlere göre ilgili teşekkülden tahsil edileceği, yardımı süresi içinde iade etmeyen teşekküllerin, Yönetmelik kapsamındaki yardımlardan bir daha yararlandırılmayacağı, Belirtilmiştir sayılı Dernekler Kanunu nun Yardım ve İşbirliği başlıklı 10 uncu maddesinde; derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, benzer amaçlı derneklerden, siyasi partilerden, işçi ve işveren sendikalarından ve meslekî kuruluşlardan maddî yardım alabilecekleri ve adı geçen kurumlara maddî yardımda bulunabilecekleri, 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları ile ilişkilerine Dair Kanun hükümleri saklı kalmak üzere, derneklerin kamu kurum ve kuruluşları ile görev alanlarına giren konularda ortak projeler yürütebilecekleri, bu projelerde kamu kurum ve kuruluşlarının, proje maliyetlerinin en fazla yüzde ellisi oranında aynî veya nakdî katkı sağlayabilecekleri hüküm altına alınmıştır. 258 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

6 Yaşar ATEŞ Aynı Kanun unun Gençlik ve spor kulüpleri başlıklı 14 üncü maddesine göre, derneklerin başvurmaları halinde; spor faaliyetine yönelik olanların spor kulübü, boş zamanları değerlendirme faaliyetine yönelik olanlar gençlik kulübü ve her iki faaliyeti birlikte amaçlayanların gençlik ve spor kulübü adını alacağı, bu kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce tutulacak kütüğe kayıt ve tescil edileceği, kulüplerin organları, bu organların görev ve yetkilen, kulüplerin Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce de denetlenmesi ve bunlara yapılacak yardımların şekil ve şartları ile bunlara ilişkin esasların İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikte düzenleneceği belirtilmiştir. Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik Ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği nin Yardım şekilleri başlıklı 34 üncü maddesinde, kulüplerin faaliyetlerini daha iyi bir şekilde yürütebilmelerini sağlamak amacıyla Genel Müdürlük bütçesinde yer alan yardım ödeneğinin; il müdürlükleri aracılığıyla kulüplere ayni ve nakdi olarak aktarılabileceği ifade edilmiştir. 4. MAHALLİ İDARELER VE SPOR FAALİYETLERİ Merkeziyetçi yönetim anlayışı ile sporla ilgili meselelerin çözümü, gerekli yatırımların yapılması ve mevcut tesislerin verimli işletilmesi mümkün değildir. Spor hizmetleri, belediyelerin ve diğer yerel yönetim birimlerinin gücüyle halka ulaşması halinde etkisini daha çabuk gösterir. Belediyeler kısıtlı kaynaklara rağmen spora büyük kaynaklar ayırmaktadırlar. Aslında bazen, yerel yönetimler toplumsal ve siyasal baskılarla spor kulüplerine yardım etmek zorunda kalmaktadırlar. Ancak birçok spor hizmeti halka yeterince ulaşmamakta ve kaynak israfına neden olunmaktadır. Belediyeler kamuoyundan gelen isteklere kayıtsız kalamayarak, şehrin profesyonel futbol takımını sahiplenip, spor kulübü yönetmeye bile başlamışlardır. Bunun temel sebebi, seçimle gelen yerel yöneticilerin, toplumsal baskıyı frenlemek ve toplumla barışık geçinme arzusudur. Öyle ki geçmişte, Büyükşehir statüsündeki bir belediye, şehrin 1 inci ligdeki profesyonel futbol takımına sahip çıkmakla kalmamış, 2 nci ve 3 üncü 259 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

7 Mahalli İdarelerin Sporla İlgili İşlevleri ve Spor Kulüplerine Yardımları ligde birer profesyonel futbol takımı kurup takım sayısını üçe çıkarmıştır. Belediye ve kulüplerin spor anlayışı birbirinden farklıdır. Kulüpler sporcu yetiştirmeyi, belediyeler ise kitle sporuna hizmet etmeyi amaçlamalıdır. Belediyelerin tesisleşme adı altında yaptıkları yatırımların bir kısmı halka değil, elit spora yöneliktir. Bütün belde halkının sahip olduğu spor yapma hakkını ve maddi imkânlarını, belli sayıdaki sporcuya tahsis eden bir hizmet anlayışı kabul edilemez. Belediyelerin önceliği, Belediye Kanununda da amaçlandığı üzere; halkın yararlanacağı spor alanları yapmak ve halkın geniş katılımına yönelik spor organizasyonu düzenlemek, herkes için spora yönelik tesis planlaması olmalıdır. Belediyeler daha çok kişiye spor yaptırmayı hizmet anlayışı olarak benimsemelidirler. Diğer kurum ve kuruluşlar ile spor projeleri üretmeli ve bu projelere destek olmalıdır. Belediyeler kulüpleşme faaliyetinden vazgeçmeli, bunun yerine işin uzmanlarından oluşan ayrı bir spor birimi kurmalıdırlar. Spor kulüpleri, yukarıda belirtilen mevzuat çerçevesi dışında ya da bu çerçeveyi zorlayarak kendilerine yardım yapılması beklentisi içine girmektedirler. Yerel yönetimlerin; şirket, imar, ihale vb. uygulamaları yanında belediye şirketleri ve onların uygulamaları üzerinden dolaylı olarak spor kulüplerine kaynak sağlayıcı bir yaklaşım sergilemesi beklenmektedir. Yerel yöneticiler bir yandan yerel spora ve kulüplere destek vermeyen yönetici olarak algılanmak istememekte, diğer yandan da mevzuat çerçevesi dışına çıkmak istememektedir. Spor kulüplerinin bu yöndeki istekleri, yerel yöneticiler üzerinde devamlı baskı unsuru olarak kullanılabilmektedir. Büyükşehir belediye başkanı ve belediye başkanlarının, profesyonel spor kulüplerinin başkanı ve yöneticisi olma yasağı yine dolaylı yollardan aşılmak istenmekte, özellikle gelir gider dengesinin yeniden kurulması ve kulüp devamlılığının sağlanması açısından belediye başkan yardımcıları ya da belediye başkanına yakın kişilerin kulüp başkanı olması beklenmektedir. 5.SPOR KULÜPLERİNE YARDIM Belediyelerin sporla ilgili görevlerini yerine getirmesinde en önemli şart; katkının, mahallî müşterek nitelikte, yerel hizmetler bazında, sadece ilgili yöre hakkına yönelik yapılmasıdır. Yine, bu katkı belediyenin yapması gereken diğer hizmetlerle kıyaslanarak, öncelik durumuna göre ve belediyenin mali durumu dikkate alınarak gerçekleştirilecektir sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu nun 7 nci maddesindeki ibarenin gerektiğinde amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamak şeklinde düzenlenmiş olması yani gerektiğinde, gerekli desteği sağlamak şeklinde ibarelerin yer almış olması özellikle büyükşehir belediyelerinin spor ile ilgili harcamaları sırasında sıkıntıyla karşı karşıya kalmalarına yol açmaktadır. Yine, 5393 sayılı Belediye Kanunu nun 14 üncü maddesindeki ibarelerin gerektiğinde, öğrencilere, amatör spor kulüplerine malzeme verir ve gerekli desteği sağlar, şeklinde düzenlenmiş olması yani gerektiğinde, gerekli desteği sağlar, şeklinde ibarelerin yer almış olması belediyelerin harcamaları sırasında sıkıntıya neden olabilecek yorumlara yol açabilmektedir. Bu nedenle mezkûr ifadelerin yorumlamaya mahal bırakmayacak şekilde daha açık şekilde düzenlenmesi, bu sorunların çözülmesi açısından önem taşımaktadır. Bu durum bazen yargı kararları ile açıklığa kavuşturulabilmektedir. Örneğin bir belediyenin dernek statü- 260 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

8 Yaşar ATEŞ sünde olan bir spor kulübüne nakdî yardımda bulunması sonucu belediye başkanı, belediye encümen üyeleri ve bazı belediye görevlileri hakkında yapılan ön inceleme sonucunda İçişleri Bakanlığı tarafından verilen soruşturma izni, Danıştay Birinci Dairesinin K.2009/439, E.2009/238 sayılı ve tarihli kararında; Belediyelerin amatör spor kulüplerine malzeme desteği şeklinde yardımda bulunabilecekleri, ancak Belediye Kanunu nda açıkça belirtilmemesi nedeniyle nakdî yardım yapamayacakları. gerekçesiyle onaylanmıştır. Sayıştay Temyiz Kurulu ise muhtelif kararlarında; belediyelerin amatör spor kulüplerine nakdi yardımda bulunabileceklerine hükmetmiştir tarih tutanak sayılı kararında; 5393 Sayılı Belediye Kanunu ile belediyeler mahalli ve müşterek nitelikte olmak şartıyla gençlik ve spor hizmetlerini yapmak veya yaptırmakla, amatör spor kulüplerine malzeme vermek ve gerekli desteği sağlamakla görevli ve sorumlu kılındığından, gerekli desteği sağlamak tabiri aynı zamanda nakdi yardımı da kapsadığı gerekçesiyle, dairece verile tazmin hükmünü kaldırmıştır. Yine tarih tutanak sayılı kararında; gerekli desteği sağlamak tabiri aynı zamanda nakdi yardımı da kapsadığından ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunun 29 uncu maddesi ve bu maddeye dayanılarak çıkartılan Dernek, Vakıf, Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık ve Benzeri Teşekküllere Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre idare bütçelerinden teşekküllere nakdi yardım yapılabileceği gerekçesiyle, dairece verilen tazmin hükmünü kaldırmıştır. İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü nün tarih ve B050MAH / sayılı yazısında durum şu şekilde ifade edilmiştir sayılı Belediye Kanununun 14/b maddesinde yer alan hükme göre belediyelerin gerektiğinde öğrencilere ve amatör spor kulüplerine malzeme verme ve gerekli desteği sağlama, her türlü amatör spor karşılaşmaları düzenleme, yurt içi ve yurt dışı müsabakalarda üstün başarı gösteren veya derece alan sporculara belediye meclisi kararıyla ödül verme yetkisi ve görevi vardır. Bu hüküm çerçevesinde, amatör spor kulübüne ayni yardım yapılabileceği, ancak nakdi yardım yapılamayacağı değerlendirilmektedir. İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliği, mahalli idarelerin spor kulüpleri ile ilişkilerine yön vermek üzere iki önemli görüş yayımlamıştır tarihli ve 2772 sayılı görüşte; 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu nun İl Özel İdaresinin Görev ve Sorumlulukları başlıklı 6 ncı maddesine göre sporla ilgili görev ve yetkileri kullanmada öncelik belirlemenin önem taşıdığından, bununla ilgili ölçütler ilgili maddenin 6 ncı fıkrasında; Hizmetlerin yerine getirilmesinde öncelik sırası, il özel idaresinin mali durumu, hizmetin ivediliği ve verildiği yerin gelişmişlik düzeyi dikkate alınarak belirlenir. şeklinde düzenlendiğinden il özel idareleri tarafından amatör spor kulüplerine nakdî yardım yapılabileceği belirtilmektedir. İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinin tarihli ve 8762 sayılı görüşünde ise; 5018 sayılı Kanun un 29 uncu maddesi ve bu maddeye göre çıkarılan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, 5072 sayılı Kanun kapsamında olmayan derneklere kamu yararı gözetilerek ve bütçelerine gerekli ödeneği koymaları şartıyla nakdî yardım yapabilecekleri değerlendirilmiştir. Aslında, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu nda yer alan ifadelerden; kanun koyucunun amatör spor kulüplerine nakdi yardım 261 NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011

9 Mahalli İdarelerin Sporla İlgili İşlevleri ve Spor Kulüplerine Yardımları yapılmasını öngördüğü, ancak bu hususun belediyeler tarafından kötüye kullanılıp, suiistimal edileceği endişesi taşıdığı anlaşılmaktadır. Zira bu ifadeler hiçbir tereddüt ve yoruma yol açmayacak şekilde, belediyeler amatör spor kulüplerine ayni ve nakdi her türlü yardımda bulunabilir şeklinde olabilirdi. Kanun koyucunun bu endişesi; belediyelerin, aciliyet gösteren asli vazifelerini unutup ve mali durumlarını dikkate almadan bu konudaki istek ve baskılara dayanamayarak veya siyasi rant kaygısıyla amatör spor kulüplerine yardım yapılabileceğinden kaynaklanmaktadır. Spor kulüplerinin amaçları dışında faaliyet gösterebilecekleri de endişelerden bir tanesidir. Bazı belediyelerin, yöre halkı için en zaruri ihtiyaçları bile karşılayamadıkları, hatta personel giderlerini bile ödemekte zorlandıkları gerçeği göz önünde bulundurulur ise bu endişenin haklılığı anlaşılabilmektedir. Sonuç itibarıyla yukarıda yer alan mevzuat hükümleri diğer düzenlemeler ve yargı kararlarının değerlendirilmesinden; Özel idarelerin 5302 sayılı Kanun, büyükşehir belediyelerinin 5216 sayılı Kanun, belediyelerin 5393 sayılı Kanunun yukarıda belirtilen maddeleri çerçevesinde amatör spor kulüplerine malzeme ve her türlü ayni yardımda bulunabilecekleri, yine bu Kanunların belirtilen hükümlerine ek olarak 5018 sayılı Kanunun 29 uncu maddesi ile buna dayalı çıkarılan Dernek, Vakıf, Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık ve Benzeri Teşekküllere Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak amatör spor kulüplerine nakdi yardımda bulunabilecekleri anlaşılmaktadır. 6.SONUÇ 1982 Anayasasının da etkisiyle, spor ve spor tesisleri ile amatör nitelikteki spor faaliyetlerinin mahalli idareler ve diğer kamu kuruluşlarınca teşvikine önem verilmiş, ancak haklılık payı olabilecek bazı nedenlerden dolayı sınırlandırılarak bazı kurallara bağlanmıştır. Mahalli idareler başta olmak üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarının kısıtlı kaynaklarıyla amacına en uygun hizmeti etkin ve verimli şekilde üretmeleri esastır. Bu kuruluşlar, Anayasa ve diğer kanunlarla kendileri verilmiş olan sporla ilgili işlevlerini yerine getirirken imkân ve kaynaklarını planlı, doğru, verimli, etkin ve sürdürülebilir bir yapılanmayla organize ederek, amatör branşlarda halka ve kitlelere faydalı olabilecek ve geniş halk kitlelerine ulaşabilecek bir hedef yapılanması içinde olmalıdırlar. YARARLANILAN KAYNAKLAR 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu 5393 sayılı Belediye Kanunu Büyükşehir Belediyesi Kanunu 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Dernek, Vakıf, Birlik, Kurum, Kuruluş, Sandık ve benzeri Teşekküllere Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Bütçelerinden Yardım Yapılması Hakkında Yönetmelik 5253 sayılı Dernekler Kanunu Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik Ve Spor Kulüpleri Yönetmeliği Doğu, Gazanfer, Kesim, Ümit, Sivrikaya, Ömer, Belediyelerin Sporla İlgili İşlevleri: Düzce Belediyesi Örneği, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 2 Nisan NİSAN - MAYIS - HAZİRAN 2011