Şubat 2011 Yıl 19 Sayı 225. Cumhurbaşkanı Gül: Mersin in Kıymetini Bilin Denizcilik ve Liman Sektörleri 2011 Tahminleri

Transkript

1 Şubat 2011 Yıl 19 Sayı 225 Cumhurbaşkanı Gül: Mersin in Kıymetini Bilin Denizcilik ve Liman Sektörleri 2011 Tahminleri

2 Cumharbaşkanı Gül: Mersin in Kıymetini Bilin Mersin Limanı Tam Yol İleri! Kpt. Halil DELİBAŞ Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu-III Denizde Hayat Var Kısa Film Yarışması Deniz Taşımacılığında Astarya Av. Gültekin ERŞAN Mersin Serbest Bölgesi Yükselişini Sürdürüyor Edvar MUM Haber Turu Denizcilik ve Liman Sektörleri 2011 Tahminleri Dr. Jale Nur ECE Gemi Adamları 2010 Güncellemesi Ali YAVUZ Bir Düş müydü O Mersin Gündüz ARTAN MIP Haberler Deniz Feneri Mersin... Mersin, konumu ve sahip olduğu ekonomik varlıklarıyla ülkemiz ekonomisinin itici güçlerinden biri... Dünya harmanı limanı, serbest bölgesi, tarım, turizm ve 21. Yüzyılın yükselen değeri lojistik alanındaki avantajları, birikimi ve altyapısıyla Doğu Akdeniz in ticaret merkezi... Tam da bu noktada, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ün sarf ettiği sözler çok önemli. Bir dizi ziyaret ve temaslarda bulunmak üzere Mersin e gelen Cumhurbaşkanı, Belediye binasından halka seslenişinde Mersin in sadece Türkiye yi değil dünyanın uzak bölgelerini de beslediğine işaret etti ve bir de anlamlı mesaj verdi: Mersin e önce gelenler, sonra gelenler; burada doğanlar, burada doğanların çocukları Mersin in kıymetini bilin. Mersin in kendine has özellikleri ve ayrıcalıkları olduğu gerçeğinden hareketle hep beraber, kardeşçe ve dayanışma içerisinde Mersin in kıymetini bilelim. * * * Ülkemizin dünyaya açılan yüzü, her dilden, her kültürden, her inançtan insanın kesisme noktası Mersin, bu zenginliklerine bir yenisini, olimpizm ruhunu da ekleyerek, 2013 Akdeniz Oyunları na evsahipliği yapacak olmayı başardı. Bu başarı, Türkiye nin başarısı... Bu başarı, Mersin in yükselen değerinin başarısı Valimiz Hasan Basri Güzeloğlu nun da işaret ettiği üzere, Adeniz Oyunları, bir kentin belki de yeniden tanımlanmasını, yeniden her konuda ele alınmasını sağlayacak bir başlangıç. 2013, Akdeniz in gelişen ve yükselen kenti Mersin de, 24 ülke sporcularının yarışacağı büyük bir şölen ve Mersin in yeniden tanımlanıp, yeniden ele alınacağı başlangıç yılı olacak. Ülkemize hayırlı olsun. * * * Mersin Deniz Ticaret Odası, sektörel ve sosyal sorumluluk projelerine hız veriyor. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu-III ve Denizde Hayat Var/Kameram Denize Bakıyor içerikli kısa film yarışması Nisan ve Temmuz aylarında Mersin Deniz Ticaret Odası nın geçekleştireceği denizcilik temalı iki farklı etkinlik. Türk Denizcilik tarihinin aydınlatılmaya çalışılacağı Sempozyum ile deniz konusunda sinema aracılığıyla kamuoyu duyarlılığı yaratılmasını amaçla düzenlenen yarışmaya ilginin yüksek olması denizciliğimiz ve Mersin adına sevindirici gelişmeler. Dergimiz sayfalarında ayrıntıları belirtilen etkinliklerde yüzünü denize dönenlerle birlikte olmak dileğiyle... Saygıyla Ali ADALIOĞLU MERSİNLİLER; BU MEMLEKETİN HAKİKİ SAHİBİ OLUNUZ Basın Meslek İlkelerine Uyar Yerel, Süreli Yayın ŞUBAT 2011 YIL: 19 SAYI: 225 Sahibi ve Sorumlu Yazıişleri Md. (MDTO adına): M.Cihat LOKMANOĞLU Genel Koordinatör: Ali ADALIOĞLU Yayın Danışmanı: Necdet CANARAN Yayın Kurulu: M.Cihat LOKMANOĞLU, Jozef ATAT, A. Kahraman YAVUZ, Mişel ŞAŞATİ, İskender BOTROS, Bedii CANATAN, Özcan BARUT Korer ÖZBENLİ Kapak Fotoğrafı: Necdet CANARAN MERSİN DENİZ TİCARET ODASI NIN AYLIK YAYIN ORGANI mdtodergi@mdto.org Yönetim Yeri: Pirireis Mah. İsmet İnönü Bulvarı No MERSİN / TÜRKİYE P.K. 103 Tel: (pbx) Fax: E-Posta: mersindto@mdto.org Web Site: Dergi E-Posta: mdtdergi@mdto.org Baskı: Güven Ofset - Mersin Grafik: Hüseyin Akyar Tel: Fax:

3 Cumhurbaşkanı Abdullah Gül Mersinlilere seslendi: Mersin e önce gelenler, sonra gelenler; burada doğanlar, burada doğanların çocukları... MERSİN İN KIYMETİNİ BİLİN Mersin, 7 yıl aradan sonra tekrar Cumhurbaşkanı ağırladı. Bir dizi ziyaret ve temaslarda bulunmak üzere Mersin e gelen Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Tarsus taki incelemelerinin ardından Mersin Valisi Hasan Basri Güzeloğlu nu makamında ziyaret etti. Cumhurbaşkanı Gül; Akdeniz in büyük, canlı ve şirin kentlerinden Mersin in limanı, serbest bölgesi ve ticaretteki canlılığıyla Türkiye nin dışarı açılmasında çok önemli ticari atardamarlarından biri olduğunu, ihracat ve liman deyince akla ilk olarak Mersin in geldiğini söyledi. Mersin de tarımın çeşitliliğine dikkat çeken Cumhurbaşkanı Gül, Bu bereketli topraklar, sadece Türkiye yi değil bütün çevremizi ve dünyanın uzak bölgelerini de beslemektedir dedi. 2 MersinDenizTicareti Şubat2011

4 Mersin halkının çalışkanlığına vurgu yapan Cumhurbaşkanı, Mersin in, Türkiye nin her yöresinden gelen vatandaşların yurt edinip yerleştiği, alın teriyle çalıştığı ve ekmeğini kazandığı büyük bir kent olduğunu dile getirdi. Cumhurbaşkanı Gül, Mersin in kent protokolü ve önde gelenleriyle öğle yemeğinde bir araya geldi. Gül yemekte, Orta Asya ve Asya dikkate alındığında Mersin in önemli bir lojistik üs olduğunu belirterek kentin sadece yerli firmaların değil yabancı firmaların da yatırım yapacağı bir merkez olduğunu söyledi. Mersin in kendine has özellikleri ve ayrıcalıkları olduğunu, bunların başında da ticaret ve tarımın geldiğini, dış ticaret ve serbest bölge denince de akla ilk gelen şehrin Mersin olduğunu belirten Gül, Bir il bu kadar cazip olunca insanların oraya yerleşip yaşamaya hakkı var dedi. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül yemeğin ardından Atatürk Caddesi nde yürüyerek, cadde boyunca halkı selamladı. Daha sonra, Mersin Büyükşehir Belediyesi Başkanı Macit Özcan ı makamında ziyaret eden Cumhurbaşkanı Gül, Belediyenin balkonundan Mersin halkına seslendi. Büyükşehirlerin büyüklüklerinden kaynaklanan büyük meseleleri olduğunu dile getiren Cumhurbaşkanı Gül, Bu meselelerle başkanlar uğraşırlar. Belediye Başkanı, Vali, memleketin siyasetçileri, herkes; size daha iyi şartlar ve imkânlar sunabilmek, hayatınızı kolaylaştırmak için elbirliği içerisinde çalışırlar ve ilinizi daha da güzelleştirmek için uğraşırlar. Geldiğim andan itibaren buradaki güzel projeleri dinliyorum ve bunların gerçekleştirilmesini de yakından izleyeceğim dedi. Gül konuşmasını şöyle sürdürdü: Unutmayın ki Mersin, Türkiye nin dışa açılan penceresidir. Anadolu da üretilenler, Mersin Limanı ndan dışarı satılır, burası yerli yabancı herkesin uğrak yeridir. Mersin sadece Anadolu yu değil, çevremizi ve dünyanın uzak köşelerini de doyuran bereketli topraklara sahiptir. Mersin in kıymetini bilin. Bütün Mersinliler, buraya önce gelenler, sonra gelenler, burada doğanlar, burada doğanların çocukları hep beraber kardeşçe, dayanışma içerisinde sevgi ve saygı çerçevesinde hayatınıza devam edeceksiniz ve Mersin le hepiniz övüneceksiniz. Cumhurbaşkanı Gül daha sonra programı kapsamında Akdeniz Bölge ve Garnizon Komutanlığı nı ziyaret etti. Ardından Mersin Limanı nda incelemelerde bulunan Gül, burada liman yetkililerinden bilgi aldı. Cumhurbaşkanı Gül, daha sonra Akdeniz İhracatçı Birlikleri nin (AKİB) yeni hizmet binasının açılışını yaptı, ardından Mersin Üniversitesi ni ziyaret etti. Şubat2011 MersinDenizTicareti 3

5 2010 daki yük hareketi önceki yıla oranla % 13.5 artış gösterdi MERSİN LİMANI TAM YOL İLERİ! Kpt. Halil Delibaş / MDTO Genel Sekreter Yardımcısı Limanlarımızda Kriz Dönemi Denizcilik Müsteşarlığı ndan elde edilen istatistiklere istinaden ülkemiz limanlarında özellikle finansal krizin hissedildiği 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ait deniz taşıma bilgileri aşağıya çıkarılmıştır. Dahili İhracat İthalat Transit Toplam (Ton) Fark % % %12.7 Değişme (%) %0.5 %13.8 %16.3 %10.5 %12.7 Ülkemizde 2010 yılında 349 milyon ton civarında yük denizyolu ile taşınmış ve bir önceki yıla istinaden limanlarımızda elleçlenen yük miktarı %12.7 civarında artış göstermiştir. Türk Limanları Yük Trafiği (Ton) Mersin Limanı ndaki Durum Gerek ülkemiz gerekse Doğu Akdeniz deki en önemli deniz ve hudut kapısı Mersin Limanı nda ise, 2010 yılında 10 milyon 319 bin 530 ton yükleme, 13 milyon 750 bin 598 ton boşaltma olmak üzere toplam 24 milyon 319 bin 530 ton yük elleçlenmiştir. Bu değerler, 2010 yılında bütün limanlarımızda elleçlenen toplam yükün %7 sinin Mersin Limanı nda elleçlendiğine işaret etmektedir yılında, 21milyon 423 bin 331 ton yük hareketi gerçekleşmiş, 2010 yılı yük trafiği 2009 a oranla %13.5 gibi önemli bir artış göstermiştir. 4 MersinDenizTicareti Şubat2011

6 Mersin Limanı Yükleme-Boşaltma Hareketleri (Ton) REJİM FARK DAHİLİ %16 İHRACAT %19.4 İTHALAT %18 TRANSİT %10.5 TOPLAM Değişme %8.5 -%4.8 %2.3 %11.2 %10.9 %7.8 +% dönemi verilerine bakıldığında; Kabotaj taşımalarında 7 yıl önce başlayan ÖTV si indirilmiş yakıt uygulamasına rağmen 2010 yılında %16 bir düşüş yaşandığı, İhracatta 2010 rakamlarına göre, % 19.4 gibi önemli bir artış olduğu, İthalatta 2010 a oranla %18 gibi önemli bir artış olduğu görülecektir. Transit taşımacılıkta ise, 1999 ve 2002 yılları arasında ortalama ton kapasitede gerçekleşen taşıma değeri 2002 yılı sonrası oluşan ve 2008 yılı da dahil devam eden artış trendini 2009 da olduğu gibi 2010 da devam ettirememiş ve % 8.9 gibi bir düşüş yaşanmıştır da da %16 gibi önemli bir artışla ton şeklinde gerçekleşen transit taşımacılık, 2007 de %14.8 oranında artışla tona, 2008 de %36.3 artışla tona, 2009 da %5.8 gerileyerek tona ulaşmış ve 2010 da ise ton olarak %10.5 azalma gerçekleşmiştir. Mersin Limanı Yük Hareketleri (Ton) 2009 yılında 4 bin 241 geminin operasyon için uğradığı limana, 2010 yılında % 2.7 artışla 4 bin 355 gemi girişi olmuştur dönemi gemi adedi ile kargo hareketi şu şekildedir: Mersin Limanı Ticari Gemi Trafiği (Adet) Yıl Gemi Değişme -%0.5 +%2.4 %2.7 -%5.5 %3.9 %7 %2.7 Mersin Limanı nda yüklenen ve boşaltılan yükler incelendiğinde, petrol ürünlerinin, genel değer içinde daima ilk sırada ve 2010 yılı itibarı ile de toplam tonajın % 21 gibi önemli bir kısmını teşkil ettiği görülmektedir. Mersin Limanı Petrol ve Petrol Ürünleri Yükleme-Boşaltma Değerleri (Ton) Yıllar Ton Değişme %20.8 -%23.2* -%24.9 %7.1 -%3.9 %21.7 %1.8 (*1 Ocak 2005 tarihinden itibaren ATAŞ Rafinerisi rafineri fonksiyonunu iptal ederek, sadece depo olarak hizmet vermektedir. ATAŞ Rafinerisi nin kapanmasından sonra Mersin Limanı nda yılda milyon ton petrol ve petrol ürünleri elleçlendiği görülmektedir.) Petrol ürünleri düşüldükten sonra, elleçlenen diğer yüklere yönelik değerler ise şu şekildedir: (Arka sayfada) Şubat2011 MersinDenizTicareti 5

7 Mersin Limanı Petrol Ürünleri Dışındaki Yüklerle İlgili Yükleme-Boşaltma Değerleri (Ton) REJİM DAHİLİ İHRACAT İTHALAT TRANSİT TOPLAM Değişme %0.9 %9 %16.4 %12.7 %15.7 %4.2 %17.7 Petrol ve petrol ürünleri dışındaki yüklerde, 2004 yılından itibaren süregelen yükseliş doğrultusunda 2010 yılında %17.7 olarak önemli bir artışla tona ulaşılmıştır. Mersin Limanı ve Türkiye Konteyner Trafiği (TEU) Yıllar Mersin Değişme %13.5 %11.2 %8.8 %23.6 %6.6 -%0.5 %21.4 Mersin Limanı Kargo Hareketi (Ton) Yükleme Boşaltma Yıllar %Değişme %Değişme Petrol Ürünleri % %-1.6 Konteyner İçi Yükler % %24.2 Diğer Yükler % %7 Toplam % %12.4 Yandaki tablo incelendiğinde konteyner içi yüklemede %18.2 artış, konteyner içi boşaltmada ise %24.2 artış olduğu görülecektir. Mersin Limanı nda Elleçlenen Kargo Çeşitleri Mersin Limanı nda 2010 yılında elleçlenen kargo grupları ile ilgili özet tablo aşağıda görülecek olup, limanımızda kargo bazında yüklemenin ilk 5 sırada ağırlığı sırasıyla maden, genel yük, çimento, hububat ve gıda maddeleri; boşaltmanın ağırlığını ise sırasıyla petrol ürünleri, genel yük, kimyasal madde, hububat ve gıda maddeleri oluşturmaktadır. Limanımızda kabotaj (dahili) taşıma anlamında ise petrol ürünleri, maden, hububat, çimento ve kum (genel yük) dışında önemli bir kargo hareketi olmadığı görülmektedir. Mersin Limanı Mal Cinsine Göre Yükleme-Boşaltma Değerleri (2010/Ton) Türkiye Değişme %23.4 %7.1 %15.8 %22.9 %11.2 -%13.5 %29.8 Mersin Limanı ve Türkiye Konteyner Trafiği (TEU) Mersin Limanı nda dönemi konteyner hareketi verilerine bakıldığında, son yıllarda konteyner taşımacılığında doğru orantılı olarak önemli artışlar olduğu, ancak bu artışın kriz nedeniyle 2008 ve 2009 yıllarında durağanlaştığı; 2010 yılında ise bir önceki yıla göre % 21.4 lik artışla bir milyon TEU nun üzerinde gerçekleştiği görülecektir. Ülkemiz limanları toplam konteyner elleçlemesinin yüzde 17.4 ü Mersin Limanı nda gerçekleşmiştir. Limanımızda petrol ürünleri, konteyner içi yükler ve diğer yükler bazında son 3 yılın kargo değerlendirmesi ise şöyledir: Sonuç Ülkemiz limanlarında 2010 yılında ortaya çıkan önceki yıla göre %12.7 daha fazla olan elleçleme oranı Mersin Limanı nda %13.5 gibi önemli bir artışla gerçekleşmiş ve limanımız için önemli bir rejim olan transit elleçlemede %10.5, dahilide %16 gibi bir azalma; diğer rejimlerde ise (ihracat, ithalat) artışlar meydana gelmiş ve benzer şekilde limanımızda işlem yapan gemi sayısı da bir önceki yıla 6 MersinDenizTicareti Şubat2011

8 istinaden %2.3 gibi bir artış göstermiştir. Mersin Deniz Ticareti Dergisi nin Haziran 2008, Aralık 2008, Ocak 2009 ve Şubat 2010 sayılarında önce MIP (Mersin Liman İşletmesi) nin ilk yılı daha sonra krizin Mersin Limanı na etkileri incelenmişti. Krizin etkileri 2009 yılında da belirgin olarak kendini hissettirmiş ama limanımız kriz sonrası 2010 yılında başarılı bir dönem geçirmiştir yılının ağırlıklı değerlendirildiği bu yazımızdaki son 5 yıllık (2006 ve sonrası) verilere bakıldığında Mersin Limanı nda konteyner hareketinin %60, kargo miktarının ise %51 gibi önemli oranlarda artış gösterdiği görülecektir. Daha önce de ilimiz için çok önemli olan Mersin Limanı nın krizi fırsata çevirmek üzere bu riskli süreci değerlendirmek zorunda olduğu ifade edilmiştir. Liman İşletmesi, bu süreçte özellikle liman sahasında yapılacak işlemlerle ilgili bazı indirimlerle iş hacmini arttırmaya çalışmış, elleçleme ekipmanlarının yenilenmesi ve artırılması ile yeni sahalar oluşturulması anlamında da yatırımlar yapmıştır. TCDD ile MIP arasında yapılan devir sözleşmesi kapsamında özelleştirmenin 3. yılında işletici tarafından tarife düzenlemesi yapılması kapsamında 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren uygulanmak üzere gemiye yönelik hizmetler hariç liman hizmetlerinde % 15 civarında bir tarife artışı yapılmış ve bu konu Ağustos 2010 tarihli Mersin Deniz Ticareti dergimizde detaylı olarak incelenmiştir. Büyük konteyner ana gemilerini (mother vessels) Mersin e getirerek aktarma (transhipment) yükü kapasitesi yaratmak, son dönemlerde medyada gündemde olan Trabzon Limanı na piyango çıktı. İran yükünü Trabzon Limanı üzerinden taşıyacak haberlerindeki gibi, yine İran, Irak, BDT ve diğer Asya-Avrupa yüklerinin Mersin Limanı kullanılarak transit aktarma adına yeni projeler, pazarlama çalışmaları yapılması gerekmektedir. İstatistiklerde görüleceği üzere transit kargo değerleri 2010 yılında %10.5 azalma göstermiştir. Benzer şekilde kuzey-güney hattında Mersin-Samsun ekseninde karayolu ve demiryolu hattıyla Akdeniz, Karadeniz aktarmasının yapılarak Mersin Limanı nın transit taşımadan pay alması gerekmektedir. Samsun Limanı nın 2010 yılı içersinde özelleştirilerek Odamız Meclis üyesi Sayın Ali Avcı nın Yönetim Kurulu Başkanı olduğu Ceynak Grup tarafından işletilmeye başlanmış olması da Mersin Limanı için önemli bir fırsat olarak ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda gümrük ve denizcilik idarelerimizce yabancı bayraklı gemilerle limanlarımız arasında boş ve dolu transit konteyner ve kargo taşınmasına imkan verecek mevzuat çalışmasının yapılmış olması da önem arz etmektedir. Mersin de Lojistik İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulma çalışmaları yoğunlaşmış ve Odamızın da yer aldığı Kurucu Heyet tarafından Sanayi ve Ticaret Bakanlığı na Mart 2010 ayında Mersin Lojistik İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Kuruluş Raporu sunulmuştur. Mersin Limanı nın da kendisini bu kapsamda geliştirmesi ve yakın gelecekte ilimizin bir aktarma lojistik üssü olacağından hareketle yeni kapasiteyi karşılayacak, her türlü ihtiyaca cevap verecek seviyeye ulaşması gerekmektedir. TCDD tarafından işletilen limanlardan özelleştirme kapsamındaki 6 limandan sadece İzmir ve Derince limanlarının özelleştirmesi tamamlanmamıştır. Ayrıca 2010 yılında ihalesi tamamlanan İskenderun Limanı nın da 2011 yılında yeni işletmecisi tarafından teslim alınacak olması Mersin Limanı için önemli bir rekabet yaratacak olup, limanımızın bu hususta tarife vb. tedbirleri ivedilikle alması gerekmektedir. Yakın yol deniz taşımacılığı, Marco Polo, Deniz Otoyolları(MOS), Traseca TEN-T gibi Avrupa Birliği ulaştırma projelerinde ve benzer ulusal projelerde Mersin in yer almasını sağlayacak çalışmalara yoğunlaşarak limanımıza ve liman kullanıcılarına yeni kapasiteler yaratmak zorundayız. Zira 5 yıl içinde uluslararası lojistik üs olması hedeflenen Mersin in en önemli kaynağı yine Mersin Limanı olacaktır. Şubat2011 MersinDenizTicareti 7

9 TÜRK DENİZ TİCARETİ TARİHİ SEMPOZYUMU-III MERSİN VE DOĞU AKDENİZ Mersin Valiliği himayesinde, Mersin Üniversitesi ile Mersin Deniz Ticaret Odası işbirliğinde düzenlenen 3. Türk Deniz Ticareti Tarihi Sempozyumu, 7-8 Nisan 2011 tarihleri arasında Mersin de yapılacak. Mersin Üniversitesi Prof. Dr. Uğur Oral Kültür Merkezi nde gerçekleştirilecek Sempozyum, Doğu Akdeniz ve Mersin i, denizcilik ve deniz ticareti tarihi açısından değerlendiren tarih, arkeoloji, iktisat ve ticaret alanına ilişkin bilimsel çalışmaları; eşsiz güzelliklere ve kültürel zenginliklere sahip Mersin de bir araya getirmeyi amaçlıyor. İlki 2009 yılında 9 Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi tarafından İzmir de; ikincisi 2010 yılında Piri Reis Üniversitesi tarafından İstanbul da düzenlenen Sempozyumda, denizcilik eğitimi camiasının yakından tanıdığı eğitimciler ile bilim insanları, Türk Denizciliği ve Türk Ticaret Denizciliği Tarihi konularında bildiriler sunacak. Türk denizcilik tarihinin aydınlatılmaya çalışılacağı ve ortaya konulacak bulguların bundan sonraki çalışmalara kaynak olacağı Sempozyumun Onur Kurulu nda Mersin Valisi Hasan Basri Güzeloğlu, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Macit Özcan, Mersin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. K. Suha Aydın ve Mersin Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı M. Cihat Lokmanoğlu bulunuyor. Eski Deniz Kuvvetleri Komutanı E. Oramiral Yener Karahanoğlu ile E. Koramiral Lütfü Sancar ın katkı ve büyük destek verdikleri Sempozyuma Deniz Kuvvetleri, Denizcilik Müsteşarlığı, üniversitelerin denizcilik bölümleri ile denizcilik sektörü camiasından yoğun katılım bekleniyor. Sempozyum Bilim ve Danışma Kurulu nda; Prof. Dr. Bayram Bayraktar (Dokuz Eylül Üniversitesi), Prof. Dr. Fevzi Demir (Mersin Üniversitesi), Prof. Dr. Güldem Cerit (Dokuz Eylül Üniversitesi), Prof. Dr. H.Çetin Bedestenci (Çağ Üniversitesi), Prof. Dr. Muammer Tekeoğlu (Çukurova Üniversitesi), Prof. Dr. Selahattin Kuru (Toros Üniversitesi), Prof. Dr. Serra Durugönül (Mersin Üniversitesi), Prof. Dr. Şerife Yorulmaz (Mersin Üniversitesi), Doç. Dr. Kemal Arı (Dokuz Eylül Üniversitesi), Doç. Dr. Murat Durukan (Mersin Üniversitesi), Yrd. Doç. Dr. İbrahim Bozkurt (Mersin Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Şenay Özdemir (Mersin Üniversitesi) yer alıyor. Sempozyum Düzenleme Kurulu nda ise Prof. Dr. Yüksel Özdemir (Mersin Üniversitesi), Korer Özbenli (Mersin Deniz Ticaret Odası) Doç. Dr. Hüseyin Özbilgin (Mersin Üniversitesi), Halil Delibaş (Mersin Deniz Ticaret Odası), Ali Yavuz (Mersin Deniz Ticaret Odası), Eser Olguncan (Mersin Üniversitesi), Özgül Berber Yağdıran (Mersin Üniversitesi) bulunuyor. 8 MersinDenizTicareti Şubat2011

10 MERSİN DENİZ TİCARET ODASI KISA FİLM YARIŞMASI DÜZENLEDİ Denizde Hayat Var / Kameram Denize Bakıyor Mersin Deniz Ticaret Odası, sosyal sorumluluk projelerine bir yenisini daha ekleyerek, Denizde Hayat Var/ Kameram Denize Bakıyor başlıkları altında deniz temalı kısa film yarışması düzenledi. Denizcilik sektörüne yönelik faaliyet ve sorumluluklarını gerçekleştirirken içinde bulunduğu toplumun sorunlarına da duyarlı davranmayı görev sayan Mersin Deniz Ticaret Odası, deniz konusunda sinema aracılığıyla kamuoyu duyarlılığı yaratılabileceği düşüncesiyle düzenlediği yarışmada, ortaya çıkacak yaratıcı ve sinematografik eserler ile deniz kültürünü yaygınlaştırmak, genç kuşaklara denizcilik kültürünü sevdirmek ve insanlığın ortak yaşam alanlarından biri olan deniz konusunda farkındalık yaratmak amacını gütmektedir. Mersin Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo ve Sinema Bölümü işbirliğiyle bu yıl ilk kez düzenlenen ve geleneksel hale getirilmesi planlanan yarışma, kısa film, belgesel ve canlandırma film yapımlarını özendirmek, bu alanlarda katkıda bulunacak yeni sinemacıları desteklemek ve gelişmesine katkıda bulunmak amacını da taşıyor. Kurmaca, Belgesel ve Canlandırma kategorilerinde düzenlenen yarışmaya başvurular 30 Mayıs 2011 tarihinde sona erecek. Ön Jüri, değerlendirmesini 10 Haziran da tamamlayacak ve yarışmanın sonuçlarının açıklanması ile ödül töreni 1 Temmuz da gerçekleştirilerek, Denizcilik ve Kabotaj Bayramı etkinlikleri çerçevesinde kamuoyu ile paylaşılacak. Birinci Deniz Temalı Kısa Film Yarışması ile ilgili şartname Mersin Deniz Ticaret Odası ile Mersin Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo ve Sinema Bölümü nden temin edilebilecek. Şartname, sinema derneklerine de gönderildi. Şubat2011 MersinDenizTicareti 11

11 DENİZ TAŞIMACILIĞINDA ASTARYA (Laytime), Sürastarya Av. Gültekin Erşan a) Tanım olarak Astarya Deniz Hukukunda Astarya, Navlun anlaşmalarında (Charter Party) yükleme veya boşaltma için taraflarca kabul edilmiş günleri ifade eder. Bunlar Sürastarya alanında örnek niteliğinde olup, genel hükümleri beklenen varış zamanı, hazırlık ihbarı, starya, sürastarya, alıkoyma (detention) hızlandırma primi konularından oluşur. Her iki tarafça gerek yüklemede gerekse boşaltmada kabul edilen (Revesible laydays) boşaltma sonunda yapılan astarya günleri anlamındadır. b) Starya/Sürastarya TTK. da starya için yükleme müddeti ve boşaltma müddeti deyimleri kullanılmıştır. Sürastarya (demurage) aynî ameliyenin sonuçlandırılmasını teminen staryanın bitimini takiben başlamak üzere tespit edilen zamana verilen isimdir (TTK.1030, 1052). Staryanın başlayabilmesi için, geminin yükleme ve boşaltma limanına varmış olması, geminin yükleme ve boşaltmaya hazır olması ve hazırlık ihbarının yapılmış olması lazımdır. Geminin tamamı taşıtana tahsis edildiğinde kaptan, gemi yükü alacak hale gelir gelmez bunu taşıtana bildirir. Yükleme müddeti ertesi günü işlemeye başlar. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça yükleme müddeti için ayrıca bir para ödenmez. Fakat taşıtan sürastarya müddeti için taşıyana sürastarya ücreti Şubat2011 MersinDenizTicareti 13

12 ödemekle mükelleftir (TTK.1030). c) Yasal Düzenlemeler ve Prensipler Yükleme müddeti mukavele ile tespit edilmemiş ise yükleme limanının nizamlarına ve yoksa teamüle göre tayin olunur (TTK.1031). Mukavelede sürastaryadan veya sürastarya ücretinden bahsedilip de sürastarya müddeti tayin edilmiş ise bu müddet yükleme müddetinin yarısından ibarettir (Y.11.HD gün, E.87/114, K.87/399). Taşıyana yükleme ve boşaltma işlemi için saptanan süre (allowed time) ile ilgili ek ödeme yapılmaz. Fakat bu süre aşıldığı takdirde taşıyanın sürastarya (demurage) hakkı doğar. Bu sebeple yapılan sözleşmelerde astarya şartlarının açık bir şeklide belirlenmiş olması gerekir. Sürelere riayet hususunda, yükleten taşıyana ek bir ücret ödemeksizin yükleme ve boşaltma için belirli bir süreye sahiptir ki Allowed Time denilen bu süre aşılırsa yükleten taşıyana zaman kaybını karşılamak için sözleşmede karargir bir tazminat (sürastarya) ödemek zorunda kalır (TTK.1035). Buna mukabil taşıyan sürastarya süresinden fazla beklemek zorunda kalırsa sürastaryayı aşan süre için taşıtandan vaki zararını ispatlamak suretiyle munzam bekleme süresi için sürastarya parasından daha fazla tazminat (detention) talep edebilir. Öte yandan, yükleme ve boşaltma işlemleri sözleşmede yazılı izinli süreden (Allowed Time) önce tamamlanmış ise taşıyan yükletene dispeç ücreti ödemek zorundadır. Kapsamlı astarya (Reversible Time) bir sözleşme yapılmamış ise, sürastarya veya dispeç hesapları yükleme ve boşaltma için ayrı ayrı yapılır. Reversible kaydında yüklemelerden doğan dispeç (süresi) boşaltmada doğan sürastarya süresinden düşülür. Sürastaryayı aşan süre (munzam bekleme süresi) için tazminata hükmedilir (Y.11. HD E.1974/4656 K.1975/120-G. AYBAY, Deniz Hukuku İle İlgili Yargıtay Kararları 1986 Sh.271). Yükleme ve boşaltma işlemlerinin ayrı ayrı hesaplandığı durumlarda sürastarya ve dispeç süreleri toplanır, kararlaştırılarak ortalamaları alınmak suretiyle sürastarya ya da dispeç ücreti toplanır. Astarya süresinde hafta yedi gün, gün de 24 saattir. Yükleme ve boşaltmada duraklamalar hesaba katılmaz. Sürastarya ücreti gönderilenin malı teslim alması ile muaccel olur. Niteliği itibariyle bir ücret olan sürastarya alacağı yönünden fazla beklenen her gün için ayrı ayrı muacceliyet söz konusu olmayıp, malın teslim alındığı tarih ne ise tamamının muaccel olduğu tarihte olur (Y.11.HD gün, E.85/6146 K.86/60. T.BAŞBUĞOĞLU, Uygulamalı Türk Tic. Kanunu, Cilt.2, 1988, Sh.1620). Sürastarya ödemesi yükün boşaltma ve yükün tesliminden sonra yapılır. Taşıyanın faaliyet sahasında oluşan tesadüfü sebepler dolayısıyla yükün gemiden çıkarılması mümkün olmayan günler boşaltma (starya) ve (sürastarya) sürelerinin hesabında dikkate alınmaz. (TTK.1055/3) Dispeç ücreti (Despatch Money) geminin belirtilen astarya süresinden daha kısa bir sürede yüklenip veya boşaltılması durumunda taşıyan tarafından taşıtana ödenir. Öztürk, MDTO Genel Sekreter Yardımcısı görevine atandı Kaptan Mesut Öztürk, Mersin Deniz Ticaret Odası (MDTO) Genel Sekreter Yardımcılığı görevine atandı. Mersin ve Samsun da Denizcilik Müsteşarlığı Bölge Müdürü, son olarak da Denizcilik Müsteşarlığı nda Müsteşarlık Müşaviri görevlerinde bulunan Öztürk, 1 Şubat 2011 tarihi itibariyle Mersin Deniz Ticaret Odası Genel Sekreter Yardımcısı olarak görev yapmaya başladı. Mesut ÖZTÜRK 1960 yılında Tarsus ta doğmuştur. İlk, Orta ve Lise eğitiminden sonra 1984 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Güverte bölümünü bitirmiştir. Kurtarma Sualtı Komutanlığı bünyesinde bulunan TCG Akın gemisinde seyir subayı olarak askerlik hizmetini yerine getirmiştir. D.B. Deniz Nakliyat ve çeşitli özel şirket gemilerinde zabitlik ve kaptanlık yapmıştır. Daha sonra D.B.Deniz Nakliyat Mersin Acente Müdür Yardımcılığı, Çukurova Holding bünyesinde bulunan Genel Denizcilik İskenderun Şube Müdürlüğü ve ardından Sönmez Denizcilik İskenderun Şube Müdürlüğü görevlerinde bulunmuştur yılında Denizcilik Müsteşarlığı Mersin Bölge Müdürlüğü ne Gemi Sörvey Kurulu Uzmanı unvanıyla ilk kamu görevine başlamıştır yılında İtalya da bulunan Uluslararası Denizcilik Örgütü bünyesinde bulunan Uluslararası Denizcilik Akademisi ne eğitime gönderilmiş ve dönüşünde de Mersine Bölge Müdür Yardımcısı olarak atanmıştır yılında Mersin e Bölge Müdürü olmuş ve iki dönem Bölge Müdürlüğü yapmıştır. Bu görevi sırasında Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi nde dört yıl süreyle Gemilerde Yük İstif ve Denizcilik İngilizcesi dersleri vermiştir yılında Samsun a Bölge Müdürü olarak atanmış ve burada üç yıl görev yapmıştır. Daha sonra Denizcilik Müsteşarlığı Merkezine Müsteşarlık Müşaviri olarak atanmış ve bu görevde de bir yıl çalışarak 2011 yılı Ocak ayında emekli olmuştur. Evli ve iki çocuk babasıdır. 14 MersinDenizTicareti Şubat2011

13 Edvar Mum / MESBAŞ Genel Müdürü MERSİN SERBEST BÖLGESİ YÜKSELİŞİNİ SÜRDÜRÜYOR Ticaret Hacmi 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu çerçevesinde Türkiye nin ilk serbest bölgesi olarak 1987 yılında kurulan Mersin Serbest Bölgesi, 2009 yılında gerçekleştirdiği 1,9 milyar dolar ticaret hacmini %16 artırarak 2010 yılında 2,2 milyar dolar ticaret hacmi gerçekleştirmiştir. %16 TİCARET HACMİ ARTIŞI 2009 Artış 2010 Ticaret Hacmi 1,9 milyar US$ +%16 2,2 milyar US$ 3,00 2,50 1,9 2,2 toplamı 34,4 milyar dolara ulaşmıştır. Gerçekleştirilen ticaret hacmi içerisinde işlem gören mallar itibarıyla sektörel dağılım aşağıdaki gibi olmuştur: Tarım Ürünler Madencilik Ürünleri Sanayi Ürünleri 703,6 milyon US$ 20,7 milyon US$ 1.502,8 milyon US$ Ticaret Hacminin Ülkelere Göre Dağılımı 2,00 MİLYAR US$ 1,50 1,00 32% Sanayi 0,50 0, % Madencilik Tarım Böylece Mersin Serbest Bölgesi nin faaliyete geçtiği tarihten 2010 yılı sonuna kadar gerçekleştirdiği ticaret hacmi 1% 16 MersinDenizTicareti Şubat2011

14 Ticaret hacminin ülkelere göre dağılımı aşağıdaki gibi olmuştur: Firma Faaliyetleri ve Ruhsat Sayıları FİRMA NİTELİĞİ 2010 yılı sonu itibarıyla firma sayıları aşağıdaki gibi neticelenmiştir: 2009 yılı sonunda Bölgede toplam 416 ruhsatlı firma bulunurken 2010 yılı sonunda bu rakam 403 olmuştur. Bölgede faaliyet göstermek üzere alınan faaliyet ruhsatlarının, bir önceki yılın aynı dönemine göre mukayeseli olarak sektörel dağılımı aşağıdaki gibidir: Ruhsatların Sektörel Dağılım Tablosu 2010 Oecd Ülkeleri 25% * Ab Ülkeleri 15% * Diğer Oecd Ülkeleri 10% Diğer Avrupa Ülkeleri 1% Türki Cumhuriyetler 4% Eski S.S.C.B. 2% İslam Ülkeleri 19% Diğer Ülkeler 18% Türkiye 32% SAYI Yerli 317 Yabancı 32 Yerli-Yabancı Ortaklığı 54 TOPLAM 403 RUHSAT KONUSU 2010 Alım-Satım 279 Üretim 113 İşyeri Kiralama 93 Depolama 55 Bankacılık-Sigortacılık 7 Diğer 6 TOPLAM 553 İstihdamı artıran üretim sektöründe ruhsat sayısı 2009 yılı sonunda 105 iken, 2010 yılı sonunda 113 e yükselmiştir. Gelir ve Kurumlar Vergisi teşviğinin üretim faaliyetleri için devam etmekte olması ve Mersin Serbest Bölgesi nin önemli coğrafi konumu ile kaliteli işgücü temininin mümkün olması, Bölgede üretim faaliyetlerinin çeşitliliği ve üretici firma sayısını artırmıştır. Ayrıca konfeksiyon üretimi yapan firmaların AB ülkelerinden siparişlerinin artmakta olması sebebiyle, bu sektörde de iş hacimleri ve istihdam açısından olumlu artış gözlemlenmiştir. İstihdam 2010 yılında yapılan faaliyetler neticesinde Bölgede kişi istihdam edilmiş olup 2009 yılı sonunda istihdam edilen kişiye göre %6 artış gerçekleşmiştir. Liman Faaliyetleri Mersin Serbest Bölgesi Limanında işlem gören Serbest Bölge adresli gemi sayıları ile elleçlenen yükler ve tonajlar aşağıdaki tabloda bir yıl önce ile mukayeseli olarak yer almaktadır: Artış/Azalış 2010/2009 SB Gemi Adedi % TON TON SB G/C Yükleme % SB Dökme Katı Yükleme % SB Dökme Sıvı Yükleme % SB YÜKLEME ARA TOPLAMI % SB G/C Tahliye % SB Dökme Katı Tahliye % SB Dökme Sıvı Tahliye % SB TAHLİYE ARA TOPLAMI % SB TONAJ TOPLAMI % Serbest Bölge adresli gemi sayısı bir önceki yıla göre %18 artış gösterirken, Serbest Bölge adresli malların elleçleme tonajı bir önceki yıla göre %4 oranda artış göstermiştir. Alan Genişleme Çalışmaları Mersin Serbest Bölgesi nin gelişiminin, ticaretin, üretimin ve istihdamın artırılması ile ekonomiye doğrudan ve dolaylı katkılarının devam ettirilmesini teminen, mevcut 786 dönümlük alanının tamamının yatırımcılara tahsis edilmiş olması sebebiyle, yeni yatırım alanlarının oluşumu için çalışmalar devam ettirilmektedir. Bu kapsamda; I. aşamada; serbest bölgenin kuzey-batısındaki 50 dönümlük alan Bakanlar Kurulu Kararı ile Mersin Serbest Bölgesi sınırları içerisine alınmış olup sadece üretim faaliyetlerine müsaade edilen bu alanda yatırım tahsisleri tamamlanmıştır. II. aşamada; serbest bölgenin doğusundaki 334 dönümlük alanın Mersin Serbest Bölgesi sınırları içerisine alınması ve yatırımcılara hazır hale getirilmesi için çalışmalar ve görüşmeler devam ettirilmektedir. Bu alanın Mersin Serbest Bölgesi sınırları içerisine alınmasıyla beraber asgari kişilik ilâve istihdam ve 600 milyon dolarlık ilâve ticaret hacmi sağlanacağı tahmin edilmektedir. Şubat2011 MersinDenizTicareti 17

15 HaberTuru DEÜ DENİZCİLİK FAKÜLTESİ NDE LİMANLAR VE LOJİSTİK ZİNCİRDEKİ GELİŞMELER KONFERANSI Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi nin ev sahipliğinde 17 Ocak 2011 günü İzmir de gerçekleştirilen Limanlar ve Lojistik Zincirdeki Gelişmeler başlıklı konferansta Avrupa Özel Liman Operatörleri Federasyonu Genel Sekreteri Dr. Diego Teurelincx ve Belçika Antwerp Üniversitesi Ulaştırma ve Bölgesel Ekonomi Departmanı Yük Akışları Araştırma Merkezi Yöneticisi Yrd. Doç. Dr. Thierry Vanelslander Avrupa da ve Belçika da limancılık konusunda meydana gelen son gelişmeleri belirterek, gerçekleştirilen yeni araştırmaların sonuçlarını açıkladılar. Teurelincx ve Vanelslander açıklamalarında limancılık sektörünün önemli bir rekabet ortamından geçmekte olduğunu belirterek, denizcilik işletmelerinin liman seçimlerindeki en önemli değişkenin maliyetler olduğunu kaydettiler. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Denizcilik İşletmeleri Yönetimi Bölümü Öğretim Görevlisi Çimen Karataş Çetin in açılışını yaptığı konferansta Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Füzün de bir konuşma yaparak Türkiye ve özellikle İzmir için denizcilik ve limancılık faaliyetlerinin önemini vurguladı. Daha sonra söz alan Belçika Antwerp Üniversitesi Ulaştırma ve Bölgesel Ekonomi Departmanı Yük Akışları Araştırma Merkezi Yöneticisi Dr. Thierry Vanelslander Belçika Limanlarının Lojistik Zinciri içindeki Rekabet Stratejileri başlıklı konuşmasında Antwerp, Gent, Zeebrugge, Dostende gibi Belçika limanlarının yük trafiği hakkında bilgi vererek bu limanların Hamburg- Le Havre liman sırasındaki diğer rakip limanlar karşısındaki konumlarını inceledi. Belçika da liman seçimlerinin yüzde 100 oranında denizcilik şirketleri tarafından yapıldığını açıklayan Dr. Vanelslander bu ilişkilerin %30 unda yüklerin etkisi olmakla birlikte nihai kararı yine denizcilik şirketinin verdiğini belirterek liman seçimlerinin %36 sında göndericinin, %28 inde alıcının, %6 sında ise nakliye yüklenicisinin de etkileri olduğunu açıkladı. Dr. Vanelslander, gerçekleştirdikleri araştırmada denizcilik şirketlerinin liman seçiminde en etkili faktörlerin Maliyet, Yük cinsi ve miktarı, Hinterland bağlantıları şeklinde sıralandığını belirtti: Liman hizmet zincirlerinde de karar vermede en önemli değişkenin yine maliyetler olduğunu belirten Dr. Vanelslander, liman hizmetlerinin homojen olmamasının karar sürecini zorlaştırdığını açıkladı. Avrupa Özel Liman Operatörleri Federasyonu (FEPORT) Genel Sekreteri Dr. Diego Teurelincx, Avrupa Terminallerindeki Lojistik Gelişmeler başlıklı konuşmasında limancılık sektörünün bir endüstri olduğunu, sanayi ve lojistik hizmetleri birleştiren bir küme görevi gördüğünü açıkladı. AB nin ihracat ve ithalatının %72 sinin denizyolu ulaşımı ile gerçekleştirildiğini belirten Dr. Teurelincx, limanların istihdam, katma değer, yatırım, doğrudan ve dolaylı etkiler ile çarpan etkileri yarattığını açıkladı. Türkiye de TÜRKLİM in de üyesi olduğu Avrupa Özel Liman Operatörleri Federasyonu ile ilgili bilgiler veren Dr. Teurelincx, FEPORT un Avrupa limanlarının ve liman birliklerinin sorunlarını AB nezdinde temsil ettiğini açıkladı. Konuşmasında terminal yönetimindeki yeni gelişmelere ağırlık veren Dr. Teurelincx, yönetimin stratejik vizyona sahip olarak teknolojideki hızlı gelişmeler karşısında maliyetfayda yönlü kararlar alması gerektiğini belirtti. Toplam lojistik etkinliğin kalite performansının ve finansal istikrarın parçası olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurgulayan Dr. Teurelincx, limanların lojistik zincirde büyümelerinin önemini açıkladı. Şubat2011 MersinDenizTicareti 19

16 İzmir Vali Yardımcısı Şükrü Kara, Denizcilik Müsteşarlığı İzmir Bölge Müdür Yardımcısı Durmuş Ünüvar, İMEAK DTO İzmir Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Yusuf Öztürk, TÜRKLİM Genel Sekreteri İrfan Bilgin, Türkiye İş Bankası Lojistik Grup Başkanı Süha Aktaş, TURKON İzmir Şubesi Müdür Nur Özgen, NEMPORT Liman Müdürü Oğuz Tümiş, TCE EGE Liman İşletmesi Sorumlusu Usluhan Algür ve diğer sektör temsilcilerinin katıldığı konferans soru-cevap bölümü ile sona erdi. Konferans sonunda konuşmacılara teşekkür belgeleri TÜRKLİM Genel Sekreteri İrfan Bilgin ve Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Deniz Ulaştırma Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hakkı Kişi tarafından verildi Ocak 2011 tarihleri arasında Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi ni ziyaret eden Dr. Diego Teurelincx ve Yrd. Doç. Dr. Thierry Vanelslander aynı zamanda Fakülte öğretim üyeleri ve öğrencileri ile birlikte Limanlar ve Lojistik Çalıştayını düzenlediler. Hem konukların, hem de Fakülte öğretim üyelerinin sunumlarıyla gerçekleştirilen çalıştayda fikir alışverişi sağlanarak, geleceğe ilişkin projeler ve işbirliği olanakları tartışıldı. 20 MersinDenizTicareti Şubat2011

17 DENiZCiLiK VE LiMAN SEKTÖRLERi 2011 TAHMiNLERi Dr. Jale Nur Ece 2010 yılı denizcilik sektörü için yük trafiğinin artması ile sektörde iyileşme yaşanması açısından kayda değer bir yıl olarak geçmiştir. Makro ekonomik göstergeler açısından 2011 yılında küresel ekonomide iyileşmenin hızı azalacaktır. IMF nin tahminlerine göre 2010 da gelişmiş ekonomilerdeki büyüme bir önceki yıla göre %2,7, gelişmekte olan ülkelerde %7,1 olup 2011 de gelişmiş ekonomilerdeki büyüme %2,2 ye, gelişmekte olan ülkelerde %6,4 e düşecektir (www. micportal.com). Yapılan projeksiyonlara göre dünya nüfusunun 2011 de bir önceki yıla göre %1,1 büyüme oranı ile 6,9 milyar, 2015 de 7,2 milyar, 2020 yılında da 7.7 milyara yükselmesi ve sonraki dönemde artışların devam etmesi tahmin edilmektedir. Türkiye nin ise 2020 de nüfusunun yaklaşık 86,8 milyona ulaşması beklenmektedir. Bu da tüketimin artmasına paralel olarak dünya ticaretinin ve dolayısıyla dünya deniz ticaretinin artacağını göstermektedir ( Dünya ticareti: Dünya ticaretinin artması çevre sorunlarını da arttıracak. OECD projeksiyonlarına göre, hızlı büyüme perspektifinde dünya mal ve hizmetler ticareti, dünya üretiminden daha hızlı bir şekilde artmış olup yılları arasında reel olarak 3.5 kere büyüyecektir. Dünya ticaret hacminin 2011 yılında ise %6,3 büyüyeceği tahmin edilmiş olup artması beklenmektedir. Küreselleşme döneminde dünya mal ve hizmetler ticaretinde, Türkiye en iyi performans gösteren ülkelerden biridir. Önümüzdeki on yıllarda hızlanacak ekonomik faaliyetler ve nüfus hareketleri nedeniyle, çevre sorunlarının yerel, ulusal, bölgesel ve küresel düzeylerde artması beklenmektedir. Fosil yakıt tüketimi ile karbondioksit emisyonları arasındaki yakın bağ nedeniyle, dünya ekonomisinin gelişme performansı arttığından dolayı söz konusu emisyonların 2020 yılma kadar yüzde yüzden daha fazla artması beklenmektedir. ( Dünya deniz ticareti: Çin, Asya-Pasifik Bölgesi nin ana çekirdeğini oluşturmakta. Denizcilik sektörü küresel ekonomi oranında büyümekte olup büyümenin ana kaynağı Çin dir. Dünya ekonomisi 2010 yılında %4,5 büyüme göstermesine rağmen dünya ticaretinin yaklaşık %9, denizcilik sektörünün ise %5 büyüme gösterdiğini belirtmiştir (Kılıç, O., 2011; IAPH Annual Report, 2009) yılında OECD ülkelerine denizyoluyla gerçekleşen toplam 61.9 milyon ton dış ticaret hacminin miktar olarak 18,6 milyon tonu ihracat ve 43,3 milyon tonu ithalattır. Yapılan projeksiyonlara göre OECD ülkelerinin 2020 yılında nüfusunun milyon olması tahmin edilmektedir. Bu da OECD ülkelerindeki tüketimin nüfus artışına paralele olarak artacağını ve denizyolu ile yapılan ihracat miktarını arttıracağını göstermektedir ( Dünya deniz ticaret hacminin 8,17 milyar tona ulaştığı ve dünya deniz ticaretinden yılda yaklaşık 400 milyar dolar gelir elde edildiği tahmin edilmektedir. Çin, Asya-Pasifik Bölgesi nin ana çekirdeğini oluşturmaktadır. ABD ve Avrupa denizcilik pazarlarında 2011 de iyimser bir tablo ortaya çıkmaktadır. ( Petrol fiyatlarının artması: Taşımacılık deniz yoluna kayacak. Yüksek petrol maliyetleri denizyolu ve havayolu şirketlerinin giderlerini oldukça artırmaktadır. Petrol fiyatlarındaki ciddi artıştan dolayı taşımacılık daha ucuz, güvenilir ve çevreci olan denizyoluna kayacaktır. Ham petrol fiyatlarının 2011 de varil başına yaklaşık ABD Doları olması tahmin edilmektedir. Ham petrol fiyatlarının 2011 Ocak-Mart döneminde 90,50 ABD Doları, Nisan-Haziran döneminde 92,50 ABD Doları, Temmuz-Eylül döneminde 105,50 ABD Doları ve Ekim-Aralık 2011 döneminde 106,50 ABD Doları olması beklenmektedir. Dünya ham petrol fiyatı Brent bazında ortalama 2001 yılında 24,5 ABD dolar/ varil iken 2010 yılının sonunda varil başına yaklaşık 95 ABD Doları na kadar çıkmıştır (deloitte.com). Dünya ham petrol fiyatının 2011 de Çin gibi büyüyen pazarların petrol talebini arttırmasına parallel olarak %9,4 büyümesi beklenmektedir ( com; İletişim altyapısının kurulması: Ulaştırmada bilgi teknolojisinin kullanımı artacak. Ulaştırma ve iletişim altyapısı ve teknolojisinin gelişmesi, yaygınlaşması ve çeşitlenmesi, önümüzdeki yıllarda ve özellikle 2020 yılında dünya ekonomisinde çok önemli bir rol oynayacaktır. Kapsamlı ekonomik bütünleşme ve buna bağlı ilişkiler, gelişen ticaret ve yatırım, artan sermaye akımı, büyüyen enerji talebi, gelişmiş ulaştırma ve ileri düzeyde iletişim kolaylıklarını gerektirecektir. Ulaştırma kolaylıkları açısından, geliştirilmiş ulaşım altyapısı ve hizmetleri ile bilgi teknolojisinin uygulanması, genel ulaştırma giderlerini azaltabilecek ve uluslararası ticaret, yatırım, finansman ve turizm için daha büyük fırsatlar yaratabilecektir. Önümüzdeki yıllarda ulaştırma sektörü dünyada daha fazla önem kazanacaktır ( Enerji talebi artışı: Tanker taşımacılığında artış, özel gemilerin inşası ve LNG sektöründe aşırı büyüme Özellikle ulaşım talebindeki artış, başka sektörlerde petrol yerine bir başka maddenin kullanılması olanaklarının kısıtlı bulunması ve OECD dışında hızlı ekonomik büyüme nedenleriyle, dünya petrol talebinin gelecekte geçmişe göre daha çabuk büyümesi beklenmektedir yılında, OECD petrol tüketiminin yaklaşık yüzde 60 ının (halihazır yüzde 22 MersinDenizTicareti Şubat2011

18 50) ithalat ile karşılanması beklenmektedir. Bunun da tanker taşımacılığını arttıracağı düşünülmektedir ( com). Dünya gaz talebi, özellikle enerji üretim sektörünün baskısıyla, başlıca OECD ülkelerinde artmaya devam edecek ve arz kaynaklarına ulaşım yetersizliği nedeniyle diğer yerlerde aynı önemi taşımayacak. Böylece, yeni boru hatları ile gazı likit halinde taşımak için özel gemilerin yapımı önem taşıyacaktır. LNG küresel enerji talebine paralel olarak 2010 yılında en fazla büyüyen gemi sektörlerinden biri olup fazla büyüme sorunu ile karşı karşıya kalmıştır ( bestshippingnews.com). Filo ve gemi inşa sanayii: Dünya filo kapasitesi 2011 de artacak Faal durumdaki dünya filo kapasitesinin 2011 yılı sonunda %10 artacağı beklenmektedir. Trans-Pasifik hatlarında konteyner yükünde 2011 de durgunluk yaşanacağı belirtilmektedir (PIERS, The Journal of Commerce). BIMCO dökme yük filosunun 2011 de %14 büyüyeceğini tahmin etmektedir. Tüm segmentlerde büyük gemilere arz artmaktadır. Dünya ticaret filosunda 2011 ve 2012 yıllarında ise %8 lik tonaj talebi artışı tahmin beklenmektedir (DTO 2009 Sektör Raporu). Yapılan tahminlere tüm tek cidarlı tankerlerin (55 Milyon Dwt) 2010 yılı içerisinde aktif ticaretten çıkarılacağı, taşımaların 2011 yılından sonra tamamen çift cidarlı tankerlerle yapılabileceğini göstermektedir. Bu varsayımlara dayanarak filonun % 2.5 oranında büyümesi beklenmektedir (DTO 2009 Sektör Raporu). Dökme, tanker ve konteyner gibi başlıca denizcilik segmentlerinde yeni gemilerin 2011 de tesliminde sorun yaşanacaktır. Tanker ve konteyner gemi filosunun en az %8 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Küresel dökme sıvı filosunun 2011 de %9 büyüyeceği tahmin edilmektedir (www. companiesandmarkets.com). Kuru yük gemileri filosunun 2011 de %8,8 ve de %6,1 büyümesi beklenmektedir ( Sipariş defterinin 2011 de aktif filoya oranları beklentileri; en büyük kuru dökme yük Capesize sipariş defteri mevcut aktif filonun %67; çok büyük ham petrol taşıyıcıları (Very Large Crude Carrier (Very Large Crude Carriers)) filonun %38; TEU dan fazla konteyner taşıyan konteyner gemileri sipariş defterinin filonun %95; dökme yük ve tanker filosu sipariş defterinin filonun yaklaşık %20 ve konteyner sipariş defterinin filonun %30 oranında büyüklüğüne tekabül edeceği tahmin edilmektedir ( Sağlıklı bir gemi inşa talep büyüme tahminlerine rağmen sektörde kısa ve orta dönemli başlıca sorun tonaj bazında aşırı arzdır ( Handysize filosunun yaklaşık % 44 ünün 25 yaş üstünde ve çok sayıda hurdaya çıkacak gemi potansiyelinin yüksek olması nedeniyle geleceğinin diğer büyük tonajlı gemilere nazaran daha iyi olması beklenmektedir. Sipariş defterindeki handysize gemilerin yaklaşık % 75 inin 2010 ve 2011 de filoya gireceği tahmin edilmektedir de 9,2 milyon dwt na sahip 281 Handysize ve 2012 de de 3,6 milyon ton taşıma kapasitesine sahip 107 handysize geminin teslim edilmesini beklenmektedir. Sipariş iptalleri ve hurdaya çıkışları dikkate alınarak handysize filosunun 2011 de % 6,5 oranında büyüyeceğini tahmin edilmektedir ( Tanker pazarı: Talep arz dengesi sağlanabilecek mi? Dünya tanker piyasası aşırı kapasitenin artması ve ücretlerin düşmesinden etkilenmiştir. Ürün tankerleri piyasası 2010 yılında sabit kalırken sadece ham petrol tankerleri talebin az olması ve 2010 un ikinci yarısında arzın artması nedeniyle olumsuz etkilenmiştir. Söz konusu tankerlere talebin az olmasının nedeni batı yarım kürenin ana tüketim bölgelerindeki ham petrol ve rafine edilmiş petrol ürünlerine düşük talebin olmasıdır. doğu yarım küredeki talepte ise Çin in ham petrol ithalatının artmasından dolayı artış görülmektedir de tanker talebinin artacağı tahmin edilmekte olup yeni tanker inşasına daha fazla yatırım yapılması beklenmektedir yılının sonuna kadar 76 milyon dwt petrol tankeri siparişi tahmin edilmektedir (www. fairplay.com). Dünyada başlıca tüketim bölgelerinde talebin az olmasından etkilenen ürün tankerlerinin aksine ham petrol segmenti piyasası 2011 de daha iyi olacaktır. Tanker talebindeki artışın navlun ücretlerini arttırması filonun gelişimine bağlıdır. Ham petrol tankerlerinin ürün tankerlerinden daha fazla zorluk yaşayacağı görülmektedir. Petrol rafinelerinin petrol kuyularının yakınına inşa edilmesi nedeniyle petrol ürünleri taşımacılığının ham petrol taşımacılıığında daha fazla olacağı tahmin edilmektedir (www. micportal.com). Konteyner pazarı: Konteyner gemilerinde arz fazlası devam edecek Konteyner taşımacılığı 2010 un ilk çeyreğinde Ağustos 2010 da zirveye ulaşmış olup büyümenin devam etmesi beklenmektedir. Konteyner trafiği 2010 yılında Uzak Doğu dan Avrupa ve Kuzey Amerika ya ihracatın olumlu etkisi ile yaklaşık %10 büyüme göstermiş olup 2011 de büyümesi beklenmektedir (Davidson, C., 2010). ABD ve AB de tüketimin artması konteyner gemilerine talebi de arttıracaktır. Asya içi talebin de büyümesi beklenmektedir. Ancak 2013 de büyük ölçüde kapasite fazlası beklenmektedir ( Konteyner pazarına 2011 de yeni gemi girişi devam edecek olup piyasada bir arz fazlasının devam etmesi beklenmektedir. Konteyner filo kapasitesinin, 2011 de % 9.1 oranında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Konteyner pazarının önümüzdeki beş yıl yılda ortalama %7 büyümesi beklenmektedir ( Konteyner gemileri pazarındaki kapasite fazlasının 2011 de daha da artacağı beklenmektedir. Şu anda dünya konteyner taşımacılığıyla paralel olarak can çekişen reefer konteyner marketi artan sıcaklıkta bozulması muhtemel ürünlerin taşımalarında da yerini alacaktır yılları arasında konteyner elleçlemesinin %7,2 artacağı ve bunun neticesinde küresel konteyner limanlarındaki konteyner hacminin %50 artacağı ve dünyadaki konteyner Şubat2011 MersinDenizTicareti 23

19 terminallerinin %20 büyüyeceği, şayet önümüzdeki 5 yıl içerisinde liman genişletme projelerinin hayata geçirilememesi halinde limanlarda sıkışıklık yaşanacağı tahmin edilmektedir (wwww.drewry.co.uk). Yapılan tahminlere göre Reefer konteyner ticaretinin artacağı ve konteyner operatörlerinin 2010 ortaları ve Ocak 2010 arasında reefer kondteyner kapasitelerini arttıracağı tahmin edilmektedir. Reefer konteyner taşıyan gemilerin işletme maliyetlerinin son iki yıldır düştüğü ancak 2011 de artacağı belirtilmektedir. Drewry Danışmanlık Şirketi nin tahminlerine göre 2009 yılında 157 milyon ton olan reefer ticaretinin 2015 de 203 milyon tona ulaşması, 727 reefer konteyner filosunun 2015 e kadar 613 e düşmesi ancak daha yüksek kapasiteli yeni konteyner konteyner gemilerinin inşa edileceği ve 2015 e kadar konteynerize reefer kapasitesinin %30 artacağı tahmin edilmektedir (wwww.drewry.co.uk; com). Dünyanın en büyük konteyner operatörü olan Maersk Line Trans 2011 yılı içinde Atlantik müşterileri için navlun ücretlerinde üç kez artış yapacağını bildirmiştir. Maersk, ün 20 veya 40 TEU konteynerlerde 1 Nisan 2001 de konteyner başına 300 ABD Doları artış, 1 Temmuz 2011 de 300 ABD Doları ve 1 Ekim 2011 de piyasanın durumuna göre artış yapmayı planladığı belirtilmektedir. Konteyner navlunlarındaki artışlar Kuzey Amerika, Kuzey Avrupa ve Karadeniz limanları arasındaki hatlarda taşınan konteynerleri kapsayacaktır ( Dökme yük pazarı: Pazar Çin in hakimiyetinde Dökme yük piyasasında olumlu durum 2010 yılının ortasından itibaren düşüş göstermiştir. Navlunda önemli göstergelerden birisi olan Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltık Dry Endeks) 2011 yılının başlangıcından bu yana değerinin yüzde 20 sini kaybetmiştir (virahaber.com). Dökme yük taşımacılığının yeniden canlanması beklenmekte olup 2011 de bir önceki yıla göre %8,7 oranında büyüme beklenmektedir. Söz konusu büyüme sektörde birçok yeni sözleşmenin imzalanacağını ve tüm sözleşmelerin yeniden müzakere edileceğini göstermektedir (Davidson, C., 2010). Yeni Capesize gemilerin arzındaki artışın 2011 ve 2012 de de devam etmesi beklenmektedir. ABD, Avrupa ve Çin den gelen kuru dökme yük taleplerine rağmen özellikle Capesize segmentindeki arz talep dengesi önümüzdeki yıllarda gemiyi kiralayanların lehine olmayı sürdürecektir. Bu durumda iki yıl önce deniz ticaretindeki yaşanan krizden önce sektörün aşırı gemi almasından kaynaklanmaktadır. Kuru dökme yük pazarı Çin deki talep artışına bağlıdır. Capesize navlun ücretleri hareketlerindeki hızın 2011 yılında da devam etmesi beklenmektedir. Gemi sahiplerinin 2011 de daha az kazanacakları ve 2012 de kömür, demir gibi yüklerin taşınmasında gemilerini kiraya vereceği belirtilmektedir. Kruvaziyer taşımacılığı: Rekabet 2011 yılında da devam edecek Kruvaziyer hatları arasında 2011 de sıkı rekabet devam edecek olup fiyat düşüşleri olacaktır. Kruvaziyer gemilerinde yeni trendin ton yük taşıma ve yolcu kapasitesine sahip gemilerin olacağı görülmektedir. Disney Cruide Lines hatlarının yeni sınıf gemilerinden biri olan Almanya nın Bremerhave daki tersanesinde inşa ettirilen bin yolcu kapasiteli Disney Dream in 26 Ocak 2011 de sefere çıkmıştır. Disney Dream den sonra Disney Fantasy nin 2012 yılının Nisan ayında tamamlanması hedefleniyor yazında Costa Cruises Hatlarının gemisi Costa Favolosa, Carnival Cruise Hatlarının Carnival Magic ve Seabourn gemilerinin sefere çıkması beklenmektedir. Ancak yetkililer yeni emisyon kurallarının kruvaziyer sektörü için en büyük tehditlerden biri olduğunu sorumluluklar ve kar arasında denge oluşturulması gerektiğini belirtmektedir. Yakıt fiyatlarındaki artış nedeniyle Kanada ve İngiltere deki bazı kruvaziyer hatlarında azalışa gidilecektir ( com). İnteraktif müşterilerin gittikçe artması nedeniyle kruvaziyer ve turizm sektörünün sosyal paylaşım sitelerini daha fazla kullanmaya başlayacağı görülmektedir (www. americanbankingnews.com). Deniz güvenliği: Enerji güvenliği riski artacak ve deniz haydutluğu saldırılarındaki artış sigorta primlerini arttıracak Deniz ticaretinde önümüzdeki dönemde öne çıkacak iki tehdit söz konusu olup bunlar terörizm ve artan deniz haydutluğunun daha uzun süren taşımacılık rotaları ve süresi ile sigorta primlerinin artışı gibi olan olumsuz etkileridir (IAPH Annual Report, 2009). Deniz güvenliğindeki başlıca tehditler deniz haydutluğunun olduğu bölgelerdeki, ülkelerin deniz güvenliği önlemlerini azaltması, deniz güvenliği politikalarının ve kamu, özel sektör ve teknoloji sağlayıcıları arasındaki potansiyel işbirliğinin sekteye uğraması olarak görülmektedir. Deniz güvenliğinin 2010 yılı maliyetinin 15,4 milyar ABD Doları olduğu belirtilmektedir. Deniz haydutluğunda yüksek değere sahip yük gemileri ile petrol ve gaz tankerlerine saldırıların yükseldiği ve söz konusu saldırıların sadece denizcilik sektörüne maliyetli olmadığı aynı zamanda enerji güvenliğini de tehdit ettiği ve ayrıca deniz terörizminin de tehdit oluşturacağı ifade edilmektedir. Söz konusu faktörlerin deniz güvenliğine ilişkin savunma harcamalarını arttıracağı tahmin edilmektedir ( Limanlar: 2011 ticaret hacminin artması limanlarda elleçlenen yük miktarını artıracak Yapılan tahminlere göre limanlarda elleçlenen yük miktarının yılları arasında artış göstereceği belirtilmektedir ( Uluslararası Limanlar Birliği (The International Association of Ports and Harbors (IAPH)) denizcilik sektöründe daha düşük navlun ücretleri ile taşımacılık ve elleçlemede gecikme olmadan, yüksek kalitede hizmet verilmesini, gemilere ve limanlara hızlı hizmet verilebilmesi için limanların altyapı ve üstyapı gereksinimlerinin karşılanması gerektiğini belirtmiştir. Dünya ticaret hacminin 2011 yılında %6,3 büyüyeceği ve daha da büyümesi beklenmekte olup özellikle konteyner elleçleme kapasitesinin planlı bir şekilde artırılması gerekmektedir (IAPH Annual Report, 2009). Ülkeler bazında denizcilik ve liman sektöründeki trendler, tahminler ve beklentiler: Dünyada 2011 yılında ülkeler bazında denizcilik sektöründeki trendler, tahminler ve beklentiler aşağıda verilmektedir: Arjantin: Arjantin deki siyasi belirsizlik ve ekonomik durum, kısa ve uzun dönemli denizcilik tahminlerinde risk oluşturmaktadır. Arjantin nin iki önemli limanından biri olan Buenes Aires Limanı nın yük elleçleme miktarının 2011 de bir önceki yıla göre %3,3 oranında ve diğer önemli limanı Bahia Blanca daki yük elleçleme miktarında bir önceki yıla göre %2,2 oranında artması beklenmektedir yılları arasında Buenos Aires Limanı nda elleçlenen yük miktarında yıllık ortalama %4,5 oranında ve Bahia Blanca Limanı nda %8,3 artış beklenmekedir. Arjantin nin toplam ticaret hacminde 2011 yılında bir önceki yıla göre %4,4 lük büyüme beklenmektedir (Argentina 24 MersinDenizTicareti Şubat2011