Türkiye de Adalet Harcamaları ve Uluslararası Karşılaş9rmalar

Transkript

1 Türkiye de Adalet Harcamaları ve Uluslararası Karşılaş9rmalar Hazırlayan: Hande Özhabeş Katkıda Bulunanlar: Nurhan Yentürk Yakup Kadri Karabacak Zafer Kıraç

2 TABLO 1: , ADALET HARCAMALARINI İZLEME TABLOSU, BİN TL 2006 GERÇEKLEŞEN 2007 GERÇEKLEŞEN 2008 GERÇEKLEŞEN GERÇEKLEŞEN GERÇEKLEŞEN 2011 GERÇEKLEŞEN 2012 KANUNLAŞAN 2013 BÜTÇE ÖNGÖRÜSÜ 2014 BÜTÇE ÖNGÖRÜSÜ A: MERKEZİ YÖNETİM ADALET HARCAMALARI ANAYASA MAHKEMESİ YARGITAY DANIŞTAY SAYIŞTAY ADALET BAKANLIĞI HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU MALİYE BAKANLIĞI (Adli Yardım) MALİYE BAKANLIĞI (CMK) AHİM TAZMİNAT ÖDEMELERİ GENEL BÜTÇELİ KURUMLARIN ADALET HARCAMALARI TÜRKİYE ADALET AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI (hemen tümü Adalet Bakanlığı'ndan transfer edilmektedir) CEZA VE İNFAZ KURUMLARI İLE TUTUKEVLERİ İŞYURTLARI KURUMU (en az yarısı Adalet Bakanlığı'ndan transfer edilmektedir) ÖZEL BÜTÇELİ KURUMLARIN ADALET HARCAMALARI MERKEZİ YÖNETİM ADALET HARCAMALARI TOPLAMI (Türkiye Adalet Aakademisvenin tümü ve Ceza ve İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İşyurtları Kurumu'nun % 50'si hariç) GSYH TOPLAM ADALET HARCAMALARI /GSYH italik tahmindir 0,33 0,39 0,35 0,43 0,42 0,46 0,43 0,42 0,43

3 ADALET HARCAMALARINI İZLEMEKTE KULLANILAN VERİ KAYNAKLARI ANAYASA MAHKEMESİ, YARGITAY, DANIŞTAY, SAYIŞTAY, ADALET BAKANLIĞI, HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU : gerçekleşmiş harcamaları: İdarelerin gerçekleşmiş harcamalarına yıllık olarak hop://stk.bilgi.edu.tr/stkbutce.asp adresinden ulaşılabilmektedir. Verilerin orijinal kaynağı Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü dür arası kanunlaşan ve öngörülen harcamalar: İdarelerin kanunlaşan ve iki yıllık öngörülen harcamalarına bütçe gerekçeleri ve bütçe kanunu ve eklerinden ulaşılabilmektedir. ADLİ YARDIM VE CMUK : için hop:// arası tahmindir. AHİM E YAPILAN ÖDEMELER : 18/04/2012 tarihli Mllitvekili Gürkut Acar ın yazılı soru önergesine Adalet Bakanıl Sadullah Ergin in yazılı cevabı, TÜRKİYE ADALET AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI ve CEZA VE İNFAZ KURUMLARI İLE TUTUKEVLERİ İŞYURTLARI KURUMU : gerçekleşmiş harcamaları: İdarelerin gerçekleşmiş harcamalarına yıllık olarak hop://stk.bilgi.edu.tr/stkbutce.asp adresinden ulaşılabilmektedir. Verilerin orijinal kaynağı Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü dür arası kanunlaşan ve öngörülen harcamalar: İdarelerin kanunlaşan ve iki yıllık öngörülen harcamalarına bütçe gerekçeleri ve bütçe kanunu ve eklerinden ulaşılabilmektedir. İki kurumun ödenekleri ile Adalet Bakanlğının ödenekleri arasındaki transferler için bkz. Ödenek cetvelleri, Ödenek cetvelleri için bkz.

4 Türkiye nin Adalet Harcamalarının GSYH ya Oranı (Yıllar İçinde)

5

6 Kaynak: Adalet Bakanlığı Faaliyet Raporu, 2010

7 Tutuklu/Hükümlü Oranları Kaynak: Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi Tutuklama Raporu 2011

8 2010 yılı ijbariyle çeşitli jplerdeki ceza infaz kurumlarını gösterir tablo (Kaynak: Adalet Bakanlığı 2010 Faaliyet Raporu Syf 74) CEZA İNFAZ KURUMLARI BİNA DAĞILIM TABLOSU S.NO TİPİ ADET KAPASİTE 1 A A A A B C D E F H K K L M T KAPALI ÇOCUK EĞİTİMEVİ ÇOCUK VE GENÇLİK KADIN AÇIK KADIN KAPALI AÇIK TOPLAM

9 Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü internet sayfasından istajsjkler: Tutuklu - Hükmen Tutuklu - Hükümlü Dağılımı ( Ekim 2011 İtibarıyla ) Tutuklu Hükmen Tutuklu Hükümlü Genel Toplam Ç Y T Ç Y T Ç Y T Ç Y T Kadın Erkek Toplam Ç=Çoçuk, Y=Yejşkin, T=Toplam Bu tablo, 19/04/2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2008/13472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Resmi İstajsjk Programı kapsamında olmayıp, hizmete özel olarak hazırlanmış9r

10 Cezaevleri Kapasite Eksikliği Toplam Hükümlü & Tutuklu Sayısı Toplam Cezaevi Yatak Sayısı Kapasite Eksikliği 127, ,831 12,211

11 Adalet Bakanlığı 2010 Faaliyet Raporu s. 35 Ceza ve Tevkif evleri Genel Müdürlüğü 2010 harcaması 7,040,156 TL Ceza İnfaz Kurumları, Tutukevleri Ve Eğijm Merkezleri 2010 harcaması 1,501,501,803 TL Toplam Hükümlü&Tutuklu Sayısı 127,042 Tutuklu ve hükümlü başına bütçe Yıllık 11,819 TL Aylık 985 TL

12 2012 Ödenek Cetveli, bin TL Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ve Ceza ve İnfaz Kurumları, Tutukevleri ve Eğitim Merkezleri Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü (Merkez) Personel Giderleri Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primleri Mal ve Hizmet Alımı 840 Cari Transferler Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Ceza İnfaz Kurumları, Tutukevleri ve Eğitim Merkezleri (Taşra) Ceza ve İnfaz kurumları ile Tutukevleri İşyurtları Kurumu'na transfer Cezaevi İdaresi hizmetleri Ceza İnfaz Kurumları, Tutukevleri ve Eğitim Merkezleri Kaynak: Adalet Bakanlığı Ödenek Cetveli, 2012,

13 Yıllar İçinde Maliye Bakanlığı ndan Barolara Gönderilen Toplam Adli Yardım Ödeneği Hukuk Davaları İçin Ayrılan Adli Yardım Ödeneği Ceza Davaları İçin Ayrılan CMK Ödeneği TOPLAM , , , , , , , , , , , ,30 Kaynak: hop://

14 Uluslararası Karşılaş9rmalar Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2010 İhlal İstajsjkleri hop:// FA01-41C4- A660-9D31F23DD08F/0/TABLEAU_VIOLATIONS_2010_EN.pdf 2011 İhlal İstajsjkleri hop:// 3FFB D8- F12E8F67C136/0/TABLEAU_VIOLATIONS_EN_2011.pdf CEPEJ- Avrupa Konseyi Etkin Yargı Komisyonu Avrupa Yargı Sistemleri Raporu 2010 hops://wcd.coe.int/viewdoc.jsp? Ref=CEPEJ(2010)Evaluajon&Language=lanEnglish&Ver=original&BackColorIn ternet=dbdcf2&backcolorintranet=fdc864&backcolorlogged=fdc864

15

16

17 Q16) Country 2008 yılında mahkemelere, savcılıklara ve adli yardıma ayrılan bütçe (Euro) Kaynak: CEPEJ 2010 Raporı Total annual approved public budget allocated to all courts with neither prosecution nor legal aid Total annual approved public budget allocated to legal aid Total annual approved public budget allocated to the public prosecution system Total annual approved budget allocated to all courts and legal aid Total annual approved budget allocated to all courts and public prosecution Total annual approved public budget allocated to all courts, public prosecution and legal aid Albania Andorra NA NA NA Armenia Austria NA NA NA Azerbaijan Belgium NA NA NA Bosnia and Herzegovina Bulgaria Croatia NA NA NA NA Cyprus NA NA NA NA Czech Republic Denmark Estonia Finland France NA NA NA Georgia Greece NA NA NA Hungary Iceland Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg NA NA Malta Moldova

18 Monaco Montenegro Netherlands Norway Poland Portugal NA NA NA Romania Russian Federation San Marino Serbia NA NA NA Slovakia Slovenia Spain NA NA NA Sweden Switzerland FYROMacedonia Turkey NA NA Ukraine UK England and Wales UK Northern Ireland NA NA UK Scotland Average Median Minimum Maximum

19 2008 yılında ülke sakini başına bütün mahkemelere, savcılığa ve adli yardıma tahsis edilen yıllık bütçe, Avro cinsinden Kaynak: CEPEJ 2010 Raporı ORTALAMA 47,1 EURO TOTAL ANNUAL BUDGET COURTS AND PROSECUTION PER INHABITANT (IN EUROS) Less than 10 Euros From 10 to less than 30 Euros From 30 to less than 50 Euros From 50 to less than 100 Euros 100 Euros and more Data not supplied Not a CoE Member State

20 2008 yılında tüm mahkemelere, savcılık hizmetlerine ve adli yardıma kişi başına GSYH bağlamında tahsis edilen kamu bütçesi (%) Kaynak: CEPEJ 2010 Raporı 23.6 TOTAL ANNUAL BUDGET COURTS AND PROSECUTION PER INHABITANT AND AS PART OF THE GDP PER CAPITA Per inhabitant, in Less than 10 Euros From 10 to less than 30 Euros From 30 to less than 50 Euros 55.7 From 50 to less than 100 Euros Euros and over As part of the GDP per capita Less than 0.15% From 0.15% to less than 0.25% From 0.25% to less than 0.40% 0.40% and over Data not supplied Not a CoE Member State

21 2008 de mahkemelere ayrılan bütçenin bileşenleri (Euro) Kaynak: CEPEJ 2010 Raporu Table 2.6 Break-down by component of court budgets in 2008, in (Q8) Annual public Annual Annual public budget public budget Annual public allocated to budget Annual public allocated to budget court allocated to Country budget allocated computerisation allocated to buildings investment to (gross) salaries (equipment, justice (maintenance, in new investments, expenses operation (court) maintenance) costs) buildings Annual public budget allocated to training and education Albania Andorra Armenia NA Austria Belgium Bosnia & Herzegovina Bulgaria NA Croatia Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Georgia Greece Hungary Ireland Italy Latvia Lithuania Luxembourg Malta Moldova Monaco Montenegro Netherlands Norway Poland Portugal Romania Russian Federation San Marino Serbia Slovakia Slovenia Spain Sweden Switzerland FYROMacedonia Turkey Ukraine UK England & Wales UK Northern Ireland UK Scotland NAP Comments Other

22 2008 verilerinden çıkarılabilecek bazı yorumlar Mahkeme bütçelerinin ortalama en büyük gider kalemi (%70) hakimlerin ve mahkeme çalışanlarının maaşıdır. Türkiye de bu oran yaklaşık % 74 tür. Avrupa ülkelerinde bütçenin bir diğer önemli yüzdesi adliyelerin işletme ve yeni adliye yapım masraflarına harcanmaktadır. (% 14) Türkiye de ise bu oran, tüm ülkeler arasında en düşük seviyededir. (% 0,1) Mahkemelere ayrılan bütçenin ortalama yüzde 3 ü bilişim teknolojilerine harcanmaktadır. Türkiye de bu oran yüzde 1 civarındadır.

23 Kişi başına düşen hakim sayısı (2006 verileri)

24 CEPEJ 2010 Raporu (2008 verileri) Kaynak: CEPEJ 2010 Raporı (sadece profesyonel hakimlik olan ülkeler arası kıyaslama) Toplam hakim sayısı her 100,000 kişi başına düşen hakim sayısı Arnavutluk ,3 Andorra 23 27,2 Ermenistan 216 6,8 Avusturya 1,658 19,9 Azerbaycan 494 5,7 Kıbrıs ,5 Hırvajstan 1,883 42,5 Gürcistan 282 6,4 Yunanistan 3,739 33,3 İrlanda 145 3,3 İzlanda 47 14,7 Malta 36 8,7 Moldovya ,9 Karadağ ,7 Hollanda 2,176 13,3 Romanya 4,142 19,2 Rusya 34,390 24,2 Sırbistan 2,506 34,1 Türkiye 7,198 10,1 Ukrayna 7,205 15,5 Ortalama 20

25 in 2008 (Q118) Country Hakim maaşları (2008 verileri) Kaynak: CEPEJ 2010 Raporı Gross annual salary of a 1st instance professional judge Gross salary of a judge in regard to national average gross annual salary Net annual salary of a 1st instance professional judge Gross annual salary of a Public Prosecutor Gross salary of a prosecutor in regard to national average gross annual salary Net annual salary of a Public Prosecutor Albania Andorra Armenia Austria Azerbaijan Belgium Bosnia and Herzegovina Bulgaria Croatia Cyprus Czech Republic Denmark Estonia Finland France Georgia Greece Hungary Iceland Ireland Italy Latvia Gross salary of Gross salary of Gross annual Net annual Lithuania a judge in Gross 207 annual 1.8 a prosecutor in 10 Net 830 annual salary of a 1st salary of a 1st Luxembourg regard to 76 salary 607 of a 1.8 regard to salary of a Country instance instance Malta 32 professional national 24 Public national Public professional Moldova 3 judge average gross 2 judge Prosecutor average gross 2 Prosecutor 593 Monaco annual salary annual salary Montenegro Netherlands Norway Poland Portugal Romania Russian Federation San Marino Serbia Slovakia Slovenia Spain Sweden Switzerland FYROMacedonia Turkey UK-England and Wales UK-Northern Ireland UK-Scotland Average Median Minimum Maximum

26 ADLİ YARDIM Adli yardım bütçesi, bir ülkenin hukuk sistemini erişebilir hale gejrme çabasını gösterir.(avrupa Konseyi Etkin Yargı Komisyonu) Adli yardımın amacı, bireylerin hak arama özgürlüklerinin önündeki engelleri aşmak ve hak arama özgürlüğünün kullanımında eşitliği sağlamak üzere, avukatlık ücrejni ve yargılama giderlerini karşılama olanağı bulunmayanların avukatlık hizmetlerinden yararlandırılmasıdır. Türkiye Barolar Birliği Adli Yardım Yönetmeliği Md 1

27 2008 yılında 100,000 ülke sakini başına adli yardım sağlanan davaların sayısı ve kamu bütçesinden dava başına ayrılan adli yardımın ortalama miktarı Kaynak: CEPEJ 2010 Raporı Country Cases granted with legal aid per inhabitants (total) Criminal cases granted with legal aid per inhabitants Other than criminal cases granted with legal aid per inhabitants Average amount of legal aid allocated per case Average amount of legal aid allocated per criminal case Average amount of legal aid allocated per other than criminal case Armenia Austria Belgium Bosnia & Herzegovina Bulgaria Croatia Denmark 62.9 ( ) Estonia Finland France Georgia Hungary Ireland Italy Lithuania Luxembourg Moldova Montenegro Netherlands Portugal Romania Cases granted Other than 30 Average Average Russian Federation Criminal cases 38 Average with legal aid criminal cases amount of legal amount of legal granted with amount of legal San Country Marino per granted with aid allocated aid allocated legal aid per 100 aid allocated Slovakia inhabitants 000 inhabitants 13.7 legal aid per 100 per criminal per per case other than Slovenia (total) inhabitants 431 case criminal case Spain Switzerland FYROMacedonia Turkey UK-England & Wales UK-Northern See Chapter Ireland below UK-Scotland Average Median Minimum Maximum

28 Cezaevlerinde 100 Kişiye Düşen Personel Sayısı Ülkeler Arası Kıyaslama (Kaynak: ADAL BAK. CTE Tetkik Hakim Hakan Umut) ÜLKELER Personel sayısı Mevcut 100 kişiye düşen personel sayısı Bulgaristan Çek C Danimarka Fransa Almanya Macaristan İtalya Hollanda Polanya Romanya İspanya Türkiye

29 Mahkum Başına Harcanan Yıllık Miktar- Ülkeler Arası Kıyaslama (Milli Gelirler için kaynak: Dünya Bankası 2007 verileri) Ülke Mahkum Başına Yapılan Yıllık Harcama Kişi Başına Milli Gelir ABD $ $ Danimarka Kapalı cezaevi için $, Açık cezaevi için $ $ İngiltere $ $ Güney Afrika Cumhuriyej 5993 $ 5760 $ Türkiye 9230 $ $

30 Sorunlu Alanlar/Göstergeler Adalete Erişimin Sağlanması: Adli yardım ödenekleri Yargıda kapasite yetersizliği: Toplam hakim sayısı/ Kişi başına düşen hakim sayısı/ Adliye binalarının fiziki koşulları/ Hakim maaşları Davaların aşırı derecede uzunluğu: AİHM ihlal kararları/cezaevlerindeki tutuklu&hükümlü oranları Cezaevlerinde kapasite yetersizliği: Mapus başına harcanan yıllık miktar/ mapus başına düşen personel sayısı/ Cezaevi yatak kapasitesi