Adli Psikoloji ve Denetimli Serbestlik Denetimli Serbestlik Psikologlar

Transkript

1 Adli Psikoloji ve Denetimli Serbestlik Adli psikoloji, psikologların görev alabileceği ve topluma hizmette çok öneme sahip bir alandır. Çünkü suç durumlarında, gerek suçlular gerek mağdurlar açısından hukuk sisteminin içindeki psikolojik inceleme, gözetim ve destekler hukuki ve insani boyutta yapıcı ve rehabilitasyon perspektifli modern bir yaklaşım teşkil etmektedir. Bu nedenle hukuk sisteminin neredeyse tüm kurumlarında adli psikolog görevleri bulunmakta ve Avrupa Birliği ne entegrasyon sürecinde bu görevlere verilen önem ve ağırlık giderek artmaktadır: mahkemeler, çocuk mahkemeleri, adli tıp kurumu, cezaevleri, denetimli serbestlik kurumları, polis çocuk büroları vs. Bunlar arasında denetimli serbestlik kurumları da bu sistem içinde psikolojik boyuttaki görevleri itibarıyla yapıcı yaklaşım anlayışında önemli bir pay sahibidir. Denetimli Serbestlik Denetimli Serbestlik Kurumu Adalet Bakanlığı çerçevesinde işlev gören, suçluları kendilerine ve topluma kazandırma esas amacına göre çalışan (uyuşturucu madde bağımlılığı, alkolizm, daha az cezalı suçlar, öfke kontrolü), Batı demokrasilerinde örneğin İngiltere'de yüzyıldan fazladır var olan ve Türkiye'de de son yıllarda gelişmekte olan bir kurumdur (DHA). Adalet Bakanlığı tarafından da "Mahkemece belirtilen koşullar ve süre içinde, denetim ve denetleme planı doğrultusunda şüpheli, sanık veya hükümlünün toplumla bütünleşmesi açısından ihtiyaç duyduğu her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı toplum temelli bir uygulama şeklinde tanımlanmaktadır (Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü 1). Denetimli serbestlik alternatif ve yapıcı bir infaz şeklidir. Türkiye de denetimli serbestlik için çeşitli AB projeleri de yürütülmektedir; bu alanın önemi yakın gelecekte daha da artacaktır den beri denetimli serbestlik kurumları AB desteğiyle şu kurumsal faaliyetlerde bulunduğu belirtilmiştir: - Adalet Komisyonunun bulunduğu 133 yerde denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlükleri kurulmuştur. - Şube müdürleri ve yeterli sayıda denetimli serbestlik görevlileri atanmış; psikolog, sosyolog, sosyal hizmet uzmanı ve öğretmen olarak uzman personel alınmıştır. - Denetimli serbestlik personelinin, hükümlülerin toplum içinde denetimlerini etkili bir biçimde sağlamak için ihtiyaç duyacakları beceri ve yöntemlerle donatılması sağlanmıştır (T. C. Adalet Bakanlığı). Psikologlar

2 Denetimli serbestlik kurumlarının personeli arasında sosyologlar, öğretmenler, gönüllü çalışanlar, sosyal hizmet uzmanları ve psikologlar bulunmaktadır. Hukuk sistemi içinde, belirtildiği üzere madde bağımlılığı ve öfke suçları gibi hükümlünün daha çok kendine zarar verdiği veya çok ciddi olmayan suçlarında (kısa süreli ceza alınan durumlarda) bu uyumsuz ve sağlıksız davranışların giderilmesini amaçlayan bir programdır. En basit şekliyle bu suçlular serbesttirler ama düzenli olarak bu kurumlarca denetlenir ve eğitilirler. Onların tekrar uyumlu bir toplum yaşamına kavuşmaları amaçlanmaktadır (Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü 1). Denetimli serbestlik kurumlarında vaka yönetimi çalışması yapan psikologlar suçluların kendilerine ve topluma zararlı davranışlarının bitirilmesinde ve tedavisinde çok büyük öneme sahiptirler. Psikologlar da legal ve klinik unsurların iç içe olduğu bir görev alanında faaliyet gösterirler. Yani gelen mahkeme kuralları çerçevesinde yol kat etme, suçlularla iletişim, tedavi/psikolojik destek ve yine legal mercilere (mahkemelere) rapor sunma gibi. Gelen her görüşmecinin bir dosyası tutulmakta ve iyileşme süreci düzenli olarak izlenmektedir. İlerleme belli kurallara göre kaydedilir ve ona göre rapor hazırlanır. Rapor sonucuna göre görüşmeci denetimli serbestlik uygulamasını başarıyla bitirmiş olur veya mahkemeye ilerleme kaydedilemediği şeklinde rapor sunulur (Personel Görüşmeleri). Kurumun Gelişimi ve Geleceği Denetimli serbestliğin çok daha uzun süredir uygulandığı yurtdışı kaynaklarda belirtilen diğer görevlerin de, yakın zamanda hızla gelişen Türkiye deki denetimli serbestlik kurumları psikologları için önemli görev unsurları olacağı öngörülebilir: Psikometrik test geliştirme, sonuçların diğer kurumsal ve akademik dinleyicilere sunulması, kurumsal boyutta politika öneri raporları sunulması ve kurumun programlarının etkilerini inceleyen araştırma projeleri gibi (Henderson). Nitekim Denetimli Serbestlik Kurumları nda çalışan psikologlar Adalet Bakanlığı nın ve diğer mesleki kuruluşların düzenlediği eğitim ve seminer çalışmaları ile kariyer gelişimlerini sürdürebilmektedir. Türkiye nin Avrupa Birliği sürecinde bu kurumun önemi gittikçe artacak ve kurum gelişmeye devam edecektir. Kurum Avrupa daki gelişmiş denetlimli serbestlik kurumlarını da incelemekte ve örnek eğitim programları oluşturulmaktadır (Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü 2). Kaynaklar Bu rapordaki yazılı materyalin hazırlanmasında aşağıdaki yazılı kaynaklardan ve denetimli serbestlik kurumunda çalışan psikologlarla

3 yapılan görüşmelerden yararlanılmıştır. İlgilenen öğrenciler bu kaynaklara yönelerek daha detaylı bilgi edinebilir. DHA-Trabzon. Türkiye, Denetimli Serbestlikte Dünyaya Örnek Oldu. Milliyet. 3 Aralık 2009.< kika&articleid= &date= &kategori=turkiye&b=turkiye, %20Denetimli%20Serbestlikte%20dunyaya%20ornek%20oldu> T. C. Adalet Bakanlığı. Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. < Henderson, D. Forensic Psychologist (Prison and Probation Services) Job Description and Activities. Kasım < _and_probation_services_job_description.jsp> Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü 1. Denetimli Serbestlik Nedir? T. C. Adalet Bakanlığı Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanlığı. < Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü 2. Çek Cumhuriyeti Denetimli Serbestlik ve Uzlaşma Hizmetleri Çalışma Ziyareti Raporu Temmuz 2006 Prag. T. C. Adalet Bakanlığı Denetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanlığı. < 706.pdf> Cansuyu Projesi Rapor Adli Psikolog İş ve Görev Alanları Araştırması: Denetimli Serbestlik Kurumları ve Çocuk Bürolar

4 Hazırlayan: Ozan Kuru, İçerik: 1. Giriş 2. Denetimli Serbestlik - Tanım - Görevler 3. Çocuk Büro - Tanım - Görevler 1. Giriş Türk Psikologlar Derneği kapsamında yürütülen Cansuyu projesinin amacı yeni psikoloji mezunlarına adli psikoloji alanında iş ve mesleki bilgilendirme/tanıtım olanağı sunacak bir kaynak öngörüldüğü üzere bir CD şeklinde - oluşturmaktır. Bu bağlamda Koç Üniversitesi nde Sayın

5 Prof Zeynep Aycan yönetiminde, lisans öğrencilerinden oluşan bir grup Nisan-Eylül 2011 sürecinde mülakat, araştırmalar ve rapor yazımı - kaynak CD nin hazırlanması çalışmalar yürütmektedir. Bu rapor da Türkiye de denetimli serbestlik ve çocuk bürolar bünyesinde yer alan psikoloji iş ve görevleri üzerinedir. Adli psikoloji, psikologların görev alabileceği ve topluma hizmette çok öneme sahiptir. Çünkü suç durumlarında, gerek suçlular gerek mağdurlar açısından hukuk sisteminin içindeki psikolojik inceleme, gözetim ve destekler hukuki ve insani boyutta yapıcı ve rehabilitasyon perspektifli modern bir yaklaşım teşkil etmektedir. Bu nedenle hukuk sisteminin neredeyse tüm kurumlarında adli psikolog görevleri bulunmakta ve Avrupa Birliği ne yönelim sürecinde bu görevlere verilen önem ve ağırlık giderek artmaktadır: mahkemeler, çocuk mahkemeleri, adli tıp kurumu, cezaevleri, denetimli serbestlik kurumlari, polis çocuk bürolari vs. Özellikle çocuk bürolar ve denetimli serbestlik kurumları da bu sistem içinde psikolojik boyuttaki görevleri itibarıyla yapıcı yaklaşım anlayışında önemli bir pay sahibidir. Aktiviteler: 1. Internet kaynak araştırması 2. Denetimli Serbestlik Şubesi Çocuk Şube Müdürü Nilay Pekel Uludağlı ile telefon görüşmesi: Kocamustafapaşa daki Denetimli Serbestlik Bürosuna gittim Neslihan Hanım. 4. Grup olarak Istanbul 1. Aile Mahkemesi Psikoloğu Neşe Doğan Yüksel le görüşmeye gittik.

6 2. Denetimli Serbestlik - Tanım Denetimli Serbestlik Kurumu Adalet Bakanlığı çerçevesinde işlev gören, suçluları kendilerine ve topluma kazandırma esas amacına göre çalışan (uyuşturucu, alkolizm, hafif suçlar, öfke kontrolü), Bati demokrasilerinde örneğin İngiltere'de yüzyıldan fazladır var olan ve Türkiye'de de son yıllarda gelişmekte olan bir kurumdur. i Alternatif ve yapıcı bir infaz şeklidir. Türkiye de denetimli serbestlik için çeşitli AB projeleri de yürütülmekte, bu alanın önemi yakın gelecekte daha da artacaktır den beri denetimli serbestlik kurumları AB desteğiyle şu kurumsal faaliyetlerde bulunduğu belirtilmiştir: o Adalet Komisyonunun bulunduğu 133 yerde denetimli serbestlik ve yardım merkezi şube müdürlükleri kurulmuştur. o Şube müdürleri ve yeterli sayıda denetimli serbestlik görevlileri atanmış; psikolog, sosyolog, sosyal hizmet uzmanı ve öğretmen olarak uzman personel alınmıştır. o Denetimli serbestlik personelinin, hükümlülerin toplum içinde denetimlerini etkili bir biçimde sağlamak için ihtiyaç duyacakları beceri ve yöntemlerle donatılması sağlanmıştır. ii Denetimli serbestlik kurumlarının en önemli görev ve personelini psikologlar teşkil etmektedir. Hukuk sistemi içinde, belirtildiği üzere madde bağımlılığı ve öfke suçları gibi hükümlünün daha çok kendine zarar verdiği veya çok ciddi olmayan suçlarında bu uyumsuz ve sağlıksız davranışların giderilmesini amaçlayan bir programdır. En basit şekliyle bu suçlular serbesttirler ama düzenli olarak bu kurumlarca denetlenir ve eğitilirler. - Görevler

7 Denetimli serbestlik kurumlarında vaka yönetimi çalışması yapan psikologlar suçluların kendilerine ve topluma zararlı davranışlarının bitirilmesinde ve tedavisinde çok büyük öneme sahiptirler. Uzmanlar 4 gruptur: psikolog, sosyolog, sosyal hizmet ve öğretmen. Psikologlar da legal ve klinik unsurların iç içe olduğu bir görev alanında faaliyet gösterirler. Yani gelen mahkeme kuralları çerçevesinde yol katetme, suçlularla iletişim terapi ve yine legal otoritelere rapor sunma gibi. iii Denetimli serbestliğin çok daha uzun süredir uygulandığı yurtdışı kaynaklarda belirtilen diğer görevlerin de yakın zamanda hızla gelişen Türkiye deki denetimli serbestlik kurumları psikologları için önemli görev unsurları olacağı öngörülebilir: Psikometrik test geliştirme, sonuçların diğer kurumsal ve akademik dinleyicilere sunulması, kurumsal boyutta politika öneri raporları sunulması ve kurumun programlarının etkilerini inceleyen araştırma projeleri vs. iv 3. Çocuk Büro - Tanım Çocuk bürolar Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde 2002 yılından beri ayrı bir birim olarak bulunmaktadır. Polis teşkilati bünyesinde olup çocuklarla (0-18 yaş) ilgili rehabilitasyon odakli yardim ve çocuk suçlular hakkında özel koşullarda işlem yapılan birimdir. v Bu birimi denetimli serbestlikten de ayırıp özel kılan unsuru suça eğilimleri henüz başlamış olan ve dolayısıyla hala sosyalizasyon sürecinde olup topluma kazandırılabilmesi en muhtemel olan çocuklara odaklanmasıdır. Araştırmalara göre çocuk suçlular üzerine yapılan rehabilitasyon çalışmaları çok olumlu sonuçlar vermektedir. vi - Görevler Bu birimde çalışan psikologlar hem çocuklarla irtibat kurarlar hem de büroda çalışan diğer tüm personelin çocuklarla iletişimi hakkında eğitim

8 verirler. Çalışan çocuklar, evden kaçan çocuklar, madde bağımlısı çocuklar, çocuk tarafından işlenen hırsızlık gibi veya çocuğa karşı işlenen cinsel istismar vb gibi durumlarda çocuk büro psikologları psikolojik destek, rapor sunma, ifade alınmasında eşlik eder. Bu çalışmalar çerçevesinde çocuk ailesine, mahkeme kararlarına göre diğer kimselere veya çocuk esirgeme gibi devlet kurumlarına teslim edilir. Bu durumda çocuk bürolar en esas olarak çocuklarla ilgili suç ve yardım gereken durumlarda emniyet teşkilatı bünyesindeki geçici bir duraktır ve psikologların ana görevi çocuklarla sağlıklı iletişime geçebilmek ve onlara ilk yardımı sunmaktır. vii i &Kategori=turkiye&b=Turkiye,%20Denetimli%20Serbestlikte%20dunyaya%20ornek%20oldu ii iii Nilay Pekel Uludağlı iv on.jsp v vi 9&Kategori=turkiye&b=Turkiye,%20Denetimli%20Serbestlikte%20dunyaya%20ornek%20oldu vii